De toekomst van het deposito— garantiestelsel mr. B.E.L.J C. Verbunt en mr. R.L.S. Vemjans Bij beschikking van 13 oktober 2008 heeft de Rechtbank Amsterdam de noodregeling van toepassing verklaard op het Nederlandse bijkantoor van het Ijslandse Lands banki Islands HF. Het bijkantoor ontplooide diverse activiteiten in Nederland, waaronder de exploitatie van de internetspaarbank Icesave. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft, eveneens op 13 oktober 2008, het deposi togarantiestelsel in werking gesteld voor de ruim 120 000 rekeninghouders van Icesave. Dat was voor het eerst sinds het debacle rond Van der Hoop Bankiers N.V., eind 2005. De minister van Financiën heeft daar aan voorafgaand, op 7 oktober 2008, ervoor gekozen om voor de duur van één jaar de dekking op de tegoeden van rekeninghouders in Nederland substantieel te verhogen van € 40 000 tot € 100 000. Ook is het eigen risico voor rekeninghouders afgeschaft. Met het uitbreken van de financiële crisis kan niet worden uitgesloten dat het depositogarantiestelsel in de nabije toekomst nog eens in werking zal moeten worden gesteld. Dit artikel bespreekt de aard en werking van het stelsel in het licht van de daarop toepasselijke regelgeving, de rol van de betrokken factoren daarbij en de financiering daarvan. Ook is er aandacht voor recente ontwikkelingen en de oproep van diverse banken tot opheffing van het deposi togarantiestelsel in zijn huidige vorm) De verhoging van de dekking lijkt bij dit laatste een belangrijk ele ment. De potentiële risico’s van het depositogarantiestel sel voor de banken zijn door deze verhoging immers aanmerkelijk toegenomen. Om deze reden wordt in deze bijdrage tevens ingegaan op de vraag welke wijzigingen van het depositogarantiestelsel wenselijk zijn. 2
komst tussen I)NB en de banken inhoudende dat in geval van faillissement van een bank dc andere banken als schuld eiser de meest achtergestelde positie zouden innemen. Sinds 1 978 kent Nederland de Collectieve (arantieregeling. Met de invoering van de richtlijn inzake de depositogarantiestel sels is er ook in Europees verband een dergelijke regeling t De richtlijn schrijft voor dat de lidstaten een gekomen. garan tieregeling moeten hebben en geeft minimumnormen waaraan de regeling moet voldoen. De Collectieve Garantieregeling is met ingang van 1 juli 1995 aangepast aan de richtlijn. Als gevolg van de inwerkingtreding van de richtlijn inzake de beleggerscompensatiestelsels’ is de werking van de Collectieve Garantieregeling uitgebreid tot beleggingen. De regelingen inzake beleggingen en depositos zijn destijds op genomen in de Collectieve Garanrieregeling van kredietin stellingen voor Terughetaalbare Gelden en Beleggingen. Deze regeling is bij koninklijk besluit van 21 september 1998 algemeen verbindend verklaard voor effeeteninstellin gen (Stb. 556) en bij koninklijk besluit van 28 september 1998 voor banken (Stb. 577).° De invoering van de Wet op het financieel toezicht (Wft) per 1 januari 2007 is gebruikt als gelegenheid om de garan tiestelsels in de wet te regelen. De bepalingen inzake het beleggerscompensatiestelsel en de depositogarantieregeling zijn sindsdien te vinden in afdeling 3.5.6 van de Wft (art. 3:258 t/m 3:267). Zoals in de financiële toezichtwetgeving tegenwoordig gebruikelijk is biedt de Wft een raamwerk. De wettelijke bepalingen zijn verder uitgewerkt in het Besluit bijzondere prudentiële maatregelen, beleggerscompensatie en depositogarantie Wft (het Besluit). Het systeem van de
1. Inleiding Nederland kent vangnetregelingen voor zowel beleggers als depositohouders (spaarders). Voor beleggers is er het beleg gerscompensatiestelsel, voor depositohouders het depostto— garantiestelsel. Het heieggerscompensaticstclscl wil beleggers beschermen tegen fraude of administrit c[ wanbeleid van heleggingsondernemingen Ht depositogir.inricsrelscl be schermt onder voorwaarden dcposiro[touders tegen een de confituru van dc bank. In meer lundaincutele zin bconun deze garanresrelsels beide het vertrousvcn van het publiek iii het Nederlandse: Financiële systeem te stuiten en te waar borgen wanneer zich daarin calamiteiten soordoun. zoals re eentein k dus de ondernane van 1. eSave Voer 1 )7 was hr hankentocznehn vüliudlg guh.isccrd op een privaarrechtelitke os ereenkomt tussen 1 )N B en de ban ken. [en garantiesteisel was er toen non niet. 1 er heseher mme van de- hei.umzen van rekeniugh;udern bestond rot in de jaren zevenrip van de vorige eeum slerhis t-en overeen--
N.
t.
