Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Inleiding Op de informatieavond in het begin van dit schooljaar bent u geïnformeerd over de plannen voor dit schooljaar. Eén van de onderwerpen is “21st Century Skills”. In deze themabrief wil ik u informeren over de voortgang van dit onderwerp, welke keuzes we met het team hebben gemaakt, hoe we de 21st Century Skills gebruiken in ons onderwijs en tot slot presenteert iedere groep een praktijkvoorbeeld. Waarom 21st Century Skills? In de hele wereld is er aandacht voor het onderwijs van de toekomst. De maatschappij verandert snel en we moeten ons steeds weer afvragen hoe we de kinderen het beste kunnen voorbereiden op hun toekomst. Vroeger bestond het onderwijs vooral uit kennisoverdracht. Tegenwoordig is kennis altijd en overal beschikbaar. Het gaat erom hoe we kinderen hiermee op een goede en eigentijdse manier aan de slag laten gaan. Leerlingen zoeken informatie op het Internet. Daarbij komen nieuwe vaardigheden om de hoek kijken zoals het vinden van informatie, het vergelijken van bronnen en een bron kunnen inschatten op betrouwbaarheid. Dergelijke vaardigheden die van belang zijn om leerlingen voor te bereiden op de toekomst worden samengevat onder de noemer “21st Century Skills”.
Wereldwijd hebben verschillende organisaties modellen gemaakt om de 21st Century Skills weer te geven. Kennisnet heeft deze modellen vertaald naar de Nederlandse situatie. Naast taal en rekenen en de kernvakken, zijn de competenties samenwerken, creativiteit, ictgeletterdheid, communiceren, probleemoplossend vermogen, kritisch denken en sociale en culturele vaardigheden van belang (zie figuur hiernaast). Ook een betrokken, ondernemende en nieuwsgierige houding en zelfsturing komen van pas in de 21ste eeuw.
1
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Inbedding in ons onderwijs Bij veel verschillende vakken komen bovenstaande vaardigheden al aan bod. Op onze school willen we niet het hele onderwijs veranderen. Toch willen we bij meer vakken en op meer momenten deze vaardigheden vervlechten in ons onderwijs. Het leerkrachtenteam is zich aan het oriënteren hoe we dit het beste kunnen vormgeven. We hebben vorig schooljaar twee gastsprekers uitgenodigd die ons kwamen vertellen over dit onderwerp. Een paar leerkrachten hebben zich aangesloten bij het netwerk “21 st Century Skills” van de Lucas Academie en op de studiedagen van de directeuren wordt ook aandacht besteed aan dit onderwerp. De leerkrachten hebben ict-mogelijkheden op andere scholen bekeken. We maken steeds een bewuste keuze en hierbij bekijken we wat goed aansluit bij de onderwijsbehoeften van onze leerlingen. Ook zijn wij ons op dit moment aan het oriënteren op een nieuwe methode voor aardrijkskunde, geschiedenis en natuur/techniek. Eén van de voorwaarden voor deze nieuwe methode is dat de leerlingen bij de lessen worden uitgedaagd om de 21st Century Skills in te zetten. Verder zijn we bezig met het opzetten van een leerlijn informatica waarbij in alle groepen aandacht besteed wordt aan ict-geletterdheid (basisvaardigheden op de computer, Word, PowerPoint, Prezi, Media Wijsheid, Excel). 21st Century Skills in de praktijk (voorbeelden uit de groepen) Groepen 1A, 1B en 2 In de groepen 1 en 2 is een start gemaakt met de ontwikkeling van de 21st century skills van de kinderen. In deze themabrief informeren wij u over “samenwerken, ict-basisvaardigheden en communiceren”. Samenwerken: Zowel in de groepen 1 als in groep 2 wordt er samengewerkt. In groep 1 zitten de jongste en middelste kleuters bij elkaar in een klas. De kinderen die al langer op school zitten, kunnen de kinderen die net nieuw op school zijn helpen met het wegwijs maken in de klas. Ze helpen elkaar onder andere bij het zoeken van de spullen, wat zijn de regels in de klas en hoe ruimen we op. In alle drie de kleutergroepen hebben we materialen die uitnodigen tot samenwerken. Zo kunnen de kinderen samen puzzelen, reken- en taalspelletjes maken, zoals rijmlotto, begrippentaal, maar wordt er ook tijdens het spelen samengewerkt. In de poppenhoek spelen de kinderen samen situaties uit het echte leven na. 2
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Als je met zijn drieën in de blokkenhoek wilt spelen, is samenwerken ook een must. Samen kun je nog mooiere en grotere gebouwen bouwen. Dit vergt wel overleg en er moet overeenstemming komen over welk idee er gebouwd gaat worden. Bij de andere constructiematerialen geldt dit natuurlijk ook. Samenwerken is ook elkaar helpen bij het klaarzetten en opruimen van de spullen. Het groepje dat ervoor kiest om te knutselen verdeelt de taken. Het ene kind pakt de lijmpotjes, een ander kind de kwastjes. Weer een ander kind pakt het knutselpapier. Zo zorgen ze er samen voor dat alle benodigdheden op tafel komen. Na afloop ruimen ze samen ook de spullen weer op. We werken ook samen om de klas netjes te houden. De klas is van ons allemaal, dus iedereen is verantwoordelijk hiervoor.
