De waarde van melk in 2010

De waarde van melk in 2010 Brochure voor de leden-melk­veehouders van FrieslandCampina bij het jaarverslag

Woord vooraf Geacht lid van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina, Deze brochure over het jaar 2010 bij FrieslandCampina is speciaal voor u als leden-melkveehouders samengesteld. De officiële jaarverslagen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. en van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. vormen hiervoor de basis. In 2010 heeft de zuivelmarkt zich ten opzichte van het moeilijke jaar 2009 goed hersteld. Dat is terug te zien in de garantieprijs en in de resultaten van FrieslandCampina: de waarde van de melk die u als melkveehouder heeft geleverd, is fors toegenomen. Gunstige ontwikkelingen op de wereldmarkt voor zuivel hebben daarbij geholpen. Het economisch klimaat is in 2010 verbeterd en vooral in Azië en Afrika, voor ons belangrijke afzetmarkten, zagen we omzet en resultaat groeien. Europa blijft daarbij achter, maar de prijzen voor veel zuivelproducten lagen ook hier op een hoger niveau. Onder deze omstandigheden heeft FrieslandCampina de prestaties verder weten te verbeteren. In het tweede volledige jaar na de fusie is de onderneming erin geslaagd om nog effectiever op de kansen in te spelen door meer focus op klanten, markt en efficiency. Het creëren van waarde voor de leden is ook de rode draad in onze strategie route2020. We hebben duidelijke speerpunten gekozen en investeren in merken, markten, productie, innovatie, mensen en duurzaamheid. Om onze doelen te bereiken maken we volop gebruik van de kracht van onze unieke coöperatieve keten. Met deze brochure en het jaarverslag van Koninklijke FrieslandCampina N.V. kunt u zich voorbereiden op onze voorjaarsledenbijeenkomsten. Daar kunt u leden van directie en bestuur ontmoeten en met hen van gedachten wisselen over het jaar 2010 en meer. We hopen dat u van deze mogelijkheid gebruik maakt. Met vriendelijke groet,

Cees ’t Hart

Kees Wantenaar

CEO Koninklijke FrieslandCampina N.V.

Voorzitter bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.

Amersfoort, 4 maart 2011

2

3

Sterk herstel melkprijs 2010 Garantieprijs en prestatietoeslag flink omhoog

De melkprijs die FrieslandCampina over 2010 betaalt aan de ledenmelkveehouders, is hoger dan die in het jaar 2009. Met 33,62 euro per 100 kilogram melk (exclusief btw bij 4,41 procent vet en 3,47 procent eiwit) ligt de uitbetaling nog wel onder het niveau van 2008. Melkprijs in euro per 100 kilogram melk

2008

2009

2010

36,37

26,99

33,62

Niet alleen de garantieprijs is in 2010 hoger, ook de prestatietoeslag en de reservering op naam stijgen sterk. Zo is de prestatietoeslag, die FrieslandCampina uitkeert op basis van het resultaat van de onderneming, meer dan verdubbeld naar 1,23 euro per 100 kilogram. Precies dezelfde ontwikkeling maakt de reservering op naam door: deze neemt toe van 0,35 euro naar 0,73 euro per 100 kilogram. Vergoedingen voor ledenmelk in euro per 100 kilogram melk

totaal

27,34

reservering op naam prestatietoeslag

0,35 0,59

garantieprijs

26,40

2009

4



totaal

34,35

reservering op naam

0,73

prestatietoeslag

1,23

garantieprijs

32,39

Garantieprijs Volgens afspraak betaalt FrieslandCampina voor alle door de leden geleverde melk de garantieprijs, onafhankelijk van het resultaat van de onderneming. Die prijs baseert de onderneming op de gemiddelde melkprijzen in Duitsland (twaalf ondernemingen), Nederland (Bel Leerdammer, Cono Kaasmakers, DOC Kaas), Denemarken (Arla Foods) en België (Milcobel). Over heel 2010 komt deze garantieprijs uit op 32,39 euro per 100 kilogram (+ 22,7 procent). Deze stijging weerspiegelt de betere opbrengstprijzen op de zuivelmarkten in het afgelopen jaar. Garantieprijs FrieslandCampina in euro per 100 kilogram melk 36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23

2010 2009

jan

feb

mrt apr

mei jun

jul

aug sep

okt

nov dec

Meer naar de leden vanaf 2011

prestatie­toeslag (25 procent) en de reservering op naam (15 procent). De prestatietoeslag en de reservering op naam over 2010 bedragen samen 1,96 euro per 100 kilogram. De resterende 60 procent, in 2010 gaat het om 192 miljoen euro, wordt toegevoegd aan de algemene reserve van de onderneming.

Met ingang van 2011 gelden nieuwe afspraken over de garantieprijs en de verdeling van het resultaat van de onderneming. Kort samengevat gaat FrieslandCampina een groter deel van het resultaat uitkeren aan de leden van de coöperatie. Het gaat om het resultaat boven de garantieprijs na aftrek van het aandeel minderheidsdeelnemingen en rente op de ledenobligaties en de perpetuele obligatie. Vanaf 2011 bestaat de prestatietoeslag uit 30 procent van het resultaat (was 25 procent), terwijl in de vorm van ledenobligaties-vast 20 procent wordt uitgekeerd (was 15 procent). Zo blijft er 50 procent van het resultaat over voor toevoeging aan de algemene reserve van FrieslandCampina.

Stijgende vraag naar ledenobligaties-vrij Leden kunnen ledenobligaties-vrij van FrieslandCampina onderling verhandelen. De handel is gereguleerd en staat onder toezicht van een stichting. Op de handelsdagen worden vraag en aanbod bij elkaar gebracht, zodat transacties kunnen worden gedaan. De ledenobligaties-vrij worden verhandeld tegen de nominale waarde (50 euro), vermeerderd met de uitstaande rente. De vraag naar ledenobligaties daalde in de eerste helft van het jaar, maar ging na de zomer weer omhoog. Opvallend is dat op de laatste twee handelsdagen in 2010 (21 oktober en 16 december) de vraag naar obligaties veel groter was dan het aanbod (zie tabel). Op 21 oktober zijn vraag en aanbod bij elkaar gebracht doordat Rabobank Nederland uit eigen portefeuille obligaties heeft verkocht. Op 16 december was de vraag echter dermate groot dat ook het aanbieden van alle resterende ledenobligaties van de Rabobank onvoldoende was om hieraan te voldoen. Niet alle kooporders konden worden uitgevoerd. Vraag en aanbod ledenobligaties-vrij

Gemiddeld kwam hij uit op 32,39 euro per 100 kilogram melk (2009: 26,40



euro).

2010

Vooral in de zomerperiode lag de garantieprijs in 2010 veel hoger dan in 2009.