—
fëbt
nat i.nlaarl
21)1)0
lijdsrhrift voor
Bernard \‘erhon t Zie
en
Rob Verj ans
beiden ads iv aal
/t
IC
Amsterdam
onder meer berivhnen in hen Het 1 in n mle t acblad van
-
en 4
november 2008. 2
I)e
heleggerscompensat ervevi op word t ndiv
Vaak ie.efk de gedachte da: h:
tas 0
t:’
la-eo rci)vn ‘art
s-leerde ‘s-rm,’rv:
t
t,-
5-.
ren ve
gerscev:t
:e::
bedoebl •iP b-cchcm:i
is:-::tv:t t
v-t 5 [
-tststu:ssy baas 55555 sta
5t nv,
t-
>-i
-.
FINANUEEL RECHT
d race gn 1t-el’ vs:cisd :.:otai
st::: bvis-g
::cso::dv:
-
:-.r’:gsa!ri-r:tttr:a
t’ss-gcvr ‘ad: cciv::
as:
ii
!5:s-
.
t:
tilt ::v[siv::
str
la;t
\ s1. roet
o-,
aa:lgv’ier’
valt
takt
[ei
De toekomst van het depositogarantiestelsel garantiestelsels is bij de invoering van afdeling 3.5.6. Wft en het Besluit niet wezenlijk gewijzigd. Naast enkele wijzigin gen van meer technische aard werd wel het maximum te goed waarover vergoeding ssordt gegarandeerd verhoogd tot € aO 000 en werd een eigen risico ingevoerd van 1 0°o over het deel van € 20 000 tot € 40 000. Zoals hiervoor reeds is vermeld is de dekking van € 40 000 inmiddels opgetrok ken naar een, in beginsel tijdelijke, grens van € 100 000 en 9 I)e invoering van een is het eigen risico weer afgeschaft. eigen risico hield verband met de wens om spaarders bewust te maken van risicos. Het gebeuren rondom Icesave heeft 9 De afschaf duidelijk gemaakt dat die wens nier is vervuld. fing san het eigen risico lag derhalve voor de hand. Een slotte Lijn in het reparariebesluit Wft, dat met ingang van 1 januari 2009 in werking is getreden, diverse wijzigingen van het Besluit opgenomen.
2. Hoofdlijnen van de wettelijke regeling Met betrekking tot de tegoeden van depositohouders is ui teraard van belang welke fondsen precies door het deposito garantiestelsel worden gedekt en wie het stelsel financiert. Om te bepalen of een tegoed wordt gedekt is van belang of (i) de bank waar het tegoed is ondergebracht onder het stel sel valt; (ii) het product waarin het tegoed is ondergebracht onder het stelsel valt; en (iii) de rekeninghouder onder het stelsel valt. Ad (i) Onder het stelsel vallen in ieder geval alle in Nederland gevestigde banken met een vergunning van DNB. Dit zijn veruit de meeste in Nederland actieve banken) 2 Een kleine restcategorie wordt gevormd door niet-Nederlandse banken die afkomstig zijn uit de Europese Economische Ruimte (de EU, Noorwegen, Ijsland en Liechtenstein) en die een bij kantoor hebben in Nederland. Deze banken (inclusief hun Nederlandse bijkantoren) vallen onder het depositogaran tiestelsel in hun land van herkomst. Wel kunnen dergelijke bijkantoren, indien de dekking in het land van herkomst lager is dan in Nederland en indien zij dat wensen, aanvul lend deelnemen aan het Nederlandse depositogarantiestel sel. In het Wft-register op de website van DNB kan ge checkt worden in welke categorie een bank valt. Een slotte kan gewezen storden op de uitzonderingssituatie san artikel :26’, lid 2 ‘X’ft, isaarin is hepsald dat DNB, ii dan niet csp ians raag, kan besluiten dat de bepalingen inzake het depo itog ie intiestelsel v in os ereenkomstige toepassing zijn op banken met en zetel in een staat die geen hdstaat is en die hun bedrijf uitoefenen sanuit een in Nederland gelegen hij kantoor, indien op de sorderingen san crediteuren san die banken geen stelsel san deposirogarantie san toepassing is. waarvan de dekking gelijkssaardig is aan de dekking bedoeld in de richtlijn inzake de dcpos4ogarantiestelsels 1 t.r zake de intoren s in niet F FR hinken her ft [)N 13 dus de ruimte om t e sordele n of er s oldot.nd dc kkuiii bestaat onJc de p d h ink en bi u bi kanror n roep i seliike ii guL trege hit n, in hen dit nier hrt rl is de \sdc tlandse icgels in roep is inr te vcrkl iren 1 en lere liike ruimt best rit niet ren aanzien san bijkantoren san F1 R banken. I)ir ier schil laat zit. h sciklaren doordat EE R banken dienen mc tol Tijdschrift voor
