De Pelkwijk in Winterswijk geeft ruimte om te leven. Goodbye! Bevat jaaroverzicht Mei 2008 jaargang 7 nr. 12

Bevat jaaroverzicht 2007

Mei 2008 jaargang 7 | nr. 12

is een uitgave van habion, bouwen aan wonen met zorg In dit nummer: Goodbye! “Pas op voor tweedeling in ouderenzorg” Dank namens kleuters in Ghana Nieuw kantoor Nieuwe huisstijl “Dankzij de stage ligt er een heel ander ontwerp” Nieuwe directeur Concreet aan de slag met uitkomsten onderzoek De Hofwijck in Leeuwarden geopend Extra ruimte voor Leger des Heils Architectuur past bij Werkhoven Nieuwe De Benring aanwinst voor Voorst Klaar voor de toekomst in Goes

1 2 3 3 3 4 4 5 6 6 7 8 8

Gemeenteraad Alkmaar stemt in met plannen voor De Vleugels 2007 in vogelvlucht Totaalplan voor versterking centrum Kudelstaart Boekje ‘Ik ga huren!’ “Ruimte geven om te leven” “Het kan tenslotte altijd beter” Meer dan alleen zorgwoningen in Kesteren Kleurrijk in Dronrijp Mammoetboom in Borculo Habion verstevigt band met gemeenten Nieuw bij Habion Start renovatie De Blenke, Hellendoorn Faria-Clowns Zout Colofon

Goodbye! Het is een onwennig idee. Straks maak ik aan den lijve mee wat mij de laatste 17 jaar bij Habion elke dag heeft bezig gehouden: het leven, wonen en welzijn van senioren. Ik ga niet meer rekening houden met senioren; u gaat rekening houden met mij en mijn leeftijd­genoten. Want als oudhippie en exponent van de babyboom­generatie stap ik linea recta binnen in die grote groep aankomende senioren die het senioren­huisvesters knap lastig gaat maken. Vaak is het bij pensionering gebruikelijk om achterom te kijken. Ik kijk liever met u vooruit. Want daar gaat het gebeuren. Mijn mooie ervaringen en vruchtbare jaren bij Habion en met name de uitkomsten van ons jubileumonderzoek hebben me ervan doordrongen dat er nu veranderingen nodig zijn. Veranderingen op gebied van woonvormen, op gebied van zorg. We kunnen er als seniorenhuisvester niet omheen ons grondig te verdiepen in mijn generatie. De verschillende mentaliteiten tonen aan dat  onze toekomst niet ligt bij louter stenen stapelen. Mensen zoals ik willen gemak en wellness. We willen daar zijn waar we ons prettig voelen. Soms met elkaar, in een groep gelijkgestemden. Maar soms ook alleen, op onszelf. Maar altijd actief en betrokken. Zo hoop ik tot in  lengte van jaren mee te kunnen doen met discussies, en mensen en instanties te kunnen adviseren. Ik wil er actief op uit gaan en steeds nieuwe dingen ontdekken. Mijn leven, mijn huis, mijn eventuele zorg wil ik zo veel mogelijk naar eigen idee en behoeften inrichten. Daarin sta ik niet alleen. Ontelbare leeftijdgenoten zijn uit hetzelfde hout gesneden en tekenen protest aan als hun wonen en zorg door anderen wordt voorgekookt. Dat is geen probleem maar een interessante uitdaging. Ik wens u veel succes en wijsheid. Ik ben er trots op dat we met Habion een nieuwe visie hebben ontwikkeld en gepresenteerd over ‘het nieuwe ouder worden’. Dat we met onze innovatieve denkbeelden over toekomstige communities landelijke en lokale overheden en zorginstanties inspireren. Wat deze ontwikkeling voor Habion als seniorenhuisvester gaat betekenen, maak ik helaas niet van dichtbij mee. Maar ik zal de uitkomst zeker gaan ondervinden en kan me daar zeer op verheugen.

9 10 14 14 15 16 17 18 18 19 20 20 20 20 20

5

Concreet aan de slag met uitkomsten onderzoek

14

Totaalplan voor versterking centrum Kudelstaart

17

Habion ontwikkelt in K­ esteren meer dan zorgwoningen

De Pelkwijk in Winterswijk geeft ruimte om te leven

John Vrije, voormalig directeur Lees dit artikel op pagina 15

‘Pas op voor tweedeling in ouderenzorg’ Scheidend directeur-bestuurder John Vrije Hij is er de man niet naar om uitgebreid terug te kijken. Over hoe hij via de Nationale Woningraad en een grote Utrechtse woningcorporatie bij Habion terecht kwam bijvoorbeeld. Directeur-bestuurder John Vrije kijkt liever vooruit. Ook bij zijn afscheid. Terugkijken doet hij alleen als het de opmaat is voor zijn visie op toekomstige ontwikkelingen binnen het veld van wonen en zorg voor ouderen. En de rol die Habion daarin zal spelen: ontwikkelaar van nieuwe woonzorgconcepten, vernieuwend, innovatief, leidend, stimulerend. “We zijn vijf, zes jaar geleden een nieuwe weg ingeslagen. We realiseerden ons dat we veel meer moesten luisteren naar de wensen van ouderen. Vandaar toen ons 50-jarig jubileumonderzoek ‘Wat is thuis?’. Niet het beheer, niet de stenen, niet de financiën, niet de architect moeten bepalend zijn voor wat wij bouwen, maar het welzijn van de bewoners.”

Het is mede zijn verdienste geweest dat in ons land een meer geïntegreerde visie ontstaat op wonen, welzijn en zorg voor ouderen. “Dat wil helaas niet zeggen dat daar ook al naar gehandeld wordt”, stelt scheidend directeur-bestuurder John Vrije (61) van Habion. Na ruim 17 jaar is er straks meer tijd voor familie, reizen, golfen, zeilen en voor een ontwikkelingsproject in Ghana. “Maar ik ga ook zoeken naar een manier, waarop ik mijn ervaring kan blijven inzetten voor innovatieve producten op het gebied van wonen en zorg.”

Realiseerde u zich waar die nieuw ingeslagen weg toe zou leiden? “Nee. Ik zag wel meer ruimte ontstaan om te ondernemen door het wat minder strakke keurslijf van regelgeving en normeringen. En door het scheiden van wonen en zorg. Tegelijkertijd realiseerden we ons dat ouderen met een zorgbehoefte niet allemaal hetzelfde zijn en dus moeten kunnen kiezen uit woonvormen. We zagen allerlei mogelijkheden: woonzorg­ boerderijen, leefstijlgebonden ouderenhuisvesting, kaswoningen, klein­ schalige projecten in de private sfeer. Het was een eerste aanzet om alternatieve, kleinschalige en themagebonden woonvormen te ontwikkelen. Daarmee zijn we fragmentarisch aan de gang gegaan, meer op het gevoel.” Er zat geen samenhang in? “Toen nog niet. Ons onderzoek ‘Wat is thuis?’ in 2002 zocht naar het antwoord op de vraag welke elementen nu precies het thuisgevoel beïnvloeden van bewoners van zorgcentra en aanleunwoningen. Maar niet op de vraag voor wie gaan we wat bouwen? Wie zijn die toekomstige ouderen en wat zullen hun wensen zijn? Zijn ze te onderscheiden? Hoe willen ze wonen? Ook gezien de enorme vergrijzing, de stijgende zorgvraag, het groeiende tekort aan zorgpersoneel, afnemende mantelzorg. Dat hebben we vorig jaar bij ons 55-jarig jubileum laten onderzoeken. De uitkomsten bevestigen ons dat we op de goede weg waren en brengen meer samenhang in onze activiteiten, zowel extern als intern.” Dat onderzoek ‘Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen’ onderscheidt drie verschillende mentalities onder ouderen en drie vernieuwende woonvormconcepten. Waar heeft dat toe geleid? “Concreet praten we in enkele gemeenten over realisering van één van die drie concepten of een combinatie er van. Bij projecten die al lopen kijken we nu meer naar de omgevingsfactoren, de aanwezige mentalities, duidelijk te onderscheiden doelgroepen. En we proberen ouderenhuis­vesting te koppelen aan mogelijke thema’s. Zo combineren we in Eibergen wonen, zorg en werken met kunst. Grofweg: de ene oudere voelt zich in een meer traditionele woonvorm en uitstraling thuis, de ander in een modernere. De juiste woonvorm en gelijkgestemdheid verhogen het welzijn en welbevinden. Er ontstaat ook interactie, senioren blijven deel uit maken van de maatschappij, houden regie. Bewezen is dat dat leidt tot minder medicijnengebruik, een lagere zorgvraag en minder eenzaamheid. Dat is belangrijk: achter elke vierde huisdeur in een stad woont een alleenstaande oudere, zo blijkt uit cijfers van het CPB.”

2

Vormen een paar initiatieven geen druppel op een gloeiende plaat ­gezien de enorme problematiek? “Ons onderzoek trekt ook buiten de zorg belangstelling. We hebben velen bewust gemaakt dat we niet moeten doorgaan met bouwen zoals tot nog toe gebeurt. De nieuwe concepten en ideeën kunnen we ook niet alleen uitvoeren. Onze oproep om mee te denken leverde reacties op uit alle disciplines: zorginstellingen, architecten, bankwezen, bouwers, gemeenten, noem maar op. Een unieke diversiteit. Ik werd nog wekelijks gebeld voor meer informatie, een lezing, een afspraak. Onze website over het onderzoek is een periode dagelijks honderden keren bezocht. Anderen gaan dus ook met onze nieuwe inzichten aan de slag. Ik ben daar blij mee, want dat is hard nodig. Ik denk ook dat de echte innovatie in de ouderenzorg van buiten de traditionele zorg moet komen.”

Vindt u die sense of urgency dan niet terug bij zorgorganisaties? “Niet voldoende. En dat is een rem op de noodzakelijke vernieuwing. Zorginstellingen worden door het huidige systeem ook beloond voor een meer behoudende mentaliteit. Het bevordert de eigendom van gebouwen bij zorginstellingen. Dat leidt vaak tot snelle functionele veroudering, tot incourantheid en werkt onnodig kostenverhogend. Enkele jaren geleden was de hoge boekwaarde het adagio van de zorgwereld om zorggebouwen af te stoten. Nu is de noemer ‘strategisch vastgoed’ een argument om juist niet af te stoten. Zorgdirecties zien nu in hun gebouwen nog te veel hun eigen zorgvisie terug, die vaak ook nog eens heel erg persoonsgebonden is. We moeten bij herontwikkeling couranter bouwen, door meer uit te gaan van algemener en multifunctioneler zorgvastgoed dat langer meegaat. Over vijftien jaar moet de overheid weer bijlappen en vragen we ons af: hadden we toen niet beter die gebouwen kunnen afstoten? Ik denk dat de hele zorg pas goed in beweging komt als de markt echt wordt vrijgegeven en de scheiding van wonen en zorg helemaal wordt doorgevoerd. Het vastgoed is nu een rem op innovatie. Terwijl het maar hoogstens 15 procent van de exploitatielasten betreft.” Dus eigenlijk is de politiek aan zet? “Ik heb al eerder gezegd: er moet een ministerie voor seniorenbeleid komen, zoals er nu een minister voor Jeugd en Gezin is. De overheid en de politiek zouden veel meer vanuit een geïntegreerde visie op wonen, welzijn en zorg moeten denken. Nu wordt te veel vanuit financiën en premies gedacht, terwijl ons onderzoek aantoont dat juist ook de demografische ontwikkeling om proactieve politieke sturing vraagt. Al was het maar omdat anders een gevaarlijke tweedeling in de ouderenzorg ontstaat.”

