De Pompel energieneutraal Energieadvies in opdracht van de Gemeente Slochteren

De Pompel energieneutraal Energieadvies in opdracht van de Gemeente Slochteren

naam

datum / periode

opname gebouw

Stef. Folmer

jan– april 2012

concept rapportage

Stef. Folmer

01-05-12

commentaar

Rob Gramberg

jan – juni 2012

commentaar

Coen van Atten

jan – juni 2012

definitieve rapportage

Stef. Folmer

09-07-12

paraaf

Versie 1

Versie 2

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit!

Inhoudsopgave Inhoudsopgave ..................................................................................................... 2 Samenvatting ........................................................................................................ 3 0

Inleiding ......................................................................................................... 6

1

Huidig energieverbruik ................................................................................ 7

2

Besparingen energieverbruik ....................................................................... 8

2.1

Verlichting ................................................................................................... 8

2.2

Energiebesparing bij vertrek van de school ............................................ 8

2.3

Enkel glas vervangen in de gymzaal ...................................................... 12

2.4

Dakisolatie gymzaal ................................................................................. 12

2.5

Vloerisolatie BG hoofdgebouw ............................................................... 13

2.6

Tochtwering .............................................................................................. 14

2.7

Zonneboiler ............................................................................................... 14

2.8

Diverse kleinere besparingen.................................................................. 14

3

Duurzaam verwarmen .................................................................................. 15

3.0

Huidige situatie .......................................................................................... 15

3.1

Elektrische warmtepomp i.p.v. gaskachels ............................................ 15

3.2

Lage temperatuur verwarming (LTV) ....................................................... 16

3.3

Hout-CV kachel in de grote zaal ............................................................... 17

4

Zelf opwekken van stroom .......................................................................... 18

4.1

Zonnepanelen ............................................................................................ 18

4.2

Windmolen(tje) ........................................................................................... 18

5.

Aanvullende zaken ...................................................................................... 20

5.1 Kwaliteit binnenlucht ................................................................................. 20 5.2 Aanpassingen in de meterkast? ............................................................... 22 5.3 Elektrisch rijden begint met een laadpaal ................................................ 22 5.4 Naschrift ...................................................................................................... 24

Roadmap naar energieneutraal van De Pompel in Overschild

pagina 2


Samenvatting Hierbij de samenvatting van de energetische adviezen met bijhorende financiële consequenties: SF 09-07-12

De Pompel, roadmap naar energieneutraal alle prijzen incl 19% BTW

1.

electr.

gas

investering

kWh

m3

(euro)

huidig jaar verbruik

25.190

besparingen: 2. 2.1 zuiniger verlichting 2.2 besparing vertrek school 2.3 enkel glas in gymzaal vervangen

11.061

-2.000 -800

5,5

-438

1.900

-263

7,2

4.660 500

-551 -263

8,5 1,9

12.690

-919 -438 6.458

12.438

-5.237

15.470

-655

36.067

0

51.537 16.660

-655 -655

78,7 25,5

45.815

-5.200

8,8

132.133

-10.385

12,7

-700

15.000

-420

35,7

-2.000

20.000 13.000

-1.140 -700

17,5 18,6

-2.500

nieuwe verwarming: 3. 3.1 Warmtepomp lucht-water 16kW (COP=4,0) 3.2 LTV (noodzakelijk voor WP)

-500

totaal: 3.3 Hout/pellet CV kachel 15kW verbruik ná nieuwe verwarming:

4. opwekken van eigen stroom: 4.1 30 kWp PV zonnepanelen á € 1,5/Wp

-1.221 25.128

0

-26.000

TOTAAL INVESTERING: resulterend energieverbruik:

TvT

8.752

-10.000

2.5 vloer isolatie BG hoofdgebouw 2.6 tochtwering verbruik ná alle besparingen:

besparing /jaar (euro)

-872

0

extra opties voor maximale energiebesparing: 2.4 extra dakisolatie gymzaal 2.7 Zonneboiler 25 m² heatpipe 4.2 1 st. Enflo windmolen(tje) 1,5 kWp

300 -3.500

De conclusie is dat het ongeveer €130.000,- kost om De Pompel energieneutraal te maken. Bij de bovenstaand berekende enkelvoudige terugverdientijd is geen rekening gehouden met de stijging van de energieprijs. Met meeneming van een jaarlijkse 8% stijging van de energieprijs komt de terugverdientijd uit op ongeveer 10 jaar. Indien je het wegvallen van de energiekosten zou doorrekenen over een periode van bijvoorbeeld 20 jaar is de optie “energieneutraal” zelfs een rendabele investering met een aantrekkelijk positief financieel rendement!


pagina 3


In dit plan is uiteindelijk is gekozen voor een bivalent verwarmingssysteem waarbij de huidige verwarming met gasketels wordt vervangen door een elektrisch aangedreven warmtepomp. De nieuwe warmtepomp zal voorzien in zo’n 90% van de warmtevraag (verwarming + tapwater). De resterende 10% kan worden geleverd door de huidige gasketel die blijft staan als “piekketel” voor hele koude periodes. De stroom die nodig is voor de warmtepomp wordt geleverd door 130 zonnepanelen die gepland zijn op het platte dak. Via de combinatie warmtepomp en zonnepanelen wordt het pand voor 90% energieneutraal. Tevens is er voorzien in een houtkachel die met z’n zichtbare knusse vlammetjes in de grote zaal komt te staan. De houtkachel heeft tevens een CV-aansluiting, waardoor de rest van het gebouw er ook (deels) mee kan worden verwarmd. Door de houtkachel te stoken op momenten dat het heel koud is wordt de warmtepomp ontlast en zal de aardgasketel niet hoeven bij te springen. Aldus is er de mogelijkheid om via houtstook te voorzien in de laatste 10% van de warmtevraag om De Pompel energieneutraal te maken. Er is een duidelijke samenhang tussen de maatregelen in dit gepresenteerde plan “De Pompel, roadmap naar energieneutraal”. Weglating van de lage temperatuur vloerverwarming uit het plan zou bijvoorbeeld betekenen dat de inzet van een lucht-water warmptepomp een moeizaam verhaal wordt omdat de vereiste watertemperatuur voor de verwarming daarvoor te hoog is. Als vervanging voor de gasketels is een elektrisch aangedreven warmtepomp ingepland. De daarvoor benodigde elektriciteit wordt “gratis” opgewekt door de zonnepanelen die op het dak komen te staan, waarmee de verwarming volledig duurzaam wordt en de stookkosten wegvallen. Daarnaast moet de huidige onzuinige verlichting worden vervangen omdat dat goedkoper is dan extra zonnepanelen bij te plaatsen om het “onzuinig” verbruik van de huidige verlichting te compenseren. Kortom, je kunt niet zomaar onderdelen uit het plan weglaten omdat de maatregelen met elkaar samenhangen en weglating van sommige onderdelen consequenties kunnen hebben voor de uitvoerbaarheid van andere maatregelen.

