De stap naar een duurzame woning

Insul ation April 2016

novatie e r f ie s inclu tails bouwde

De stap naar een duurzame woning DAKISOLATIE BIJ RENOVATIE

Goede start � Kwaliteit bouwdelen � Gewenste levensduur woning � Helderheid in wetgeving Altijd een passende oplossing � Ingrijpende renovatie � Niet-ingrijpende renovatie � Gefaseerd isoleren

R

OD U

CT

P

Oog voor detail � Renovatie bouwdetails � Praktische tips � Luchtdicht detailleren

HET ROER MOET OM Alle woningen energiezuiniger

Isoleren

Energiebesparing staat hoog op de agenda binnen de Europese Unie. Klimaatverandering ligt hieraan ten grondslag. De opwarming van de aarde is te beperken door het terugdringen van de CO2-uitstoot. Ongeveer 40% van de CO2-uitstoot komt voor rekening van gebouwen. De Europese Unie wil daarom woningen en gebouwen energiezuiniger maken. Dit geldt voor nieuwbouwwoningen maar ook voor bestaande (huur)woningen.

Een goed geïsoleerde gebouwschil is van groot belang bij het energiezuinig maken van een woning. Figuur 2 toont factoren die van invloed zijn op de energetische kwaliteit van de gebouwschil. Het thermisch isoleren van een gebouwschil is een eenmalige investering die, zolang de woning er staat, rendement oplevert. Energie die niet verbruikt wordt, hoeft ook niet opgewekt te worden. Isolatie is de meest efficiënte en duurzame manier om energie te besparen. Dakisolatie levert het hoogste rendement van 30% op.

Energielabel of Energie-Index Om in kaart te brengen wat de besparingsmogelijkheden zijn van een woning, zijn in 2015 alle huizen voorzien van een energielabel. Het energielabel wordt ook wel uitgedrukt als Energie-Index. Dit is een aangepaste weergave waarbij een preciezere schaling dan bij labeling wordt gehanteerd. Hiermee wordt het verschil tussen de woningen beter inzichtelijk. De Energie-Index zal uiteindelijk het energielabel gaan vervangen. Zie figuur 1.

Schoorsteen

20% Dak

30% 30%

Minimale eis In 2020 dienen huurwoningen in Nederland gemiddeld een energielabel B oftewel Energie-Index 1.25 te hebben. Dit hebben woningbouwcorporaties met elkaar afgesproken in een daarvoor opgesteld Convenant Energiebesparing Huursector. In 2050 dienen alle woningen in Nederland energieneutraal te zijn.

Muur

Ramen

25%

13% Vloer Naden

7%

5% Figuur 2 Warmteverlies ongeïsoleerde gebouwschil

Weinig besparingsmogelijkheden A++ <0,50 A+ 0,51-0,70 A 0,71-1,05 1,06-1,30

1,31-1,60

1,61-2,00

2,01-2,40

2,41-2,90

A B C D E F

>2,91

G

Veel besparingsmogelijkheden Figuur 1 Energielabels met de bijbehorende Energie-Index

2

“Een energieneutrale woning zorgt ervoor dat bewoners een stabielere woonlast krijgen” Dienke Slatman, Accolade

DAKISOLATIE BIJ RENOVATIE Uitgangspunten

Altijd een passende oplossing

De weg naar een duurzame woning is niet standaard te omschrijven. Iedere woning heeft zijn eigen vertrekpunt. In deze brochure nemen we de isolatie van het dak bij renovatie onder de loep. De drie uitgangspunten hierbij zijn:

Voor iedere renovatie is er een passende oplossing. De stappen omschreven in het hoofdstuk ‘Goede start’ bieden een handige leidraad om een goed renovatieplan op te stellen. Aan de hand van de verschillende mogelijkheden zijn er drie typen renovaties uitgewerkt:

�

Oog voor detail Insulation IInsulation nsu lation April 2016 April 2016 April 2016

detail Oogvoor voor voordetail Oog detail Oog BOUWDETAILS RENOVATIEBOUWDETAILS RENOVATIE BOUWDETAILS RENOVATIE

Reno Dek Unidek Reno Unidek Unidek RenoDek Dek DAKRENOVATIE OP BESTAAND DAKBESCHOT

DAKRENOVATIE OPOP BESTAAND DAKBESCHOT DAKRENOVATIE BESTAAND DAKBESCHOT

RN 02a Goot detail RNRN 02a02a Goot detail Goot detail

1 11

11

1

2

3 3 3

2 2

2 2 2

Aftimmering iets over de muur afwatering. laten overlappen Aftimmering iets overi.v.m. de muur Aftimmering iets over de muur laten overlappen i.v.m. afwatering. laten overlappen i.v.m. afwatering.

R

10 10

1 Wanneer er een hogere Wanneer er Wanneer er een een hogere hogere wordt gevraagd luchtdichtheid luchtdichtheid wordt wordt gevraagd gevraagd luchtdichtheid afplakken dan hier aansluiting dan hier hier aansluiting aansluiting afplakken dan tape. met luchtdichteafplakken met luchtdichte luchtdichte tape. tape. met

OD

C TC T U U

OD R OD R

1

CT

Energie besparen kan met een goed geïsoleerde gebouwschil, luchtdicht bouwen en het verminderen van het aantal koudebruggen. Het maximale resultaat wordt behaald met behulp van goede en uitvoerbare bouwdetails. De belangrijkste renovatie bouwdetails inclusief praktische tips zijn gebundeld in de bijlage 'Oog voor detail' achterin deze brochure.

