De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 53 januari - februari - maart Groepsfoto van de compostmeesters in opleiding in Overpelt

BELGIE-BELGIQUE P.B. P.P. ANTWERPEN X P409458 BG/9535

De Compostmeester

Vlaamse Compostorganisatie vzw

De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 53 • januari - februari - maart 2010

Cursussen, opleidingen en bijscholingen Compostmeesters krijgen versterking Jaarlijks mogen we in Vlaanderen een honderdtal nieuwe compostmeesters verwelkomen in onze ploeg. Elke Intergemeentelijke vereniging doet dit op gepaste wijze. Ook in Limburg gaat dit niet onopgemerkt voorbij.

Beste compostmeester De vrieskou gaf zich eindelijk gewonnen. Het lijkt wel of de natuur de ganse winter onder een wit deken bedekt bleef. Nu de lente komt piepen, jeuken onze vingers om in de tuin van start te gaan. Groepsfoto van de compostmeesters in opleiding in Overpelt

Op donderdag 10 december ontvingen 14 personen uit handen van burge meester Jaak Fransen van Overpelt en ondervoorzitter Rik Aussems van Limburg.net hun diploma van compost meester. Na het welkomstwoord door de burge meester gaf François Jacobs een powerpoint presentatie waarin hij de inspanningen van de gemeente Overpelt en in het bijzonder van duurzaamheids ambtenaar Veronic Duysters belichtte. Rik Aussems prees de inspanningen van

de gemeenten om hun initiatieven rond afvalvoorkoming. Afvalvoorkoming en het verwerken van organisch materiaal tot compost is heel belangrijk. Na de uiteenzettingen ontvingen de compostmeesters hun diploma. Zij ontvingen eveneens een mooie fleece en pet van Limburg.net. De avond werd afgesloten met een receptie en gezellig samenzijn. François Jacobs Limburg.net

We brengen je alvast wat kleur , vanaf nu ontvang je het tijdschrift in vierkleurendruk. In dit nummer lees je naast de voorbereidingen van de Floraliën en Juni Compostmaand ook het eerste artikel in de reeks over de demonstratieproeven van Vlaco vzw in Hof Ter Winkelen. Veel leesgenot Elfriede Anthonissen Gerrit Van Dale Kristof Van Stichelen Cel Thuiscomposteren en Kringlooptuinieren

Afgiftekantoor: ANTWERPEN X Afzenderadres: Vlaco vzw Kan. De Deckerstraat 37, 2800 Mechelen

Cursussen, opleidingen en bijscholingen Vernieuwde bijscholing ‘Composteren met kinderen’ De afgelopen maanden ontvingen we een groot aantal vragen van compostmeesters, IGV-contactpersonen en geïnteresseerde leerkrachten over composteren met kinderen, en of Vlaco vzw geen basispakket kan aanleveren om compostmeesters die in scholen kinderen de composteerkneepjes willen bij brengen, bij te scholen. Vlaco vzw ging uiteraard met veel plezier in op deze vraag.

Hoe het begon? Midden juni 2009 vond er in Hof ter Winkelen in Londerzeel een Terugkomdag plaats waaraan alle Vlaco-lesgevers en –gidsen konden deelnemen. We organiseerden die dag ook een brainstormmoment rond de vragen ‘Welk materieel is er allemaal ter beschikking om – in het bijzonder – kleuters en lagereschoolkinderen warm te maken voor het thuiscomposteren, en waarop focust een compostmeester best wanneer hij/zij voor een klas staat?’ Een hele mond vol…. Een 15-tal lesgevers brainstormden mee, en gaven achteraf aan dat ze erg graag mee de schouders wilden zetten onder zo een bijscholing. Het startschot voor de vernieuwde bijscholing ‘Composteren met kinderen’ was gegeven!

Waar staan we nu? Op basis van de Terugkomdag-ideeën, op basis van eerdere ervaringen met compostlessen voor kinderen, op basis van een aantal studiemomenten over werken met doelgroepen, op basis van contacten met verschillende IGV-verantwoordelijken en op basis van de vertrouwde Vlaco-compostcursus stelden we een powerpoint-presentatie samen. Deze presentatie werd uitvoerig toegelicht aan en doorgesproken met de Vlacolesgevers. Met deze presentatie kunnen onze Vlaco-lesgevers naar geïnteresseerde compostmeesterwerkingen of IGV’s stappen en hen een infosessie ‘Composteren met kinderen’ geven ….

Wat houdt de infosessie precies in? De presentatie bestaat uit een viertal onderdelen: 1. informatie over de rol en functie van de compostmeester in de klas; 2. taal, sociaal gedrag, motoriek en kennis van de verschillende leeftijdscategorieën; 3. het licht aangepaste theoretisch gedeelte van de huidige compostcursus; 4. beschikbaar basismateriaal. Op het einde van de infosessie – althans dat is de bedoeling: • ken je de aandachtspunten die je als compostmeester / spreker moet in acht nemen wanneer je aan kinderen les geeft; • ken je, zowel op motorisch, intellectueel, taalkundig als sociaal vlak de belangrijkste aandachtspunten wat betreft kinderen / jongeren, weet je wat hun mogelijkheden zijn m.b.t. ‘composteren’, en weet je welke opdrachtjes ze allemaal aankunnen; • ben je volledig up-to-date met de momenteel meest toegepaste composteertechnieken; • heb je kennis van het voor kinderen beschikbare composteerbasismateriaal. De compostmeesters die deze bijscholing volgen, krijgen bovendien een uitgebreid infopakket aangeboden met daarin o.a.: • de splinternieuwe Vlaco-brochure ‘Thuiscomposteren in de kringlooptuin’; • de deels vernieuwde Vlaco-posters inzake composteren; • de infomap ‘Composteren met kinderen’, een uitgebreid infopakket dat een tiental jaar geleden in samenwerking met OVAM werd opgesteld en dat honderden voorbeelden van composteeractiviteiten op school bevat; • tekstbundeltje ‘Composteren met kids’. De infosessie duurt in totaal ongeveer 3 uur.