Resumé: na het uitvoeren van de geplande energiebesparende maatregelen wordt De Pompel 100% energieneutraal. Dit kan m.b.v. de toepassing van een warmtepomp, lage temperatuur verwarming, zonnepanelen, een houtkachel en nog enkele andere energiebesparende maatregelen. De toekomstige energierekening zal daarmee volledig wegvallen. Op pagina 3 worden onderaan het overzicht nog 3 opties voor maximale energiebesparing genoemd. Op zich zijn die opties niet nodig om tot een energieneutraal gebouw te komen, maar ze zijn tóch opgenomen en doorgerekend om andere redenen. Een korte toelichting per onderdeel:  Extra dakisolatie voor de gymzaal. Dit valt zeker te overwegen als het huidige dakleer aan vervanging toe is. Op zo’n zogenaamd “natuurlijk moment” zijn de meerkosten voor extra isolatie behapbaar, doe je dit vroegtijdig dan moet tevens het dakleer (wat nog in goede staat kan zijn) vervangen.  Een zonneboiler is een goede maatregel voor energiebesparing, maar heeft een hoge terugverdientijd. We hebben deze maatregel tóch opgenomen omdat dit te overwegen valt bij een beperktere uitvoering van de plannen, bijvoorbeeld als de


pagina 4




plaatsing van een warmtepomp, de vloerverwarming en/of de zonnepanelen uit budgettaire overwegingen onhaalbaar blijkt. Een windmolen levert veel duurdere stroom als zonnepanelen. Toch wordt op sommige plaatsen een windmolen(tje) geplaatst als duidelijk zichtbaar statement dat je kiest voor een duurzaam imago. Zonnepanelen op het platte dak zijn minstens zo duurzaam, maar veel minder zichtbaar vanaf de openbare weg.

Alternatieven voor dit plan? Stoken op biomassa zou ook een optie kunnen zijn om het gebouw goedkoper en duurzaam te verwarmen. Globaal zou je de stookkosten (exclusief benodigde investeringen) kunnen halveren bij zogenaamde houtpellets als brandstof. Vanwege de toegenomen gasprijs heeft stoken op biomassa een grote vlucht genomen, met als gevolg dat de prijs voor biomassa meer dan evenredig is gestegen. De verwachting is dat de prijs van biobrandstof duurder wordt, waardoor De Pompel in de nabije toekomst tóch nog geconfronteerd zal worden met een aanzienlijke rekening voor de verwarming van het gebouw. Met de uitvoering van dit plan wordt een éénmalige investering gedaan waardoor de energiekosten in de komende decennia volledig zullen wegvallen. Als laatste punt zou gekeken moeten worden naar de belangrijke sociale functie van De Pompel. Het is het enige verenigingsgebouw dat centraal staat in het verenigingsleven van het dorp. Alle andere voorzieningen (winkels, horeca en straks ook de school) zijn al verdwenen uit het dorp. Uit gesprekken met dorpsbewoners komt telkens naar voren “dat het voor Overschild een ramp zou zijn als De Pompel zou verdwijnen”. Hopelijk wordt het belang van behoud van de sociale functie van De Pompel meegewogen in de beslissing om de school te sluiten.


pagina 5


0. Inleiding De Pompel is de enige gemeenschappelijke voorziening in het dorp Overschild. De Pompel heeft 3 gebruiksfuncties:  Een kleine school met 3 lokalen en enkele bijhorende kleine ruimten zoals de lerarenkamer rechts van de hoofdingang. In totaal ruim 300 m².  Een evenementenruimte met bar en keuken + opslag. In totaal ongeveer 200 m2.  Een gymnastieklokaal met kleedruimte, douches en WC’s. In totaal ruim 300 m2. Volgens de bouwtekeningen bedraagt de totale oppervlakte, dus inclusief de verkeersruimten en technische ruimten: BVO = 862 m2. Het gebouw dateert van 1987 en is geheel voorzien van platte daken. Vanuit de Gemeente Slochteren is de wens uitgesproken om de school af te stoten vanwege een te gering aantal leerlingen. Daarnaast wil de Gemeente Slochteren de exploitatie van het gebouw met alle bijhorende kosten “overdragen aan het dorp”. De adviesvraag aan DUMA Energieadvies was: 1. Wat kan er worden gedaan om de energiekosten te verlagen. 2. Welk effect heeft de sluiting van de school op de energielasten. Om de energielasten te verlagen is gekozen voor een radicale oplossing: uitwerken van een plan waarbij het totale energieverbruik wordt gecompenseerd door zelf stroom op te wekken m.b.v. zon en wind. Kortom: toepassen van zonnepanelen en een (kleine) windmolen om het pand energieneutraal te maken. Het routeplan van een energieneutraal pand ziet er als volgt uit: 1. Analyse huidig energieverbruik. 2. Doorrekenen van de mogelijke energie besparingen. 3. Switch maken van gasketels naar een warmtepomp met lage temperatuur verwarming. Tevens kan een zonneboiler worden toegepast (nog niet uitgewerkt). 4. Hoeveel stroom moet je zelf opwekken om de stroom die nodig is voor de verwarming, de verlichting etc. te kunnen compenseren. Daarnaast zijn er CO2 metingen gedaan voor een beoordeling van de luchtkwaliteit binnen in het gebouw.


pagina 6


1. Huidig energieverbruik Op 15-02-2012 zijn per email de volgende meterstanden doorgegeven door Coen van Atten, beleidsmedewerker R&T, sport, dorpshuizen en duurzaamheid van de Gemeente Slochteren. :

elektriciteit (kWh)

periode 1-2-2009 tem 8-2-2012

huidig verbruik / jaar

hoog tarief laag tarief TOTAAL

48.401 29.268 77.669

15.698 9.492 25.190

gasverbruik (m³)

periode 1-2-2009 tem 8-2-2012

huidig verbruik / jaar

gasverbruik

26.984

8.752

kosten / jaar € € €

3.140 1.898 5.038

kosten / jaar €

5.251

Gerekend is met een elektriciteitsprijs van € 0,20 per kWh en € 0,60 per m³ gas bedragen de kosten voor energieverbruik gemiddeld € 10.500,- per jaar. Bij een gemiddelde stijging van de kosten voor energie van 8% wordt de energie na 9 jaar 2x zo duur. Het gasverbruik is voornamelijk bedoeld voor de verwarming van de ruimten en deels voor tapwater t.b.v. de douches van de gymzaal. Het aandeel tapwater bedraagt 10-20% van het jaarlijkse gasverbruik.