doen aan de minimumnormen san de richtlijn, terwijl dat hij niet-EER-banken uiteraard niet het geval ïs. Hoessel dit systeem op 7ichzelf logisch lijkt, is in het licht van de decon— fiture van Icesave de vraag gerechtvaardigd of DNB niet ook ten aanzien van bijkantoren van EER-banken meer heoorde lingsvrijheid en, niet name ook, meer bevoegdheden zou moeten krijgen (zie tevens par. 4). Ad (ii) Op grond van artikel 20 van het Besluit komen voor voldoe nïng ingevolge het depositogarantiestelsel in aanmerking vorderingen tut deposito’s, met utzondering van vorderin gen uit deposito’s als bedoeld in bijlage B bij het Besluit (zie hierover uitgebreider onder ad (iii)). Eén van de kernbegrip pen betreffende het depositogarantiesrelsel is derhalve het begrip ‘deposito’. Dat is gedefinieerd in artikel 11 Wft als een tegoed dat wordt gevormd door op een rekening staande gelden of dat tijdelijk uit normale banktransacties voortvloeit, en dat een bank onder de toepasselijke wettelijke en contractuele voorwaarden dient terug te betalen, alsmede schulden belichaamd in door een bank uitgegeven schuldbe wijzen. Het begrip deposito is Vrij ruim. Fondsen die zich op lopende rekeningen, spaarrekeningen of termijndeposito’s bevinden vallen hier vrijwel altijd onder. Ook deposiro’s in vreemde valuta vallen onder het begrip deposito. Het blijft echter altijd zaak om te checken of een bepaald product is opgenomen in bijlage 13 bij het Besluit en de daaruit voort vloeiende vorderingen dus niet onder het depositogaran tiestelsel vallen, zoals bijvoorbeeld deposito’s die niet op naam staan. Ad (iii) Uit artikel 3:259 lid 3 Wft in samenhang met artikel 19 van het Besluit volgt dat de volgende (rechts)personen in aan merking komen voor compensatie:
Are ‘6 al 8.
Besluir.
t
Regeling houdende d . 5
t
dcl ike t tstsrelling mast mumlx drag
n de cm
rre. 2008, 21 san art 26 lid t Ikslurt tt ).
Dc traag str za h bos endten srrIkn nu
su
tak Int. rrr’d Dr
rot Ir’ t
aar ,p 1 nd
uur’,
0 nh
lenny
rhnrmnn n
Ot 1 kr
sri
p
ru
tsr a ttr rst sri t
drs, rnrnrrs
1
Irnanern 1 pr rr’ rdr
t
1/Str
dr.
tij
/r knp tratreb ii irs \ Ir sth ‘(1(18 5 ’s
ttr
\
j
rt
Dr rrrorrl k
Irrrrr
rk
t!
rd
.51
tr
str
litr
r
rd
1
t.i
IS
antr
‘t
/ 1
is r ri ik
rtzgnlrg 1
\ 1 Dr ,r
rrt
,
lrkrr
t ri
sr
rd rlrt d mo Os
tn
kar
als 0 nk id r h tO gr’sstrr nr’ Ii rr
Ir ki tonh ‘nOt ren rol t oor de torirrhihoudr
\
tO
t.
ns si erdn ( )nd
Os. \rdrri ,rtdsn mirkt rrtrri,
In pr
ir
san paard ri lxssrtsrheid
tO
‘rvd all i
t
t
rpr
t
1
\
t 1 t.
‘‘
55
/,gorg n
d
kr’s
115 n
t
rr
9 3 6(t sri 1 X Is
r 2 1
irbrirari
st
tast ‘009
De
(a) personen di deposito’s op eigen naam en voor eigen rekening hij de hetalingsonmachtïge bank aanhouden; (b) personen die tezamen met een persoon als bedoeld onder (al op eigen naam al dan niet voor eigen rekening depositos hij de heralingsonmaLhtige bank aanhouden: en (Ii derden ten behoeve an “ Ie een persoon als bedoeld onder ja) of(b) krachtens overeenkomst of wet op eigen naam depositos hij de heialingsonrnaehtig bank aanhoud t l)e belangrijkste in bijlage B opgenomen categorieën uitzon deringen betreffen deposito’s van (a) professionele beleu,gers en marktpartijen. Ch) rechtspersonen die op grond van hun omvang geen verkorte balans mogen opstellen (grote onder nemingen> en Cc) personen met een belang eq. insiders (zo als bestuurders, beheerders en hoofdelijk aansprakelijke ven noten van de hetalingsonmaehtige bank of personen die voor ren minste 50 deelnemen in het kapitaal van die bank of vergelijkbare zeggenschap hebben bij andere onderne mingen in dezelfde groep als de betalingsonmaehtige bank, alsmede de naaste verwanten van de genoemde personen). Een andere opvallende uitzondering betreffen deposito’s uit hoofde van transacties in verband waarmee een strafrechte lijke veroordeling is uitgesproken wegens het witwassen van geld. Vorderingen voortvloeiende uit deposito’s die den aangehouden bij een bijkantoor dat ïs gelegen in een staat die geen lidstaat is komen evenmin voor vergoeding in aanmerking. In bijlage B is vrij nauw aangesloten bij de toegestane ofverplichte uitzonderingen in de richtlijn inzake de depositogarantiestelsels en de daarhijbchorende bijlage. DNB besluit tot toepassing van het depositogarantiestelsel indien een bank hetalingsonmachtig is.b DNB doet van het besluit zo spoedig mogelijk mededeling in de Staatscourant. Ook publiceert DNB in door haar te bepalen landelijke nieuwshladen dat het depositogarantiestelsel in werking is gesteld en dat gedupeerden binnen vijf maanden na de datum van bekendmaking in de Siaatscourant met gebruik making van een daartoe door DNB vast te stellen formulier een aanvraag tot vergoeding kunnen indienen. 6 DNB draagt vers olgens zorg voor de vaststelling en het uitbetalen van de voor vergoeding in aanmerking komende vorderin gen. Betaling geschiedt niet later dan drie maanden na het tijdstip waarop de gedupeerde depositohouder /ijn sorderin gen op de hetalingsonmachtige bank heeft ingediend I)eie termijn kan in hi)zondL te gcs allen ssorde n serkngd ten hoogsir driemaal en telkens ooi ten hoogst doL maanden 1 ndi is DN B een sordering San een dcpositohoudei soldoet iii d:er.. reLhiun tc.r zk de s ordertng op de bets treedt linusnmal.htige bank.
