DE WITTE STOK. DRIEMAANDELIJKS TRIJDSCHRIFT Januari Februari Maart 2013 Nr

DE WITTE STOK

DRIEMAANDELIJKS TRIJDSCHRIFT Januari – Februari – Maart 2013 N r. 1 2013 Afgiftekantoor Erkenningsnummer:

Brussel

X P207078

■ Dossier: De toekomst van het braille. ■ Steun het onderzoek! ■ Aflossing van de wacht aan het onthaal. ■ Hoe papierwerk bijhouden als je niet ziet. ■ Onder Ons.

EngeIandstraat 57 1060 Brussel Tel.: 02 533 32 11 IBAN: BE11 0000 0000 4848 BIC: BPOTBEB1

DE WITTE STOK Redactie en coördinatie: Catherine Claeys. Hebben meegewerkt aan dit nummer: Stéphane Depoorter, Catherine Dosen, Michèle Dubois, Sabine Ghyssens, Céline Gurdebeke, Mohammed Hajjaoui, Anne Harts, Noëlla Jardin, Bruno Liesen, Lies Paelinck, Cyrielle Piccinin, Gérard Servais, Valérie Staal, Annick Van den Heuvel, Magda Van Waes. Foto’s: Louise Castelein, Catherine Claeys, Mya Davis, Stéphane Depoorter, Gaby Goovaerts, Bruno Liesen, Lies Paelinck. Druk: Drukkerij Adam-Demortier. Abonnement:10 € te storten op rekeningnummer IBAN: BE11 0000 0468 0248 – BIC: BPOTBEB1 met vermelding: « Abonnement Witte Stok ». Gratis voor blinde en slechtziende personen. Op Daisy-CD beschikbaar en op onze website: www.braille.be. Contact: Brailleliga vzw, Engelandstraat 57 – 1060 Brussel – Tel.: 02 533 32 11 – Fax: 02 537 64 26 – E-mail: [email protected]. Verantwoordelijke uitgever: Michel Magis, Engelandstraat 57 – 1060 Brussel. Help ons verkwisting te vermijden: indien u verhuist, er fouten in uw gegevens voorkomen of indien u dit tijdschrift meerdere malen ontvangt, … gelieve ons te verwittigen! Houder van het bestand: Brailleliga vzw. Onze vereniging respecteert nauwgezet de privacy van haar schenkers en sympathisanten overeenkomstig de wet van 08/12/1992. Hun gegevens worden aan geen enkele andere vereniging of persoon bekendgemaakt. Op uw eenvoudig verzoek worden uw gegevens meegedeeld en zo nodig verbeterd. We kunnen het niet vaak genoeg herhalen: laat u niet misleiden door oneerlijke personen. De Brailleliga verkoopt niets, noch van deur tot deur, noch op de openbare weg. De Brailleliga wijst er nogmaals op dat zij een neutrale vereniging is, gehecht aan de democratische waarden en actief in het hele land. Zij staat ten dienste van alle blinde en slechtziende personen.

IN DIT NUMMER: Editoriaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... Dossier: Heeft het braille toekomst? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... – Het braille bij de Brailleliga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... – Getuigenissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... Rondvraag bij de lezers van De Witte Stok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... Oogheelkunde: 3 jonge onderzoekers werden beloond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......... Aflossing van de wacht aan het onthaal van de Brailleliga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......... Een nieuw lettertype als oplossing voor leesproblemen bij slechtziende kinderen? . . . . . ........... De Grondwet: Betere bescherming voor personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... Hoe papierwerk bijhouden als je niet ziet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... Afspraak in uw streek: De Brailleliga op de 10 miles van Antwerpen, op de Ziezobeurs en Reva, op de 20 km door Brussel, aan de kust, ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... Vreugde en Verdriet, Dankwoord, Spijt en Solidariteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......... Fiscale aftrekbaarheid van giften: Wat is er veranderd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..........

ONDER ONS

p. 01 p. 02 p. 09 p. 12 p. 14 p. 17 p. 20 p. 23 p. 27 p. 29 p. 32 p. 36 p. 39

• Prijs Lion-Francout 2013. • Nieuws van de BrailleShop: Sprekende polshorloges en sleutelhangers – Sprekende personenweegschaal en podometer. • Nieuws van de Sociale dienst: Nieuwe website Directie-Generaal Personen met een handicap – Indexering tegemoetkomingen personen met een handicap – MIVB: nieuwe vervoersvoorwaarden voor 65-plussers – Verhoging prijs dienstencheques – Nieuwe biljetten van 5 euro – Werken als gepensioneerde voortaan eenvoudiger – Welkom bij MeerMobiel – REVA. • Nieuws van de Dienst vrijetijdsbesteding: Activiteiten april – mei – juni 2013.

Foto’s Cover: Foto 1: Slechtziende jongen leert lezen. – Foto 2: Bedankt Christiane, welkom Ineke! – Foto 3: Handen die baille lezen. – Foto 4: Jonge onderzoekers in de oogheelkunde, beloond door de Stichting voor de blinden.

DE WITTE STOK

eDITORIAAL. Lezen, schrijven, zich informeren, onderzoeken, ... dat is een beetje de rode draad in dit nummer van De Witte Stok. In ons dossier nemen we het braille onder de loep. Dankzij deze code, bestaande uit 6 reliëfpunten, is het geschreven woord nu al bijna 200 jaar volledig toegankelijk voor blinde personen. Het brailleonderwijs en het gebruik van het braille zouden achteruitgaan, zegt men … Het braille zou zijn beste tijd gehad hebben? Of heeft het integendeel net een nieuwe en mooie toekomst voor zich? De antwoorden op die vragen vindt u op de volgende pagina’s. De Witte Stok informeert u om de drie maanden en in de toekomst willen wij die dienst nog optimaliseren. Daarom hebben we, eind 2012, bij een gedeelte van onze lezers een rondvraag gedaan. Hun advies zal zeker goed van pas komen bij de herwerking van ons tijdschrift. Een samenvatting van de resultaten van de rondvraag kan u verderop in dit nummer lezen. Andere thema’s die aan bod komen: Hoe kan het leren lezen bij kinderen met een visuele beperking gemakkelijker gemaakt worden? Hoe administratieve paperassen bijhouden als het zicht verdwijnt? Tot slot heeft de Stichting voor de blinden, stichting van openbaar nut van de Brailleliga, zoals elk jaar, prijzen uitgereikt aan drie jonge onderzoekers. Met hun werk willen ze een beter inzicht krijgen in visuele oogziektes zoals uveïtis, glaucoom en retinitis pigmentosa en de behandelingen verbeteren. Het onderzoek in de oogheelkunde geeft hoop aan duizenden personen in ons land. Om jonge onderzoekers te kunnen blijven steunen, nodigt de Brailleliga iedereen die dat wenst uit om een gift te doen via het overschrijvingsformulier dat bij dit nummer van De Witte Stok gevoegd is. Alvast van harte bedankt! 1

DE WITTE STOK

DOSSIeR : HeefT HeT bRAILLe een TOekOmST? Sinds 2001 vieren we elk jaar op 4 januari de Wereldbrailledag. Het is de geboortedag, in 1809, van Louis braille, de geniale uitvinder van de code met zes reliëfpunten waardoor blinden overal ter wereld toegang krijgen tot het schrift. Dit is niet alleen een dag van herdenking, maar ook de dag bij uitstek om even stil te staan bij de toekomst van het braille. Sinds enkele jaren gaan er stemmen op dat we moeten opletten voor een achteruitgang van het braille in het onderwijs en het gebruik van het braille in het algemeen. Is die bezorgdheid gegrond? Is het braille na 200 jaar trouwe dienst nu voorbijgestreefd?

Het braille in crisis: mythe of realiteit? Uit een Amerikaanse studie blijkt dat in 1963, 51 % van de blinde leerlingen die naar gewone of buitengewone scholen gingen, braille gebruikte als belangrijkste manier om te lezen. In 2007 was dat aantal gedaald tot 10 %, en in 2011 zakte het verder tot onder de 9 %. In Frankrijk zouden er ongeveer 7.000 mensen zijn die regelmatig gebruik maken van het braille, op een totaal van 65.000 blinde personen en 1,2 miljoen slechtziende personen. Het geboorteland van Louis Braille telt minder dan 25 % braillegebruikers in onderwijsinstellingen voor blinde en slechtziende jongeren. Deze trend is merkbaar in alle geïndustrialiseerde landen, en is een weerspiegeling van de realiteit: het braille wordt steeds minder gebruikt. De terugval wordt versneld door de ontwikkeling van de spraaktechnologie, die de laatste jaren een enorme vooruitgang heeft geboekt. Pedagogen maken zich zorgen omdat het braille volgens hen nog steeds het enige middel is om blinde of zwaar slechtziende personen dusdanig te alfabetiseren dat ze het 2

DE WITTE STOK

Louis Braille

schrift beheersen en zich zodoende verzekeren van de beste professionele slaagkansen. Zelfs voor personen die op latere leeftijd hun zicht verliezen, wanneer hun professionele leven al achter de rug is – wat het geval is voor de meerderheid van de personen met een visuele beperking – kan het braille nog van groot belang zijn in het dagelijkse leven. Toch speelt de technologie niet alleen in het nadeel van het braille: recente innovaties maken het schrift nog efficiënter en tonen aan dat het braille verre van voorbijgestreefd is, maar dat het zich integendeel perfect aanpast aan nieuwe technologieën en daarin zeker een nieuwe rol kan spelen.

Waarom gaat het braille achteruit? Vreemd genoeg is het net de vooruitgang die onrechtstreeks een achteruitgang in het gebruik van het braille veroorzaakt. Door de vooruitgang in de oogheelkunde en door vroegtijdige opsporing is het aantal volledig blinden sterk teruggedrongen. Steeds minder kinderen worden daardoor blind geboren of verliezen hun zicht op jonge leeftijd. Jongeren met een visuele beperking worden meestal in de richting van integratie in het gewone onderwijs gestuurd, waar het braille steeds vaker de duimen moet leggen voor technieken die het resterende zicht zo goed mogelijk willen gebruiken. Om het braille goed te 3

DE WITTE STOK

beheersen, moet men het echter zo snel mogelijk leren. Hoe ouder men wordt, hoe moeilijker het wordt om die gevoeligheid in de vingers te krijgen. De evolutie op het vlak van spraakweergave en geluidsdragers speelt ook in de kaart van de audiolectuur. Deze vorm van lezen vraagt immers veel minder inspanning dan het lezen in braille. Bovendien wordt het steeds moeilijker om leerkrachten braille te vinden. Brigitte Bourguet, leerkracht secundair onderwijs in het Koninklijk instituut voor doven en blinden (IRSA) in Ukkel, merkt ook op dat meer en meer leerkrachten zelf geen braille kennen, en ze dus de manier van schrijven van hun leerlingen niet kennen. Leerkrachten braille moeten het onderste uit de kan halen om hun leerlingen te motiveren, zo zegt ook Rosalia Mejias Vinolo, die brailleles geeft aan het Institut Alexandre Herlin in Sint-Agatha-Berchem: “We moeten vechten om elke blinde of slechtziende leerling de kans te geven om het braille te leren, of op zijn minst een basis te verwerven.” Het spreekt voor zich dat we alleen maar blij kunnen zijn met de ontwikkelingen op vlak van visuele gezondheid, integratie op school en technische hulpmiddelen. Maar moeten we de negatieve neveneffecten daarvan op het gebruik van het braille zomaar aanvaarden? Is de achteruitgang van het braille niet gewoon de prijs die we betalen voor vooruitgang? Verre van!