pagina 7


2. Besparingen energieverbruik 2.1 Verlichting. De grootste besparing voor elektriciteitsverbruik valt te behalen met zuiniger verlichting. In de Pompel zijn diverse soorten lampen aanwezig, voornamelijk TL verlichting (lokalen + verkeersruimten) en diverse onzuinige halogeenspots (grote zaal + entree). De vervanging van de onzuinige verlichting door LED’s is doorgerekend aan de hand van de huidige en toekomstig geplande gebruikstijden. Vervanging van de plafond armaturen van het type PL is niet meegenomen, die zijn al vrij zuinig. Wel is meegenomen de investering in 31 sensoren die de verlichting uitschakelt als de ruimte onbemand is of voldoende licht ontvangt via de ramen. De beoogde besparing van de plaatsing van zuiniger verlichting + de sensoren bedraagt ongeveer 10.000 kWh, dat is een besparing van 40% op het huidige stroomverbruik. Het toepassen van zuiniger verlichting is een vrij essentieel onderdeel van het plan om de Pompel uiteindelijk 100% energieneutraal te maken. Als de huidige onzuinige verlichting zou blijven hangen moet er voor ruim €15.000,-.aan zonnepanelen worden bijgekocht om dit extra stroomverbruik te compenseren. Nieuwe zuiniger verlichting is dus €4.000,- goedkoper dan de aanschaf van extra zonnepanelen! De benodigde investering in LED verlichting ziet er alsvolgt uit: LED lamp aantal werkloon /stuk stuksprijs 19 75 15 TLD 150 cm 40 65 15 TLD 120 cm 31 80 15 sensoren 32 35 10 gloeilamp

investering € 1.710 € 3.200 € 2.945 € 1.440 € 9.295 € 1.766 € 11.061

subtotaal 19% BTW TOTAAL

2.2 Energiebesparing ná vertrek van de school. De bepaling van de energiebesparing die het vertrek van de school oplevert is in principe moeilijk in te schatten. Deze analyse is gedaan met behulp van de aangeleverde gegevens van Harry Wieringa die wekelijks de meterstanden heeft genoteerd. Hieronder wordt eerst een inschatting gedaan van het “nieuwe” stroomverbruik, daarna wordt het gasverbruik bekeken. De berekening naar het energievertrek ná vertrek van de school was een expliciete vraag van Coen van Atten van de gemeente Slochteren, vandaar dat hier iets breder op wordt ingegaan.


pagina 8

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit! Electriciteitsverbruik De meterstanden van gas en elektriciteit zijn in 2012 opgenomen vanaf week 5 tem week 25. Gelukkig zaten er enkele tussenmeters in de Pompel, waardoor iets beter kon worden ingezoomd op de verschillen tussen de school, het dorpshuis en de gymzaal. Hieronder het stroomverbruik zoals blijkt uit de opgenomen meterstanden:

Een belangrijk ijkpunt is het energieverbruik gedurende de vakantiedagen, dan is de school immers gesloten. Uit de grafiek van het “stroomverbruik per week” valt af te lezen dat het stroomverbruik van De Pompel fors daalt tijdens de schoolvakantie in week 8. Dit komt voornamelijk omdat de verlichting is uitgeschakeld in de lokalen en de andere ruimten die de school in gebruik heeft. Het stroomverbruik van De Pompel daalt gedurende de schoolvakantie met 25-30%. De ruimten van de huidige school krijgen een andere gebruiksfunctie en zullen –zoals de plannen er nu voorliggen- minder intensief worden gebruikt. Daarmee daalt het stroomverbruik voor de verlichting. Door Rob Gramberg en Harry Wieringa zijn de nieuwe gebruikstijden van de ruimten van de school geschat op 2 á 3 uur per dag. Zonder medeneming van de zuiniger verlichting die staat ingepland om het stroomverbruik van De Pompel “binnen de perken te houden” is het aannemelijk te veronderstellen dat het stroomverbruik a.g.v. het vertrek van de school zal dalen met ongeveer.10%. Op een huidig jaarverbruik van ruim 25.000 kWh is dat een daling van ongeveer 2.500 kWh. Deze stroombesparing is meegenomen in de “energieneutraal berekening”, zie het hoofdstuk samenvatting voorin dit rapport. Opmerking: indien de ruimten die nu vrijkomen door het vertrek van de school in de toekomst intensiever worden gebruikt dan momenteel is voorzien in de plannen voor hergebruik van De Pompel, zal het stroomverbruik voor verlichting natuurlijk navenant toenemen. E.e.a. ter nadere inschatting van de plannenmakers van De Pompel.


pagina 9

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit! Gasverbruik In de volgende grafiek staat de verdeling van het gasverbruik tussen de huidige 3 gebouwfuncties:

Gasverbruik sport 36%

dorp 21%

school 43%

Voordat iets kan worden gezegd over een mogelijke daling van het toekomstige verbruik voor verwarming van de ruimten van de school is het goed om het huidige gasverbruik van de school en het dorpshuis met elkaar te vergelijken. Een veel gehanteerde methode om het “stookgedrag” te analyseren is het vergelijken van het gasverbruik met de graaddagen die een indicatie geven van de gemiddelde buitentemperatuur in relatie met de gewenste binnentemperatuur. Enige uitleg is wellicht nodig bij de onderstaande grafieken. Bij een lagere buitentemperatuur neemt het aantal graaddagen toe en wordt er meer gestookt om een gebouw op temperatuur te houden. In de beide grafieken hieronder staat het wekelijkse gasverbruik van De Pompel op de linkeras, de wekelijkse graaddagen op de rechteras. Op de onderste as staan de weken van het jaar 2012 waarop de meterstanden zijn opgenomen. In de eerste grafiek staat het gasverbruik voor verwarming van de ruimten van de school, in de tweede grafiek het gasverbruik van het dorpshuis. Het verbruik van de gymzaal is bij de analyse met graaddagen buiten beschouwing gelaten.


pagina 10


Omdat de ruimten die de school momenteel in gebruik heeft in de nabije toekomst waarschijnlijk minder intensief worden gebruikt dan nu het geval is, zal de verwarming vaker op een laag pitje kunnen worden gezet. Daarmee kan worden bespaard op het gasverbruik. Enkele opmerkelijkheden uit bovenstaande grafieken van het gasverbruik: 

