alles over geluid, gehoor & gezondheid
‘De taal van een hond kun je leren begrijpen’ Martin Gaus
Muziek als geheugensteuntje Muziek helpt alzheimerpatiënten met herinneringen
‘Het kan zijn dat ik op korte termijn helemaal doof word’ Hedda de Roo heeft het syndroom van Usher
Het geluid van
New York
In dit nu mmer 44
53
58
70 12
Interviews
Favoriet Martin Gaus vertelt over honden en over zijn favoriete geluiden
18
Samenspraak Gebarendocent Peter leert de dove vluchteling Mohammed Nederlandse Gebarentaal
26
Hoorheld Veearts Johannes kan zich een leven zonder hoortoestellen niet voorstellen
Jarno Ibarra begon met 58 Passie beatboxen toen hij op school zat
65 34
omdat dat stoer was, later werd hij Nederlands kampioen Op de werkvloer
Susanne vertelt hoe 65 Zwemjuf zij communiceert met dove en
Martin Gaus Coverfoto
04
alles over geluid, gehoor en gezondheid
17
Mijn beroep
38
Aan tafel Een bijzondere lunch bij de NSDSK in Amsterdam
44
Leven met... Hedda de Roo gaat langzaam steeds minder horen en zien door het syndroom van Usher
Columns
Ilse Over onomatopeeën in de Nederlandse taal
56 Lotte Na een romantisch weekje Parijs dreigt een ritje in de achtbaan roet in het eten te gooien
21
Informatief
Wetenschap Wat muziek kan doen voor mensen met Alzheimer
Onbelemmerd Toneelvoorstellingen met boventiteling: een totaalbeleving voor slechthorende bezoekers
10
21
Actueel Geluid en gehoor in het nieuws Rondgevraagd
Techniek & innovatie
apps en telefoon53 Handig instellingen voor doven en
slechthorende leerlingen
kijkje bij het team van 29 Een Tolkcontact
inhoud
slechthorenden
70
Het geluid van... Welke geluiden komen we tegen in New York?
En ook... Gehoord
06 Het heien op de bouwplaats Luisterend oor
had verwacht nu snel 09 ‘Ikverkering te hebben, maar dat is niet gelukt’
welk geluid kunnen mensen 42 Aan mij herkennen? Gadgets
50 Leuke (hoor)innovaties 78
Uit- en thuistips Waar gaan we heen, wat gaan we doen? Puzzel
kans op de dvd 80 Maak La famille Bélier
81
Gezond Gehoor thuis Ontvang Gezond Gehoor drie keer per jaar in de brievenbus Colofon
82 Aan dit nummer werkten mee... 05
favoriet
‘Honden zijn veel slimmer dan we denken’ Martin Gaus is oprichter van het Martin Gaus Gedragscentrum en heeft bijna twintig hondenscholen in Nederland en België. In zijn trainingen leert hij mensen om hun huisdieren beter te begrijpen en daardoor beter met hen te kunnen communiceren en samenwerken. Uitgangspunt is de gedachte dat je altijd van dieren krijgt wat je verdient.
12
13
Martin Gaus
Martin Gaus
‘Het spinnen van cheetahs vind ik een prachtig geluid’
favoriete dieren zijn kippen. Ik heb zelf een groepje in mijn
‘Honden communiceren met elkaar en met ons via een
IDEE VAN ALFALEIDER IS ACHTERHAALD
universele lichaamstaal en door geluiden te maken. Huilen
‘Dieren zijn mysterieuze wezens en wij mensen denken
doen ze bijvoorbeeld als ze hun roedel willen verzamelen
veel over ze te weten, maar komen er later vaak achter dat
of als ze aandacht willen. Laag blaffen is een vorm van
onze ideeën helemaal niet juist waren. Zo weten we pas
waarschuwen en hoog blaffen doen ze uit opwinding of
sinds twintig jaar dat de leden van een wolvenroedel
angst. Maar niet alle honden jengelen op dezelfde manier
automatisch de rangorde kennen, zonder dat daarover
of bedoelen hetzelfde met een bepaalde toon. Je moet
gevochten wordt. De leden van de groep stuwen als het
dus de taal van jouw eigen hond leren begrijpen. Ze
ware hun leider zelf omhoog. Het lang heersende idee van
babbelen sowieso altijd tegen je met een reden. Soms
de roedel met een dominante alfa als leider bleek
manen wij ze tot stilte, omdat we vinden dat ze zeuren.
gebaseerd op onderzoek naar wolven in gevangenschap,
Maar ze proberen je dan iets duidelijk te maken,
die geen natuurlijk gedrag vertonen. Toen deze nieuwe
van gesproken commando’s. Dat gaat prima, mits de hond
fijn. Naast mijn kippen heb ik ook drie hanen. In principe
bijvoorbeeld dat ze uit moeten of dat ze zich vervelen.’