Ict-basisvaardigheden: In alle drie de kleutergroepen maken we gebruik van computers en het Touch screen. In groep 1 starten de kinderen op de computers met het ontwikkelen van de muisvaardigheid. Dit doen ze door verschillende spelletjes te spelen, waarbij de kinderen leren om de muis op de juiste manier te gebruiken. Deze spellen heten: ‘Ik tover’ en ‘Ik speel’. Is de muisvaardigheid op niveau dan kunnen de kinderen starten met de methode software van Schatkist rekenen. Per seizoen is er een voorleesverhaal waarbij de kinderen allemaal rekenspelletjes kunnen spelen. Denk hierbij aan telspelletjes, memory, van groot naar klein en puzzelen. In groep 2 wordt verder gegaan met Schatkist rekenen en wordt in de loop van het jaar ook gestart met Schatkist Lezen. Bij Schatkist Lezen spelen de kinderen diverse rijmen woordspelletjes.
3
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Op het Touch screen kunnen de kinderen bovenstaande spelletjes ook spelen. Er kan op het Touch screen getekend worden en in groep 2 wordt het gebruikt om de schrijfpatronen te oefenen. Kinderen leren ook dat de leerkrachten op internet veel plaatjes en filmpjes kunnen opzoeken bij een thema of onderwerp. Communiceren: In de kleutergroepen leren we de kinderen o.a. met behulp van de methode “De Vreedzame school” hoe we met elkaar communiceren. Hoe vraag je iets aan elkaar? Hoe maak je duidelijk aan een ander dat je iets niet leuk, of juist wel leuk vindt. In groep 1 wordt er gestart met het leren van de regels in de kring. Je bent stil als de juf of een ander kind praat, en je wacht op je beurt. Ook proberen we de kinderen uit te dagen tot durven spreken in de kring. Kinderen die het nog moeilijk vinden om iets te vertellen hebben vaak steun aan het meenemen van materiaal of aan het laten zien van een foto. Groep 3 Samenwerken In groep 3 wordt elke dag op een aantal momenten samengewerkt. Dit kan tijdens de rekenles, leesles of bijvoorbeeld een vrije situatie. De inhoud verschilt per moment, maar het doel is altijd hetzelfde. Hoe lossen we samen iets op. Soms mogen kinderen kiezen met wie ze willen spelen in de speel/leerruimte naast de klas. De leerkracht probeert kinderen op elkaars talenten te wijzen. Wie kan er goed bouwen, wie kan goed tekenen, wie bedenkt er een leuk spel. Probleemoplossend vermogen Kinderen worden in groep 3 gestimuleerd zelf na te denken over problemen die ze bij de verwerking van hun werk tegenkomen. Ze moeten eerst proberen, voor ze vragen. Ook mogen ze op gezette tijden overleggen om samen tot een oplossing te komen. Creativiteit Elke maandag hebben de kinderen handvaardigheid van de vakleerkracht. Hier worden veel creatieve ideeën uitgewerkt en komen verschillende creatieve technieken aan bod. Om de vrijdag krijgen de kinderen een tekenopdracht die met het seizoen of een recente gebeurtenis te maken heeft, bijvoorbeeld kerst, lente of koningsdag. De kinderen helpen mee om de klas gezellig aan te kleden. Binnen de kaders van het thema hebben de kinderen inspraak hoe de prikborden worden versierd. Ook op het gebied van taal en rekenen worden creatieve oplossingen gestimuleerd. Bijvoorbeeld: Bruno: “Meester, ik heb geen zin om een verhaaltje te schrijven. Ik wil tekenen!” Meester: “Als je verhaal af is mag je een tekening maken” Bruno denkt na… “Mag ik ook een stripverhaal maken?” Een win-win situatie vanuit de leerling geïnitieerd. 4
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
ICT-geletterdheid In groep 3 werken we elke dag met de PC. Kinderen leren zelf de programma’s op te starten en te schakelen tussen deze programma’s. Op deze manier worden ze zelfredzaam gemaakt op het gebied van de oefensoftware die ook in de hogere klassen wordt aangeboden. Kritisch denken, communiceren en sociale en culturele vaardigheden We proberen in groep 3 kinderen bewust te maken dat hun mening telt, ze kritisch naar zichzelf te laten kijken en op hun eigen handelen te reflecteren. Een methode die daar goed bij aansluit is De Vreedzame School. Met lessen uit De Vreedzame School leren we kinderen hoe ze op een opbouwende manier met elkaar kunnen communiceren en meningen kunnen formuleren. Ook wordt er in groep 3 mede met behulp van deze methode aandacht besteed aan sociale en culturele verschillen en overeenkomsten. Zowel binnen de groep als de wereld daarbuiten.