In een ideaal verwarmd gebouw zal het gasverbruik de lijn van de graaddagen vrij precies volgen. Uit de grafieken is af te leiden dat dit hier niet het geval is. De oorzaak ligt meestal in het gebruikersgedrag, het zijn immers mensen die zelf draaien aan de thermostaat van de verwarming. Het directe gevolg is dat er meer gas wordt


pagina 11




 

verstookt dan noodzakelijk. Hier valt dus enige winst te behalen door bewuster om te gaan met de inregeling van de thermostaat. De hoge piek gedurende week 7 in het gasverbruik van de grote zaal van het dorpshuis valt niet te verklaren. Week 7 had een veel warmere buitentemperatuur (minder graaddagen) en dan verwacht je geen stijging van 25% in het gasverbruik. Waarschijnlijk is er die week iets fout gegaan met de inregeling van de verwarming en/of de ventilatie. Het gasverbruik van de sportzaal (niet afgebeeld) vertoont ook een aantal onverklaarbare pieken in het gasverbruik. Hier kan dus ook energie worden bespaard met een bewust stookgedrag. Gedurende de schoolvakantie in week 8 is het gasverbruik van de school ongeveer 15% lager. Met het vertrek van de school zal er ook regelmatig gestookt moeten worden bij (nieuwe) activiteiten in de voormalige ruimten van de school. De globaal geschatte besparing op de ruimteverwarming ná het vertrek van de school bedraagt dan ongeveer 500 m³ gas per jaar.

Conclusie stookgedrag: er minimaal 5% te besparen op het energieverbruik van de verwarming door bewuster om te gaan met de inregeling van de thermostaten en wellicht ook het ventilatiegedrag. De energiebesparing ná vertrek van de school bedraagt ongeveer 2.500 kWh stroom en 500 m³ gas. Met de huidige energietarieven betekent dat een jaarlijkse besparing van ongeveer €800,-

2.3 Enkel glas vervangen in de gymzaal. Alle ramen in de Pompel zijn dubbelglas, behalve de bovenramen in de gymzaal die voorzien zijn van enkel glas. De dagmaat van de ramen in de gymzaal bedraagt in totaal 19,2 m2. De netto glasoppervlakte in deze kozijnen bedraagt daarbij ongeveer 16 m2. Aangezien de kozijnen er op het eerste gezicht nog goed uit zien, hoeft alleen het glas te worden vervangen. De kosten om enkel glas te vervangen door energiezuinig HR++ glas bedragen ongeveer €120,- per m2 glas, voor 16 m2 glas zijn de geschatte kosten €1920,-. Met VABI EPA-U software is de besparing op het gasverbruik doorgerekend en die komt uit op 5,0%, met de huidige gasprijs zo’n € 263,- per jaar. TIP: Bij de huidige zuid-georiënteerde ramen wordt de zon instraling deels beperkt doordat er reflecterende folie op de ramen is geplakt. Kennelijk zijn er in de huidige situatie problemen met te veel zon-instraling. Indien er nieuw HR++ glas wordt geplaatst, zorg dan voor glas met een lage ZTA- waarde die de zon extra tegenhoudt. Resumé: De investering van de glasvervanging bedraagt ongeveer €1920,-. Hiermee wordt een jaarlijkse energiebesparing behaald van minimaal € 263,- (conservatieve schatting). De terugverdientijd van deze maatregel bedraagt zo’n.7,2 jaar.

2.4 Dakisolatie gymzaal Volgens de bestektekeningen zijn alle daken van de Pompel geïsoleerd met 8 cm isolatiemateriaal, waarschijnlijk met de veel toegepaste EPS isolatieplaten. De daken zijn doorgerekend met 8 cm isolatie, dat is een isolatiewaarde Rc = 2,5 m2 K/W.


pagina 12

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit! In de gymzaal zit plafondverwarming, waardoor het dak verreweg het warmste onderdeel is. Het zou logisch zijn om dit dak daarom extra te isoleren om het warmteverlies te beperken. Met VABI EPA-U software is de besparing op het gasverbruik van extra dakisolatie in de gymzaal doorgerekend en die komt uit op 8,0. Het aanbrengen van extra dakisolatie kan het beste aan de bovenkant geschieden. Daarbij moet tevens de dakbedekking worden vervangen wat nogal duur is. Volgens onze informatie is de dakbedekking nog OK, vervangen is niet nodig. Het is daarom verstandig om de naisolatie uit te voeren op het moment dat de dakbedekking aan vervanging toe is. Verbetering van de isolatiewaarde van het dak van de gymzaal levert een energiebesparing op van 8%. Daarnaast levert na-isolatie van het dak van het hoofdgebouw tevens een berekende energiebesparing op van 9,9%. Het is verstandig om deze na-isolatie (naar Rc =6,0 m2 K/W) mee te nemen als het dakleer aan vervanging toe is. Resumé: Verbetering van de isolatie van het dak van de gymzaal en het hoofdgebouw is nogal duur omdat tevens het dakleer moet worden vervangen. Het is verstandig om op dit moment af te zien van deze maatregel die een terugverdientijd heeft van zo’n 35 jaar.

2.5 Vloerisolatie BG hoofdgebouw Volgens de bestektekeningen zijn de begane grond vloeren van de Pompel uitgevoerd als geïsoleerde systeemvloeren. Deze hebben een geschatte isolatiewaarde Rc = 1,5 – 1,9 m2 K/W. Omdat er tevens vloerverwarming wordt aangelegd is de isolatie aan de lage kant, immers de vloer is dan de warmste constructie met –in vergelijking tot de wanden en dakende laagste isolatiewaarde. Met VABI EPA-U software is de besparing op het gasverbruik van vloerisolatie in het hoofdgebouw doorgerekend en die komt uit op 7,0%. Omdat de verhoogde vloertemperatuur (vloerverwarming!) niet wordt meegenomen in de landelijke EPA systematiek waar VABI mee werkt, zal de werkelijke besparing van deze maatregel in de praktijk hoger zal uitvallen, 10,5% besparing is daarbij heel plausibel. De goedkoopste manier om de isolatiewaarde van de vloer fors te verhogen (naar Rc =6,0 m2 K/W) is het aanbrengen van 2e keus PIR isolatieplaten. De kosten hiervan bedragen ongeveer €10,- per m2 vloer, voor 466 m2 vloer betekent dit een investering van €4.660,-. Hierbij is geen rekening gehouden met arbeidskosten (10 mandagen) omdat deze isolatieplaten vanuit de kruipruimte in eigen beheer kunnen worden aangebracht. Omdat het op deze wijze zelf isoleren van de vloer een vrij goedkope maatregel is, kan worden overwogen om de vloer van gymzaal tevens te isoleren. Hierdoor daalt de warmtelast van de gymzaal, waardoor wellicht één (dure!) delta-30 lage temperatuur radiator (zie hoofdstuk 3.2) kan komen te vervallen. Een nadere uit te voeren warmte-verlies berekening kan dit uitwijzen. Resumé: Verbetering van de isolatie van de BG-vloer kost ongeveer €4.660,- en levert een berekende jaarlijkse energiebesparing op van € 550,-. De terugverdientijd van deze maatregel bedraagt zo’n 8,5 jaar.