U

Bij renovatie geldt: een goed begin is het halve werk. Daarom is het van belang om het vertrekpunt en het gewenste eindresultaat helder te hebben. Hiermee worden kosten bespaard en krijgt de bewoner zo min mogelijk te maken met overlast. Factoren die hierbij een belangrijke rol spelen zijn: 1. Kwaliteit bouwdelen - Wat is de huidige staat van de woning? 2. Gewenste levensduur van de woning - Label B versus passief. 3. Helderheid in wetgeving - Is de beoogde renovatie volgens de regels in het Bouwbesluit ingrijpend of niet-ingrijpend? - Aan welke eisen voor isolatie moet de woning voldoen? 4. Budget - Kan het gewenste eindresultaat in één keer worden behaald of vraagt de financiële situatie om een renovatieplan verspreid over een aantal jaren?

Ingrijpende renovatie Niet-ingrijpende renovatie � Gefaseerd isoleren �

P

Goede start

�

P P

Goede start Altijd een passende oplossing � Oog voor detail �

3 3 3

Spouwmuurisolatie moet goed aansluiten met de muurplaat. Bij een met vlokken wol met Minerale al het Spouwmuurisolatie moet spouw goed aansluiten de geval. muurplaat. Bij een is dit vaakmet EPS-parels gevulde Spouwmuurisolatie moet goed aansluiten met de muurplaat. Bijteeen met zakken. beneden naar loopalder EPS-parels spouw isinditdevaak hetjaren geval. Minerale wol vlokken als eigenschap hebbengevulde EPS-parels gevulde spouw is dit vaak al het geval. Minerale wol vlokken hebben als eigenschap in de loop der jaren naar beneden te zakken. hebben als eigenschap in de loop der jaren naar beneden te zakken.

10

3

GOEDE START 1. Kwaliteit bouwdelen

2. Gewenste levensduur woning

Renoveren begint met het in kaart brengen van de kwaliteit van de huidige bouwdelen. Bij renovatie van het dak zijn er een aantal aandachtspunten. Bijvoorbeeld de aanwezigheid van isolatiemateriaal, het aantal gordingen en de afstand tussen de gordingen onderling. De lijst 'Goede start, checklist bij renovatie' op pagina 2 van de bijlage 'Oog voor detail' biedt voor alle bouwdelen een handige checklist en is een goed hulpmiddel bij de beoordeling van een woning. De lijst is tevens te vinden op www.kingspanunidek.nl/dakrenovatie.

De gewenste levensduur van een woning is bepalend bij de keuze voor het uiteindelijk te behalen energielabel na de renovatie. De keuze voor label B is niet altijd slim. Figuur 3 maakt dit duidelijk. Wanneer de levensverwachting van het huis nog tot ver na het jaar 2020 doorloopt, dan is het verstandig om voor een beter energielabel te kiezen. Het is een keuze die direct effect heeft op de energierekening. In de tabellen 1 t/m 4 is berekend wat de besparing kan zijn voor een rijwoning en een vrijstaande woning wanneer men kiest voor passief ten opzichte van label B. Deze besparingen bieden een mooi budget om de stap van label B naar passief te maken. De bewoner profiteert direct van een beter wooncomfort en de investering draagt op een goede en zinvolle manier bij aan de reductie van de CO2-uitstoot.

Goede start Checklist bij renovatie

Weinig besparingsmogelijkheden

Huidige staat dak <0,50



Isolatie aanwezig

A++ A+ A B C D E F

Label A++



Aantal gordingen



Afstand gordingen

0,71-1,05

1,06-1,30

……………….

Gemiddeld label B Eis 2020

1,31-1,60

1,61-2,00

2,01-2,40

2,41-2,90

>2,91

Veel besparingsmogelijkheden Figuur 3 Gewenste levensduur woning

4

G

Wat is de levensduur van de woning?

0,51-0,70

€ 35.000 per jaar

Energiebesparing: label B versus passief De meeste jaren 70 rijwoningen zijn gebouwd met een isolatiepakket dat overeenkomt met het huidige label F. Woningbouwcorporaties hebben afgesproken woningen te verbeteren naar label B. Een veel gebruikt energiepakket voor label B is terug te vinden in tabel 1. Wanneer de stap van label F naar label B goed wordt gerealiseerd kan dit een besparing van bijna € 1.000 op de energierekening opleveren. De energielast bij label B blijft echter erg hoog: € 1.198 per jaar. Wanneer de levensduur van de woning het toelaat is het verstandig om hoger in te zetten dan label B. De keuze voor passief heeft grote voordelen. Lees hierover meer in het kader ‘Energieprestatievergoeding’ op pagina 6. Tabel 2 laat een veel voorkomend passief energiepakket zien.

besparing aan energielasten

De keuze voor passief t.o.v. label B geeft een jaarlijkse besparing van bijna € 1.200. In 30 jaar loopt deze besparing op naar meer dan € 35.000.