2

De Compostmeester nr 53 • januari - februari - maart 2010


Deel 1: Informatie rol en functie compostmeester in de klas ‘Stel jezelf vooraf de zeven volgende vragen, en baken de structuur van je les goed af!’ We gaan in dit hoofdstuk dieper in op de compostmeester en zijn taken. Wie ben jij? Wie zijn zij? Wat is de opdracht? Wat is de omgeving van de opdracht? Wat is de positie van de compostmeester ten opzichte van de groep? Hoe kadert de compostles binnen het lessenpakket? Wat is de precieze insteek van de compostles? Dit zijn de zeven vragen die we in dit onderdeel van de bijscholing trachten te beantwoorden. Vervolgens geven we een hele reeks tips qua houding en taalgebruik wanneer je voor de klas staat.

Deel 2: Taal, sociaal gedrag, motoriek, kennis In dit deel van de bijscholing gaan we in op de verschillende leeftijdscategorieën. We maken een onderscheid tussen kleuters, de drie eerste jaren van de lagere school, de drie laatste jaren van de lagere school en het lager middelbaar. Zowel op vlak van taal (taalgebruik, taalbegrip), sociaal gedrag (vriendjes, spelgenootjes), motoriek (oog-hand-coördinatie, evenwicht) als kennis (wat begrijpen ze al en wat niet?) komen in dit deel van de bijscholing uitvoerig aan bod.

Deel 3: Composttheorie In dit derde onderdeel van de bijscholing herhalen we nog even kort het theoriegedeelte van de Vlaco-cursus ‘Composteren in de kringlooptuin’. Iedere compostmeester is ongetwijfeld goed op de hoogte van de manier van composteren, maar we willen deze theorie over het composteren toch nog even de revue laten passeren. In de compostcursus en de compostmeesteropleiding van de laatste jaren liggen toch enkele andere accenten in vergelijking met pakweg tien jaar geleden.

Deel 4: Beschikbaar basismateriaal Er zijn een aantal basiswerken ter beschikking, en ook Vlaco vzw leent heel wat materiaal uit. Aan de hand van een navraag die we deden bij onze intergemeentelijke contactpersonen kunnen we je ook een lijst voorstellen van al het kinder-educatiemateriaal dat ter beschikking is bij de verschillende intergemeentelijke verenigingen.

Interesse? Ben je geïnteresseerd in deze bijscholing, maar zit je toch nog met een aantal inhoudelijke vragen, dan kan je altijd terecht bij Kristof Van Stichelen van de Cel ‘Thuiscomposteren en Kringlooptuinieren’. Wil je graag een bijscholing volgen, dan kan je contact opnemen met je lokale compostmeesterverantwoordelijke of met je intergemeentelijke contactpersoon. Alvast hartelijk dank voor je interesse!


3

info kort Vlaamse Compostorganisatie vzw

Vlaco’s nieuwe huisstijl


Vlaco vzw vernieuwde op 1 januari 2010 zijn huisstijl. Dat heb je ongetwijfeld gemerkt aan de lay-out van het tijdschrift waarin je op dit eigenste moment zit te bladeren. Aangezien de huisstijl in hoge mate de herkenbaarheid en het imago van een bedrijf mee helpt bepalen, vonden we het vanuit Vlaco vzw erg belangrijk om hier de nodige aandacht aan te besteden. De toon en de uitstraling van de huisstijl moest professioneel ogen, tegelijk toegankelijk en open zijn, enerzijds strijdvaardig maar anderzijds ook uitnodigend, groen en – vooral – positief. Een hele waslijst; niet makkelijk voor een communicatiebureau om dit allemaal in één huisstijl / logo te verwerken. Wij hebben in ieder geval een goed gevoel bij de nieuwe look. Hopelijk jij ook … Op basis van deze nieuwe huisstijl passen we ook de brochures en folders aan. In de nieuwe huisstijl kiest Vlaco vzw vooral voor folders. Hierin vindt de burger de voornaamste informatie, beperkt weergegeven en ondersteund door foto’s. Voor de geïnteresseerden die meer willen weten over de onderwerpen, zijn er de informatieve en diepgravende brochures.

Folders De laatste decennia wijzigde het leesgedrag van de burger. De burger kiest visuele prikkels, hapklare teksten, duidelijke taal. Dit vertaalt zich ook in ons nieuw communicatiemateriaal. Voor het verspreiden van informatie naar het grote publiek leggen we daarom de nadruk op plooifolders.

We stappen af van de A5-leaflets en kiezen voor drieluikfolders als aandachtstrekker (‘teaser’). De eerste drie folders die we uitbrengen, handelen over de keuze van vaste planten, de aanplant en het onderhoud van vaste planten, en het mulchen en de mulchmaterialen. Samen met de provincie Vlaams-Brabant realiseren we ook de drieluikfolder ‘Bodembedekkers’. Deze folders laten we in grote oplage drukken, en passen allemaal binnen het thema van Juni Compostmaand 2010.

Brochures Voor de geïnteresseerde leek die meer achtergrond wenst over een specifiek thema, bieden we tegelijkertijd ook brochures aan. De eerste brochure in de nieuwe huisstijl – een boekje liggend A5-formaat nu i.p.v. staand A5 toen – wordt ‘Thuiscomposteren in de kringlooptuin’ die de vroegere brochures ‘Waarheen met je keuken- en tuinafval’, ‘Composteren in vaten en bakken’ en ‘Composteren in de wormenbak’ bundelt en actualiseert. Deze brochure wordt als het ware hét naslagwerk voor alles wat composteren in vaten, in bakken, op hopen, en in wormenbakken aangaat. Naast deze brochure komt er ook een brochure die dieper ingaat op compostgebruik en de brochures ‘Met compost het jaar rond’ en ‘Tuingrond verbeteren met compost’ vervangt.

