RUIMTE. stap in de Friese JAAROVERZICHT. de westergozone in 2009

RUIMTE

stap in de Friese

JAAROVERZICHT

de westergozone in 2009

Holwerd

De Westergozone in 2009

Ferwert (Ferwerd)

De Westergozone is de economische kernzone in Noordwest Fryslân. Hier werken de provincie en Hallum de gemeenten Leeuwarden, Oudebildtzijl Menaldumadeel, Franekeradeel en Harlingen samen. Door het aanjagen en ondersteunen van projecten stimuleren zij een duurBurdaard zame economische ontwikkeling van het gebied. Kennis en innovatie staan hierbij centraal. Daarom zijn ondernemers en kennisinstellingen nauw betrokken bij de projecten die worden opgezet.

SintJacobiparochie

EN

ZE

E

Marrum

Bartlehiem

Sint Annaparochie

Aldtsjerk (Oudkerk)

Stiens

Minnertsga Berlikum

Gytsjerk (Giekerk)

Tzummarum Sexbierum (Sexbierrum)

Herbaijum (Hjerbeam)

Menaldum (Menaam)

Harlingen (Harns)

H (H

Deinum

Wergea (Warga)

Weidum Easterlittens (Oosterlittens) Mantgum

Arum

Wommels

Witmarsum (Wytmarsum)

Makkum

Leeuwarden (Ljouwert)

Winsum

Achlum Kimswerd (Kimswert)

Dronrijp

Franeker (Frjentsjer)

Marssum (Marsum)

Easterein (oosterend)

Bolsward (Boalsert)

Scharnegoutum (Skearnegoutum

Ea (Eer Reduzum (Roordahuizum) Raerd (Rauwerd)

Grou (Grouw)

Goëngahuizen (Goaiingahuzen)

Jaarverslag 2009 | de Westergozone als duurzame kernzone

Gedeputeerde Sjoerd Galema bezoekt Meromar Seafoods BV in Harlingen

Voorwoord

Samen kom je verder… Niets is zo inspirerend als het bezoeken van bedrijven in onze provincie! Als gedeputeerde economie voor de provincie Fryslân verblijf ik veel binnen, in vergaderkamers, waar wordt gesproken over soms nogal abstracte onderwerpen. Wat is er dan heerlijker om een bedrijf te bezoeken, waar mensen hun handen uit de mouwen steken. Om te horen, te zien, te ruiken en te voelen soms ook, waar ondernemers mee bezig zijn. Elke keer weer ben ik onder de indruk van het enthousiasme, de trots en de innovatiekracht die er in het Friese bedrijfsleven aanwezig is.

Sterker nog, daardoor groeien enkele sectoren zelfs nog. Denk maar aan het aantal toeristen, dat afgelopen jaar Fryslân verkoos als vakantiebestemming. Dat Fryslân ’t beste lân fan ierde is, dat wisten wij al. Het is toch prachtig dat deze toeristen hier ook van willen meegenieten? Sjoerd Galema, gedeputeerde provincie Fryslân en voorzitter stuurgroep Westergozone

Natuurlijk, hier en daar zijn de gevolgen van de financiële crisis merkbaar. Ik zeg met nadruk financiële crisis, want in de financiële wereld zijn de problemen ontstaan. De economie is in de kern volgens mij nog altijd in topconditie, maar we moeten werken aan nieuw vertrouwen. Maar ik zeg niets te veel als ik constateer dat het nu wel moeilijker gaat. Juist daarom ben ik blij dat wij in de provincie Fryslân het fenomeen van de economische kernzones hebben, waar we als ondernemers, overheid en onderwijs samen, op een gelijkwaardige manier, optrekken. Zodat we met elkaar, ondanks de tegenwind, sterk staan. En samen tijd, geld en energie hebben om op een goede manier aan goede projecten te werken. Die aanpak werpt vruchten af. Ondanks de verminderde situatie van dit moment durf ik te beweren dat juist door deze samenwerking de Friese economie een stevig fundament kent. We laten ons niet zo eenvoudig omblazen! Daardoor is het effect van de crisis in Fryslân gelukkig minder heftig dan in andere delen van het land.