feiten boven tafel kwamen, zijn we gestopt met trainen
jou in het vizier heeft. Typerend voor dove honden is dat zij
vind ik gekukel best mooi, maar niet als ze om vier uur ‘s
vanuit de gedachte dat je de alfaleider voor je hond moet
nog sterker op hun baas gefixeerd zijn dan hun horende
ochtends tegen elkaar proberen op te bieden. Dan kan ik
SAMENWERKINGSVERBAND
zijn. De slipkettingen en fysieke straffen zijn vervangen
soortgenoten. Ze houden constant oogcontact. De meeste
ze wel de nek omdraaien. Dat geldt natuurlijk voor alle
‘Huisdieren zijn onderdeel van het gezin. Om een goede
door training met positieve bekrachtiging. Alleen Cesar
honden doen dit van nature, maar je kunt het ook trainen.
geluiden. Te veel van een geluid gaat op een gegeven
relatie met ze te hebben, moet je een samenwerkings-
Millan (een populaire Amerikaanse hondentrainer, red.)
Als je een dove hond uitlaat en hij een eindje voor jou uit is
moment irriteren. Zo vond ik het ook niet fijn om meer dan
verband aangaan. Dat doe je door voldoende kennis te
gebruikt nog de alfatheorie en de bijbehorende negatieve
gelopen, verstop jij je achter een boom. Op een gegeven
duizend kilometer naar Zuid-Frankrijk te moeten rijden met
hebben van hun gedrag en door te begrijpen dat zij veelal
methoden. Hij loopt dus eigenlijk twintig jaar achter in zijn
moment heeft hij door dat hij je kwijt is en daar schrikt hij
een blèrende hond achter in de auto. Hij heeft de hele weg
dezelfde emoties hebben als wij. Zo hebben honden, net
denkbeelden. Dat is heel erg jammer, want hij heeft veel
van. De volgende keer zal hij je veel beter in de gaten
gejankt en gegild alsof hij vermoord werd. Terwijl hij
als mensen, spiegelneuronen. Dat zijn neuronen die actief
invloed op de miljoenen mensen die hem op de televisie
houden. Op die manier kun je de hond leren dat het veel
autorijden helemaal niet eng vond, maar hij verveelde zich
worden wanneer je waarneemt wat iemand anders doet,
zien en zijn methoden vervolgens overnemen.’
oplevert om naar jou te kijken.’
gewoon. Dat was een lastige hond om te trainen, erg
uitvoert. Daarbij kunnen ze bepaald gedrag aanvullen. Als
BAZEN TRAINEN IS MOEILIJKER DAN HONDEN TRAINEN
HULPHONDEN TRAINEN
oordoppen te kopen. Ook in mijn kennels dragen
je hond bijvoorbeeld merkt dat je gestrest bent, legt hij zijn
‘We trainen niet alleen honden, maar ook hun bazen. Zo
‘We hebben ook hulphonden getraind voor doofblinden in
tegenwoordig alle medewerkers oordoppen. Want door
kop op je schoot, kijkt je met zachte ogen aan en knippert
werken we mee aan de resocialisatie van in beslag
een rolstoel. Alleen de allerbeste honden komen hiervoor
het jarenlange werken tussen het geblaf in de kennels
heel rustig met zijn ogen. Op die manier probeert hij jou te
genomen honden. Die komen hier volledig platgespoten
in aanmerking. Zij worden in drie maanden klaargestoomd
heeft mijn vrouw gehoorbeschadiging opgelopen en moet
kalmeren. Honden zijn veel slimmer dan we denken.
binnen en moeten wij proberen te herstellen. Dat gaat
en vervolgens trainen we nog een maand met de nieuwe
zij nu hoortoestellen dragen.’=
Sommige hebben het cognitieve niveau van een kleuter. Zij
razendsnel. Vaak kunnen wij ze binnen drie dagen al
baas samen in diens eigen omgeving. Er zijn in zulke
begrijpen ons veel beter dan wij hen begrijpen.’
aanhalen. Dat krijgen we voor elkaar door vanaf het begin
gevallen wel enkele beperkingen in de communicatie
normaal met ze om te gaan. We gaan met ze wandelen en
tussen baas en hond, bijvoorbeeld als iemands stem niet
praten tegen ze. Zo voelen ze dat ze veilig zijn en dan
duidelijk verstaanbaar is voor de hond. Die moet dan leren
AL RUIM 200.000 HONDEN GETRAIND
neemt automatisch hun territoriumdrift af en ontspannen
om bepaalde acties uit zichzelf uit te voeren, zonder dat
Het Martin Gaus Gedragscentrum (nu de Martin
ze. Na een week of drie is de hond er weer klaar voor om
daarvoor commando is gegeven. Maar dat de verbale
Gaus Academie) en de hondenscholen zijn ontstaan
in de maatschappij terug te keren. Maar dan moeten we de
communicatie tussen baas en hond minder is, betekent
uit vraag van klanten. Nadat hij op televisie was
baas nog heropvoeden. We leren hem hoe hij met de hond
niet dat de band minder sterk is. Veel kleine aanrakingen
verschenen, werd Martin Gaus gevraagd om
moet omgaan in verschillende situaties. Veranderen is voor
zijn ook een manier om te communiceren, te belonen en
cursussen te geven en een instructeursopleiding
mensen heel erg moeilijk. Maar ook zij moeten hun gedrag
genegenheid te uiten.’