Posters Ook de Vlaco-posters vernieuwen we op korte termijn. De eerste reeks folders en brochures stomen we klaar tegen begin april 2010. In de loop van 2010 en 2011 zullen nog heel wat andere folders en brochures (o.a. over snoeihout, grasbeheer … ) het levenslicht zien. Zowel de nieuwe folders en brochures, als de stock van bestaande en nog niet herwerkte brochures, worden niet meer door de OVAM, maar door Vlaco vzw uitgegeven en verdeeld.

Gentse Floraliën en Floralideeën Compostmeesters mee aan de slag Wil je de vorderingen van de voorbereidingen voor de Floraliën op de voet volgen? Surf dan naar http://vlacovzw.bloggen.be/ Het tuinplan en de kringloopelementen en plantenkeuze worden toegelicht op een folder die we aan de bezoekers overhandigen wanneer ze langskomen op de stand. Van 17 tot 25 april loopt het storm in Gent. Vanuit de hele wereld bezoeken meer dan 300.000 bloemen- en plantenliefhebbers de Gentse Floraliën, de grootste overdekte tuin ter wereld. De 270 m² grote Vlaco-kringlooptuin staat in de kijker als een van de grote vernieuwingen van deze editie. Het bezoek aan de Floraliën eindigt in de tuinbeurs Floralideeën. Ook daar is Vlaco vzw duidelijk aanwezig met een grote stand. Aan de hand van dezelfde herkenbare elementen als in de tuin verschaffen we er tekst en uitleg over kringlooptuinieren.

4

Ook jullie zullen massaal aanwezig zijn. Meer dan 1000 speciale compostmeester-inkomtickets gingen de deur uit na onze oproep bij de intergemeentelijke verenigingen. In afwachting van je bezoek kan je via www.vlaco.be (en van daaruit op onze speciale blog) de voorbereidingen volgen. Tijdens je bezoek aan de Floraliën dagen we je uit om de kringloopelementen te ontdekken die in de tuin verwerkt zitten. Wanneer je even later op Floralideeën op de stand langskomt, krijg je een folder met het ontwerp van de tuin en de uitleg erbij. Ecologisch tuinarchitect Wim Collet (www.natuurlijktuinieren. be) tekende de plannen zowel voor de tuin als voor de stand. Wim zet de kringlooptechnieken duidelijk in beeld en geeft ze een uitstraling die niet moet onderdoen voor de rest van dit indrukwekkende tuinfestival.



Voor de concrete aanleg kunnen we rekenen op medewerking van tuinaannemers Guy Berckmans (www. degroeneklusser.be) met zijn jarenlange ervaring inzake ecologisch groenbeheer en Tom Baeyens (www.groepadvance. be) die ook heel wat vakmanschap en materieel meebrengt. In een tuin horen planten en in een kijktuin als deze moeten die van kwaliteit zijn. We zijn daarom erg verheugd op de medewerking van enkele prominente plantenkwekers. Boomkweker Houtmeyers uit Laakdal (www.houtmeyers.be) stelt grote bomen en mooi gevormde struiken ter beschikking. Rozenkweker Casteels uit Putte (www.casteelsrozen.be) forceert voor ons enkele mooie klimrozen uit zijn collectie. Bij Jan Spruyt uit Buggenhout (www.vasteplanten.be) zijn we aan het goede adres voor kwaliteitsvolle vaste planten en bodembedekkers en Ecoflora uit Halle (www.ecoflora.be) specialiseert zich al jaren in kruiden en inheemse planten. De tuin is deels omzoomd door een haag. Daarvoor kunnen we terecht bij boomkweker Mortier uit Wetteren (www.mortiergebr.be). We vermelden ook de firma Ebema (www.ebema.be) die waterdoorlatende

Ivo Pauwels (rechts), auteur van het boek Composteren en Kringlooptuinieren, werkt voor het programma Groene Vingers vaak samen met boomkweker Wim Houtmeyers (links). Hier zien we hen samen bij een van de mooie grote bomen die Wim voor ons uitdeed en in serre ‘op gang’ trok zodat deze in april in vol ornaat de kringlooptuin zullen sieren.

tegels levert voor het terras en groencomposteerder De Bree Solutions (www.debree.be) die vermalen wortelhout aanvoert als padbedekking.

Maar het zijn niet enkel bedrijven die meewerken aan de tuin en aan de stand. De stad Leuven zorgt voor compostbakken en intergemeentelijke vereniging IDM verzamelde voor de tuin droge herfstbladeren. Het Comité Jean Pain verzaagt takken en stronken die verwerkt zullen worden in de tuin en op de stand.

Een bijzondere inbreng wordt geleverd door het Centrum voor Volwassenenonderwijs van de Stad Gent. We danken de directie van de school en de leerkrachten Danny Gyselbrecht, die in februari samen met zijn studenten voor ons aan de slag ging, en Herman Schelfout, die materiaal ter beschikking stelt… maar we verklappen nog niet te veel. En inderdaad, beste compostmeesters,