2010

Prestatietoeslag en winstverdeling Bovenop de garantieprijs komt de prestatietoeslag. Die is afhankelijk van het financiële resultaat van FrieslandCampina en de afspraken over de winstverdeling. Op het resultaat op basis van de prestatietoeslag wordt het deel dat toekomt aan minderheidsbelangen in mindering gebracht. Vervolgens wordt de rente op de ledenobligaties en op de zogenoemde perpetuele obligatielening betaald. Het bedrag dat hierna resteert, is de basis voor de berekening van de

18 februari 14 april 17 juni 19 augustus 21 oktober 16 december

vraag aantal

aanbod aantal



141.875 75.410 44.478 60.099 122.749 76.044 58.447 90.523 196.027 72.431 236.112 56.740

5

Goed zuiveljaar 2010 voor FrieslandCampina • Winstgroei merken in Azië en Afrika • Hogere omzet en beter resultaat met ingrediënten • Beter resultaat met kaas en boter • Zuiveldranken in Europa onder druk 2010 gaat de boeken in als een veel beter zuiveljaar dan 2009. Wereldwijd was er sprake van hogere prijzen voor een breed pakket aan zuivelproducten, van merkproducten tot functionele ingrediënten en van kaas tot boter. Deze verbetering is met name terug te voeren op verbeterde marktomstandigheden in Azië en Afrika. Daarvan konden de business groups Consumer Products International en Ingredients direct profiteren, in de vorm van grotere volumes, hogere prijzen en uiteindelijk meer winst. Ook Cheese & Butter wist in een markt met stijgende kaas- en boterprijzen een beter resultaat te boeken. Consumer Products Europe wist de marktaandelen van haar meeste merken in de lastige Europese markten te handhaven of te laten groeien. Het financiële resultaat van deze business group stond echter onder druk ten opzichte van 2009. De groei van de totale omzet van FrieslandCampina naar 8.972 miljoen euro (+ 10 procent) is voor ruim de helft het gevolg van hogere marktprijzen. Daarnaast spelen volumegroei en positieve valuta-effecten een rol. FrieslandCampina investeerde volop in merken. Dit zorgde in Azië en Afrika voor volumegroei en een groter marktaandeel. In Europa, waar de totale consumptie nauwelijks groeit en soms zelfs daalt, wist de onderneming haar marktaandelen van de belangrijkste merken te behouden of te vergroten. Bij het behalen van synergievoordelen uit de fusie tussen Friesland Foods en Campina boekte de onderneming snelle vooruitgang. De verwachting is dat het eerder geraamde totaal van 175 miljoen euro voordeel per jaar al in 2011 zal worden gerealiseerd.

6

Kerncijfers Koninklijke FrieslandCampina N.V. in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven



2010



2009

Netto-omzet Winst

8.972 285

8.160 182

Balanstotaal Groepsvermogen Nettoschuld Solvabiliteit

5.299 2.071 776 39,1%

4.770 1.749 842 36,7%

14.829 20.375 8.821 10.266 19.484

15.326 21.062 8.685 10.755 20.034

Aantal leden-melkveebedrijven einde jaar Aantal leden einde jaar Melkaanvoer van leden (in miljoenen kg) Totaal verwerkte melk (in miljoenen kg) Werknemers (gemiddeld aantal fte’s)

7

route2020: groei en waardecreatie voor de leden FrieslandCampina is in 2010 begonnen met de uitvoering van de strategie, die de naam route2020 heeft meegekregen. Hiermee wil de onderneming vier doelen bereiken: • een hogere prestatietoeslag voor alle melk die wordt geleverd door de leden-melkveehouders en een hogere uitkering in de vorm van vermogen op naam via ledenobligaties-vast; • een groter aandeel specialiteiten en merkproducten in de totale verkopen; • groei van het bedrijfsresultaat; • klimaatneutrale groei in de hele zuivelketen. Vraag naar gezonde voeding Voor de leden-melkveehouders wil FrieslandCampina de meest aantrekkelijke zuivelonderneming zijn. De onderneming wil dat bereiken door in 2020 (ten opzichte van 2009) meer waarde voor de leden te creëren. Dat komt tot uiting in een hogere prestatietoeslag voor de melk die de leden leveren en meer vermogen op naam via ledenobligaties-vast. Voor consumenten wil FrieslandCampina de onderneming zijn die ‘mensen vooruit helpt in het leven met natuurlijke zuivelproducten’. Met melk kan de onderneming inspelen op de wereldwijd groeiende vraag naar gezonde voeding die duurzaam is geproduceerd. Melk bevat immers essentiële voedingsstoffen als eiwitten, vetten, melksuiker, vitaminen en mineralen. Alle ledenmelk tot waarde brengen FrieslandCampina heeft de taak om alle melk van de leden af te nemen en tot waarde te brengen. Dat blijft ook zo als de melkaanvoer in de toekomst eventueel zou toenemen. Wereldwijde trends Met de nieuwe strategie speelt FrieslandCampina in op een aantal wereldwijde trends. • Globalisering van markten en bedrijven Dit biedt kansen om wereldwijd activiteiten te ondernemen met consumentenproducten en ingrediënten.

8

• Schaalvergroting in de voedingsmiddelenindustrie Vooral in landen en segmenten waar FrieslandCampina een sterke marktpositie heeft of kan hebben, biedt dit mogelijkheden. • De onzekerheid en beweeglijkheid van marktprijzen De onderneming en leden-melkveehouders moeten hierop voorbereid zijn om bij minder goed voorspelbare ontwikkelingen toch de hoogst mogelijke toegevoegde waarde te realiseren. • Verschuiving economische macht naar Azië In dit werelddeel is groei mogelijk op basis van zuivelproducten en ingrediënten. Voor de relatief verzadigde afzetmarkten in Europa liggen er kansen voor producten met specifieke functionaliteit, bijvoorbeeld op het terrein van gezondheid en vergrijzing. • Toenemende vraag naar voedingskundige voordelen Dit biedt kansen voor FrieslandCampina omdat melk en melk­ producten hiervoor bij uitstek geschikt zijn. • Maatschappelijke zorg over duurzaamheid Het verder verduurzamen van de productiewijze in de hele zuivel­ keten kan waarde toevoegen aan (de beleving van) eindproducten en draagt bij aan een positief imago van melkveehouders en zuivelindustrie. Speerpunten van waardegroei Om de doelen te bereiken kiest FrieslandCampina op basis van sterke uitgangsposities voor groei in geselecteerde markten en in producten met een hoge toegevoegde waarde waarmee ledenmelk tot waarde kan worden gebracht. Het gaat om de volgende zes speerpunten van waardegroei. • • •

Zuiveldranken Vergroting van het marktaandeel in de wereldwijde consumptie, van oplosbare melkpoeders tot kant-en-klare zuiveldranken. Kindervoeding Versterking van marktposities wereldwijd, zowel ingrediënten als eindproducten. Merkkaas Groter volume kaas onder merk.

• • •

Geografische groei In zuiveldranken, kindervoeding en merkkaas, ook verbetering sterke posities andere producten. Foodservice Europa Groter afzetgebied op basis van de bestaande sterke posities in het buitenhuiskanaal. Basisproducten Versterking van de concurrentiepositie in standaardingrediënten, industriële kaas en huismerken, verkleining van het aandeel commodities (noteringsproducten) in verwerking ledenmelk.

Vooral in deze speerpunten investeert FrieslandCampina. Het gaat dan niet alleen om optimale productiefaciliteiten, maar ook om gerichte innovatie, marketing en overnames. Marketing en innovatie zijn vooral gericht op de consumentenbehoeften groei & ontwikkeling (van kinderen), dagelijkse voeding, gezondheid & welzijn en functionaliteit van producten, zoals smaak, samenstelling en structuur. Bouwen op hecht fundament van 130 jaar zuivel De strategie route2020 bouwt voort op het hechte fundament van ruim 130 jaar zuivelgeschiedenis. Vooral de rechtstreekse verbinding tussen onderneming en melkveehouders, via de coöperatie, is een sterk punt. Hiermee is de hele productieketen van boerderijmelk tot distributie geïntegreerd. FrieslandCampina kan zodoende instaan voor de kwaliteit van haar producten. In de samenwerking met melkveehouders komt meer dan voorheen het accent te liggen op veilige voeding, een duurzame bedrijfsvoering en het verbinden van kansen in de markt met de productiewijze op het melkveebedrijf. FrieslandCampina streeft naar een klimaatneutrale groei in de hele keten van koe tot consument. De onderneming werkt daarom samen met de leden-melkveehouders en ketenpartners aan efficiënter gebruik van energie, minder uitstoot van broeikasgassen en productie van duurzame energie op melkveebedrijven.