Inhoudsopgave

Inleiding .................................................................................................................................................................................. 17 Projecten Westergozone             

Aquacultuur ............................................................................................................................................................................... Ledverlichting in winkels ......................................................................................................................................................... Verduurzaming bedrijventerrein Leeuwarden-West .............................................................................................................. GOWestergo ............................................................................................................................................................................. Voortvarend Berlikum ............................................................................................................................................................... Starterscongres ‘Starten in Westergo’ .................................................................................................................................... Waddenkas ................................................................................................................................................................................ Aardwarmte voor de glastuinbouw ......................................................................................................................................... Werk in de Kas .......................................................................................................................................................................... Voorstraat Harlingen ................................................................................................................................................................ Frisjes ......................................................................................................................................................................................... Warmtelevering Camminghaburen .......................................................................................................................................... Noordelijke Elfstedenvaarroute ...............................................................................................................................................

18 11 13 14 17 19 20 25 27 28 29 31 33

Totaaloverzicht resultaten ................................................................................................................................. 135 Communicatie ................................................................................................................................................................. 137 Werkwijze in beeld ....................................................................................................................................................138 Financiële verantwoording ...............................................................................................................................140


Geert 4 Boesjes in de haven van Harlingen

Inleiding

Samenwerking De twee kernzones van Fryslân, A7-zone Landstad Fryslân en Westergozone zijn in 2009 tegen het licht gehouden. De ontwikkeling van de economische situatie en de samenwerking in de zones zijn beoordeeld. Ook is gekeken hoe de projecten bijdragen aan de gestelde doelen.

Samen met deze nieuwe collega’s en met de ondernemers uit de Westergozone gaan wij in 2010 verder werken aan interessante, innovatieve en duurzame projecten. Geert Boesjes, hoofd projectbureau Westergozone

De Westergozone komt positief naar voren in deze evaluatie. Nagenoeg al onze projecten (30 van de 31) dragen bij aan één of meerdere doelen van het samenwerkingsverband. De ondernemers in de zone zijn ook erg betrokken. Bij ruim 80% van de projecten doen ondernemers mee. Toch zijn er natuurlijk altijd verbeterpunten. Het blijkt dat het midden- en kleinbedrijf in onze zone relatief weinig geld investeert in research en development. Ook kan de samenwerking tussen de partijen beter en moet nog meer gewerkt worden aan de ondernemersgerichtheid van projecten. Deze uitdagingen pakken we met enthousiasme op en gaan daar in 2010 aan werken. Het projectbureau heeft in 2009 intern ook wat veranderingen ondergaan. Het bureau is uitgebreid terwijl tegelijkertijd de samenwerking met Rik Siebers, onze projectmanager, is beëindigd. Rik heeft aan de basis gestaan van de opleving van de Westergozone en een belangrijke bijdrage geleverd aan de resultaten hiervan. Rudolf Botma is vanaf oktober 2009 onze nieuwe projectmanager. Ook is de samenwerking aangegaan met Dirk Osinga. Hij is vanaf september 2009 als projectmanager Glastuinbouw betrokken bij het projectbureau. Bureaumanager Trea Elgersma is in augustus aangetrokken om ons te ondersteunen.

IN HET KORT De uitkomsten evaluatieonderzoek  97% van de projecten draagt bij aan de doelen van de Westergozone  grote betrokkenheid van ondernemers bij de projecten in de zone  toename werkgelegenheid in de zone  een positief imago


Projecten

Aquacultuur De Westergozone is door de verzilting door zoute kwel en de aanwezigheid van de haven en de visafslag bijzonder geschikt voor aquacultuur. In 2009 onderzocht het projectbureau welke kansen en mogelijkheden er zijn op dit gebied voor de Westergozone en hoe die een bijdrage kunnen leveren aan de economie en werkgelegenheid.

Projecten

Aquacultuur Aquacultuur is het proces waarbij vissen, schelpdieren, algen en wieren kunstmatig in vijvers en bassins worden gekweekt. Op dit moment vindt aquacultuur op kleine schaal plaats in binnen- en buitenland. In 2009 onderzocht het projectbureau welke kansen er zijn voor deze nieuwe bedrijfstak in de Westergozone, zowel vanuit economisch als uit landschappelijk en ruimtelijk perspectief. De uitkomsten laten zien dat er wel degelijk kansen liggen voor aquacultuur in de Westergozone, maar dat op een aantal fronten nog veel te doen is. Deze uitkomsten zijn in het voorjaar van 2009 gepresenteerd aan ondernemers en andere stakeholders in de sector. Tijdens deze bijeenkomst is samen met ondernemers besloten in te zetten op twee belangrijke ontwikkelingen: - het opzetten van een aquacultuurbedrijvenpark in de nabijheid van de Harlinger haven; - het ontwikkelen van een binnendijkse locatie voor gemengde aquacultuur (combinatie schelp- en schaaldieren, zilte gewassen en algen). In de tweede fase van het project Zilte Agriport Westergozone is met ondernemers van binnen en buiten de Westergozone ingezoomd op deze twee ontwikkelingen. Begin 2010 wordt een contactdag voor deze ondernemers georganiseerd om te bepalen welke activiteiten (vis, algen, schelpdieren, zilte teelt of zagers) de meeste kansen biedt.