ook deze keer kunnen we op jullie rekenen! We vroegen aan de intergemeentelijke verenigingen en jullie bleken inderdaad enthousiast om mee te werken op drie fronten. Dezer dagen bouwen compostmeesters uit Limburg.net en uit Knokke-Heist enkele kringloopelementen voor de tuin volgens de gedetailleerde werkplannen van Wim Collet. Tijdens de opbouw, die start op 1 april, en de afbouw (eind april) krijgen we hulp van compostmeesters uit Aalst, IDM, Eeklo, Merelbeke en Lovendegem, Ivago, Knokke-Heist en Zedelgem. Ook op de stand van Floralideeën krijgen jullie de belangrijke taak om de kringloopelementen uit de tuin uit te leggen aan de talrijke bezoekers. Compostmeesters uit Aalst, IDM, ILVA, IMOG, IVAGO, Interza en Merelbeke zetten zich daarvoor in. We danken alvast iedereen van harte voor deze samenwerking. Ook meerdere Vlaco-lesgevers gaven zich op als vrijwilliger om de stand te bemannen. Een aantal van hen zal ’s namiddags een korte workshops geven op een wat afgesloten plek in het midden van de stand. Naast de ‘kleine’ kringloopelementen komt op de stand ook de kwaliteit van Vlaco-compost aan bod. Dit product van de gft- en groencompostering is immers evengoed van de ‘grote’ kringloop. Medewerkers van enkele professionele composteerinstallaties zullen vragen beantwoorden. Vlaco-compost zal in de Floraliën heel prominent aanwezig zijn. Meer dan 200 m³ rijpe en afgezeefde groencompost stellen we ter beschikking als bodembedekking tussen de duizenden azalea’s en sierplanten die in de 7 hallen van FlandersExpo 10 dagen lang de show stelen. De compost wordt geleverd door Ivarem. En laten we de Vlaco-medewerkers niet vergeten die sinds begin dit jaar enthousiast een tandje bijsteken en gesteund door hun raad van bestuur samen met jullie van dit mega-evenement een groot succes zullen maken.


5

Juni Compostmaand 2010 Thema Juni Compostmaand 2010

Meer genieten in uw prachtige tuin! Plant uw tuin vol vrije tijd

leiden door kringlooptechnieken om je keuze, onderhoud en verwerking van vaste planten te bepalen, zullen je immers tijd en resten besparen. Net zoals de vorige jaren bieden we een affiche, wedstrijdformulier en tipboekje aan. Sommige compostmeesterwerkingen maakten in het verleden zelf een strooifolder met meer info over hun activiteit om in de nabije omgeving uit te delen of te bussen. Dit blijkt heel doeltreffend. Op die plaatsen stijgt het aantal bezoekers. Daarom bieden we je digitaal een flyer aan met het campagnebeeld waarop je meer informatie over je activiteit kan plaatsen en uitprinten. Vanaf midden april kan je de flyer downloaden op www.compostmeester.be

Pakketten

In de vorige editie lieten we je al weten dat we na gras (2008) en snoeihout (2009) in 2010 de vaste planten in de kijker zetten. Waarom horen vaste planten bij het kringloopverhaal? Alle tips over tuinresten voorkomen en verwerken, zijn ook toepasbaar op vaste planten. Als compostmeester kan je de bezoeker bijstaan bij het kiezen, aanplanten en onderhouden van zijn vaste planten. Je vertrekt vanuit je kennis van de materialenkringloop, zo kan de tuinier nog iets bijleren, ook al is je plantenkennis miniem. Rekening houden met kenmerken zoals bodemtype, standplaats, klimaat … leidt immers tot onderhoudsarme beplanting die de tuinier jaren laat genieten van zijn tuin.

Elke gemeente heeft recht op een gratis pakket met informatiemateriaal. Of een gemeente een klein, medium of groot pakket ontvangt, hangt af van het aantal brievenbussen. De gemeenten kunnen de bestellingen van de campagne pakketten tot 12 maart aan hun Intergemeentelijke vereniging doorgeven. De vernieuwing van onze huisstijl en de modernisering van het informatiemateriaal, is ook merkbaar in het gratis pakket dat we aanbieden. Het gratis pakket bevat alle informatie die betrekking heeft op het thema in overzichtelijke drieluikfolders. De geïnteresseerde burger kan zich nog steeds verdiepen in een brochure die we betalend aanbieden. De gratis pakketten zijn als volgt opgemaakt: GRATIS PAKKET Affiches met witruimte

• • • • • • • • •

Wedstrijdformulier

50

75

150

Tipboekjes vaste planten

100

175

250

Kleine wegwijzers (50% links; 50% rechts)

6

10

16

Folder 1 : bodembedekkers

50

100

200

Folder 2 : vaste planten: keuze

50

100

200

Folder 3 : vaste planten: aanplant en onderhoud

50

100

200

Folder 4 : mulchen en mulchmateriaal

50

100

200

Brochure Compostgebruik

20

40

60

Ga voor bodembedekkers Kies vaste planten in functie van de standplaats Respecteer de groeikracht Verbeter de bodem met compost Plant met succes Geef onkruid geen kans Laat afgestorven bladeren ter plaatse liggen… …en laat dorre stengels staan Composteer

Communicatie naar onze leden In februari stuurden we enkele mails met alle informatie over de campagne naar onze contactpersonen bij IGV’s en gemeenten. Hierbij voegden we de bestelbon en een kant en klaar artikel met campagnebeeld voor in het infoblad of afvalkrant. Vul het artikel aan met concrete informatie over je plaatselijke activiteit en publiceer dit enkele weken vooraleer de actie plaatsvindt.

Campagnemateriaal We kozen voor de slogan ‘Plant uw tuin vol vrije tijd!’ Je laten

6

Klein Medium Groot

9 Kringlooptips

5

10

20

Wedstrijd Doel, boodschap • Met de wedstrijd willen we meer bezoekers lokken naar de activiteiten van de compostmeesters. • De wedstrijd is een opstap voor jou als compostmeester om over de kringlooptechnieken en het thema uitleg te geven aan de bezoekers.