9

Landliebe groeit in moeilijke Duitse markt dankzij innovatie Het marktaandeel van Landliebe groeide in 2010 met 12 procent, ondanks de sterke concurrentie in de Duitse markt. De omzet steeg met 8 procent. Succesvolle innovaties zijn de motor voor die prestatie: een verbreding van het assortiment ‘ohne Gentechnik’ en Landliebe Müsli ontbijtyoghurt. Landliebe speelt effectief in op de toenemende belangstelling voor duurzaam en natuurlijk geproduceerde voeding. Uit onderzoek blijkt dat een overgrote meerderheid van de Duitse consumenten toepassing van gentechniek in levensmiddelen afwijst. In 2008 bracht Landliebe als eerste zuivelproducent consumptiemelk met het predicaat ‘zonder gentechniek’ op de markt. Het was een ambitieuze maar ook logische stap voor het zuivelmerk dat al ruim dertig jaar staat voor natuurlijke en gezonde kwaliteitsproducten. Voor de levering van de melk zijn melkveehouders geselecteerd die hun koeien naast eigen verbouwd voer uitsluitend voeders verstrekken die afkomstig zijn uit de EU. Bovendien waarborgt Landliebe, door overeenkomsten met veevoerbedrijven, dat deze

veevoeders gegarandeerd vrij zijn van genetische modificatie. Op basis van de Duitse wetgeving mag de melk daardoor het predikaat ‘ohne Gentechnik’ dragen. Deze innovatie sloeg in de markt snel aan. Dankzij het label 'ohne Gentechnik' boekte Landliebe in 2009 een omzetgroei van meer dan 10 procent. In 2010 volgde stap twee: uitbreiding van het assortiment gentechniekvrije producten met onder andere natuuryoghurt, slagroom, kwark en roomboter. Mede hierdoor en door de in februari 2010 geïntroduceerde ontbijtyoghurt 'Müsli' groeide de omzet van Landliebe in 2010 met 8 procent. Dit ondanks de keiharde concurrentie in het Duitse zuivelschap. Boerentrots De belangrijkste factor in dit succes is misschien wel de marketingcommunicatie. “We doen een grote belofte aan de consument en je moet zorgen dat die boodschap aankomt”, vertelt Anja Henze, marketing director van FrieslandCampina Duitsland. “In reclamespotjes van 25 seconden kun je niet uitleggen wat gentechniekvrij precies is. Daarom communiceren we in beelden een boodschap van authenticiteit, betrokkenheid, gezondheid en trots. De boeren vertellen in de commercials zelf aan de kijker wat ze beloven en ze laten zien hoe trots ze daar op zijn.” Mede door de reclamespots groeide de merkbekendheid van Landliebe in Duitsland naar 98 procent. Ook kwam Landliebe als koploper tevoorschijn uit een onderzoek waarin consumenten werd gevraagd welk merk het beste presteert op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. “De effectiviteit van de campagne is zeer hoog”, stelt Henze. “Onze reclamebestedingen zijn een vijfde van wat concurrenten besteden.

We doen een grote belofte aan de consumenten Toch is de merkvoorkeur voor Landliebe enorm versterkt.” Dit is essentieel voor de toekomst van Landliebe, benadrukt Henze. “Een sterk merk en onderscheidende producten hebben we nodig om voor consumenten, voor de handel en voor FrieslandCampina waarde te creëren.”

10

Marktaandeel prioriteit voor Consumer Products Europe Marktaandeel winnen, zoals Landliebe in 2010 deed, is het hoofddoel van de business group Consumer Products Europe. In de hevig concurrerende Europese markten is dat bijna een voorwaarde voor groei. Belangrijke ontwikkelingen • moeilijke markt voor consumentenproducten in Europa • resultaat Consumer Products Europe onder druk • marktaandeel belangrijkste merken verhoogd • sterk herstel in Rusland

Resultaten Omzet (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat als % netto-omzet

2010

2009

3.269 126 3,9

3.222 170 5,3

11

Zuiveldranken speerpunt voor groei Wereldwijde groei in zuiveldranken is één van de zes speerpunten in de strategie van FrieslandCampina. Met innovaties en herpositionering sluit Campina Fruttis nauw aan bij die strategie. In landen waar de economie en de welvaart groeien, zoals Rusland, zet de onderneming in op verhoging van het afzetvolume. Optimaal profiteren van de groeiende consumptie van zuivelproducten is daar nog belangrijker dan marktaandeel veroveren op de concurrent, hoewel altijd wordt gestreefd naar een ideale mix van volume, marktaandeel en marge. Grote merken in zuiveldrank zijn, naast Campina Fruttis, Campina (Nederland, België), Optimel/Optiwell (Nederland, Duitsland), Chocomel/Cécémel (Nederland, België), Fristi (Nederland, België), Landliebe (Duitsland), Yazoo (België, Verenigd Koninkrijk), Dutch Lady (Maleisië, Vietnam, Singapore), Foremost, Betagen (Thailand), Frisian Flag (Indonesië), Peak (Nigeria) en Rainbow (Midden-Oosten).

Campina Fruttis verovert positie in Russische supermarkten Na een lastig 2009 kwam FrieslandCampina Rusland het afgelopen jaar weer in de winning mood. Met de vernieuwde aanpak van de yoghurts en zuiveldranken van Campina Fruttis en een effectieve bewerking van de supermarkten is de basis gelegd voor groei. De ruim 140 miljoen Russische consumenten besteden maar liefst 15 miljard euro op jaarbasis aan zuivelproducten en dat zal door de groeiende welvaart verder gaan toenemen. Deze ontwikkeling biedt groeikansen voor de Russische werkmaatschappij van FrieslandCampina, die met yoghurt nu al een sterke marktpositie heeft. Deze yoghurt wordt geproduceerd met voornamelijk lokale melk, maar ook voor zuivelproducten op basis van ledenmelk kan Rusland als grootste zuivelimporteur ter wereld steeds interessanter worden. Niettemin had FrieslandCampina Rusland in 2009 een moeilijk jaar als gevolg van de economische crisis die het land hard trof. Eind dat jaar kreeg Marco Spits de leiding over de werkmaatschappij. Zijn opdracht is om FrieslandCampina Rusland te wapenen tegen economische tegenspoed en om de groeikansen in deze enorme markt te benutten. In 2010 zijn de eerste belangrijke stappen op dat pad gezet door het Russische ‘leiderschapteam’. De focus lag daarbij op de yoghurtproducten en zuiveldranken onder de merknaam Campina Fruttis. Spits: “Met onze yoghurtproducten staan we sterk in de markt. Door eerst je sterkste activiteiten uit te bouwen verstevig je de basis voor de toekomst.”

supermarkten krijgen wisten we niet goed. En dat terwijl ook in Rusland de supermarkten alsmaar belangrijker worden.” Om dit te veranderen werd voor een nieuwe, op ‘category management’ gebaseerde, aanpak gekozen. Ook werden in hoog tempo verkopers geselecteerd en getraind om de supermarkten effectief te kunnen benaderen. De positieve resultaten werden als snel zichtbaar. Met name door de sterke groei van de verkoop via de supermarkten groeide het marktaandeel van FrieslandCampina in het segment yoghurt in 2010 van 18 procent naar 21 procent. De omzet groeide, na een daling in 2009, met 20 procent en de winst kwam uit op een gezond niveau. Met de nieuwe aanpak van de verkoop is een belangrijke voorwaarde voor verdere groei ingevuld, verwacht Spits. “Door de betere toegang tot de supermarkten bereiken we een veel groter publiek. Dat biedt mogelijkheden voor andere producten zoals merkkazen en andere hoogwaardige zuivelproducten.”