Gevaarlijk? “Ja. Je krijgt de meer maatschappelijke geslaagden die, dankzij een goed pensioen of eigen huis, zich zullen indekken tegen de mankementen van het zorgsysteem en zij die dat niet kunnen. Die laatsten zullen sociaal worden gemarginaliseerd, met het gevaar van het ontstaan van een banlieu van de vergrijzing. Het leidt ook tot angst, vereenzaming, meer medicatie en een algemeen gevoel van onrechtvaardigheid. En tot maatschappelijke spanningen, niet alleen bij ouderen, maar ook bij hun familie, kinderen en mantelzorgers. Het zal een drukkend effect hebben op de hele samenleving. Ook dat is voor mij een overweging geweest om met Habion een nieuwe weg in te slaan, zes jaar geleden.” U zei toen: mijn mooiste jaren als directeur-bestuurder van Habion liggen nog voor me. Is dat uitgekomen? “Ja! Jarenlang kwamen vooral bouwprojecten, stichtingskostennota’s en onderwerpen over technisch beheer op mijn tafel. Tegelijk met de nieuwe, geïntegreerde visie die we ontwikkelden, hebben we ook de organisatie aangepast. Er kwamen medewerkers bij, we formeerden klantenteams en we zijn in regio’s gaan werken. Ik kreeg daardoor meer ruimte om aan het vliegwiel van de innovatie te trekken. We zijn toen echt gaan inzetten en investeren in beleid en ontwikkeling, marktonderzoek, vernieuwende concepten, het aanhalen van contacten met andere partijen, nieuwe spelers en het zoeken naar kleinschalige bouwlocaties buiten de zorgorganisaties om. Voor mij persoonlijk betekende dat veel dynamiek: meer ondernemen, het

ontwikkelen van commerciële initiatieven, me bezig houden met innovatie en dus met de toekomst. Ik wilde Habion daarvoor klaarstomen. Achteraf gezien had ik dat proces eerder en ook forser moeten inzetten.” Vertrekt u met pijn in het hart? Het is bij Habion nu tijd voor een angry young man om wat we de afgelopen vijf jaar bedacht hebben verder te ontwikkelen en in de markt te positioneren; om onze innovatieve woonzorgconcepten ook daadwerkelijk te te realiseren. Er zijn zoveel meer nieuwe partijen om interessante combinaties mee aan te gaan. De uitdaging is om onze visie op lokaal- en wijkniveau te implementeren, om Habion meer lokaal te verankeren, bewoners op te zoeken en invloed te geven. Zij zijn tenslotte de grijze motor van onze samenleving. Voor wat mijzelf betreft: ik geloof in levensfases, die moet je respecteren. Ik ga eerst afstand nemen door samen met mijn vrouw Ineke in mei te gaan reizen door Zuid-Europa. De zomermaanden besteed ik aan zeilen, golfen en rondom huis.” Was u verrast toen u tijdens uw officiële afscheid in maart door Aedes onderscheiden werd met een gouden onderscheiding? “Ja! Ik zie het als een blijk van waardering voor mijn verdiensten in de volkshuisvesting. Eigenlijk vraagt dat ook om een vervolg: noblesse oblige. Ik wil mijn kennis en ervaring op de één of andere manier blijven inzetten. Deze grijze motor is dus beschikbaar voor maatschappelijke activiteiten. Ik ben dus nog niet klaar, ik verheug me op nog een interessante periode.”

Dank, namens de ­kleuters in Ghana! Nog dit jaar zal ik Ghana bezoeken. Ik verheug me daar enorm op. Hoewel de aanleiding daar eigenlijk minder vrolijk voor is. In het plaatsje Adenya staat een kleuterschool die hard aan vervanging toe is. Ik wil daar graag een persoonlijke bijdrage aan leveren door het mogelijk te maken een duurzaam stenen gebouw neer te zetten. Een gebouw dat wél bestand is tegen het tropische klimaat van Ghana. Want dat is het huidige gebouwtje zeker niet. Voor dit dorp betekent een goede kleuterschool kansen op een betere toekomst voor kinderen. Er is al een basisschool en een vervolgschool, nu nog

Nieuw kantoor

Voor wie het nog niet wist: Habion is eind januari verhuisd naar een nieuw kantoor. Het prachtige pand in De Bilt werd echt te klein. In Houten hebben we nu alle ruimte. Volop ruimte om u te ontvangen. En volop ruimte om ons als maatschappelijke ondernemer actief op de toekomst te richten.

een degelijke kleuterschool. Dat kost € 15.000. De Holland Ghana Foundation bemiddelt bij de bouw. De foundation werkt met vrijwilligers wat betekent dat iedere euro ten goede komt aan het project. Om al die redenen heb ik mijn afscheid bij Habion in het teken gesteld van de bouw van die kleuter­school. Dankzij vele bijdragen van de relaties van Habion is inmiddels meer dan € 10.000,- beschikbaar. Ik wil u daarvoor hartelijk bedanken! John Vrije

Nieuwe huisstijl Vertrouwd en toch nieuw... Habits! We hebben een nieuwe huisstijl! En een nieuw logo. Dus ook een ‘nieuwe’ Habits. De afgelopen jaren heeft Habion een vernieuwende visie ontwikkeld op woonvormen voor toe­kom­ stige ouderen. Innovatieve woonvormen die afgestemd zijn op de locale behoefte en aanwezige mentalities. En die we niet alleen willen en kunnen realiseren. Vandaar dat we waar mogelijk zoveel mogelijk samenwerking zoeken. Met tal van partijen. Zo ontstaan nieuwe coalities. Die openheid en dynamiek die dat bij ons teweeg brengt, ziet u terug in onze nieuwe, frisse huisstijl. Een huisstijl die voortborduurt op de vertrouwde vorige. Net zoals onze vernieuwende visie gebaseerd is op onze 56-jarige expertise in woonvormen voor senioren.

3

“We dachten dat het een gewone selectie was. Toen kwam de stage aan bod: daad­werkelijk de sfeer in een verpleeghuis proeven en de wensen van de gebruikers beluisteren. Dat was een eye-opener voor ons. Het verruimde onze blik, mét resultaat. In plaats dat we het ziektebeeld als uitgangspunt hebben genomen, hebben we de insteek van het ontwerp ingedeeld naar drie categorieën bewoners: bewoners die er graag op uitgaan, bewoners die zich graag afzonderen en bewoners die liever in een groep verkeren.”

“Dankzij de stage ligt er een heel ander ontwerp” Wensen verpleeghuisbewoners als uitgangspunt van architect Robert Landstra en Teunis Vonk (respectievelijk links en rechts op de foto hierboven) van CRE8-architecten vertellen enthousiast over de wijze waarop zij de prijsvraag voor ‘project Kalverdijkje’ hebben beleefd. Het project, vernoemd naar de straat in Leeuwarden waar zorgaanbieder Palet een nieuw

Nieuwe directeur Per 15 april heeft Habion een nieuwe directeur/ bestuurder. We zijn blij u te kunnen melden dat Mr. Peter Boerenfijn MRE (44) in die functie is aan­getreden. De heer Boerenfijn, hier­voor directeur van Aedes vereniging van woning­ corporaties, heeft ruime ervaring in de wereld van de woningcorporaties, het openbaar bestuur en het volkshuisvestingsbeleid. Voor wie hem nog niet ‘in het veld’ ontmoette, stellen we onze nieuwe directeur graag nader voor in de Habits van dit najaar.

4

bovenwijks/stedelijk verpleegcentrum met 39 plekken wil realiseren, heeft als voornaamste doel zo goed mogelijk aan te sluiten bij de wensen van de toekomstige bewoners en gebruikers. Projectmanager Popke Schaap van Habion over de reden van de nieuwbouw: “Verpleeghuis Parkhove voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Daarom wordt er voor de bewoners nieuwe huisvesting gerealiseerd. Maar voor de meeste bewoners zijn kleinschalige projecten opgezet. Voor een aantal bewoners, een groep die intensieve verzorging nodig heeft, is deze kleinschaligheid niet geschikt. Omdat Palet en Habion iets bijzonders voor die specifieke groep bewoners willen realiseren, heb je meer creatieve inbreng nodig om de gewenste sfeer en functionaliteit te creëren. Daarom hebben we drie architectenbureaus gevraagd om te komen met sfeerbeelden, in plaats van met een ontwerp. Een stage in verpleeghuis Parkhove maakte deel uit van de opdracht.” Wensen bewoners Architecten Landstra en Vonk zijn zeer te spreken over de aanpak van Habion en Palet. Robert: “Onbewust deel je verpleeghuisbewoners in naar hun ziektebeeld. Zo praat je er ook over met de opdrachtgever. Na de stage was het meteen duidelijk dat de ‘bewegingen’ van de bewoners de doorslag moesten geven, niet hun ziektebeeld.” Teunis geeft als voorbeeld: “Normaal hadden we de woongroepen voor bewoners met een somatische zorgvraag op de begane grond gesitueerd. Maar somatische bewoners zijn zelfstandiger, en kunnen zich vrij door het gebouw bewegen. Ze kunnen dus ook prima op de verdieping wonen, als was het een normaal appartement. De psychogeriatrische bewoners, bewoners die de neiging hebben aan de wandel te gaan, kunnen dankzij de omsloten tuin makkelijk zonder controle naar buiten en hoeven niet op de eerste verdieping ‘opgesloten’ te wonen.’ Brainstormsessie De bewonerscategorieën ‘er op uitgaan, afzonderen, sociaal’ hebben de architecten ook vertaald naar de verschillende gradaties van openbaarheid in het gebouw. Robert: ‘In de huidige situatie kom je op weg naar de huiskamer eerst langs de kamers van de bewoners. Het nieuwe gebouw leidt van openbaar naar privaat, dat klopt veel meer. Ja, we willen echt dat het optimaal wordt. De volgende stap is een brainstormsessie met de gebruikers om nog een extra verdiepingsslag te maken. We streven naar optimale woonbeleving wat betekent dat er voor ‘institutionele trekjes’ als een trein met wasgoed door de gangen een andere oplossing verzonnen moet worden. Nee, we zijn er nog niet!”

4e concept

Drie vernieuwende woonconcepten en drie verschillende groepen toekomstige senioren met hun eigen voorkeuren en waarden (mentalities). Dat waren de uitkomsten van ons jubileumonderzoek ‘Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen’ vorig jaar. Zie ook www.degrijzemotor.nl. De resultaten bieden handvatten voor innovatieve woonvormen. Maar wat zijn de woonvoorkeuren van de drie mentalities? Hoe nu verder bij het uitwerken van de woonconcepten? Inmiddels weten we meer en is Habion in diverse gemeenten concreet aan de slag.

Concreet aan de slag met uitkomsten onderzoek ‘Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen’ Woonvoorkeuren nu duidelijker Nog dagelijks krijgen we vragen om meer informatie over ons jubileum­ onderzoek. En niet alleen uit de zorgwereld. De belangstelling komt uit alle hoeken: politiek, ministeries, gemeenten, brancheorganisatie, onderwijs, financiële dienstverleners, zorgkantoren, architecten, corporaties, zorg­ organisaties en ouderenorganisaties. “We zijn blij met die aandacht. We hebben ook steeds benadrukt dat we de woonconcepten niet alléén willen en kunnen uitwerken. Inmiddels hebben we twee sessies achter de rug waarin we met tal van betrokkenen gebrainstormd hebben over de vraag: hoe nu verder?”, vertelt Janneke Welschen, medewerker kwaliteit en innovatie van Habion.

Concreet aan de slag Inmiddels zijn we ook concreet aan de slag met de inzichten uit het onderzoek. Zo werken we in Kesteren mantelzorgwoningen uit voor meer traditionele ouderen. In Eibergen bouwen we een oude fabriek om tot een woon- en werkgemeenschap met als thema kunst, bedoeld voor postmoderne ouderen. Gedachtegoed Op diverse locaties zijn we ons aan het oriënteren. Het gaat daarbij niet om het exact nabouwen van de  woonconcepten uit ons onderzoek. Dat kan ook niet, want iedere lokale situatie is anders. ­Janneke Welschen: “We gebruiken elementen en thema’s uit de drie concepten. Het wellness-woon­ concept uit ons onderzoek heeft de vorm van een woontoren. Dat kan natuurlijk ook anders. Het gaat erom dat de bij­behorende type woningen en voorzieningen in een wijk aanwezig zijn. Ons onderzoek leert  ons vooral dat we moeten bouwen voor groepen ouderen met dezelfde belangstelling en smaak. Thema’s bieden daar handvatten toe. Dat gedachtegoed passen we nu overal toe waar we willen bouwen.” Klooster Zo onderzoeken we in een gemeente de ombouw van een klooster tot een woonvorm voor senioren met interesse in ontwikkeling, zingeving en spiritualiteit. Het concept is bedoeld voor de postmoderne oudere. Op een andere locatie geven de wijk en aanwezige mentality (traditionele ouderen) aanleiding voor het ontwikkelen van seniorenwoningen in een hofje en een woongroep voor licht dementerenden. Bij het hofje kan dan een moestuin komen en ruimtes voor oude ambachten als manden vlechten, pottenbakken, klompen maken. Ook een klein winkeltje hoort bij dit thema. Ervaringen “De haken en ogen aan verdere uitwerking verschillen per locatie. De ervaringen die we overal opdoen, passen we weer toe bij het bedenken, uitwerken en realiseren van nieuwe thema’s en concepten”, aldus Welschen.