ICT-middelen worden toegepast onder een door de klas bedacht en versierd prikbord
Annemieke van As en Wouter Gorter
5
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Groep 4 Tijdens de taallessen en de lessen Vreedzame School leren de kinderen hoe ze goed met elkaar moeten communiceren. Het doel is om duidelijk en doelgericht informatie uit te wisselen. De kinderen uit de plusklas doen heel veel opdrachten samen. Dit bevordert het samenwerken. Ook de andere kinderen doen dit veelvuldig in groep 4, bijvoorbeeld bij het samen spelen van leerzame taal- en rekenspelletjes. Bij de rekenlessen wordt er regelmatig een beroep gedaan op de creativiteit van de kinderen. Ze leren uit diverse manieren de beste oplossing te vinden om tot het juiste antwoord te komen. Bij de projectlessen van rekenen leren de kinderen probleemoplossend te denken en te handelen. In groep 4 zitten alle kinderen twee keer per dag achter de computer, om hun digitale geletterdheid te bevorderen. Eén keer rekenen en één keer spelling. Ook is iedere maand één leerling belast met de taak om kleine computerprobleempjes te verhelpen. Tijdens de lessen van de Vreedzame School werken de kinderen aan sociale en culturele vaardigheden. We behandelen dan o.a. pesten, buitensluiten, ruzie en helpen bij conflicten. Door veel te praten met de kinderen over hun gedrag op de speelplaats, werken we aan zelfsturing in groep 4. Hoe kunnen we zelf conflicten en misverstanden oplossen. Frans Schmit
Groep 5 De 21e-eeuwse vaardigheden van de kinderen werden bij de techniekdag op 18 maart 2015 goed geoefend. Op één van de foto’s is te zien dat 3 kinderen roeren in een glas water met zout. Voordat er een ei in dit glas water gedaan mocht worden, moesten de kinderen kritisch nadenken over de vraag: ‘’Wat zou er gebeuren als je het ei in een glas water doet?’’ Nadat het ei in het glas water gedaan was, konden de kinderen zien dat het ei bleef drijven. Toen werd het probleemoplossend vermogen van de kinderen op de proef gesteld. Want de vraag die daarna luidde was: ‘’Hoe komt het dat het ei blijft drijven?’’ 6
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Zo moesten de kinderen bij de verschillende proefjes kritisch nadenken over wat ze dachten dat er ging gebeuren. Bij het proefje met de zeepbel probeerden de kinderen uit of je een zeepbel in een zeepbel kunt blazen. De sociale vaardigheden van de kinderen kwamen hierin naar voren. Want de kinderen bewonderden elkaars mooie zeepbellen en gaven elkaar tips over hoe je een hele grote zeepbel kunt blazen. Een ander proefje dat de kinderen hebben uitgevoerd is: ‘’Olie en water”, waarbij gekeken werd naar wat er gebeurt als er olie door een glas water wordt geroerd. De kinderen zijn ook creatief bezig geweest met het maken van een speedboot en het maken van een waterinsect. Een andere vraag waar de kinderen kritisch over na hebben gedacht is: ‘’Wat gebeurt er als je water langs een touwtje schenkt’’, bij het proefje ‘Watertouwtje’. Ook de vraag “Hoe maak je kleine letters groot’’, werd de kinderen gesteld. Bij dit proefje hebben de kinderen zelf een vergrootglas gemaakt. De uitdagende vragen die bij de proefjes zaten, maakten de kinderen nieuwsgierig naar de antwoorden. Het mooie van deze ochtend was dat de kinderen ook echt konden zien wat er ging gebeuren. Zij waren betrokken en vol enthousiasme bezig met de proefjes. Met elkaar verzonnen de kinderen oplossingen en verklaringen voor processen die allemaal te maken hadden met water. Al met al een zeer geslaagde techniekochtend. Een ochtend van deze tijd, waarbij de 21e eeuwse vaardigheden van de kinderen zijn geoefend. Meer foto’s die met de smartphones van deze tijd zijn gemaakt, zijn te vinden op de website. Fleur de Gelder
7