Voeding voor vitaliteit Om verder te kunnen groeien zette de werkmaatschappij in op een herpositionering van Fruttis. Aan het merk is voortaan de boodschap ‘voeding voor vitaliteit’ gekoppeld, gebaseerd op de gezonde aspecten van zuivel. Fruttis onderscheidt zich hiermee ten opzichte van concurrerende merken. De herpositionering ging samen met de introductie van een nieuwe lepelyoghurt met een dubbele hoeveelheid fruit. Ook de Campina Fruttis zuiveldranken worden sinds enkele maanden voorzien van stukjes fruit. En deze innovatie, mogelijk gemaakt door ingenieuze aanpassingen aan de productielijnen, slaat duidelijk aan. De omzet van Campina Fruttis yoghurtdrink, die in 2009 nog relatief laag was, vervijfvoudigde na de verbetering en de herintroductie van het product.

Sterke producten nog beter maken, is de basis voor groei 12

Een tweede belangrijke factor in dit succes is de modernisering van de verkoop. Spits: “Onze afzet via distributeurs en de traditionele Russische winkels overal in dit enorme land was al lang goed geregeld. Maar hoe we onze producten prominent op de schappen van de

13

Melk per levensfase als aanjager voor groei in Thailand FrieslandCampina Thailand kwam in augustus 2010 als eerste op de markt met langhoudbare melk voor drie verschillende leeftijdsgroepen. De innovatie gaf een belangrijke impuls aan de groei van de melkconsumptie in het Aziatische land. FrieslandCampina is met UHT (langhoudbare) melk onder het merk Foremost marktleider in Thailand. Het doel is om die positie verder uit te bouwen, de naam van Foremost als voedingsexpert te versterken en te zorgen voor een groeiversnelling van de zuivelconsumptie in dit Aziatische land. FrieslandCampina wil dat onder andere bereiken met segmentatie: meer variatie in producten voor verschillende doelgroepen. Het nog jonge concept Foremost Triplet past volledig binnen die strategie. Triplet staat voor drie verschillende typen langhoudbare melk voor drie leeftijdscategorieën: jonge kinderen (1-3 jaar), kinderen van 4 tot 12 jaar en consumenten vanaf 13 jaar. Foremost is hiermee in Thailand het eerste merk dan segmentatie toepast in de markt voor langhoudbare melk. Een logische keuze, verklaart Pyanut Panpiemras, directeur consumentenmarketing bij FrieslandCampina Thailand.

“Uit onderzoek weten we dat elke levensfase eigen specifieke voedings­behoeften kent. Melk maakt deel uit van die behoeften en levert dankzij specifieke eigenschappen een belangrijke bijdrage aan een goede gezondheid. Vanuit die gedachte is ‘3 Milks for 3 ages’ ontwikkeld.” De melk voor ‘kids’, de jongste categorie is speciaal samengesteld voor het stimuleren van de groei en het helpen ontwikkelen van de hersenen en de ogen. De melk heeft bovendien een hoog calciumgehalte voor versterking van de botten en het gebit. De ‘schoolmelk’ voor kinderen van 4 tot 12 heeft voor een groot deel dezelfde eigenschappen en bevat daarnaast vitamines. ‘Foremost Teen Plus’- melk (vanaf 13 jaar) legt het accent op slim zijn en er goed uit zien. Hoge bekendheid Om deze beloftes over te brengen op het grote publiek heeft Foremost flink geïnvesteerd in marketing en communicatie. Vijf maanden na de introductie wist bijna 100 procent van de consumenten van het bestaan van de nieuwe producten en had meer dan 50 procent ze geprobeerd. De reclamejingle was binnen korte tijd alom bekend in Thailand. Ook kinderen pikten de boodschap goed op. Panpiemras: “Veel meer nog dan we hadden verwacht, stimuleren ze hun ouders om de melk te kopen die bij hun leeftijdgroep hoort. Dat heeft ons positief verrast.” De innovatie van Foremost gaf een geweldige impuls aan de resultaten. Het marktaandeel van het merk groeide in 2010 sterk. In de totale markt voor langhoudbare melk bedraagt het marktaandeel meer dan 50 procent.

De samenstelling van melk afstemmen op leeftijd is logisch FrieslandCampina heeft het Triplet-concept inmiddels ook uitgerold in Maleisië. Lancering in Indonesië is gepland in 2011. Net als in Thailand wordt ook in deze landen melk steeds meer als een basisproduct in de dagelijkse voeding gezien en is groei mogelijk door meer variatie in producten per doelgroep.

14

Volumegroei op één voor Consumer Products International De business group Consumer Products International is actief in regio’s buiten Europa waar de zuivelconsumptie sterk groeit: Zuidoost-Azië, West-Afrika (met name Nigeria en omringende landen) en het Midden-Oosten. Groei van het afzetvolume heeft de hoogste prioriteit. Belangrijkste ontwikkelingen • versnelling van de afzetgroei, vooral in Azië • sterke stijging van resultaat, mede dankzij valuta-ontwikkelingen • groei in baby- en kindervoeding • groei omzet en marktaandelen meeste merkproducten

Resultaten



Omzet (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat als % netto-omzet

2010

2009

2.277 356 15,6

1.893 290 15,3 15

Maatschappelijke inzet beloond

hogere verkoopprijs dan ook waar.” De gecondenseerde melk Frisian Flag Blue werd met een 3 procent hogere prijs dan het product van de directe concurrent in de markt gezet. “We konden dit doen omdat marktonderzoek liet zien dat consumenten voor ons merk iets meer willen betalen vanwege de uitstekende kwaliteit”, aldus de managing director. Frisian Flag Gold werd gelanceerd met een speciale reclamecampagne op tv en in de dagbladen en tijdschriften. Daarnaast werden er in samenwerking met lokale tv stations in vijf grote steden consumenten-events georganiseerd waar ruim 10.000 mensen aan deelnamen. Voorafgaand aan de lancering werden distributeurs en supermarktketens geïnformeerd met een roadshow in zes steden. De resultaten van de marketingacties noemt Ruygrok verbluffend. “Onze totale afzet van gesuikerde gecondenseerde melk is in 2010 gestegen met 18 procent, terwijl de totale markt maar 6 procent groeide. Ons marktaandeel groeide verder tot 60 procent.” Ook voor 2011 zijn de vooruitzichten goed. De Indonesische economie doet het prima en zal volgens de voorspellingen ongeveer 6 tot 7 procent groeien. Daarmee neemt ook de koopkracht verder toe. “We weten uit ervaring dat de melkconsumptie dan ook gaat stijgen. Die ruimte is er volop. Met een gemiddelde van 10,6 liter per hoofd van de bevolking is de zuivelconsumptie nog altijd laag.”