toekonist
jan het a’epositogarantieste/se/
komen. I)NB op haar beurt verhaalt de vorderingen die op haar zijn overgegaan op de hetalingsonmachtige bank (c.q. dc boedel van deze bank). I)e baten die DNB ingevolge het serhaal ontvangt worden uitgekeerd aan de banken die een bijdrage hebben gedaan (wederom op basis van het vastge stelde omslagpercentagc). Een onderhelichte maar daarom niet minder belangrijke be paling is artikel 26 lid 3 van het Besluit. Op grond van deze bepaling houdt DNB hij het vaststellen van de waarde van een vastgestelde vordering rekening met mogelijke bevoegd heden om die vordering en andere vorderingen onderling op grond van de wet ofovereenkonsst te verrekenen. Aanwezige spaartegoeden worden dus in beginsel eerst in mindering gebracht op schulden van dc gedupeerde hij de betreffende bank (bijvoorbeeld schulden uit hoofde van een hypotheek of consumptief krediet). Alleen indien er na verrekening nog spaartegoed resteert kan de gedupeerde in aanmerking komen voor een uitkering onder het depositogarantiestelsel.
3. Recente ontwikkelingen Recentelijke regelgeving betreffende het depositogaran tiestelsel die niet onvermeld mag blijven betreft het op 11 november 2008 ingediende wetsvoorstel tot wijziging van de Wet op het financieel toezicht en de Faillissementswet in verband met de samenloop van de vordering op de boedel ingeval van noodregeling, surseanee van betaling en faillisse nient en de aanvraag van een vergoeding op grond van dc vangnetregeling De voorgestelde wetswijziging beoogt een oplossing te bie den voor de zogeheten vroeg/laarclai mers-problernatiek. 1)eze problematiek, die zich heeft voorgedaan bij de afwik keling van het faillissement van Van der Hoop. bestaat kort gezegd uit de situatie die kan ontstaan indien depositohou ders hun vordering op dc hetalingsonmachtige bank eerst indienen hij de curator en wachten met her aanvragen van een vergoeding bij DNB totdat zij een uitkering ïn het fail lissement hebben ontvangen. De depositohouder die aldus handelt kan op grond van het huidige systeem een hogere totale vergoeding op zijn vordering ontvangen dan andere
is r
\t
.+
d 1
o
c
.5 Ii
st
h 0 t t
ii
55
t.
\ [t
L
5
1 ) B is uits i rder as het deposi tog,o antiestelsel. maar n t .atnir r dar.ari 1 B s Ii et de lis dr.ig 0 di aan dL p0 d sr>in,,s lt is fieraald st n F’ftngt Jr setvin is een ,iiiListejef in rekinins’ aan d hidtaLriiities in artikel u2 \\ tt. lht insliep tiri sri d dniir il. h,iti t ie 5.1111E hipaald aan d li.irid uit /ui ei desi snor soldoLn!np .iuitehouden dcposito t tsges olge het depo itoarantïestelscl in aanmetkiisg zouden r Tijdschrift voor ei
lii’
in
in,
1
st
1.