Wedstrijdvraag ‘We vragen (in %) hoeveel van de bodem in juli bedekt wordt door de bodembedekker Waldsteinia ternata die in het voorjaar geplant werd.’ Deze vraag geeft een aanleiding voor jou als compostmeester om het voordeel van bodembedekkers ten opzichte van gras aan te tonen. Gemakkelijkheidhalve kiezen de meeste tuiniers immers voor gras als ze een gedeelte van de tuin willen open houden. Maar is dit wel de gemakkelijkste oplossing? Gazon verplicht je immers om 30 keer per jaar paraat te staan om je grasmaaier een duwtje in de rug te geven. Wist je dat een maaibeurt gemiddeld een kilogram maaisel oplevert per vierkante meter? Een snelle berekening leidt ons al snel tot het besluit dat gazon één van de grootste afvalproducenten is in de tuin. Het deel van de open ruimte dat je niet betreedt, beplanten met bodembedekkers, vergt bij de voorbereiding en aanplant een doordachte aanpak, maar loont op termijn. Wedstrijdprijs Een vat vol verrassingen ter waarde van 250 euro. We kozen ervoor om een compostvat vol tuingereedschap, dat je nodig hebt bij het uitvoeren van de negen tips uit het tipboekje, aan te bieden in elke Intergemeentelijke regio.

activiteit in de regionale kranten en de zondagkrant. Dit levert gegarandeerd meer bezoekers op.

Compostmeesters en bijscholingen In december organiseerden we een vormingsnamiddag voor 13 Vlaco-lesgevers om hen onder te dompelen in het kringloopbeheer van vaste planten. Zij staan allen paraat om tot april de compostmeesters bij te scholen in dit onderwerp. Organiseerde je regio geen bijscholing en wil je toch meer achtergrondinformatie? Surf dan vanaf april naar www.compostmeester.be en klik op rubriek compostmaand. Hier vind je meer uitgebreide informatie over de verschillende tips.

Checklist ‘Ken je tuin’ Laat je je wel eens verleiden tot een impulsaankoop in het tuincentrum? Sta dan eens stil bij deze checklist. Kan je hier zonder aarzelen op antwoorden? Dan ben je alvast gewapend tegen een miskoop. Haal twee plekken in je tuin voor de geest waar je nog zou kunnen planten. Welke omstandigheden heersen daar? zon

halfschaduw

schaduw

Activiteit bekendmaken

droog

vochtig

nat

De burger vindt vanaf mei informatie over de campagne op www.junicompostmaand.be. Je gemeentelijke contactpersoon kreeg in februari van ons gebruikersnaam en wachtwoord om de compostmeesteractiviteit op www.junicompostmaand.be te plaatsen. Vermeld je je activiteit vóór 23 april 2010, dan verschijnt je

zand

leem

klei

zon

halfschaduw

schaduw

Samenwerkingen

Plek 1

Plek 2

droog

vochtig

nat

zand

leem

klei

Organiseer je met de compostmeesterwerking ook dat weekend een ‘Juni Compostmaandactiviteit’ dan is het misschien interessant om samen te werken. Voor de bezoekers is dit alvast een meerwaarde, de link met het kringloopverhaal is immers snel gelegd.

Eco-tuinweekend Velt

Landelijke Gilden

Onder het motto: ‘DURF TUINIEREN ZONDER’ 101 ecotuinen in Vlaanderen stellen hun tuinpoorten open op 5 en 6 juni. Je kan een gezellige en leerrijke uitstap voor het ganse gezin in een gezonde omgeving verwachten.

Jaarlijks brengt de Landelijke Gilden een boekje uit met een oplijsting van de open tuinen. Ook kringlooptuinen krijgen dit jaar een aparte vermelding. In elke provincie stellen een aantal compostmeesters hun tuin open die mee in de communicatie van de Landelijke Gilden vermeld wordt.


7

Grond, grondiger, gegrond Demonstratieproef bevestigt onkruidwerend effect van mulchen In 2008 vroeg Vlaco vzw aan het Comité Jean Pain vzw om in het bezoekerscentrum Hof ter Winkelen te Londerzeel een aantal demonstratieproeven aan te leggen rond kringlooptuinieren. De proeven hebben een dubbel doel. Enerzijds willen we nagaan in hoeverre bepaalde technieken inderdaad ‘afval’ beperken en tijd besparen, maar tegelijk hoe ze de tuin mooier en rijker maken. Er wordt voor iedere techniek gemeten – want meten is weten – en gerekend wat de meerwaarde is. Anderzijds kan de bezoeker van het Hof ter Winkelen de resultaten zelf vaststellen met het commentaar van de gids erbij. Vier thema’s komen in de proeven aan bod: mulchen, bodembedekkers, grasbeheer en hagen. We stellen ze je in die volgorde voor in de vier nummers van De Compostmeester van deze jaargang.

1

Hakken

Geen mulchmateriaal aangevoerd

2

Compost

2008: 5 + 4 cm houtgewascompost 11 mei 2009: 5 cm houtgewascompost

3

Snippers zonder 2008: 4 + 4 cm snippers karton 11 mei 2009: 4 cm snippers

4

Snippers karton

5

Gras

2008: 3 + 3 + 4 cm grasmaaisel 11 mei 2009: 3 cm grasmaaisel 01 juli 2009: 2 cm grasmaaisel 05 september 2009 : 3 cm grasmaaisel

6

Bladeren

2008: 5 + 4 cm herfstbladeren 11 mei 2009: 4 cm herfstbladeren 2 december 2009: 4 cm herfstbladeren

met 2008: dubbele laag ribbelkarton en 4 + 3 cm snippers 11 mei 2009: nieuwe laag karton en 5 cm snippers

Mulchen en mulchmaterialen De mulchproef werd opgestart eind juni 2008. Langs de rand van het bezoekerscentrum werden over 20 meter 7 hazelaars verwijderd en tussen de stobben 6 proefvlakken van 8 m² (2,7 m breed x 3 m diep) aangelegd. Welke mulchmateriaal we toepasten in ieder van de zes percelen, lees je hieronder. 1

Hakken

Op dit ‘blanco’ perceel voeren we geen mulch aan. Het wordt in principe enkel geschoffeld. Is de hoeveelheid onkruid te groot, dan voeren we het af.

2

Compost

Dit perceel krijgt een mulchlaag van houtgewascompost. Door de achtereenvolgende temperatuurstijging bij het omzetten is deze onkruidvrij. De compost is gezeefd op 20mm.