mers, de VU Amsterdam en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) betrokken. Het gaat om een gesloten, duurzaam systeem waar hoogwaardige voedselproductie van dierlijk en plantaardig eiwit plaatsvindt en brakwater en zeewater als bron worden gebruikt. Door het project komt er inzicht in de mogelijkheden van oogstbare producten van een keten van harder, schelpdieren, algen en zilte planten voor onder andere veevoer of menselijke consumptie. Uiteindelijk moet dit project leiden tot een operationeel systeem in zilte gebieden voor viskweek in combinatie met algen en daarop aansluitend grondgebonden duurzame kweek van zilte of zilttolerante gewassen.

IN HET KORT    

Gemengd Zilt Aqua-Agrarisch Bedrijf Een onderdeel van het project Zilte Agriport Westergozone is het project Gemengd Zilt Aqua-Agrarisch Bedrijf. Dit is een praktijkonderzoek op twee locaties, Harlingen en Texel, naar de economische haalbaarheid van een keten van vegetarische vis, algen, schelpdieren en zilte gewassen. Hierbij zijn drie onderne-

  

Initiatief / uitvoering: NOM en projectbureau Westergozone Doel project: realiseren van een nieuwe economische drager in de Westergozone in de vorm van aquacultuur Resultaat 2009: start pilot Gemengd Zilt Aqua-Agrarisch Bedrijf en aanzet keten van aquacultuurbedrijven Investering Westergozone: € 25.000 in Gemengd Zilt AquaAgrarisch Bedrijf, € 13.000 in Zilte Agriport Westergozone Totale investering project Zilt Bedrijf € 280.000 waarvan € 140.000 ondernemersbijdrage Aantal betrokken bedrijven: 10 Vervolg: na afronding pilot Gemengd Zilt Aqua-Agrarisch Bedrijf opschaling naar praktijkniveau, businessplan/pilot aquacultuurpark en binnendijkse productie


10

Mariëlla Diepenmaat van Diepenmaat Sport 2000 is enthousiast over de mogelijkheden van ledverlichting

5

Projecten

Ledverlichting in winkels Met het project Energiezuinige Bedrijfscultuur Westergozone geven het projectbureau en haar partners een duurzame, innovatieve economische impuls aan de Westergozone. Een van de kansen voor duurzamere bedrijfsvoering is het gebruiken van ledverlichting. In samenwerking met de Leeuwarder Ondernemersvereniging (LEON) en een aantal Friese winkeliersverenigingen is het project ‘Ledverlichting in winkels’ opgezet.

Gedurende een jaar meten studenten van de NHL Hogeschool in de deelnemende winkels de energiebesparing, lichtopbrengst en de beleving van de klant, het personeel en de ondernemer. Begin 2010 zullen de ondernemers daadwerkelijk investeren en vindt de officiële start plaats.

In vijf winkels (twee in Leeuwarden, twee in Harlingen en een in Franeker) wordt ledverlichting uitgeprobeerd. Belangrijke doelstelling van dit project is het realiseren van energiebesparing, en dus kostenbesparing, voor ondernemers in de Westergozone. Economisch rendement en duurzaamheid gaan hier hand in hand. Een ander aspect van dit project is ondernemers kennis te laten maken met de vele nieuwe toepassingsmogelijkheden van deze sterk innoverende tak van verlichting. De pilotbedrijven kunnen met ondersteuning van de Westergozone op een laagdrempelige manier ervaring opdoen met led en kennis uitwisselen. Per pilotbedrijf spelen ook nog andere doelstellingen mee, zoals verbeterde winkelbeleving, het creëren van een prettige werkplek en verfraaiing. In 2009 zijn lichtplannen opgesteld en demonstraties gehouden en worden verschillende aspecten van ledverlichting onderzocht bij de volgende winkels: - Diepenmaat Sport 2000 - uitlichten van producten - HEMA Harlingen - koeling - De Huismus - sfeerverlichting - Alkema De Zon - sfeerverlichting - Lodewijk mode - uitlichten van producten

