Denksessies met scholen leveren veel informatie op

hbo

voorjaar 2007

...omdat u graag leest over ontwikkelingen in het onderwijs. ThiemeMeulenhoff

Denksessies met scholen leveren veel informatie op 1

Hoe lossen we het tekort aan stageplaatsen op? 3

‘Elk woord, elke zin moet kloppen’. 5

Zorg

Online meekijken in de praktijk 6

Denksessies met scholen leveren veel informatie op ThiemeMeulenhoff organiseerde onlangs twee denksessies met vertegenwoordigers van vijf hogescholen: Hogeschool Zeeland, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Ede, Saxion Hogescholen en Hogeschool INHOLLAND. Centraal stond de vraag of het zinvol is materiaal te ontwikkelen voor het beroepsspecifieke deel van het hbo-v. En zo ja, in welke vorm?

1

3

5

6

V

oor wat betreft het generieke deel van het hbo-v, beschikt ThiemeMeulenhoff over een volwaardig pakket aan materialen. Zo is er sinds kort bijvoorbeeld de vijfdelige serie waarin per uitgave één van de beroepsrollen centraal staat; de verpleegkundige als ontwerper, als zorgverlener, als regisseur, als beroepsbeoefenaar en als coach. Deze reeks wordt ondersteund door Verpleegtechniek in beeld, een nieuw online lesprogramma met tachtig verpleegtechnische handelingen, gebaseerd op de praktijk. Ook de ondersteunende uitgaven Basisboek Pathologie en Anatomie en fysiologie van de mens zijn net herzien. Tijd dus om de behoeften van het beroepsspecifieke deel van de opleiding in kaart te brengen.

Praktijkgerichte vaardigheden informatie over (nieuwe) uitgaven en ontwikkelingen binnen het hbo

“De twee sessies leerden ons dat het niet nodig is nieuwe uitgaven te ontwikkelen voor het derde en vierde jaar van het hbo-v”, vertelt uitgever Els van Eijken. “Tenminste, niet in de vorm van theoretisch materiaal. Er is namelijk al heel veel vakliteratuur voor handen voor die doelgroep.” De kennisleerlijn neemt in de differentiatie duidelijk af, de praktijkgerichte vaardigheden staan centraal. Studenten werken op basis van hun Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) aan projecten, aan praktijkonderzoek, volgen minoren en verkeren een groot deel van hun tijd in de beroepspraktijk. lees verder op pagina 2

Denksessies met scholen leveren veel informatie op

Voorbeeld van virtueel stage lopen met i-care, lesmateriaal voor mbo Zorg dat doorontwikkeld kan worden tot een hbo-product

Voor de nodige theoretische kennis worden ze geacht applicaties. “Daar gaan wij in nauwe samenspraak met meerdere bronnen te raadplegen. De rol van de docent de scholen dan ook verder mee aan de slag.” Een derde hierbij is studenten te coachen en daar waar nodig punt dat naar voren kwam, is dat scholen behoefte het kritische denken en de hebben aan ondersteuning ’Het beroepsspecifieke deel van creativiteit te stimuleren en bij hun kennismanagement. het hbo-v vraagt om flexibel en te bevorderen. “Een dergelijke Het onderwijs, en dus de vorm van educatie vraagt niet rol van docenten, verandert gedifferentieerd materiaal.’ om theoretische boeken maar in rap tempo. Wat vandaag om flexibel en gedifferentieerd materiaal. Bijvoorbeeld hot is, kan morgen achterhaald zijn. Dit maakt het in de vorm van een databank waarin studenten snel en vak van docent veelzijdig en afwisselend, maar is eenvoudig toegang hebben tot de nodige literatuur.” niet altijd eenvoudig. Enige steun hierbij is dan ook welkom. “Ook op dat gebied gaan we, uiteraard weer Interactieve leerobjecten in samenwerking met de scholen, onze ideeën verder Een andere uitkomst van de sessies is dat veel scholen uitwerken.” Het is een werkwijze die de uitgever kampen met een ernstig tekort aan stageplaatsen. Een kenmerkt: in samenspraak met klanten tot nieuwe oplossing voor dit probleem kan zijn het ontwikkelen initiatieven komen. Van Eijken: “Op die manier weten van interactieve leerobjecten waardoor studenten we precies wat er speelt en leeft binnen het onderwijs virtueel stage kunnen lopen. ThiemeMeulenhoff en waar de behoeftes liggen, zodat we materiaal heeft de nodige ervaring met het ontwikkelen van kunnen ontwikkelen dat perfect aansluit bij de vraag interactieve leerobjecten en beschikt bovendien over de vanuit het onderwijs.”



