1.
Toelichting Bij Soa is de actuele kennis over diagnostiek, behandeling, begeleiding en partnerwaarschuwing niet compleet zonder informatie over het gebruik van de diverse buisjes en stokjes die het regionaal laboratorium aan huisartsen toestuurt. Wanneer en hoe moeten deze worden gebruikt? Waar en hoe lang kunnen ze het beste worden bewaard? In deze module komen deze en andere vragen over de materialen die de huisarts in zijn praktijk voor een goede soa-diagnostiek nodig heeft, aan de orde. Omdat er regionaal nogal wat verschillen zijn, afhankelijk van de voorkeur van de regionale microbioloog/klinisch chemicus, is het aan te bevelen dat huisartsen hun wensen en behoeften ten aanzien van de materialen zelf en de wijze van insturen afstemmen op de regionale mogelijkheden.In deze module inventariseren de huisartsen vragen en knelpunten die zij aan de microbioloog/klinisch chemicus willen voorleggen via een afgevaardigde uit de hagro of de regio.
2.
Doel, doelgroep en tijdsduur Doelstelling:
De deelnemende huisartsen kennen de materialen die zij voor de soa-diagnostiek nodig hebben, dus hoe hun soa-kit is samengesteld. Zij kennen de richtlijnen voor het gebruik van de materialen voor soa-diagnostiek. Zij bereiden een overleg voor met de deskundige van het regionaal bacteriologisch/klinisch chemisch laboratorium. N.B. De basiskennis over soa-diagnostiek wordt behandeld in de NHG-Standaard Het soa-consult en de bijbehorende PIN en wordt in dit hoofdstuk bekend verondersteld. Tijdsduur: 60 minuten Groepsgrootte: Tot 20 personen (huisartsen)
3.
Uitvoering • •
• •
•
• •
Leid deze module kort in. U kunt hierbij gebruikmaken van de tekst onder ‘Toelichting’ (5 min.). Verdeel de groep in koppels van twee en vraag hen om de invullijst (Werkblad 1), die ze thuis hebben ingevuld, samen door te nemen en waar nodig aan te vullen. Vraag elk koppel de inhoud van hun soa-kit op een flap-overvel te schrijven (20 min.). Hang de flap-overvellen naast elkaar op. Vraag een aantal (maximaal vier) koppels hun soa-kit plenair te presenteren. Verzoek de deelnemers tijdens de presentatie niet in discussie te gaan (10 min.). Presenteer Docentmateriaal 1 (aparte bijlage bij deze Verdiepingsmodule) door gebruik te maken van een beamer of maak er sheets van. Geef de mogelijkheid tot discussie. Hierna komt iedere deelnemer tot een definitieve samenstelling van zijn soa-kit. Deel vervolgens de Hand-out uit. (15 min.). Verzamel plenair de vragen voor de microbioloog/klinisch chemicus uit Werkblad 1, vraag 3 en schrijf deze op een flap-over.
1 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
De soa-kit
De soa-kit
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
• •
•
4.
Presenteer de onderwerpen voor overleg (Docentmateriaal 1). Overleg wie de bespreking met de microbioloog/klinisch chemicus gaat voeren en wanneer en hoe de afspraken worden teruggekoppeld naar deze nascholingsgroep (10 min.). Evalueer de bijeenkomst.
Organisatie • •
• • • •
Nodig de huisartsen ruim van tevoren uit. Kopieer Werkblad 1 en de Hand-out. Stuur Werkblad 1 mee met de uitnodiging en vraag de huisartsen om dit in te vullen (5 min.) en mee te nemen naar de bijeenkomst. Kopieer uit Docentmateriaal 1 de PowerPoint-presentatie op een cd-rom of USB-stick of maak sheets op hittebestendige transparanten. Zorg voor een projectiescherm met beamer en laptop of een overheadprojector. U kunt de NHG-Patiëntenbrieven over soa ter inzage uitstallen. Deze kunt u downloaden van de website : http://nhg.artsennet.nl. Bereid u voor door de NHG-Standaard Het soa-consult en eventueel de PIN 9/1 Het soa-consult door te nemen, de vragen van Werkblad 1 in te vullen en de Hand-out door te nemen.
2 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
De soa-kit
De soa-kit
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
Invullijst voor de huisarts 1. Geef inde invullijst aan welke materialen voor de diagnostiek van soa u in de praktijk ter beschikking heeft en voor welke soa u die gebruikt. Invullijst Overzicht van Soa en de materialen voor Soa-diagnostiek in uw praktijk Soa
Mat er ia len urinecontainer voor PCR*onder-
steriele droge wat in huls voor PCR-onderzoek
Steriele wat en PCRtransportmedum
Transport- Laboratomedium riumvoor kweek formulier
Microscoop
Beeld à vue
Chlamydia Gonorroe Urethritis mannen Trichomonas Lues Hepatitis B HIV Herpes genitalis Condylomata acuminata Schaamluis * Overal waar PCR wordt genoemd wordt ook bedoeld: ProbeTec en APTIMA van Gen-Probe.
Na het invullen van dit schema bepaalt u welke materialen u voor de soa-diagnostiek nodig heeft en welke materialen u op voorraad wilt hebben in de praktijk. Hiermee stelt u een ‘soakit’ samen. 2. U heeft in de soa-kit de volgende materialen:
3 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
De soa-kit
De soa-kit Werkblad 1
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
Vervolgens zijn er zeker nog onderwerpen waarover u vragen heeft en wilt overleggen met de medewerkers van het regionaal laboratorium. 3. Schrijf op wat u nog wilt overleggen met of vragen aan de klinisch chemicus of microbioloog van uw regionaal laboratorium.