IN HET KORT        

Initiatief: gemeente Leeuwarden en projectbureau Westergozone Uitvoering: projectbureau Westergozone Doel project: energiebesparing en kostenbesparing voor ondernemers Resultaat project: feitelijke informatie over ledverlichting en kennisverhoging bij winkeliers en installateurs Aantal betrokken bedrijven: 5 Investering Westergozone: € 20.000 Totale investering project: € 90.000 waarvan € 45.000 ondernemersbijdrage Vervolg: na afronding project begin 2011 versneld toepassen van led in winkels


11

12

Anne van Vaals, ondernemer en voorzitter van de Bedrijvenvereniging Leeuwarden-West bij Crystallic in Leeuwarden

5

Projecten

Verduurzaming bedrijventerrein Leeuwarden-West In 2009 zijn de kansen in beeld gebracht voor de verduurzaming van het bedrijventerrein Leeuwarden-West. Als start van dit project vond een presentatie plaats voor het bestuur van Bedrijvenvereniging Leeuwarden-West, gevolgd door een bijeenkomst om de leden te informeren. Op de ledenbijeenkomst was de opkomst gering. Daarom is besloten een tiental bedrijven te benaderen die een hoge potentie hebben ten aanzien van de speerpunten. Vooraf aan de bedrijfsselectie zijn vier speerpunten geformuleerd die aansluiten op de kansen van het bedrijventerrein Leeuwarden-West. Deze speerpunten zijn: - zonne-energie: er zijn relatief veel platte daken op het bedrijventerrein; - duurzame mobiliteit: een aantal bedrijven werkt voornamelijk regionaal, wat mogelijkheden biedt voor introductie van duurzame brandstoffen zoals aardgas en groen gas; - ledverlichting: deze energiebesparende verlichting kan worden toegepast in opslag- en productieruimtes; - restwarmte: er is een aantal bedrijven waar restwarmte onbenut blijft na het bedrijfsproces. Daarentegen zijn er ook scholen, kantoren en showrooms die warmte nodig hebben. Concrete projecten Uit de inventarisatie blijkt dat er vier concrete projecten zijn. Om deze projecten te realiseren is de eerstvolgende stap het samenbrengen van partijen en het aantonen van de haalbaarheid van duurzame bedrijfsvoering. Op basis van de uitkomsten van de haalbaarheidsstudies kan na overleg met de betrokken partijen gestart worden met het realiseren van de projecten. Het gaat om de volgende projecten en bedrijven: - restwarmte: Steensma Food Ingredients, Borgesius en Data-

Center Fryslân hebben restwarmte over die de autodealer of de woonboulevard kunnen gebruiken; - zonne-energie: onder andere Althuisius en Kapenga beschikken over platte daken waarop zonnepanelen zijn te plaatsen; - duurzame mobiliteit: Groothandel van de Gebroeders Ferwerda B.V. werkt voornamelijk regionaal. Begin 2010 wordt met de betrokken ondernemers overlegd over deelname aan een haalbaarheidsonderzoek voor de pilots. Op basis van de haalbaarheidsstudies kan na overleg met de betrokken partijen gestart worden.

IN HET KORT      

 

Initiatief: gemeente Leeuwarden en projectbureau Westergozone Uitvoering: projectbureau Westergozone Doel project: duurzame kansen in beeld brengen Resultaat project: inzicht in duurzame kansen en benutting reststromen Investering Westergozone: € 28.000 Totale investering: € 55.000 verwacht in 2010 (investering en haalbaarheidsstudies) waarvan € 40.000 ondernemersbijdrage Aantal betrokken bedrijven: 22 Vervolg: realisatie pilots 2010/2011, uitbreiding naar bedrijventerrein Oostpoort


13

Projecten

GOWestergo In het project GOWestergo worden ideeën van en ontwikkelingen bij ondernemers uit de toeristische branche samen met studenten van de NHL Hogeschool uitgewerkt tot innovatieve concepten. Het doel van het project GOWestergo is om deze ondernemers in de toeristische en culturele branche te ondersteunen bij het realiseren van hun ideeën. Centraal staan in dit project: het bevorderen van samenwerking tussen ondernemers en kennisinstellingen en het stimuleren van innovatie. GOWestergo startte in mei 2008 en loopt tot 1 mei 2010. De tweede fase van het project begon in 2009 en is in datzelfde jaar afgerond. In deze fase zijn de concepten uit fase 1 door studenten en ondernemers verder uitgewerkt tot concrete producten. Daarnaast zijn ook nieuwe ideeën uit de markt ingebracht die een vervolg krijgen. Inmiddels is de tweede fase afgerond. Het aantal deelnemende bedrijven aan GOWestergo is in 2009 gegroeid tot ruim zestig. Dat is meer dan oorspronkelijk verwacht. In het project zijn onder andere zes (eerste fase) en acht (tweede fase) succesvolle projecten uitgevoerd door projectgroepen bestaande uit ondernemers, studenten en docenten van de NHL en Stenden. Voorbeelden van de projecten en resultaten zijn: - Er ligt een uitgewerkt concept voor het vergroten van de vindbaarheid van de ondernemers op internet. Op basis hiervan is een webportal gebouwd met persoonlijke agendavorming voor individuele toeristen, dat na RAAK-subsidie vermarkt kan worden. In de verlengingsperiode wordt deze portal verder vervolmaakt en komt hij beschikbaar voor ondernemers; - In een project met circa 200 studenten zijn ruim veertig ideeën voor de promotie van Fryslân ontwikkeld. Enkele van deze idee-