Aanvullend onderzoek Onderzoeksbureau Motivaction heeft in onze opdracht inmiddels aanvullend onderzoek gedaan onder toekomstige ouderen. In het algemeen blijkt onder ouderen het concept van een woontoren met uitgebreide zorgen welnessvoorzieningen het meest populair. Verder ingezoomd blijken vooral moderne ouderen voor dat concept extra belangstelling te hebben, veel postmoderne ouderen kiezen voor het concept waar wonen in combinatie met een school centraal staat. De voorkeur van meer traditionele ouderen gaat uit naar het concept met mantelzorgwoningen. Gelijkgestemden Welschen: “Dat betekent bijvoorbeeld dat we geen welnesstoren moeten bouwen in regio’s waar veel traditioneel georiënteerde ouderen wonen. Daarnaast kwam uit het onderzoek dat ouderen het liefst met gelijk­gestemden wonen, mensen met dezelfde levensbeschouwing en in dezelfde inkomensklasse. We kunnen nu beter en sneller bepalen welk woonconcept en welke voorzieningen voor een specifieke locatie geschikt zijn.” Vierde concept: natuurlijk De resultaten van het aanvullende onderzoek zijn gepresenteerd op 11 februari in ons nieuwe kantoor in Houten. Dat gebeurde tijdens een bijeenkomst met vertegenwoordigers uit verschillende sectoren. De deelnemers hebben we toen gevraagd om in groepjes een vierde concept te ontwikkelen. Eén concept werd duidelijk als beste gewaardeerd, namelijk ‘Natuurlijk wonen’. Daarin staan milieu en gezondheid centraal. Het betreft een energetisch neutraal gebouw met elementen als een biologische tuin en winkel en met onderlinge mantel­ zorg. “We zullen dat concept nu verder gaan uitwerken”, aldus Welschen. Partnership Bij het uitwerken van concepten is partnership nodig. Tijdens een Electronic Board Room-sessie in november hebben we met een brede vertegenwoordiging uit diverse sectoren gebrainstormd hoe te komen van concept naar realisatie. Centraal stonden vragen als ‘hoe kom je achter een ‘thema’ voor een bepaalde locatie?’, ‘hoe achterhaal je aan welke voorzieningen in een wijk behoefte is?’, ‘hoe kom je met diverse lokale partijen in gesprek en hoe bind je hen aan het project?’, ‘wie moet de regiefunctie hebben?’ en ‘wat zijn de sterke en zwakke punten van de drie woonconcepten van het jubileumonderzoek?’. Regierol “We hebben nu goed inzicht in de verschillende methodes om in contact te komen met een wijk en zijn vertegenwoordigingen. En welke daarvan voor ons ook essentieel zijn”, vervolgt de medewerkster kwaliteit en innovatie. “Ook hebben we meer op een rij wat knelpunten bij de realisering kunnen zijn en hoe die op te lossen.” Uit de bijeenkomst bleek ook dat van ons als vastgoedpartij een eindverantwoordelijke regierol wordt verwacht. “Het initiatief zal van ons moeten komen, zeker bij grootschalige ont­wikke­ lingen. Dat wil niet zeggen dat wij het voor het zeggen hebben. Wel is het belangrijk dat we faciliteren en partijen op de rails krijgen en houden.”

5

Verpleeghotel De Hofwijck geopend Hotelluxe met verpleegkundige zorg Verpleeghotel De Hofwijck is op 24 oktober 2007 geopend. De nieuwe zorgvoorziening in Leeuwarden omvat 16 fraai ingerichte hotelkamers op de eerste verdie­ping van wijkzorgcentrum De Hofwijck. Elke kamer is voorzien van mooi meubilair, sfeervolle verlichting, een luxe in hoogte verstelbaar bed, een douche met toilet en een in hoogte verstelbare wastafel. Telefoon, televisie, een dvd-speler en meer zijn apart te bestellen. Dankzij de fraaie kamers, de 24-uurs receptie, het restaurant, een Grand Café tot en met wekservice, wasserij, kapsalon, pedicure en winkeltjes wanen de gasten zich daadwerke­lijk in een hotel. En zeer luxe: voor hotelgasten is er dag en nacht een gast­vrouw of verpleegkundige aanwezig op wie ze een beroep kunnen doen. Met dit verpleeghotel realiseren eigenaar Habion en zorgaanbieder Palet een voor Friesland unieke combinatie.

bij ons. Dus jong, ouder en oud. Ook mensen die gewoon willen genieten van een korte vakantie zijn welkom.” De hotelgasten zorgen volgens Kleefstra voor een bijzondere dynamiek: “Het is een enthousiaste groep mensen. Maar ook een kritische groep met hoge verwachtingen en een ander eet- en leefpatroon. Men staat later op en gebruikt de warme maaltijden ’s avonds in plaats van ’s middags. De groente vindt men snel te gaar. Het is echt zoeken hoe we het iedereen - hotelgasten en vaste bewoners - naar de zin kunnen maken. Maar we klagen zeker niet!” Grondige verbouwing Wijkzorgcentrum De Hofwijck omvat in totaal 84 appartementen gesitueerd in 2 torens - een van 5 en een van 6 verdiepingen - die met elkaar zijn verbonden door een overdekte loopbrug. Niet alleen de appartementen op de eerste verdieping zijn tot zorghotel verbouwd, ook de begane grond is onder handen genomen. Kleefstra: “De voormalige keuken is verbouwd tot oefen­ ruimte voor fysiotherapie. En de oorspronkelijke recreatiezaal is nu een grand café dat dagelijks van 10.00 tot 22.00 uur is geopend. De hotelgasten komen er graag. De verzorgingshuisbewoners moeten nog wennen om hier hun advocaatje te nuttigen.”

Bewonderenswaardige stap Aan Palet-bestuurder Nico Medema de vraag wanneer de eerste ideeën voor het verpleeghotel zijn ontstaan: “Dat was in 2002. In ons masterplan hebben we toen onze visie geformuleerd ten aanzien van de modernisering van ouderenzorg. Deze visie betreft voorzieningen in de wijk en de zogenoemde bovenwijkse voorzieningen. Die bovenwijkse voorzieningen zijn weer te verdelen in kortdurende verpleeghuiszorg en langdurige verpleeghuiszorg. Met het verpleeghotel hebben we nu een succes­Het is een hotel met alle service die erbij hoort. Aangevuld met verpleegkundige zorg, zowel overdag volle oplossing voor als ’s nachts. Verpleeghotel De Hofwijck in Leeuwarden combineert op unieke wijze de luxe dienst­ kortdurende verlening van een hotel met gespecialiseerde verpleeghuiszorg. Gezien de wachtlijst is het nu al een verpleeghuiszorg succes. Projectmanager Popke Schaap van Habion: “Wij vinden het bewonderenswaardig dat het gerealiseerd.” wijkzorgcentrum zo’n stap heeft durven zetten. Dat het verpleeghotel nu al zo succesvol is, is natuurlijk

helemaal bijzonder.”

Bijzondere dynamiek Centrummanager Lineke Kleefstra vertelt dat voor de inrichting van de kamers, de knowhow van een hotelmanager van de Hogere Hotelschool te Leeuwarden is ingeroepen. “Momenteel coacht hij medewerkers op de werkvloer bijvoorbeeld in het bedienen van de gasten in het restaurant en het grand café.” Het verpleeghotel is bedoeld voor mensen van alle leeftijden: “Degenen die bijvoorbeeld na een orthopedische operatie een intensieve behandeling of reactivering nodig hebben voordat ze naar huis gaan, komen

Extra ruimte voor Leger des Heils Wij maken er een gewoonte van om naast de gebruikelijke onderhoudsbezoeken minimaal één keer per jaar al onze zorgcentra ‘zonder speciale reden’ te bezoeken. We bespreken dan met de locatiemanager of directie van de zorgorganisatie de stand van zaken, laatste ontwikkelingen en eventuele plannen en wensen. In Dordrecht leidde zo’n bezoek tot het verzoek van het Leger des Heils om twee extra multifunctio­ nele ruimtes en meer opslagruimte in zorgcentrum De Linde. De verbouwing is inmiddels achter de rug. De opslagruimte hebben we gerealiseerd door aanpassing van de bestaande ruimtes. De twee nieuwe multifunctionele ruimtes hebben we boven elkaar gebouwd op de tweede en derde verdieping. Daarvoor hebben we eerst de daaronder liggende al bestaande multifunctionele ruimte op de eerste verdieping vergroot en geschikt gemaakt voor een opbouw. Projectmanager Danny de Vries: “De ruimtes zijn bedoeld voor ontmoeting, bijeenkomsten, verjaardagen en allerlei activi­ teiten. We hebben ze bewust allemaal aan dezelfde kant van het gebouw gepositioneerd. Dat is logistiek praktisch. Bewoners en bezoekers weten nu altijd in welke hoek van het gebouw ze moeten zijn, als er wat te doen is.” Het was een duidelijke wens van het Leger en de bewoners, aldus De Vries. “Belangrijk voor ons is dat met de nieuwe ruimten aan die wens kon worden voldaan.”

6

Groei Dankzij de fusie van WoonPalet met Habion (in januari 2006) zijn volgens hem de ideeën in een stroomversnelling geraakt: “Habion heeft de juiste knowhow in huis om dit soort voorzieningen te realiseren. Ja, dit verpleeghotel is absoluut uniek voor het Noorden van het land. De reacties zijn overweldigend, we beraden ons nu al op groei. Het woonzorgcentrum is aan het ‘verkleinen’, we zijn al van 100 naar 84 appartementen gegaan. Ik kan me voorstellen dat toekomstige mutaties een aanleiding kunnen zijn om wederom een aantal appartementen om te bouwen tot hotelkamers.”

Architectuur past bij Werkhoven

Iedereen heeft zijn redenen om te wonen in Weerdenhof

Hij is druk aan het werk in zijn appartement op de tweede verdieping van het statige appartementencomplex Weerdenhof. Met een armzwaai wijst hij naar het uitzicht van de woonkamer. “Die glaspui naar het terras is zes meter breed. Voor kijk ik op de kerk, achter kan ik de watertoren nog zien.” Morgen is de verhuizing. Dan verlaten Jan van Lunsen (68) en zijn vrouw Gonny de eigen woning enkele straten verderop. “Ik ben geboren en getogen in Werkhoven”, vertelt hij, net op het moment dat zijn dochter toevallig voorbij fietst, omhoog kijkt en zwaait. “Ik wilde ook niet weg. Tot nu toe kan ik nog alles. Maar er komt natuurlijk een moment dat ik de ladder niet meer op kan of durf. Zo iets overvalt je en dat moment wil ik voor zijn. Toen dit plan zich aandiende, hebben we ons meteen gemeld. Het kwam voor ons precies op tijd.” Hij heeft 42 jaar in de bouw gewerkt. “Ik heb nog meegebouwd aan verzorgingshuis De Krommerijnhof dat hier eerst stond. Daarin had ik niet willen wonen, dan was ik thuis gebleven. Wat Habion ervoor heeft teruggebouwd, is prachtig. Door die Franse kap past het ook precies bij het pleintje hier.” Ieder appartement anders Verzorgingshuis Krommerijnhof maakte vorig jaar plaats voor de bouw van Weerdenhof. Het huis was gedateerd. Met zorgaanbieder Stichting Rijnheuvel hebben we een nieuwbouwplan ontwikkeld voor een complex met zelfstandige appartementen, met een aanbod van zorg en service. Weerdenhof telt 23 driekamerappartementen, zowel koop als huur, met oppervlaktes tot 112 m2, over drie bouwlagen. De oplevering van de koopappartementen is begeleid door de Vereniging Eigen Huis, op kosten van Habion. Van Lunsen: “Er zijn natuurlijk wel wat opleverpunten, maar door mijn ervaring in de bouw kan ik zien dat er met goede materialen is gewerkt.” Het gebouw bestaat uit twee vleugels, die iets ‘geknikt’ ten opzichte van elkaar staan. In het midden de entreepartij. Van Lunsen: “Wij wonen daar precies boven. Door de knik hebben we een heel speels appartement. Elk appartement is trouwens weer anders.” Geen ruimte verloren Dat valt meteen twee deuren verder op bij Chris (74) en Marga van Tergouw. Mevrouw Van Tergouw staat in de deuropening aanwij­ zingen te geven aan enkele verhuizers. De plattegrond ver­ schilt enorm. Zo ligt de huiskamer onder de Franse kap. “Die schuine wanden van de kap maken ons appar­ te­ment erg knus, zonder dat er echt ruimte verloren gaat.

Omdat het er veilig wonen is, omdat je gezondheid erom vraagt, omdat je hier tenminste leuke mensen tegenkomt, omdat je in je dorp kunt blijven of terug wilt keren. Iedereen heeft zo zijn eigen redenen om in ons nieuwe appartementencomplex Weerdenhof in het groene Werkhoven te wonen. Over één ding zijn ze het eens: “Het zijn echt schitterende appartementen.”

