De presentatie rond de trap

Kijktocht OER! Plus

6000 jaar geleden woonden er al mensen in dit gebied. Het is de prehistorie; de tijd van de jagers en boeren. De mensen noemen we Swifterbantmensen. Deze kijktocht helpt je ontdekken hoe ze leefden en hoe hun leefgebied eruitzag. Veel plezier!

1

Startpunt van thema 1:

De presentatie rond de trap Thema 1: De Swifterbantmensen A. Bekijk de presentatie rond de trap. Welke zinnen zijn juist? Omcirkel de juiste antwoorden. B. Archeologen denken dat de Swifterbantman een belangrijke man is geweest in zijn tijd. Bekijk het skelet in de kist. Welke vondsten zouden daarop wijzen volgens hen, denk je? C. In de glazen kist zie je een opgegraven skelet. Na onderzoek is naar het skelet een pop gemaakt: de Swifterbantman. Beschrijf op welke manier zijn gezicht is gereconstrueerd*. Bekijk daarvoor ook het filmpje. * reconstrueren: namaken zoals het eerst was.


Vitrine ‘Van kwelder tot Oeverwal’ Thema 2: Het landschap A. In de maquette zie je hoe het landschap er 6000 jaar geleden uitzag. Lees de tekst hieronder. Vul zelf de woorden in door de maquette goed te bekijken. De Swifterbantmensen bouwden …(1)…om in te wonen. Ze woonden in ...(2)… bij elkaar. De nederzettingen werden altijd gebouwd op de stevige zandheuvels langs de ...(3)… . Die zandheuvels 2

noemen we …(4)… en …(5)… . Ze verplaatsten zich met …(6)… over het water. Naast de nederzetting hadden ze …(7)… om graan te verbouwen. B. Bekijk de foto hieronder van de San. De San zijn jagers en verzamelaars, net als de Swifterbantmensen. Toch zijn er verschillen in de levenswijzen van beide stammen. Waardoor worden die verschillen vooral veroorzaakt? Vergelijk daarvoor de foto met de maquette.

De San, zuidelijk Afrika


Vitrine ‘De jacht op wild’. Thema 3: Wilde dieren A. De Swifterbantmens leefde midden in de natuur. We weten ongeveer hoe die natuur eruit zag. Er zijn namelijk resten van dieren en planten teruggevonden. Van welke dieren liggen er resten in de vitrine? Vul het schema in. B. Welke van deze dieren zouden ook wel eens op de Swifterbantmens hebben gejaagd? C. Bekijk de foto’s op de vitrine. Welke dieren komen in Nederland niet meer voor in het wild? Kies er 6.

3


Vitrine ‘Verzamelen van gewassen en verbouw van graan’

Thema 4: Planten van toen A. De Swifterbantmensen konden in de natuur veel voedsel vinden. Wat verzamelden ze zoal? Lees de tekst op de vitrine. B. Hoe lang waren ze bezig met voedsel verzamelen, denk je? Waarom denk je dat? C. De oude zaden in de vitrine zijn allemaal zwart. Waardoor komt dat, denk je? Kies er 2.


Vitrine ‘Vis op het menu’ Thema 5: Visvangst 1 A. In de vitrine zie je resten die van vissen zijn teruggevonden. Om welke resten gaat het? Geef het in de tekening aan. Schrijf er ook bij wat de naam van de botjes is. Kies uit: - Wervel - Huidplaat - Kaak - Schede - Graat - Kieuwdeksel - Kniegewricht B. Lees het witte tekstbordje aan de vitrine. Noem 4 vissoorten waarop de Swifterbantmens jaagde. 4

C. Op welke drie manieren jaagde de Swifterbantmens op vis?


Vitrine ‘Grondstoffen’ Thema 6: Materiaalgebruik A. In deze vitrine liggen gereedschappen van de Swifterbantmens. Welke gereedschappen zijn het? En van welke materialen zijn ze gemaakt? Lees het op het witte tekstbordje. Vul het schema in. B. Veel gereedschappen werden gemaakt van steen. Daarom noemen we deze tijd ook wel ‘de steentijd’. Waarom werd vuursteen zoveel gebruikt? Kies de twee juiste zinnen. C. De gereedschappen in de hoge vitrine rechts zijn van een ander materiaal gemaakt. Welk materiaal? Waarom wordt dit materiaal niet zo vaak in de bodem teruggevonden?