4 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
De soa-kit
De soa-kit Werkblad 1
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
De hand-out (aparte bijlage bij deze verdiepingsmodule) bevat een overzicht van de materialen die u nodig heeft voor soa-diagnostiek en informatie over de gebruikswijze. Tabel 1. Overzicht van Soa’s en materialen voor soa-diagnostiek. Soa
Ma ter i al en
Chlamydia Gonorroe Urethritis mannen
urinecontainer voor PCR-onderzoek*
steriele droge wat in huls voor PCR-onderzoek**
x x x
x x
Trichomonas Lues
Steriele wat en PCRtransportmedum
x x x
Transport- Laboratomedium riumvoor kweek formulier
Beeld à vue
x x x
x
x
x
x
Hepatitis B HIV Herpes genitalis
Microscoop
x x x
x
x
Condylomata acuminata
x
Schaamluis
x
*
Overal waar PCR wordt genoemd wordt ook bedoeld: ProbeTec en APTIMA van Gen-Probe.
** PCR-onderzoek op een droge wat is in sommige laboratoria mogelijk.
5 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
De soa-kit
De soa-kit Werkblad 1
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
Tabel 2. Materialen voor soa-diagnostiek (dia 11) Mat er iaal
O n d e r zo e k
soa
o pm er k i n ge n
Schone urinecontainer
PCR urine
Chlamydia; gonorroe
uitsluiten bij man en vrouw; aantonen bij man
Steriele droge wat
PCR vaginaal
Chlamydia en gonorroe
uitsluiten bij vrouw
PCR laesie
Lues; Herpes genitalis
Steriele droge wat en transportmedium
PCR cervix/urethra Chlamydia; gonorroe; urethritis
Amies/Stuart-Transport- kweek medium cervix/urethra
Uitsluiten en aantonen bij man en vrouw
gonorroe; Trichomonas lues; HIV; hepatitis B
Laboratoriumformulier
bloedonderzoek
Microscoop
urinesediment
Chlamydia; urethritis
› 10 leuko’s in eerstestraalurine man
fluorpreparaat in NaCl
Trichomonas
flagellaten
Onderwerpen voor het overleg met de klinisch chemicus of microbioloog van het regionaal laboratorium. • • • • • • •
Op welke temperatuur moet het materiaal worden bewaard? Hoe lang zijn de materialen houdbaar? Hoe kan het materiaal het beste worden afgenomen? Hoe moet het materiaal worden verzonden? Na hoeveel tijd is de uitslag te verwachten? Hoe wordt gewaarborgd, dat de instructies aan de patiënt door de huisarts en door het laboratorium met elkaar overeenstemmen? Andere onderwerpen, namelijk:
6 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
De soa-kit
De soa-kit Werkblad 1
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
De meest gangbare richtlijnen voor het gebruik van materialen bij de soa-diagnostiek vindt u in tabel 3. Door de verschillen in werkwijze tussen de regionale laboratoria blijft overleg met uw laboratorium raadzaam. Tabel 2. Materialen voor soa-diagnostiek (dia 11) Mat er iaal
Bew ar en
H ou db a ar he i d n a a f n am e
Schone urinecontainer (PCR)
kamertemperatuur 1 week
per post
PCR-transportmedium
koel
per post
Steriele droge wat
kamertemperatuur 1 tot 3 dagen
1 week
Stuart-transportmedium koel/kamertempe- 6 tot 24 uur Microscoop
ratuur -
Laboratoriumformulier
-
W i j z e va n t ra ns p or t
per post direct brengen
direct bekijken
7 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
meenemen naar laboratorium bij afname
De soa-kit
De soa-kit Werkblad 1
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
NHG-Producten over soa •
NHG-Standaard Het soa-consult
•
PIN Het soa-consult
•
Verdiepingsmodule over soa - Herpes genitalis, condylomata acuminata en ander ongemak (dia’s, diagnostiek, epidemiologie) - Herpes genitalis en condylomata acuminata: casuïstiek - Herpes genitalis en condylomata acuminata: kennistoets - Aandoeningen in de anogenitale regio: wat vindt de dokter er zelf van? (Eigen normen en weerstanden) - De soa-kit - Voorlichtingsgesprek bij aanwezige soa (slechtnieuwsgesprek, counseling, partnerwaarschuwing)
•
NHG-Patiëntenbrieven over soa: - Soa algemeen - Testen op soa - Chlamydia - Gonorroe (druiper) - Herpes genitalis - Genitale wratten - Syfilis - HIV - Trichomonas - Schaamluis
Zie de NHG-website: http://nhg.artsennet.nl •
Informatieve sites: - de website van Soa Aids Nederland (samenvoeging van de vroegere Stichting soa-bestrijding en het nog bestaande Aids Fonds): http://www.soaaids.nl - http://www.soatest.nl; hier is een persoonlijk testadvies te verkrijgen en informatie over het soa-onderzoek en de HIV-test
•
Nuttige adressen: - Soa Aids Nederland, Keizersgracht 390, 1016 GB Amsterdam, tel. (020) 626 26 69 - Hiv Vereniging Nederland, Postbus 15847, 1001 NH Amsterdam / Eerste Helmersstraat 17b-3, 1054 CX Amsterdam, tel. (020) 616 01 60, http://www.hivnet.nl - Schorerstichting, Postbus 15830, 1001 NH Amsterdam, tel. (020) 573 94 44, http://www.schorer.nl
8 © Oktober 2006 gebaseerd op de NHG-Standaard Het soa-consult M82, 2004
De soa-kit
De soa-kit Werkblad 1
V erdiepingsmodule
Verdiepingsmodule