3

Snippers zonder karton

De mulch bestaat hier uit een laag vers gesnipperd snoeihout van diverse soorten loof- en naaldhout.

Snippers met karton

Het perceel werd eerst afgedekt met een dubbele laag ribbelkarton en vervolgens met een laag verse houtsnippers zoals op perceel 3.

4

5

6

Gras

Bladeren

Hier dekken we het perceel in de loop van de zomer meerdere keren af met een dunne laag vers gemaaid grasmaaisel. Dit perceel mulchen we met een laag herfstbladeren.

Overzicht van de resultaten Tijdens iedere wiedbeurt wordt zowel de tijd gechronometreerd die aan ieder perceel wordt besteed, als het gewicht bepaald van het verwijderde onkruid. De proefomstandigheden waren zeer specifiek en vrij extreem. Tussen de hazelaars stond immers al jaren zeer veel onkruid en de zaadvoorraad in de bodem is bijgevolg enorm groot. Dat betekent enerzijds dat de absolute cijfers zeer hoog liggen, anderzijds dat de verschillen des te sprekender zijn. De cijfers hieronder zijn de som van de twee eerste proefjaren.

Nr. Type mulch

Totaal gewicht v/h onkruid (kg)

1

Hakken

190,0

71,5

2

Compost

62,2

15,5

3

Snippers zonder karton

34,8

9,0

4

Snippers met karton

7,2

1,0

5

Gras

51,9

20,0

6

Bladeren

23,6

8,0

Hoeveel mulchmateriaal tijdens de twee eerste proefjaren werd aangebracht, lees je in de tweede tabel.

8

Totale duur v/h wieden (minuten)



Wat kunnen we al besluiten? Bij de start van de proef waren het vooral de aanwezige wortelonkruiden die invloed hadden op de cijfers. In 2009 werden de cijfers beïnvloed door de aanplant van een nieuwe haag in april en het feit dat de mulchlaag nadien niet overal even zorgvuldig werd terug gelegd. Dit zorgde weliswaar voor meer wiedwerk, maar de extra hoeveelheid verzameld onkruid bleef beperkt. Tenminste op de percelen die gemulcht werden. Het omwoelen van de bodem in het blanco perceel leidde tot een zeer sterke stijging van de hoeveelheid werk én van de hoeveelheid verzameld onkruid. Uit deze proefperiode kunnen we dus alvast volgende richtlijnen afleiden: • Wortelonkruiden verwijderen is noodzakelijk vooraleer je het mulchmateriaal aanbrengt, behalve wanneer je een (tussen) laag karton gebruikt. • Effen de bodem vooraleer je de mulchlaag aanbrengt zodat deze overal even dik ligt. • Een laagdikte van 5cm is een minimum. • Verstoor tijdens het wieden de mulchlaag niet en vul zo nodig aan. • Ook wanneer je planten verwijdert of nieuwe aanplant, moet de (geëffende) bodem zorgvuldig opnieuw afgedekt worden met mulchmateriaal. Voorkom dat mulchmateriaal vermengd wordt met de grond. • Het aangebrachte karton moet voldoende dik zijn (dubbele laag) en de vellen ook ruim overlappend.

De zaadvoorraad in de proefpercelen was zo groot dat het blanco perceel (zonder mulch) enkele dagen na de aanleg al volledig groen zag van het kiemende onkruid.

Meer informatie Wil je de proeven bezoeken, neem dan contact op met het Comité Jean Pain vzw, 052 305 365. Een meer uitgebreid verslag vind je op www.compostmeester.be Meer informatie over mulchen vind je in de brochure Ecologisch tuinieren: onderhoudsvriendelijk en afvalarm, die je ontving tijdens je opleiding tot compostmeester. Ook in Composteren en Kringlooptuinieren, het boek dat Ivo Pauwels schreef in samenwerking met Vlaco vzw, staat heel wat informatie over mulchen en mulchmaterialen.

Waar gemulcht werd met houtsnippers lieten enkel de wortel onkruiden zich nog zien. Waar daarenboven karton werd aange bracht, kwam niets meer te voorschijn.

Gezien het belang dat Vlaco vzw hecht aan deze kringlooptechniek, verschijnt binnenkort de Vlacofolder “Mulch in de kringlooptuin”. Je vindt hem bij het campagnemateriaal van Juni Compostmaand 2010.

Een overzicht van de proef in mei 2009. Links vooraan ligt het blancoperceel (1), rechts daarvan het compostperceel (2), de snip perpercelen (3 met en 4 zonder karton) enz.


9

Compostmeesters aan de slag Scholenproject in Oud-Turnhout Compostmeesters Jos en Kaat begeleiden de kinderen van de basisschool het Zwaneven (Oud-Turnhout) bij het composteren.

Het prille begin In februari 2008 kwam er, vanuit de school, een vraag naar samenwerking met de lokale compostmeesters om op school een composteerproject op poten te zetten. Er werd in eerste instantie gepolst bij de kinderen naar hun interesse en vervolgens werd er een ‘groendienst’ samengesteld, met kinderen vanaf het 3de leerjaar t.e.m. het 6de leerjaar (incl. een verantwoordelijke leerkracht). Eind maart 2008 werden er, met een ploeg compostmeesters, drie compostbakken opgesteld, met voldoende ruimte rond de bakken, aan de zijmuur van de school, grenzend aan een stukje bos, dicht bij de bergruimte en in de buurt van de watervoorziening. Vanaf april 2008 werd er effectief opgestart. Sindsdien wordt iedere 14 dagen, telkens op vrijdagmiddag, tijdens de middagspeeltijd, het materiaal van twee gft-containers van 120l en van een emmertje van de koffiekamer, verwerkt. De gft-resten bestaan uit fruitafval, koffiedik en theezakjes. Ieder kind heeft zijn eigen specifieke taak: container omkiepen, alles er uit halen wat er niet in thuishoort, de hele stukken fruit in stukken hakken met een spade, de resten zo luchtig mogelijk in de compostbak gooien met schop of riek, bovenop een laagje droger materiaal aanbrengen, de bovenkant van het aangebrachte materiaal benevelen met de tuinslang, de gft-container proper spuiten, en vervolgens de containers terug naar hun vaste locatie rollen en alle gereedschap opruimen …; allemaal individuele taken, zo voelt elk kind zich ook écht betrokken.