Voorbeeld rijwoning jaren 70

Voorbeeld rijwoning jaren 70

Situatie '70/label F

Meest gebruikte energiepakket label B

De stap van label F naar label B

Pakket passief

De stap van label B naar passief

Begane grondvloer

Rc 0.17 m2·K/W

Rc 2.5 m2·K/W

Kruipruimte isoleren

Rc 4.5 m2·K/W

Kruipruimte isoleren

Dak

Rc 0.86 m ·K/W

Rc 2.5 m ·K/W

Dak extra isoleren

Rc 8.0 m2·K/W

Dak extra isoleren

Gesloten gevel delen

Rc 0.43 m2·K/W

Rc 2.0 m2·K/W

Spouwmuur isoleren

Rc 7.0 m2·K/W

Spouw vullen plus extra isolatie binnen of buiten

U 2.9 W/m2·K

U 1.8 W/m2·K

HR++ glas

U 1.2 W/m2·K

Triple glas en geïsoleerde buitendeuren

VR of HR

HR 107

Verwarmingssyteem vervangen door HR 107-combitap HR

HR 107

HR 107

Tapwater

VR of HR-combi

HR 107-combitap HR

HR 107-combitap HR

Zonneboiler

Zonneboiler

Ventilatie

Natuurlijk

Natuurlijk

Natuurlijk

WTW

WTW

Ja

Ja

Aandacht voor luchtdichtheid

Gebruik luchtdichte toebehoren

Ramen

Ruimteverwarming

2

2

PV Aandacht voor luchtdichtheid

Luchtdichtheid Energielasten bewoner per jaar

€ 2.042

€ 1.198

Tabel 1 Isolatienormen en mogelijkheden rijwoning jaren 70

Gebruik luchtdichte toebehoren

€ 20 Tabel 2 Veel voorkomend passief energiepakket

5

Tabel 3 laat zien dat de stap van label F naar label B bij een vrijstaande woning een jaarlijkse besparing oplevert van € 1.500. Voorbeeld vrijstaande woning jaren 70

Voorbeeld vrijstaande woning jaren 70

Situatie '70 label F

Meest gebruikte energiepakket label B

De stap van label F naar label B

Pakket passief

De stap van label B naar passief

Begane grondvloer

Rc 0.15 m2·K/W

Rc 2.5 m2·K/W

Kruipruimte isoleren

Rc 4.5 m2·K/W

Kruipruimte isoleren

Dak

Rc 0.22 m ·K/W

Rc 2.5 m ·K/W

Dak extra isoleren

Rc 8.0 m2·K/W

Dak extra isoleren

Gesloten gevel delen

Rc 0.19 m2·K/W

Rc 2.0 m2·K/W

Spouwmuur isoleren

Rc 7.0 m2·K/W

Spouw vullen plus extra isolatie binnen of buiten

U 2.9 W/m2·K

U 1.8 W/m2·K

HR++ glas

U 1.2 W/m2·K

Triple glas en geïsoleerde buitendeuren

VR of HR

HR 107

Verwarmingssysteem vervangen door HR 107

HR 107

HR 107

Tapwater

VR of HR-combi

HR 107 - combitap HR

Warm tapwater voorziening vervangen door HR HR 107-combitap HR

Zonneboiler

Zonneboiler

Ventilatie

Natuurlijk

Natuurlijk

Natuurlijk

WTW

WTW

Ja

Ja

Aandacht voor luchtdichtheid

Gebruik luchtdichte toebehoren

Ramen

Ruimte verwarming

2

2

PV Aandacht voor luchtdichtheid

Luchtdichtheid Energielasten bewoner per jaar

€ 3.300

Gebruik luchtdichte toebehoren

€ 1.800

€ 30

Tabel 3 Isolatienormen en mogelijkheden vrijstaande woning jaren 70

Tabel 4 Veel voorkomend passief energiepakket

Een renovatie bij een vrijstaande woning van label B naar passief bespaart € 1.770 extra per jaar. In een periode van 30 jaar is dit een besparing aan energielasten van € 53.100 per jaar.

Energieprestatievergoeding Met de komst van de wet energieprestatievergoeding kan een woningbouwcorporatie met de huurder afspraken maken over een energieprestatievergoeding. Het gaat hierbij om een vergoeding voor het opwekken van duurzame energie in, aan of op de woning op voorwaarde dat er een zeer goede isolatie voor de woning wordt gerealiseerd. De energieopwekking dient voldoende te zijn voor verwarming en warm tapwater van de woning en voor het elektriciteitsgebruik van de bewoners. De woonlasten blijven gelijk en de huurder krijgt er meer comfort voor terug. De energieprestatievergoeding maakt het voor woningbouwcorporaties mogelijk een groot deel van de investering naar passief terug te verdienen via de lagere energielasten voor de bewoner. 6

E E EPV Totale woonlasten

H

H

E = Energie • H = Huur • EPV = Energieprestatievergoeding

3. Helderheid in wetgeving De wet- en regelgeving rondom renoveren is aan verandering onderhevig. Hieronder worden de belangrijkste regels bij renovatie toegelicht. Het Bouwbesluit maakt onderscheid tussen twee soorten renovaties: ingrijpende renovaties en niet-ingrijpende renovaties. In beide gevallen zijn verschillende eisen met betrekking tot de isolatieschil van toepassing.