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Groep 6 Hieronder wil ik een voorbeeld geven van een les in groep 6 waarin veel speerpunten van de 21st century skills naar voren kwamen. Op vrijdag 17 april hadden we techniekmiddag in groep 6. Het thema van de techniekmiddag was water en warmte. De kinderen gingen in twee circuits allemaal zeven proefjes doen. Ze gingen werken in tweetallen (samenwerken). Het begon ermee dat alle tweetallen over één proef een hypothese gingen opstellen. Wat zou er mogelijk gaan gebeuren in het proefje (kritisch denken). Daarna gingen de kinderen aan de slag.
Bij elke proef moesten kinderen de opdracht goed lezen, de materialen bekijken en met elkaar bedenken hoe ze de proef gingen uitvoeren (zelfregulerend, communiceren, creativiteit, kritisch denken en probleem oplossend denken en handelen). Na het uitvoeren van de proef werden de resultaten op papier genoteerd. Dit moesten ze bij zeven verschillende proeven doen. Op het moment dat een proefje niet meteen lukte, werden de kinderen aangespoord om zelf met een oplossing voor hun probleem te komen (oplossend denken en handelen, creativiteit). Vaak lukte het de kinderen ook om een oplossing te vinden samen met hun maatje. Aan het eind van de middag keken de kinderen terug naar hun hypotheses. Nu konden ze aangeven of hun vermoeden in het proefje bewezen was of juist niet.
Florentine Dijksma 8
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Groep 7 Sinds het begin van dit schooljaar ga ik naar de bijeenkomsten van het leernetwerk 21st Century skills. Tijdens de netwerkbijeenkomsten doe ik inspiratie op en probeer ik mij voor te stellen hoe het onderwijs er over (bijvoorbeeld) 30 jaar uit kan zien. Later, door de 21e eeuwse vaardigheden uit te diepen kom ik op de praktische inrichting ervan. Een van de vaardigheden waar groep 7 de afgelopen maanden aan heeft gewerkt, en waar ik in deze themabrief iets over wil vertellen, is zelfregulering. Doordat onze samenleving steeds meer gericht wordt op zelfgestuurd leren is het van steeds groter wordend belang dat kinderen in staat zijn hun kennis en leren te beoordelen. Hierdoor kunnen zij effectiever nieuwe leertaken kiezen en zodoende hun leerresultaat optimaliseren. Maximale opbrengsten worden gerealiseerd door het onderwijs passend te maken voor alle leerlingen. In groep 7 heb ik, vanaf januari, individuele leerlinggesprekken gevoerd. In deze gesprekken konden leerlingen aangeven wat hun kwaliteiten zijn en waar ze nog veel mee wilden oefenen. De kinderen konden dit al goed benoemen en verwoorden. Naar aanleiding van dit gesprek hebben de leerlingen realistische doelen gesteld op gebied van cognitieve- en sociaalemotionele ontwikkeling. Een leerling zei bijvoorbeeld: “Ik wil me graag beter kunnen concentreren en ik vind het moeilijk om eerst mijn vinger op te steken voordat ik wat wil zeggen.” Een andere leerling zei: “Juf, ik ben soms zo stil maar ik zou best eens vaker mijn mening willen laten horen.” Door de leerlingen dit zelf te laten benoemen zijn ze betrokken bij het proces. Mijn rol in de klas is op dat moment die van coach. Naar aanleiding van de actualiteit stel ik vragen m.b.t. zijn/haar doel zodat de leerling zelf met de oplossing komt. Het doel voor de hele klas was om (meer) een klas te vormen in plaats van de vaste groepjes die in de loop der jaren ontstaan zijn. De kinderen hebben spellen aan hun ouders gevraagd, opgezocht op Internet of zelf bedacht. Daar kwamen hele creatieve spellen uit! De kinderen hebben er posters van gemaakt zodat ze op de gang al kunnen bedenken wat ze willen spelen. Twee ochtenden per week spelen we een spel met de hele klas. De kinderen vinden het meestal heel gezellig. Af en toe is niet iedereen blij met het spel dat gekozen wordt. Gelukkig weten zij dat 31 kinderen, 31 meningen hebben en niet iedereen zijn/haar zin kan krijgen. Het doel om samen een groep te vormen vinden de leerlingen gelukkig belangrijker. Op cognitief gebied hebben de leerlingen van groep 7, naar aanleiding van hun rapport en zelfreflectie op voorgaande periode, haalbare doelen gesteld. Om die doelen te behalen, hebben zij nagedacht over de volgende vragen: Wat moet ik zelf doen om dit doel te behalen? Wat heb ik van mijn omgeving nodig? 9