Het vloerkleed en de hangende vitrine erboven

Thema 7: Archeologie A. Bekijk de foto hieronder. Lees de tekst en vul de ontbrekende woorden in.

5

Kies uit: sporen, bodem, resten, onderzoek, opgravingsput.

Archeologen doen (…1…) naar het leven van de mensen van vroeger. Dat doen ze door op een bepaalde plek de (…2…) laagje voor laagje af te graven. Op die plek ontstaat dan langzaam een gat; de (…3…). Tijdens het graven worden vaak botten, scherven en andere (…4…) gevonden. Sommige dingen zie je alleen terug als een verkleuring in de bodem. Die verkleuringen noemen we (…5…). B. Op het vloerkleed zie je de bodem van zo’n opgravingsput: het vlak. Voor je hangt een stukje wand van de put: het profiel. Deze opgravingsput werd in 2007 gegraven bij Swifterbant. Er werd een heel bijzonder spoor in gevonden. Je ziet dat spoor in het profiel als een grijze, golvende lijn. Wat werd er gevonden? C. De Swifterbantmensen verbouwden graan. Met een hak ploegden zij hun akkers om. Op welk plaatje zie je een hak, denk je? Leg je antwoord uit.

A

B

C


Vitrine ‘Visvangst’ Thema 8: Visvangst 2 A. In de vitrine ligt een visfuik. Hij is helemaal plat gedrukt in de grond. Bekijk de fuik en de tekening hieronder. Welke omschrijving is juist? 1.

Een visfuik is een soort net van samengeknoopte takken. Vissen kunnen wel erin zwemmen, maar niet meer eruit. 6

2.

Een visfuik is een mand van gevlochten takken. Er worden gevangen vissen in bewaard.

visfuik B. Op de foto op de vitrine zie je een visweer. Ook daarmee werd vis gevangen. Noem een verschil en een overeenkomst tussen een visfuik en een visweer. C. Ook in onze tijd wordt er veel gevist. Wat is het grote verschil tussen het vissen nu en het vissen van de Swifterbantmensen?


Vitrine ‘Kuil met matindrukken’ Thema 9: Matten vlechten A. Wat is er in deze vitrine te zien? Schrijf het in eigen woorden op. B. Waarom is het voorwerp zelf niet bewaard gebleven? 1. De Swifterbantmensen hebben hem meegenomen. 2. Hij is weggehaald door schatgravers. 3. Hij is vergaan. C. Hoe zag de mat eruit, denk je? Kies uit: A

B

C

7

D. Waarvoor werd de mat waarschijnlijk gebruikt? Lees daarvoor het tekstbordje.


Vitrine ‘Gebruiksvoorwerpen’ Thema 10: Gereedschappen A. Waarvoor gebruikte de Swifterbantmens de voorwerpen bij nummer 1 in de vitrine? B. Bekijk de voorwerpen bij de nummers 3 en 10. Zouden ze gebruikt zijn zoals ze hier liggen, denk je? Waarom denk je dat? C. De Swifterbantmensen gebruikten eigenlijk dezelfde gereedschappen als wij. Ze zien er alleen anders uit. Welke gereedschappen liggen in de vitrine? Omcirkel de juiste antwoorden.