En het licht is geweldig, heel rustgevend.” De heer Van Tergouw prijst de architect. “Hij heeft bij het terras het dak ‘open gemaakt’ waardoor toch veel licht binnenkomt. Een geweldig idee. En ook de buitenkant van het gebouw is prachtig.” Veilige inloopdouche Het echtpaar is afkomstig uit Bunnik. De mogelijkheid van zorg is voor hen reden geweest te kiezen voor Weerdenhof. “Ik ben wat minder mobiel geworden. Mocht ik zorg nodig hebben, dan kan dat. Binnenkort houdt Rijnheuvel een informatiebijeenkomst over hoe dat werkt”, vertelt de heer Van Tergouw, terwijl hij de badkamer van zo’n 15 m2 laat zien. “We hebben een inloop­douche. Dan hoef ik geen douchecabine in te stappen.” Samen buigen over tuinplan Beneden op de begane grond wordt de laatste hand aan het complex gelegd. Zo wordt de pasjeslezer geïnstalleerd. Bewoners hebben allemaal een pasje en een sleutel. Ze kunnen zelf kiezen hoe ze de deuren willen openen. De in de centrale hal gelegen zorgpost ziet er ‘af’ uit en ook de ontmoetingsruimte is klaar. Van Lunsen: “Binnenkort gaan we ons buigen over de inrichting. En samen met Habion ook over het tuinplan aan de achterkant.” Warmer en vriendelijker Even verderop in de andere vleugel op de begane grond wacht Hanny Wouterse op de installateur, want de douche geeft opeens alleen koud water. Ook zij is net verhuisd. Hoge ramen geven een mooi uitzicht over het groene pleintje voor De Weerdenhof. “Ik ben heel blij hier. Zo mooi en rustig. In Bunnik woonde ik vlak bij het spoor en de snelweg.” Ze is in de zeventig. “Als ik later zorg nodig heb, kan dat. Er zitten ook alarmknoppen in verschillende kamers, dat vind ik een erg prettig idee.” Maar de belangrijkste

reden om te verhuizen is een verrassende. “In Bunnik kwamen steeds meer mensen om me heen wonen die geen behoefte hadden aan contact. Hier zijn de mensen veel warmer en vriendelijker, maak je snel een praatje. Ik kreeg van bewoners die ik een keer even kort gesproken had, een kaartje ‘Welkom in Weerdenhof’. Geweldig, toch?”

7

Nieuwe De Benring: aanwinst voor Voorst Bewoners én buurt tevreden Ruim een jaar zat er tussen de presentatie van het oorspronkelijke en het definitieve ontwerp. “Het is zonder meer de moeite waard geweest”, vertelt Ton Jansen, projectmanager van Habion. “We hebben nu een plan waarin medewerkers, bewoners, omwonenden en de basisschool in de buurt zich helemaal kunnen vinden. Hun opmerkingen tijdens de overlegrondes hebben we ingepast. Bijvoorbeeld over de verkeersstromen. De nieuwbouw en de parkachtige inrichting van het terrein wordt nu als een aanwinst Goed luisteren naar bewoners en omwonenden. Wij bouwen voor de buurt gezien.” niet voor onszelf, maar voor de lokale gemeenschap. Huidige en

toekomstige bewoners moeten zich in hun zorgapparte­ment thuis voelen. En welkom zijn in hun eigen buurt. Daartoe zal ook ‘de buurt’ nieuwbouwplannen met open armen moeten ontvangen. Zoals in Voorst. Daar hebben we samen met bewoners, medewerkers, omwonenden en gemeente de vervangende nieuwbouw van zorgcentrum De Benring vorm­ gegeven. Daar gingen wel verschillende overlegrondes aan vooraf.

Gevaarlijke verkeerssituaties Oorspronkelijk waren er nogal wat opmerkingen. “Het stratenplan was dusdanig dat omwonen­ den en de school bang waren voor parkeerdruk en gevaar­lijke verkeers­ situaties. Vooral tijdens de bevoorrading van het zorg­centrum. Het laatste wat we willen is natuurlijk verkeersoverlast bezorgen. Dat hebben we opgelost door van de gemeente een stuk grond te kopen. Daarop komt een parkeerplein. Parkeren en bevoorrading kan nu dus helemaal op eigen terrein gebeuren. Daarmee zijn we aan de wensen van de buurt tegemoet gekomen.” ‘Buiten zijn’ Jansen is blij dat bewoners, medewerkers en omwonenden nu helemaal achter de plannen staan. “Daar doen we het voor! We hebben meerdere informatiebijeenkomsten gehouden, apart voor omwonenden en voor bewoners en medewerkers. Bewoners lieten bijvoorbeeld weten graag een balkon te willen. Zij hebben altijd in de landelijke omgeving van Voorst gewoond. Het ‘buiten zijn’ is voor hen belangrijk. Met een balkon kunnen we daar wat aan tegemoet komen. Dat vraagt van ons weliswaar een extra investering, maar het verhoogt het wooncomfort en welzijn van onze bewoners.”

Zorg en diensten voor de Wijk De Benring en bijbehorende aanleunwoningen dateren uit 1971 en zijn sterk verouderd. Al in 2000 waren er plannen om het gebouw te renoveren. Hoewel in 2003 die plannen al ver gevorderd waren, eiste de vernieuwing van de AWBZ een nieuw bouwplan. Renovatie was van de baan, nieuwbouw werd uitgangspunt. Het nieuwe plan omvat 43 verzor­gings­huisplaatsen, waarvan twintig met een extra grote oppervlakte van 75 m2. In het zorgcentrum van zorgorganisatie Trimenzo komen ook 24 appartementen voor cliënten van Zorggroep ’s Heeren Loo Oost-Nederland. Het gaat om ouderen met een verstande­lijke beperking. In een tweede fase bouwen we twee kleinschalige complexen met 22 en 11 huurwoningen. Het vernieuwde zorgcentrum zal straks ook aan ouderen in de wijk zorg en diensten verlenen. Zij kunnen ook gebruik maken van het restaurant en zijn welkom bij de diverse activiteiten in De Benring. Kiezen Uit marktonderzoek blijken grote verschillen in woonvoorkeuren onder ouderen in Voorst. “Vandaar de keuze om naast de normale zorg­apparte­menten, ook 22 extra grote appartementen te bouwen. Er zijn ouderen die meer ruimte willen. Maar ook voor echtparen kan het een uitkomst zijn. De 33 zelfstandige woningen zullen we in verschillende prijsklassen aanbieden. Wij vinden het belangrijk dat ouderen kunnen kiezen. Dat kan straks in Voorst.”

“Het stratenplan is bijgesteld.”

Klaar voor de toekomst in Goes 8

In Zorgcentrum Randhof in Goes verleent Zorggroep Ter Weel ook verpleeghuiszorg. In 2004 hebben we daarvoor onder andere een verpleegunit gerealiseerd. Uit onderzoek blijkt dat er voldoende verzorgingscapaciteit in de omgeving is, maar de vraag naar verpleeghuiszorg zal in de toekomst toenemen. Om die reden hebben we onlangs opnieuw een aantal aanpassingen in de Randhof uitgevoerd. Daarmee zijn, als het zover is, de huidige verzorgingshuisplaatsen eenvoudig te transformeren

naar verpleeghuisplaatsen. Zo hebben we een nieuwe huiskamer gebouwd bij een zestal bestaande verzorgingshuisplaatsen. Projectmanager Danny de Vries: “Zowel de bestaande verpleegunit als deze nieuwe unit hebben een eigen voordeur gekregen. Beide zijn hierdoor in de toekomst eventueel ook voor groepswonen te gebruiken. Met deze aanpassingen is Randhof klaar voor een toekomstige groei van de vraag naar verpleeghuiszorg. Voorlopig blijven het echter nog gewoon verzorgingshuisplaatsen.”

Gemeenteraad Alkmaar stemt in met plannen voor De Vleugels Zorgorganisatie Westerhout en Habion willen een nieuw complex zorgwoningen realiseren bij het bestaande zorgcentrum De Vleugels in Alkmaar. Het complex compenseert het verlies van capaciteit door een voorgenomen renovatie van De Vleugels. Een aantal omwonenden heeft echter grote weerstand tegen het project. Westerhout en Habion hebben zich tot het uiterste ingespannen om de buurtbewoners tegemoet te komen.

“Iedereen tevreden stellen is een utopie” “Het probleem is dat de toenmalige wethouder de mensen bijna tien jaar geleden heeft toegezegd dat de bebouwing niet hoger zou zijn dan 2,5 verdiepingen en niet meer dan 900 vierkante meter zou toevoegen”, zegt divisiemanager Johan Harms van Westerhout. “Dat oude plan is destijds van tafel gegaan vanwege veranderend overheidsbeleid. De buurtbewoners hebben die toezegging echter goed in hun oren geknoopt. Toen wij samen met Habion nieuwe plannen maakten, kwamen ze daar steeds op terug.” De nieuwe plannen houden verband met een voorgenomen renovatie van De Vleugels. Het complex dateert uit begin jaren ’90 maar voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Dat kan worden verholpen door op verschillende etages twee kamers bij elkaar te trekken tot een appartement van bijna 50 vierkante meter. Nieuwbouw als tijdelijke huisvesting Deze ingreep zou echter betekenen dat De Vleugels teruggaat van 100 naar 68 zorgplaatsen. Die omvang maakt het erg lastig om de exploitatie rond te krijgen. En de vraag naar ‘wonen met zorg’ groeit alleen maar. Vandaar dat De Vleugels graag een nieuw complex wil hebben op een stukje braak­ liggende grond naast het bestaande zorgcentrum. “Ons eerste idee was om een gebouw met vijftig appartementen te reali­ seren’, vertelt Marcel Donkersloot, projectmanager van Habion. Als je deze appartementen tijdelijk splitst, kunnen de huidige bewoners van De Vleugels er prima wonen wanneer we gaan renoveren. Maar door plan­wijzigingen is dit nu niet meer haalbaar.” Het nieuwe complex zou verder plaats kunnen bieden aan een restaurant en diverse welzijnsvoorzieningen. Verder heeft de gemeente in haar beleidsplan aangegeven dat ze er een wijkknooppunt in onder wil brengen. “Daar is in deze sterk vergrijzende wijk behoefte aan”, weet Harms. “Net als aan een restaurant trouwens. Met onze aanleunwoningen en het nabijgelegen wooncomplex Résidence Hoevervaart hebben we, om te beginnen, al een aardig potentieel aan gasten.”

Weerstand omwonenden Een kleine groep direct omwonenden voelt echter helemaal niets voor de plannen. Ze houden vast aan de toezegging van de wethouder van tien jaar geleden en menen dat op de locatie geen combinatie van wooncomplex en wijkknooppunt ontwikkeld mag worden. Er zijn voldoende andere locaties voor een wijkknooppunt in Alkmaar-West, aldus deze wijkbewoners. Ze zijn ook niet overtuigd van de noodzaak om nieuwe zorgappartementen van deze omvang te bouwen. Habion, Westerhout en de gemeente Alkmaar hechten aan een breed draag­vlak voor hun plannen. Ze willen ook voorkomen dat er juridische procedures komen die het project opnieuw jaren kunnen vertragen. Om de weerstand weg te nemen organiseerden Habion en Westerhout workshops om samen met de buurtbewoners tot een acceptabel plan te komen. Workshops met bewoners In de eerste workshop in het voorjaar van 2007 legden Habion en Westerhout uit waarom zij het belangrijk vinden dat het nieuwe complex er komt en wat ze erin willen realiseren. Vervolgens konden de buurtbewoners hun wensen ken­ baar maken en met stickers aangeven waar ze prioriteit aan geven. Ze blijken vooral belang te hechten aan het aangezicht van het gebouw, groen, zon in de tuin, veiligheid en parkeerruimte. Bij de tweede workshop ging de architect in gesprek met de buurtbewoners om de criteria toe te spitsen en de wensen duidelijk te krijgen. Met de uitkomst van deze bijeenkomst aangevuld met de criteria van De Vleugels en Habion ging hij aan de slag. Veel overzichtelijk groen In september 2007 legden Habion en Westerhout het eerste ontwerp van de nieuwbouw voor aan de buurt. Met ruimte voor een wijkknooppunt, een ondergrondse parkeerplaats en veel overzichtelijk groen. En met aanzienlijk minder dan de voorgenomen vijftig appartementen. “We nemen de bezwaren en wensen van de omwonenden echt serieus en hebben die zo goed mogelijk verwerkt in het ontwerp”, zegt Donkersloot daarover .“Aan hun belangrijkste eis van maximaal 2,5 bouwlagen is tegemoet gekomen. Aan de straatzijde van het gebouw zijn in het plan nu twee bouwlagen te zien, de derde bouwlaag ligt een stuk terug en is zo minder zichtbaar.” Toch bleef een aantal omwonenden zich verzetten. De plannen zijn vervol­ gens ter beoordeling aan de gemeenteraad voorgelegd. Die ging in januari 2008 in grote lijnen akkoord met het voorstel. Wel moet Habion nog een verdieping van een torentje schrappen en daarmee nog eens vier apparte­ menten inleveren, zodat er 37 overblijven. Bij het ter perse gaan van deze Habits werken Habion en Westerhout er koortsachtig aan om de bouwaanvraag voor 1 juli in te dienen. “Dan wijzigt namelijk de Wet Ruimtelijke Ordening, waardoor we niet langer gebruik kunnen maken van een vrijstellingsprocedure. Dan zal een bestemmingsplan­ procedure gevolgd moeten worden en dan zijn we zo een jaar verder”, zegt Harms. “En we hebben die nieuwbouw nodig om te renoveren. Anders wordt het allemaal erg ingewikkeld.” Ondanks alle tegemoetkomingen aan de omwonenden bestaat nog steeds het risico dat enkelen dwars gaan liggen. “Bij het aanvragen van de bouw­ vergunning kunnen ze bezwaar maken tegen de bestemmingswijziging”, zegt Donkersloot. “Dat wilden we met dit traject voorkomen. Het is de vraag of dat gelukt is. Het blijkt een utopie om iedereen tevreden te stellen.”