2.6 Tochtwering


pagina 13


Diverse deuren sluiten niet goed af als ze gesloten zijn. Dit veroorzaakt tocht en daardoor energieverlies. Feitelijk is dit een kostenpost die valt binnen het reguliere onderhoud en géén energie investering. Vooral de dubbele deuren van het magazijn van de keuken ( waar tevens de vriezers staan e.d.) en de voordeur sluiten volstrekt onvoldoende af. De openslaande ramen hebben goede tochtstrips en sluiten zo op het eerste gezicht goed af. Aanbeveling: nazien van alle buitendeuren. Afstellen van het beslag + de tochtstrips vervangen. Grof geschat kost dit €500,- á € 1000,-. Besparing: globaal 5% van het energieverbruik, dat is berekend op € 263,-.

2.7 Zonneboiler Een thermische zonneboiler is een goede optie om energie te besparen. Daarbij hebben we de optie uitgerekend van een zonneboiler met 25 m2 heat-pipes, want die hebben een hoger rendement dan vlakke plaat collectoren. Deze zonneboiler verzorgt de opwekking van tapwater en voor de verwarming van de ruimte. De zonneboiler zal grotendeels kunnen voorzien in de vraag naar tapwater en een gedeelte van de ruimteverwarming. Vanwege de beperkte budgetruimte en de lange terugverdientijd is de optie thermische zonneboiler niet verder uitgewerkt. De opwekking van energie kun je goedkoper doen via PV zonnepanelen.

2.8 Diverse kleinere besparingen Naast de bovengenoemde besparingen op het energieverbruik zijn er nog andere, meestal kleinere besparingen mogelijk die hier niet verder zijn uitgewerkt naar besparingspotentieel en investeringskosten: 



Ventilatoren met een gelijkstroommotor zijn bijna 50% goedkoper in het elektriciteitsverbruik, terwijl ze amper duurder zijn dan standaard ventilatoren. De terugverdientijd vrij kort is, vooral bij de grotere exemplaren. Bijvoorbeeld bij de aanschaf van nieuwe keukenapparatuur met frituur wordt tevens een ventilatiesysteem bijgeleverd. Kies dan voor een ventilator met een gelijkstroommotor. Waterzijdige inregeling van een CV installatie kan 5-10% schelen op het energieverbruik. Zorg dat dit goed wordt gedaan als er nieuwe vloerverwarming wordt aangeschaft. Een ervaren installateur is hier maximaal een dag mee bezig, dus die extra kosten zijn snel terugverdient.

Bovengenoemde diverse kleine besparingen zijn niet meegenomen in de berekeningen van het routepad naar energieneutraal zoals dat in de samenvatting staat vermeld.


pagina 14


3. Duurzaam verwarmen van De Pompel. 3.0 Huidige situatie. De Pompel wordt op dit moment verwarmd middels enkele hoog rendement CV ketels die zuinig zijn en in goede staat verkeren. De tapwatervoorziening bestaat uit een gasboiler met een ringleiding naar de douches van de kleedkamer. Tijdens de opname stond de meter van de watertemperatuur bij de ringleiding op 80°C. Die temperatuur kan minimaal 10°C lager worden ingesteld, wat energie bespaart. Onduidelijk is of het werkelijk noodzakelijk is om zo’n dure ringleiding voor warm tapwater in stand te houden terwijl er slechts 2 douches aanwezig zijn. Vooral omdat de douches niet intensief worden gebruikt en het 24/7 op temperatuur houden van de ringleiding nogal wat energie kost. Aanbeveling tapwater: overleg met een legionella expert of de ringleiding voor tapwater kan worden afgeschaft. Om de overgang te kunnen maken naar energieneutraal zijn een aantal ingrijpende veranderingen noodzakelijk in het verwarmingssysteem:

3.1 Elektrische warmtepomp ipv gasketels. Om de investeringskosten binnen de perken te houden is gekozen voor een bivalent verwarmingssysteem. De warmtepomp (WP) verzorgt de hoofdmoot van de verwarming van het gebouw. Offertes die in een eerder stadium waren aangevraagd voor een water-water warmtepomp die 100% van de verwarming + de tapwateropwekking kan verzorgen bleken te duur uit te vallen, vandaar de keuze voor dit bivalent systeem. In deze versie van het plan is gekozen voor een lucht-water warmtepomp, de doorrekening is gedaan met een LG Therma V lucht-water warmtepomp 16kW, 380Volt, die zowel kan verwarmen als koelen. Dit is een bivalent systeem, wat betekent dat één gasgestookte CV ketel naast de WP moet blijven staan om de pieken in het verbruik op te kunnen vangen. Grofweg zijn dat de momenten dat het buiten gaat vriezen. Deze warmtepomp zal kunnen voorzien in 90% van de warmtebehoefte voor verwarming + tapwater. De gekozen warmtepomp is qua capaciteit iets te klein is om te allen tijde de volledige warmtevraag te kunnen dekken. De keuze voor een te kleine warmtepomp (WP) is bewust gedaan met de volgende redenen: 1. Een WP die voorziet in de dekking van de volledige warmtebehoefte is fors duurder in aanschaf. 2. Een te kleine WP zal langer achtereen draaien. Pendelen (even aan en dan weer uit vanwege een lage warmtevraag) is slecht voor de levensduur van de pomp. Een kleine WP zal veel minder pendelen als een systeem dat de meeste tijd van het jaar een (te) grote capaciteit heeft. 3. Het rendement van het gekozen lucht-water WP systeem neemt af naarmate de buitentemperatuur lager wordt. Dus als tijdens zeer koude periodes de warmtevraag


pagina 15

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit! het grootst is heb je het slechtste rendement bij dit type warmtepomp. Die warmte kun je dan soms goedkoper opwekken met een gas- of een houtkachel. omschrijving

investering € € € € €

LG Therma V lucht-water warmtepomp 16kW, 380Volt montage (geschat) subtotaal: 19% BTW TOTAAL:

9.000 4.000 13.000 2.470 15.470

investeringskosten LG warmtepomp

Opmerking: het is verstandig om de bovengenoemde kostenpost “montage” na te vragen bij een (plaatselijke?) installateur.

