Delta Blues Route. Van Memphis naar New Orleans

Delta Blues Route

46

www.reizen.nl september 2009

Van Memphis naar New Orleans REIZEN Magazine reed twaalf dagen over de bakermat van de blues, soul en rock’n-roll. In Deep South USA van Memphis naar New Orleans, dwars door het land van de drie koningen: Martin Luther King, Elvis en bluesgigant B.B. King. ‘And lucky for you, one king is still alive!’ Tekst: JilliaN MACDONALD

b fotografie: Frits Meyst


47

Delta Blues Route USA

M

Dry Pork Ribs

emphis, Tennessee

Foto vorige pagina’s: New Orleans, dé muziekstad in de Mississippi delta. 1. Sun Records studio, tegenwoordig een museum, was het platenlabel van Elvis Presley. 2. Memphis, Rendezvous Restaurant. Ober Robert Senior serveert bijna uitsluitend king-size formaat BBQ-ed Dry Pork Ribs. 3. Wie Memphis bezoekt, kan niet om B.B. King’s Blues Club heen.

‘Deep down Louisiana close to New Orleans, way back up in the woods among the evergreens...’ Weet u wie daar speelde? Ga dan naar www.reizen. nl en maak kans op een Wensbon. (www.wensbon.nl)

48

Een waterig zonnetje schijnt over de Mississippi rivier, terwijl een gure wind de straten schoonveegt. Het is februari en we zitten in downtown Memphis waar de oude pakhuizen van weleer een nieuwe status krijgen. De vervallen, schurftige panden transformeren stuk voor stuk tot trendy woningen en kunstgaleries. Antieke trams rijden over Main Street, de oude hoofdweg die nu vooral voetgangersgebied is. In Beale Street is zojuist de International Blues Challenge begonnen. Een wedstrijd, drie dagen lang, waarvoor bluesmuzikanten naar Memphis komen in de hoop ontdekt te worden door een platenmaatschappij. Het geluid van jankende gitaren en jammerende mondharmonica’s zweeft ons in golven tegemoet. Yes, wij lopen hier door het ‘home of the blues’, 500 meter lang, vol clubs met live muziek, voor elke smaak wat. Nauwelijks drie uur na onze landing gaan de voeten al van de vloer, opgezweept door het dubbele pianospel van de Poolse Boogie Boys, die B.B. King’s Blues Club op zijn kop zetten. Een effectieve manier om de calorieën te verbranden die we zojuist hebben opgeslagen door middel van een portie BBQ-ed Ribs, natuurlijk met BB’s special sauce. Waar wij thuis meestal eerst gaan eten en daarna naar een concert, wordt dit hier naadloos gecombineerd. B.B. King, de plantagejongen uit Indianola, Mississippi die uitgroeide uit tot een van de grootste bluesmuzikanten op aarde. Inmiddels is hij eigenaar van verschillende clubs in Amerika. En onlangs, op 83-jarige leeftijd, mocht hij nog een Grammy voor zijn laatste album (One Kind Favor) ontvangen.

In een achterafstraatje in Memphis staan zowel afvalcontainers als een rij mensen voor een deur. Nee, dit is geen daklozenopvang maar de kelder waarin het Rendez-vous Restaurant huist. Afgeladen met gasten van alle rangen en standen die maar aan een ding denken: BBQ-ed Dry Pork Ribs, de specialiteit van het huis en dé delicatesse van Memphis. Robert Senior, onze ober die hier al 45 jaar (!) werkt, legt uit: ‘Kijk, zo hoort het, het vlees valt bijna van het bot.’

1

2

‘Nauwelijks drie uur na onze landing gaan de voeten al van de vloer in B.B. King’s Blues Club’