14

ën worden samen met ondernemers en Fryslân Marketing uitgewerkt tot een nieuwe samenwerkingsopdracht met de NHL; - Vision-Air is een idee van een energieplek in de Westergozone. Een plek in de vorm van een kas waar mensen zich letterlijk kunnen ‘opladen’. In de kas komen eten, welness en kleurbeleving samen. Samen met een student van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (architectuur) is een ontwerp opgebouwd met een eerste onderzoek tot financiele haalbaarheid. - Het concept om Friese toeristische bedrijven, musea, etc. in andere steden te promoten, is vormgegeven in een multi-touchsysteem dat informatie verstrekt. Er is een haalbaarheidsonderzoek gedaan en de eerste fysieke resultaten zijn op de Raden & Statendag in oktober 2009 gepresenteerd; - Door studenten van Stenden University zijn onderzoeken uitgevoerd naar mogelijke kansen op de Duitse en de Chinese markt voor toeristische ondernemers uit dit gebied. Er zijn twee ondernemingen opgericht als resultaat van het GOWestergo-project: één gericht op het vergroten van vindbaarheid van ondernemers op internet en één op het combineren van toeristisch ondernemen en duurzaamheid. GOWestergo is een initiatief van de NHL en projectbureau Westergozone. De resultaten van de drie thema’s promotie, internetvindbaarheid en duurzaamheid vormden aanleiding voor een inmiddels toegewezen verlengingsperiode.

IN HET KORT   



    

Initiatief: NHL Hogeschool en projectbureau Westergozone Uitvoering: NHL Hogeschool Doel project: ondersteunen van toeristische ondernemingen, bevorderen van samenwerking tussen ondernemers en kennisinstellingen en innovatie stimuleren Resultaat project: vier vernieuwende concepten, drie daarvan in de tweede fase nader uitgewerkt, twee bedrijven gestart, meerdere nieuwe ideeën uit de markt, netwerk toeristische ondernemers, samenwerking en opbouw arrangementen door ondernemingen in het gebied, ruim veertig nader te ordenen promotie-ideeën Investering Westergozone: € 44.000 waarvan € 10.000 in 2009 Subsidie: € 300.000 SIA RAAK Totale investering: € 437.000 waarvan € 137.000 door NHL en Stenden, uren ondernemers niet meegerekend Aantal betrokken bedrijven: 60 Vervolg: afronding project in mei 2010, zelfstandig voortzetting bedrijfjes en concretisering ideeën

15

Anne Willem PenningJaarverslag is een van de deelnemende studenten en oprichter 2009 | de Westergozone als duurzame kernzone van Stichting Voortdurend, die zich inzet voor toerisme en duurzaamheid

Projectleider Klaas Toering en ondernemer Dirk van Wigcheren op het Pôlleterrein in Berlikum

16

5

Projecten

Voortvarend Berlikum Het project Voortvarend Berlikum (VVB) wil wonen, recreatie, toerisme en detailhandel combineren op één centrale locatie: het Pôlleterrein in Berlikum. De Stichting Voortvarend Berlikum is initiatiefnemer van dit project. De VVB heeft een plan ontwikkeld om de centrumfunctie van Berlikum te upgraden, door het bijeenbrengen en versterken van het nu versnipperde winkelaanbod. Dit in combinatie met een tuinbouwinformatiecentrum, een Varende Veiling, een Snikkenwerf en watersportvoorzieningen.

broken om te concretiseren en investeerders te zoeken en bedrijven te benaderen. In hoeverre projectbureau Westergozone hier een rol in kan spelen wordt nader onderzocht.