te starten. Uiteindelijk zijn daar de academie en de
vriendelijk. Het is ook een heel rustgevend geluid. Als ik in de tuin ga zitten, komt een van mijn kippen soms op schoot en dan mag ik hem kriebelen. Dan produceert hij ook zo’n tevreden getok. Het zijn beestjes met een heel klein beetje verstand, maar op zulke momenten zijn ze echt gelukkig.’
‘Hoewel ik dol ben op dieren, vind ik niet al hun geluiden
hondenscholen uit voortgevloeid. Bij de scholen
aanpassen, anders is de hond ten dode opgeschreven.’ FAVORIETE DIERENGELUIDEN
zijn tot op heden al ruim tweehonderdduizend
DOVE HONDEN TRAINEN
‘Het spinnen van cheetahs vind ik een prachtig geluid. Er
honden getraind, waaronder zijn eigen hond, de
‘Bij een aantal hondenscholen hebben we ook dove
lag eens een jachtluipaard met zijn kop op mijn schoot en
whippet Vlinder.
honden opgeleid. Dat doe je met handgebaren in plaats
het klonk net alsof hij een motortje had ingeslikt. Maar mijn
Foto’s
Martin Gaus
hardleers. Uiteindelijk ben ik ergens gestopt om
Jamie Knecht
‘Dove honden zijn nog sterker op hun baas gefixeerd’
tuin rondscharrelen en hun getok klinkt zo gezellig en
VERVELENDE DIERENGELUIDEN
op dezelfde plek in de hersenen als bij degene die de actie
14
favoriet
Tekst
favoriet
15
hoorheld
Johannes (29) kan zich een leven zonder hoortoestellen niet voorstellen. Zowel in zijn werk als in zijn privéleven zorgen ze ervoor dat drempels een stuk lager zijn. In zijn
‘De hoortoestellen heffen voor mij veel beperkingen op’
dagelijkse werk als veearts zijn ze zelfs onmisbaar. ‘Ik kan niet communiceren met de mensen om mij heen zonder mijn hoortoestellen.’ Johannes droeg al op jonge leeftijd hoortoestellen. Rond
Ideaal. Ik durf de stelling wel aan dat ik dankzij de techniek
zijn 1e verjaardag kreeg hij zijn eerste set aangemeten.
mijn werk als veearts gewoon kan uitvoeren. Tien jaar
‘Mijn ouders hadden mij aangemeld voor een gehoortest
geleden had dat niet gekund.’ En ook in zijn vrije tijd is hij
en daaruit werd direct duidelijk dat ik slechthorend was.
blij met zijn hoortoestellen. ‘Ik voetbal in een vriendenteam.
Vlak daarna kreeg ik hoortoestellen. Ik heb ze al bijna mijn
Het is op zijn zachtst gezegd best handig om dan
hele leven dus.’ Tegenwoordig is het in Nederland
hoortoestellen in te hebben. En in de kerk gebruik ik de
gangbaar om zeer jonge kinderen al hoortoestellen of in
ringleiding. Verder vind ik het erg fijn om de wind te horen
sommige gevallen zelfs een cochleair implantaat te geven.
ruisen als ik op de fiets zit.’
Maar dertig jaar geleden was dat niet zo. Afsluitend geeft Johannes nog een tip aan mensen die
26
twijfelen over het al dan niet dragen van hoortoestellen.
eigenlijk niet wat ik mis qua geluid. Wat ik wel weet is dat ik
‘Probeer zoveel mogelijk hoortoestellen uit. Ook al is het
niet zonder mijn hoortoestellen kan. Door die dingen kan ik
een grote stap. Je weet gewoon niet wat je mist qua geluid
communiceren met de mensen om mij heen. En dat is zo
als je slechthorend bent. Maar de mensen om je heen gaan
ontzettend belangrijk. Ze heffen voor mij veel beperkingen
het steeds duidelijker merken. Tegelijkertijd is het ook
op,’ zegt Johannes. Zowel in zijn werk als in zijn privéleven.