De verschillende regels zijn gebaseerd op het percentage van de totale oppervlakte van de integrale gebouwschil dat wordt gerenoveerd. Wanneer dit percentage boven de 25% ligt spreekt men van een ingrijpende renovatie. Het begrip integrale gebouwschil wordt in het Bouwbesluit niet exact gedefinieerd maar in het kader hieronder staat een voorbeeld uitgewerkt ter verduidelijking.

Renovatie integrale gebouwschil Van een renovatie van de integrale gebouwschil is bijvoorbeeld sprake wanneer een dak of gevel volledig wordt opengelegd en vernieuwd, waardoor de mogelijkheid bestaat om tegelijkertijd isolatie aan te brengen die voldoet aan de nieuwbouweis. Bron: Bouwbesluit 2012

Ingrijpende renovatie Bij renovatie van het dak worden de gordingen en het dakbeschot aangepast.

Niet-ingrijpende renovatie Bij renovatie van het dak blijven de gordingen en het dakbeschot (grijze vlak) ongewijzigd.

Let op: beslaat het dak meer dan 25% van de integrale gebouwschil? Figuur 4 Ingrijpende renovatie

Figuur 5 Niet-ingrijpende renovatie

7

ALTIJD EEN PASSENDE OPLOSSING Ingrijpende renovatie Er is sprake van een ingrijpende renovatie wanneer meer dan 25% van de oppervlakte van de integrale gebouwschil wordt vernieuwd, veranderd of vergroot. In deze situatie is voor het te renoveren bouwdeel de nieuwbouweis voor thermische isolatie van kracht: � Rc 6.0 voor het dak � Rc 4.5 voor de gevel � Rc 3.5 voor de vloer Bij renovatie geldt geen EPC eis.

Let op: Wanneer bij renovatie van het dak het dakbeschot of de gordingen worden vervangen, valt dit alleen onder een ingrijpende renovatie wanneer het dak meer dan 25% van de totale gebouwschil beslaat.

Niet-ingrijpende renovatie Bij een renovatie die geen betrekking heeft op de integrale gebouwschil is er geen sprake van een ingrijpende renovatie. Voor het te renoveren bouwdeel geldt de Rc-waarde uit het rechtens verkregen niveau, maar minimaal: � Rc 2.0 voor het dak � Rc 1.3 voor de gevel � Rc 2.5 voor de vloer Bij renovatie geldt geen EPC eis. Een voorbeeld van een niet-ingrijpende renovatie is het na-isoleren van het dak door het verwijderen van de pannen, panlatten en tengels en het aanbrengen van een nieuwe laag isolatie. Aanbouw of dakkapel Bij aanpassing van een bestaande woning door bijvoorbeeld het plaatsen van een dakkapel of het vergroten van de woning, gelden de nieuwbouwregels voor het aangebouwde deel. Dit betekent: � Rc 6.0 voor het dak � Rc 4.5 voor de gevel of de wangen van de dakkapel � Rc 3.5 voor de vloer

Ingrijpende renovatie

Niet-ingrijpende renovatie

▼

▼

Rc 6.0

Rc 2.0

Rc 4.5

Rc 1.3

Rc 3.5

Rc 2.5

Figuur 6 Eisen thermische isolatie bij renovatie 8

4. Budget Type woning Het vervangen van het dakbeschot bij een rijwoning valt onder een ingrijpende renovatie. Bij een rijwoning tellen de woningscheidende wanden niet mee in de totale gebouwschil. Deze renovatie betekent een vervanging van 25% of meer van de totale integrale gebouwschil. Wanneer een vrijstaande woning met een standaard 45° zadeldak een compleet nieuw dak krijgt, valt dit in veel gevallen onder een niet-ingrijpende renovatie omdat hier alle gevels meetellen in de berekening. Simpel geredeneerd beslaat het dak hier ongeveer 1/6 deel van de totale integrale gebouwschil. Denk maar aan de zes vlakken van een dobbelsteen.

De huidige staat van de woning, de keuze voor label B of passief en de eisen waaraan de geplande renovatie volgens het Bouwbesluit moet voldoen, zijn de factoren die het kostenplaatje bepalen. Afhankelijk van het budget kan deze renovatie in één keer worden uitgevoerd. Mocht het budget niet toereikend zijn dan is gefaseerd isoleren, zoals omschreven op pagina 16, een goed alternatief. Hiermee wordt bedoeld dat de eerste stap voor het verbeteren van de energieprestatie van de woning alvast wordt gezet, maar wel op een manier waarop de renovatie in de toekomst een vervolg kan krijgen zonder dat eerdere investeringen daarmee voor niets zijn geweest.  

“Bij een vrijstaande woning beslaat het dak ongeveer 1/6 deel van de totale integrale gebouwschil. Denk maar aan de zes vlakken van een dobbelsteen.”

9

ALTIJD EEN PASSENDE OPLOSSING: INGRIJPEND

Project Unidek RenoAero.

Het uitgangspunt

Waarom Unidek RenoAero?