FrieslandCampina Indonesia zet zich actief in voor de Indonesische gemeenschap. Dit werd onlangs beloond met drie onderscheidingen van de Indonesische kamer van Koophandel en de Indonesische organisatie voor duurzaamheid. Eén ervan was voor het project waarbij Frisian Flag samen met boeren in West-Java werkt aan verbetering van de melkveehouderij. Een tweede onderscheiding kreeg de onderneming voor een programma voor vermindering van de milieubelasting. De derde onderscheiding was voor de hulp die werd gegeven na de aardbeving op West-Sumatra eind 2009. Deze hulp was speciaal gericht op de bescherming van kinderen.

Frisian Flag versterkt marktleiderschap na pittige concurrentiestrijd Marktleider Frisian Flag kreeg in Indonesië de laatste jaren steeds meer concurrentie. Met twee innovaties ging het bedrijf in 2010 de strijd vol aan en overtrof daarmee alle doelstellingen. Al 88 jaar lang wordt in Indonesië gesuikerde gecondenseerde melk verkocht onder het merk Frisian Flag, lokaal bekend als ‘Susu Bendera’ ofwel ‘vlag melk’. Het product, dat wordt gezien als een bron van energie, wordt overwegend gebruikt als drinkmelk door families met kinderen in de leeftijd van 5 tot 15 jaar. De consument giet een kleine hoeveelheid in een glas en voegt dan warm water toe. Gesuikerde gecondenseerde melk is een van de oudste vormen van

16

gecondenseerde melk, maar ook nu nog zeer populair. Het product is goed voor zo’n 35 procent van de totale zuivelconsumptie van circa 2,5 miljard liter in Indonesië. De laatste jaren ondervond Frisian Flag meer en meer concurrentie van lager geprijsde producten met een goedkopere samenstelling. Cees Ruygrok, managing director van FrieslandCampina Indonesia: “In die producten is het duurdere melkvet vervangen door palmolie en het melkbestanddeel door wei. Alhoewel deze zogenoemde creamers minder goed smaken en veel minder voedingswaarde hebben, vond de consument een 15 procent lagere prijs toch wel aantrekkelijk.”

Ruygrok en zijn team besloten om de concurrentie vol aan te gaan. Enerzijds door te bouwen op de kracht van het merk Frisian Flag en onder de naam Frisian Flag Gold een nieuw premium product te ontwikkelen. Anderzijds werd, gelijktijdig, onder de naam Frisian Flag Blue een creamer geïntroduceerd die op prijs kon concurreren met de goedkopere producten van concurrenten. Ruijgrok: “Gold heeft

Er is nog volop ruimte om door te groeien een superieure samenstelling die nog niet eerder verkrijgbaar was. We maken het van lokaal geproduceerde verse melk en voegen negen vitaminen en vijf mineralen toe. Door de goudkleurige verpakking kreeg het product ook een premium uitstraling. De samenstelling van het product en de opvallende verpakking maken de 20 procent

13 17

Cheese & Butter: focus op kostenbeheersing De omzet van de business group Cheese & Butter steeg met 7 procent in 2010 en het bedrijfsresultaat verbeterde. Efficiency en kostenbeheersing krijgen veel aandacht bij Cheese & Butter. De productielocaties delen ‘best practices’ om de doelmatigheid verder te verhogen. In de loop van 2010 is de eerste herschikking van de productielocaties doorgevoerd. Zo zijn de verpakkingsactiviteiten van Tilburg en Drachten verplaatst naar Wolvega en Leerdam en is de productie in Tilburg eind 2010 beëindigd. In het tweede kwartaal van 2011 zal de kaasproductie in Dronrijp worden stopgezet. Belangrijkste ontwikkelingen • prijsherstel voor belangrijkste producten • groei afzet van merkproducten, vooral buiten Europa • efficiencyverbetering door herschikking van productie

Resultaten Omzet (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat als % netto-omzet

2010

2009

2.355 -63 -2,7

2.195 -98 -4,5



De investeringen die we het afgelopen jaar hebben gedaan in de kaasmakerij, het pekellokaal en de afdeling folieverpakking, verdienen we in enkele jaren terug. Nu kunnen we bijvoorbeeld volledig zelf veredelen en verpakken. Zo produceren we meer kaas tegen lagere kosten en dat past perfect in onze strategie.” Naast deze grote slag, letten de kaasmakers in Bedum ook op de kostenvoordelen op andere fronten. Zo gaat de wei die de kaasfabriek produceert, naar een vestiging van de werkmaatschappij FrieslandCampina Domo die op hetzelfde bedrijventerrein is gevestigd. “Dat scheelt in de transport- en energiekosten”, weet Van der Velde. Domo maakt ingrediënten voor toepassing in speciaalvoeding en maakte soortgelijke efficiencyslagen. Tevens investeerden de collega’s van Domo in een grotere afvalwaterzuivering. Procesoptimalisatie Keerzijde van de kostenefficiency vindt Van der Velde de sluiting van de productielocaties in Dronrijp en Tilburg. “Maar Bedum is een groeilocatie en heeft het pakket van Tilburg deels overgenomen. We zitten nu op een productie van 85.000 ton kaas per jaar.” De samenvoeging van Friesland Foods en Campina heeft naar zijn zeggen gunstig uitgepakt. “We profiteren van de synergievoordelen. De kennis en kunde van beide partijen vergroten onze doelmatigheid. Daardoor zijn we heel ver gekomen met de optimalisatie van onze productieprocessen”, licht de locatiemanager toe. Hoewel de capaciteit op het maximaal haalbare zit, willen Van der Velde en zijn medewerkers ook in 2011 werken aan het speerpunt efficiency. “Kostenverlaging is ons credo. We willen het proces finetunen en met dezelfde lijnen nog een paar procent extra produceren. Dat kan door het terugbrengen van de reinigingstijd en een hogere productie per uur. Zonder dat het ten koste gaat van de kwaliteit”, benadrukt hij.

Efficiency is ons credo

Kaas Bedum: efficiencyslag volgens het boekje Kostenefficiency staat bovenaan voor FrieslandCampina Cheese in Bedum. Met een geavanceerde productielijn en het optimaliseren van het proces wisten de kaasmakers in 2010 zo’n 20.000 ton meer te produceren. FrieslandCampina Cheese in Bedum realiseerde in 2010 een efficiencyslag volgens het boekje. Met slechts drie extra medewerkers werd maar liefst 30 procent meer kaas geproduceerd

18

Vooralsnog hoeft hij voor dat laatste niet beducht voor te zijn. Zowel de Maasdammer als Goudse kaas van Bedum kregen in 2010 een gouden onderscheiding op het wereldkampioenschap kaasmaken. “Een enorme eer dat van de 2.000 kazen vanuit de hele wereld onze producten in de prijzen vielen. Dat zegt wat over de waardering van onze kwaliteit.”

dan in 2009. Het verhogen van de efficiency komt voor een groot deel voort uit aanpassingen in de productielijn. “Die investering is nodig om met de concurrentie mee te kunnen komen”, stelt plant manager Tiede van der Velde. Die concurrenten zitten met name in Nederland en Duitsland. Al bij het installeren van de nieuwe Nederlandse en Deense machines in 2005 hield hij rekening met een mogelijke uitbreiding. “Die moest eenvoudig en zonder extra personeel te realiseren zijn.

19

Merkkaas speerpunt in route2020

Milner presenteert zich als de kaas met 40 procent minder vet en een volle smaak. De bekendheid van het merk nam sinds de lancering van de pilot in Catalonië in 2007 een grote vlucht. Faus: “Drie jaar later wist 59 procent in deze provincie van het bestaan van Milner.”