belangrijk dat de mensen om diegene heen positief blijven
In 2006 is hij Diergeneeskunde gaan studeren. Inmiddels
over het dragen van hoortoestellen. En elke vooruitgang
werkt Johannes als veearts op de Veluwe. Een boeiend
blijven benoemen. Dat kan voor veel twijfelaars echt de
beroep in een mooi deel van Nederland. Maar ook een
doorslag geven om de hoortoestellen in te houden.’=
beroep dat intensief is. Zeker als je slechthorend bent, zegt
mensen, en vergeet de dieren ook niet. Die zeggen vaak
Hoorhelden zijn personen die dankzij
meer dan je denkt met geluiden. Ik werk veel samen met
hoortoestellen weer goed kunnen horen en
veehouders om hun dieren gezond te houden. Het liefst
hierdoor volop genieten van het leven. Met hun
voorkomen we dat dieren ziek worden. Maar mocht het
verhalen maken ze anderen duidelijk wat een
toch gebeuren dan ga ik samen met de veehouder op
hoortoestel voor iemand kan betekenen. Lees meer
zoek naar de oorzaak.’
ervaringsverhalen van hoorhelden op de website van Vereniging GAIN: www.vereniginggain.nl.
Er is een onverwachte overeenkomst tussen de wereld van hoortoestellen en die van veeartsen volgens Johannes. ‘De
Bent u zelf een Hoorheld of kent u iemand anders
techniek. Die gaat zo onwijs snel, ook in mijn branche. Ik
die een Hoorheld is? Dan is Bas de Hoorman van
heb bijvoorbeeld een speciale stethoscoop om dieren te
Vereniging GAIN op zoek naar u! Aanmelden kan
beluisteren. En dankzij een ComPilot-kastje dat ik om mijn
ook via de website.
nek hang, kan ik gewoon via bluetooth mobiel bellen.
Foto
HOORHELDEN
Bert Platell
overleggen en communiceren. Met veel verschillende
Daisy de Pater
Johannes. ‘Het is een vak waarin je continu moet
Tekst
‘Dankzij de techniek kan ik mijn werk als veearts doen’
‘Omdat ik sinds mijn geboorte slechthorend ben, weet ik
27
rondgevraagd
Aan welk geluid kunnen mensen mij herkennen? CHRISTINA WAGTHO (37) ‘Ik ben met klassieke muziek
opgegroeid. Deze muziek geeft mij nog steeds een vertrouwd gevoel en rust.
Mijn gezin is eraan gewend dat ik elke
Welke geluiden worden met jou geassocieerd?
dag muziek draai. Geregeld speel ik
ook piano en gitaar. Een wereld zonder muziek kan ik mij niet voorstellen. Verder hoor je mij niet. In huis loop
AVELIENE BLANKENSTIJN (43)
LEO CHIELLE (48)
ik het liefst op hele dikke sokken. Ik
‘Huisgenoten onderscheiden mij
‘Het eerste wat bij me opkomt bij
moet niets horen als ik in huis loop en
aan het geluid van mijn sloffen en
deze vraag is het geluid van mijn
al helemaal geen hakken. Mijn huis-
het schrapen van mijn keel. Mijn zus
motor. Ik heb een BMW R1150RT uit
genoten herkennen mij dus ook aan het
herkent mij aan mijn stem. Voor mijn
2004, die ik het hele jaar door gebruik
zachte geluid van mijn dikke sokken.’
vriendinnen is het geluid van mijn
om van Amersfoort naar Amsterdam
regelmatige gesnuit herkenbaar. Een
te rijden. Mijn buren horen dus heel
andere vriendin associeert mij juist met
goed wanneer ik wegga en wanneer
PATRICK HOENCAMP (27)
AMBER BAKKER (15)
stilte. Ik las in een encyclopedie dat
ik weer thuiskom. Ook de mensen
‘Ik woon weer bij mijn ouders nadat
‘Ik vind het geluid van lachende
geluid iedere verandering is van de
in de file, die er altijd staat op de A1,
ik een periode in het buitenland heb
mensen super leuk. Iedereen
heersende statistische atmosferische
horen mij regelmatig. Al zullen ze
gestudeerd. Nu moet ik mijn ouders
heeft zijn eigen lach. Ik lach zelf
druk, hoorbaar of niet hoorbaar. Ik vind
dan niet weten wie ik ben. Gelukkig
weer laten weten als ik erg laat thuis
al om de kleinste dingen. Soms
het grappig dat ik dit in de reacties
maakt mijn motor een heel beschaafd
denk te komen of onverwachts helemaal
word ik wel eens gek van mijn
terug ‘hoor’.’
geluid, maar zeer herkenbaar.’
niet thuiskom. Als ik mijn best doe
eigen lach. Het geluid van lachen
om zachtjes naar binnen te gaan dan
maakt mij vrolijk, als er iemand
worden mijn ouders vaak wakker.