9

2007 in vogelvlucht Spraakmakend jubileum­onderzoek 2007 was voor ons een bijzonder jaar. We vierden ons 55-jarig bestaan. Niet zomaar een jubileumjaar. We hebben ons jubileum aangegrepen om het bureau Motivaction gedegen onderzoek te laten doen naar ‘Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen’. Wie zijn de toekomstige ouderen? Wat willen ze? Hoe willen ze wonen? Relevante vragen, zeker in relatie met de enorme vergrijzing, de toenemende zorgvraag, het groeiend tekort aan zorgpersoneel en de afkalvende mantelzorg. De resultaten hebben geleid tot drie typen toekomstige ouderen en drie innovatieve woonzorgconcepten. Het onderzoek, gepubliceerd onder de titel ‘de grijze motor’, heeft tot nieuwe inzichten geleid, zowel binnen als buiten de zorg. Voor ons zijn de resultaten reden geweest onze koers aan te scherpen. Uitgangspunt voor onze bouwprojecten is nu het type oudere waar we op die locatie voor gaan bouwen. We zoeken naar thema’s die hen verbinden en koppelen daar een woonconcept aan. Zo bouwen we niet meer voor ‘de senior’, maar voor ouderen met dezelfde belangstelling en smaak. Dat vraagt bijvoorbeeld meer onderzoek. En een meer gebiedsgerichte aanpak, waarbij we actief naar partners zoeken, ook buiten de zorg. De nieuwe koers leidde tot aanpassing van onze organisatie. Zo hebben we onze afdeling Strategie en Markt uitgebreid. U leest in deze Habits meer over de wijze waarop wij de nieuwe inzichten inmiddels toepassen bij onze bouwprojecten. Meer weten over het onderzoek? Kijk op www.degrijzemotor.nl

Veel media-aandacht Op 14 februari hebben we in het Haagse perscentrum Nieuwspoort ons jubileumonderzoek ‘Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen’ gepresenteerd. Dat gebeurde in aanwezigheid van media, Tweede Kamer­leden en vertegen­ woordigers van brancheorganisaties als Aedes en ActiZ. Habion-directeur John Vrije overhandigde het onderzoeks­ rapport aan mr. drs. Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Nederland. “Tot nu toe bepaalt de overheid wat we voor welke categorie bouwen. Uit het onderzoek blijkt dat nieuwe ouderen dat zelf willen bepalen. Dat vraagt een andere manier van werken”, stelde Brinkman, die ons initiatief prees. En met hem velen, zo bleek uit de reacties. Het onderzoek kreeg veel aandacht in de media.

Totaalplan Kudelstaart gehonoreerd

10

De gemeente Aalsmeer koos het plan van Habion voor de ontwikkeling van 117 ouderenwoningen in het centrum van Kudelstaart (gemeente Aalsmeer). Behalve de woningen, verdeeld over vijf appartementblokken, bouwen we ook een horecapaviljoen en bedrijfsruimtes. Daarvoor werken we samen met BAM Woningbouw. Het totaalplan past in de steden­ bouwkundige visie van de gemeente en versterkt het centrum van Kudelstaart. “We hebben er alle vertrouwen in dat we een goede keuze hebben gemaakt. Uw ontwerp, uw ervaring met de Aalsmeerse zorgsector en uw zakelijke en prettige opstel­ling bieden daartoe alle aanleiding”, meldde de gemeente Aalsmeer ons. Ons totaalplan werd gekozen uit zes inzen­dingen. U leest er meer over elders in deze Habits.

Feest in De Flint

Op 21 maart was het feest in De Flint in Amersfoort! Daar vierden wij groots ons 55-jarig jubileum. Centraal daarbij stond ons jubileumonderzoek, dat na de presentatie in februari inmiddels veel aandacht had getrokken. Ook van buiten de zorg. In De Flint waren dan ook naast onze zorgpartners, vertegenwoordigers uit alle disciplines aanwezig: bankwezen, architectuur, politiek, gemeenten, noem maar op. Een dertigtal gasten meldde zich aan voor een klankbordgroep om de resultaten van ons onderzoek verder uit te werken. De Flint hadden we ingericht volgens de woonvoorkeuren van de drie mentalities, zoals die uit ons jubileumonderzoek naar voren kwamen: traditionele zitjes met Perzische tapijtjes, schemer­ lampen, bitterballen, stamppot en Hollandse muziek; moderne zitjes met veel hout en chroom, olijven, tapas en Engelstalige klanken en postmoderne loungebanken, blauwig licht, sushi en loungemuziek. Uit een voorafgaand onderzoek per e-mail bleek trouwens tachtig procent van onze gasten zich te kwalificeren als postmodern. Opmerkelijk dat het toch zo druk was bij de bitterballen in de traditionele hoek...

Helder beeld voor dove bewoners In De Gelderhorst in Ede hebben we vorig jaar een nieuw ultramodern communicatiesysteem geïnstalleerd. Het enige zorgcentrum voor doven in ons land kampte met een verou­ derd en storingsgevoelig systeem van beeldschermen en webcams. Visuele communicatie is echter erg belangrijk voor de bewoners. Ze moeten bijvoorbeeld kunnen liplezen en details in gebaren kunnen onderscheiden. De nieuwe touch­ screen beeldschermen hebben een heel goede beeldkwaliteit. Daarmee kan men niet alleen intern communiceren, maar ook naar buiten. Bijvoorbeeld met centra voor dagopvang van De Gelderhorst en met familieleden. Ook kunnen bewo­ners via vijf camera’s gemakkelijk een kijkje nemen elders in het complex, tekstberichten en sms’jes uitwisselen en de interne kabelkrant ontvangen. In de nabije toe­komst is het ook mogelijk via het scherm te internetten en te e-mailen. Het nieuwe systeem kost bijna één miljoen euro. Daarvoor hebben we met succes een beroep gedaan op diverse overheidssubsidies en regelingen.

Bezoek aan ‘Brussel’ ‘Europa is niet klaar voor de vergrijzing’ kopten we in Habits nr. 11 vorig jaar. Dat concludeerden we namelijk samen met directies van zorgorganisaties waarmee we samenwerken tijdens ons bezoek aan de Europese Commissie in Brussel. Ieder jaar organiseren we een korte reis naar het buitenland. We bezoeken met onze zorgpartners projecten, doen inspiratie op en wisselen ervaringen uit. In mei 2007 was Brussel onze bestemming. We hebben verschillende commissies bezocht en Europarlementariërs gesproken. We spraken over vergrijzing, ouderenzorg, ouderenhuisvesting, ons jubileumonderzoek en de noodzaak van een geïntegreerde aanpak. Duidelijk werd dat ouderenthema’s in Brussel nog te veel gezien worden als de nationale verantwoordelijkheid van de afzonderlijke landen.

11

2007 in vogelvlucht

Kesteren: voormalig ­veilingterrein aangekocht

Eibergen: wonen met kunst De uitkomsten van ons jubileumonderzoek hebben we vorig jaar meteen toegepast. Bijvoorbeeld in Eibergen, waar we de voormalige Gemova-fabriek aankochten. Ons onderzoek leert ons dat ouderen zorg op afroep willen, deel uit willen maken van de maatschappij en actief willen blijven. En dat ze onder gelijkgestemden willen wonen. Thema’s geven daar een goede basis voor. In Eibergen loopt kunst als een rode draad door de leefgemeenschap. Een mooi thema om mensen met dezelfde interesse bij elkaar te brengen. We stellen ons een plek voor waar oudere, al dan niet professionele, kunstbeoefenaars gezamenlijk wonen, werken en elkaar helpen. Een complex met woningen, ateliers en ruimtes voor exposities, cursussen en workshops en wellicht een restaurant. Zo ontstaat inter­ actie onderling en met mensen in de omgeving die op al die kunstbedrijvigheid afkomen. Dat is ook precies wat ons jubileumonderzoek bepleit.

In Kesteren zijn we aan de slag met een gebiedsontwikkeling tot een compleet nieuwe wijk. Vorig jaar hebben we de oude veilinghallen van Fruitmasters gekocht. Daarvoor in de plaats realiseren we tachtig à negentig woningen; een gezondheidscentrum, ontmoetingsruimten, een nieuw kerkgebouw én pastoriewoning, uitbreiding van een instelling voor gehandicapten en een zorgcentrum en nieuwbouw voor een accountantskantoor. Medio 2008 is ons stedenbouwkundig plan in contouren klaar. “We gaan een wijk creëren waar mensen van alle leeftijden wonen, ouderen kunnen wonen in een levendige omgeving en waar ook gewerkt wordt en zorg en ontmoeting mogelijk is”, vertelt Dietward Bruin, ontwikkelingsmanager van Habion elders in deze Habits.

Zien waar Habion nog meer ontwikkelt, bouwt en heeft opgeleverd? Kijk dan op www.habion.nl, onder Nieuwe projecten.

Kerncijfers 2007 (voorlopige gegevens)

2007 x € 1.000,-

2006 x € 1.000,-

Kwaliteitsbeleid Dagelijks/mutatieonderhoud 2.540 Planmatig onderhoud 2.788 Woningverbetering/Financieel onrendabele uitgaven 8.336 Leefbaarheid/kwaliteit 1.585

3.384 2.383 2.903 1.077



Kengetallen Solvabiliteit 33,2% Rentabiliteit totaal vermogen 5,9% Mutatiegraad 10,6% Leegstand 1,5% Gerealiseerde huursomstijging woningen Habion 0,9% Gerealiseerde huursomstijging verzorgingshuizen Habion 0,2% Maximale huurstijging per woning VROM 1,1% Aanpassing puntprijs VROM 1,1% Inflatie 1,1%

12

31,5% 8,9% 10,8% 0,5% 2,4% 1,1% 3,2% 1,7% 1,1%

Aantallen Woningen in bezit 4.276 Verzorgingshuizen 60 Verpleeghuizen 1 Verpleeghuisdependances 6 Zorghotels 1

4.273 63 1 6 1

Toekomstparagraaf 2007-2009 Investeringen 2006 - 2008 in verzorgingshuizen en woningen Onrendabele uitgaven bij investeringen 2006 - 2008 Uitgaven aan overige voorzieningen (onrendabel) Onderhoudsuitgaven 2006

x € 1.000,232.000 24.000 3.000 9.750

Eerste zorghotel in Friesland In wijkzorgcentrum De Hofwijck in Leeuwarden hebben we vorig jaar een zorghotel gerealiseerd, het eerste in Friesland. Zorggroep Palet biedt daar ouderen uitgebreide 24 uurs zorg en behandeling, bijvoorbeeld na een zieken­ huisopname. Na een interne verbouwing beschikt het zorghotel over 16 ruime en luxe hotelkamers op de eerste verdieping. Deze kamers zijn smaakvol ingericht en voorzien van een comfortabel, in hoogte verstelbaar bed, douche met toilet en een in hoogte verstelbare wastafel. Ook de begane grond hebben we verbouwd. Daar is ruimte ontstaan voor paramedische diensten, zoals fysiotherapie en ergo­therapie, kapsalon, pedicure en een luxe winkel. Verder is er een nieuwe keuken. In het sfeervolle grand café/restaurant kunnen bewoners, hotelgasten en bezoe­kers terecht om, naast ontbijt en warme maaltijden, een kopje koffie of iets van de kleine kaart te gebruiken. De lounge biedt alle gelegenheid anderen te ontmoeten. Elders in deze Habits leest u meer over De Hofwijck.

De Cope: bouwen met lokale partijen

Waar wij bouwen doen we dat zoveel mogelijk met lokale partijen. Habion brengt landelijk opgedane specialistische expertise in op het gebied van wonen, welzijn en zorg, zij hun plaatselijke contacten, dienstenaanbod en lokale kennis van de markt. Zo ook in Kamerik waar vorig jaar de eerste steen gelegd werd voor ons nieuw seniorencomplex De Cope. Daar werken we nauw samen met Zorgorganisatie Utrecht West (Zuwe), Stichting Huisvesting en Voorzieningen voor Ouderen (SHVO) te Kamerik en de Stichting Welzijn Ouderen Woerden (SWO). Behalve 39 appartementen, huur en koop en met oppervlaktes tussen de 75 en 127 m2, bouwden we voor SHVO een dienstencentrum van 360 m2. Een deel van het centrum wordt weer verhuurd aan Zuwe en SWO. Ook de des­betreffende aannemers komen uit de directe omgeving. De eerste bewoners betrokken hun nieuwe appartement in februari 2008.