Million Dollar kwartet

Waarom komen muzikanten uit de hele wereld naar Memphis? Vele beroemdheden zijn hier begonnen. Twee studio’s speelden daarbij een grote rol: Sun Records en STAX. Sun Records Studio, tegenwoordig een museum, was het platenlabel van Elvis Presley, Jerry Lee Lewis en Johnny Cash. De originele studio’s, met vele collector’s items, zijn nu te bezichtigen, en wie zijn eigen instrument meeneemt kan nog steeds op het Sun Records platenlabel een opname maken. Op een foto achter de bar zien we het Million Dollar Quartet. Een momentopname tijdens een spontane jamsessie in 1956. Op piano een jonge Elvis, die met zijn vriendin even binnenwipte en om hem heen Carl Perkins, die net een hit had gescoord met Blue Suede Shoes, Johnny Cash en Jerry Lee Lewis. Dertig jaar later komt U2 naar dezelfde kleine studio om Rattle and Hum op te nemen. B.B. King speelt mee. De plaat wordt platina. De aantrekkingskracht van Memphis op jong talent is ook wat we vandaag bij de Blues Challenge zien. Drummer Jim, 19 jaar oud, weet het zeker: ‘Zonder muziek was Johnny waarschijnlijk stofzuigerverkoper gebleven... en dan nog een slechte ook. Het verhaal gaat dat de enige stofzuiger die hij ooit kwijtraakte, uit medelijden werd gekocht door de secretaresse van deze studio.’ e


3 www.reizen.nl september 2009

49


Reis door de tijd

1

2

3

Voor het STAX Museum moet je in South Memphis zijn, een buurt die in de jaren ’70 is omgedoopt tot ‘Soulsville’ vanwege de invloed van de studio’s op de buurt. Veel muzikanten (zoals Aretha Franklin en Booker T Jones) kwamen hier wonen. Welnu, ook Soulsville kruipt uit het dal van de jaren ’80. Op de hoek tegenover STAX – en om de hoek van Michael the Magnificent’s Barber Shop – vinden we Shirley in haar bric à brac hairsalon. ‘Welcome Y’all’, roept ze met een stroperig zuidelijk accent terwijl ze een kop onder de ‘ontkroeser’ zet. Een paar volslanke dames luistert vanonder de kap naar hoe Obama de economie moet gaan redden. ‘Yeah, Obama krijgt geen makkelijke klus’, voorspelt Shirley. ‘Hij zit met de puinhopen van de vorige regering en nu ook nog de crisis. Bijna iedereen hier, blank en zwart, heeft op hem gestemd.’ Alles passeert de revue: roddels, de kerk en de hoogtijdagen van STAX. ‘Of ik klanten uit de studio had? Ja hoor, Isaac Hayes kwam hier regelmatig, maar daar heb ik weinig aan verdiend. Hij was namelijk zo goed als kaal.’ STAX Museum zelf moet je ook niet missen. Dat is een reis door de tijd van de blues en gospel uit de jaren ’20, via de rock-’n-roll uit de jaren ’50 naar de soul van de seventies. Er staat een complete kerk uit de Mississippi Delta tussen de vergulde Cadillac van Isaac Hayes, de eerste gitaar van Ike Turner en er is vooral veel, heel veel muziek. Just call me Rat!

4 50


We verlaten Memphis via Interstate 78 en gaan eerst naar Tupelo, de geboorteplaats van Elvis Presley, een regelrechte must see voor Elvis fans. Geboortehuis, museum en kerk, waar de jonge Elvis zijn eerste gospels zong, trekken dagelijks veel volk. Dan koersen we op Highway 61 aan, de Delta Blues Route. De plantages liggen er kaal bij, het katoen moet nog opkomen. Af en toe passeren we een dorpje of een houten kerkje voor de sharecroppers, alleen in het land. Een bordje langs de weg vertelt ons dat we de plantage zien waar Muddy Waters opgroeide. Clarksdale, een kleine provinciestad, is de hoofdstad van de Delta Blues. We zijn hier om jukejoints te bezoeken, kleine bars met rasmuzikanten waarvan buiten de Delta niemand ooit gehoord heeft. Twee gebeurtenissen hebben Clarksdale op de kaart gezet. Waar Highway 49 en 61 elkaar kruisen, raakte in 1937 Bessie Smith, de ‘Keizerin van de Blues’, zwaar gewond bij een verkeersongeluk. Ze overleed later in het ziekenhuis voor kleurlingen, nu het Riverside Hotel. Hetzelfde kruispunt is ook de plaats waar blueslegende Robert Johnson zijn ziel aan de duivel verkocht om gitaar te kunnen spelen. ‘Welcome to the Riverside Hotel’, begroet de goedlachse Frank Ratcliff ons. ‘Just call me Rat. Sinds ik leerde kruipen noemt niemand mij nog Frank.’ Rat toont ons zijn hotel, een groot woord voor een schots en scheef staand houten gebouw. Lange tijd was dit dé slaapplaats voor wie in Clarksdale kwam spelen. ‘Dit was de kamer waarin Bessie overleed, toen het nog een ziekenhuis was. En hier sliepen de Blind Boys From Alabama, en dit zijn de kamers van Ike Turner en Muddy Waters.’ Overal hangen foto’s van artiesten. e