Het braille: onmisbare schakel op weg naar zelfstandigheid. De inzet voor de bescherming en promotie van het braille is niet het tot elke prijs in stand willen houden van een ouderwets systeem in een moderne wereld, maar wel de strijd tegen analfabetisme. Door het braille te verwaarlozen ten voordele van auditieve oplossingen, wordt aan jonge blinden hun enige kans ontzegd op een schriftbeheersing die toch zo belangrijk is voor hun professionele carrière, maar ook voor hun zelfstandigheid en persoonlijke 4

DE WITTE STOK

ontwikkeling. Christian Coudert, hoofd van het informaticaproject op de hoofdzetel van de Franse Association Valentin Haüy is volledig blind en schrijft: “Wie luistert naar een tekst waarvan het ritme bepaald wordt door de spreker - of de spraaksynthesizer - heeft het vaak moeilijk om zijn aandacht erbij te houden. Of het nu gaat om een geluidsopname of een tekst die door een spraaksynthesizer wordt “voorgelezen”, we voelen ons niet verplicht om even terug te spoelen en een stuk opnieuw te beluisteren, ook niet als een woord of uitdrukking niet duidelijk is of als de aandacht even verslapt.” (VH Actualités, 108, dec. 2012, p. 7) Eén van de grote troeven van het braille, en de reden waarom het als universeel systeem werd aangenomen, zit in het feit dat een tekst volledig kan omgezet worden met alle elementen: spelling, interpunctie, speciale tekens, hoofd- en kleine letters, onderlijning of cursieve druk, titels en alinea’s, tabellen, .... maar ook wiskundige en wetenschappelijke formules of muzieknoten, die voor spraakweergavesystemen onleesbaar zijn! Een tekst lezen in braille geeft dus toegang tot het schrift in al haar rijkdom. Maar het grote voordeel van lezen ten opzichte van luisteren is dat de kennis beter bijblijft, men zijn gedachten kan ordenen en men de informatie beter onthoudt. De ervaring leert ons dat leerlingen met een visuele beperking die het braille leren, het beter doen op school dan zij die genoegen nemen met auditieve ondersteuning, of alleen tekstvergrotingssystemen gebruiken. Ook op professioneel vlak biedt het braille een groot voordeel. Volgens een studie 5

DE WITTE STOK

van de Technologische universiteit van Louisiana, hebben personen met een visuele handicap die in het braille leren lezen, een betere kans om een baan te vinden en die te behouden, zelfs in vergelijking met zij die in grootletterdruk lezen. Uit het onderzoek blijkt dat 44 % van de blinde personen in de VS die het braille beheersen geen job heeft, vergeleken met 77 % van zij die het niet geleerd hebben. Uit de eerste groep bekleedt 23 % een geschoolde functie, tegenover 10 % van de tweede groep. Ook buiten de context van studie en werk is het braille in het dagelijkse leven van aanzienlijk belang. Horloges of wekkers, thermometers, lint- of vouwmeters, kaart- of gezelschapsspellen: dankzij braillemarkeringen maken dagelijkse gebruiksvoorwerpen het leven van blinde personen weer wat gemakkelijker en dit in alle discretie. Dankzij het braille kunnen ze bijvoorbeeld etiketten maken, een boodschappenlijstje opmaken of telefoonnummers bijhouden. En dan is er nog het braille op doosjes van geneesmiddelen, zodat deze gemakkelijk en zonder risico op verwarring herkend kunnen worden. Dat is overigens sinds 2010 verplicht door een Europese richtlijn. Het braille maakt ook deel uit van de toegankelijkheidsvoorzieningen voor liften. Tot slot is het belangrijk om erop te wijzen dat het braille de enige manier van schriftelijk communiceren is voor personen die zowel doof als blind zijn. Een ziende gesprekspartner die geen braille kent, kan een tekst typen op een azertytoetsenbord, die de doofblinde persoon dan met een brailleleesregel kan lezen en omgekeerd.

Zal het braille verdwijnen? Naast audiotechnologie blijft het braille een onmisbaar hulpmiddel voor talloze blinde personen. Omdat het schrift zo flexibel is, heeft het zich goed aangepast aan de informatica en kan het gebruikt worden om met een computer te werken en op het internet te surfen. De brailleleesregels, die de tekst op het scherm omzetten 6

DE WITTE STOK

in braille op een aanraakvlak, hebben het braille nieuw leven ingeblazen. Dit “vluchtige” braille is ook een antwoord op de ongemakken van braille op papier, wat duur is om te produceren en veel plaats inneemt. Maar ook braille op papier heeft een achterban die het contact met het papier waardeert, alsook de mogelijkheid om met beide handen te lezen, wat met de brailleleesregel niet kan. Het braille en audiosystemen zouden niet als concurrenten beschouwd mogen worden, maar eerder als complementaire systemen. Spraaksynthese laat bijvoorbeeld toe om e-mails te raadplegen, terwijl de brailleleesregel onmisbaar is om te schrijven en de spelling te controleren. Zelfs bij het ontspannend lezen heeft het braille een toegevoegde waarde. Ontspannen met een misdaadroman op een Daisy-cd is één ding. Dezelfde tekst in braille ontdekken is een heel andere ervaring, die de lezer heel wat meer ruimte biedt om zijn eigen verbeelding te gebruiken. Het gebruik van hulpmiddelen zoals de brailleleesregel of een notitietoestel is nog beperkt door de hoge prijs, maar er bestaan projecten om minder dure technologieën te ontwikkelen. In feite toont de industrie bijzonder veel interesse voor het braille, getuige bijvoorbeeld het onderzoek naar tablets met brailleweergave. Dergelijke toestellen zijn veel gemakkelijker te gebruiken dan een computer en zouden dus nieuwe perspectieven voor braillegebruikers kunnen bieden. Het braille staat voor een belangrijke uitdaging in het domein van de elektronische producten: tablets, e-books, smartphones, ... Het braille verdwijnt helemaal niet, het bereidt zich net voor op een nieuwe technologische revolutie. 7

DE WITTE STOK

Kortom, ondanks het dalende aantal gebruikers blijft het braille meer dan ooit actueel in onze snel evoluerende wereld. Het is ongetwijfeld de enige manier voor personen met een visuele handicap om echt toegang te krijgen tot lezen en schrijven. Het braille zal nog lang van levensbelang zijn voor wie zo zelfstandig mogelijk wil leven en zich wil ontplooien op vlak van studies, werk, hobby’s en het dagelijkse leven.

De geschieDenis van het braille in zes Data: 1819 : Louis Braille is 10 jaar oud en gaat naar het Nationaal instituut voor jonge blinden in Parijs, waar hij leert lezen en schrijven met gewone letters in reliëf, wat van lezen een langzaam en vermoeiend proces maakt.

1821 : Charles Barbier de La Serre experimenteert bij de leerlingen van het instituut met een schrift op basis van combinaties van twaalf reliëfpunten, waarmee zesendertig klanken van het Frans worden weergegeven. 1825 : Louis Braille, amper zestien jaar oud, stelt zijn eigen systeem voor, geïnspireerd op dat van Barbier maar herleid tot zes punten, een formaat dat perfect overeenkomt met het meest gevoelige deel van de vinger. Met 63 mogelijke combinaties kan met de braillecode het alfabet omgezet worden, maar ook interpuncties, wiskundige symbolen, muziek, ... Het schrift is alfabetisch en dus respecteert het de spelling en kan het toegepast worden op alle talen.

1829 : Braille publiceert een eerste uitgave van “Procédé pour écrire les paroles, la musique et le plain-chant au moyens de points, à l’usage des aveugles et disposés pour eux” (Methode om woorden, muziek en gregoriaanse gezangen te schrijven door middel van punten, voor gebruik door blinden en voor hen gemaakt). 1836 : België voert het braille in bij blindenscholen, terwijl het in Frankrijk pas in 1854 officieel erkend zal worden.

1878 : Het “Internationaal Congres voor de verbetering van het lot van blinden en doofstommen” in Parijs neemt het braille aan als universeel systeem.

8

DE WITTE STOK

Het braille bij de brailleliga. De Brailleliga is een van de enige verenigingen ter wereld die de naam draagt van de man die de code met zes punten heeft uitgevonden. Ze kiest er dan ook resoluut voor om het braille te promoten.

braillelessen. De medewerksters van de Dienst begeleiding en hulp in het dagelijks leven van de Brailleliga zijn opgeleid om een cursus braille te geven aan blinde en slechtziende personen die dat wensen. Zij die braille willen leren, moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen, namelijk voldoende gevoelige vingers hebben en kunnen lezen en schrijven in het Nederlands of Frans. De opleiding wordt bij de mensen thuis gegeven. Om vlot en correct braille te lezen, is een opleiding van twee jaar nodig. Dat vraagt veel concentratie en energie en het gebeurt vaak dat cursisten vroegtijdig afhaken. Om teleurstellingen te voorkomen, is het dus belangrijk om de werkelijke behoefte te bepalen en de persoon in kwestie eventueel naar andere technieken, zoals spraaksynthese, door te verwijzen. Over het algemeen is het zo dat mensen het braille willen leren omdat ze de spelling willen beheersen of omdat ze een brailleleesregel gebruiken. Dankzij de steun van schenkers kan de Brailleliga iedereen die met succes een cursus braille afmaakt, een brailleschrijfmachine bezorgen. 9

DE WITTE STOK

Dienst voor omzetting in braille. De Dienst voor omzetting maakt geschreven informatie toegankelijk voor blinde en slechtziende personen door ze om te zetten in aangepaste vormen zoals bijvoorbeeld het braille, maar ook grootletterdruk of audio. De dienst zet boeken om voor de bibliotheek van de Brailleliga, handleidingen, cursussen en andere documenten voor studenten in alle onderwijsniveaus en voor diegenen die ingeschreven zijn bij de Dienst pedagogische omkadering. Daarbij horen dus ook leerlingen in integratieklassen van het lager en secundair onderwijs, waar de vraag stijgt.

braillemuseum. Op de hoofdzetel van de Brailleliga in Brussel, stelt het Braillemuseum documenten, instrumenten en andere voorwerpen tentoon die getuigen van de boeiende geschiedenis van de uitvinding van Louis Braille. Een uitzonderlijke verzameling brailleschrijfmachines en moderne voorwerpen schetst het belang en de rol van de “zes lichtpuntjes” in het dagelijkse leven van blinde personen. 10

DE WITTE STOK

brailleShop. Brailleschrijfmachines, braillehorloges, pillendoosjes, kaartspellen, gezelschapsspellen met braillemarkeringen, ... Het braille is goed vertegenwoordigd in de brede waaier aan hulpmiddelen in de winkel van de Brailleliga in Brussel.

brailleTech. BrailleTech, een heuse hulpmiddelenbeurs, brengt elk jaar de belangrijkste verdelers van aangepast materiaal samen, in het bijzonder de verdelers van brailleleesregels en elektronische notitietoestellen met braille, die waardevolle hulpmiddelen zijn voor studies en werk.

