Diabetes type 1 en sport informatie voor kinderen tussen de 6 en 11 jaar
afdeling diëtetiek
Beste ouders, In deze brochure zetten wij voor uw kind op een rijtje hoe om te gaan met diabetes type 1 en sport. Het is belangrijk dat ook u de informatie aandachtig doorleest, zodat u weet wat uw kind moet doen als het gaat sporten. U kunt dan eventueel bijsturen en een oogje in het zeil houden. Als u nog vragen heeft, dan kunt u altijd terecht bij een van onze medewerkers.
Sporten is goed voor je. Omdat jij diabetes hebt, moet je extra goed opletten bij gym of voetballen. Als je gaat sporten kan je bloedsuiker hoger of lager worden. Als je let op wat je eet en de insuline die je nodig hebt, kan je gewoon sporten net als iedereen. Je bloedsuiker Als je gaat sporten kan je bloedsuiker hoger of lager worden. Dit is voor elke sport anders. Dus als je lang gaat rennen reageert jouw lichaam anders dan als je gaat voetballen. Soms wordt je bloedsuiker lager als je gaat sporten. Dan krijg je misschien een hypo. Als je gaat sporten, dan gebruikt je lichaam suiker. Ook werkt insuline beter. Als je gaat sporten moet je misschien minder insuline spuiten en meer koolhydraten eten. Soms gaat je bloedsuiker omhoog als je aan het sporten bent. Dan krijg je misschien een hyper. Dit komt door het stofje adrenaline. Adrenaline kan gemaakt worden door jouw lichaam tijdens het sporten.
1
welke sport doe jij? Sport
Soort inspanning
Brandstof van het lichaam
Kans op hypo of hyper?
atletiek
kort en explosief
suikervoorraden
hyper
duursport
langdurig
suikervoorraden en vetten
hypo
fietsen
langdurig
suikervoorraden en vetten
hypo
gym
kort en explosief
suikervoorraden
hyper
hardlopen
langdurig
suikervoorraden en vetten
hypo
sprinten
kort en explosief
suikervoorraden
hyper
vechtsport
kort en explosief
suikervoorraden
hyper
voetbal (team)
langdurig
suikervoorraden en vetten
hypo
En jouw sport?
Bij welke bloedsuiker wel of niet gaan sporten? Wel Als je een bloedsuiker hebt tussen 3,5 en 15 kun je sporten. Neem wel extra koolhydraten als je langer dan een halfuur gaat sporten. Soms is je bloedsuiker minder dan 5. Dan moet je ook extra koolhydraten nemen. Niet Als je een bloedsuikerspiegel tussen de 16 en 20 hebt, dan kun je beter niet gaan sporten. Je moet dan ketonen meten. Ketonen maakt je lichaam als je te weinig insuline hebt. Van ketonen word je ziek. Jouw lichaam heeft insuline nodig. Ga pas sporten als je bloedsuikerspiegel lager is en je geen ketonen meer hebt. Niet Als je een hypo hebt, dan kun je niet gaan sporten. Je lichaam heeft geen energie. Eerst moet je de hypo oplossen zoals altijd. 2
Als je daarna gaat sporten, dan moet je extra koolhydraten nemen. Een hypo voorkomen door extra koolhydraten Als je gaat sporten gebruikt je lichaam extra suiker. Voor je gaat sporten kan je daarom extra koolhydraten nemen. Dan is de kans op een hypo kleiner. hoev eel koolhy draten heb jij nodig? Duur en type inspanning
Bloedsuiker voor aanvang
Extra koolhydraten
30 minuten of minder, lichte inspanning
onder de 5 mmol/l
10-15 gram
boven de 5 mmol/l
geen
30-60 minuten, matige inspanning
onder 5 mmol/l
30-45 gram
tussen de 5 en 10 mmol/l
15 gram
tussen de 10 en 16 mmol/l
geen
1 uur of langer, matige inspanning
onder 5 mmol/l
45 gram per uur
tussen 5 en 10 mmol/l
30-45 gram per uur
tussen 10 en 16 mmol/l
15 gram per uur
drinken Als je ongeveer één uur of korter sport, is water drinken voldoende. Als je langer sport is het beter iets te drinken met koolhydraten. Limonade en sportdrank bevatten koolhydraten. Hypo voorkomen door minder insuline bij insulinet oediening via de insulinepen: Als je vlak na het eten gaat sporten kan je minder insuline spuiten voor dat eten. De dokter kan je precies vertellen hoe je dat moet doen. Spuit insuline niet in je arm als je gaat tennissen, of in je been als je moet rennen. Je moet de insuline niet spuiten in het deel van je lichaam dat je gebruikt voor het sporten.