hbo Zorg

Stageproblematiek

Hoe lossen w aan stageplaa De BIG-wet verlangt van studenten hbo-v dat ze aan het einde van hun studie minimaal 2.300 uur praktijkervaring hebben opgedaan. Veel stage lopen hoort dus bij hun opleiding. Dat is vaak moeilijk te realiseren, want er is een ernstig tekort aan stageplaatsen. Gerrit Jeuring, hoofd van de afdeling verpleegkunde van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL), en Ton Vermeij, zelfstandig onderwijsvernieuwer, zien oplossingen voor dit tekort.

Gerrit Jeuring: ‘Door ze te laten solliciteren naar een stageplaats, krijg je gemotiveerde studenten op de juiste plaats.’

H

et probleem is niet nieuw. Een jaar of acht geleden was er eveneens een ernstig tekort aan stageplaatsen. Om het probleem te tackelen, maakte de toenmalige minister van volksgezondheid extra geld vrij voor stageplaatsen binnen instellingen. “Maar”, zegt Gerrit Jeuring, “veel hiervan kwam op de grote hoop terecht en werd besteed aan andere zaken.” Om dit tegen te gaan, zou het beter zijn instellingen geld te geven voor iedere stagiair die ze binnenhalen. Het begeleiden van stagiaires kost veel tijd en energie. Zeker daar waar het eerste- en tweedejaarsstudenten betreft. Die hebben minder ervaring en dus meer begeleiding nodig. En daar wringt nu precies de schoen. Immers, verpleegkundigen komen al om in het werk en de budgetten van instellingen reiken over het algemeen niet tot in de hemel.

Leerafdeling Zolang deze situatie voortduurt, moeten scholen creatieve oplossingen zien te bedenken. Zo bedacht Jeuring acht jaar geleden, in nauwe samenspraak met het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), de zogenaamde leerafdeling. Een initiatief waarbij studenten een halfjaar lang ‘een deel’ van een afdeling onder hun hoede hebben. Twaalf derdeof vierdejaarsstudenten op acht patiënten. De eerste drie maanden nog onder begeleiding van een verpleegkundige, de laatste drie maanden volledig zelfstandig. “Dat bespaart verpleegkundigen veel tijd. Bovendien werkt het heel inspirerend om zo stage te lopen. De studenten leren op die manier ook van elkaar.” En, heel belangrijk, het UMCG is uitermate tevreden. Zo tevreden dat andere instellingen dit idee overnamen.

Solliciteren

Gerrit Jeuring

Een andere oplossing van Jeuring, die eveneens al in de praktijk is getoetst, is om vierdejaars studenten onderzoek te laten doen. “Hierbij moet je denken aan zorgkwaliteitsprojecten. Je kunt ze bijvoorbeeld een aantal maanden mee laten lopen met een teamleider. Zo kan hij of zij van een afstand bekijken hoe het er op een zorgafdeling aan toe gaat.” Verder moeten studenten van de NHL sinds zes jaar solliciteren voor een stageplaats. Op die manier gaat de student ook echt voor de hbo Zorg