—
1
‘‘1
it1
t,
S’S
De toeko,,ist van het tlepositogarantiestelsel
deposirohouders* \X’,iehten met het indienen van een vor dering hij DNB kan derhalve lonend zijn. Bijkomend pro bleem is dat door deze gang van zaken de verhaaismogelijk— heden van DNB vis—1-vis de faillissementsboedel ongunstig ssorden heïnvloed, De banken, die het depositogaran tiestelsel Onaneieren, zijn van dit alles uiteindelijk de dupe aangezien DNB de uirgekeerde vergoedingen niet namens zichzelf verhaalt, maar eventuele opbrengsten dient door te sluizen naar de deelnemende banken. Het wetsvoorstel wil aan heide ongessenste consequenties een einde maken. De situatie dat de wachtende depositohouder meer ontvangt dan anderen wordt overigens deels reeds ondervangen door de (tijdelijk) verhoogde dekking van € 100 000. Dit pro bleem speelt immers alleen met betrekking tot deposito’s die 25 groter zijn dan de maximale dekking. Ook in Europees verband is sprake van interessante ontwik kelingen. Uit een brief van de minister van Financiën aan de Tweede Kamer van 18 december 2008 blijkt dat de Ecofin Raad tijdens een bijeenkomst van 1 en 2 december 2008 akkoord is gegaan met een compromisvoorstel ter zake di verse wijzigingen van de Richtlijn inzake depositogaran tiestelsels. Nadat het Franse Voorzitterschap overstemming heeft bereikt met de Europese Commissie en het Europees Parlement zal een definitief voorstel worden voorgelegd aan de Ecofin Raad. Volgens de minister van Financiën zullen naar verwachting geen grote aanpassingen meer plaatsvin den en zal Nederland kunnen blijven instemmen, Gedu rende de bijeenkomst is gesproken over (i) de dekking met betrekking tot Europese depositogarantiestelsels; (ii) de ter mijn van uitbetalen; en (iii) een nader onderzoek door de Europese Commissie.
Ook vermeldenssvaardig is de naar aanleiding van ecn eind december 2008 ontstaan verkoopplan van de bewindvoer— ders van Icesave gerezen vraag of spaartegoeden van een grote groep spaarders (die ieder individueel onder de depo— sitogarantieregeling vallen) vrijelijk door de bewindvoerders kunnen vvorden overgedragen aan een andere bank. In de media zijn berichten verschenen dat DNB deze overdracht zou hebben geblokkeerd. DNB en de minister ontkennen dit. Hoewel de erkoop van de lcesave—tegoedcn thans niet meer aan de orde is kan de raag naar de overdraaghaarheid van tegoeden in de toekomst opnieuw opkomen. Uit een brief van de minister van Financiën aan de Iweede Kamer van 26 januari 2009 en de bijlage daarbij lijkt te volgen dat overdracht in beginsel mogelijk is. Dit is in lijn met de algemene bevoegdheid tot overdracht die door de rechtbank aan hewindvoerders in een noodregeling kan worden toege kend (en die in liet geval van Icesave ook is toegekend). Hierbij mag naar onze mening echter niet vergeten worden
22
Stel dat de deposwhouder
een sordering hedt van
€ 200 000 en dat
het uirkeringsperce’ntage in het faillissement 50°o bedraagt. Indien de sordering eerst wordt ingediend hij de curator en deze overgaat tot uitkering dan ontvangt de depositohoiidc t € 100 000. \‘ersolgens kan
hij de resterende votdering san € 10(1 000 tndienen hij DNB. Op grond van de huidige limiet onder het depositogaraittiestelsel zal deze sordenng volledig worden soldaan. [)e depositohouder krijgt dus de solledige € 200 000 terug. Indien hij zijn sordering eerst zou hebben ingediend hij DNB dan zou hij daarop € 100 000 hebben ontvangen.
kan
Vervolgens
hij de restanrsnrdering indietten in het f,iilhssetnent.
Daarop zal de deposirohouder dan slechts € 50 000 ontsangen In het eerste scenario is dc depositohouder dus € 50 000 beter
(500 c 1
af dan in het tweede.
In de discussie over de dekking is de Ecofin akkoord gegaan met een compromisvoorstel om op korte termijn de dekking te verhogen tot een mmnimumharmonisatiebedrag van € 50 oooH’ Het voornemen is dat de lidstaten op langere termijn de dekking zullen vaststellen op € 100 000 op basis van maximumharmonisatie. De datum van invoering is nog ondersverp van discussie (meest waarschijnlijk is 31 decem ber 2010 of 2011). De invoering van een verhoogde dekking van € lOt) 000 is voorts nog afhankelijk van het onderzoek door de Europese Com missie (zie hierna). Uit de brief van de minister an Financiën blijkt dat Nederland zich stes tg ft ingezet voor verplichte maxnnurnharmonisatie op een bedrag van € 1 tIl) 1)00. Ft ens is de 1 eoljn akkoord gegaan met een eomptomisvoorstel om de termijn svaarhin nen de uitvoerder van het deposinigarantieregclmng in Ne den md DNB) vergoedingen moet uitbetalen drastisch te erki Irten ,in drie maanden na liii tv angst van een .i,inv raag naar tvv iii tig dagen. s elke termijn slechts eenmna,il zal kun nen ss ni d n erlengd met tien dagen. in her comptoinis— ti-tel Is ten dot te een l)mtcier!rek dn ‘le 1 no ipesc ( om mlv Ie itigek ndgd, welke zich ial iehten op inder ndcre je Ie de hoocte s m de lekkmn en de in iie iii h trtnonlsa d dekking en de oor en nadelen in een ventuecl tte depovitog.iran til. stelsel. Indien her ondenzoe k mii Opt tdt er’s iJir, 1 iar Ilitlt ding to 1 dat wltr (.) ipnI 210)) ss celi. LI m t dc 1 un pc’se t. t,mnmls’tc niet passende lolrstel
2.5. In hei eerste scenario zoals
voor
tilt
een eveittilele tweede uitdeling.
