De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Stemming met Modererende Invloed van Coping stijl
The Relation between Daily Stress and Affect with Moderating Influence of Coping Style Bundervoet Véronique
Eerste begeleider:
dr. Esther Bakker
Tweede begeleider: dr. Viviane Thewissen en dr. Nele Jacobs
Maart 2010 Faculteit Psychologie Afstudeerrichting Gezondheidspsychologie Open Universiteit Nederland
1
Inhoudsopgave Inhoudsopgave........................................................................................................................1 Samenvatting ..........................................................................................................................2 Summary .................................................................................................................................4 1. Inleiding................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.1. Stress .............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.2. Opvoedingsstress............................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.3. Dagelijkse stress............................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.4. Stressreactie.................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.5. Gevoelsmatige stressreactie ........................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.6. Coping ............................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.7. Onderzoeksopzet ............................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2. Methode ................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.1. Onderzoekspopulatie...................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.2. Onderzoeksdesign .......................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.3. Operationalisering en meetinstrumenten........ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.4. Statistische analyses ....................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3. Resultaten ................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3.1. Proefpersonen en descriptieve gegevens........ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3.2. Schaalgegevens .............................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3.3. Hoofdeffecten : de relatie tussen stress en stemming ........... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3.4. Interactie effecten van coping op de relatie stress - stemming ..... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4. Discussie.................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.1. Hoofdeffecten : de relatie tussen stress en stemming ........... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.2. Interactie effecten van coping op de relatie stress – stemming..... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.3. Beperkingen, implicaties en aanbevelingen ... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Literatuur........................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Bijlage............................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Bijlage 1 : ESM - vragenlijst .................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
De relatie tussen dagelijkse stress en stemming met modererende invloed van coping stijl. Véronique Bundervoet
2
Samenvatting Achtergrond. In de moderne maatschappij is stress niet meer weg te denken. Het effect van stress op ons lichamelijk en mentaal welzijn is overvloedig onderzocht. Algemeen wordt aangenomen dat naast de grote life events ook de kleine dagelijkse stress onze gezondheid ernstig beïnvloedt. Het theoretisch uitgangspunt van het huidige onderzoek is na te gaan hoe kleine dagelijkse stress een invloed uitoefent op stemming. Bovendien is ook coping stijl meegenomen in het geheel. Iedereen gaat immers op verschillende manier met stress om. De literatuur suggereert een effect van coping stijl op de samenhang tussen stress en stemming.
Doel. In dit onderzoek werd nagegaan of er sprake is van een verband tussen stemming en dagelijkse stress in verschillende contexten, te weten activiteit gerelateerd, sociaal gerelateerde en event gerelateerd. Daarnaast werd onderzocht of de coping stijl deze relatie beïnvloedt waarbij een onderscheid gemaakt wordt tussen emotiegerichte coping stijl en probleemgerichte coping stijl.
Deelnemers, procedure en onderzoeksontwerp. Het onderzoek werd uitgevoerd bij een convenience sample van 25 werkende vrouwen met minstens één kind van twaalf of jonger, met name hoger opgeleid. Naast het invullen van een coping vragenlijst namen ze gedurende één week deel aan het dagboekonderzoek.
Meetinstrumenten. Gegevens werden verzameld met de Experience Sampling Methode (ESM; Hektner, Smith & Csikszentmihalyi, 2007). ESM is een gevalideerde en
De relatie tussen dagelijkse stress en stemming met modererende invloed van coping stijl. Véronique Bundervoet
3
gestructureerde dagboektechniek waarbij gelijktijdig de verschillende soorten stress en de samengaande stemming gedurende zeven dagen, tien maal op een dag worden bepaald. Om coping stijl te meten werd gebruik gemaakt van de Utrechtse Copinglijst (UCL; Schreurs, Van De Willige, 1988).
Resultaten. Multi-level regressie analyse liet zien dat een hogere mate van ervaren stress geassocieerd werd met vermindering van positief affect en tevens met een verhoging van negatief affect. Dit gold zowel voor activiteitgerelateerde stress als voor sociaal- en event gerelateerde stress. In de voorspelling van affect kon geen interactie- effect met emotiegerichte coping en probleemgerichte coping vastgesteld worden. Bij het opnemen van de verschillende subschalen van coping daarentegen waren vooral interactie- effecten zichtbaar in de voorspelling van negatief affect.
Conclusie. Er was een duidelijke relatie tussen stress en stemming. Er werden geen significante interactie- effecten met coping stijl vastgesteld. Bij de afzonderlijke coping onderdelen waren deze effecten wel zichtbaar, waarbij vooral een interactie kon vastgesteld worden tussen stress en coping bij het voorspellen van negatieve gevoelens, dit was minder zichtbaar in de voorspelling van positieve gevoelens.
Keywords: dagelijkse stress; positief affect; negatief affect; coping.
De relatie tussen dagelijkse stress en stemming met modererende invloed van coping stijl. Véronique Bundervoet
4
Summary Background. In modern society, stress is everywhere. The effect of stress on our physical and mental wellbeing has been examined extensively. It is generally assumed that both major life events and small daily stress can seriously affect our health. The theoretical basis of this research is to examine how everyday daily stress affects our moods. However, because everybody handles stress in different ways, it is relevant to incorporate certain coping style in the total concept. The literature suggested an effect of coping style on the relationship between stress and mood.
Aim. This study examined whether there is an association between mood and daily stress in different contexts, namely activity-related, social-related and event-related. It was also investigated whether emotional focused coping style and problem focused coping style influence these relationships in different ways.
Participants, procedure, design. The study was conducted in a convenience sample of 25 employed women who have a high educational background and have at least one child of twelve years or younger. In addition to completing a coping questionnaire, they also kept an investigation diary for 1 week.
Measures. Data were collected with the Experience Sampling Method (ESM; Hektner, Smith & Csikszentmihalyi, 2007). ESM is a validated and structured diary technique which simultaneously determines types of stress and related moods up to ten times a day for a period of seven days. The coping style was measured using the Utrecht Coping List (UCL; Schreurs, Van De Willige, 1988).
De relatie tussen dagelijkse stress en stemming met modererende invloed van coping stijl. Véronique Bundervoet
5
Results. Multi-level regression analysis showed that a higher degree of perceived stress was associated with reduction of positive emotions as well as with an increase in negative affect. This was true for activity-related as well as social and event-related stress. The prediction of affect showed no interaction effect of emotion-focused coping nor problem-focused coping. Examining the various subscales of coping style showed that interaction effects were particularly visible in the prediction of negative affect.
Conclusion. The relationship between stress and mood was explicit. There were no significant interaction effects of coping style adopted. However, a tendency appeared by which a particular interaction was found between stress and coping in predicting negative feelings, it was less visible in the prediction of positive feelings.
Keywords: daily stress, positive affect, negative affect, coping.
De relatie tussen dagelijkse stress en stemming met modererende invloed van coping stijl. Véronique Bundervoet