3
Als je sportdag op school hebt of vaak sport vlak voordat je naar bed gaat, dan kun je misschien de insuline voor ’s nachts verminderen. De dokter vertelt je of dit een goed idee is. bij insulinet oediening via de insulinepomp: Als je één of twee uur gaat sporten kun je het beste de pomp afkoppelen. Als je heel kort gaat sporten kun je de basaalstand lager zetten. Ook als het sporten niet zwaar is kun je de basaalstand lager zetten. Soms weet je niet van te voren dat je gaat sporten. Bijvoorbeeld als je op straat gaat voetballen. Als dit gebeurt kan je de pomp het beste afkoppelen. Als je heel lang gaat sporten, moet je de pomp aan laten staan. Jouw lichaam kan maximaal twee uur zonder insuline. Daarom moet je een tijdelijke basaal aanzetten. aanpassen maaltijdbolus of basaal bij één of twee uur spor ten
lichte inspanning
middelzware inspanning
zware inspanning
maaltijdbolus*
50-100%
50%
50%
basaalstand 50% tijdens inspanning
0%
0% + extra koolhydraten
basaalstand na inspanning
100%
75%
100%
*Je moet de maaltijdbolus alleen veranderen als je binnen twee uur na het eten gaat sporten. Soms sport je vlak voor dat je naar bed gaat. Dan kun je de basaalstand voor die nacht lager zetten.
4
Hypo na het sporten voorkomen Je moet na het sporten kijken of jouw bloedsuiker nog goed is. Soms krijg je na een paar uur of zelfs nog op de volgende dag een hypo. Maar je kan dit voorkomen. Voordat je naar bed gaat moet je bloedsuiker iets hoger zijn (8 of 9 mmol/l). Als je dan wakker wordt, is je bloedsuiker niet te laag. Je krijgt dan geen hypo. Als je een insulinepomp hebt, dan kun je de basaalstand lager zetten. Let er wel heel goed op dat je bloedsuiker goed blijft. Tot slot
Vragen
Denk eraan dat je bij ieder bezoek aan het ziekenhuis een geldig legitimatiebewijs (paspoort, identiteitsbewijs) en je zorgverzekeringspas bij je hebt. Zijn er gegevens (adres, verzekering, huisarts, etc.) gewijzigd, meld dit dan aan de balie van de polikliniek. Zorg ervoor dat je op tijd bent voor je afspraak! Als je nog vragen hebt, kun je die altijd aan één van de teamleden van het kinderdiabetesteam stellen. Diabetesv erpleegkundig e: • Els van den Bosch T 071 - 582 83 32; E
[email protected] Diëtistes diabetesteam: • Fraukje Rietkerk T 071 - 582 82 18; E
[email protected] • Tosca Kasdiran T 071 - 582 86 74; E
[email protected] Polikliniek kindergeneeskunde: T 071 - 582 80 52
5
Rijnland Ziekenhuis locaties: Meteoorlaan 4 2402 WC Alphen aan den Rijn
Simon Smitweg 1 2353 GA Leiderdorp
postadres: postbus 4220 2350 CC Leiderdorp
T 0172 - 46 74 67
T 071 - 582 82 82
I www.rijnland.nl
08.16 ed.01 09_14
© Rijnland Zorggroep Tot Rijnland Zorggroep behoren: Rijnland Ziekenhuis locaties Alphen aan den Rijn en Leiderdorp en Rijnland Verpleging en Verzorging (Verpleeghuis Leythenrode en Verpleeghuis Oudshoorn). Rijnland Zorggroep biedt in een veilige omgeving mensgerichte en deskundige zorg op het gebied van care én cure. Sinds 2009 is het zorgmodel Planetree onze leidraad. Planetree is een totaalconcept gericht op het voortdurend verhogen van de kwaliteit van de zorgverlening die wij bieden. Dit doen wij op basis van respectvolle bejegening en persoonlijke aandacht in een prettige, rustgevende omgeving. I www.rijnlandzorggroep.nl
KvK 28098126