1. ‘Just call me Rat’, zegt Frank Ratcliff van het Riverside Hotel in Clarksdale. 2. In Ground Zero, Clarksdale, klinkt live muziek van donderdag tot en met zondag. 3. Muddy Waters komt ‘tot leven’ in het Delta Blues Museum in Clarksdale. 4. STAX Museum, Memphis: een reis door de muziektijd, van gospel tot soul.


51


Katoen, blues & jukejoints De Delta, waar de machtige Mississippi duizenden jaren lang buiten haar oevers trad en vruchtbaar slib achterliet, was in de tweede helft van de 19de eeuw de grootste ‘katoenproducent’ in de wereld. Door de opkomende textielindustrie was de vraag enorm en dankzij de vruchtbare grond (voldoende water en het juiste klimaat) werd het zuiden rijk. Katoen is arbeidsintensief, slaven werkten op de velden. De liederen die zij zongen zijn de basis van de blues. Toen de slavernij werd afgeschaft, werden de arbeiders armoedige sharecroppers. Landarbeiders, wonend in houten hutjes langs de velden. ’s Avonds kwamen ze in zo’n hut bijeen om te drinken, te zingen en te dansen. Zo ontstonden de jukejoints.

1 ‘Zingen in een jukejoint, na een dag katoen plukken. Zo ontstond de blues’

2

Het is een hotel met geschiedenis, waar Rat graag over vertelt op het oude bankstel in de huiskamer. ‘Waar jij nu zit, tokkelde John Lee Hooker ooit op zijn gitaar. Mijn moeder begon dit hotel in 1944 met niks. Nu hebben we 23 kamers. Gasten zijn vrienden, ik zeg tegen iedereen: dit is jullie hotel.’ In Clarksdale klinkt live muziek van donderdag tot zondag. We beginnen in Ground Zero, een voormalige store die is opgeknapt door acteur Morgan Freeman. Te groot om jukejoint genoemd te worden, maar dat mag de pret niet drukken. Posters uit heden en verleden worden verlicht door kerstlampjes, de band speelt een slowblues in, en op het poolbiljart vernietigt de 75-jarige Gladys haar 40 jaar jongere opponent. Na een biertje gaan we naar Red’s, vernoemd naar de lichtelijk aangeschoten eigenaar die zelf bij de deur staat. We betalen vijf dollar entree en lopen een huiskamer in. Echt waar, groter is het hier niet. Met de band en de bar is het al vol, maar op de een of andere manier lukt het toch om er ook nog gasten bij te krijgen. De sfeer is puik. Onder rood neonlicht worden de sterren van de hemel gespeeld. Er gaan grappen over en weer tussen zanger en publiek, vanuit dat publiek komt een mondharmonica en het wordt een latertje. Red’s is groots. King of the Blues

We dringen dieper de Delta in. In Indianola gaan we op zoek naar B.B. King’s Club Ebony. Onlangs kocht B.B. deze club in zijn hometown, omdat de Club verloren dreigde te gaan. Binnen ontmoeten we Carver Randle, advocaat, mensenrechtenactivist en nu de manager hier. Carver vertelt: ‘Dit is geen lokale jukejoint, wat overigens een blank woord is. Zwarten spreken over jhugs, als in lets go jhugging. Maar voor de Ebony komen de gasten helemaal uit New Orleans, opgedoft als sterren. Elk weekend hebben we weer live muziek. Absoluut top is het B.B. King Homecoming Festival in juni. Dan speelt B.B. met oude vrienden.’ In 2008 ging ook het B.B. King Museum open. De expositie geeft, in beeld, geluid en met een collectie van bijzondere curiosa, een goede indruk van de ‘King of the Blues’ die, uiteraard, ooit als eenvoudige jongen begon. Maar nu is het dinsdagavond. Niemand treedt op. Daarom rijden we naar Greenwood. Naar de shotgunshacks van Talahatchee Flats. Huizen van sharecroppers (arme arbeiders), aan de rand van katoenvelden, in de stijl van vroeger. Hier kunnen we overnachten. In ons huisje staat een oude piano, sieren vergeelde foto’s de muur en wiegt een schommelstoel op de veranda. Het avondeten wordt geserveerd bij Lusco’s, waar elke tafel in een afzonderlijke erker staat. Volgens de wet mag in Mississippi binnen een straal van 100 meter van de kerk geen alcohol worden verkocht, Daarom kopen we een fles wijn bij de liquor store, die we daarna ontkurken in onze erker. Leven avec plaisir