we het tekort aatsen op? plek waar hij of zij wil zitten en krijg je gemotiveerde studenten op de juiste plaats. Wat blijft is de problematiek voor eerste- en tweedejaars studenten. Ook daarvoor heeft Jeuring een oplossing. “Er zijn bijvoorbeeld in de gehandicaptenzorg veel vrijwilligers nodig. Om een middagje te zwemmen met een gehandicapte, om boodschappen te doen of noem maar op. Voor dergelijke bezigheden kun je prima een beroep doen op deze studenten. Zo krijgen ze al een beetje een beeld van wat hen te wachten staat en bovendien los je zo ook een deel van het vrijwilligersvraagstuk op.”

Ton Vermeij: ‘Zolang er een tekort is aan leerwerkplaatsen, vind ik interactieve leerobjecten een prima alternatief.’ Hij kent het reilen en zeilen in de zorg. Ton Vermeij was namelijk twintig jaar actief in de verstandelijk gehandicaptenzorg voordat hij de overstap maakte naar het onderwijs. Eerst als docent in het mbo later in het hbo-v. Sinds enkele jaren werkt hij als zelfstandige. Hij houdt zich bezig met het schrijven en redigeren van educatief materiaal gericht op de verpleegkunde. Ook kunnen hogescholen hem inhuren voor advies en vernieuwing binnen het onderwijs. Zo is hij momenteel actief voor Hogeschool INHOLLAND, een instelling die ook kampt met stageproblematiek. Met name studenten die aan het werk willen in de verstandelijk gehandicaptenzorg, vinden maar zelden een geschikte stageplaats.

Interactieve leerobjecten Een idee om dit probleem te tackelen is volgens Vermeij het inzetten van interactieve leerobjecten. Hij denkt hierbij bijvoorbeeld aan i-care, een door ThiemeMeulenhoff ontwikkelde methode voor het mbo. In deze methode komen alle zorgcategorieën aan bod door middel van virtuele beroepspraktijken. De student volgt de hoofdpersoon tijdens de uitvoering van zijn dagelijkse werk en krijgt zo een goed beeld van zijn of haar werk als zorgverlener. Vermeij juicht het dan ook toe dat ThiemeMeulenhoff plannen heeft een dergelijke methode ook voor het hbo-v te ontwikkelen. “Op die manier kunnen studenten in ieder geval aan de praktijk ruiken.” Al beseft Vermeij zich tegelijkertijd dat er een wereld van verschil zit tussen ruiken en voelen. “Ik geloof dan ook niet dat het net zo leerzaam is als een echte stage. In een interactief leerobject staat alles vast en gebeuren geen onverwachte dingen. De werkelijkheid daarentegen laat zich niet sturen. Die vraagt om improvisatie. En juist daaruit, uit het improviseringsvermogen van de student, kun je opmaken of hij of zij competent genoeg is voor het toekomstige vak als verpleegkundige. Maar interactieve leerobjecten benaderen wat mij betreft de werkelijkheid het best. Ze kunnen een stageplaats nooit helemaal vervangen. Maar zolang er een tekort is aan leerwerkplaatsen, vind ik het een prima alternatief.”

Ton Vermeij

hbo Zorg

4

De verpleegkundige als regisseur, ISBN 978 90 06 95091 5 De verpleegkundige als beroepsbeoefenaar, ISBN 978 90 06 95094 6

de gratis brochure hbo Zorg 2007

De verpleegkundige als beroepsbeoefenaar, ISBN 978 90 06 95094 6

Privé-adres:

Adres (geen postbus):

Vraag nu uw beoordelingsexemplaren aan via www.thiememeulenhoff.nl. ThiemeMeulenhoff gaat zorgvuldig om met uw gegevens. In het privacy statement op www.thiememeulenhoff.nl treft u nadere informatie aan.

E-mailadres:

Telefoonnummer:

ThiemeMeulenhoff gaat zorgvuldig om met uw gegevens. In het privacy statement op www.thiememeulenhoff.nl treft u nadere informatie aan.