De toekomst van het braille. De Brailleliga volgt de evolutie van de braillecode en de manier waarop het schrift zich aanpast aan de huidige realiteit op de voet. Daarom nemen medewerkers van de vereniging dit jaar deel aan een rondetafelconferentie waar gesproken wordt over de vernieuwing en uniformering van de wiskundige braillenotering voor Franstalig België. Ook aan Nederlandstalige kant komt een gelijkaardige werkgroep samen, op initiatief van de Vlaamse Onderwijsraad.

11

DE WITTE STOK

getuigenissen: De mama van een jonge blinde vertelt: “Audioboeken zijn gemakkelijker te vinden dan voelboeken, maar dat heeft zo zijn nadelen voor blinde kinderen. Toen Yves1 op de leeftijd was om te leren lezen, merkten we een zekere terughoudendheid ten opzichte van het lezen. Hij kende het alfabet en kon enkele zinnen lezen als hij dat wou, maar hij boekte geen vooruitgang. Op een dag werd het me wat te veel en werd ik boos. Yves zei me: “Maar mama, waarom zou ik me moe maken met lezen, zet toch gewoon een cassette op, ...” We hebben onze houding aangepast: minder audioboeken en meer voelboeken. Nu is hij een goede lezer en is hij gesteld op kwaliteit. Als hij boeken of omzettingen leest en er ontbreken woorden of er staan spellingsfouten in stoort dit hem heel erg. Als hij leest, stopt hij niet bij het verhaal: hij houdt van de woorden, de woordenschat, de spelling, ... Als er fouten staan, zul je het geweten hebben! Bovendien is hij gevoelig voor de kwaliteit van de lay-out, de manier waarop het boek ingebonden is en de kwaliteit van het papier.” (blog van de vereniging “Enfant aveugle”: http://www.enfant-aveugle.com/ spip.php?article199#skip_link_menu [29/01/2013]). Peichun Yung, onderzoeker aan de afdeling electrical engineering en informatica aan de staatsuniversiteit van North Carolina, verloor zijn zicht in een ongeval: “Momenteel is er een echte crisis aan de gang rond alfabetisering met braille. Alfabetisering is van cruciaal belang om werk te vinden en een zelfstandig leven te leiden. Voor dagelijkse lectuur kunnen we niet alleen op audio vertrouwen.” (The Guardian, 14/02/2012) brigitte bourguet, leerkracht secundair onderwijs aan het IRSA, vertelt deze veelzeggende anekdote: “Een blinde leerling van 19 jaar gaat in discussie met een persoon van 65 die zijn zicht op latere leeftijd verloren heeft. Die laatste zegt: “Op mijn leeftijd heeft het geen zin meer om het braille te leren.” Waarop de jongere spontaan antwoordt: “Maar u bent er zich niet van bewust dat u met het braille op papier een totaaloverzicht krijgt. ” 1. Fictieve naam 12

DE WITTE STOK

rosalia Mejias vinolo, die al meer dan twintig jaar brailleles geeft aan het Institut Alexandre Herlin (Sint-Agatha-Berchem) vertelt: “Het braille is van essentieel belang om zich uit de slag te trekken in het leven en om zelfstandig te worden, zowel in het beroepsleven als in de dagelijkse communicatie.” bernard tokonda, 53 jaar, lid van de Brailleliga: “Toen ik ernstig slechtziend werd, dacht ik dat ik geïsoleerd zou raken, geen mogelijkheid meer zou hebben om me te ontplooien. Sinds ik braille heb geleerd, ontsnap ik aan dat alles door te lezen. Ik ben trots op het niveau dat ik bereikt heb: ik kan lange zinnen lezen en een tekst opstellen in braille.” roger ceelen, blinde telefonist-receptionist: “Om met een computer te werken, blijft het braille erg belangrijk, zelfs in combinatie met een spraakweergavesysteem. Dankzij het braille kan ik de spelling van woorden volgen. Als je alleen spraakweergave gebruikt, vergeet je uiteindelijk de spelling van woorden. Ik maak niet alleen etiketten in braille voor mijn cd’s, mijn dossiers, mijn sorteerdozen maar ook voor mijn elektrische toestellen. Op die manier vind ik gemakkelijk wat ik nodig heb. Ik maak de etiketten met een speciale brailledymo, die braille drukt op zelfklevend lint. Soms gebruik ik de Perkinsmachine om korte notities te nemen. Om langere documenten te schrijven, gebruik ik de computer en de brailleprinter.”

13

DE WITTE STOK

ROnDVRAAG bIJ De LeZeRS VAn “De WITTe STOk”. In 2013 zal uw tijdschrift “De Witte Stok” in een nieuw jasje gestoken worden. Om de mening van onze lezers te kennen - sympathisanten en schenkers enerzijds, personen die een beroep doen op onze diensten anderzijds - bezorgden we de helft van onze abonnees een vragenlijst. We ontvingen bijna 1200 antwoorden, een deelname van 12 %, wat ruimschoots overeenkomt met onze verwachtingen. We willen al onze lezers die de tijd genomen hebben om deze enquête in te vullen dan ook van harte bedanken. Wat zijn de belangrijkste resultaten? Eerst en vooral hebben ongeveer evenveel schenkers als personen met een visuele beperking geantwoord. We beschikken dus over representatieve gegevens van beide doelgroepen van “De Witte Stok”. De meerderheid van onze lezers, bijna 60 %, is gepensioneerd. Dit percentage stijgt tot bijna 70 % bij schenkers, tegenover 46 % bij de blinde en slechtziende personen. De verhouding tussen mannen en vrouwen is bijna exact 50-50.

Tevredenheidsenquête. “De Witte Stok” wordt gelezen door 92 % van de ondervraagden, en 36 % leest tot 75 % van het tijdschrift. Een uitstekend resultaat dat ons uiteraard plezier doet! Er zijn geen grote verschillen tussen de beide doelgroepen. Wel stellen we vast dat de personen die gebruik maken van onze diensten, het tijdschrift vaker helemaal uitlezen en dat schenkers vaker slechts 25 % lezen. Een logische verklaring voor dat verschil is dat die eerste groep er informatie in terugvindt die hen direct aanbelangt en voor hen nuttig is. Voor wie het tijdschrift helemaal niet leest, is dit vaak te wijten aan tijdgebrek of ouderdom, waardoor lezen te veel inspanning vraagt. 14

DE WITTE STOK

De tevredenheidsgraad is al even opmerkelijk. Maar liefst 92 % vindt het tijdschrift goed of zeer goed. Slechts 1,5 % van de ondervraagden is niet tevreden. Deze fantastische score moet wellicht gerelativeerd worden, in die zin dat het tijdschrift gratis is. Wat men ‘cadeau’ krijgt, wordt immers minder kritisch bekeken. Voor veel lezers is “De Witte Stok” het enige informatiekanaal gewijd aan de visuele handicap. In de commentaren vinden we veel positieve opmerkingen, over de interessante, duidelijke en nuttige artikels, maar ook over het motiverende karakter van het tijdschrift, het optimisme en de toegankelijkheid voor alle doelgroepen. Uit de zeldzame negatieve opmerkingen onthouden we vooral de laattijdige publicatie, waardoor de activiteiten in de agenda plots veel te dichtbij liggen. Enkele schenkers geven dan weer aan dat ze bedolven worden onder tijdschriften van verenigingen. Lezers wijzen ook op het feit dat er veel gesproken wordt over ouderen en jonge kinderen, maar niet genoeg over de leeftijden daar tussenin (18 tot 40 jaar).

Leesvormen. De personen die een beroep doen op onze diensten blijven de papieren versie verkiezen: slechts 15 % wil het tijdschrift per e-mail ontvangen, terwijl 51 % toch over een internetverbinding beschikt. Met 56 % van de stemmen, blijft de versie in grootletterdruk de duidelijke favoriet. Ook schenkers houden van de grootletterdruk, zoals velen van hen onderstrepen in hun opmerkingen, maar 24,5 % van hen zou het tijdschrift wel graag per e-mail ontvangen, tegenover 15 % van de leden. In de opmerkingen komt besparen van papier vaak terug als reden om voor een elektronische versie te kiezen. Kortom, de overgrote meerderheid van de lezers wil de traditionele leesvormen behouden: de papieren versie of de audioversie. 15

DE WITTE STOK

Aantal publicaties. De antwoorden lijken er hier op te wijzen dat de meeste lezers, zo’n 52 %, het huidige driemaandelijkse ritme willen behouden. Vooral schenkers zijn geïnteresseerd in een lager aantal edities, terwijl 25 % van de blinde en slechtziende personen “De Witte Stok” graag maandelijks zou krijgen. Uit de commentaren blijkt waarom: schenkers maken zich vaak zorgen over de kosten, terwijl personen met een visuele beperking nuttige informatie in het tijdschrift vinden en dus vragende partij zijn voor meer nummers.

