DE SOCIALE VERKIEZINGEN IN 12 VRAGEN

Confédération Nationale des Cadres Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel

DE SOCIALE VERKIEZINGEN IN 12 VRAGEN Versie december 2015 Content Inleiding ................................................................................................................................................... 1 Wanneer vallen de verkiezingen? Wat is een verkiezingskalender? ...................................................... 2 In welke bedrijven worden verkiezingen gehouden? Wanneer is er een ondernemingsraad? ............. 2 Wat zijn kieslijsten ? ................................................................................................................................ 2 Wie kan er kandidatenlijsten indienen ? ................................................................................................. 3 Wat is de mogelijke rol van de NCK?....................................................................................................... 3 Wanneer is men kaderlid? Wanneer is men leidinggevende?................................................................ 3 Wie kan opkomen bij de verkiezingen ? ................................................................................................. 4 Vanaf en tot wanneer zijn de personen die opkomen beschermd? ....................................................... 4 Wat betekent beschermd zijn? ............................................................................................................... 4 Zijn de verkiezingen verplicht? Is er stemplicht? .................................................................................... 5 Opleiding? Verdere info? ........................................................................................................................ 5 Belang van de verkiezingen én van kandidaten voor de NCK, en voor U?.............................................. 5

Inleiding Volgend jaar in de maand mei worden – zoals elke vier jaar1 – sociale verkiezingen gehouden in België. Bij sociale verkiezingen worden in bedrijven, wanneer bepaalde drempels van tewerkstelling worden overschreden, leden van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW of genoegzaam Comité genaamd) en leden van de Ondernemingsraad (OR) verkozen. De vragen & antwoorden hieronder zijn noodgedwongen schematisch, en geven slechts de grote lijnen weer (en zijn dus juridisch niet accuraat). Er zijn nogal wat randgevallen mogelijk, maar als U daarop een antwoord wenst te hebben dient U op onze website te kijken (zodra de wetgeving in het staatsblad komt nemen we deze over) of dadelijk onze juridische dienst te raadplegen. Zo is het niet altijd evident wat onder werknemer verstaan wordt (stagairs?, deeltijdsen?), wie een leidinggevende is (elk diensthoofd?), of wat een bedrijf is (alle vestigingen van een bank, zijn die samen één bedrijf, of vele verschillende bedrijfjes?).

1

Men heeft één keer een periode gehad van 5 jaar. In 1999 had men normaal sociale verkiezingen moeten hebben, maar deze zouden dan samengevallen hebben met de nationale verkiezingen. Om dat te vermijden heeft men toen de sociale verkiezingen één jaar opgeschoven naar 2005.

ref : 02.2011.Sociale verkiezingen in 12 vragen.v01.docx savedate : 16/12/2015 16:43:00

http://www.cnc-nck.be Blz 1 van 5

Confédération Nationale des Cadres Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel Wanneer vallen de verkiezingen? Wat is een verkiezingskalender? De verkiezingen vallen van 9 mei tot 22 mei 2016, beide data inbegrepen. De dag zelf mag gekozen worden door het bedrijf. Aan de juiste datum van de verkiezingen worden dan weer andere data gekoppeld. Zo moet de werkgever 90 dagen voor de verkiezingen deze datum duidelijk afficheren in het bedrijf, en moet hij 150 dagen voor deze datum uithangen welke functies er in het bedrijf voorzien zijn voor kaderleden etc. De opeenvolging van al deze data noemt men de verkiezingskalender. De belangrijkste data zijn :      

11/12/2015 tot 24/12/2015 : informatie van de werkgever betreffende de functie van kaderleden 10/1/2016 tot 23/1/2016 : begin van de bescherming van de toekomstige kandidaten 10/3/2016 tot 23/3/2016 : laatste datum om uw kandidatuur te stellen bij de NCK (hier is een beetje speling mogelijk) 15/3/2016 tot 28/3/2016 : laatste datum om uw kandidatuur ingediend te zien bij het bedrijf 9/5/2016 tot 21/5/2016 : verkiezingen 23/6/2016 tot 6/7/2016 : uiterlijk eerste vergadering van de nieuwe OR en het nieuwe CPBW