3.2 Lage temperatuur verwarming (LTV). Momenteel wordt de Pompel verwarmd middels gasgestookte CV ketels en hoge temperatuur verwarming. Een warmtepomp benodigd echter een veel lager waterzijdig temperatuurbereik om optimaal te kunnen functioneren. Voor de transitie naar energieneutraal is het vrij belangrijk om over te gaan naar een lage temperatuur verwarming (LTV). De huidige radiatoren in het gebouw geven namelijk te weinig warmte af binnen het (veel lagere) temperatuurbereik van een warmtepomp. Voor de overgang naar LTV is gekozen voor vloerverwarming in het hoofdgebouw. Om de mooie vloer van de gymzaal te sparen is daar gekozen voor de toepassing van lage temperatuur radiatoren die aan de wanden worden opgehangen. Het kostenoverzicht van de benodigde aanpassingen naar een lage temperatuur afgiftesysteem van de verwarming ziet er als volgt uit: ruimte

omschrijving

oppervlakte m

2

eenheids prijs

investering

0.24 + 0.25 + 0.01

grote zaal

185

38

€

7.030

0,26 tem 0,28

rookruimte + keuken

31

38

€

1.178

0.02 tem 0.04

lokaal rechts-voor

60

38

€

2.280

0.05

ruimte rechts-hoek

15

38

€

570

0,07 + 0,08

lokalen r-gevel

121

38

€

4.598

0,11 tem 0,15

entree + gang a-kant

30

38

€

1.140

0.31 tem 0,35

kleedruimten

24

38

€

912

subtotaal:

€

17.708

19% BTW

€

3.365

TOTAAL:

€

21.073

Investeringsoverzicht vloerverwarming ruimte

omschrijving

aantal

stuksprijs


totaal

pagina 16

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit! 0,29 + 0,30

gymzaal

7

1800

waterzijdig aansluiten subtotaal 19% BTW TOTAAL: Investeringskosten lage temperatuur radiatoren (delta-30)

€

12.600

€ €

2.000 14.600

€ €

2.394 16.994

3.3 Hout-CV kachel in de grote zaal. De bovengenoemde lucht-water warmtepomp zal in de praktijk kunnen voorzien in ongeveer 90% van de jaarlijkse warmtebehoefte. De resterende 10% warmte kan worden geleverd door de gasketel die in de winter bij moet springen als de warmtepomp het niet alleen aankan. Om de Pompel helemaal energieneutraal te maken kan ook een hout-CV kachel worden aangeschaft die in de grote zaal wordt geplaatst. Simpel gezegd is dit een knusse kachel met zichtbare vlammetjes die de grote zaal kan verwarmen en tevens een warmtewisselaar heeft die wordt aangesloten op de centrale verwarming om tevens de rest van het gebouw te verwarmen. De capaciteit en de omvang van een dergelijke hout-CV kachel is vergelijkbaar met een iets groter uitgevallen houtkachel voor een particuliere woning. Hoeveel hout heb je daar jaarlijks voor nodig? De kachel moet volgens deze “Pompel energieneutraal berekening” het jaarlijkse equivalent van 1200 m3 aardgas aan warmte opwekken. Aangezien 2 á 3 kilo droog hout ongeveer dezelfde verbrandingswarmte heeft als 1 m3 aardgas, is er jaarlijks pak’m beet 4.000 kg gekloofd hout nodig om het laatste stukje van de Pompel energieneutraal te maken. Grof geschat is dat ongeveer 10 kuub aan brandhout. Met de Gemeente Slochteren zou bijvoorbeeld kunnen worden afgesproken dat ze jaarlijks een aantal gekapte bomen aan de Pompel doneren, die vervolgens door mensen in het dorp verder worden gezaagd en gekloofd. omschrijving aanschaf CV kachel geïsoleerde pijp en dakdoorvoer montage / plaatsing kachel (geschat) aansluiting op CV installatie (geschat) 1000 á 2000 l opslagvat warm water subtotaal: 19% BTW TOTAAL:

investering € € € € € € € €

5.000 2.000 3.000 2.000 2.000 14.000 2.660 16.660

Investeringskosten hout-CV kachel

Het is verstandig om bovengenoemde bedragen te verifiëren door enkele offertes van houtCV kachels aan te vragen.


pagina 17


4.0 Zelf opwekken van stroom. In principe zijn er voor de Pompel twee manieren om zelf elektriciteit op te wekken: met zonnepanelen of mbv een windmolen. Beide maatregelen zijn doorgerekend, zie hierna:

4.1 Zonnepanelen op het platte dak. De aanschaf van zonnepanelen is een cruciaal onderdeel van het plan om de Pompel energieneutraal te maken. Zij wekken de stroom op die nodig is om de verlichting en de warmtepomp te laten draaien. De plaatsing van de zonnepanelen is gepland op het platte dak. Onderzocht moet worden of het extra gewicht van de panelen binnen de toleranties van de dakbelasting valt. Gekozen is daarom voor PV steunen met een iets kleinere hellingshoek (20° ipv 34°) omdat er dan minder ballastgewicht nodig is. Indien ook dat te zwaar is voor het dak kunnen zogenaamde “plak-steunen” worden toegepast waarbij de steunconstructie van de zonnepanelen met een soort bitumenlijm op het dak wordt vastgeplakt. Er is meer dan voldoende dakoppervlakte beschikbaar voor het gekozen PV pakket. Globaal 30% van het dak is nodig voor de plaatsing van de zonnepanelen. In het kostenoverzicht is de plaatsing op het dak en de aansluiting op de meterkast niet meegenomen. Uitgegaan is van zelfplaatsing (10 mandagen) door bewoners. De begeleiding hiervan zit ingebakken in de marge van de leverancier. De aansluiting in de meterkast kost grofweg €1000,- (stelpost).

totaal vermogen (Wp)

stroom opbrengst per jaar (kWh)

130 panelen á 230 Wp

29.900

24.286

aanpassing meterkast

stelpost

omschrijving

investering €

38.880

€

1.000

subtotaal:

€

39.880

19% BTW

€

7.577

TOTAAL:

€

47.458

Investeringskosten zonnepanelen

4.2 Windmolen(tje) Elke kleine windmolen is nogal duur in aanschaf vergeleken met de stroom die daarmee wordt opgewekt. De door zonnepanelen geproduceerde stroom is vrijwel altijd goedkoper dan bij een windmolen. Ter info, de terugverdientijd van een kleine windmolen is bij onze berekeningen ruim 2x zo lang als bij zonnepanelen. Redenen waarom sommige mensen tóch kleine windmolentjes aanschaffen:  Er is géén of te weinig dakoppervlakte beschikbaar voor PV zonnepanelen. Dit is bij De Pompel niet aan de orde, de geplande PV panelen beslaan 30% van dakoppervlak.


pagina 18

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit! 