Het project bestaat uit drie fases. In de eerste fase in 2008 is een haalbaarheidsonderzoek ontwikkeld. Projectbureau Westergozone leverde een bijdrage van € 10.000 voor het uitvoeren van dit haalbaarheidsonderzoek. Fase twee bestaat uit het schrijven van een businessplan. In dit plan wordt ook ingegaan op de mogelijkheden van Berlikum als toeristisch overstappunt (TOP) in de Noordelijke Elfstedenvaarroute. Na een positief besluit zal in fase drie het plan verder geconcretiseerd en uitgevoerd worden. Betrokken partijen, bestaande uit bedrijven uit Berlikum, ondernemers in het tuinbouwgebied, de gemeente Menaldumadeel, de Ontwikkeling Combinatie de Pôlle BV (OCP) en Wonen Noordwest Friesland, hebben bijgedragen aan het project door geld, tijd en kennis te investeren. Meerdere bedrijven hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn. Andere betrokken partijen, zoals bouwbedrijf Lont, de woningstichting Noord West Friesland en Talant willen mogelijk investeren in een appartementencomplex. De plannen van Voortvarend Berlikum zijn in 2009 aan de ondernemers en bewoners gepresenteerd. In 2010 is de tijd aange-


    

Initiatief: Stichting Voortvarend Berlikum Uitvoering: Stichting Voortvarend Berlikum en projectbureau Westergozone Doel project: herstellen en versterken van de centrumfunctie van Berlikum, het aantrekken van toerisme en de oude veiling nieuw leven inblazen Resultaat project: haalbaarheid aangetoond herstel centrumfunctie Berlikum Investering Westergozone: € 40.000 Totale investering: enkele miljoenen te verwachten investeringen bij uitvoering Aantal betrokken bedrijven: 7 Vervolg: concretisering plannen door marktpartijen


17

18

Startend ICT ondernemer Nhan Nguyen Le in gesprek met Geert Boesjes over kansen voor starters

Projecten

Starterscongres ‘Starten in Westergo’ Op 28 januari 2009 werd op initiatief van projectbureau Westergozone en de gemeente Leeuwarden in congrescentrum Post Plaza de werkconferentie ‘Starten in Westergo’ georganiseerd. Vertegenwoordigers van overheden, instellingen en (startende) bedrijven bespraken hoe het starten van een onderneming in de Westergozone kan worden verbeterd.

Het StartersCafé richt zich op het bijeenbrengen van partijen die starters ondersteunen. Het aantal bijeenkomsten en de vorm worden afgestemd met de Kamer van Koophandel en de gemeente Leeuwarden. Het voornemen is om in 2010 twee tot drie bijeenkomsten te organiseren en het daarna over te dragen aan marktpartijen.

In de werkconferentie werden verschillende knelpunten voor starters genoemd. De belangrijkste punten die naar voren kwamen, waren: - de behoefte aan meer en betere kennis bij dienstverleners; - de moeilijke weg in de bureaucratie; - de behoefte aan begeleiding voor starters; - de verbetering van de voorzieningen voor starters; - de promotie van de regio als aantrekkelijk vestigingsgebied.

Voor de Ondernemende Stage onderzoekt Business Development Fryslân (BDF) de behoefte bij onderwijsinstellingen en bedrijfsleven naar kwalitatief hoogwaardige stages en de beweegredenen van studenten om wel of niet in de Westergozone te blijven. Op basis van dit onderzoek wordt begin 2010 besloten of en hoe het project Ondernemende Stage wordt uitgevoerd.

Na analyse van de al bestaande voorzieningen voor starters zijn een viertal terreinen aangegeven waar op korte termijn acties op ontwikkeld worden: - het Westergo StartersCafé: activiteiten gericht op de verbetering van de communicatie met starters; - het Project Stimulering Incubators: activiteiten gericht op de vestigingsmogelijkheden voor startende ondernemers; - het project Ondernemende Stage: activiteiten gericht op het opleiden en vasthouden van kwalitatief goede starters in de regio; - de Westergozoen: een prijs voor kansrijke en goed voorbereide starters. Na overleg met de gemeente Leeuwarden en Kamer van Koophandel is besloten in eerste instantie in te zetten op het StartersCafé en de Ondernemende Stage.