De Hoge Es in gebruik In het voorjaar van 2007 namen bewoners hun intrek in het nieuwe zorgcentrum De Hoge Es in Nijverdal. Het is in de plaats gekomen voor het oude verzorgingshuis aan de rand van het dorp. En ook precies op de plaats van het oude zorgcentrum. Maar omdat daar niet genoeg ruimte was om met behoud van de capaciteit ruimere appartementen te bouwen, is het zorgcentrum ‘gesplitst’. Samen met zorgorganisatie ZorgAccent zijn we op zoek gegaan naar een tweede locatie. Die vonden we aan de rand van het centrum van Nijverdal. Daar leverden we in 2006 al De Parallel op, een complex met dertig zorgappartementen, een verpleeg­afdeling en diverse voorzieningen, zoals een grand café. De Hoge Es telt eveneens dertig zorgappartementen, een verpleegafdeling met 30 plaatsen en verder onder meer een grand café en een winkeltje. Bovendien realiseerden we naast De Hoge Es veertien luxe huurwoningen.

13

Totaalplan voor versterking centrum Kudelstaart tot het samenbrengen van ‘de harde stenen’ in de vorm van een mooi ontwerp en de ‘zachte kant’ van woonwensen en welbevinden van mensen. Dit in nauwe samenwerking met de lokale zorgverlener. Zo ontstaat een toegevoegde waarde voor lange termijn. Gezien de stedenbouwkundige eisen, de schaalgrootte, het projectrisico en de tijdspanne waarbinnen het moest worden ingediend, hebben we samenwerking gezocht met BAM Woningbouw.” Stedenbouwkundig ontwerp Gezamenlijk gaan we vijf appartementenblokken bouwen en mogelijk nog een horecapaviljoen op het plein. AG architecten is verantwoordelijk voor het schitterende ontwerp. Voor de stedenbouwkundige invulling en de invulling van het openbaar gebied is DN Urbland verantwoordelijk die dit gezamenlijk met AG architecten op een unieke wijze heeft vormgegeven. “We zijn zo eigenzinnig geweest om een aantal essentiële onderdelen te wijzigen ten opzichte van de oorspronkelijke stedenbouwkundige uitgangspunten. Zo is het centrale dorpsplein anders gesitueerd, met de nieuwe bebouwing centraal om het plein. Zo ontstaat een ‘echt’ dorpsplein, omgeven door mooi vormgegeven bebouwing, aldus Dietward Bruin. Een ander opmerkelijk detail is dat alle woningen op de begane grond hun voordeur hebben naar het plein. Dat brengt natuurlijk veel activiteit op het plein teweeg.

Gemeenten vragen steeds vaker aan verschillende partijen een plan- en biedingsvoorstel in te dienen, vooral voor meer grootschalige gebiedsontwikkeling. Als één van de - vaak vele - indieners investeer je dan tijd en geld zonder de garantie ook werkelijk aan de slag te kunnen. Dat weerhoudt Habion er niet van mee te dingen. Als we onze expertise denken in te kunnen zetten om onze maatschappelijke opgave te kunnen verwezenlijken, zoeken we waar nodig sterke bouwpartners en lokale partijen om te komen tot een totaalaanbieding. Zo ook in Aalsmeer. Daar hebben we samen met BAM Woningbouw en Zorgcentrum Aelsmeer een plan ingediend voor 117 zorgwoningen in Kudelstaart. De gemeente is zeer lovend daarover.

Gemeente Aalsmeer kiest voor Habion en BAM “Unaniem is gekozen voor de combinatie Habion/BAM Woningbouw. Uw ontwerp sprong er uit qua ontwerp van de buitenruimte en de schaal van de door u voorgestelde bebouwing past bij de omgeving. (…) We hebben er alle vertrouwen in dat we een goede keuze hebben gemaakt. Uw ontwerp, uw ervaring met de Aalsmeerse zorgsector en uw zakelijke en prettige opstelling bieden daartoe alle aanleiding.” Projectrisico “Mooier konden burgemeester en wethouders het voor ons niet verwoorden”, reageert ontwikkelingsmanager Dietward Bruin van Habion. “Er waren zes grote landelijk en regionaal werkende ontwikkelaars die meedongen. Wij wilden om twee redenen meedoen. Allereerst omdat Kudelstaart een blinde vlek is als het gaat om woonvormen voor ouderen. Ten tweede omdat wij als Habion, samen met onze lokale zorgpartner Zorgcentrum Aelsmeer, meer kunnen bieden dan alleen huisvesting voor ouderen. Habion is in staat

Huur en koop Eén van de vijf appartementenblokken is een beschermd wonen-complex met 33 huurwoningen in de goedkope en middeldure huur plus een wijkpost. Zorgcentrum Aelsmeer zal de verhuur verzorgen en biedt zorg- en welzijns­ arrangementen. Verder bouwen we 84 koopappartementen in diverse prijsklassen, waarvan 11 in de goedkopere koopsector en 24 in een hoger prijssegment. Alle zorg Bruin: “Wat we bouwen is gebaseerd op onderzoek naar de verwachte wensen en huisvestingsvraag. Binnen het plan zijn we uit gegaan van verschillende zorgvragen. Daarbij is onderscheid gemaakt in woningen voor bewoners met een lichte of latente zorgvraag en bewoners met een zwaardere zorgvraag. Vooral voor die laatste groep zijn de mogelijkheden voor mantelzorg belangrijk en moeten professionele zorg en welzijnsactiviteiten kunnen worden geboden. Overigens bouwen we natuurlijk zo dat ook in alle andere appartementen alle nodige zorg te leveren is.” Ambitieus Het is een zeer ambitieus plan, stelt Bruin, waarbij optimaal gebruik is gemaakt van de kennis van BAM en Habion. Ook dat heeft meegespeeld bij de uiteindelijke beoordeling van de gemeente. “BAM is een sterke partij als het gaat om zaken als woningbouw, infrastructuur, ruimtelijke ontwikkeling, milieueisen, civiele techniek. Habion is door onze specialisatie verder als het gaat om wonen, welzijn en zorg voor ouderen en wat daarbij komt kijken, zoals exploitatie, verhuur, voorzieningen, technisch beheer. Bovendien kennen wij door onze onderzoeken exact de locale woon- en zorgbehoefte en passen we daar ons bouwprogramma op aan. We maken dus optimaal gebruik van elkaars kernactiviteiten en expertise.”

‘Ik ga huren!’ Het komt steeds vaker voor: ouderen die vanuit een verzorgingshuis of aanleun­ woning verhuizen naar een nieuw zelfstandig appartement. Bijvoorbeeld vanwege het ombouwen van verzorgingshuis naar verpleeghuis. Bewoners die daarvoor kiezen gaan dan dus weer op zichzelf wonen, net als vroeger. Daar komt veel bij kijken. Om bewoners en zorginstellingen te ondersteunen heeft Habion een praktisch boekwerkje uitgebracht: ‘Weer op uzelf: Ik ga huren!’. Met dank aan bewoners en medewerkers van woonzorgcentra Elim en De Schauw in Putten.

Informatief boekje voor senioren die weer zelfstandig gaan wonen Ze hadden nogal wat vragen, de bewoners van Elim. Begrijpelijk, want een aantal van hen verhuist volgend jaar van het vertrouwde woonzorgcentrum Elim naar één van de 51 nieuwe zelfstandige zorgappartementen. ‘Woon ik straks op mezelf en ben ik dus weer alleen?’, Krijg ik straks wel alle nodige zorg en aandacht?’, ‘Moet ik straks weer zelf mijn huishouden doen?’, ‘Wie helpt me bij mijn verhuizing?’, ‘Wie zal dat allemaal betalen?’.

14

Initiatief Ger de Zeeuw, regiomanager van Elim en De Schauw: “Op initiatief van Habion hebben we in Elim en De Schauw met een deel van onze bewoners, familieleden en medewerkers enkele sessies gehouden. Toen we in 2006 onze plannen bekend maakten, hadden bewoners al

tal van vragen. Bijvoorbeeld over het weer zelf je huur betalen en financiële vergoedingen als huurtoeslag. Dat ebde weer weg, want het zou nog wel een paar jaar duren. Nu zijn we verder en beginnen de vragen weer te leven. Aan de hand van dit nieuwe boekje kunnen bewoners en hun familieleden zich beter verdiepen in zaken die voor de verhuizing geregeld moeten worden. Uiteraard helpen wij ze als zorgorganisatie daarbij.” Uit het leven Floor Mattijssen, consulent maatschappelijke aan­besteding van Habion: “De vragen zijn ‘uit het leven’ gegrepen. Ze komen letterlijk van bewoners zelf. Het is dus een praktisch boekwerkje geworden en prettig leesbaar. En heel herkenbaar voor bewoners en zorginstellingen elders, die in dezelfde situatie zitten.” Zorgorganisaties waarmee Habion samenwerkt kunnen het boekje ‘Weer op uzelf: Ik ga huren!’ via onze site downloaden of bestellen onder www.habion.nl, Klanteninformatie.

“Ruimte geven om te leven” Het heeft lang geduurd, de vernieuwing van ons woonzorg­centrum De Pelkwijk in Winterswijk. De eerste gesprekken waren halverwege jaren ´90. Eind vorig jaar was de opleve­ring. Voor Habion is De Pelkwijk het woonzorgcentrum geweest dat ons extra deed realiseren dat we ouderen de ruimte moeten geven om te leven. Ook in een intramurale setting. Regelgeving of niet. Dat doen we in Winterswijk met 93 intramurale appartementen van 75 m2.

De Pelkwijk Het echte zweefvliegtuig in het atrium van De Pelkwijk lijkt over het grand café naar beneden te scheren. Het vliegtuig is in bruikleen van het Aviodrome in Lelystad. “Wie hier komt, is altijd onder de indruk van de hoogte en grootte van ons atrium”, vertelt sectiehoofd Leo Molenbroek van Stichting Zorgcombi­natie Marga Klompé. “Tegen een bezoeker zei ik eens: er past wel een vliegtuig in. Nou die had hij niet. Drie weken later belde hij me op: ik heb een zweefvliegtuig voor je.” De bewoners keken hun ogen uit toen het gevaarte in het atrium ‘het luchtruim koos’.

“Wie hier komt, is altijd onder de indruk van de hoogte en grootte van ons atrium”, vertelt sectiehoofd Leo Molenbroek.

“Ik vind het schitterend hier”, aldus Gerrit Oplaat (77).

Moderne uitstraling Het hangt tussen de tweede en derde verdieping van het zes verdiepingen hoge atrium. Beneden klinkt het gezellige geroezemoes van een grand café. Bewoners en bezoekers die praten, het gerinkel van vaatwerk bij de bar. In de bibliotheekhoek lezen bewoners een krant. Of zitten geanimeerd met elkaar of familie te praten. De uitstraling is eigentijds. Zo’n vijftien bewoners zijn aan het bloemschikken. “Ik vind het schitterend hier”, vertelt Gerrit Oplaat (77). “Je voelt je hier niet in een bejaardentehuis. Daar zou ik ook niet in willen wonen.” Kantoortje Hij woont op de vijfde verdieping. In zijn appartement met ruime entree, grote woonkamer, keuken, slaapkamer en badkamer. En met een tweede slaapkamer en grote berging. “Eigenlijk is die berging ook groot genoeg om iemand te laten slapen”, vindt hij. In de tweede slaapkamer heeft hij zijn bureau. “Het is mijn kantoortje. Het prettige is dat ik gewoon de deur achter mij kan dichtdoen. Ik hoef niet steeds eerst alles op te ruimen.” Ruimtelijk gevoel Rondlopen in De Pelkwijk geeft een aparte, prettige sfeer. De appartementen zijn in carré rond het grote atrium gesitueerd. Brede, open galerijen waaraan de voordeuren en ramen van volwaardige appartementen, de meters brede houten bruggen op iedere verdieping over het atrium heen waarop zitjes staan, het glazen dak waardoor het daglicht helemaal tot beneden in het grand café reikt, het geeft allemaal een enorm ruimtelijk gevoel. Courant bouwen Lex Roders, adjunct-directeur regio oost van Habion: “Het is allemaal zeker ook de verdienste geweest van directeur Dick Plessius van Marga Klompé. Hij heeft ons indertijd doen beseffen dat we ouderen de ruimte moeten geven om te leven. Ook gezien de ontwikkelingen die er aan kwamen, moesten we voortaan couranter bouwen. Voor ons is dat een soort omslagmoment geweest. We zijn vanaf toen waar maar mogelijk grotere appartementen gaan bouwen.”