om mij heen lacht, lach ik het
LENNEKE JANSE (34)
Omdat ik doof ben, is het lastig om stil
liefst gezellig mee! Het doet mij
‘Op mijn werk herkennen mijn collega’s
te doen. Nu heb ik met mijn ouders
goed als anderen lachen, als zij
mij aan het geluid van mijn schoenhak
afgesproken dat ik een lampje uitdoe als
blij zijn en lachen ben ik ook heel
die op een bepaalde manier op de
ik thuis ben. Zo weten zij dat ik er weer
blij. Kortom, het geluid van lachen
grond klikt waardoor zij weten dat ik
ben, ook als ze mij niet gehoord hebben.’
hoort echt bij mij.’
door de gang loop. Thuis is het geluid van tandenpoetsen iets dat echt bij mij hoort. Blijkbaar doe
DOET U OOK MEE?
ik dat nogal enthousiast en fanatiek
In de rubriek Rondgevraagd gaan we op zoek naar de mening van mensen over de meest uiteenlopende
waardoor het hard klinkt en herkenbaar
onderwerpen, die echter allemaal iets met geluid of gehoor te maken hebben. Vindt u het leuk om ook uw mening
is. Verder ben ik vaak in de weer
te laten horen? Stuur dan een mailtje naar
[email protected] onder vermelding van Rondgevraagd.
met een schuurmachine om iets op
We sturen u dan per mail de nieuwe stelling. Stuur uw reactie in en wellicht komt uw mening of ervaring dan in het
te knappen en dat maakt natuurlijk
volgende nummer van Gezond Gehoor te staan.
behoorlijk lawaai.’
42
43
techniek & innovatie
Hoe smart is de smartphone voor doven en slechthorenden?
Hij is al lang niet meer weg te denken uit ons leven: de smartphone. Vrijwel iedereen heeft er een tegenwoordig en de toepassingsmogelijkheden blijven zich ontwikkelen. Gelukkig wordt hierbij ook steeds vaker gedacht aan de slechthorende gebruiker.
53
Apps en smartphones
techniek & innovatie
Wie gebruikt het niet, WhatsApp?
andere handige instelling is het
APP ALS HULPMIDDEL
audiogram, die de gebruiker opstuurt,
geschreven tekst en dat wordt het bij
programma dat aangeboden wordt
Deze gratis berichtenapp is misschien
automatisch weergeven van
Apps kunnen hoorhulpmiddelen
wordt het geluidsniveau bepaald. De
de horende beller uitgesproken.
door een audicien die ervaring heeft
wel de meest bekende en meest
ondertiteling bij het bekijken van
niet vervangen, maar er zijn een
app is bedoeld voor mensen met een
Afgezien van alarmnummers kan je
met het stellen van de diagnose en
gebruikte app die er is. Hoewel hij
media met geluid.
aantal apps die erg handig zijn. Zo
licht tot matig gehoorverlies. De Jacoti
elk willekeurig nummer bellen.
het beheren van tinnitus. De
is er Tap Tap voor iPhone die
Listenapp is gratis maar alleen
Gebeld worden via RogerVoice gaat
applicatie biedt diverse geluiden aan
helaas niet.
waardoor de tinnitus verzacht zou
slechthorende mensen ontwikkeld is,
Android heeft iets minder
registreert wanneer er
beschikbaar voor de iPhone en de
zijn de snelle en vrijwel altijd gratis
mogelijkheden. Wel kan het geluid
omgevingsgeluiden zijn. Als de
Ipod touch.
tekstberichten een uitkomst voor
worden omgezet naar monogeluid.
deurbel gaat, een baby huilt of als
GEBAREN
verschillend welke geluiden prettig
mensen met een auditieve beperking.
Dan wordt het geluid gebundeld en
er een ander hard geluid is, dan
TELEFONEREN
Wil je gebaren leren of even snel een
zijn. Ook de muziek die al op je
Tegenwoordig zijn er nog veel meer
klinkt het harder aan één kant van de
flitst en trilt je telefoon. Naast het
Dat doven en slechthorenden niet
gebaar opzoeken? Dan is de app
smartphone staat, kan je in deze app
apps die speciaal zijn ontwikkeld voor
telefoon. Handig voor mensen die aan
signaleren van geluiden zijn er ook
kunnen bellen, is verleden tijd. Ook
iSignNGT Gebarenwoordenboek
gebruiken. Na het gebruik van de
doven en slechthorenden en mensen
een oor minder goed horen. Deze
diverse applicaties om geluiden te
daar zijn verschillende applicaties
heel handig. Met deze gratis app zijn
app kan je met de audicien een
met andere hoorproblemen zoals
optie is te vinden bij de instellingen.
versterken. Bijvoorbeeld de Jacoti
voor. Neem bijvoorbeeld Signcall. Met
zowel op de iPhone als op Android-
geluidsplan maken.