Vitrine ‘Aardewerk’ Thema 11: Aardewerk A. Hier zie je potten en kommetjes van de Swifterbantmensen. Ze zijn gemaakt van gebakken klei; aardewerk. Waar werd dit aardewerk voor gebruikt, denk je? B. De potten zijn meestal versierd. Bekijk de versieringen goed. Hoe zijn ze gemaakt? Kies er 4. 8

1. 2. 3. 4. 5. 6.

met met met met met met

de vingertoppen de nagels een strootje een stokje de tanden een touwtje

C. De potten hebben een puntige onderkant. Daarom moeten ze in de vitrine op een steuntje staan. Bekijk de foto hieronder. Was de puntige onderkant voor de Swifterbantmensen een probleem, denk je?

Prehistorisch leefexpiriment, 1976


De grote vitrine met skeletten erin Thema 12: Dood en begraven A. De Swifterbantmens heet zo omdat in de buurt van Swifterbant een dorpje van deze jagers en verzamelaars is teruggevonden. Leefde de Swifterbantmens alleen op de plek waar nu Swifterbant ligt? Leg je antwoord uit. B. De skeletten zijn ongeveer 6000 jaar oud. In Nederland liggen resten van mensen gewoon in een museum. Er zijn ook mensen die vinden dat dat niet hoort. Voor beide is iets te zeggen. Geef voor beide opvattingen een argument. 9

C. Bekijk de foto aan de wand. Je ziet een vrouw met haar baby. Naast de vrouw liggen veel tanden. Waarom liggen die daar? Lees het in de tekst naast de foto.


Vitrine ‘sieraden’ Thema 13: Sieraden A. De Swifterbantmensen droegen sieraden. Niet alleen de vrouwen, maar ook de mannen en de kinderen. Bekijk de voorwerpen in de vitrine. Waarom droeg men sieraden? Kies de juiste antwoorden. B. Bij nummer 3 liggen kralen van een steensoort die in Nederland niet voorkomt. Het moet een rijk bezit zijn geweest. Van welke materialen werden kralen gemaakt? Noem er vijf. C. Bij nummer 1 liggen tanden van dieren. Van welke dieren? Bekijk de tanden goed en vergelijk ze met die op de plaatjes hieronder. Kruis de juiste antwoorden aan.

10


Vitrine ‘Offers en grafgiften’ Thema 14: Offers en grafgiften A. De Swifterbantmensen begroeven hun doden in de grond. Soms gaven ze de doden dan ook voorwerpen mee. We noemen dat grafgiften. Welke drie voorwerpen in de vitrine zijn als grafgift meegegeven? B. De schedel aan de achterwand is van een groot rund; een oeros. De schedel is samen met een paar houten palen in de grond gevonden. Dit is geen grafgift geweest, maar waarschijnlijk een offer aan de natuur. Wat is dat: een offer? Bedenk het zelf. C. We weten niet of de Swifterbantmensen een geloof hadden. We denken van wel. Waarom denken we dat? Baseer je antwoord op de tekst op de vitrine.


De twee onderzoekstafels Opdracht 15: Onderzoek Een archeoloog onderzoekt hoe mensen vroeger hebben geleefd. Jullie gaan nu ook twee onderzoeken doen.

11

A. Botten onderzoek. a. Bij archeologische opgravingen worden vaak veel botten gevonden. Lees eerst de opdracht op de zijkant van de tafel. Doe dan de opdracht. Klaar? Hang de schijfjes dan weer naast de tafel! b. Waarop let een archeoloog bij het determineren* van botten, denk je? *determineren: onderzoeken om te bepalen wat het is B. Vuursteen onderzoek a. In de prehistorie werd veel gereedschap van vuursteen gemaakt. Je ziet er hier wat van liggen. Zoek steeds de juiste naam bij het gereedschap. Klaar? Haal dan de stekkers weer uit de stopcontacten! b. Welke gereedschapjes maakten de Swifterbantmensen van afgeslagen stukken vuursteen? Schrijf het op.

Contact en reserveren Nieuw Land Museum+Archief+Studiecentrum Oostvaardersdijk 01-13 Postbus 73 8200 AB Lelystad T (0320) 26 07 99 F (0320) 26 04 36 E [email protected] I www.nieuwlanderfgoed.nl 12

De presentatie rond de trap

Recommend Documents