Het uitgangspunt is een renovatie op gordingen waarbij het complete dakbeschot van een rijwoning wordt vervangen. Bij het vervangen van het dakbeschot is het bestaande isolatiemateriaal verwijderd en kan dit tijdens de geplande werkzaamheden worden vervangen door nieuw isolatiemateriaal. Omdat het dak van de rijwoning ook nog eens meer dan 25% van de integrale gebouwschil omvat, valt de renovatie onder ingrijpende renovaties. In dit geval geldt voor het dak de nieuwbouweis van Rc 6.0.

Unidek RenoAero is hét nieuwe alles-in-1 dakelement voor dakrenovatie op gordingen van bestaande woningen en scoort op alle fronten 3x beter dan andere dakelementen: sneller, sterker en de dakelementen bieden nog meer duurzaam wooncomfort.

SNELLER

10

STERKER

COMFORT

DE RENOVATIE De stap naar label B De meest voor de hand liggende opties voor renovatie van dit dak zijn het Unidek Kolibrie dakelement of het Unidek RenoAero dakelement. Unidek Kolibrie is een dakelement zonder randhout en met stootvaste witte zichtzijde. Meer informatie over het Unidek Kolibrie dakelement is te vinden op www.kingspanunidek.nl. De renovatie in het voorbeeld is uitgevoerd met het Unidek RenoAero dakelement met een isolatiewaarde van Rc 6.0. Dit dakelement heeft enkele waardevolle voordelen ten opzichte van het Unidek Kolibrie dakelement. Unidek RenoAero is een dakelement zonder randhout maar met geïntegreerde verstijvers. Hiermee worden onnodige koudebruggen voorkomen doordat de dakelementen naadloos op elkaar aansluiten. Tevens zijn grote overspanningen te realiseren. De bouwdetails voor Unidek RenoAero staan vermeld vanaf pagina 3 van de bijlage 'Oog voor detail'.

Voorkom koudebruggen Koudebruggen zijn warmteverliezen. De voornaamste oorzaak van het ontstaan van koudebruggen is dat de isolatielaag tussen twee constructiedelen onderbroken wordt door constructiedelen met een andere R-waarde dan de isolatielaag. De warmtestroom naar buiten is dan groter dan die van de aangrenzende gedeelten er omheen. Hierdoor kan op deze koudere plaatsen eerder condensatie optreden waardoor schimmel- en vochtproblemen kunnen ontstaan. Door de constructiedelen gelijkwaardig te isoleren en de koudebrug in te pakken met isolatiemateriaal kunnen onnodige warmteverliezen worden voorkomen.

Randafwerking Randafwerking zoals boeiboorden zijn eenvoudig te realiseren door middel van bevestiging aan de verstijvers, die aan de langszijden goed zichtbaar zijn. Hierdoor is er meer dan voldoende ‘vlees om in te schroeven’. Dakraam Het plaatsen van een dakraam is erg eenvoudig bij het Unidek RenoAero dakelement. Het speciaal voor de Unidek Aero dakelementen ontwikkelde Unidek Aero Dakraamkozijn kan namelijk zonder raveling gemonteerd worden. Het aanbrengen van extra gordingen of slapers is dus niet nodig. Het Unidek Aero Dakraamkozijn kan direct aan de verstijvers worden bevestigd. Hiermee vormt het dakraam één geheel met de dakelementen en behoudt de constructie zijn stevigheid.

Sporenkap? In het geval van dakrenovatie op sporen is Unidek Reno Sporen de beste oplossing. Dit is een dakelement speciaal ontwikkeld voor na-isolatie op een bestaande sporenkap. Het dakelement is tijdens verwerking goed beloopbaar dankzij de sterke damp-open folie. De zelfborende schroeven en overlappende folie met plakstrip maken een snelle en simpele montage mogelijk. Het is een kwestie van aanbrengen van een afschuifregel, in verband brengen van de dakelementen door deze tegen de reeds geplaatste elementen te schuiven, en vastplakken van de folie-overlap op ondergelegen dakelementen. Door middel van de zelfborende schroeven worden de dakelementen door de tengels heen in de sporen vastgezet. Het dakelement is leverbaar in een minimale lengte van 1500 mm en een maximale lengte van 8000 mm.

Folieoverlap met plakstrip Doorlopende isolatieschil

Afschuifregel

Figuur 7 Detail plaatsing dakelementen Sporenkap

11

De stap naar passief Zoals de rekenvoorbeelden op pagina 5 en 6 laten zien, loont het de moeite om te renoveren naar een passief eindresultaat. Naast de stappen die genoemd staan onder ‘De stap naar label B’ dienen dan tevens onderstaande punten in het renovatieplan opgenomen te worden. Slank overstek Een overstek biedt in de zomer bescherming tegen de zon. Zo blijft de woning koel. In de winter staat de zon lager en schijnt onder het overstek door. De woning wordt dan door de zon verwarmd. Mocht de stap naar label B in de toekomst worden vervolgd met de stap naar passief dan draagt een overstek bij aan de eerste energiebesparingen. Een overstek is dus niet alleen een esthetische keuze maar ook een duurzame keuze. Realisatie van een slank overstek bij hogere Rc-waarden is makkelijk te realiseren met de oplossing Unidek Aero Verjonging. Dit is een snelle en eenvoudige manier om op het werk een fraai overstek te realiseren. Bij Unidek Aero Verjonging wordt een houten overstekklos aan de onderzijde in het dakelement verlijmd. De overstekklossen worden met elkaar verbonden door een houten regel. Hierop wordt een 18 mm WBP multiplexplaat bevestigd zodat het dakelement aan de bovenzijde verlengd wordt. Daarop kunnen tengels, panlatten en voorzieningen voor de goot worden vastgezet. Kijk voor meer informatie op www.kingspanunidek.nl.