Schooljaar 2008-2009 Uiteraard was iedereen benieuwd, hoe het met de compostbakken gesteld was, ná de zomervakantie. Dat viel bijzonder goed mee. En ook na de zomermaanden bleek de groep nog steeds even

10

enthousiast. De kinderen konden het allemaal hoe langer, hoe zelfstandiger. In het voorjaar van 2009 werd er voor het eerst een compostbak gezeefd. Jolijt alom, natuurlijk! Met de hulp van collega’s compostmeesters, en ‘de grote matraszeef met motor’ van compostmeester Albert. Er zaten nog heel veel compostwormen in de compost en hij bleek te nat te zijn, vandaar dat er werd besloten om tussendoor niet meer te benevelen. Dat was voor de kinderen wel een beetje jammer want tuinresten – en af en toe ook eens de klasgenootjes – benevelen is natuurlijk reuzeleuk. De compost is ondertussen gebruikt en verwerkt in een grote betonnen buis die fungeert als bloembak.

Schooljaar 2009-2010 Dit schooljaar startte de basisschool met het MOS-project, milieuzorg op school. Er wordt enthousiast verder gecomposteerd. De kinderen hebben beter passende werkhandschoenen gekregen. De leerkrachten opteren nu voor twee groepjes van een zestal kinderen, maar gemengd vanuit de vier hoogste klassen, zodat ze mekaar beter kunnen helpen. De nieuwe kinderen krijgen spontaan alle nodige uitleg van de ervaren compostkinderen. Begin oktober vond er een projectnamiddag plaats rond natuur. Alle kinderen van de lagere school konden kiezen tussen verschillende activiteiten: koken, knutselen, dieren, fietsrally, quiz, en … composteren. Zo kregen andere kinderen, en een andere juf, de kans om het compostgebeuren van nabij te beleven. De ideeën en het composthoekje groeien nog dag na dag verder, en zo worden de kinderen langzaamaan meer vertrouwd met dit natuurlijke proces. Met dank aan onze Oud-Turnhoutse compostmeesters. Succes verder !



De compostmeesters van Waregem haalden begin december de kranten. Het artikel vind je hieronder.

Groene sint opent nieuwe containerpark Waregem WAREGEM – Een groene sint? Inderdaad, Dirk Balcaen die overigens compostmeester is, verraste - als hulpsint - alle genodigden tijdens de opening van het nieuwe Waregemse containerpark. Een ecologische hulpsint? Wel als het van Nieuwenhovenaar Dirk Balcaen afhangt. Als compostmeester stond hij tijdens de opening van het nieuwe containerpark in Waregem voor het eerst in de schoenen van de heilige man. “Tien tot vijftien jaar geleden kroop ik wel al eens in de huid van een ondeugdende piet, maar een statige sint? Daar had ik nog nooit aan gedacht.” Heel onverwachts aanvaardde Dirk zijn interimjob. “Ik was uiteindelijk het zwarte schaap, maar ik vond het wel een hele uitdaging.” Echte plankenkoorts had de hulpsint overigens niet: “Slechts enkele seconden voor mijn intrede begon het wel overal te kriebelen.” Hij kreeg trouwens ook hulp van zijn medecompostmeesters Frederic Ciers en Marnix Rysman. “Gelukkig konden we nog rekenen op een goede schminkster. Anders zaten we nog te knoeien met schoensmeer,” grapt hij. Verder had Dirk zich toch nog voorbereid op zijn sint-zijn. “De avond voordien kon ik de slaap niet vatten en begon ik dan maar een speech uit te schrijven.” Hij stond dan ook voor een niet zo alledaags publiek van volwassenen. En uiteindelijk heeft Dirk wel iets met sinten, 35 jaar geleden trouwde hij op 6 december met Greta Verschuere. “En de sint bracht ons toen ook een bezoekje met heel wat ludieke pakjes.

De compostmeester zijn van alle markten thuis: hulpsint Dirk Balcaen, samen met kleine Piet Frederic Ciers en grote Piet Marnix Rysman.

Een spade en een schop voor mij, een dweil en borstels voor mijn vrouw.” Andere gelijkenissen met de heilige man? “Ik heb jaren ook een baard gehad, maar die verdween heel snel toen mijn bebaarde broer Marc vuur vatte na zijn vuurspuwact”, grapt hij. Achteraf blikt Dirk toch terug op een geslaagd eerste sintoptreden: “En ik sluit niet uit dat ik me later nog eens omtover tot hulpsint, maar dan zal het waarschijnlijk wel uit noodzaak zijn”, sluit hij ludiek af.