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Hoe kan de juf hiermee helpen? Nadat dit in kaart was gebracht, hebben de kinderen een planning gemaakt. Per dag is er een half uur om met de laptop te werken aan de onderdelen: spelling, begrijpend lezen, taal, rekenen, studievaardigheden enz. De kinderen die bijvoorbeeld extra met spelling willen oefenen, hebben daar de nadruk op gelegd door dit vaker in te roosteren. Andere leerlingen die rekenen nog lastig vinden en dat in hun doelengesprek hebben benoemd, oefenen meer met rekenen. Door realistische doelen en prioriteiten te stellen krijgen de leerlingen invloed op hun eigen leerproces. Tussendoor heb ik met de leerlingen gereflecteerd op hun aanpak, planning en werkwijze. Indien nodig, stuur ik hier een daar een beetje bij. De komende weken worden de puntjes op de i gezet bij de onderdelen waarvan zij in juni een Cito leerlingvolgsysteem toets maken. Ik hoop dat de kinderen dan kunnen laten zien waar zij zo hard aan gewerkt hebben en dat zij het maximale uit zichzelf zullen halen. Brenda Saleh
Groep 8 In de vorige nieuwsbrief berichtte ik u over een activiteit van groep 8 waar de 21st century skills centraal in stonden, vaak kun je die skills goed integreren in je lesmethodes. Wij werken op school met de Vreedzame School. De Vreedzame School is een programma voor basisscholen voor sociale competentie en democratisch burgerschap. Het beschouwt de klas en de school als een leefgemeenschap, waarin kinderen zich gehoord en gezien voelen, een stem krijgen, en waarin kinderen leren om samen beslissingen te nemen en conflicten op te lossen. Kinderen voelen zich verantwoordelijk voor elkaar en voor de gemeenschap. Hierbij staan ze open voor de verschillen tussen mensen. Bij de Vreedzame School is er een lessenserie in groep 8 over het werken met commissies. Juf bedacht dat het paasfeest daar bij uitstek een goed middel voor was. Met Pasen heeft groep 8 een fantastisch feest georganiseerd, waarbij de kinderen veel hebben samen gewerkt. De klas werd in commissies verdeeld, zo was er een ontbijtcommissie, 10
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
versiercommissie en twee evenementencommissies. Iedere commissie maakte van tevoren een plan, waar een beroep werd gedaan op hun creativiteit. De klas en ontbijttafel moesten er gezellig uitzien. Bij de evenementen was het de bedoeling dat er originele spelletjes werd. Het plan moest tot in detail worden uitgewerkt; er moest kritisch over worden nagedacht. Dat gaf al flink wat discussie in de commissies. Er werd een beroep gedaan op hun sociale vaardigheden, waar het in de ene groep gemoedelijk aan toe ging, werd er in de andere groep verhit gediscussieerd. Daarnaast moest er natuurlijk ook nog worden overlegd tussen de commissies. Bijvoorbeeld: “Wie zorgt dat er borden op de feestelijk versierde tafels liggen?” De ontbijtcommissie of de versiercommissie? Ik hoorde kinderen tegen elkaar zeggen: “Ik zit even wat krap in mijn planning, maar kun jij even bekijken of je het kleutergymlokaal kunt reserveren als het regent?” Ieder lid van een commissie moest trouwens ook in hun plan kunnen verantwoorden wat zijn of haar aandeel was, je bent namelijk met z’n allen verantwoordelijk voor het slagen van het plan. Alle plannen werden in foutloos Nederlands geschreven. Daarbij moesten ze ook een begroting maken en een offerte