IN HET KORT      

Initiatief en uitvoering: gemeente Leeuwarden en projectbureau Westergozone Doel project: meer startende ondernemers in Westergozone Resultaat project: twee projecten die bijdragen aan meer startende ondernemers in Westergozone Investering Westergozone: € 20.000 Totale investering: € 40.000 Vervolg: onderzoek draagvlak Ondernemende Stage, uitvoering project na overleg partners


19

Waddenkas, Waddenglas en Werk in de kas Het Projectbureau Westergozone werkt mee aan diverse glastuinbouwprojecten op het gebied van innovatie, uitbreiding en werkgelegenheid. Hieronder een kort overzicht. Meer informatie vindt u op de volgende pagina’s. Waddenkas - Innovatieve projecten in de glastuinbouw; - het project loopt nog. Waddenglas - Ontwikkeling nieuw glastuinbouwgebied bij Sexbierum; - in 2008 overgedragen aan provincie, DLG en gemeenten. Werk in de kas - Bijeenbrengen van vraag en aanbod van werk in de glastuinbouw; - in 2009 overgedragen aan marktpartijen.

20

Projecten

Waddenkas Waddenkas is niet één fysiek project maar een concept. Waddenkas zorgt voor een uitrol van innovatieve technologieën naar de praktijk. Er wordt bij het uitvoeren van projecten tevens gekeken naar opleidings- en werkgelegenheidsaspecten en versterking van het netwerk.

voor de bewoners van de provincie Fryslân. Om de groenten te belichten én de lichthinder te beperken, zijn daarom zogenoemde verduisteringsschermen ontwikkeld die in de kas worden aangebracht.

Het glastuinbouwgebied rond Berlikum is de afgelopen jaren uitgegroeid tot ruim 100 hectare glastuinbouw. Doordat de economische effecten zo positief zijn, heeft de provincie Fryslân in haar streekplan opgenomen dat de glastuinbouw verder mag groeien. In Noordwest Fryslân kan uiteindelijk maximaal 450 hectare bruto nieuwe glastuinbouw worden ontwikkeld.

In 2009 is een computermodel ontwikkeld waarmee kan worden bepaald wat de optimale kweekomstandigheden zijn in combinatie met de verduisteringsschermen. Dit model is getest in de praktijk van kwekerij Gardener’s Pride in Beetgum. Naar aanleiding van metingen bij deze kwekerij is een model ontworpen dat toepasbaar is bij het kweken van komkommers, tomaten en paprika’s.

Provincie Fryslân wenst een duurzame glastuinbouwsector, die zo weinig mogelijk maatschappelijke hinder veroorzaakt. Om de glastuinbouw in Noordwest Fryslân duurzaam te ontwikkelen, zijn innovatieve duurzame technieken nodig. Deze technieken worden met diverse projecten van Waddenkas getest in de praktijk.

Veel variabelen voor het simulatiemodel zijn gehaald uit het door Wageningen University and Research Centre (WUR) ontwikkelde model KASPRO. Daarmee zijn deze gegevens ook gevalideerd. Het simulatiemodel is in oktober 2009 gepresenteerd en is via de website van de Westergozone verkrijgbaar voor andere tuinders.

Dit zijn de belangrijkste projecten waaraan binnen Waddenkas in 2009 werd gewerkt:

3. Effecten ledlampen In dit project is het effect van ledverlichting in de praktijk van een komkommerkwekerij getest. De resultaten werden in het voorjaar van 2009 gepresenteerd tijdens een bijeenkomst in Sexbierum. Studenten van Van Hall Larenstein maakten een verslag van de meetresultaten. Deze uitkomsten zijn verwerkt in een rapport. Hieruit blijkt dat de hoge verwachtingen niet waargemaakt konden worden. Er werd geen hogere productie behaald. De leds hadden een te lage lichtintensiteit.

1. Nutrient Floating Technique (NFT) In dit project worden gewassen geteeld op stromend water in goten. Stromend water bevat meer zuurstof waardoor planten zich beter ontwikkelen en meer opbrengst geven. In 2009 bleken de wortels de goten soms te verstoppen. Door een andere vormgeving zijn deze problemen opgelost. Het eindverslag verschijnt in 2010. 2. Simulatiemodel lichthinder Het minimaliseren van de lichtuitstoot is bijzonder belangrijk

Met de huidige generatie leds is de verwachting dat dit beter zal gaan. De uitkomsten van dit onderzoek worden meegenomen in het onderzoek dat nu in Bleiswijk plaats vindt. Afhankelijk van Jaarverslag 2009 | de Westergozone als duurzame kernzone