Het moet anders Het was de tijd dat het scheiden van wonen en zorg nog lang geen breed gedeeld gedachtegoed was. En het College Bouw hield zich nog strak aan de toen bestaande regelgeving en normeringen, herinnert Plessius zich. “Habion wilde in eerste instantie van twee kamers één maken. Wij wilden grotere appartementen. En waren ook bereid om alles te investeren in het woonareaal en niet in het dienstengedeelte. Mijn visie is dat je thuis moet doorzetten. Hoe normaler je het wonen maakt en hoe minder instellings­ gericht, hoe beter voor het welzijn van ouderen. Ik weet nog precies het gesprek bij Habion waarop directeur John Vrije plotseling zei: het moet ook anders. We gaan het doen, anders voldoet het gebouw later niet.” Extra investeren Plessius is zeer te spreken over onze rol. “Als Habion eenmaal ja zegt, dan gaan ze er helemaal voor. Terwijl Habion toch behoorlijk extra moest investeren. Dankzij de creativiteit en inzet van financieel adviseur Martin Schuurman en projectmanagers Hen Boekhout en Richard de Lange van Habion is het gelukt.” Plessius en Molenbroek zijn zeer te spreken over de vormgeving en de functionaliteit. Hoewel de looplijnen wel een stuk langer zijn geworden. Plessius: “Dat is de consequentie van onze keuzes. We hebben nu drie keer zoveel ruimte voor hetzelfde aantal bewoners.” Het is ook aan de stichting om te bewijzen dat al die extra vierkante meters exploitabel zijn, vult Molenbroek aan. “Het is zonder meer een duur gebouw. Het zijn veel vierkante meters om schoon te houden. Aan de andere kant is dit gebouw veel energiezuiniger.” Thuiszorgmodel Om de kosten te beheersen is gekozen voor duurzame materialen. Ook voor het interieur. En is de zorg georganiseerd volgens het thuiszorgmodel. Molenbroek: “We bezoeken bewoners één keer, in plaats van drie, vier keer per dag zoals eerst. Dat kan door werkzaamheden in het appartement beter te combineren. Voor bewoners is dat veel comfortabeler. Ook omdat ze nu zelf de voordeur open moeten doen. Vroeger liep de zorg gewoon naar binnen na een korte klop, nu bellen we aan. Die privacy stellen bewoners op prijs.” Kleinere zorgvraag Door meer inzet van zorgassistenten in combinatie met verzorgenden niveau 3 verwacht Molenbroek niet alleen de kosten te kunnen beheersen, maar ook meer handen ‘aan het bed’ te hebben. “En vergeet de rol niet van het grand café en het atrium. Wij leggen de nadruk daarmee op welzijn van mensen, op ontmoeting en sociale contacten. In de oude Pelkwijk moesten bewoners als ze wilden weten of er in de recreatiezaal wat te doen was, door gangen naar de lift, naar beneden en dan weer door de gang naar de recreatie­zaal. Dat werkt demotiverend. Hier hoeven ze alleen maar de voordeur uit te lopen en even over de balustrade te kijken. Onze uitdaging is ook om hier veel activiteiten te organiseren. Dat kan gelukkig dankzij onze vele vrijwilligers. De zorgvraag wordt dan vanzelf kleiner.”

15

Ze zijn erg tevreden, de bewoners van het gerenoveerde woonzorgcentrum De Koperwiek in Bilthoven en van het nieuwe woonzorgcentrum De Parallel in Nijverdal. Tevreden over hun zorgappartementen, het gebouw, de ligging, de woonomgeving. En ook de medewerkers kunnen in de nieuwe gebouwen goed uit de voeten. Maar er zijn ook verbeterpunten, zo blijkt uit de evaluatie van bouw en gebouw met alle betrokkenen. We nemen die ter harte.

“Het kan tenslotte altijd beter...” Tevredenheidsonderzoek De Koperwiek en De Parallel Meer bergruimte in de zorgappartementen, meer personeelsruimte voor overleg, grotere zorgposten, laaghangende keukenkastjes, een tweede toilet, de recreatieruimte is te veel grand café, temperatuur en ventilatie zijn moeilijk te beheersen, staat er een scootmobiel in de gang dan kan de zorg er met een linnenrek nauwelijks langs. Het zijn de belangrijkste opmerkingen uit de evaluaties die we afzonderlijk met bewoners, medewerkers en directies hebben gevoerd. De bewoners hebben we daarbij gevraagd naar hun appartement, de medewerkers naar hun nieuwe werkomgeving en de directies ook naar de gang van zaken rond de planontwikkeling en de bouw. Leren van evaluaties “We evalueren standaard al onze complexen met zelfstandige woningen. Voortaan doen we dat ook altijd bij ons nieuwe of vernieuwde intramurale vastgoed. Daarbij beperken we ons niet tot bewoners, maar luisteren ook naar medewerkers en directies”, vertelt Max Poortermans, medewerker Strategie en Markt bij Habion. “We hebben gemerkt dat iedereen enthousiast aan de sessies meewerkte en het een goed initiatief vindt. Gelukkig maar, want wij en anderen kunnen er van leren. Bij volgende projecten kunnen we dan nog beter aansluiten bij de wensen.” Grand café Behalve meer ‘incidentele’ op de locatie gerichte praktische zaken, kwam een aantal zaken aan het licht met een meer ‘structureel’ karakter. Poortermans: “Toen we enkele jaren geleden de plannen ontwierpen, zijn we uitgegaan van een grand café voor beide woonzorgcentra. Voor ons staat een grand café voor levendigheid, in- en uitloop en dus ontmoeting, ook met bezoekers. Het blijkt dat de huidige bewoners in Bilthoven en Nijverdal dat vrijblijvende karakter van een grand café minder waarderen. Ze hebben geen behoefte aan die vorm van levendigheid. Bovendien hebben de recreatieruimtes in beide woonzorgcentra grote glazen wanden. Bewoners ervaren dat alsof ze in een etalage zitten. Het is niet huiselijk genoeg.”

16

Mentalities De medewerker Strategie en Markt wijst erop dat een grand café dus niet voor ieder type oudere geschikt is. “In de tijd van de planvorming gingen we nog meer algemeen uit van ‘de oudere’. Ons jubileumonderzoek ‘Het nieuwe ouder wonen, het nieuwe wonen’ (zie www.degrijzemotor.nl, red.) leert ons dat die niet bestaat. Ouderen zijn grofweg in te delen in drie typen, drie mentalities. Ieder met hun eigen specifieke wensen en behoeften.

Vormgeving algemene ruimtes We kunnen de ouderen in De Parallel en De Koperwiek karakteriseren als meer traditioneel georiënteerd. “En die mentality heeft blijkbaar geen behoefte aan een grand café. Het is dus ook bij de vormgeving van algemene ruimtes belangrijk voor welk type oudere je bouwt. Daar zullen we voortaan rekening mee houden.” Overigens zijn de beide grand cafés wel wat aan te passen, bijvoorbeeld door een aangepaste inrichting. Binnenklimaat Dat de ontwikkelingen in de bouw van woonzorgvormen snel gaan, blijkt ook uit de opmerkingen over ventilatie en klimaatbeheersing. “Bewoners en medewerkers gaven aan graag meer mogelijkheden te hebben om in warme zomers de temperatuur binnen aan te passen. Door nieuwe regelgeving zijn er inmiddels technische en financiële mogelijkheden om bij nieuwe woonzorg­ centra airconditioning aan te brengen. Dat kon helaas nog niet in de periode dat De Koperwiek en De Parallel werden gebouwd. Habion gaat uiteraard mee met nieuwe ontwikkelingen - zoals technieken met warmte- en koudeopslag - en onderzoekt hoe die de klimaatbeheersing in nieuw te bouwen woonzorgcentra ten goede kunnen komen.” Medewerkers Ook kwam tijdens de evaluaties naar voren dat medewerkers eerder en meer betrokken willen worden in de fase van vormgeving en ontwerp. Poortermans: “Bij de zorgmedewerkers bestaat de indruk dat we veel aandacht hebben voor wat bewoners willen maar minder voor de wensen en behoeftes van medewerkers. Een uitkomst die we zeker ter harte nemen.” Verder onderzoek Een tweetal opmerkingen geven ons aanleiding voor verder onderzoek. Poortermans: “Bewoners willen liever een gewoon balkon dan een ‘Frans balkon’. De oppervlakte mag dan alleen niet ten koste van het woonoppervlak gaan. Dat vraagt van ons creativiteit. Verder gaf een aantal bewoners aan een tweede toilet te willen. Vervolgonderzoek moet uitwijzen of deze wens vaak voorkomt onder bewoners van woonzorgcentra.” Tot slot stelt Poortermans dat de grondige renovatie van De Koperwiek vaak onnodig overlast heeft bezorgd. “Heel vervelend. Voor ons reden om onze aanbestedingsprocedure grondig tegen het licht te houden en afspraken met aannemers en onderaannemers aan te scherpen.” De medewerker Strategie en Markt is tevreden over de evaluaties. “Het was leuk om te horen dat men blij is met het appartement of werkomgeving. En wij kunnen nu bij onze bouwprojecten meer inspelen op wensen en behoeftes. Het kan tenslotte altijd nóg beter...”

Meer dan alleen zorgwoningen in Kesteren Nieuwe wijk in voorbereiding

en welzijnsarrangementen zal gaan aanbieden. Ongeveer 40 zorgwoningen zijn sociale huurwoningen, de ongeveer 20 grondgebonden woningen zijn koopwoningen. Eengezinswoningen Bruin: “We willen de uitkomsten van ons jubileumonderzoek toepassen. Daaruit kwamen drie innovatieve woonconcepten, waarvan één met mantelzorgwoningen. We onderzoeken of we in Kesteren deze mantelzorg­ woningen voor jong en oud kunnen realiseren.” Dat zou voor Habion de eerste keer zijn. Maar zeker niet de laatste. “Ouderen opnemen in de wijk, dat geeft hen een levendige woonomgeving en zorgt voor een evenwichtige woonwijk.”

22.250 m2 bedraagt de door Habion aangekochte locatie nabij het centrum van Kesteren, waarvoor we nu een stedenbouwkundig plan opstellen. Eind vorig jaar is de locatie aangekocht. Onze plannen zijn ambitieus. “We gaan daar een levendige wijk creëren waar ouderen en jongeren door elkaar wonen, waar ook gewerkt wordt en zorg en ontmoeting mogelijk is”, vertelt Dietward Bruin, ontwikkelingsmanager bij Habion, enthousiast. “We bouwen een De afgelopen jaren hebben we onze koers bijgesteld. We zoeken actief naar bouwlocaties, naar complete wijk waar ouderen niet mogelijkheden om innovatieve woonzorgconcepten te realiseren. En als we daarmee onze doelen ‘apart’ wonen, maar geïntegreerd kunnen verwezenlijken, pakken we totale ontwikkeling van een gebied op. Toekomstige ouderen midden in de samenleving. Dat is willen actief deel blijven uitmaken van de maatschappij. Dat vraagt van ons meer dan sec het wat toekomstige ouderen willen.”

bouwen van zorgappartementen. In Kesteren komen al deze lijnen bij elkaar. Daar zijn we de gebiedsontwikkelaar van een compleet nieuwe wijk, waarin we nauw samenwerken met lokale Rond de tafel participanten. Die kans kregen we nadat één van onze zorgpartners, de heer Innemee van Zorgcentrum ’t Anker, ons wees op het mogelijke vertrek van Fruitmasters in Kesteren, waarbij de locatie zou vrijkomen. Directeur Innemee gaf aan dat er een grote behoefte is aan zorgwoningen Organisatie aangepast met zorgarrangementen. “’t Anker stelde zorg en diensten te willen leveren De afgelopen jaren hebben we onze organisatie aangepast en de expertise in als Habion daar zorgappartementen bouwt. Maar het terrein is groot en er huis gehaald om complete gebiedsontwikkeling te realiseren. Waar nodig bleken ook andere belangstellenden. Daarmee zijn we vervolgens om de tafel werken we samen met sterke bouwpartners. “Bij gebiedsontwikkeling komt gaan zitten.” veel meer kijken dan bij alleen locatieontwikkeling. Het gaat om zaken als De participanten van dit project zijn Habion, zorgcentrum ’t Anker, het infrastructuur, verkeersbewegingen, geluidscontouren, busroutes, bestuur van de Hersteld Hervormde Gemeente, stichting De Schutse - een watergangen, inrichting van het openbaar gebied et cetera.” instelling voor mensen met een beperking - en accountantskantoor Waverijn. “Habion heeft de regie naar de gemeente genomen. Vervolgens hebben we Samenwerking het terrein aangekocht. Zodra het stedenbouwkundig plan gereed is, zullen Als ontwikkelende partij heeft Habion een regiefunctie. Medio dit jaar is het de diverse kavels aan de verschillende deelnemers worden doorverkocht.” stedenbouwkundig plan in contouren klaar. Jorissen Simoneti uit Rijssen is verantwoordelijk voor het stedenbouwkundig ontwerp dat in nauw en goed Ook koopwoningen overleg met de Gemeente Neder Betuwe en SAB uit Arnhem zijn definitieve De oude hallen die nu op de locatie staan, maken plaats voor zo’n 20 gezins­ vorm krijgt. De gemeente heeft dit plan zeer serieus en voortvarend woningen, 68 zorgwoningen, mogelijk een gezondheidscentrum (de gesprek­ opgepakt door speciaal voor dit project mensen vrij te maken. De wethouders, ken daarover zijn gaande), een ontmoetingsruimte voor de wijk, een nieuw mevrouw mr. J.M. Talman en de heer H.J.C. Vreeswijk zijn zeer nauw betrokken kerkgebouw en pastoriewoning voor de Hersteld Hervormde Gemeente, een bij deze ‘maatschap­pe­lijke invulling’. De bedoeling is dat medio 2009 de bouw uitbreiding van De Schutse en nieuwbouw voor accountantskantoor Waverijn. van de nieuwe wijk start. De zorgappartementen zullen via ’t Anker worden verhuurd, die ook de zorg