12

Luchtdichtheid Het Unidek RenoAero dakelement is verkrijgbaar in Rc-waarden tot en met Rc 10.0. In combinatie met de luchtdichte toebehoren van Kingspan Unidek wordt een uitstekend luchtdicht resultaat gerealiseerd. Kieren en naden in een geïsoleerde gebouwschil veroorzaken ongewenste luchtlekkage. Door luchtlekkage vindt er onnodig warmteverlies plaats. Bij het dak is er extra aandacht nodig voor doorvoeren, aansluitingen op de gevel en de dakelementen onderling. Zonne-energie Unidek RenoAero leent zich uitstekend als basis voor zonne-energiesystemen zoals Unidek SolarPower en Unidek SolarTherm. Kijk voor meer informatie over deze oplossingen op www.kingspanunidek.nl. Kiest u voor het Unidek RenoAero dakelement dan maakt u van uw huis met gemak een energiezuinig huis.

ALTIJD EEN PASSENDE OPLOSSING: NIET-INGRIJPENDE RENOVATIE

Project Unidek Reno Dek, Wateringen.

Het uitgangspunt

Waarom Unidek Reno Dek?

Het uitgangspunt is een renovatie van het dak op bestaand dakbeschot. Deze renovatie heeft geen betrekking op de integrale gebouwschil en valt daarmee volgens het Bouwbesluit onder niet-ingrijpende renovatie. Dit wil zeggen dat er voor het dak het rechtens verkregen niveau geldt van Rc 2.0.

Unidek Reno Dek is een topproduct voor dakrenovatie op bestaand dakbeschot. Het dakelement wordt door middel van een snelle schroefmethode aan de buitenzijde op het bestaande dakbeschot aangebracht. Het dakelement heeft aan de gootzijde een overlap en is aan de langszijden voorzien van een sponning.

De stap naar label B Voor een renovatie op bestaand dakbeschot is Unidek Reno Dek een goede keuze.

TOPLAAG

SNELLER

COMFORT

13

Harde toplaag Tijdens de verwerking kan er op de reeds gemonteerde dakelementen gelopen worden zonder kans op het stuklopen van de dakelementen. Beschadigde dakelementen hebben een verhoogd risico op vochtproblemen door lekwater, toetreding van ongedierte en verminderde isolatieprestaties. Dankzij de harde toplaag van Unidek Reno Dek worden deze risico’s (vrijwel) volledig afgedekt. Unidek Reno Dek heeft aan de gootzijde een overlap. Deze overlap wordt op een vooraf gemonteerde afschuifregel geplaatst. Hierdoor wordt lekwater verantwoord afgevoerd.

Snelle montage Het monteren van Unidek Reno Dek is uiterst eenvoudig omdat de dakelementen op daklengte en met nokafschuining leverbaar zijn. De speciale zelfborende schroeven zorgen voor een snelle verwerking en de schroefmethode voorkomt daarnaast het risico op het kapotslaan van de dakelementen. Om de dakelementen water- en luchtdicht af te werken, worden de sponningen aan de langszijden van de dakelementen afgewerkt met Unidek Montageschuim. Dankzij de afschuifregel worden afschuifkrachten opgevangen waardoor er minder schroeven nodig zijn.

Unidek Reno Dek Unidek Montageschuim

Nokafschuining

Afschuifregel

Dakbeschot

Figuur 8 Overlap dakelement op afschuifregel

14

Muurplaat

Figuur 9 Detail nokafschuining

De stap naar passief Hoger thermisch comfort Unidek Reno Dek draagt bij aan een hoger thermisch comfort. Koudebruggen (zie kader pagina 11) kunnen verantwoordelijk zijn voor tal van ongemakken zoals vochtplekken en een hoger energieverbruik. Unidek Reno Dek wordt op daklengte geleverd. Hierdoor ontstaan er minder (stuik)naden in het dakvlak en zijn er dus minder onderbrekingen die kunnen zorgen voor koudebruggen en (thermische) lekkages.

Onbewoonbare zolder? Bij een onbewoonbare zolder is het mogelijk om in plaats van het dak de zoldervloer te isoleren. Hiermee worden kosten bespaard omdat de zoldervloer een kleiner oppervlakte beslaat dan het dak. De renovatie zal bij deze oplossing voornamelijk in de woning plaatsvinden. Unidek Uniloft is een vloerisolatieplaat die 100% beloopbaar is en 100% Aerosafe. Dankzij de Aerosafe-randafwerking worden luchtdichte aansluitingen gecreëerd en tal van ongemakken zoals tocht en een hoger energieverbruik voorkomen.