tinnitus. Maar ook talloze apps die niet
Klik op toegankelijkheid en scroll door
Listenapp die werkt met de Apple
die app kan je met andere Signcall-
toestellen zo’n zeshonderd gebaren
met dit doel voor ogen zijn bedacht,
naar ‘gehoor’. Deze optie vind je
EarPods koptelefoon. Deze app
gebruikers bellen met tekst, spraak en
te bekijken. Van elk gebaar is een
GEHOOR
blijken soms juist voor deze
overigens ook bij de iPhone.
versterkt omgevingsgeluiden,
beeld. Zelf spreken en tekst of
filmpje, pictogram, afbeelding van
Twijfel je over je gehoor? Ook dan
doelgroep uitermate handig. Ook de
Ondertiteling aanzetten bij Android-
geluid van bepaalde andere apps
gebaren terug ontvangen is dus
het gebaar en een plaatje van het
kun je handig gebruikmaken van de
fabrikanten van apps bouwen steeds
toestellen is mogelijk bij instellingen.
en geluid tijdens het surfen op
mogelijk. Dit heet Total Conversation.
voorwerp te zien. Vind je het leuk om
smartphone. Er zijn verschillende
meer mogelijkheden in waardoor het
Niet alle toestellen hebben een
internet. Aan de hand van het
Wil je met een horende persoon
zelf gebaren te bedenken? Dat kan
apps voor een (eenvoudige)
toestel zelf steeds toegankelijker
cameraflitser waardoor het niet
bellen die geen Signcall gebruikt?
met de app Five. Deze is tevens voor
gehoortest. Bijvoorbeeld de app
wordt. De redactie van Gezond
mogelijk is om de telefoon te
Dan kan dat via de bemiddelings-
de Apple Watch beschikbaar. Via een
Gehoortesten voor Android-
Gehoor ging op onderzoek en heeft
laten flitsen bij een melding
dienst KPN Teletolk. Hierbij voer je het
chatprogramma of Facebook
toestellen en de Siemens Hoortest
een selectie gemaakt van een aantal
maar er zijn verschillende
gesprek met bemiddeling van een
Messenger kan je de afbeelding van
voor iPhone.
handige apps en instellingen.
apps te vinden waarmee
tolk gebarentaal die je op je
een gebaar versturen. Er zijn
En voor wie graag weet hoe hard het
je dat alsnog kunt
beeldscherm ziet of via een
standaard gebaren beschikbaar
geluid ergens is, bijvoorbeeld om zijn
INSTELLINGEN SMARTPHONE
installeren
medewerker die gesproken tekst
maar het is ook mogelijk om de
eigen gehoor te beschermen, zijn er
Zowel de iPhone als Android-
(bijvoorbeeld
omzet in geschreven tekst en
stand van de vingers op de
de apps die het geluid kunnen
toestellen hebben instellingen die
FlashNotify). Bij
omgekeerd. Verder kun je met
afbeelding te wijzigen. Op die manier
meten. Bijvoorbeeld SafeNoise en
handig zijn voor dove en
sommige Android-
Signcall direct met tekst bellen naar
kan je een persoonlijk gebaar maken.
Oorveilig voor de iPhone en
slechthorende gebruikers. Bij de
toestellen kan je
het alarmnummer 112. De Total
iPhone werkt het als volgt: ga via
bij elk
Conversation-software van Signcall
TINNITUS
instellingen en algemeen naar
contactpersoon
wordt voor doven en slechthorenden
Mensen met tinnitus, ook wel
De ontwikkeling staat niet stil.
toegankelijkheid en scroll vervolgens
een trilritme
in de meeste gevallen vergoed door
oorsuizen genoemd, horen continu
Dagelijks komen er nieuwe apps bij,
naar beneden. Dan kom je een kopje
invoeren. Dan
de zorgverzekeraar. Een andere
een nare toon, brom of ander geluid.
ook op het gebied van oren, horen
horen en media tegen. Hier kan je
voel je al wie er
mogelijkheid om te bellen is via de
Er is nog geen behandeling bekend
en geluid. Via Google Play en de
onder andere aangeven dat je je
belt, voordat je
app RogerVoice. Via bluetooth kan je
waar alle tinnituspatiënten baat bij
App Store kun je de beschreven en
telefoon via bluetooth verbinding met
het ziet. Ga
het gesprek verbinden met je
hebben, maar er zijn allerlei
nog veel meer andere apps vinden
je hoortoestel wilt laten maken. Ook
daarvoor naar
hoortoestel of een koptelefoon.
middelen om de klachten te
waarmee je iedere telefoon tot een
kun je instellen dat de iPhone gaat
instellingen,
Gesproken tekst wordt omgezet in
verlichten, waaronder een aantal
persoonlijk en geavanceerd
flitsen als er een melding binnenkomt
geluid en dan
geschreven tekst. De dove of
apps. Neem bijvoorbeeld de Tinnitus
communicatiemiddel kunt
en kun je de verschillende
naar het kopje
slechthorende beller kan het gesprek
Balance app. Deze app is bedoeld
omtoveren, of je nu doof,
geluidsinstellingen aanpassen. Een
trillen.
dan lezen. Antwoorden kan in
als onderdeel van een tinnitus-
slechthorend of horend bent.=
Foto’s
WideNoise voor Android-toestellen.