Voorbeeld : wanneer men de verkiezingen plant op 10/5/2016, dan begint de bescherming van de kandidaten op 11/1/2016. Verder zijn er nog data waarbij men in discussie kan gaan met de werkgever, beroep kan aantekenen bij de rechtbank etc. De data zijn erg strikt, en men mag er niet van afwijken. In welke bedrijven worden verkiezingen gehouden? Wanneer is er een ondernemingsraad? Het moet gaan om “ondernemingen”. Sociale verkiezingen worden niet gehouden in de openbare sector of autonome overheidsbedrijven die onder de wet van 21/3/1991 vallen. Heel wat (bvb. gemeentelijke) vzw’s vallen echter niet onder deze wet, zodat zij wel degelijk verkiezingen moeten organiseren2. Tevens dienen er bepaalde drempels qua aantal werknemers te worden gehaald. Telt een bedrijf gewoonlijk gemiddeld over 2011 minstens vijftig werknemers dan moet er een CPBW komen, is dit minstens 100 dan moet er een CPBW én een OR komen. Als werknemer wordt hier iedereen beschouwd die een arbeidsovereenkomst heeft én de uitzendkrachten die in de onderneming werken. Bij deeltijdsen wordt pro ratio gewerkt. Wat zijn kieslijsten ? Zowel voor de OR als voor het CPBW kunnen er verschillende kieslijsten zijn : er kan een kieslijst zijn voor jongeren, voor arbeiders, voor bedienden en (alleen voor de OR, niet voor het CPBW) voor kaderleden. Wanneer er een aparte kieslijst is, betekent dit dat een aantal mandaten in het CPBW en in de OR specifiek worden voorbehouden voor deze groep. Dit aantal wordt berekend gebaseerd op het aantal personeelsleden in elke groep. Bedoeling is dat elke groep zeker vertegenwoordigd wordt in het betreffende orgaan. 2

Omzendbrief BA 97/10 van 21 mei 1997



Confédération Nationale des Cadres Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel Zodra er minstens één arbeider of één bediende is moet er een kieslijst voor arbeiders resp. bedienden zijn. Bij jongeren en kaderleden wordt echter een minimumquorum opgelegd: -

Er moeten minstens 25 jongeren (werknemers jonger dan 25 jaar op de dag van de verkiezingen) zijn opdat er een aparte kieslijst ‘jongeren’ zou ingevoerd worden

-

Er moeten minstens 15 kaderleden zijn (dus met uitzondering van de leidinggevenden) opdat er een aparte kieslijst kaderleden zou ingevoerd worden.

Het aantal kaderleden, jongeren, arbeiders en bedienden wordt geteld op de dag van aanplakking van de kiesdatum (van 9/2/2016 tot 22/2/2016). Het betreft hier dus de situatie op een bepaalde dag en niet de gemiddelden zoals bij het bepalen of er al dan niet een OR nodig is. Per mandaat zijn er twee verkozenen : een effectieve en een opvolger. Wanneer men weet hoeveel werknemers er zijn in elk van de vier categorieën kan men berekenen hoeveel mandaten er zijn voor elke groep. Wanneer er voor een bepaalde groep een mandaat dient voorzien te worden, maar er zijn geen kandidaten voor deze groep, dan blijft dat mandaat oningevuld. Dus, stel dat er één mandaat is voor de kaderlijsten, maar niemand dient een kaderlijst in, dan wordt dit mandaat niet opgenomen. Van belang is dat er reeds in de periode 11/12/2015 tot 24/12/2015 wordt vastgelegd wie er allemaal kaderlid kan zijn in het bedrijf (door het vastleggen van de functies van kaderleden). Wie kan er kandidatenlijsten indienen ? In tegenstelling tot de onze omringende landen is het indienen van kandidatenlijsten een monopolie van de vakbonden. De enige uitzondering hierop zijn de kaderleden: deze kunnen (behalve via de drie grote vakbonden) ook een lijst laten indienen door de NCK of een huislijst oprichten. Daar kaderlijsten alleen kunnen voor de OR is deze vrijheid hier natuurlijk beperkt tot dit orgaan. Wat is de mogelijke rol van de NCK? De NCK kan lijsten neerleggen van kaderlid kandidaten bij de sociale verkiezingen. Tevens kan de NCK rechtszaken inspannen indien het verloop van de verkiezingen niet volgens de regels verloopt, bvb indien in een bedrijf het bestaan van kaderleden wordt doodgezwegen, of indien men kunstmatig het aantal kaderleden vermindert (door bvb iedereen onder te brengen bij de leidinggevenden). Wanneer is men kaderlid? Wanneer is men leidinggevende? Een leidinggevende (wettelijke term) is de CEO en iedereen die rechtstreeks aan hem rapporteert. Voorbeeld : soms rapporteert bvb de directeur van de ICT afdeling aan de financieel directeur die dan aan de CEO rapporteert. De directeur van de ICT afdeling is dan geen leidinggevende. Dit gaat in tegen wat in normaal taalgebruik onder leidinggevende wordt verstaan. Een kaderlid (zoals gedefinieerd bij de sociale verkiezingen) is geen leidinggevende en geen bediende. Het onderscheid kaderlid/bediende is moeilijk. In elk geval, afspraken tussen werkgever, vakbonden en werknemers zijn van geen tel - alleen de rechtbank beslist, en ze houdt hierbij geen