Milner is een merk van de business group Cheese & Butter, die verantwoordelijk is voor de wereldwijde verkoop van kaas en boter. Een toename van het aandeel van merkkaas in de kaasafzet is één van de zes speerpunten in route2020, de strategie van FrieslandCampina. De onderneming wil daarmee meer toegevoegde realiseren. Naast Milner, zijn Frico, NoyNoy, Royal Hollandia, Slankie en Noord-Hollandse Gouda de belangrijkste kaasmerken van FrieslandCampina.

Eigentijdse uitstraling Vanwege de positieve resultaten kreeg de pilot in oktober 2010 vervolg in de rest van het land. Voor het eerst waren er nationale tv-commercials en advertenties van Milner te zien. Faus: “De uitstraling is eigentijds en de boodschap die we vertellen is een combinatie van een laag vetpercentage, de authentieke en het plezier van samen eten.” De zichtbaarheid op tv, internet en in magazines werd ondersteund met productdemonstraties in de grote supermarkten. Door de acties hebben inmiddels enkele honderdduizenden Spanjaarden daadwerkelijk Milner gekocht. Dat het zuivelproduct in de smaak valt, bewijst de prijs die Milner Spanje eind 2010 ontving nadat 120 consumenten de kaas proefden. “Deze vermelding meten we dit jaar breed uit”, meldt Faus trots. Dat de aanpak succesvol is, staat buiten kijf. De verkoop komt in 2010 uit op ruim 400 ton. “Een mooie start voor een premium geprijsd product dat in Nederland wordt geproduceerd. Maar we zijn er nog niet: groei blijft een speerpunt.”

Milner in korte tijd op de kaart in Spanje Milner 30+ kaas timmert nog maar enkele maanden aan de weg in heel Spanje. Toch kent al ruim 40 procent van de Spanjaarden de merkkaas dankzij een doeltreffende landelijke campagne. De eerste verkoopcijfers zijn veelbelovend. Na een succesvolle pilot in Catalonië is Milner 30+ kaas nu in heel Spanje verkrijgbaar. Hoewel de merkkaas nog maar een paar maanden op de markt is, zijn de verkoopresultaten uitmuntend:

20

41 procent van de Spanjaarden kent Milner. Marketing manager Roser Faus schrijft het succes vooral toe aan de uniciteit van Milner op Spaanse markt, het lage vetgehalte en de volle smaak. “Spanje kent meer dan honderd soorten kaas. De meest kenmerkende is de Manchego kaas die veertig procent van de totale markt vertegenwoordigt en is gemaakt van schapen-, geiten- en koemelk. Een ander groot segment dat we in de Spaanse markt zien is de minder smaakvolle witte kaas met twintig procent marktaandeel.”

Met het op de markt brengen van een totaal nieuw concept, Milner met 40 procent minder vet, voorziet FrieslandCampina Cheese Specialties volgens haar dan ook in een behoefte. “De markt voor gezondheidsproducten is klein in Spanje en ook nog eens erg gericht op vrouwen. We zien dat als een enorme groeimarkt waar we van kunnen profiteren. Zeker wanneer we Milner meer positioneren als mainstream product en richten op consumenten met een gezonde levensstijl.”

Milner is echt iets nieuws voor de Spanjaarden 13 21

FrieslandCampina Kievit haalt maximaal voordeel uit de fusie Hoeveel voordeel de fusie tussen Friesland Foods en Campina kan opleveren, ondervond FrieslandCampina Kievit in 2010. De producent van ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie behaalde mede door de synergie met fusiepartners DMV Food Systems en Satro een ongekende groei van het resultaat. Bij fusies gaat het meestal om samenvoeging van twee bedrijven, maar bij het ‘nieuwe’ Kievit waren het er drie. Het ‘oude’ Kievit, een onderdeel van het voormalige Friesland Foods ging in 2009 samen met Food Systems van DMV (Campina) en Satro, een door Campina overgenomen bedrijf in Duitsland. Alle drie produceerden ze ingrediënten voor de voedingsindustrie, waaronder creamers en foamers (voor koffie en cacaodranken), vetpoeders en toppings (onder andere voor desserts). De activiteiten waren deels overlappend en deels aanvullend. “Bij de start na de fusie in 2009 was het ons doel om binnen vier maanden volledig te integreren en om meteen daarna als één bedrijf naar buiten te treden”, vertelt Ignas de Grefte, managing director van FrieslandCampina Kievit. “Het tempo moest hoog zijn. In fusieprocessen loop je altijd het risico om klanten te verliezen. Dat wilden we koste wat kost voorkomen en dat is gelukt.”

Ingredients: sterke verbetering resultaat FrieslandCampina Kievit is onderdeel van de business group Ingredients. Deze business group produceert ingrediënten op basis van melk, kaaswei en plantaardige grondstoffen, voor industriële afnemers in de baby- en kindervoedingsbranche, de voedingsmiddelenindustrie, de farmaceutische industrie en de jongdiervoederbranche.

Omzet (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) Bedrijfsresultaat als % netto-omzet

2 22

2010

Breder assortiment Het eerste voordeel van de fusie werd na die eerste vier maanden al merkbaar. Dankzij het bredere assortiment ingrediënten konden de verkopers nog beter inspelen op de vraag van bestaande en nieuwe klanten. De Grefte: “We werden groter en completer.” Met koffiecreamers is FrieslandCampina Kievit zelfs wereldmarktleider.

We produceren veel meer tegen dezelfde kosten

Belangrijke ontwikkelingen • hogere opbrengstprijzen voor alle melk- en weipoeders, vooral door toenemende vraag uit Azië • beter resultaat bij standaardproducten, zoals melkpoeder en caseinaat • sterk verbeterd resultaat bij FrieslandCampina Kievit door goede vraag en hoge capaciteitsbenutting • FrieslandCampina Domo legt basis voor verdere groei in baby- en kindervoeding

Resultaten

De Grefte: “In 2009 hebben we gezaaid en bemest. In 2010 konden we volledig profiteren van de nieuw uitgelijnde onderneming.” Het bedrijfsresultaat van Kievit ontwikkelde zich in 2010 dan ook positief. “De markt zit mee. Maar we hebben ook het maximale voordeel uit de fusie weten te halen”, concludeert de directeur. Met het goede resultaat voegt FrieslandCampina Kievit relatief veel waarde toe aan de melkprijs. De onderneming verwerkt omgerekend 250 miljoen kilogram melk, nog geen 3 procent van het totaal, maar realiseert daarmee wel een bijzonder hoge marge. De vooruitzichten zijn rooskleurig. Door de stijging van de welvaart in regio’s als Azië gaan steeds meer consumenten kennis maken met producten als koffiecreamers. Met een eigen fabriek in Indonesië speelt Kievit in op die ontwikkeling. De titel van de strategie van Kievit laat dan ook niets te raden over: 'Never stop growing'.

2009

2.062 1.505 99 -20 4,8 -1,3

Een ander groot voordeel wordt behaald door een optimale verdeling van de productie over de verschillende locaties. Voorheen maakte het bedrijf toppings op drie locaties, nu nog maar op één. Bij vetpoeders is FrieslandCampina Kievit teruggegaan van twee locaties naar één. De Grefte: “Door zulke veranderingen maak je de productie veel efficiënter. Sanering was niet nodig. Het voordeel halen we niet uit kostenverlaging, maar uit een hogere productie tegen dezelfde kosten.” De synergievoordelen werden in 2010 op alle fronten zichtbaar.