Wijkcompostering Ruelenspark deelt compost uit Sinds enkele jaren verwerken de bewoners van het Ruelenspark samen hun composteerbaar gft-afval. Hiermee besparen zij de stad Leuven veel geld en leveren zij een mooie bijdrage aan een beter leefmilieu. Het compostproject wordt gedragen door de bewoners, maar vooral door Pierre, een buurtbewoner die zich vrijwillig inzet om het geheel op rolletjes te laten lopen. Hij krijgt veel steun van compostmeester Fred, die door jarenlange ervaring in de wijkcompostering van de Dijlemolens, de kneepjes van het vak kent. Op zaterdag 10 oktober konden alle buurtbewoners een zakje compost bestellen. Pierre bracht het rond in zijn karretje. Zo verspreidde hij maar liefst 680 kg van het zwarte goud. De tuintjes, terras- en kamerplanten van de buurt varen er wel bij. Een korte berekening leert dat er ongeveer 2.000 kg gft werd verzameld, voor het maken van 680 kg compost! Een voorbeeld dat navolging verdient … Hilde Van Rillaer Duurzaamheidsambtenaar Leuven


11

Compostspinsels

Het was een lange, soms witte, maar vooral grijze en bitterkoude winter. De composthoop lag er de hele winterperiode wat chaotisch en onverteerd bij en bleef bij voorkeur lange tijd onaangeroerd. Bouwvakkers kregen te maken met het onvermijdelijke ‘weerverlet’ en wij met dat compostverlet. Iedereen zocht wat warmere oorden op in afwachting van langere dagen, meer licht en warmte om alles opnieuw op gang te krijgen. Lente! Onze groene vingers kriebelen al een tijdje. Het wordt een drukke periode met tal van cursussen, bijscholingen en evenementen. We kijken er alweer naar uit om de collega’s terug te zien, bij te praten en op te gaan in de heel diverse waaier van activiteiten die we samen met de intercommunales en de gemeenten organiseren. Binnenkort wordt de compostmobiel van stal gehaald. De banden zijn al opgepompt, de folders, het materiaal en de frisdrankjes ingeladen. Deze blikvanger kan her en der zijn opwachting maken.

colofon Uitgave van de Vlaamse Compostorganisatie vzw Redactie:

Elfriede Anthonissen Kristof Van Stichelen Gerrit Van Dale

Vormgeving:

Reclamebureau Mink

Druk:

Drukkerij Buroform

V.U.:

Luc Vanacker Kan. De Deckerstraat 37 2800 Mechelen

Redactie-adres:

Vlaco vzw Cel Thuiscomposteren en Kringlooptuinieren Kan. De Deckerstraat 37 2800 Mechelen Tel.: 015 451 370 Fax: 015 218 335 [email protected]

Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen is toegelaten, mits bronvermelding.


De activiteitenkalender barst van dynamiek. De Floraliën in Gent en Juni Compostmaand, dat dit jaar het thema ‘Plant uw tuin vol vrije tijd’ heeft, zijn ongetwijfeld absolute hoogtepunten in 2010. We kunnen ons - als er tijd, ondersteuning en energie is - ook nog aansluiten bij andere activiteiten die door privépersonen, natuurverenigingen of de overheid worden georganiseerd. In februari was er al ‘Vogels voeren en beloeren’, een actie van Natuurpunt. Telgegevens werden ingezameld en het was meteen een test voor de leefbaarheid van onze tuin. Eind maart is er ‘Durf tuinieren zonder’-week van VELT waarbij Vlaanderen de pesticidenvrije kaart trekt. Halverwege mei organiseert Natuurpunt ‘Kijk een kikker’. Tijdens dit weekend worden (elke twee jaar de amfibieën) geteld. Ook nu weer zijn telgegevens belangrijk om te zien hoe het gesteld is met de biodiversiteit op plaatsen die minder vaak geïnventariseerd worden. Op 22 mei gaat de ‘Dag van de biodiversiteit’ door en 2010 is meteen ook het internationaal jaar van de biodiversiteit. De verscheidenheid aan soorten, genen en ecosystemen staat centraal. Dit is soms een zwak punt in een dichtbevolkt en door wegen fijn beaderd Vlaanderenland. Eind mei organiseert het Agentschap voor Natuur en Bos naar jaarlijkse gewoonte de ‘Dag van het Park’. Het groen wordt die dag in een feestelijk decor gestoken voor jong en oud. Het ecotuinweekend van Velt volgt in het weekend van 5 en 6 juni. Dan worden de ecotuinen in de kijker gezet. Moestuinen, siertuinen en boomgaarden in Vlaanderen zetten dan al hun hekkens open. Vorig jaar waren we in Lochristi aanwezig met de compostmeesters en onze nagelnieuwe compostmobiel om een tuin te promoten en zo de kringlooptuin en de ecotuin in de schijnwerpers te plaatsen. Meer dan 250 bezoekers maakten kennis met die ene tuin. Van 5 tot 14 juni is er natuurlijk de bioweek. Genieten van bio in Vlaanderen en proeven van een lekker ontbijt of Bourgondische gastronomie? Het kan op vele plaatsen. Het is dan ook al Juni Compostmaand waar we uiteraard van de partij zijn. De compostcursussen liggen dan al achter ons en we hopen alvast veel enthousiasme te hebben gewekt zodat er binnenkort weer nieuwe compostmeesters bij komen. Ondertussen krijgt onze demoplaats op het nieuwe recyclagepark vorm. De gemeente en de intergemeentelijke vereniging IDM uit Lokeren geven hun steun en zo heeft elke gemeente in de regio een mooie demoplaats. Verder dragen we ons steentje bij op één van de grootste tuinbeurzen in Vlaanderen, namelijk de Tuindagen in Beervelde. Op 7, 8 en 9 mei vinden er de 43ste Tuindagen plaats en dit jaar wordt natuur en groen gecombineerd met glamour en glitter. De aardbei staat deze keer centraal en de Pépinière Le Try heeft alvast 2.500 soorten verzameld. Beervelde kiest ook elk jaar zijn aardbeienprinses die steevast naar het Koninklijk Paleis trekt om er een bakje van de lokale traditie af te geven. Elke vijf jaar doet de koning die audiëntie zelf en dit was in 2009 het geval. Aardbeien en prinsessen, het wordt wellicht een mooie combinatie. Ook de compostmeesters zijn van de partij. Jean Marie De Baene Compostmeester Lochristi Vlaco-lesgever


100319 www.mink.be

2010: een jaar boordevol groene activiteiten

De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 53 januari - februari - maart Groepsfoto van de compostmeesters in opleiding in Overpelt

Recommend Documents