Yeamake via Shutterstock
kunnen worden. Het is per persoon
Tessa Louwerse
niet speciaal voor dove en
54
Apps en smartphones
Tekst
techniek & innovatie
55
op de werkvloer
‘Het geluid van kabbelend water hoort er echt bij’ Vrijwel alle kinderen in Nederland gaan op zwemles. Maar in het zwembad is de akoestiek voor dove en slechthorende kinderen niet optimaal, zeker niet als de CI’s en hoortoestellen in het water af moeten. Zwemjuf Susanne Driessen geeft daarom zwemles met gebaren.
65
Het zwembad
Als Susanne zwemles geeft aan een groep kinderen waar ook een dove of slechthorende leerling bij is, bewegen haar handen automatisch mee wanneer zij praat. Op aanraden van een collega geeft zij les in Nederlands ondersteund met gebaren, zodat dove en slechthorende
op de werkvloer
‘BIJ ONS IN HET ZWEMBAD DRAAGT NIEMAND GEHOORBESCHERMING’
kinderen geen tolk meer hoeven mee te nemen naar hun lessen in het zwembad. POSITIEVE REACTIES
iemand op een beurs in Brussel hen een leuk filmpje wilde
‘Toen Stichting Sportcentrum een filmpje van mijn les met
laten zien en toen bleek dat mijn filmpje te zijn!’ Ook de
gebaren online zette, had ik nooit verwacht dat het zo veel
media hebben het verhaal snel opgepakt en Susanne heeft
aandacht zou krijgen’, vertelt Susanne. Binnen de kortste
inmiddels al veel interviews gegeven. Ze was in eerste
keren was het filmpje echter meer dan honderdduizend
instantie wel een beetje bang voor terughoudende
keer bekeken en werd het volop gedeeld via social media.
reacties, maar dat is haar honderd procent meegevallen. ‘Ik
‘Op een gegeven moment hoorde ik van mijn ouders dat
heb werkelijk alleen maar positieve reacties gehad, ook van de ouders van de horende kinderen die ik lesgeef. Zij zagen namelijk al snel dat er eigenlijk helemaal niets aan de les verandert. Ik geef inhoudelijk nog steeds dezelfde zwemles, maar daarbij ondersteun ik mijn uitleg met gebaren.’ Alleen voor Susanne zelf verandert er wel iets. ‘In principe is geluid geen essentieel onderdeel van zwemles geven. Dove kinderen kunnen net zo goed meedoen als horende kinderen. Het vraagt alleen van mijzelf iets meer creativiteit als ik ze wil roepen of iets wil uitleggen.’ Ze moet nu meer nadenken over de manier waarop ze iets uitlegt, omdat ze de ondersteunende gebaren wel moet kennen. ‘Als ik een gebaar niet weet, kies ik er soms voor om het anders te formuleren of ik los het zonder woorden op. Bijvoorbeeld de eerste keer dat ik een doof meisje een bepaalde zwemtechniek moest aanleren. Dat vond ik wel een uitdaging, maar uiteindelijk lukte het heel goed door meer dingen voor te doen of gewoon haar voeten in de juiste positie te zetten. Toen begreep ze in een keer wat ik bedoelde en hoefde ik het helemaal niet met gebaren uit te leggen.’ Toch wil Susanne haar gebarentaalvaardigheid graag blijven ontwikkelen, zodat ze uiteindelijk alle aspecten van de les met gebaren kan uitleggen. NIET PRATEN, MAAR AANTIKKEN Over de vraag of haar gebaren ook invloed hebben op de horende kinderen in de groep, moet Susanne even nadenken. ‘Ik merk in principe geen verschil bij de horende
66
67
op de werkvloer
Het zwembad
Het zwembad
kinderen wat betreft hun deelname aan de les, maar wel in
zwembaden absoluut aan om ook een of meerdere
spelende kinderen de kantoormedewerkers ruimschoots
hun omgang met de dove kinderen uit de groep. Zij gaan
medewerkers op cursus te sturen om zwemles
overtreffen. Dan zijn er in zwembaden vaak
toch dingen van mij overnemen. Zo was er een keer een
ondersteund met gebaren te kunnen aanbieden. ‘Daarmee
schoolklassen en kinderfeestjes, die flink wat geluid
doof jongetje dat niet in het bad durfde te springen. Toen
haal je het stempel van het dove kind, omdat die dan geen
produceren. Het geluidsniveau stijgt dan naar gemiddeld
liep een van de andere kinderen naar hem toe om hem
tolk meer hoeft in te zetten, maar gewoon zelfstandig met
82 decibel. Dit overschrijdt net de norm voor
aan te moedigen. In plaats van tegen hem te gaan praten,
de les mee kan doen.’
