Dialoog met de ouders als startpunt voor vroegsignalering opgroei- en opvoedproblemen
Ingrid Staal GGD Zeeland & Julius Centrum, Universitair Medisch Centrum Utrecht
Mini symposium Integrale Vroeghulp Zeeland 30 januari 2013
Overzicht •Aanleiding •SPARK •Onderzoek •Besluit
Aanleiding • Preventie en vroegsignalering belangrijk • De preventieve jeugdgezondheidszorg (JGZ) in Nederland: – Bereikt bijna alle kinderen – Landelijk BasisTakenPakket – Risico-inschatting verplicht, richtlijn ontbreekt • Studie: meerwaarde huisbezoek op de leeftijd van 18 mnd • Hoe stellen we vast welke kinderen risico lopen en welke ondersteuning nodig is?
Tijdpad • 2005: start onderzoek nut huisbezoeken • 2006: ontwikkeling instrument VOBO-Z / SPARK
• 2006 - 2008: RCT bij 6000 kinderen • vergelijking HB vs CB, • met vs zonder signaleringsinstrument • 2007 - 2010: validering SPARK • 2010 – 2012: verbetering SPARK + testen • 2012 – 2013: bredere implementatie
SPARK • Structured Problem Analysis of Raising Kids • Signaleren van Problemen en Analyse van Risico bij (opvoeden en ontwikkeling van) Kinderen
• Gestructureerd vraaggesprek voor vroegsignalering van opvoed- en opgroeiproblemen bij peuters door jeugdverpleegkundigen • 16 domeinen • zorgbehoefte – zorgafspraken – risico-inschatting
Deel 1: zorgbehoefte • Gebruik meertrapsconstructie bij screening op problemen bij opvoeding en ontwikkeling (Inventrapport, 2005) • Stap 1: korte omschrijving van ieder terrein vraag naar ervaren zorgen of problemen • Stap 2: heeft de ouder nú behoefte aan ondersteuning • Stap 3: oordeel van de JGZ-verpleegkundige over de ernst van het (eventuele) probleem
Domeinen zorgbehoefte A. evaluatie zuigelingenperiode B. gezondheid C. motorische ontwikkeling D. taal-spraak-denk ontwikkeling E. taalgebruik ouders (2e taal, moedertaal) F. emotionele ontwikkeling G. omgang met anderen H. gedrag van het kind
I. J. K. L. M.
aanpak van opvoeding ontwikkelingsstimulering tijdsbesteding van kind woon- en leefsituatie sociale contacten & informele steun N. opvang van kind O. zorgen aangegeven door anderen P. gezinszaken
Deel 2: zorgafspraken • Op basis van behoefte aan ondersteuning samen met ouders afspraak maken over zorgverlening in komende periode – zorg JGZ – informatie inwinnen – verwijzen
Deel 3: risico-inschatting • Hoog risico: – draagkracht en draaglast zijn uit balans – ontwikkeling van het kind is bedreigd – hulp van buiten JGZ nodig
• Verhoogd risico: – meer draagkracht van de ouders gevraagd – extra ondersteuning nodig
• Laag risico: – situatie in evenwicht – gunstig leefklimaat voor ontwikkeling kind
Onderzoek • Meeteigenschappen SPARK • Vergelijking huisbezoek vs bezoek aan consultatiebureau • Met vs zonder signaleringsinstrument
• Inzicht in zorgbehoefte, risico en vervolgacties • Respons is hoog – SPARK 92.1%
• Responsbias oudervragenlijsten – oudervragenlijsten 66.9% – ouders met hoog risico sturen veel minder vaak vragenlijst terug
Zorgbehoefte • Ontwikkeling 18 maanden voor alle ouders: – gedrag en aanpak opvoeding – emotionele ontwikkeling – taal – spraak - denk ontwikkeling
• Met SPARK belangrijke aanvullende informatie: – sociale contacten – zorgen aangeven door anderen – gezinszaken
• SPARK maakt onderscheid: – – – –
tussen hoge en lage SES / wel of geen AMK/BJZ melding sign verschillen in door ouders ervaren zorgen en risico inschatting meest op domeinen gerelateerd aan ouder en gezin discrepantie in zorgbehoefte
Risicotaxatie zonder/met instrument Risico-inschatting 100,00 90,00 80,00
Percentage
70,00
laag verhoogd
60,00
hoog
50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 regulier CB
verlengd CB
HB
Vervolgacties zonder/met instrument Vervolgacties 100,00 90,00 80,00 70,00 Percentage
< BTP
60,00 = BTP
50,00 > BTP
40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 regulier CB
verlengd CB
HB
Vervolgacties en risicotaxatie 100,00
Vervolgacties meer dan BTP per risicogroep
90,00 80,00 70,00 Percentage
regulier CB
60,00 verlengd CB
50,00 HB
40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 laag risico
verhoogd risico
hoog risico
Voorspellende waarde • Voorspellende waarde risico inschatting
• Geen gouden standaard! • Meldingen bij AMK / BJZ / VTO • N=2012 nagezocht op (terechte) melding • Inzicht in risico(factoren) en populatiekenmerken
Inzicht populatie (1) Niet bekend bij … Jongen/meisje
AMK
BJZ
VTO
53% / 47%
40% / 60%
71,4% / 28,6%
87,5% / 12,5 %
1e kind
41,7%
20%
28,6%
66,7%
2e kind
36,8%
30%
42,9%
29,2%
3e kind
13,7%
20%
21,4%
4,2%
7,8%
30%
7,1%
-
2-ouder
93,9%
30%
78,6%
81,8%
1-ouder
2,3%
30%
21,4%
9,1%
Samengesteld gezin
2,5%
30%
-
-
Anders (pleeggezin/adoptie/ scheiding/grootouders)
1,3%
10%
-
9,1%
Plaats in kindrij:
4e kind of hoger Gezinssamenstelling:
Inzicht populatie (2) Opleiding ouders: Laag (LO, LBO, VMBO)
Niet bekend bij …
AMK
BJZ
VTO
18,2% moeder
90% moeder
28,6% moeder
34,8% moeder
20,2% vader 53,2% moeder
80% vader -% moeder
50% vader 64,3% moeder
33,3% vader 34,8% moeder
51,4% vader 28,6% moeder
20% vader 10% moeder
21,4% vader 7,1% moeder
38,1% vader 30,4% moeder
28,4% vader
-% vader
28,6% vader
28,6% vader
73,8% moeder
20% moeder
50% moeder
70,8% moeder
Werkloos
94% vader 0,9% moeder
80% vader 10% moeder
64,3% vader 7,1% moeder
79,2% vader -
Arbeidsongeschikt
0,5% vader 0,4% moeder
10% vader -
21,4% vader -
4,2% moeder
Huisvrouw/man
0,9% vader 24,6% / 0,7%
70,0% / -
35,7% / -
20,8% / 4,2%
Midden ( MBO, HAVO, VWO) Hoog (HBO, WO)
Werksituatie: Betaald werk
Tot slot • Met de SPARK in gesprek gaan met alle ouders levert winst op voor preventie en vroegsignalering: eerder, sneller en beter • Meer signaleren – en dan? • Vloeiende overgang naar BJZ/Vroeghulp? • Doorgaande lijn van signaal naar interventie; samenwerking nodig rondom het kind
Contact •
[email protected] •
[email protected]
• www.juliuscentrum.nl/spark
gestructureerde afweging
factoren die de inschatting negatief of positief beïnvloeden
observatie van: •interactie ouder-kind •groei •ontwikkeling, •manifeste problemen •leefomgeving