Inhoud van het tijdschrift. De afwisseling maakt het tijdschrift aantrekkelijk en aangenaam om te lezen: “Het tijdschrift geeft een goed overzicht van de activiteiten van de Brailleliga”, “veelzijdig tijdschrift”, “afwisselend”. De top drie van de onderwerpen die onze lezers het meest interesseren is, in deze volgorde: oogziektes, hulpmiddelen en wetgeving. Daarna volgen onderwerpen in verband met het dagelijkse leven, de Brailleliga als organisatie, en problemen met het zicht wereldwijd. Bij de voorstellen voor te behandelen thema’s vinden we onder andere sport, seksualiteit, psychologie, de gevolgen van blindheid voor het moreel, de slaap, enz.; kleding- en make-upadvies; spelletjes zoals kruiswoordraadsels of sudoku’s, ... Met de resultaten van deze enquête als leidraad, zullen we nog voor het einde van het jaar een herwerkte “De Witte Stok” uitgeven die nog beter aan de behoeften en verwachtingen van zijn lezers voldoet.

16

DE WITTE STOK

OOGHeeLkUnDe: 3 JOnGe OnDeRZOekeRS WeRDen beLOOnD.

Op 3 december 2012 kwamen oogartsen uit het ganse land samen op het congres Ophthalmologica Belgica. Bij deze gelegenheid werden jonge Belgische wetenschappers beloond met een beurs ter ondersteuning van hun onderzoekswerk op oogheelkundig vlak. De eerste drie prijzen werden gefinancierd door de Stichting voor de blinden, stichting van openbaar nut van de Brailleliga, en uitgereikt door het FRO (Fonds voor Research in Oftalmologie). Het Fonds voor Research in Oftalmologie werd opgericht in 1996. Het stimuleren van het oogheelkundig onderzoek door aan jonge onderzoekers een beurs toe te kennen is haar belangrijkste doelstelling. Dergelijke steun is onontbeerlijk om de situatie te verbeteren van de talrijke personen die geconfronteerd worden met een visuele pathologie. Door de vergrijzing van de bevolking neemt bovendien het aantal leeftijdsgebonden oogaandoeningen, zoals bijvoorbeeld maculadegeneratie of glaucoom, sterk toe. Er is zeker geen tekort aan onderzoeksprojecten ter voorkoming of behandeling van blindheid, maar de financiële middelen om ze tot een goed einde te brengen ontbreken al te vaak. Daarom heeft de Brailleliga zich, via haar Stichting voor de blinden, erkend als stichting van openbaar nut, in 2006 aangesloten bij het FRO met de bedoeling het wetenschappelijk onderzoek in de oogheelkunde te ondersteunen. 17

DE WITTE STOK

De bekroonde projecten werden door een internationale jury beoordeeld op hun wetenschappelijke waarde, hun originaliteit, hun haalbaarheid en het belang voor de oogheelkunde. De laureaten zijn Joachim Van Calster, Tine van Bergen en Kristof van Schil. Zij kregen een financiële steun van de Stichting voor de blinden voor een totaalbedrag van 50.000 euro.

De ontwikkeling van microRnA medicatie voor auto-immune uveïtis. een project van Dr. Joachim Van Calster (kUL). Uveïtis is een ontsteking van de uvea, een inwendig onderdeel van het oog dat bestaat uit de iris, het straallichaam en het vaatvlies. Uveïtis kan voorkomen op alle leeftijden en kan tot blindheid leiden indien de ziekte niet goed behandeld wordt. De huidige behandelingen van uveïtis zijn echter onvoldoende adequaat en kennen nog te veel ongewenste bijwerkingen. Het doel van dit project is de ontwikkeling van microRNA medicatie voor autoimmune, niet-infectueuze uveïtis waarmee 30 % van de getroffen patiënten geconfronteerd wordt. Men spreekt van een auto-immune ziekte wanneer er sprake is van een afwijking in het afweersysteem van de mens waardoor het lichaam antistoffen gaat aanmaken tegen de eigen weefsels, met tal van ontstekingen als gevolg. MicroRNA’s zijn moleculen met een regulerende functie die veelbelovende pistes inhouden voor de behandeling van kanker en immuniteitsziektes.

Glaucoomchirurgie. een project van Dr. Tine Van bergen (kUL). Glaucoom is een oogaandoening die meestal gekenmerkt wordt door een verhoging van de druk in de oogbol. Behandelingen voor glaucoom zijn dan ook gericht op de verlaging van de gestegen oogdruk. Filtrerende glaucoomheelkunde is de meest efficiënte therapie bij glaucoompatiënten,maar kent een aantal nevenwerkingen. In 30 tot 50 % van de gevallen faalt de behandeling echter. Het project van Dr. Van Bergen wil een nieuwe behandeling ontwikkelen om het falen van de filtrerende chirurgie tegen te gaan. In de eerste plaats worden de resultaten van de bestaande behandeling met antimitotica vergeleken met die 18

DE WITTE STOK

van een nieuwe behandeling met antifibrotica. Vervolgens wil men het effect van de combinatie van beide behandelingen nagaan. Dit project zal nieuwe perspectieven openen voor een veiligere en meer efficiënte glaucoomchirurgie en kan zo de visuele prognose van glaucoompatiënten verbeteren.

een nieuw ziektegen bij erfelijke netvliesaandoeningen. een project van kristof Van Schil (UZ Gent). Het onderzoek spitst zich toe op de genetische basis van erfelijke netvliesaandoeningen, meer bepaald Retinitis Pigmentosa (RP) en Leber Congenitale Amaurosis (LCA). RP is de meest voorkomende erfelijke netvliesaandoening. LCA is dan weer de meest ernstige vorm en is de belangrijkste oorzaak van blindheid bij kinderen. Tot op heden werden al meer dan 60 genen ontdekt die een rol spelen bij het ontstaan van deze ziektes, samen verantwoordelijk voor zo’n 60 tot 70 % van de gevallen. Er blijven dus nog 30 tot 40 % patiënten over bij wie het oorzakelijke gen nog niet gekend is. Dit project wil de genetische oorzaak van netvliesaandoeningen bij deze laatste groep patiënten opsporen. Het stellen van een correcte genetische diagnose kan immers leiden tot het verbeteren van de genetische raadgevingen aan getroffen families en biedt perspectieven voor gentherapie in de toekomst.

helP ons het onDerzoek te steunen!

Wenst u de Stichting voor de blinden te helpen bij het steunen van het onderzoekswerk op oogheelkundig vlak? Uw bijdrage, hoe miniem ook, is welkom. In deze crisistijd ontbreekt het de onderzoekers aan middelen. De Stichting voor de blinden wenst haar inspanningen om elk jaar jonge onderzoekers te steunen voort te zetten maar heeft u daarvoor nodig. Help ons om de personen te steunen die er alles aan doen om de gezondheid van onze ogen te verbeteren! Van harte bedankt aan iedereen die op deze oproep ingaat door het overschrijvingsformulier in te vullen dat bij dit nummer van “De Witte Stok” gevoegd is. 19

DE WITTE STOK

AfLOSSInG VAn De WACHT AAn HeT OnTHAAL VAn De bRAILLeLIGA. Na een carrière van ongeveer 25 jaar bij de Brailleliga geniet Christiane Roels vanaf eind december 2012 van haar welverdiend pensioen. In 1989 ging zij, na een opleiding bij het Centrum voor Beroepsopleiding van de Brailleliga (de huidige Gespecialiseerde opleidings-, begeleidings- en bemiddelingsdienst - GOB), aan de slag als receptioniste in de hoofdzetel van de Brailleliga te Brussel. Ze is, naar eigen zeggen, gedurende al die tijd steeds met plezier ‘s morgens vroeg opgestaan om de deuren van de Brailleliga te openen. Toch is ze nu ook tevreden dat ze de fakkel kan doorgeven aan Ineke Tack. Wij hadden met beide dames een gesprek.

Christiane en haar mede-vrijwilligers, Christine en Monique.

20

Christiane, je bent nu al een paar weken met pensioen. Is er veel veranderd tegenover voordien? Alles gaat er een stukje rustiger aan toe. Ik zet ‘s avonds geen wekker meer. Toch word ik nog bijna elke ochtend rond 5u wakker, macht der gewoonte zeker. Ik heb ook meer tijd voor ontspanning. Zo heb ik me bijvoorbeeld al ingeschreven om te gaan turnen. En aangezien mijn echtgenoot ook met pensioen is, zullen we zeker ook regelmatig eens een klein reisje gaan maken.

DE WITTE STOK

We hebben je de voorbije weken nog regelmatig gezien bij de brailleliga. Hoe komt dat? Ik heb me, nog voor ik met pensioen ging, al laten inschrijven als vrijwilliger. Het is mijn bedoeling om voortaan 1 of 2 dagen per week een handje te komen helpen. Nu kom ik al elke dinsdag samen met enkele andere vrijwilligers helpen in de BrailleShop. We pakken er de hulpmiddelen in die nadien naar de personen met een visuele beperking opgestuurd worden. Verder help ik ook nog bij het aanpassen van speelkaarten in braille. Christiane, je hebt Ineke een maand lang op haar nieuwe job voorbereid. Heb je nog een laatste goede raad voor haar? Ik ben ervan overtuigd dat Ineke het zeer goed zal doen. Ik voelde meteen dat ze uit het goede hout gesneden is. Het belangrijkste aan het onthaal is dat je elke persoon het gevoel geeft dat je naar hem/haar luistert, en vooral: wat er ook gebeurt, steeds blijven glimlachen!

Christiane en Inneke.

Ineke, jij bent dan wel een heel stuk jonger maar zijn er toch ook gelijkenissen tussen jou en Christiane? Net zoals Christiane pendel ik ook elke morgen tussen Oost-Vlaanderen en Brussel. Ik woon namelijk in het landelijke Olsene. Na mijn middelbare studies kwam ik via de VDAB terecht bij de GOB van de Brailleliga. In het begin schrikte het me wel wat af om naar Brussel te moeten gaan en vooral om terecht te komen in een groep met allemaal personen met een visuele beperking. Al snel ondervond ik echter dat het juist daardoor gemakkelijker was om met mijn eigen 21

DE WITTE STOK

visuele beperking om te gaan. Ik heb oculocutaan albinisme waardoor mijn zicht dus ook beperkt is. Ik werk, net zoals Christiane dat deed, met aangepaste apparatuur. Het is mede dankzij de GOB dat ik in deze functie terechtgekomen ben. Je zou het stilaan een traditie kunnen noemen. Ook Christiane en mijn collega Koen kwamen langs dezelfde weg aan het onthaal van de Brailleliga terecht. beantwoordt je nieuwe job aan je verwachtingen? Ja hoor, ik wilde immers heel graag een baan met veel sociaal contact. Het is bovendien ook een functie met heel veel afwisseling. Uiteraard is het nog niet altijd even eenvoudig om meteen te weten naar welke dienst of persoon iemand moet doorverwezen worden. In het begin was ik ook nog wat onzeker om de mensen in het Frans te woord te staan, maar met de nodige ondersteuning en eigen vindingrijkheid - merk ik dat het elke dag vlotter gaat. Zo heb ik het woord “VOUS” duidelijk zichtbaar opgehangen voor mijn telefoontoestel om zeker de juiste aanspreekvorm te gebruiken. Stilaan begin ik me echt wel thuis te voelen aan het onthaal. Koen heeft me trouwens ook fantastisch opgevangen en helpt me waar nodig. Het laatste woord geven we aan Koen. Hij wil, samen met ons, Christiane heel graag bedanken voor alles wat ze hem geleerd heeft en voor de jarenlange aangename samenwerking. Hij is ervan overtuigd dat hij samen met Ineke het onthaal van de Brailleliga even goed zal kunnen verzekeren.Bedankt voor alles, Christiane! Welkom bij de Brailleliga, Ineke! 22

DE WITTE STOK

een nIeUW LeTTeRTYPe ALS OPLOSSInG VOOR LeeSPRObLemen bIJ SLeCHTZIenDe kInDeRen ? Maan, vis, roos, … vaak de eerste woorden die jonge kinderen leren lezen. Deze woorden roepen bij tal van ouders wellicht ook herinneringen op aan moeilijke avonden met hun jonge spruit omdat hij/zij het lezen niet onder de knie kreeg.