Wanneer de gewenste levensduur van de woning nog niet duidelijk is, is het verstandig te borgen dat de woning van label B makkelijk omgezet kan worden naar passief. Dit voorkomt onnodige kosten en overlast van een extra renovatie. Tabel 2 op pagina 5 toont de besparing in energielasten wanneer van een label B de stap naar passief wordt gemaakt.

De besparing op de energierekening van een rijwoning is jaarlijks bijna € 1.200. Op pagina 10 wordt een ingrijpende renovatie beschreven waarbij het volledige dakbeschot wordt vervangen. Op pagina 16 wordt aan de hand van gefaseerd isoleren nader toegelicht hoe een woning gereed wordt gemaakt voor de stap naar label B om vervolgens enkele jaren later de stap naar passief te maken.

Figuur 10 Unidek Uniloft

15

ALTIJD EEN PASSENDE OPLOSSING: GEFASEERD I

Project Unidek Reno Fast, Gemert.

Slim investeren

Waarom Unidek Reno Fast?

De gewenste levensduur van de woning is bepalend bij de keuze voor label B of passief. Is de gewenste levensduur van de woning nog onduidelijk of is het budget beperkt? Dan is gefaseerd isoleren een goede oplossing. Kies voor renovatieoplossingen die een vervolg kunnen krijgen en zorg ervoor dat gedane investeringen hun waarde behouden. Het zou bijvoorbeeld zonde van de investering zijn om nu de ramen te vervangen door dubbel glas en vervolgens over 15 jaar het dubbel glas weer te vervangen door triple glas.

Unidek Reno Fast is dé luchtdichte oplossing voor na-isolatie van de binnenzijde van hellende daken. Het dakelement wordt op een eenvoudige en snelle manier aan de binnenzijde tegen het bestaande dakbeschot aangebracht. Unidek Reno Fast presteert dankzij haar eenvoudige montage en toepassing van luchtdichte toebehoren aantoonbaar beter dan andere isolatiesystemen.

De stap naar label B Een goede stap bij gefaseerd isoleren is om de woning eerst aan de binnenzijde tegen het bestaand dakbeschot te isoleren. Dit kan met het isolerend sandwichelement Unidek Reno Fast. Een vervolgstap kan zijn om de woning aan de buitenzijde van het dak te isoleren.

16

30% SNELLER

TOPLAAG

LD

COMFORT

ISOLEREN Damp-open of damp-dicht?

De stap naar passief

Houd rekening met het verschil in damp-open en damp-dichte isolatiematerialen. Een damp-open systeem aan de binnenzijde van de woning gecombineerd met een damp-dicht systeem aan de buitenzijde geeft vochtproblemen.

Goede luchtdichting Bij isoleren is een goede luchtafdichting van groot belang. Een hoogwaardige luchtdichte afdichtingsband zorgt voor een naadloze aansluiting op de (woningscheidende) wanden en gordingen. Ook in de lengterichting kunnen de dakelementen onderling luchtdicht aaneengesloten worden door middel van een kunststof LD-afdekprofiel. Het kunststof LD-afdekprofiel en de luchtdichte afdichtingsband van Kingspan Unidek voldoen aan een uitstekende ‘luchtdichtheid klasse 3’, passiefhuis niveau.

Het dakbeschot is damp-open en onder de pannen wordt geventileerd. Dat wil zeggen dat vocht van binnen door de constructie heen naar buiten toe kan worden afgevoerd. Door gebruik te maken van Unidek Reno Fast verandert er niets aan deze situatie. Unidek Reno Fast is een damp-open dakelement. Dit zorgt ervoor dat het dakelement probleemloos te gebruiken is bij een normale vochtbelasting vanuit de woning. Indien er een dampremmende laag, zoals bijvoorbeeld teervilt, is toegepast op het bestaande dakbeschot dient advies te worden ingewonnen bij een technisch adviseur van Kingspan Unidek. Deze kan bepalen of extra voorzieningen noodzakelijk zijn. Snel een mooi eindresultaat Het monteren van Unidek Reno Fast is uiterst eenvoudig. Het is een kwestie van aanbrengen van de luchtdichte afdichtingsband, plaatsen van de dakelementen en bevestigen van een afwerklat. Bevestiging gaat ongeveer 30% sneller dan bij andere systemen. Het op maat afschuinen van de dakelementen voor nokgording en muurplaat behoort tot de mogelijkheden. Doordat de dakelementen zijn afgewerkt met een witte binnenzijde geeft dit direct een mooi afgewerkt eindresultaat. Schilderen is niet nodig. Muurplaatafschuining

Figuur 12 Detail woningscheidende wand en gording

Renovatieplan Een goed renovatieplan en het gebruik van de juiste materialen maken een vervolg op ‘De stap naar label B’ mogelijk. Een volgende stap kan zijn om het dak aan de buitenzijde te isoleren. Wanneer er aan de binnenzijde is gekozen voor Unidek Reno Fast met een Rc-waarde van 3.0 en aan de buitenzijde wordt tegen het bestaand dakbeschot geïsoleerd met het dakelement Reno Dek met een Rc-waarde van 4.0 (zie pagina 13), dan mogen deze verschillende waarden bij elkaar worden opgeteld. Het dak heeft dan een Rc-waarde van 7.0.