23 13

Experts in ingrediënten FrieslandCampina DMV is onderdeel van de business group Ingredients. De werkmaatschappijen van Ingredients beschikken over veel kennis van melk- en weibestanddelen. Belangrijke producten van de business group zijn nutritionele en functionele ingrediënten, speciale ingrediënten en basispoeders voor baby- en kindervoeding, totale kindervoeding in eindverpakking, geëncapsuleerde (ingehulde) voedingsingrediënten, gesproeidroogde producten, caseïnaten (melkeiwitten), farmaceutische lactose, roomlikeuren en jongdiervoeding. De belangrijkste merken van Ingredients zijn: Domo, Kievit, DMV, Nutrifeed, Creamy Creation en DMV-Fonterra Excipients

FrieslandCampina DMV groeit door als marktleider in caseïnaat 2010 was een goed jaar voor caseïnaat. FrieslandCampina DMV profiteerde nog meer van de toenemende vraag dan de concurrentie. De ingrediëntenproducent zag het marktaandeel groeien van 30 naar 32 procent en boekte een mooi financieel resultaat. FrieslandCampina DMV is wereldmarktleider in caseïnaat. Dit belangrijke ingrediënt voor de voedingsmiddelenindustrie wordt gemaakt uit melkeiwit. In Veghel produceert FrieslandCampina DMV op jaarbasis ruim 33.000 ton caseïnaat voor klanten over de hele wereld. Hiervoor is ruim een miljard kilo melk nodig, vrijwel geheel afkomstig van de leden-melkveehouders. Uit de caseine-wei die resteert na productie van caseinaat, produceert DMV verder nog lactose voor de farmaceutische industrie en de kindervoedingsindustrie en een hoogwaardig concentraat voor kindervoeding, sportvoeding en yoghurtdranken.

Na een moeilijk 2009, met name door een overaanbod en de economische crisis, kwam de markt voor caseïne en caseinaat in 2010 volledig uit het dal. FrieslandCampina DMV kon profiteren van een groeiende vraag, vooral van producenten van medische voeding, sportvoeding, dieetvoeding en makers van zuivelmengsels voor yoghurt en ijs. Het verkoopvolume steeg met 9 procent en het marktaandeel nam verder toe. Dit resultaat is echter niet alleen toe te schrijven aan de gunstige marktomstandigheden. “We hebben keuzes gemaakt en onze organisatie daarop afgestemd. Dat werpt nu z’n vruchten af”, vertelt Henri Joosten, commercieel directeur bij FrieslandCampina DMV. Hij doelt in de eerste plaats op de strategische keuze om de rol van wereldmarktleider te versterken. Partnership Om dit te bereiken ligt de focus op partnership met afnemers die zelf ook gericht zijn op groei en innovatie. Joosten: “Wij willen voor klanten een partij zijn die voor de lange termijn continue de gevraagde volumes kan leveren met een gegarandeerde constante kwaliteit. Daarnaast denken we mee met klanten bij productontwikkeling. Daarmee ben je voor een klant veel meer dan een leverancier.” Met name door deze benadering heeft FrieslandCampina DMV het afgelopen jaar in Japan en de Verenigde Staten belangrijke nieuwe afnemers binnengehaald. Deze nieuwe klanten behoren tot de top drie in hun markten voor medische voeding, sportvoeding en dieetvoeding en bieden daarmee veel groeipotentieel. De fusie tussen Friesland Foods en Campina is eveneens een belangrijke factor voor de groei van FrieslandCampina DMV. In 2009 is er in samenwerking met zusterbedrijf FrieslandCampina Domo een goede verdeling van het productenportfolio gemaakt, waardoor beide ondernemingen hun klanten een completer pakket kunnen bieden. En nu trekken DMV en Domo samen op in de markt, omdat ze met hun gebundelde kennis meerwaarde kunnen bieden voor producenten van sport- en dieetvoeding.

We zijn meer dan zomaar een leverancier 24

“Er liggen mooie kansen voor FrieslandCampina DMV met caseïnaat”, stelt Henri Joosten. Voor de melkprijs is dat een belangrijk gegeven, benadrukt hij. “Het alternatief voor caseïnaat is het produceren van mager melkpoeder. Met een succesvolle vermarkting van caseïnaat kunnen we meer bijdragen aan de melkprijs.”

25

Waarde creëren met ledenmelk De beste mix van prijs en volume

Hoe kan FrieslandCampina een zo hoog mogelijke melkprijs realiseren voor de ruim 8,8 miljard kilogram melk die de leden jaarlijks leveren? De melkprijs komt tot stand door opbrengsten van producten met een dikke plus bovenop de garantieprijs, producten die ongeveer de garantieprijs opleveren, maar ook producten die minder opbrengen dan de garantieprijs. Waarom verwerkt FrieslandCampina niet álle ledenmelk tot producten die een mooie marge scoren?

alle melk die de leden van de coöperatie leveren. Met sommige zuivelproducten kun je in bepaalde regio’s van de wereld goed verdienen. Maar in dat segment is geen ruimte voor 8,8 miljard kilogram ledenmelk. Daarom moet de onderneming ook actief zijn in segmenten die ongeveer de garantieprijs opleveren (zoals natuurgerijpte Goudse kaas) en helaas soms ook in segmenten die de garantieprijs niet opleveren. Stoppen met die producten is geen optie, want de opdracht is immers om alle ledenmelk te verwerken.

Feitelijk is het niet anders dan het managen van de veestapel op een melkveebedrijf. Iedereen kent het: van de tachtig koeien zijn er twintig puik, vijftig prima en tien vormen eigenlijk het ondereind van de veestapel. De beste koeien zijn de basis voor verdere verbetering van de bedrijfsvoering; met deze groep wil je voortbouwen en verder groeien. Ondertussen blijft het ondereind wel nodig om de capaciteit te benutten en de vaste kosten te dekken. Zou je de tien slechtste koeien opruimen zonder vervanging, dan heb je opnieuw tien koeien die het ondereind zijn. Ga je zo door, dan houd je tien zeer goede koeien over. Maar je bedrijf is ingericht op tachtig.

Inschattingen van de zuivelmarkt en de melkaanvoer hanteert FrieslandCampina om de melk te verwerken in de producten die het best – en soms het minst slecht - renderen. Dit proces, dat we melkvalorisatie noemen, is een subtiel spel. De zuivelmarkt bestaat immers uit diverse producten en is te vergelijken met een stelsel van diverse communicerende vaten.

Verwerking ledenmelk per business group Totale aanvoer ledenmelk: 8,8 miljard kilogram Cheese & Butter Ingredients Consumer Products International Consumer Products Europe Verkoop aan derden 8%

18%

42%

FrieslandCampina streeft ernaar om zoveel mogelijk melk te verwerken tot producten die plussen ten opzichte van de garantieprijs. Dat is ook de ambitie in de strategie route2020: succesvoller zijn door meer waarde te creëren met ledenmelk.