Ann Bessemans.

Beginnende lezertjes met slechtziendheid hebben ten opzichte van hun ziende leeftijdsgenoten nog een bijkomende moeilijkheid. Hun leessnelheid ligt een stuk lager omdat het decoderen van de letters erg moeizaam verloopt. Onderzoek heeft aangetoond dat het na de leeftijd van 9 jaar veel moeilijker wordt om te leren lezen. Het is dus van groot belang om slechtziende kinderen van bij de start van het leerproces van het lezen te ondersteunen. Ann Bessemans uit Sint-Truiden behaalde in oktober 2012 haar doctoraat aan de universiteit van Leiden. Onderwerp van dit doctoraat: “Letterontwerp voor kinderen met een visuele beperking”. Wij vroegen haar een beetje meer uitleg te geven bij haar onderzoek. 23

DE WITTE STOK

mevrouw bessemans, hoe bent u er als grafisch ontwerpster toe gekomen om u te gaan toeleggen op leesproblemen bij slechtziende kinderen? Vormgevers zijn over het algemeen heel sterk gefocust op het esthetische en creatieve aspect van hun werk. Dat is niet anders bij vormgevers die bezig zijn met letterontwerp. Nochtans mag bij het creëren van een lettertype toch ook de zakelijke component, met name het overbrengen van een tekstboodschap, niet uit het oog verloren worden. Tijdens mijn opleiding grafisch werk heb ik een enorme interesse gekregen in het verbeteren van leesbaarheid en omdat ik vond dat er op het domein van dyslexie al veel onderzoek gedaan werd, besloot ik mij toe te leggen op het verbeteren van leesbaarheid voor slechtziende kinderen. Wat was het uitgangspunt van uw onderzoek en hoe heeft u het onderzoek gevoerd? Ondanks eenzelfde intelligentie en hetzelfde onderwijsaanbod stellen onderzoekers vast dat slechtziende kinderen een lagere leessnelheid hebben dan normaal ziende kinderen. Deze kinderen hebben problemen met het decoderen van woorden, de ontcijfering van visuele patronen en de herkenning van letters. In het verleden zijn er al veel leesbaarheidsonderzoeken gedaan en zijn er al tal van pogingen geweest om lettertypes te ontwerpen die de leesbaarheid zouden moeten verhogen, maar die onderzoeken waren meestal gericht op slechtzienden in het algemeen, terwijl het bij slechtziende kinderen om een specifieke problematiek gaat. Zowel het beginnend leesproces als de aanwezigheid van een oogaandoening die niet te wijten is aan een verouderingsproces, maakt dat de resultaten van die vroegere onderzoeken eigenlijk niet echt bruikbaar zijn wanneer het specifiek gaat over jonge, beginnende lezertjes met een visuele beperking. In mijn onderzoek heb ik dus uitsluitend met kinderen getest. Het onderzoek bestond er in hen zoveel mogelijk testmateriaal (verschillende lettertypes) aan te bieden en de invloed ervan op het leesproces te vergelijken. 24

DE WITTE STOK

Met de resultaten ben ik aan de slag gegaan en ben ik beginnen te ontwerpen. Die ontwerpen heb ik dan ook weer getest. Dat heeft uiteindelijk geleid tot een nieuw lettertype “matilda”. Wat is er zo speciaal aan dit lettertype waardoor het beter leesbaar is door slechtziende kinderen? De karakteristieken van Matilda zijn open, ronde, brede lettervormen. De letters zijn opgebouwd op een overwegend stabiele en bijna verticale as. Het laag contrast is noodzakelijk om de teksten gemakkelijk te kunnen vergroten of verkleinen. Dit maakt het lezen in verschillende contrasten aangenaam omdat de letters duidelijk blijven. Er zijn bladvormige uiteinden zodat de grenzen van de lettertekens duidelijk benadrukt worden en de letterherkenning bevorderd wordt. Vanwaar de naam “matilda”? Het lettertype werd genoemd naar het kleine meisje Matilda dat heel graag leest uit het gelijknamige boek van Roald Dahl. Is het de bedoeling om matilda ook te commercialiseren? De volgende stap is in de eerste plaats Matilda te vervolledigen en daarna inderdaad te commercialiseren. Er zijn daarrond al verschillende gesprekken geweest. Ondertussen zijn we ook bezig met het opstarten van een vervolgonderzoek om de lettertypes voor kinderen met een visuele beperking nog meer te verfijnen. 25

DE WITTE STOK

Zijn er in tussentijd bevindingen uit uw onderzoek die ouders en leerkrachten van slechtziende kinderen kunnen helpen om het leren lezen te bevorderen? Jazeker. Een verrassend resultaat uit mijn onderzoek was dat kinderen met normaal zicht minder fouten maken met een schreefhebbend lettertype (zoals bv. Times New Roman), ondanks het feit dat kinderen tijdens het lager onderwijs juist voornamelijk met schreefloze lettertypes (o.a. Arial, Helvetica, Verdana) geconfronteerd worden. Bij de slechtziende kinderen was er geen uitgesproken verschil tussen de twee soorten lettertypes. De resultaten van mijn onderzoek lijken wel aan te geven dat de schreven ervoor zorgen dat letters (en dan vooral hun uiteinden) meer afgebakend zijn en dus bevorderend kunnen zijn voor de leesbaarheid. De overtuiging dat letters er voor beginnende lezers zo eenvoudig mogelijk moeten uitzien, en in de mate van het mogelijke het handschrift moeten reflecteren, wordt tevens ontkracht door mijn studie. Het is net belangrijk dat slechtziende kinderen zo goed mogelijk toegang krijgen tot gedrukt leesmateriaal. In tegenstelling tot wat men zou denken, blijkt ook dat het beter is om teksten aan te bieden in standaard print (uiteraard met behulp van de optische hulpmiddelen) dan in large print. Slechtziende kinderen die enkel kennismaken met large print, in combinatie met hun optische hulpmiddelen, kennen geen vooruitgang in hun leessnelheid, in tegenstelling tot kinderen met een visuele beperking die gebruik maken van normale print. Een logische verklaring zou kunnen zijn dat een te grote vergroting kan leiden tot een tragere leessnelheid omdat er dan meer oogbewegingen nodig zijn en men veel meer moet onthouden. Tot slot wil ik er toch nog even op wijzen dat een lettertype als een vorm van ondersteuning moet gezien worden en dat het dus nooit de leesproblemen van slechtziende kinderen volledig zal kunnen verhelpen. 26

DE WITTE STOK

PeRSOnen meT een HAnDICAP WeLDRA beTeR beSCHeRmD DOOR De GROnDWeT. De Belgische Grondwet werd opgesteld in 1831 en geeft elke Belg een aantal fundamentele grondrechten. Sinds een dertigtal jaren zijn de wetgevers een nieuwe weg ingeslagen en hebben zij, hiervoor aangemoedigd door de ratificatie van internationale conventies, specifieke fundamentele rechten in de grondwet opgenomen voor bv. vrouwen (artikel 10, alinea 3, en 11bis) en kinderen (artikel 22bis). In diezelfde optiek heeft de Senaat eind februari 2013 unaniem een voorstel tot herziening van de grondwet goedgekeurd dat stelt dat iedere persoon met een handicap “afhankelijk van de aard en de ernst van zijn handicap, recht heeft op maatregelen die hem zelfstandigheid en culturele, maatschappelijke en professionele integratie waarborgen” (artikel 22ter). Dit voorstel, dat nog ter stemming dient voorgelegd te worden aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers, ondersteunt krachtig de principes van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap, dat door België geratificeerd werd en in werking getreden is in augustus 2009. Deze nieuwe bepaling, verre van symbolisch, zorgt voor een nieuwe dynamiek in de uitvoering van maatregelen om de autonomie en integratie van mensen 27

DE WITTE STOK

met een beperking op alle terreinen van het leven, zowel op economisch, sociaal als cultureel vlak te bevorderen. Omdat in deze materie de verdeling van bevoegdheden tussen de Federale staat, de gewesten en gemeenschappen dient gerespecteerd te worden, voorziet artikel 22ter dat “ de wet, het decreet of de bedoelde regel de bescherming van dat recht waarborgt ”. Dit nieuwe artikel 22ter van de Grondwet zal definitief opheldering brengen in het interventiekader voor beslissingen die genomen zullen worden ten voordele van iedere burger met een handicap. De inschrijving in de Grondwet engageert de drie machten in ons land (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke) ertoe om, zoals voorgeschreven in het Verdrag van de Verenigde Naties, vooruitgang te boeken meer bepaald in overeenstemming met de specifieke behoeften en fundamentele rechten van personen met een handicap. En dit alles met betrokkenheid van de personen met een handicap zelf in het proces van reflectie en besluitvorming, onder het motto “ Niets over ons zonder ons ”.

28

DE WITTE STOK

HOe PAPIeRWeRk bIJHOUDen ALS Je nIeT ZIeT?

