DE TECHNIEKEN VAN DE KLASSIEKE FILOLOGIE

DE TECHNIEKEN VAN DE KLASSIEKE FILOLOGIE

I.

Tekstkritiek 1. Inleiding  Definitie  Noodzaak

a. (bijna) geen autografen b. (bijna) geen directe apografen c. Tussenstadia d. Constitutio textus    

Heuristiek Recensio Examinatio Emendatio Divinatio corruptela Variae lectiones

2. Heuristiek a. Soorten getuigenissen Emma Vanden Berghe (2013-2014)

 Directe overlevering  

Middeleeuwse handschriften Antieke papyri

 Indirecte overlevering  

Uittreksels (excerpta) Citaten Belang van commentaren en scholia: - lemmata = echte citaten - wijzen op varianten - geboden interpretatie - zelf ook wijzigingen

  

Parafrasen Vertalingen Navolgingen of parodieën

b. Het verzamelen van álle gegevens c. Opsporen van de volledige tekstoverlevering  Het werk van anderen  

Bibliografieën Praefationes

 Beschikbare bronnen 

  

 

Bibliotheken/musea Kloosters Privé-bezit Catalogi Volledige catalogus = utopie Inventarissen van catalogi Grieks Latijn Papyri Vroege gedrukte uitgaven

 Manuscripten bekomen (foto’s, microfilms, cd-rom, scan)

Emma Vanden Berghe (2013-2014)

3. Recensio a. Collatie  Gedrukte uitgave + aantal handschriften beperkt  Geen gedrukte uitgave  Overschrijven  Voorbeelden van collatiemethoden b. Één/meerdere handschriften  Codex unicus  Meerdere getuigen c. Soorten fouten  Fonetische verwarringen 



Grieks Itacisme αι onderscheid lange en korte vocalen Latijn u: spirantische uitspraak ae

 Verwarring van op elkaar gelijkende lettervormen 

 Emma Vanden Berghe (2013-2014)

Grieks Oudere vormen van boekenschrift & unciaalschrift Minuskelschrift Latijn

Capitalis quadrata & capitalis rustica Unciaal Minuskel

 Verwarring van op elkaar gelijkende woorden  Fouten onder invloed van de context  Verkeerde scheiding van woorden  Lipografie  

Homoioteleuton/haplografie Onoplettendheid

 Dittografie  Verkeerde interpretatie van een afkorting  Transpositie van letters, lettergrepen, woorden, zinsdelen, zinnen  Interpolaties    

Beoordeling door een lezer Marge of interlineair …

Banalisatie (lectio difficilior => lectio facilior)

d. Correcties en contaminatie

 Corrigeren  Varianten noteren  Kopiëren van een reeds van varianten voorzien handschrift Emma Vanden Berghe (2013-2014)

Niet erg Contaminatie

   

Helemaal kopiëren Variant onvermeld laten Van plaats verwisselen Oorspronkelijke lezing onvermeld laten (variant wel)

e. Het onderzoek naar de verwantschapsverhoudingen tussen de manuscripten

 Enkel betekenisvolle fouten  Eliminatio codicum descriptorum  Errores coniunctivi & errores separativi  

Onafhankelijkheid Samenhorigheid

 Hypothetisch voorbeeld  Terminologie  Nut van een stemma  Beperktheid van de stemmatische methode   

Verticale overlevering Open overlevering Antiek auteur: zelf min of meer gewijzigde versie

4. Examinatio & emendatio a. Recensio => 3 mogelijke resultaten  Codex unicus  Volledig reconstrueerbare archetypus Emma Vanden Berghe (2013-2014)

 Twee of meer variantendragers b. Lezing: 2 voorwaarden  Betekenis  Taal & stijl & technische details c. Houding van de uitgevers bij verdachte lezingen  Hyperkritische houding  Conservatieve houding d. Onmiskenbaar corrupte overlevering e. Gelijkwaardige varianten  Één variant: fout ontstaan uit een lezing die met de andere variant overeenstemt  Beide verklaarbaar uit één zelfde reconstrueerbare basislezing  Onmogelijk een basislezing te reconstrueren  Beide varianten lijken aanvaardbaar

5. De kritische uitgave a. De praefatio (critica) b. Bij de eigenlijke praefatio kunnen aansluiten:  Grammaticale & orthografische kenmerken

Emma Vanden Berghe (2013-2014)

 Vroeger uitgaven  Bibliografie van studies c. Een lijst van gebruikte sigla d. Tekst e. Kritisch apparaat (apparatus criticus)  Lezingen van apografen (als: onleesbaar, lacune, conjectuur)

 Orthografische varianten (als: betekenisverschil)  Bestaande conjecturen (als: waardevol)  Verklaring kritische tekens, persoonlijke keuze, bijdragen

 Positief kritisch apparaat  Negatief kritisch apparaat f. Andere apparaten (fontes, imitationes, testes, loci similes, apparatus biblicus)

g. Nut van de tekstkritiek en van een degelijke kritische uitgave  Taal en stijl  Inhoudelijk

Emma Vanden Berghe (2013-2014)

II.

Tekstkritiek 1. Inleiding a. Definitie b. 2 redenen voor toelichting  Taal (dode taal & niet steeds in dezelfde vorm)   

Historische evolutie Dialectische verschillen Verschillende sociale klassen

 Inhoud (cultuur ver van ons)

2. De filologisch-historische methode a. Methode bij exegese toegepast b. Twee basisregels  Geheel & delen (anders contradicties)  Historisch kader (anders anachronisme)

3. Bijzonderheden in verband met de formele verklaring a. Woordenschat  Betekenis van een woord kan verschillen     Emma Vanden Berghe (2013-2014)

Periode Dialect Genre Auteur

 Woordenboeken   

Niet alle woorden/betekenissen Fouten en lacunes Homoniemen

b. Grammatica c. Metriek d. Stijl  Taaleigen  Stijl van de auteur of het kunstwerk

4. Bijzonderheden in verband met de inhoudelijke verklaring a. Historische of zakelijke verklaring  Uitvoerige commentaren  Beknopte commentaren b. Literaire interpretatie c. Individuele interpretatie

Emma Vanden Berghe (2013-2014)