In het tweede scenario tteemt l)Nl3 wel deel aan de eerste uitkering en ontvatigt zij tiek
hegittsel 50°o van € 11)1) ((00. Zie oser deze problema
iti
J. 1
S nijders, I)e s roeg/laatclainser.s—
een
gedet .i illeerde regel i lig net betrek
M H P. t laassen ets
tes eiss
problematiek IR. 200. nr 1. t
aow
de uitvoert lig
S,l t
t) tider ttteer door
t. t liii
tilt
op
alt
de
s
angncm ro ge 1 i tig
deze regeling heelt
tal betrekking tip de sarnrttss edo ing tussen 1 Vs 15 en de btw md—
t
olers
of ,.urator
,n
rdc ring
n
en
l’’or me i’c’.mleit
deposi ‘t h ode tv
in
mi
up
.5 sgmwrtcgcl ii” S t) $c()0 t t wet ‘n dl t d ,t.tr (fetid Is, nk bi o t ic lijk Zie ,,nmt n r k tmslloihc 0 I: ner:O’e
s
2’
1 ,mm
mdcc
.tt
is cctt
‘wlstt )fti,tie
(t
the
0’ t)
1(30
cl
t
mli t’ t
,,,
I 1 l
Is
ijs
‘
t
t,
p stIp
t
1
1
zit
w
i.its in
n
t
lv
m)1)uIc ti
/I20l3S,lI’l.
II ‘03 nt
,.,,liti
‘111 ‘lv mstl’tminhittl,ceksi»
i’t
:,
tm (t”
c
(t
:‘
t’
p ,f.c
tO
1
‘
‘
rw m 03)0 iie
k 1 I 1 1
is
\o.c t zint ‘s,
Is
ik
.
iI ,i
‘ii
mi 0 ‘Ir
es. rI
t
in fit 1
ten
‘‘p te l’esii’s.it),i,it dcl
k’,i’cr 1lttmS us ithu msril l.csltt,Om ‘‘t,
attmtiltttp
.ilt Je
1 ar k
‘
/
fijdss.hrift
de vorige noot bese hreven neemt 1 )N B
hooguit tiog een bedrag ontsangen
iii
(en
In
geen deel aan de eerste uirket Ing door de curator a.itlgezien zij zelf nog niets heeft uttgekcerd aan de depositoltotider. In deze situatie zal [)N I
t
i)
1
tot’ t
t
t
rm
s
(3 Bi
[‘‘i;,i
Stt
Ni k t
l
ltrli,irl/tmta,l(t
)00’I
De tot’konist t en her depoitoirrinizetelsel dat de aan het depositogarantiestelsel hijdragende banken niet zomaar zullen accepteren dat eén van hen ecn concur ren tievoordeel krijgt door overname van een grote porte feuille spaarders. Aangezien de banken het stelsel op dit mo mcm volledig financieren dient met deze bczss aren rekening te worden gehouden. 29 Het lijkt raadzaam dat voor dit soort gevallen een regeling wordt opgenomen in de wet. Hierin zou bijvoorbeeld een consultatierecht kunnen worden toege kend aan de aan het depositogarantiestelsel bijdragende ban ken.
op spaarrekeningen hebben staan (en de grote spaarbanken fors m,irkta,indeel hebben). zou een fonds ter flutancie— ring van het depositogarantiestelsel aanmerkelijk groter ang moeten zijn dan het fonds van de Stichting Beleg gers (,ompnsatiefonds. Desalniettemin lijkt de vorming san een dergelïjk fonds geen slecht idee. Hoewel het ver inoedelijk wel enige jaren zal duren vtordat het fonds s’ol— doende groot is ons enig gewicht in de schaal te leggen kun nen de risicos van het depositogarantiesrelsel op termijn flink worden gedempt.
Last hot not leest kan gewezen worden op de ontstane discus sie omtrent de financiering van het depositogarantiestelsel en de vragen die zijn gerezen over de bes oegdheden van DNB naar aanleiding van de deconfiture van icesave. Deze ontwikkelingen zullen in de volgende paragraaf uitgebreider aan de orde komen.
liet plan van enkele banken (en kennelijk ook de minister van Financiën) om het fonds te laten vullen door de spaar ders spreekt eveneens aan. Dit lijkt zonder meer de meest zuivere oplossing. Het ligt voor de hand dat degenen die zekerheid ontlenen aan het depositogarantiestelsel (de spaar ders) een beperkte premie hetalets voor die zekerheid. Hier bij speelt ook een rol dat de Europese richtlijnen inzake de vangnerregelingen de eis stellen dat het financiële stelsel niet in gevaar mag komen door de financieringsverpliehtingen ten aanzien van de te verrichten uitkeringen.° Indien de financiering van een substantieel fonds de banken (verder) in de problemen ZOU brengen dan schiet het fonds zijn doel voorbij.