9%

23%

De waarde die je als ondernemer realiseert, is de gemiddelde opbrengst maal het volume. Het gaat erom dat je dat optimaliseert. Bij FrieslandCampina is het niet anders. De onderneming verwerkt

26

27

Coöperatie kiest in 2010 voor aanpassing in verdeling resultaat Binnen Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. stond in 2010 de discussie over de verdeling van resultaat centraal. In de diverse geledingen van de coöperatie werd dit thema in het verslagjaar indringend besproken. Met als uitkomst een verschuiving ten gunste van de vergoeding aan de leden-melkveehouders met ingang van 1 januari 2011: 30 procent van het resultaat boven garantieprijs contant uitbetalen als prestatietoeslag, 20 procent reserveren op naam en 50 procent naar de algemene reserve van de onderneming. Leden-melkveehouders merken hier voor het eerst iets van in het voorjaar van 2012. Steeds is in deze discussie de kernvraag: hoeveel keren we uit aan de leden en hoeveel investeren we in de versterking en verdere ontwikkeling van de gezamenlijke onderneming? De afspraken die hierover waren gemaakt bij de fusie tot FrieslandCampina, liepen drie jaar (van 2008 tot en met 2010). Dat betekende dat per 1 januari 2011 een vernieuwing hiervan noodzakelijk was. Bij de coöperatie zijn er verschillende bestuurlijke colleges die zich met dergelijke vragen bezighouden. Onderstaand noemen we die colleges en hun betrokkenheid bij dit specifieke onderwerp in 2010. Districtsraden Elk van de 21 districten van de coöperatie heeft een raad, waarin tien leden zitting hebben. De districtsraad is onder andere verantwoordelijk voor het onderhouden van contacten met de leden en organiseert bijeenkomsten met leden in het district. Ook bereidt de raad vergaderingen van de ledenraad (zie verder) voor. Het vraagstuk van de resultaatverdeling is in 2010 uitgebreid met de leden besproken. Centrale vergadering van districtsraden De leden van districtsraden komen bijeen als ledenraad (besluitvormend, zie verder), maar ook in (niet besluitvormende) centrale vergaderingen. In 2010 kwamen op deze bijeenkomsten de

28

vier business groups van FrieslandCampina aan de orde, evenals de jaarcijfers en halfjaarcijfers. Ook werd stilgestaan bij de strategie, zowel die van de onderneming als van de coöperatie. In dat kader was er ruimschoots aandacht voor aanpassingen in de reglementen inzake melkprijs en reservering. Coöperatieraad De coöperatieraad is een klankbord voor het bestuur. Naast onderwerpen als ledencommunicatie, jaarplannen van districten en verkiezing van bestuursleden, bracht de coöperatieraad in 2010 advies uit aan het bestuur over het Praktijkreglement 2011. Bestuur Het coöperatiebestuur bestaat uit negen leden-melkveehouders. Zij zijn ook lid van de raad van commissarissen van de onderneming Koninklijke FrieslandCampina N.V. Het bestuur hield zich in 2010 onder andere bezig met het jaarverslag 2009, invulling van het strategisch plan route2020, duurzaamheid en ledencommunicatie. Tevens bezocht het bestuur vijf districten: Twente, NoordHolland, Achterhoek-Liemers, Midden-Brabant en Zwolle. Over de melkprijssystematiek nam het bestuur in december 2010 een besluit, dat ter goedkeuring werd voorgelegd aan de ledenraad. Ledenraad De ledenraad, bestaande uit 21 (districten) x 10 (leden districtsraden) = 210 leden, is het hoogste bestuurlijke orgaan van de coöperatie. In het verslagjaar besloot de raad over het jaarverslag 2009 en een statutenwijziging van zowel coöperatie als onderneming. Ook bekrachtigde de ledenraad diverse aangepaste regelingen, zoals de kwantumtoeslagregeling, de seizoensregeling, de weidemelkregeling en het reglement initiatiefrecht. Ook het Melkgeldreglement werd aangepast. Hierin zijn onder andere de afspraken over de vaststelling van de melkprijs, de prestatietoeslag en de reservering op naam vastgelegd.

14.000 melkveebedrijven werken samen In Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. werken ruim 14.000 melkveehouders in Nederland, Duitsland en België samen. Het doel is om de ruim 8,8 miljard kilogram melk die zij jaarlijks aanleveren, tot waarde te brengen. De coöperatie is enig aandeelhouder van de onderneming Koninklijke FrieslandCampina N.V. die de verwerking van de melk en de afzet van zuivelproducten verzorgt. Via hun coöperatie ontvangen de leden een melkprijs en een vergoeding voor het kapitaal dat zij ter beschikking stellen.

Jongerenwerk om betrokkenheid te vergroten In januari 2010 vond de eerste jongerendag van FrieslandCampina plaats. Ongeveer 700 jonge melkveehouders bogen zich over mogelijkheden in de toekomst. Ook zijn in het verslagjaar jongerendistrictavonden gehouden over duurzaamheid. Het jongerenwerk van FrieslandCampina heeft als doelgroep 4.200 jongeren/bedrijfsopvolgers, van wie ongeveer de helft lid is. Het doel is om de betrokkenheid van jongeren bij FrieslandCampina te vergroten. De jongerencommissie, bestaande uit 21 leden, is hierbij de spin in het web.

Piet Boer volgt Sybren Attema op In de laatste ledenraadsvergadering van 2010 trad vice-voorzitter Sybren Attema af. De Friese melkveehouder was niet herkiesbaar. Piet Boer volgde hem op als vice-voorzitter. De plaats van Attema in het bestuur is ingenomen door Angelique Huijben, melkveehoudster in Oosteind (Noord-Brabant). Zij is de eerste vrouwelijke bestuurder die zitting neemt in het bestuur van Zuivelcoöperatie Koninklijke FrieslandCampina U.A.

Angelique Huijben

Piet Boer

29

Melk belangrijke bron van voedingsstoffen Van nature bevat melk veel essentiële voedingsstoffen per calorie en is daardoor zeer voedzaam. Wetenschappers hebben meer dan 400 componenten in melk ontdekt die van belang zijn voor de energievoorziening, groei, ontwikkeling, bescherming en het onderhoud van het menselijk lichaam. Twee à drie zuivel­ consumpties per dag voorzien de mens van belangrijke voedings­ stoffen als eiwitten, vetten, melksuiker, vitaminen en mineralen. Elke voedingsstof speelt in de stofwisseling/voeding van de mens een eigen, specifieke rol. Eiwitten zijn nodig voor de opbouw en het onderhoud van weefsels zoals spieren, het transport van stoffen en zuurstof in het bloed, de vorming van afweerstoffen en botten. Vet levert energie, zorgt voor isolatie in de huid en speelt een rol bij de productie van hormonen. Melkvet bevat ook de in vet oplosbare vitaminen A en D. Andere belangrijke, in water oplosbare vitaminen in melk zijn B1 (zorgt voor verbranding van koolhydraten en energie), B2 (voor energie­ stofwisseling en een gezonde huid), B6 (nodig voor het zenuwstelsel, de vorming van rode bloedcellen, het immuunsysteem), B11 (foliumzuur) is nodig voor het immuunsysteem en de aanmaak van bloed en B12 (nodig voor vorming van rode bloedcellen, het immuunsysteem, de celdeling en de energie stofwisseling). Van de mineralen speelt calcium een belangrijke rol in de opbouw van botten en tanden, de spierfunctie, de spijsvertering, de energie­ stofwisseling en de bloedstolling. Fosfor is nodig voor de botten en tanden, de celmembramen en de energiestofwisseling. Zink speelt een belangrijke rol in het immuunsysteem, zorgt voor onderhoud van de botten, het gezichtsvermogen en de hersenen en is betrokken bij de geheugenfunctie. Melksuiker (lactose) is een leverancier van ‘langzame’ energie. Zo levert melk een goede balans tussen voedingsstoffen en energie voor alle leeftijden.

30

31

FrieslandCampina Stationsplein 4 NL-3818 LE Amersfoort Postbus 1551 NL-3800 BN Amersfoort T +31 (0)33 713 3333 www.melkweb.frieslandcampina.com