Figuur 11 Detail muurplaatafschuining

17

OOG VOOR DETAIL De stap naar een duurzame woning

Meer weten?

Label B of passief, een renovatie van een woning gaat van start met het in kaart brengen van de huidige staat van de verschillende bouwdelen. De gewenste levensduur van de woning is uiteindelijk bepalend bij de keuze voor het te behalen energielabel na renovatie.

Alle informatie waarnaar in deze brochure wordt verwezen is gratis te downloaden op www.kingspanunidek.nl of in geprinte versie verkrijgbaar. Bij vragen of opmerkingen staan onze technisch adviseurs u graag te woord.

Het Bouwbesluit maakt onderscheid tussen twee soorten renovaties: ingrijpende renovaties en niet-ingrijpende renovaties. In beide gevallen zijn er verschillende eisen met betrekking tot de isolatieschil van toepassing. Wanneer het budget voor de renovatie niet toereikend is, is gefaseerd isoleren een goede keuze. Bij iedere renovatie biedt Kingspan Unidek een passende oplossing voor isolatie van het dak. Een volledig overzicht van alle producten staat op www.kingspanunidek.nl.

- Interpretatie Bouwbesluit 2012 (2015), Nico Scholten, Expertisecentrum regelgeving bouw - Bouwbesluit 2012 - Toolkit bestaande bouw, duurzame woningverbetering (2008) - www.rijksoverheid.nl

Bronnen

Maximaal resultaat met goede renovatie bouwdetails Energie besparen kan met een goed geïsoleerde gebouwschil, luchtdicht bouwen en het verminderen van het aantal koudebruggen. Het maximale resultaat wordt behaald met behulp van goede en uitvoerbare bouwdetails. De belangrijkste bouwdetails inclusief praktische tips zijn gebundeld in de bijlage ‘Oog voor detail’. Om goed van start te gaan, staat er op de eerste pagina van deze bijlage een handige checklist bij renovatie.

OP G AeroR DAKRENOVATIE o n e ek R ENT VOO

ORDIN

Unide

GEN

NA-IS

Unidek Reno Dek

LEM AKEVOOR LEMENT DAKRENOVATIE OP GORDINGEN N-1 D

DAKRENOVATIE OP BESTAAND DAKBESCHOT

1

nRN 01a Nok detail voldoe rding at of go tdichte uurpla of luch Is de m oncell SK ne efi ei G kl ? en de vlak d vang tdichte ingsban .v. een luch afdicht t.b ement. eden op t dakel effenh he gen et iting m t vervan aanslu tie is he ing. dere op of gord Een an at la muurp van de

RN 03

Tussen

oplegg

OLAT

k Ren

IE TEG

ing de

o Fas t

EN BE STAA ND

DAKB ESCH OT

tail

1

1

Bij best aande daken oog op kan he woonc t zijn da omfort met Gefi t gordin en ener gen niet cell SK giebes of luch recht of paring, tdichte vlak m verstand afdichtin eer zijn. ig om De vlakheid van het bestaande dakbeschot bepaalt de vlakheid van het dak. Het kan nodig zijn gsband Dan is een be het, m dan wel tere luch et het delen van het bestaande dakbeschot te vervangen. In ernstige gevallen is het wellicht beter het de gord tdichtin ing gehe g te re aliseren el te ve dakbeschot te verwijderen en een ander dakelement te kiezen. Bijvoorbeeld een Unidek Kolibrie rvange n. of Unidek RenoAero dakelement. Raadpleeg dan de eisen van het Bouwbesluit opnieuw.

1

2

18

2

tie volnstruc derco hten en gewic Is de on gen? sterk om e te dra nd doe het dak t ui en kracht

1

2 1

Contact details Rayon West

Algemeen

Accountmanager Internal Sales: Tel: +31 (0) 492 378 316 Area Sales Manager: Tel: +31 (0) 6 515 971 28 e-mail: [email protected]

Tel: Fax: e-mail:

+31 (0) 492 378 111 +31 (0) 492 378 306 [email protected]

Rayon Zuid-West Accountmanager Internal Sales: Tel: +31 (0) 492 378 317 Area Sales Manager: Tel: +31 (0) 6 204 968 03 e-mail: [email protected]

Rayon Zuid-Oost Accountmanager Internal Sales: Tel: +31 (0) 492 378 255 Area Sales Manager: Tel: +31 (0) 6 301 046 33 e-mail: [email protected]

Rayon Oost Accountmanager Internal Sales: Tel: +31 (0) 492 378 278 Area Sales Manager: Tel: +31 (0) 6 511 547 69 e-mail: [email protected]

Rayon Noord Accountmanager Internal Sales: Tel: +31 (0) 492 378 277 Area Sales Manager: Tel: +31 (0) 6 122 477 38 e-mail: [email protected]

Kingspan Unidek B.V.

Scheiweg 26, 5421 XL Gemert, Postbus 101, 5420 AC Gemert Tel: +31 (0) 492 378 111 [email protected]

www.kingspanunidek.nl ®

Kingspan, Unidek and the Lion Device are Registered Trademarks of the Kingspan Group plc in the EU. All rights reserved.