Opleiding:

Plaats:

Vraag nu uw beoordelingsexemplaren aan via www.thiememeulenhoff.nl.

E-mailadres:

Opleiding:

Plaats:

Postcode:

Privé-adres:

Werkt met (uitgave):

Vak:

Telefoonnummer:

Plaats:

Postcode:

Adres (geen postbus):

Afdeling:

Naam:

Vak:

Plaats:

Postcode:

H3060

Werkt met (uitgave):

Afdeling:

Postcode:

Naam:

Naam school:

Docentgegevens

Locatiegegevens

Docentgegevens

Locatiegegevens Naam school:

*Voor de behandeling en levering van beoordelingsexemplaren brengen wij 20% van de verkoopprijs in rekening.

de gratis brochure hbo Zorg 2007

H3060

m/v

Anatomie en fysiologie van de mens, ISBN 978 90 06 95095 3

Basisboek Pathologie, ISBN 978 90 06 95100 4

De verpleegkundige als coach, ISBN 978 90 06 95093 9

*Voor de behandeling en levering van beoordelingsexemplaren brengen wij 20% van de verkoopprijs in rekening.

De verpleegkundige als zorgverlener, ISBN 978 90 06 95090 8

Basisboek Pathologie, ISBN 978 90 06 95100 4

Anatomie en fysiologie van de mens, ISBN 978 90 06 95095 3

De verpleegkundige als ontwerper, ISBN 978 90 06 95092 2

De verpleegkundige als regisseur, ISBN 978 90 06 95091 5

m/v

Antwoordkaart Ik ontvang graag een beoordelingsexemplaar* van:

De verpleegkundige als zorgverlener, ISBN 978 90 06 95090 8

De verpleegkundige als coach, ISBN 978 90 06 95093 9

De verpleegkundige als ontwerper, ISBN 978 90 06 95092 2

Ik ontvang graag een beoordelingsexemplaar* van:

Antwoordkaart

ThiemeMeulenhoff t.a.v. Docentenlijn Antwoordnummer 1 7200 VB ZUTPHEN 7200VB1

ThiemeMeulenhoff t.a.v. Docentenlijn Antwoordnummer 1 7200 VB ZUTPHEN 7200VB1

Anatomie en fysiologie van de mens

’Elk woord, elke zin moet kloppen’ Anatomie en fysiologie van de mens is ingrijpend herzien Het resultaat werd op 12 maart jongstleden tijdens de boekpresentatie overhandigd aan de auteurs en de illustrator. Ook belangstellenden konden tijdens de gezellige borrel de derde druk voor het eerst beoordelen.

D

e auteurs en de illustrator deden een boekje open over de totstandkoming van deze uitgave. Zo vertelde auteur Ludo Grégoire over de achtergrond van het ontstaan van het boek. Al bij de eerste druk die in 1990 verscheen was zijn filosofie ’Elk woord, elke zin moet kloppen’ en die instelling heeft zijn vruchten afgeworpen. Het boek was direct een groot succes. In de loop der jaren zijn al ruim 60.000 exemplaren verkocht en is het boek ook in het Duits en Engels vertaald. Agnes van Straaten trok bij deze herziening als co-auteur de kar. Zij gaf helder weer wat er in deze herziening is veranderd ten opzichte van de vorige druk. Perfecte illustraties ’Elke lijn moet kloppen.’ Deze uitspraak is van Rogier Trompert van Medical Art en sluit zo goed aan op de filosofie van Ludo Gregoire, dat meteen duidelijk was dat hij de juiste persoon voor het verzorgen van de illustraties was. Dat deed hij samen met Myrthe Boymans. Een klus waar ze ruim een jaar aan hebben gewerkt. Een deel van de illustraties is in aquarel geschilderd en een deel is met de computer getekend. De illustraties zijn speciaal voor deze nieuwe uitgave gemaakt, zodat deze perfect aansluiten op de tekst in het boek. Wilt u meer weten over de herziening Anatomie en fysiologie van de mens, kijk dan op www.hbo-zorgonderwijs.nl. Daar vindt u uitgebreide informatie en een interview met Ludo Grégoire.