medewerkers om acht uur achter elkaar zonder
op de werkvloer
‘JE HAALT HET STEMPEL VAN HET DOVE KIND’
gehoorbescherming te werken. Desondanks maken
tikte hij zijn schouder aan. Dat is wel heel leuk om te zien.’ Susanne denkt ook dat de oudere kinderen in de groep
ZWEMBADGELUIDEN
Susanne en haar collega’s nooit gebruik van oordoppen
wel wat gebaren oppikken, maar zij leert hen die niet
Zwemmende kinderen, doof en horend, kunnen heel veel
als zij in het zwembad aan het werk zijn. ‘Ik weet dat het
bewust aan. ‘Ik ben hier om ze zwemles te geven.’
lawaai maken. Hoeveel decibel zij precies produceren,
wel vaak wordt aangeboden aan zwembadpersoneel,
weet Susanne niet. ‘Ik heb werkelijk geen flauw idee. Dat
maar hier doet eigenlijk niemand het.’ De geluiden van
WEINIG ERVARING, VEEL AMBITIES
heb ik nooit gemeten.’ Wij zijn natuurlijk wel benieuwd en
het zwembad voelen vertrouwd voor Susanne. ‘Vooral
Voordat Susanne door haar collega werd benaderd om
besluiten het zelf te meten. Op een rustig moment geeft de
het geluid van kabbelend water hoort er echt bij. Het
deze uitdaging aan te gaan, had zij nog geen enkele
decibelmeter in het zwembad gemiddeld 66 decibel aan.
meest kenmerkende geluid voor ons zwembad vind ik de
ervaring met het lesgeven aan dove en slechthorende
Dat is minder lawaaiig dan een gemiddeld kantoor. ‘Dat
waterval die we hebben. Dat geluid herken ik uit
kinderen of met gebarentaal. Ze volgde daarom twee
had ik zeker niet verwacht, zelfs niet op een rustig moment.
duizenden. Mede door het geklater van onze waterval,
gebarencursussen bij Stichting Welzijn Doven Rotterdam
moment’, lacht Susanne. Maar op drukkere momenten,
voel ik me hier thuis.’
(SWeDoRo) en kreeg de smaak te pakken. Ze raadt andere
zoals de woensdagmiddag, kunnen zwemmende en Maar ook andere geluiden associeert ze met haar werk. ‘Er is een bepaald liedje en als ik dat hoor, moet ik gelijk aan mijn werk denken, waar ik ook ben. Dat liedje staat namelijk op een cd die ik in het begin van mijn werkzaamheden in dit zwembad heel vaak heb gebruikt bij de aquarobics lessen. Als je een liedje honderd keer hebt gehoord tijdens een zwemles, kun je het daar niet meer los van koppelen.’=
ZWEMLES MET GEBAREN
slechthorend of horend kind aan te melden voor zwemles in Nederlands ondersteund met Gebaren? Stuur dan een e-mail naar
[email protected] voor meer informatie of bezoek de website www. dethermen2.nl. Daar vindt u ook het bezoekadres, de openingstijden van het zwembad en de tarieven van de zwemlessen.
68
Foto’s
Alphen aan den Rijn. Heeft u interesse om een doof,
Jamie Knecht
zaterdagmiddag les in zwembad De Hoorn in
Tekst
vrijdagdagmiddag en op zaterdagochtend en
Daisy de Pater
Susanne Driessen geeft maandag- tot en met
69
Puzzel
Om een Sudoku op te lossen, hoeft u geen knappe kop te zijn. Logisch redeneren en een beetje geduld volstaan. In elk vakje moet een cijfer van 1 tot en met 9 ingevuld worden. Vul de lege vakjes zo in, dat in elke rij, elke kolom én elk blokje de cijfers 1 tot en met 9 slechts één keer voorkomen.
5 7
2
6
7
4
2 9
3
3
4
6
7
2
4
1
© Sanders puzzelboeken, Vaassen
6 8
7 4
2
3
8 6
9 5
2
5
4
Maak kans op de dvd La famille Bélier
abonnement
Zo mag ik het horen!
3x per jaar Gezond Gehoor
voor slechts € 22,50 Ontvang Gezond Gehoor drie keer per jaar thuis. Een abonnement kunt u afsluiten via onze website: www.gezondgehoor.nl
Onder de juiste inzendingen verloten we drie keer de dvd van de ontroerende en komische hitfilm La famille Bélier (zie ook pagina 78). Mail uw oplossing voor 30 juni 2016 naar
[email protected]. Of per post: Gezond Gehoor, Rembrandtlaan 4, 3723 BJ Bilthoven. Vergeet niet uw naam en contactgegevens te vermelden. Prijswinnaars ontvangen schriftelijk bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
80
81