3 52


Natchez, gelegen op een rots uitkijkend over de Mississippi, is de stad waar alle planters een ‘mansion’ hadden. Veel van deze voormalige planterswoningen zijn nog steeds familiebezit en vaak te bezichtigen. Ons volgende e

1. Als je bluesliefhebber bent, mag je het B.B. King Museum in Indianola niet missen. 2. Visserslatijn, dachten we. Totdat John Rusky ons meenam voor een tocht over de Mississippi en ons eigenhandig een alligator gar toonde: een twee meter lange vis met een allesverslindende krokodillenbek. 3. Talahatchee Flats. Huizen van katoenplukkers in de stijl van vroeger, waar je nu kunt overnachten.

Op www.reizen.nl vind je filmpjes van B.B. King’s Blues Club, Red’s jukejoint en nog meer live muziek. Tevens extra informatie, foto’s en sites van o.m. hotspots langs de Muziekroute.


53


1. Natchez, de stad van de rijke plantagebezitters, is de mooiste plaats aan de Mississippi. 2. De krokodillen houden winterslaap. Dus peddelen we met een gerust hart over Henderson Lake. 3. New Orleans swingt in de aanloop naar het Mardi Gras Festival.

54

adres voor de nacht is Monmouth Manor, een huis van voor de Amerikaanse Burgeroorlog. Een klassiek ingerichte kamer met hemelbed en balkon is nog maar het begin. Er is ook een balzaal en een eetkamer met kroonluchters. Leven in luxe, een absurd contrast met gisteren. De bevolking van Natchez was blank en leefde een high life. Dat wordt nog duidelijker als we door de groene straten rijden, met aan beide kanten rijen landhuizen. ‘Ja, Natchez is de mooiste stad van Mississippi’, weet de postbode. Aan de overkant van de machtige rivier wacht de staat Louisiana. Land van de bayou, de moerassen, en de Acadian, de Fransen die hier in de 17de eeuw aan land kwamen. De naam Acadian verbasterde tot cajun, en hun muziek, eten en manier van leven doet Amerikanen denken aan leven avec plaisir. Bij Breaux Bridge rijden we de snelweg af naar Henderson Lake, voor een nacht op een woonboot in een moeras. Een nacht blijkt te kort. Eigenaar Mitch Mequet van Houseboat Adventures sleept ons naar een afgelegen plek. We hebben een kano, een motorbootje en een BBQ , wat wil een mens nog meer? De krokodillen zijn in winterslaap, dus peddelen we met een gerust hart tussen de boomstronken. Schildpadden knipogen, witte reigers fladderen voorbij, terwijl de zon in het meer zakt. De volgende ochtend is het, zoals elke zaterdag, raak in Café des Amis in Breaux Bridge. Vanaf acht uur wordt er gedanst op Zydeco muziek en ontbeten met cajun gerechten. Zydeco kan het best omschreven worden als een huwelijk tussen de zwarte blues en cajun muziek, waarbij wasbord en trekharmonica het tempo bepalen. Rond tien uur is de tent bomvol en als het om twaalf uur is afgelopen, neemt de volgende kroeg het over.

