zo l eer je nog eens wat
Jos de Kleijn Carla van den Brandt
De praktijk, ontwikkeling en invoering van de ict-route
Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010
Inhoud 9
Driemaal bedankt Om te beginnen
deel 1
1
11
d e p r a k t i j k va n d e v m b o i c t - r o u t e
17
Beroepsgerichte inspiratie in de vmbo ict-route 19 1.1 Competenties 22 1.2 Beroepsspecifieke competenties 24 1.3 Algemene competenties 26 1.4 Het verwerven van de competenties 28 1.5 Het principe van opdrachten 29 1.6 Het principe van ambitie 30 1.7 Het principe van leerlijnen 31 1.8 Het principe van hulp 33 1.9 Het principe van eenvoud in de organisatie van het onderwijs 1.10 Geen eenheidsworst 34
2 Voorbeelden van projectopdrachten 37 2.1 Projectopdracht ‘De helpdesk’ 40 2.2 Projectopdracht ‘Foliumzuur’ 41 2.3 Projectopdracht ‘Handleiding voor medische apparaten’ 2.4 Projectopdracht ‘Een huis voor chimpansees’ 44 2.5 Andere voorbeelden van projectopdrachten 45 2.6 Vier vragen bij het construeren van projectopdrachten 3 Zeven criteria voor het kiezen van projectopdrachten 47 3.1 Eerste criterium: een ambitieus resultaat opleveren 49 3.2 Tweede criterium: een duidelijk product 49 3.3 Derde criterium: exemplarisch 50 3.4 Vierde criterium: echte projecten 50 3.5 Vijfde criterium: geen vingerverf 51 3.6 Zesde criterium: geen ‘heitje voor een karweitje’ 51 3.7 Zevende criterium: geen vals spel 52
42
45
33
4 Het construeren van projectopdrachten 53 4.1 Een werkmodel voor de constructie van een projectopdracht 4.1.1 Een stinkende casus 56 4.1.2 De positie van leerlingen 57 4.1.3 Het eindproduct met specificaties 57 4.1.4 Veel of weinig specificaties 59 4.2 Het vooronderzoek 60 4.2.1 De beeldvorming 61 4.2.2 Het wensenonderzoek 62 4.2.3 Deskresearch of onderzoek 62 4.2.4 De analyse, het denken 63 4.2.5 Het format van de opdrachtformulering 64 4.3 Veel of weinig hulp 64 5 Het begeleiden van projecten 67 5.1 De quick-fix 70 5.2 De tijdsindeling van het project 71 5.3 Een project start met de opdracht 72 5.4 Een werkmodel voor een plan van aanpak 73 5.5 Een werkmodel voor de offerte 75 5.6 De docent als coach 75 5.7 De beoordeling van het plan van aanpak of de offerte 5.8 Een werkmodel voor een opleverplan 79 5.9 De rol van de expert 80 5.10 Conflicten tussen leerlingen 81 5.11 Het samenwerkingscontract 82 5.12 Meelifters 83 6 Het beoordelen van projecten 85 6.1 Criteria voor de beoordeling van het product 90 6.2 De presentatie wordt niet apart beoordeeld 91 6.3 Het beoordelen van het persoonlijk verslag 91 6.4 Herkansen 94 6.5 Het werken aan persoonlijk leerpunten 95 6.6 Leren reflecteren 96 6.7 Standaard evaluatieformulier 96 6.8 Inhoud persoonlijk verslag 97 7 De organisatie van projectonderwijs 99 7.1 De omvang van projecten 101 7.2 De groepsgrootte 102 7.3 De groepssamenstelling 102
77
55
7.4 7.5
De projectbegeleider De projecthandleiding
102 103
8 Cursussen 105 8.1 Drie voorbeelden 108 8.1.1 Cursus ‘Het opstellen van een offerte’ 108 8.1.2 Cursus ‘Het afprijzen van schoenen’ 110 8.1.3 Cursus ‘Het bepalen van twee straatnamen in een nieuwe woonwijk’ 111 8.2 Een cursus is denkgereedschap 112 8.3 De structuur van een cursus 113 8.3.1 Een casus is een modelcasus 113 8.3.2 De opdracht staat centraal 113 8.3.3 Een cursus stuurt kennis en vaardigheden aan 114 8.3.4 Het verschil tussen cursusopdrachten en vakopdrachten 8.4 Het construeren van een cursus 115 8.4.1 De eindopdracht 116 8.4.2 De structuur van de cursus en de deelopdrachten 117 8.5 De begeleiding van een cursus 121 8.6 De beoordeling in een cursus 121 8.7 De cursushandleiding 123 8.8 Een checklist voor een cursus 124 9 Trainingen 125 9.1 Een modelvoorbeeld van een training 128 9.2 Een training is doe-gereedschap 130 9.3 De beoordeling in een training 131 10 Loopbaanopdrachten 133 10.1 Het schoolexamen: assessmentgesprek 10.2 Het assessmentdossier 137 10.3 Het portfolio en showdossiers 137 10.4 Uitvallers 140 10.5 Het monitoren van competenties 143 deel 2
136
de r egie ach t er de v mbo ic t-rou t e
11 Zes documenten voor de invoering van de ict-route 12 De opdracht van de directie (document 1) 13 Het vernieuwingsplan (document 2)
159
153
145 147
114
14 De competentiematrix (document 3) 165 14.1 De functie van een competentiematrix 14.2 De body of knowledge 170 15 Het leerplanschema (document 4) 175 15.1 Het streefmodel voor de ict-route 15.2 Gescheiden leerlijnen 184
167
177
16 Het examenprogramma (document 5) 187 16.1 Het centrale examen 191 16.2 Het landelijk schoolexamen: een proeve van bekwaamheid 16.3 Het landelijk schoolexamen: de assessmentopdracht 194 16.4 Het eindcijfer 195 17 Het scholingsprogramma (document 6) 18 De landelijke organisatie bijl agen
192
197
201
205
Voorbeelden van cursustitels 207 Globaal examenprogramma ict-route 209 Een handreiking voor het schoolexamen 213 Voorstel voor een competentiematrix leraar vmbo ict-route 217 Het diploma 219 De cijferlijst 221 Presentatietips bij het assessmentgesprek 223 Draaiboek voor nieuwe scholen van de vmbo ict-route 227 Inventarisatie van ruimtes, inventaris en apparatuur nodig voor de vmbo ict-route 229 Bijlage 10 De zestig scholen van de vmbo ict-route 233 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 8 Bijlage 9
Literatuur van BDF-partners Over de auteurs
237
235