4. Mogelijke aanpassingen Naar aanleiding van de tijdelijke verhoging van het garantie bedrag onder het depositogarantiestelsel rot € 100 000 is onder (een deel van) de Nederlandse banken commotie ont staan. Mede als gevolg van deze verhoging zou het faillisse mcm van een grote bank kunnen leiden tot een ramp voor de overige banken. ° Op dit moment lijkt het niet onaanne 5 melijk dat de € 100 000 grens op korte termijn een meer permanent karakter zal krijgen. ’ De risico’s van het deposi 3 togarantiestelsel voor de banken zouden daarmee alleen t2 maar groter worden. In dit verband heeft een san de Nederlandse grootbanken recentelijk gepleit voor afschaffing van het stelsel en invoe ring van een nieuwe regeling waarin spaarders een premie storten in een (sraars)fonds svaaruit gedupeerden in geval van een faillissement kunnen worden betaald. De te betalen premie zou in dit systeem een percentage van het spaarte goed bedragen en zou lager kunnen zijn al na gelang de bank waar de spaarder spaart meer solide is. Bovendien zou deel name aan deze verzekering’ facultatief moeten zijn. Niet alle banken kunnen zich vinden in het voorgestelde systeem. Sommigen vinden afschaffing van het depositoga— rantiestelsel onwenselijk. ‘‘el lijkt men het eens te zijn dat moet ssorden nagedacht over de financiering van het stelsel. ‘volgens diverse media zou ook de minister san Financiën zich begin december os er de materie hebben uitgelaten. l1i wil de depositogarantieregeling instandhouden maar zou om dc financiering daarsan sihlen stres rn naar een F tito rees fonds, Dit fonds zou ges uld kunnen ssordeti dom sp,aardct te verplie hien een desi s.sn d 5 on ix .ingen rente af te staan aan het fonds een verpiii. h te rentekori Ing derhals Sinds begin december heeft dc Ininister au 1 in.incisn zit. h Is er oor zover ons bekend niet iii gnt.i.ils os er uitgelaten.
ccii
Indien wij het goed begrijpen is de minister van Financiën mening dat her ‘spaardersfonds een Europese dimensie moet hebben. Aangezien het depositogarantiestelsel een Eu ropese basis heeft en er onderzoek wordt verricht naar de haalbaarheid van een Europees garanriestelsel is deze ge dachte begrijpelijk. Desalniettemin kunnen vraagtekens worden gezet bij de haalbaarheid van een Europees fonds op van
29. Anderzijds kunnen banken een soordeel hebben hij serkoop doordat als gevolg daarvan mogelijk minder hoeft te worden uitgekeerd onder het deposirogar.in riestelsel. 10. H erbij d en t aangetekend te worden d.ii de banken n her geval san
liesal e niet hoe’s en op ie iiraa en oor de t addu ro tele kosten san erhoogde dekki rig. De minister v.or na neen heelt l.r ren stereo dat dt. Staat dcie kosis’ir oor bar r reken rio neemt aange, en dt. lnarrken
nog ii
-
Fici
net Ii adderi is
pet ode air
o srkroo s. md
1 s ei o
[je
ii
idee san een fotids is niet n tI\S 1 en linzien san h t ht’)egg’ rs om1\5nsatixtc1sc1 b t.i.it t trsnts L’t otilpen tiefonds san dc Sti hoog Bclegget ( oniptnsatictonds. Dit fond ssoîdt ge orind door b,jdrapcu s in de ehelm mr nd finanLicie undernemingt n die Lee is h ink zi is. Aar ge’/ir’is ‘sederlandet s in totaal enkele lionderdeti miljarden
it
t.) t.
na ii
isr 1 f r 1
•
5 d
‘g. t.’
€ ton (in /i,_
sr.ie r.
,
ts’rt.je1
h’
.
1.
I(s Belet
-
tt.
l’rii,iri
ii our 201)1)
T)jdsr hrift veor
kin
_
-
i -
‘
iSi 5
)
it.
‘t.i t.r
t
j ,.
orsielie
t
r
S% otdt
.
s
t.
0.’.
na afloop san
gehaiidha.i d
417 11)0 iii
)
r
Vist
‘
10.
Hfl1 tot)
oir’beeid €
s gesoiC iii 1 i
1 let
s
e’r)iogi
oktober 21)10)
‘‘
ga ii
foiiijt.i:
5
air op
een
gier s ec i omhi,o
kr 2
n r 5 e 9 nrd mei d
nog nisi duidelijk oi’dc grenS ‘,in €
ii t
:.
1
Ii,
.