Confédération Nationale des Cadres Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel rekening met afspraken binnen het bedrijf. Tevens staat het begrip kaderlid bij sociale verkiezingen los van andere wetgeving (zoals bvb deze op de overuren). In een ministeriële omzendbrief3 werd de definitie van kaderlid als volgt toegelicht: “De groep werknemers, die als kaderlid wordt aangezien, is zo heterogeen en verscheiden dat een soepele definitie vereist is, die rekening houdt met de uiterst veranderlijke sociale en organisatorische realiteit in de ondernemingen. De meeste definities concentreren zich op het element “leiding, delegatie van gezag door de werkgever”, met een zeker initiatiefrecht; daarnaast dienen eveneens als kaderpersoneel aangezien werknemers die zonder echt gezag uit te oefenen toch hoogstaande taken (staffuncties) vervullen op het stuk o.m. van wetenschappelijk onderzoek, begeleiding in een studiedienst. Het gaat uiteindelijk om hogere functies, omwille van het gezag of louter omwille van de inhoud van de taak. De kaderleden situeren zich zodoende tussen de (gewone) bedienden en het leidinggevend personeel.” Wie kan opkomen bij de verkiezingen ? Iedereen die reeds minstens 6 maand in het bedrijf werkt op het ogenblik van de verkiezingen en die geen leidinggevende of preventieadviseur is, kan opkomen als kandidaat. Vanaf en tot wanneer zijn de personen die opkomen beschermd? De bescherming start reeds alvorens een kandidaat zich moet bekend maken, namelijk ergens tussen 10/1/2016 en 23/1/2016. Het merkwaardige gevolg is dat iemand die op de lijst zal staan tussen 15/3/2016 en 28/3/2016 reeds in februari kon ontslagen zijn terwijl hij beschermd was. In dat geval voorziet de wetgeving dat werkgever (die bij het ontslag nog niet wist dat deze persoon kandidaat zou zijn) dat ontslag kan ongedaan maken. Omdat de werkgever in de periode 10/1/2016 tot 28/3/2016 ergens ‘blind’ vaart, noemt men die periode ook wel de ‘occulte periode’. De bescherming loopt voor verkozenen, of voor diegenen die de eerste maal niet verkozen zijn, tot de eerste OR volgend op de volgende sociale verkiezingen (dus iets meer dan 4 jaar). Voor wie een tweede maal niet verkozen werd is de beschermingsduur slechts 2 jaar. Wat betekent beschermd zijn? Beschermd zijn is nooit absoluut : het is niet onmogelijk een beschermd werknemer te ontslaan, alleen erg duur. In plaats (dus NIET cumulatief !) van de gewone opzegvergoeding bedraagt de vergoeding voor een beschermd werknemer: -

Bij minder dan 10 jaar anciënniteit : twee jaar loon Tussen 10 en 20 jaar anciënniteit : drie jaar loon Vanaf 20 jaar anciënniteit : vier jaar loon

3

2 JUNI 1999. - Omzendbrief betreffende de verkiezingen voor de ondernemingsraden en de comités voor preventie en bescherming op het werk, HOOFDSTUK 1, afdeling 3.3.



Confédération Nationale des Cadres Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel Zijn de verkiezingen verplicht? Is er stemplicht? Voor een bedrijf is het inrichten van sociale verkiezingen een verplichting. Echter, indien er geen kandidatenlijsten zijn, of indien het aantal kandidaten geringer is dan het aantal mandaten, dan kan men de kiesprocedure vervroegd afsluiten. In het eerste geval komt er geen OR of CPBW, in het tweede geval zijn de kandidaten automatisch verkozen. Indien er maar één kandidaat is, wordt er geen OR of CPBW opgericht (men moet minstens met twee zijn), maar is de kandidaat natuurlijk beschermd (want geldige kieslijst ingediend). In de wet staat ook dat deelnemen aan de verkiezingen verplicht is (m.a.w. er is opkomstplicht voor de werknemers). In praktijk zijn er echter geen sancties voor wie niet komt opdagen. De wet formuleert de deelname als een verplichting om te verhinderen dat men een ‘overeenkomst’ zou sluiten tussen werkgever en werknemers om in ruil voor bvb enkele verlofdagen geen sociale verkiezingen te organiseren. Doordat de wet als een verplichting is geformuleerd kan men hier contractueel niet van afwijken. Opleiding? Verdere info? De NCK organiseert in het najaar een opleiding sociale verkiezingen (zal worden aangekondigd op onze website www.cnc-nck.be), waarop iedereen (ook niet-leden) welkom is. Voor verdere info kan u rechtstreeks het secretariaat contacteren via [email protected] . Belang van de verkiezingen én van kandidaten voor de NCK, en voor U? De ervaring leert dat het aantal kandidaten bepalend is voor het aantal stemmen. En het aantal stemmen is op zijn beurt bepalend voor de invloed die men heeft op de politieke besluitvorming. De NCK probeert waar mogelijk om de hoge fiscale druk (die men in dit land blijkbaar gewoon geworden is) voor kaderleden aan te kaarten, en ze wil dit doen door meer democratie in de onderhandelingen te brengen, zodat kaderleden als een onafhankelijke groep kunnen optreden. Dit lukt alleen als we een goede score halen bij de sociale verkiezingen. Door op te komen bij de sociale verkiezingen vertegenwoordigen de kandidaten niet alleen hun collega’s in het bedrijf, maar kunnen ze ook wegen op de nationale politiek. We mogen dus het belang van 2016 niet onderschatten !



DE SOCIALE VERKIEZINGEN IN 12 VRAGEN

Recommend Documents