Op de Mississippi

1

2

Een rivier als de Mississippi heeft vele geheimen en mysteries. Het bruine water is te dik om te drinken. De rivier zit vol draaikolken, stroomversnellingen en onderwaterobstakels. Regelmatig verdwijnt er iemand die nooit meer wordt gevonden. We horen verhalen over allesverslindende alligator gars, twee meter lange vissen met krokodillenbekken. Kortom, de machtige Mississippi dient met respect behandeld te worden. En dat is precies wat John Ruskey van de Quapaw Canoe Company doet. Met zijn tochten wil hij de angst voor de rivier wegnemen en de uitbundige natuur, met dank aan de afwezigheid van de mens, laten zien. Een dagtocht met Ruskey, of beter nog, een tocht met een overnachting op een zandbank, is puur avontuur. Informatie: www.island63.com

Zaterdagavond in New Orleans

New Orleans, alias The Big Easy, is de meest relaxte stad van Noord-Amerika. De laatste drie dagen van onze roadtrip duiken we in het nachtleven van French Quarter. Saturday night op Bourbon Street, de bekendste straat van de stad. En vandaag nog drukker dan normaal in de aanloop naar het Mardi Gras Carnaval. Hier betekent dat paraderen over straat terwijl toeschouwers vanaf balkons kralenkettingen gooien. Hoe gekker je doet, hoe meer je er krijgt. Als een vrouw ook maar een tepel laat zien, wordt ze meteen overladen, want in puriteins Amerika is dat al heel wat. Wij halen onze schouders op en sjokken naar Frenchman Street. Wie op Bourbon Street met muziek zijn geld verdient, komt hier jammen en ontspannen. Uit verschillende kroegen klinkt jazz, blues en rock-’n-roll. Er wordt ook op straat gespeeld, om aan geld te komen, en altijd in de hoop ontdekt te worden. New Orleans is de parel van het zuiden en de kroon op onze muzikale reis. Zes maanden later hoor ik een bekende gitaar. Met mijn ogen dicht luister ik naar B.B. King die The thrill is gone zingt. Ik waan me terug in het zwoele nachtleven van de Delta, maar als ik mijn ogen open lees ik North Sea Jazz achter een 83-jarige man. De koning staat voor me in Rotterdam. Nu pas begrijp ik waarom hij zo vaak zijn ogen sluit. b e



55

Delta Blues Route USA Hoe kom je er?

Eten & Drinken

KLM (www.klm.nl) vliegt dagelijks naar Memphis en New Orleans, een retourtje kost ca. € 636. Vanaf 12 januari 2009 dienen Nederlandse reizigers ‘elektronisch toestemming’ te krijgen voordat ze naar de Verenigde Staten reizen. Deze regel is door de VS ingesteld als onderdeel van het Visa Waiver Programma. Voor de aanvraag kun je terecht op: https://esta.cbp.dhs.gov. Doe dit zo vroeg mogelijk, in elk geval 72 uur voor vertrek. De toestemming is twee jaar geldig.

Cajun en creools, met Franse, Spaanse en Portugese invloeden zorgt voor interessante combinaties. Je kunt het zo gek niet bedenken of het wordt gefrituurd met een laag deeg eromheen. Kip, meerval, groene tomaten, augurken, krokodillen en zelfs eekhoorntjes. Verwacht geen ‘light’ dieet, de porties zijn groot. Rendezvous, Memphis: in een steeg, beneden, achter 52 South Second, downtown Memphis. BBQed Pork Ribs voor € 11 en zeer authentieke bediening, www.hogsfly.com. Brennan’s, voor een bijzonder ontbijt in New Orleans. Kost een beetje, maar dan heb je ook wat: naast champagne proeven we schildpaddensoep, oesters en kreeft- & krabkoekjes, met geflambeerde ‘dronken’ aardbeien als toetje, www.brennansneworleans.com. Muriel’s, aan Jackson Square, New Orleans. Tongstrelende Creoolse keuken, www.muriels.com. Cafe Du Monde, voor een goede kop koffie met croissant, aan de haven, sinds 1862, www.cafedumonde.com/history. Cafe des Amis, Breaux Bridge, www. cafedesamis.com.

Vervoer ter plekke Openbaar vervoer in Noord Amerika is niet zoals we dat in Europa gewend zijn, wij raden daarom aan om op het vliegveld van Memphis een auto te huren en die in New Orleans weer in te leveren. De prijzen beginnen bij € 277 voor 12 dagen (zie o.m www.alomo.nl en www.nationalcar.nl).