indienen, waarbij flink gerekend moest worden. Hoeveel pakken hagelslag, jam, sinaasappelsap en pakjes boter heb je nodig voor 28 kinderen? En waar haal je de goedkoopste materialen voor alle evenementen of versieringen? Gelukkig zijn de kinderen ICT vaardig, de computer gaf vaak uitkomst. Ieder kind uit de klas nam vijf euro mee om het feest te bekostigen. Het geld werd geïnd en verdeeld over de commissies door Faye, de penningmeester van de klas. Zij heeft dat voortreffelijk gedaan, iedere groep kreeg gepast geld mee in een portemonnee die ze zelf aan de groep leverde. Van dat geld, deed iedere groep zijn eigen inkopen. Het resultaat was een fantastisch paasontbijt met overheerlijke croissants. Ouders die langs kwamen om even een kijkje te nemen waren erg onder de indruk. Een supergezellig versierde klas én ontbijttafel en twee waanzinnig gave evenementen. De éne groep organiseerde buiten in kleine groepjes een paasspelletjesochtend. Met paaseitjes werden er “punten gegooid”, paaskoekjes happen, een race met een ingenieus systeem van stokken waar je een chocoladepaasei tussen moest houden enz. De andere groep organiseerde een paasspeurtocht, die op een hoog niveau was georganiseerd. Twee groepen die in spiegelbeeld door de wijk aan het zoeken waren naar vragen en commissieleden van het evenement die steeds voor de groep uit als post gingen staan. Wat een probleemoplossend vermogen, als je te weinig commissieleden hebt als post, dan zorg je ervoor dat je steeds elkaar afwisselt. Leve de mobiele telefoon als modern communicatiemiddel, er werd wat afgebeld. Het plan was wiskundig op zeer hoog niveau. Bij de nabespreking vonden de kinderen dat ze veel hadden geleerd van het organiseren van dit feest. Vooral het samenwerken en met elkaar om gaan werd vaak genoemd, dat was niet altijd zo gemakkelijk. Hoe spreek je iemand aan in jouw groep die er zich met een jantje -van -leiden van afmaakt? U kunt zelf ook lezen, door de rode signaalwoorden, wat de kinderen allemaal geleerd hebben, maar soms leren ze ook nog onverwachte zaken. Olivier Hart meldde mij dat zijn groep had geleerd om geen lichte spullen onder in een boodschappentas te stoppen, omdat dan alle koekjes gebroken zijn. Gelukkig vonden ze de vader van Sanne bereid om al die koekjes weer opnieuw te sponsoren. Ik heb mijn ogen uitgekeken op deze feestelijke dag. Deze kinderen kunnen zo allemaal aan de slag als directeur bij een evenementen- of ander bedrijf. Wat was het goed georganiseerd! Iedereen deed ook erg gezellig mee. Juf was deze dag geheel overbodig, ze regelden het helemaal zelf. Ik ben zo trots op ze! Helen van der Meulen 11
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
Plusklas In de plusklas worden de 21e eeuwse vaardigheden als leidraad gebruikt bij het uitvoeren van verschillende projecten. Ten eerste wordt het probleemoplossend vermogen van de kinderen aangesproken. Tijdens projecten lopen kinderen veelal tegen een of meerdere problemen op. In de plusklas wordt kinderen handvatten geboden om die problemen aan te pakken. Vragen die de kinderen zichzelf gaan leren stellen met behulp van de leerkracht zijn: Wat is het probleem? Wat heb ik gedaan om het op te lossen? Waar kan ik (nog ) zoeken naar een oplossing? Wie kan mij helpen met het zoeken naar een oplossing? Naast creativiteit zijn er twee vaardigheden die goed aansluiten bij problemen oplossen: communiceren en samenwerken. Wanneer je tegen problemen aanloopt is het belangrijk om te communiceren met je medeleerlingen, leerkracht of andere betrokkenen. Zij kunnen helpen om samen het probleem op te lossen. Twee weten meer dan één. Ook wanneer er een klassenbal wordt georganiseerd door de plusklas van groep acht, moet er plots met derden worden gecommuniceerd. Er moet een DJ worden geregeld en een