Elke dag opnieuw puilt onze brievenbus uit van facturen, officiële documenten, attesten, rekeninguittreksels, herinneringen en nog veel meer paperassen ... Iedereen kent het, niemand houdt ervan. Al die papieren moeten echter wel beheerd worden, want ooit kunnen ze nuttig zijn. En dat wordt er niet gemakkelijker op als men het zicht verliest ... Hoe onderscheiden we een verzekeringscontract van een gasfactuur? Hoe klasseren we documenten om ze daarna gemakkelijk terug te vinden? De Dienst begeleiding en hulp in het dagelijkse leven van de Brailleliga kan blinde en slechtziende personen die dat wensen, helpen om een systeem uit te werken waarmee ze zelfstandig hun papieren kunnen beheren. “Ons werk bestaat er niet in om de niet-gesorteerde papieren te klasseren,” aldus Marie-Jeanne Nachtergaele, verantwoordelijke van de Dienst begeleiding en hulp in het dagelijks leven. “Wie zijn zicht verliest, kan de verschillende documenten niet meer herkennen. Komt daar ook nog eens sociale isolatie bij, dan wordt het al snel begrijpelijk dat alle papieren in een kartonnen doos 29

DE WITTE STOK

of ergens in een kast terechtkomen. In zulke gevallen is de eerste stap om een beroep te doen op familiehulp om de papieren te sorteren zodat ze daarna geklasseerd kunnen worden. Er zijn natuurlijk ook mensen die altijd al hun papieren gesorteerd en geklasseerd hebben, maar dat nu niet meer kunnen omdat ze het zicht verloren. Onze missie bestaat erin om op vraag van de persoon en samen met hem een methode voor een klassement uit te werken die voor hem het beste werkt, in functie van zijn visuele beperking.”

Sorteren. Het zou natuurlijk ideaal zijn om die documenten regelmatig te sorteren en te klasseren. Eerste probleem: meteen bij ontvangst achterhalen wat voor document het is. Slechtziende personen kunnen een loep of beeldschermloep gebruiken om hun post te lezen. Voor blinde personen is er een “leesmachine” die het document scant en vervolgens voorleest met behulp van spraaksynthese. Dankzij deze hulpmiddelen kunnen personen met een visuele beperking hun post zelfstandig lezen en de eerste stap zetten: de papieren sorteren.

Persoonlijk klasseringssysteem. De begeleidster en de blinde of slechtziende persoon gaan vervolgens samen aan het werk om een klasseringssysteem uit te werken dat niet te ingewikkeld of te groot is zodat de persoon het zelfstandig kan beheren. Vertrekkende van een stapel nog niet geklasseerde documenten wordt er een lijst opgesteld van de meest voorkomende documenten: bank, verzekering, ziekteverzekering, huisvesting, telefoon, elektriciteit, gas en water, werk of pensioen, handicap, gezondheidszorg, belastingen, enz. “Nadat we een inventaris gemaakt hebben van de nodige categorieën,” gaat Marie-Jeanne Nachtergaele verder, “stellen we de persoon in kwestie het beschikbare materiaal voor om te klasseren: 30

DE WITTE STOK

ringmappen, plastic mapjes met metalen klemmen, mappen met plastic hoesjes, kartonnen mappen met flappen, gekleurde tabbladen, stiften in verschillende kleuren en diktes, ... Iedereen kiest zelf in functie van zijn gewoontes en wat voor hem het meest praktische is. Zo kan één persoon bv. verkiezen om verschillende categorieën in één grote map onder te brengen, van elkaar gescheiden door gekleurde tabbladen en etiketten in braille. Iemand anders heeft dan weer liever verschillende kartonnen mapjes met de categorieën in braille of in grote drukletters erop. Een mapje met flappen biedt het voordeel dat de papieren niet geperforeerd hoeven te worden, dat er tabbladen tussen gestopt kunnen worden en dat het meegenomen kan worden zonder dat alle andere papieren uit de map moeten worden genomen, met het risico dat ze op de grond vallen.” Als het materiaal eenmaal gekozen en gekocht is, helpt de begeleidster van de Brailleliga om structuur te brengen in het klassement: etiketten met braille op de mappen, fardes of tabbladen plakken of de naam van de categorie documenten in grote drukletters erop schrijven, bepalen dat rood voor belastingen, paars voor ziekteverzekering en geel voor de bank is, enz. Samen klasseren ze dan een deel van de documenten die voordien door de persoon in kwestie of de familiehulp voorgesorteerd werden. Als de blinde of slechtziende persoon zich het systeem eigen gemaakt heeft, kan hij van dan af zelfstandig zijn papieren beheren. Documenten beheren als men blind of slechtziend is, kan aangeleerd worden in 3 of 4 sessies van een uur. Een inspanning die zeker de moeite loont, want elke nieuwe stap naar zelfstandigheid is een troef, en met goed bijgehouden papieren kan men veel zorgen vermijden! 31

DE WITTE STOK

AfSPRAAk In UW STReek. De Brailleliga is het hele jaar door aanwezig op tal van evenementen met een diversiteit aan thema’s: vrije tijd, zelfstandigheid, handicap, werk, welzijn, ... Doel: het publiek informeren over de diverse gratis diensten waarvan personen met een visuele beperking gebruik kunnen maken, alsook het sensibiliseren van bezoekers door middel van zintuiglijke activiteiten.

We waren erbij! • 4 januari, brussel – Naar jaarlijkse traditie hebben wij de geboortedag van Louis Braille herdacht door onze nationale trots, Manneken-Pis, aan te kleden in het schoolkostuum van de kleine Louis en hem te voorzien van bijhorende witte stok en geleidehond. Zijn uitvinding van het brailleschrift betekende wereldwijd een mijlpaal in de geschiedenis voor personen met een visuele beperking. • 7 – 11 maart, brussel – Onze stand op de Franstalige boekenbeurs “la Foire du livre” bleek geen grijze muis te zijn onder de duizenden boeken die er werden ten toon gesteld. Bezoekers konden immers in onze speciale opnamestudio hun stem ontlenen ten voordele van blinde en slechtziende personen. Per twee konden zij dialogen inlezen van theaterstukken, filmscènes of gekende sketches, dit onder familie of vrienden, óf samen met een gekend figuur uit de wereld van het spektakel, de literatuur, de politiek of de media. • 21 – 23 maart, mechelen – De Brailleliga was met een grote stand aanwezig op de Vlaamse hulpmiddelenbeurs ZieZo. Bezoekers konden op onze stand terecht voor algemene informatie, de aankoop van kleine hulpmiddelen en speciale infomomenten rond hulpmiddelen van DORO 32

DE WITTE STOK

en Plextalk. Hiernaast werden zowel personen met een visuele beperking als professionals tijdens een aparte workshop geïnformeerd door het GBO en GOB van de Brailleliga rond het thema opleiding en tewerkstelling. • 22 – 24 maart, Luik – Gericht naar senioren informeerden wij de bezoekers van de beurs “Papi’on” over de belangrijkste leeftijdsgebonden oogziekten, waaronder LMD. De vrijwilligers die onze stand bemanden, beantwoordden tal van vragen over het verlies van het zicht, en hoe men de eerste symptomen van een oogziekte kan herkennen.

We zullen er zijn! • 21 april, Antwerpen. – De slagerijketen “Klasseslagers” neemt dit jaar voor het eerst deel aan de “10 miles” en zal samen met slagers, klanten, leveranciers en sympathisanten de “Klasseslager ploeg” vormen. Al lopend zullen deze sportievelingen zich inzetten voor blinde en slechtziende personen, want de opbrengst van hun deelname en van de verkoop aan hun eetstandjes op de dag van de wedstrijd, zullen zij integraal aan de Brailleliga overmaken. En alsof dat nog niet genoeg is, zullen zij in hun winkels verspreid over Vlaanderen ook nog eens de “10-miles runburger” verkopen ten voordele van de Brailleliga! Van harte dank voor dit bijzonder mooie initiatief! De inschrijvingen zijn helaas afgesloten op 31 maart, maar u kan hun actie steunen door op 21 april mee te smullen van de tal van lekkere gerechten in hun tent, of “runburgers” te kopen in één van hun slagerijen. De opbrengst zullen wij gebruiken om onze jaarlijkse zelfstandigheidsstage aan zee te helpen financieren. Meer info op www.klasseslager.be. • 25 – 27 april, Gent – De Brailleliga zal ook dit jaar niet ontbreken op de tweejaarlijkse REVA-beurs. Personen met een handicap kunnen hier terecht bij leveranciers, verenigingen, hulpgroepen, enz. voor informatie 33

DE WITTE STOK

en hulpmiddelen aangepast aan hun handicap. U kan de stand van de Brailleliga terugvinden op standplaats 23.11 in Hal 1. • 3 – 4 mei, Marcinelle – Tijdens het evenement “Ensemble avec les personnes extraordinaires” krijgt de Brailleliga de gelegenheid om haar diensten voor te stellen aan de talrijke bezoekers en het publiek te sensibiliseren omtrent de visuele handicap. • 8 – 12 mei, Namen – Tijdens “Namur en mai, Festival des arts forains” wordt het hele centrum van Namen het kloppende hart van dit grootse volksfestival. Theater, vuurspuwers, artiesten, … allemaal zullen ze het publiek voorzien van spektakel en amusement. Ook de Brailleliga zal er het publiek animeren met geblinddoekte inleefsessies en andere ludieke activiteiten die de zintuigen op de proef stellen.

• 9 mei, Ath – Laat u betoveren tijdens “Sortilèges Rue et Vous”, een niet te missen festival met een feestelijke en familiale sfeer. Op het programma: theater, dans, circus, ... De Brailleliga zal er op haar stand tal van ludieke sensibiliseringsacties aanbieden waaronder ‘geblinddoekte grime’. 34

DE WITTE STOK

• 26 mei, Brussel – Met een ploeg van 400 gemotiveerde lopers zal de Brailleliga haar kleuren uitdragen tijdens de 20 KM door Brussel. Zowel ziende, slechtziende als niet-ziende lopers gaan deze sportieve uitdaging aan, en steunen hiermee de BrailleDay. Dit is een dag boordevol aangepaste activiteiten voor kinderen met een visuele beperking. • Juni; Oostende, Blankenberge, De Haan, Knokke, Nieuwpoort – Senioren die in één van deze 5 kuststeden lopen te kuieren op de dijk, zouden in juni wel eens door één van onze promoboys en -girls aangesproken kunnen worden. Naar jaarlijkse gewoonte voeren wij een sensibiliseringscampagne rond LMD (Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie) en informeren we de senioren over de symptomen en gevaren van deze oogziekte. LMD is nl. de grootste oorzaak van verlies van het zicht in onze westerse wereld, maar bepaalde vormen ervan kunnen – mits tijdig opmerken van de symptomen - succesvol behandeld worden. • 4 juni, Lichtervelde – De Brailleliga zal met een stand aanwezig zijn tijdens de Hulpmiddelenbeurs die Visuu Activa organiseert voor personen met een visuele beperking. U kan op onze stand terecht voor tal van vragen rond hulpmiddelen, dienstverlening van de Brailleliga, enz.