ISBN 978 90 06 95095 3 | Prijs E 85,50

Ludo Grégoire vertelt over de achtergrond van het

Rogier Trompert geeft kort het ontstaan van al het

Uitgever Els van Eijken overhandigt Agnes van Straaten haar

ontstaan van de eerste en tweede druk.

beeldmateriaal in de herziening weer.

eerste exemplaar van Anatomie en Fysiologie van de mens.

hbo Zorg



Verpleegtechniek in beeld

Online meekijken in de praktijk Vier scholen en twee ziekenhuizen ontwikkelden Verpleegtechniek in beeld. Een uniek, volledig online leermiddel dat studenten laat kennismaken met verpleegtechnische handelingen. Zowel de voorbereiding als de nazorg worden omschreven, de handeling zelf is als filmpje te bekijken.

D

e methode is gebaseerd op de evidence based protocollen van het Leids Universitair Medisch Centrum, dat samen met het ROC Mondriaan in Den Haag de projectgroep voor Verpleegtechniek in beeld vormde. Projectleider Henri Roosdorp: “Het materiaal omvat honderd verpleegtechnische handelingen en is ideaal ter oriëntatie op het oefenen in de praktijk. We hebben gekozen voor een duidelijke structuur. Dus of het nu om het toedienen van zuurstof of wondverzorging gaat, na de introductie en de voorbereiding volgt het filmpje. Daarna brengen we de belangrijkste punten uit het filmpje nog eens in beeld door middel van foto´s met bijschriften. Hierna klikken studenten door naar uitleg over de nazorg, extra informatie en het protocol zelf.” Mede dankzij die herkenbare structuur kunnen studenten er ook makkelijk zelfstandig mee aan de slag. “Bijna alle hogescholen hebben een skillslab met poppen. Ter voorbereiding op het oefenen kun je de handeling eerst bekijken. Weet je tijdens het oefenen niet meer wat de volgende stap was? Dan loop je even naar de computer.”

Evidence Based en aansluiting op de praktijk Roosdorp: “Door de nauwe samenwerking met de ziekenhuizen sluit Verpleegtechniek in beeld heel goed aan op de praktijk en zijn

de handelingen evidence based. Bovendien wordt het materiaal waar nodig ieder jaar aangepast, afhankelijk van wijzigingen in de protocollen van het LUMC.” Het materiaal is inmiddels beschikbaar en de projectleider is tevreden over het resultaat: “De studen-ten die er tot nu toe mee werken zijn enthousiast. Dat is natuurlijk een heel mooi compliment!”.

Probeer nu! Bent u ook benieuwd naar Verpleegtechniek in beeld? Dan mag u het dertig dagen gratis uitproberen! Ga naar www. verpleegtechniekinbeeld.nl en vraag de gratis licentie aan. Een licentie kost normaal e 30,- en is 18 maanden geldig.

Colofon TM In het onderwijs is een uitgave van ThiemeMeulenhoff en wordt verstuurd aan alle hbo Zorg docenten. Redactie Taalent Tekstschrijvers (hoofd- en eindredactie) Vormgeving Crossings Communications Fotografie Martin Hogeboom Drukwerk ARS Grafische Producties & Communicatie

ThiemeMeulenhoff | Postbus 19240 | 3501 DE Utrecht | T (0575) 594 951 F (0575) 594 961 | E [email protected] | I www.thiememeulenhoff.nl

Met dank aan Gerrit Jeuring, Henri Roosdorp, Ton Vermeij Redactieadres [email protected]

978 11 112 4041 7 - 3060