Omdat een windmolen altijd ruim boven de bebouwing uitsteekt om voldoende wind te vangen, is het een zeer duidelijk zichtbaar statement “dat je voor duurzaam bent”. Sommige bedrijven hebben daarom een windmolen vóór hun pand gezet. De hieronder door Technea geoffreerde windmolen staat bijvoorbeeld ook in Groningen op industrieterrein Driebond, is zichtbaar als je op de oostelijke ringweg rijdt. omschrijving

1 st Enflo 0110 plaatsing windturbine subtotaal: 19% BTW TOTAAL:

totaal vermogen (kWp)

stroom opbrengst per jaar (kWh)

1,5 (stelpost)

3.500

Investering (incl. BTW) € € €

11.224 2.000 13.224

€ €

2.513 15.737

Investeringskosten kleine windmolen


pagina 19


5. Aanvullende zaken 5.1 Kwaliteit binnenlucht. Tijdens enkele bijeenkomsten met “veel volk” zijn CO2 metingen gedaan van de binnenlucht. Daarbij zijn lichtelijk te hoge CO2 concentraties gemeten. De wettelijke grenswaarde ligt op 1400 ppm en de tijdelijk aanvaardbare overschrijding is 1600ppm. Die overschrijdingen zijn in hoge mate op te lossen door beter te ventileren. Het helpt al enorm als er direct bij aanvang van een bijeenkomst met veel mensen (>10) direct een raam wordt opengezet. Wat verder opvalt is de langzame afname van de CO2 concentraties ná afloop van de bijeenkomsten, dus ’s nachts als de ramen en deuren zijn gesloten. Dit duidt op een slechte nachtventilatie. Dat is gemakkelijk op te lossen middels het aanbrengen van ventilatieroosters in elke ruimte. Daartoe moeten enkele smalle klapramen worden vervangen door een ventilatierooster. Door die ventilatieroosters ’s nachts open te zetten kan er dan voldoende worden geventileerd om de volgende dag weer te starten met een frisse binnenlucht. betreft ventilatieroosters ipv klapramen montage + afwerking TOTAAL

aantal

prijs per stuk

10 10

120 50

investering (incl BTW) 1.200 500 1.700

Investering ventilatieroosters

Bovengenoemde investering in ventilatieroosters is niet meegenomen in het routeplan naar een energieneutraal gebouw. Dit betreft een noodzakelijke bouwkundige verbetering.

CO2 meting in de grote zaal, op 20 maart 2012 ‘s avonds


pagina 20


CO2 meting in de zaal a/d voorkant op 20 maart 2012 ’s avonds

CO2 meting in de grote zaal, op 23 maart 2012 ‘s avonds

TIP: De mechanische ventilatie van de grote zaal wordt momenteel handmatig bediend. In de praktijk is er dan op veel momenten sprake van een onjuiste instelling. Vooral te veel ventileren veroorzaakt een onnodig energieverlies. Immers, je ventileert dan onnodig veel warme lucht naar buiten. Oplossing: aanbrengen van een CO2 regeling op de mechanische ventilatie. Daarmee wordt de benodigde ventilatie afgestemd op het aantal aanwezige mensen. Nader onderzoek is nodig naar de kosten hiervan. Een CO2 regeling kost ongeveer €300, maar onbekend is of deze regeling eenvoudig valt aan te sluiten op de huidige ventilatie.


pagina 21


5.2 Aanpassingen in de meterkast? Om de doelstelling van “de Pompel energieneutraal” te behalen zal een zeer aanzienlijke hoeveelheid zonnepanelen (PV) en daarnaast wellicht één windturbine (WT) moeten worden aangesloten op de huidige stroomaansluiting. Onderzocht is of de huidige elektrische aansluiting toereikend is. Zo nee, welke aanpassing zijn er vervolgens nodig. De mogelijke elektrische aansluitwaarden met bijhorende kosten ziet er alsvolgt uit: maximale max. aansluit max. max. vaste kosten aantal zekering per waarde vermogen (Wp vermogen (Wp / jaar (€, ex fases groep (Ampere) totaal) per groep) BTW) *1 (Ampere) 3 3 3 3 3

25 17.250 40 27.600 50 34.500 63 43.470 80 55.200 *1) bron: www.enexis.nl, tarieven 2012

16 25 25 35 50

11.040 17.250 17.250 24.150 34.500

169,26 660,38 971,53 1.269,36 1.584,95

De huidige aansluitwaarde is te laag om de geplande 30.000Wp aan zonnepanelen en mogelijk een windmolentje á 1.500W te kunnen aansluiten. Populair gezegd “dan springen de stoppen eruit” als de zon volop schijnt. AANBEVELING 1: verhogen van de aansluitwaarde naar minimaal 3x50A. Daarmee kun je maximaal 34.500W aan PV + evt de kleine windmolen aansluiten. Let er daarbij op dat het volledige vermogen aan zonnepanelen verdeeld moet worden over 2 stroomgroepen (elk max.17.250Wp), die apart in de meterkast moeten worden aangesloten. AANBEVELING 2: Gebruik voor de zonnepanelen 3-fase inverters. Daarmee wordt de PV stroom evenredig over de 3-fasen verdeeld en kun je uiteindelijk meer panelen aansluiten. TIP: het realiseren van een zwaardere stroomaansluiting kan enige tijd vergen. Vraag dit tijdig aan bij de netbeheerder!