dansleraar en daar moet je allerlei informatie mee delen en duidelijke afspraken mee maken. Ook met de school, juf en meester moeten duidelijke afspraken worden gemaakt, waarbij de leerlingen duidelijk moeten kunnen aangeven wat ze willen en waarom. Dat is best spannend, maar heel goed voor de communicatieve vaardigheden van de leerlingen. Samenwerken wordt niet alleen ingezet om het probleemoplossend vermogen te vergroten, maar ook om te kijken naar elkaars talenten. Met wie zou jij het beste kunnen samenwerken om een project tot een goed einde te brengen? Welke vaardigheden heeft een ander waar jij van kan profiteren en (belangrijker nog) welke vaardigheden heb jij te bieden. Kinderen leren zichzelf te profileren en hun talenten in te zetten om gezamenlijk een doel te bereiken. Een goed voorbeeld hiervan is het project Designed by Kids. Voor dit project hebben de kinderen een opdracht gekregen van het bedrijf Shell: Bedenk een spel over bewustwording van energie(besparing). Dit spel moeten ze samen met kinderen uit andere plusklassen bedenken en ontwikkelen. Hiervoor moet de benodigde voorkennis worden geactiveerd en opgezocht, moeten planningen worden gemaakt, creatieve ideeën worden vertaald en uitgewerkt, gecommuniceerd worden met derden. Allemaal verschillende vaardigheden waar niet iedereen even sterk in is. De kunst is om samen met de leerkracht te gaan zoeken naar een goede samenstelling voor een projectgroep waarbij kinderen hun talent zo goed mogelijk kunnen benutten. Bijvoorbeeld: Iemand die heel creatief is en ongeorganiseerd werkt, zoekt iemand die goed kan plannen en samen met iemand die handig op een computer informatie kan zoeken gaan ze aan de slag. Om goed te kunnen samenwerken moet je kunnen accepteren dat niet alles gaat zoals jij het in eerste instantie voor ogen had. Je moet elkaars talenten accepteren, maar ook elkaars minder leuke eigenschappen. Door te accepteren dat iedereen verschillend is en vanuit een ander perspectief naar zaken kijkt bereik je het meest. Kinderen leren hiermee ook hun sociale vaardigheden in te zetten. Kinderen wordt geleerd lief te zijn voor elkaar en elkaars talenten te benoemen. (complimenten geven) In de plusklas wordt er ook kritisch gekeken naar het gebruik van het internet. Kinderen hebben snel de neiging om aan te nemen dat wat ze lezen waar is. In de plusklas leren kinderen verder te kijken dan de eerste beste hit via Google. Hierdoor leren ze kritisch denken. Hoe werkt internet eigenlijk? Hoe werkt Google? Werkt Google wel voor mij of zijn er alternatieve manieren om achter informatie te komen? En waarmee zoeken de kinderen op internet… in groep 8 doen ze dat razendsnel op hun smartphone. In de plusklas 12
Themabrief
st
“21 Century Skills” April 2015
maken ze hier gecontroleerd gebruik van. Binnenkort kan dat waarschijnlijk ook via tablets. Informatie die is verkregen, moet soms ook worden verwerkt. Vaak gebeurt dat achter de PC in Word, Excel of PowerPoint. Programma’s waar ze steeds vaardiger in worden en samen met hun kritische houding bijdraagt aan hun ICT-geletterdheid. Ten slotte wordt er in de plusklas altijd een beroep gedaan op de creativiteit van de kinderen. Bij het bedenken van oplossingen wordt vaak gebrainstormd. De regel is dan dat niets fout is wat wordt gezegd of geschreven. Alles kan in deze fase. Hierdoor wordt de mogelijkheid gecreëerd om out of the box te denken. Een belangrijke eigenschap om creativiteit te laten ontplooien. Wat iedere keer opvalt is de ver- en inbeeldingskracht van kinderen, waardoor mooie originele ideeën en oplossingen ontstaan. Iets wat we in de 21e eeuw goed kunnen gebruiken. Wouter Gorter
Klassenbal georganiseerd door de kinderen. Er werd een dansleraar (vader van Josephine) uitgenodigd om ze de “cha cha cha” te leren.
13