‘
.t.it,.t.i_irit. 5 ,e11 7
s’i
dt.
t
ot
dat dv
uidif
ik)’
-
ii)
seord
i
t.
iiOoi.r’ t lcr
t
De toekomst van het depositogarantiestelsel korte termijn. Vooruitlopend daarop zou gekozen kunnen worden voor een Nederlands fonds. ‘
Een ander aspect dat raakt aan de toekomst van het deposi togarantiestelsel zijn de beoegdheden van DNB ten aanzien van in Nederland actieve bijkantoren, zoals tot soor kort Icesave. Banken uit de EER hebben een Europees paspoort en mogen binnen de EER bijkantoren openen. Het toezicht op zowel de bank als haar bijkantoren wordt uitgeoefend vanuit het thuisland (home country control). Het land waar het bijkantoor is gevestigd houdt slechts toezicht op de Ii quiditeit van dat bijkantoor, Naar verluidt zou DNB er medio augustus 2008 al bij Landsbanki en de Ijslandse toezichthouder op hebben aan gedrongen dat lcesave onmiddellijk zou stoppen met het aantrekken van spaargeld in Nederland. Landsbanki en de Ijslandse toezichthouder zouden hier niet aan hebben willen meewerken. De minister van Financiën is eind augustus op de hoogte gebracht van de zorgen van DNB. De Neder landse spaarders wisten echter nog van niets. Tot vlak voor het uitspreken van de noodregeling op 7 oktober 2008 zijn gelden naar Icesave overgeboekt. De president van DNB stelde later dat DNB haar zorgen niet publiek kon maken omdat anders een run’ op Icesave zou zijn ontstaan, met alle gevolgen van dien. Uiteraard is voormelde gang van zaken niet wenselijk. De teloorgang van Icesave kost Nederland in het slechtste geval meer dan een miljard. Men kan zich met recht de vraag stellen of DNB niet toch had moeten ingrijpen of het Nederlandse publiek had moeten waarschu wen. De minister van Financiën laat in dit verband een evaluatie uitvoeren door prof. Du Perron en prof. De Moorvan VughtJ Hen is verzocht een achttiental vragen te be antwoorden die kort gezegd voornamelijk zien op de bevoegdheden van DNB om een bijkantoor te beperken in zijn activiteiten hier te lande, de eisen voor aanvullende deel name aan het Nederlandse depositogarantiestelsel, de feite lijke gang van zaken rondom Icesave en, niet in de laatste plaats, de toezichtbevoegdheden en handhavingsinstrumen ten van DNB. De minister van Financiën verwacht de resul taten van de evaluatie tegen het einde van het eerste kwartaal van 2009 openbaar te kunnen maken. —
Vizschrzfi Bij het ter perse gaan san dit nummer sverd bekend dat de verhoogde dekking tot € 100 000 onder het depositogaran tiestelsel conform de verwachting verlengd is (tot 31 decem ber 2010). Daarna zullen de EU-lidstaten in beginsel ver plicht zijn een dekking te bieden van € 100 000.
—
Zonder op de uitkomsten san de evaluatie vooruit te willen lopen zal in ieder geval voorkomen moeten worden dat een dergelijke ‘,ituatie zich nogmaals voordoet. Van de in Neder land scrgunninghoudende banken kan nier serssacht wor dn dat ze garant (blijven) staan voor bijkantoren die geen gehoor geven aan verzoeken van 1)NB \4oehten Neder landve spaarders gaan bijdragen aan een nieuw op te richten londs ter financiering van her depositogarantiestelscl dan zullen ook zij daar niet toe bereid zijn. Fcnslotte zal ook dc Ne&rlandsc overheid ccn herhaling san hct Iccsave scenario willen voorkomen, \ rijheid san sc’stigingcn het srij kunnen ernel t n van hancaire diensten ho Hen 1 utopecs verband is ecn ,rt 01 goed. 1 r moet echter oorkomcn ssorden dat dit 1 idt tol xcessen zoals in ht geval san le sise D\B zal in de’ t k msr ren sanzirn san bijkdnroren in 1 1 R hinken een let evefte rol moeten kunnen) sets ulle’n.
Tijdsdinft
voor
1
35. Een vraag daarbij is ssel of dit in 1 uropees serband op beissaien stuit. k’itgangspunc san de richtlijn is namelijk dat de kredicnnsnellingen de kosten snor financiering san de depositogarannesrelsels ,elf dragen. Bij gebreke aan specifieke finaneienngsregels lijkt een door spaarders seflnaneierd Nederlands fonds oorsh inds t. htrr niet t moe’elijk fge pe kn is dat Ijsland ve et se ttdt.lijk blijft soor ter iebetalii p ii le t. rste € 20 8 t p ere t. d in let El lat do. at inn St 1 i ,nc,’sien 1) land net oer v t d nde h tdscn ioeh kt be ft d Ne derl endse over eid lJslar d i € 1 3 a ii and eend om tan hait 5 verplielit.ngen te soldoen Naast de ianiienl jke kisten san de serho S
«ing San de dekking onder ht deposir giroittestelsel loopr \ derland c’i ki il etnsieo p Ij land k oh t i.n’ in d let Ijsland
d is ook
oH edel 1 feit
/
1
i
s’l
lt. 1,
t
t
Ir
‘His tls’dp 1
t.
t
ttii t t t. sa
l)NB
t
l
t t
il
ji,
5 aitt
0 0e,
1 ii
N r. 2 3
1 Ii
kit
t
t
1
1
t
i
t
‘velt
d
t
is
ii
fcbru,ini intact 200i