5.3 Elektrisch rijden begint met een laadpaal. Het is een kwestie van tijd, maar de transformatie naar duurzame energie is een gegeven feit vanwege de eindigheid van fossiele brandstoffen. Het plan hoe die nieuwe duurzame wereld eruit komt te zien is nog niet geheel duidelijk, maar energieneutrale gebouwen en elektrisch rijden zijn beide een belangrijke stap in de goede richting. Het routepad om van De Pompel een energieneutraal gebouw te maken is hiervoor uitgebreid beschreven. Daarnaast kan het elektrisch rijden in Overschild worden bevorderd door de plaatsing van een laadpaal. Het lijkt voor velen nog ver weg, maar de ontwikkeling van elektrische voortgedreven auto’s gaat snel en de eersten rijden al rond. Er valt echter nog wel het één en ander af te dingen op het zogenaamde 100% schone elektrisch rijden, zoals het wordt geafficheerd. Immers, de stroom die nodig is om de elektrische auto telkens bij te laden vanuit het lichtnet, is voornamelijk afkomstig uit fossiel gestookte elektriciteitscentrales. En die zijn dus niet duurzaam…


pagina 22

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit! De realisering van het routeplan voor een 100% duurzaam wijkgebouw De Pompel kan alleen worden gerealiseerd met een groot aantal zonnepanelen waarmee de stroom wordt opgewekt voor dit gebouw. Wat zou mooier zijn om tevens een elektrische auto bij te laden met de zonnepanelen die op het dak staan? Alleen als je de stroom voor de auto duurzaam opwekt kun je echt 100% duurzaam rijden! Maar hoeveel stroom gebruikt een elektrische auto? Dat blijkt mee te vallen. Uit onderstaand overzicht kunt u voor enkele typen elektrische auto’s aflezen hoeveel stroom hiervoor nodig is en met hoeveel zonnepanelen op het dak die stroom zelf valt op te wekken:

type auto Citroën C-ZERO Nissan Leaf Tesla Roadster

kilometrage / jaar

benodigde stroom / jaar (kWh)

benodigd aantal PVpanelen á 230Wp

20.000 20.000 20.000

2.250 4.250 4.000

12 22 21

Stroomverbruik van enkele elektrische auto’s

Uit bovenstaand overzicht valt af te lezen dat er ongeveer 22 zonnepanelen nodig zijn om jaarlijks 20.000 kilometer te kunnen rijden met een elektrische auto. Die zonnepanelen kunnen worden geplaatst op het platte dak van De Pompel, daar is voldoende ruimte voor de bijplaatsing van deze extra panelen. Hoe ziet het investeringsplaatje eruit voor een laadpaal met een elektrische auto? investering (incl BTW) oplaadpaal inclusief aanleg (geschat bedrag) elektrische auto, bijvoorbeeld een Nissan Leaf bijkomende kosten zoals een digitaal reserveringssysteem extra zonnepanelen op dak vd Pompel Totaal

15.000 35.000 nb 7.500 57.500

Investeringskosten van een elektrische auto + laadpaal

De aanschaf van een elektrische auto vergt een forse investering die op het eerste gezicht vreemd overkomt en niet rendabel lijkt. Bij nadere analyse zijn er echter een aantal duidelijke voordelen te behalen: 

  

De elektrische auto kan gehuurd worden door mensen in het dorp om er hun boodschappen mee te doen of de kinderen naar school te brengen. In Overschild is namelijk geen enkele winkel en straks ook geen school meer, dus die behoefte aan vervoer is duidelijk aanwezig. Het regelmatig huren van de elektrische auto voor het rijden in de buurt is zeker 50% goedkoper dan het aanhouden van een 2e boodschappenauto die al snel €300 per maand kost. De aanschaf van een elektrische auto met bijhorende laadpaal is een duidelijk statement dat Overschild aspiraties heeft om het duurzaamste dorp te worden. De brandstofkosten zijn nihil, want de stroom van de elektrische auto wordt opgewekt door de zonnepanelen die zich op het dak van De Pompel bevinden. Bovendien wordt de stroom voor de auto 100% duurzaam opgewekt via de zonnepanelen.


pagina 23

DUMA Energieadvies is 100% duurzaam. Voor woningen en utiliteit!  

Maatschappelijke voorbeeldfunctie voor elektrisch rijden en gedeeld autogebruik. Een beperkte investeringsoptie zou kunnen zijn om alléén een elektrische oplaadpaal te plaatsen vóór De Pompel. Daarmee wordt het voor bewoners van Overschild aantrekkelijk gemaakt om zelf een elektrische auto aan te schaffen. Wellicht zou deze eigenaar zijn elektrische auto kunnen verhuren aan bewoners om zelf zijn aanschaf rendabel(er) te maken. Aldus kan de optie “elektrisch rijden” wellicht via een particuliere investering worden gerealiseerd.

Helemaal nieuw is het idee voor het aanschaffen van een elektrische auto voor gezamenlijk gebruik zeker niet. In enkele Friese dorpen, die vergelijkbaar zijn met Overschild, hebben ze vergelijkbare vervoersproblemen en wordt gewerkt aan plannen die kunnen leiden tot een kostendekkende begroting als basis voor de aanschaf van een door de bewoners gedeelde elektrische auto. Verdere uitwerking van het financieringsmodel van de elektrische auto in Overschild valt buiten de scope van dit onderzoek. Gestart zou kunnen worden met een onderzoek naar de behoefte aan een dergelijke auto waarbij duidelijk moet worden hoeveel bewoners hiervan gebruik willen maken.

5.4 Naschrift.. De afgelopen maanden is door alle betrokkenen intensief gewerkt aan plannen om de kosten voor het beheer van De Pompel te kunnen verlagen. Tot nu toe heeft de gemeente Slochteren er alle rekeningen betaald. Nadat de gemeente haar beleidsvoornemen had uitgesproken om de exploitatie van De Pompel af te stoten, ontstond er bij de bewoners van Overschild een breed gedragen initiatief om het gebouw van De Pompel over te nemen van de gemeente Slochteren. Betreffende de overname van De Pompel door het dorp waren er een aantal obstakels, waaronder de jaarlijkse energielasten van het gebouw, die zo’n € 10.000 per jaar bedragen. De wenselijkheid van een onderzoek hoe de energielasten verlaagd kunnen worden was de directe aanleiding van dit onderzoek en dit rapport. De inhoud van dit rapport is in de afgelopen 4 maanden tot stand gekomen in intensief overleg met de betrokken partijen. In het bijzonder van Rob Gramberg die met een niet aflatend enthousiasme meedenkt over allerlei mogelijkheden om De Pompel als activiteitencentrum levensvatbaar te maken. Verder heeft Coen van Atten veel materiaal zoals bouwtekeningen en nota’s over het energieverbruik etc. opgediept uit de gemeentelijke archieven en intensief meegedacht over maatregelen die te duur zouden uitvallen en wat wellicht financieel wel haalbaar zou kunnen zijn. E.e.a. natuurlijk ter nadere beoordeling van de Gemeenteraad die het finale oordeel zal uitspreken over de plannen. Daarnaast veel dank voor Harry Wieringa die alles weet van het beheer van De Pompel en de afgelopen 4 maanden elke week de meterstanden heeft opgenomen, zonder welke de gedetailleerde analyse van het gas- en stroomverbruik niet mogelijk was geweest.


pagina 24

De Pompel energieneutraal Energieadvies in opdracht van de Gemeente Slochteren

Recommend Documents