35

DE WITTE STOK

VReUGDe. Monika De Boeck en Achim Geese, beiden verbonden aan de Duitse vertaaldienst van de Europese Commissie, zijn eind 2012 met pensioen gegaan. Ze stelden hun collega’s, die hen een afscheidscadeau wilden geven, voor om in de plaats daarvan een gift te doen aan de Brailleliga. Van harte bedankt aan die gulle collega’s: met het ingezamelde geld kunnen twee audioboeken opgenomen worden voor onze bibliotheek. We wensen Monika en Achim het allerbeste toe met hun welverdiende pensioen.

VeRDRIeT. Yvonne Vandenhoute had als kind al grote problemen met haar zicht, en de zorg voor haar ogen werd al gauw de rode draad in haar leven. Dankzij haar moed en wilskracht, en dankzij – voor die tijd – revolutionaire operaties, behandelingen en interventies kon Yvonne Vandenhoute blijven zien tot ze afgelopen november overleed. Ze rekende zich bij de gelukkigen en heeft de Brailleliga altijd willen steunen. Bij haar overlijden vroeg haar dochter Myriam al haar naasten om, indien ze dat wensten, een gift te doen aan de Brailleliga, om alle vrijwilligers te bedanken voor hun hulp aan blinde en slechtziende personen. Van harte bedankt aan iedereen die op die vraag is ingegaan. De giften zullen gebruikt worden om mensen die blind worden te voorzien van hun eerste witte stok. Bij het overlijden van Emile Van den Driessche stelde zijn echtgenote aan zij die dat wilden, voor om bloemen en kransen te vervangen door een gift aan onze vereniging. Van harte bedankt aan alle naasten die op die oproep zijn ingegaan. Hun giften zullen de activiteiten van de Brailleclub in Charleroi helpen financieren. 36

DE WITTE STOK

Ter nagedachtenis van Pierre Vandenbrande, die blind werd en voor zijn overlijden gebruik maakte van de diensten van de Brailleliga, maakte zijn echtgenote een gift over aan onze vereniging. We zijn haar erg dankbaar voor dit gulle gebaar, dat de Brailleliga zal helpen om ontdekkingskits met hulpmiddelen samen te stellen voor 65-plussers die blind of slechtziend worden en geen recht hebben op tussenkomst van de gemeenschappen of gewesten om hulpmiddelen aan te schaffen. Hartelijk bedankt.

DAnk. kerstmarkt. Op 6 en 7 december 2012 organiseerden medewerkers van de FOD Volksgezondheid een interne kerstmarkt, met als doel de opbrengst ervan aan twee verenigingen te schenken, waaronder de Brailleliga. Deze solidariteitsactie was een succes en de FOD Volksgezondheid schreef onze vereniging een cheque van maar liefst 930 euro uit. Met dat geld wordt een Perkinsmachine gefinancierd, om een blinde persoon te helpen tijdens de opleiding braille. Van harte bedankt aan de medewerkers van de FOD Volksgezondheid voor hun enthousiasme en steun!

37

DE WITTE STOK

SPIJT. Vaarwel spaarrekeningen... BNP Paribas Fortis (het vroegere Fortis en nog vroegere ASLK) heeft beslist om de overeenkomst stop te zetten waarbij de Brailleliga een commissie kreeg om nieuwe spaarrekeningen aan te brengen. Jarenlang verkocht de voormalige ASLK tombolabiljetten voor de Brailleliga. In de jaren 80 werd dit vervangen door een systeem van sponsoring onder de vorm van een spaarrekening. Veel intekenaars openden een spaarrekening bij die bank om de Brailleliga te steunen. De Brailleliga kreeg vervolgens een bedrag om blinde en slechtziende personen te helpen. We betreuren de beslissing van BNP Paribas Fortis die de Brailleliga op die manier een vorm van financiering voor onze diensten ontzegt.

SOLIDARITeIT. Eind 2012 heeft de Fondation Lou, in samenwerking met de Brailleliga en met de steun van Fedex, 30 kg materiaal opgestuurd naar Haïti, om daar in de Saint-Vincentschool kinderen met visuele beperkingen te helpen. De school is de enige instelling voor mensen met visuele beperkingen in Haïti, en werd verwoest door de aardbeving. Pakketten met witte stokken, brailleschrijfmachines, horloges voor mensen met visuele beperkingen, sprekende wekkers, brailleleesregels, cassettespelers, aangepaste spelletjes en nog veel meer zullen hopelijk bijdragen tot het herstel van de school.

38

DE WITTE STOK

fISCALe AfTRekbAARHeID VAn GIfTen: WAT IS eR VeRAnDeRD? Op 13 december 2012 werd een wet uitgeschreven die de fiscale aftrekbaarheid van giften wijzigt. Deze nieuwe maatregel wordt van kracht vanaf het belastingjaar 2013, dus voor giften die in 2012 gedaan werden. Tot op vandaag werd het fiscaal voordeel berekend in verhouding met het belastbaar inkomen. Hoe hoger het belastbaar inkomen, hoe meer fiscale aftrekbaarheid de schenker genoot. Laten we het voorbeeld nemen van twee personen die in een gemeente wonen waar de opcentiemen op de personenbelasting 7 % bedragen. Voor een gift van € 100 zou iemand met een belastbaar inkomen van € 38.000 voorheen 53,5 % van zijn gift hebben teruggetrokken, oftewel € 53,5, terwijl iemand met een belastbaar inkomen van € 10.000 slechts € 32,1 terugkreeg. De nieuwe wet wil iets doen aan wat velen lange tijd als oneerlijk hebben beschouwd. Voortaan worden giften rechtstreeks van de belastingen afgetrokken, zonder daarbij rekening te houden met het belastbaar inkomen. Die forfaitaire belastingvermindering wordt opgetrokken tot 45 % van het totaal bedrag van de giften, vanaf € 40 per jaar en per erkende begunstigde organisatie. Dus ongeacht uw inkomen, zal u, als u in 2012 een gift van € 100 deed aan de Brailleliga, in 2013 van een fiscaal voordeel van € 45 genieten.

Bron: Felix VANDEN HEEDE, La loi du 13 décembre 2012 portant des dispositions fiscales et financières, Pacioli n° 155 van 21 januari tot 3 februari 2013. 39

Nummer 1 – 2013 Januari – Februari – Maart

PRIJS LION-FRANCOUT 2013. Jaarlijks reikt de Stichting Lion-Francout een prijs van 25.000 euro uit aan een blinde persoon die door zijn moed en activiteiten de bezwaren van zijn handicap te boven komt en zich aldus voor de maatschappij verdienstelijk maakt. Als kandidaat mogen zich voordragen: alle 100 % blinde personen, zonder onderscheid van ras, geslacht of politieke overtuiging, die sedert ten minste 10 jaar vast in België wonen en sedert minstens 5 jaar de Belgische nationaliteit bezitten. De kandidaturen mogen ook worden ingediend door derden. Om uw kandidatuur te stellen, volstaat het een brief te sturen naar de Prijs Lion-Francout, samen met volgende documenten: • een recent officieel getuigschrift van zedelijk gedrag; • een fotokopie van de identiteitskaart; • een geneeskundig attest betreffende de oogaandoening; • diverse stukken met nauwkeurige aanduidingen betreffende de activiteit van de kandidaat; • alle andere stukken die de kandidaat gunstig acht voor zijn kandidatuur. De kandidaturen dienen vóór 1 mei 2013 toe te komen bij: Lion-Francout Prijs c/o de Heer J.M. Piret Tortelduivenlaan 9 1150 Brussel. 1

ONDER ONS

NIEUWS VAN DE BRAILLESHOP. De Brailleshop wenst u eraan te herinneren dat op 31 maart 2013 de wintertijd weer overgaat naar zomertijd. Om 2u00 ‘s nachts wordt de klok een uurtje vooruit gezet en wordt het dus meteen 3u00. Voor ons de gelegenheid om enkele uurwerken in de kijker te plaatsen. Sprekende polshorloge (referentie 020001697). Onze voorkeur voor wat betreft Low Budget Nederlandssprekende polshorloges gaat uit naar het model “Senseworks”. Dit model bestaat zowel in zwart als in grijs. Nederlandssprekende polshorloge van kunststof met keuze voor tijd- en alarmuitspraak in 12 of 24 uur. Instellingen zoals tijd, alarm, sluimeren en uurfunctie worden volledig uitgesproken. Sprekende sleutelhanger (referentie 020001676). Natuurlijk bestaat de kleine onmisbare Nederlandssprekende sleutelhanger die het uur aangeeft ook nog steeds.

2

ONDER ONS

Voor een bredere keuze van braille horloges, Low Vision uurwerken en andere sprekende modellen verwijzen we u graag door naar onze website en natuurlijk de BrailleShop zelf. Op 26/05/13 om 10u00 zal het startschot gegeven worden voor de 20 km door Brussel. Voor diegenen onder u die besloten hebben om met de training te beginnen, is het zeker belangrijk om uw gewicht nauwkeurig op te volgen. Daarom stellen we u de Nederlandssprekende Happy Day personenweegschaal voor (referentie: 020001653).

Er is ook een sprekende podometer beschikbaar in de BrailleShop. Jammer genoeg bestaat er hiervan voorlopig echter enkel een Franstalige versie.

Ter herinnering: Openingsuren van de BrailleShop: De BrailleShop is open van maandag tot en met donderdag, telkens van 10u tot 12u en van 13u30 tot 16u00. Op die dagen kan u ook telefonisch of per e-mail bestellingen plaatsen. Nieuw: Sinds begin 2013 kunnen wij u uw factuur indien gewenst per e-mail opsturen. Dit zal zeker helpen om de procedures te vergemakkelijken en te bespoedigen. 3

ONDER ONS

NIEUWS VAN DE SOCIALE DIENST.

Website van de Directie-Generaal Personen Demandez votre pension en ligne. met een handicap werd vernieuwd. De website van de Directie-Generaal Personen met een handicap heeft een totaal nieuwe look gekregen en is bovendien gebruiksvriendelijker geworden. Bepaalde algemene e-mailadressen zijn weggelaten om plaats te maken voor contactformulieren die op de site kunnen ingevuld worden: www.handicap.fgov.be. Nadat u de mail via de website hebt verstuurd, krijgt u automatisch een ontvangstbewijs doorgemaild en een nummer. Wanneer u dan later opnieuw contact opneemt met de dienst over hetzelfde onderwerp volstaat het om dat nummer te vermelden.