De route Wij reden in 12 dagen van Memphis naar New Orleans. De totale afstand was ca. 950 kilometer, de afstand per dag varieerde tussen de 50 en 200 km. Op www.reizen.nl een routesuggestie van dag-tot-dag.

Geld Op dit moment is 1 euro zo’n $1,40 waard. Zorg dat je een creditcard hebt, daar draait de hele Amerikaanse economie op. Met een gewoon bankpasje kun je bij elke ATM (pinautomaat) geld opnemen.

Accommodatie Wij sliepen naar tevredenheid in: b Sleep Inn Court Square (downtown Memphis), 2-pk v.a. € 106, 40 N. Front Street, Memphis, tel. (901) 522-9700, www.sleepinn.com b Riverside Hotel, Clarksdale. 2-pk v.a. € 38 p.n., 615 Sunflower Ave, Clarksdale, tel. (662) 624-9163 (vraag naar Rat), e-mail: [email protected]. b Tallahatchie Flats, Greenwood, 2-pk v.a. € 42 p.n., tel. (662) 453-1854, www.tallahatchieflats.com. b Monmouth Plantation, Natchez, 2-pk v.a. € 80 p.n., tel. (601) 442.5852, www.monmouthplantation.com. b Houseboat Adventures, Breaux Bridge/Henderson on the Atchafalaya Basin Swamp, boot v.a. € 149 p.n., www.houseboat-adventures.com. b Maison Dupuy, 2-pk v.a. € 63 per nacht, 1001 Toulouse Street, New Orleans, tel. (504) 586.800, www.maisondupuy.com.

56

Delta Blues Route Praktisch


‘Elvis has left the building’ Elvis Presley (1935-1977) werd geboren in Tupelo. Thuis hadden ze het niet breed. Als jongen keek hij in de lokale ijzerhandel begerig naar een buks, maar moeder vond dat maar niks en ze kocht een gitaar voor hem. Hij nam een plaatje voor haar op, werd beroemd en maakte de ene na de andere hit. Met zijn heupwiegende optredens bracht hij vele vrouwen in vervoering. Een ongezonde manier van leven (medicijnen,

drugs, vet eten) werd de King of rock-’n-roll noodlottig. Graceland, zijn ranch, is nu een museum. Een bedevaartsoord voor miljoenen fans, met binnen de originele, overdadige inrichting en in de tuin zijn privévliegtuigen en zijn graf (zie foto). Een drukke toeristische attractie waar niet iedereen naar zoekt. Indien zijn moeder de buks had gekocht, had hij mogelijk op 8 januari 2010 zijn 75ste verjaardag gevierd.

1

Veiligheid Zuiderlingen, blank en zwart, zijn behulpzaam en vriendelijk. Gastvrijheid alom. Je wordt al snel aangesproken als Sugar, Darlin’ of Honey. In de stadscentra en in de Delta kun je zonder problemen over straat, maar in de wijken rond STAX in Memphis en het French Quarter in New Orleans moet je op je hoede zijn. Informeer bij je hotel altijd naar de veiligheid op straat. Wij voelden ons zeer welkom in de cafés en clubs en genoten van de zuidelijke levensstijl.

1. Natchez, Longwood Mansion: het enige achthoekige huis ter wereld. 2. Tallahatchee Flats-accommodatie. Voor een nachtje slapen in een voormalige katoenarbeiderswoning. 3. B.B. King live, tijdens North Sea Jazz 2009. 4. French Quarter, New Orleans.

Reisgidsen Uitgeverij Lannoo heeft een Nederlandstalige reisgids voor het beschreven gebied: Zuidoost-USA (€ 22,50; 304 pagina’s). Zeer recent verschenen is de Lonely Planet Carolinas, Georgia & The Deep South Trips (€ 22, 416 pagina’s), met tientallen suggesties voor trips in het gebied.

2

Informatie & internet b De Delta Blues Route verbindt punten uit de blueshistorie. Op www.msbluestrail. org vind je o.m. programma’s van jukejoints, clubs en festivals. b www.deep-south-usa.com Deep South USA Tourism. b www.island63.com Quapaw Canoe Company, Clarksdale, kanotochten op de Mississippi met John Ruskey.

3


57

Delta Blues Route. Van Memphis naar New Orleans

Recommend Documents