17

In het Friese Dronrijp hebben we ons appartementencomplex Drenningahof kleurrijker gemaakt. De buitenkant is nu voorzien van heldere, lichte kleuren; de binnenkant is ‘warmer’ geworden. “Toen ik voor de jaarlijkse inspectie naar Drenningahof reed, merkte ik dat het gebouw vanaf de weg nauwelijks opviel. Het zakte als het ware weg in grauw en grijs. Zonde, want het gebouw verdient meer”, vertelt bouwkundig medewerker John Boers van Habion.

Kleurrijk In nauw overleg met de bewoners heeft de Friese interieurarchitect Dick de Jong een kleurenplan gemaakt, die het complex een compleet nieuwe uitstraling geeft. Boers: “Hoe je je woning en woon­omgeving beleeft, is bepalend voor je woonplezier en welzijn. Kleuren zijn daarbij erg belangrijk.” Drenningahof is nu een opvallend complex in Dronrijp. “Zeker als de zon laag staat. Dan komt er een mooie gloed overheen. Het gebouw komt dan echt naar je toe.”

Mammoetboom

18

In Borculo start binnenkort de vervangende nieuwbouw van het J.W. Andriessenhuis. De nieuwbouw verrijst pal naast het bestaande pand. Maar één grote, mooie boom stond in de weg. Het betreft een zogenaamde Mammoetboom die oorspronkelijk voorkomt in Canada. Kappen zou wel heel erg zonde zijn, vonden gemeente, Habion, de zorgorganisatie Careaz en de bewoners. Was verplaatsen mogelijk? Dat bleek een hele operatie maar uiteindelijk is dat waar voor we kozen. Op 20 maart jongstleden is de boom verplaatst.

De wortels van de boom zijn geruime tijd van te voren al losgestoken, wat later is de boom vervolgens losgegraven. Voor de verplaatsing zijn dicht naast elkaar steigerbuizen onder de wortels doorgetrild, zodat een stabiele bodem werd gevormd om de boom op te kunnen tillen. Aan twee zijden zijn onder die steigerbuizen twee balken aangebracht met hijsogen waar de hijskabels aan vastgemaakt zijn. Zo kon de mammoetboom naar de nieuwe plek gehesen worden.

Habion verstevigt band met gemeenten Bouwen van seniorenwoningen kan snel We intensiveren onze contacten met gemeenten. Floor Mattijssen is daar fulltime mee bezig. Er is een digitale nieuwsbrief, we bezoeken gemeenten waar Habion actief is en wil zijn, leveren een actieve bijdrage bij het opstellen van visies op het terrein van wonen, welzijn en zorg en maken prestatieafspraken. “We merken dat wij voor veel gemeenten nog vrij onzichtbaar zijn. Ze weten wel dat we woonzorgcomplexen in hun gemeente hebben, maar daar houdt het vaak mee op”, stellen Mattijssen en Van der Velde.

Habion haalt haar contacten met gemeenten verder aan. Doel is om het aanbod en de kwaliteit van seniorenwoningen in een gemeente te verhogen. “Er is een groot tekort aan goede seniorenwoningen. Wij zijn in staat om daar met gemeente en lokale partijen snel verandering in te brengen”, vertellen Floor Mattijssen, consulent maatschappelijke aanbesteding bij Habion, en Erik van der Velde, adjunct-directeur regio west. “De eerste resultaten zijn er al.”

Expertise aanbieden “Gemeenten kennen ons vaak nog niet als ontwikkelaar en bouwer van innovatieve woonconcepten voor ouderen, ook buiten de AWBZ om. Dat is jammer, want er is een tekort aan seniorenwoningen en wij zijn bereid daarin te investeren. We willen dan ook graag gezien worden als een formele bouw­partner van belang. Met expertise op het gebied van wonen, welzijn en zorg.” Mix van huur en koop Dat gemeenten minder bekend waren met Habion is niet verwonderlijk, weten Mattijssen en Van der Velde. “Tot zo´n vijf jaar geleden bouwden we vooral voor en met onze zorgorganisaties. Gezamenlijk trokken we op richting gemeente voor de bouw van een woonzorgcentrum. Tegenwoordig bouwen we niet alleen zorgcentra meer, maar ook complexen met huur- en koop­ woningen in verschillende prijsklassen. Daarvoor zoeken we actief naar bouwlocaties. Niet als concurrent van de plaatselijke corporaties, maar als partner in de aanpak van de bouwopgave. We proberen daarbij voorzieningen te realiseren waar de wijk of het dorp behoefte aan heeft. Zoals een restaurant of huisartsenpost. Dat draagt ook bij aan de levendig­heid van de woonomgeving. Want naast wonen en zorg willen we ook bijdragen aan welzijn en leefbaarheid. Die rol van Habion is voor veel gemeenten blijkbaar nieuw.” Plaatselijke corporaties Wij streven naar lokale verankering in diverse gemeenten. Dat geeft ons meer inzicht in wat er in een gemeente speelt en waar behoefte aan is.

“Tijdens een kennismakingsgesprek inventariseren we de wensen en de rol die we kunnen vervullen. We kijken hoe we lokale partijen kunnen betrekken en zoeken de samenwerking met plaatselijke corporaties. Wij kunnen onze specialistische expertise inbrengen, de plaatselijke corporatie haar lokale contacten en kennis van de markt. Zo kunnen we gezamenlijk optrekken. Eerste resultaten Resultaten van het aanhalen van de banden met gemeenten en plaatselijke corporaties zijn er al. “In Nijverdal realiseerden we in nauwe samenwerking met gemeente en Woningstichting Hellendoorn een nieuwe woonzorglocatie. In Langedijk hebben we na een half jaar intensief overleg met de gemeente prestatieafspraken gemaakt. Daarbij werken we samen met Woningbouw­ vereniging Langedijk. In Bunnik voeren we oriënterende gesprekken met wethouders over het ontwikkelen van een multifunctioneel centrum met ook seniorenwoningen. We zijn gevraagd om over de mogelijkheden op die locatie mee te denken. Dat past in de lokale verankering die we nastreven in onze gemeenten.” Een ander voorbeeld is de gemeente Houten waar veel belangstelling bestaat voor onze vernieuwende woonconcepten. 450 woningen In de provincie Utrecht hebben we een bod uitgebracht om de komende acht jaar 450 woningen voor ouderen te bouwen, 150 daarvan als kleinschalige woonvormen voor dementerenden. “We hebben het bod uitgebracht aan het Bestuur Regio Utrecht dat de bouwopgave organiseert van negen gemeenten in Utrecht. Vervolgens hebben we diverse gesprekken gevoerd met gemeen­ ten en corporaties, maar ook met zorgorganisaties. Een aantal heeft positief gereageerd en wil graag samenwerken.”

Habion is aanwezig op de VNG-dagen op 3 en 4 juni. Welkom op stand 123!

Nader kennismaken Mattijssen en Van der Velde zijn er van overtuigd dat aanbod en kwaliteit van seniorenwoningen in een gemeente snel kunnen toenemen, dankzij Habions expertise. “Om die reden praten we eerst in gemeenten waar het tekort het grootst is’, stelt Mattijssen. ‘Maar we gaan natuurlijk nooit het gesprek met andere gemeenten uit de weg. We komen graag nader kennismaken!” Gemeenten die meer willen weten of de digitale nieuwsbrief willen ontvangen, kunnen contact opnemen met Floor Mattijssen, [email protected].

19

Nieuw bij Habion

Roelanda Telgenhof

Hendrik Jan Sellink

In de afgelopen periode konden we weer een aantal nieuwe medewerkers verwelkomen. Twee ontwikkelings­managers Roelanda Telgenhof en Hendrik Jan Sellink - bereiden in Noord- en Oost-Nederland nieuwe initiatieven voor. Daniëlle van Wijk is aangetreden als bouwkundige technisch beheer in

Daniëlle van Wijk

Loes Bootsma

Arno Korevaar

regio oost. De voor Habion nieuwe functie van bedrijfsjurist/ bestuurssecretaris wordt sinds januari bekleed door Loes Bootsma. Arno Korevaar is nieuw als senior medewerker financiële administratie. En tot slot, Zahra Najim en Sonja Booij zijn de nieuwe gezichten van onze receptie.

Zahra Najim

Sonja Booij

Start renovatie De Blenke: ‘De man met de hamer’ Het was aan de oudste bewoner om eind maart het startsein te geven voor de renovatie van ons woonzorgcentrum De Blenke in Hellendoorn. De heer Zonnebeld (102) sloeg met een houten hamer een gat in een symbolische muur. De grootschalige modernisering duurt tot in 2010. De Blenke dateert uit 1975. De nieuwe appartementen van 47m2 ontstaan door het samen­voegen van twee oude kamers. Daarmee brengen we het aantal plaatsen terug van 127 tot 92. 77 daarvan komen uiteindelijk in het woonzorgcentrum en 15 in het naastgelegen appartementen­gebouw. “Ook dat gebouw pakken we aan”, vertelt Ton Jansen, projectmanager van Habion. “Naast de verzorgingsplaatsen komen daar negen zorgappartementen voor ouderen die zelfstandig willen wonen. De appartementen zijn vooral bedoeld voor echtparen. Verder komt in het hoofdgebouw een grand café en gaan we ook de buitenkant moderniseren.” De renovatie telt drie fases. In de eerste fase verbouwen we de ruimtes van de facilitaire dienst en de eerste woonvleugel. De zestig bewoners van die vleugel wonen in tijdelijke huisvesting op het terrein van verpleeghuis Krönnenzommer in Hellendoorn van Stichting ZorgAccent.

Faria-Clowns De clowns die in ziekenhuizen de kinderafdeling bezoeken zijn alom bekend. Maar kent u de FariaClowns al? Zij zijn gespecialiseerd in het contact maken met zieke en dementerende ouderen in woon­ zorg­centra. Al meer dan 150 zorg­ instellingen maakten kennis met deze clowns en men vraagt hen terug vanwege hun bijzondere en succesvolle manier om vooral demen­terende ouderen te bereiken en vrolijkheid te brengen. Donateurs zijn welkom om meer bezoeken mogelijk te maken. Meer informatie vindt u op de website www.faria-clowns.nl.

Habits nummer 12, mei 2008 ‘Habits’ is een uitgave van Habion, specialist in ouderenhuisvesting. Habion is opgericht in 1952 en actief in 61 gemeenten in Nederland. De stichting ontwikkelt en realiseert een diversiteit aan woon­vormen voor senioren en verzorgt het technisch beheer. Het bezit wordt verhuurd aan lokale zorginstellingen, waarmee ook nieuwe initiatieven worden ontwikkeld.

© Habion 2008

Zout

20

Veiligheid staat voorop, in maar ook in de nabije omgeving van onze woonzorgcomplexen. Als eindejaarsattentie voor de zorgorganisaties waar­­ mee we samenwerken bood Habion alle locaties een gevulde kist met strooi­ zout aan. Een gebaar dat zeer welkom bleek.

Reactie-adres: De Molen 94, Postbus 274, 3990 GB Houten Telefoon (030) 220 47 04 Fax (030) 220 04 60 E-mail [email protected] Internet www.habion.nl Tekst: Bob Gaster Marjolijn van Someren Habion Concept en productie: Luminus Communicatie, Nieuwegein

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of vermenigvuldigd zonder toestemming van Habion. Aan de tekst kunnen geen rechten worden ontleend.