Nieuw: simulatiemodule. Nieuw is ook de simulatiemodule waarmee men een inschatting kan maken van het bedrag waarop iemand recht kan hebben. Indien u de de wetgeving niet voldoende kent, is het echter niet gemakkelijk om zelf de simulatie te doen. Neem in dat geval contact op met de maatschappelijke assistente van uw gemeente, OCMW of ziekenfonds. Uw maatschappelijke assistente van de Brailleliga kan u hierbij uiteraard ook helpen. 4

ONDER ONS

Nieuwe versie brochure parkeerkaart enkel online beschikbaar. In maart 2012 werd de procedure voor het aanvragen van een parkeerkaart vereenvoudigd. Naar aanleiding van deze wijzigingen werd er een nieuwe brochure gemaakt. Deze is voorlopig echter enkel beschikbaar in digitale versie op de website.

Nieuwsbrief FOD Sociale Zekerheid. Indien u de nieuwsbrief van de FOD Sociale Zekerheid wenst te ontvangen, dient u een email te sturen naar [email protected] .

Tegemoetkomingen aan personen

Demandez votrewerden pension en ligne. met een handicap geïndexeerd. De tegemoetkomingen aan personen met een handicap werden op 1 december 2012 geïndexeerd. Dit zijn de nieuwe bedragen: 1. Inkomensvervangende tegemoetkoming: • Categorie A: 6.413,92 euro. • Categorie B: 9.620,88 euro. • Categorie C: 12.827,84 euro. 2. Integratietegemoetkoming: • Categorie I: 1.148,76 euro. • Categorie II: 3.914,52 euro. • Categorie III: 6.254,92 euro. • Categorie IV: 9.112,63 euro. • Categorie V: 10.337,70 euro. 5

ONDER ONS

3. Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden: • Categorie I: 981,68 euro. • Categorie II: 3.747,30 euro. • Categorie III: 4.556,11 euro. • Categorie IV: 5.364,69 euro. • Categorie V: 6.589,77 euro.

MIVB: nieuwe vervoersvoorwaarden Demandez votre pension en ligne. voor 65-plussers. Vanaf 1 mei 2013 zal de MIVB aan 65-plussers een beperkte solidariteitsbijdrage van 60 euro voor een jaarabonnement vragen. Desondanks blijft dit nog steeds één van de meest voordelige systemen. Voor 65-plussers met een beperkt inkomen (senioren met een OMNIO-statuut, leefloon, ...) blijft het openbaar vervoer in Brussel gratis. Om de administratie te spreiden, zullen 65-plussers al vanaf april hun abonnement kunnen kopen, dat dan vanaf mei 2013 geldig zal zijn. Houders van een 65+abonnement zullen hiervan per brief op de hoogte gebracht worden. Voor de houders van een nationale verminderingskaart voor het openbaar vervoer verandert er niets.

6

ONDER ONS

Verhoging van de prijs van Demandez votre pension en ligne. dienstencheques. Vanaf 1 januari 2013 is de prijs van een dienstencheque met 1 euro verhoogd. Een dienstencheque kost voortaan dus 8,50 euro in plaats van 7,50 euro. De fiscale aftrekbaarheid werd niet veranderd zodat een dienstencheque na de fiscale aftrek nog 5,95 euro kost. Voor elke dienstencheque die aangekocht werd vóór 1 januari 2013 en waarvoor de gebruiker een omruiling vraagt, zal een bedrag van 1 euro per dienstencheque aangerekend worden. Voor elke dienstencheque die aangekocht werd vóór 1 januari 2013 en die verloren of gestolen werd en waarvoor de gebruiker een vervanging vraagt, zal tevens een bedrag van 1 euro per dienstencheque aangerekend worden. U dient minimaal 10 dienstencheques aan te vragen. U kan maximaal 500 dienstencheques per jaar aanvragen. Voor de eerste 400 dienstencheques betaalt u dan 8,50 euro per stuk, voor de laatste 100 betaalt u 9,50 euro per cheque. Deze regeling is niet van toepassing voor de personen die recht hebben op 2.000 dienstencheques per jaar (onder andere personen met een handicap, personen met een persoonlijk assistentiebudget, ...). Zij kunnen alle cheques bestellen aan 8,50 euro per stuk.

7

ONDER ONS

Nieuwe biljetten van 5 en euro. Demandez votre pension ligne. De echtheidskenmerken van het nieuwe biljet van 5 euro zijn sterk verbeterd ten opzichte van de eerste biljetten die 10 jaar geleden uitgegeven werden. Daardoor is het nog beter beveiligd tegen valsmunters. In het watermerk en het hologram van het nieuwe biljet staat een portret van Europa, een figuur uit de Griekse mythologie die aan de oorsprong van de naam van ons werelddeel ligt. Blinde en slechtziende personen kunnen het biljet herkennen aan de tastbare merktekens die werden aangebracht vlakbij de randen. Het biljet van 5 euro wordt het meest gebruikt en zal daarom als eerste vervangen worden. Vanaf 2 mei 2013 worden de nieuwe biljetten van 5 euro in omloop gebracht. De overige coupures (10, 20, 50, 100, 200 en 500 euro) zullen in de komende jaren, in oplopende volgorde, ingevoerd worden. Tot nader orde blijven de oude biljetten nog steeds geldig. Nadien zullen zij geleidelijk aan uit omloop gehaald worden. De datum waarop de oude biljetten hun waarde verliezen zal ruim op voorhand meegedeeld worden. Na deze datum verliezen de oude biljetten hun waarde echter niet en kunnen zij dus nog ingeruild worden bij de centrale nationale banken van de eurozone.

8

ONDER ONS

Werken als gepensioneerde wordt Demandez votre pension en ligne. voortaan eenvoudiger. De Ministerraad van 11 januari 2013 keurde een aantal wijzigingen goed inzake de reglementering van toegelaten arbeid na de pensioengerechtigde leeftijd. Dit zijn de concrete maatregelen voor zelfstandigen die na hun pensioen nog een professionele activiteit willen uitvoeren: • Afschaffing van de beroepsinkomensgrens voor gepensioneerden vanaf 65 jaar die al minstens 42 jaar werken; • Automatische indexering van de inkomensgrens voor personen die niet aan de dubbele voorwaarden (namelijk 65 jaar zijn en 42 jaar gewerkt hebben) voldoen; • Versoepeling van het huidige sanctioneringssysteem bij het overschrijden van de inkomensgrenzen: indien de overschrijding niet meer dan 25 % bedraagt (in plaats van 15 % in 2012), blijft de sanctie beperkt en staat het pensioenverlies in verhouding tot het percentage van de overschrijding. Boven de 25 % verliest men zijn volledige pensioen; • Meerdere maatregelen voor administratieve vereenvoudiging en harmonisatie tussen de verschillende pensioenstelsels, in het bijzonder een versoepeling van de regels inzake de aangifte van de beroepsactiviteit; • Corrigerende maatregelen voor gepensioneerde zelfstandigen om een negatieve impact op hun sociale bijdragen te vermijden; 9

ONDER ONS

• Aanpassing van de fiscale zegels inzake de belasting­ vermindering voor inkomens verkregen uit professionele activiteiten na de pensioengerechtigde leeftijd. Na bekendmaking in het Staatsblad, treden deze maatregelen in werking met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2013.

Welkom bij MeerMobiel! Demandez votre pension en ligne. Personen die door een handicap, ouderdom, ziekte of tijdelijke beperking moeilijkheden hebben om zich te verplaatsen, werden in het verleden vaak geconfronteerd met een gebrek aan centrale informatie over het aanbod op vlak van toegankelijk en aangepast vervoer in Vlaanderen. Het Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid brengt hiervoor een oplossing met het informatieplatform MeerMobiel. De website www.meermobiel.be en de infolijn 011 26 50 30 maken het bestaande vervoeraanbod doorzichtiger en toegankelijker. MeerMobiel werd op 30 november 2012 gelanceerd door Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits.

REVA. Demandez votre pension en ligne. REVA is een algemene informatiebeurs voor mensen met een beperking. Men kan er terecht met vragen over dienstverlening en hulpmiddelen. Ook de Brailleliga zal aanwezig zijn op REVA met een stand. 10

ONDER ONS

REVA gaat door van donderdag 25 tot en met zaterdag 27 april 2013, van 10u tot 18u in Flanders Expo Gent (Maaltekouter 1, 9051 Gent). Vrijkaarten kunnen gedownload worden via de volgende link: http://reva.eventplus.be .

NIEUWS VAN DE DIENST VRIJETIJDSBESTEDING.

Activiteitenvotre Aprilpension – Mei -Juni Demandez en 2013. ligne. 26 april 2013: Culturele uitstap regio Hasselt. We trekken naar het domein Les Lacs de l’Eau d’Heure. Dit domein is het grootste merengebied van België en bevindt zich op de grens tussen de provincies Namen en Henegouwen. Een unieke uitstap met de amfibiebus Le Crocodil Rouge staat ook op het programma. 29 april 2013: Culturele uitstap regio Leuven. We maken een onvergetelijke uitstap naar het dierenpark Pairi Daiza, dat eind januari 2013 verkozen werd tot beste themapark van België. We gaan er genieten van de prachtige natuur en natuurlijk van de 5.000 dieren die er hun thuis hebben. 3 mei 2013: Culturele uitstap regio Antwerpen. Voor deze toch wel unieke uitstap trekken we de grens over en gaan we eerst op bezoek bij een kamelenmelkerij! Nadat de kamelen ons hun geheimen hebben prijsgegeven, brengen we een bezoek aan de stad Eindhoven. 11

ONDER ONS

30 mei 2013: Culturele uitstap regio Brussel. We trekken richting Nederland om er een kijkje te gaan nemen bij een kamelenmelkerij! Zodra de kamelen gemolken zijn en de melk geproefd is, zetten we koers richting Eindhoven.

Morgen is wat we ervan zullen maken. Toen de IJslandse regering een internationale designwedstrijd uitschreef voor nieuwe hoogspanningsmasten, diende het architectenbureau Choi + Shine dit verrassende ontwerp in. Het won daarmee niet alleen de wedstrijd, maar wees op die manier eveneens op het belang om alles anders te bekijken. Zo’n vernieuwende en visionaire kijk op de dingen des levens en de nanciën leggen wij ons al 140 jaar op. Zo zullen wij dus ook naar uw vermogen en uw bedrijf kijken om hun toekomst te vrijwaren. En als u –net zoals wij– ervan overtuigd bent dat de toekomst vandaag begint, dan bent u van harte welkom op toekomstvisies.be

degroof.be

DEB1200055_20 km_Bruxelles_A4_NL.indd 1

28/03/12 13:59