21

22

Bedrijfsleider Sanne Lucas van Gardener’s Pride in een kas met lichtschermen

5

Projecten

Waddenkas, vervolg die testresultaten komt er mogelijk in 2011 in de Westergozone een vervolg op dit project. 4. Aardwarmte Aan dit onderwerp is een apart hoofdstuk in dit jaarverslag besteed. 5. Groen CO2 Het toedienen van CO2 is een belangrijke voorwaarde om een hogere kweekproductie te realiseren. Voor dit project werd in 2009 bij kwekerij Vink Sion het veilig toedienen van CO2 uit de rookgassen van de houtgestookte warmtekrachtinstallatie (WKK) uitgetest. De installatie verzorgt warmte en elektriciteit voor acht hectare paprika’s. Door de CO2 te gebruiken wordt het rendement van de WKK vergroot en wordt ook een bijdrage geleverd aan de vermindering van de CO2-uitstoot. De verwachting is dat door het gebruik van een rookgasreiniger de CO2 veilig in de kas kan worden gebruikt. De testperiode wordt in 2010 vervolgd. Bijdrage Westergozone Het projectbureau Westergozone draagt met Waddenkas bij aan: - het versterken van de provinciale kennisinfrastructuur van de glastuinbouw door het stimuleren van innovaties in de private glastuinbouwsector; - het stimuleren van de provinciale economie; - het verbeteren van het vestigingsklimaat voor tuinbouwbedrijven die zich vanuit andere regio’s in de Westergozone willen vestigen.

IN HET KORT        

Initiatief: provincie Fryslân en projectbureau Westergozone Uitvoering: projectmanager Waddenkas Doel project: bevorderen innovatie in de glastuinbouw Resultaat project: diverse projecten uitgevoerd en lopen, integrale afstemming in regiegroep Waddenkas Investering Westergozone: aanjaaguren en vooronderzoeken € 40.000 Totale investering in 2009: € 2,75 miljoen waarvan € 2,5 miljoen ondernemersbijdrage Aantal betrokken bedrijven: 20 Vervolg: diverse lopende en nieuwe projecten worden uitgevoerd


23

24

Aart Cornelissen van het De Groene Tuin in Berlikum vindt aardwarmte belangrijk voor de glastuinbouw in Friesland

Projecten

Aardwarmte voor de glastuinbouw Het verwarmen van de kassen is een grote kostenpost voor de glastuinbouw. Daarom wil een aantal tuinbouwbedrijven in het glastuinbouwgebied rond Berlikum onderzoeken of het gebruik van aardwarmte technisch en economisch mogelijk is. Met dit project wordt een bijdrage geleverd aan het vergroten van mogelijkheden van duurzame energievoorziening in dit glastuinbouwgebied.

In 2009 is ingestemd met financiering van dit project door projectbureau Westergozone.

In 2009 zijn er diverse onderzoeken uitgevoerd rond het project Aardwarmte. Het eerste was een vooronderzoek naar de haalbaarheid, gevolgd door een haalbaarheidsstudie inclusief een 3D-analyse van de seismische gegevens. Tevens is er een ontwerpproces voor de winning van aardgas gemaakt. De tuinders startten in 2009 ook met de vergunningsprocedure bestaande uit een opsporingsvergunning en concessie. Mede vanwege de ervaring opgedaan bij het glastuinbouwgebied in Sexbierum, is het projectbureau gevraagd de haalbaarheid te begeleiden. Voor zover relevant vindt afstemming tussen die beide projecten én de projecten Waddenglas en Waddenkas plaats. Het project Aardwarmte heeft diverse voordelen voor de Westergozone: - het versterkt het ondernemersklimaat door de besparing van energiekosten; - het draagt bij aan het behoud van werkgelegenheid en een gezonde bedrijfsvoering; - het draagt bij aan de uitvoering van het Noordelijk Energieakkoord; - het ondersteunt kennisontwikkeling en kennisverspreiding door samenwerking met het Van Hall Instituut en Wageningen University and Research Centre (WUR).


    

Initiatief: tuinders Berlikum Uitvoering: projectmanager Waddenkas Doel project: de haalbaarheid van aardwarmte voor het glastuinbouwgebied onderzoeken. Business case voorbereiden met tuinders en commerciële partners Resultaat project: inzicht in de economische en technische haalbaarheid van aardwarmte Investering Westergozone: aanjaaguren en vooronderzoeken € 40.000 Totale investering: verwachte investering circa 8 tot 10 miljoen euro Aantal betrokken bedrijven: 15 Vervolg: onderzoek bredere toepassing aardwarmte om haalbaarheid te versterken


25

26

5

Projecten

Werk in de kas Het project Werk in de Kas is een initiatief van projectbureau Westergozone en startte in 2008. Het project richt zich op het bijeenbrengen van vraag en aanbod van arbeid in de glastuinbouw. De essentie in dit project is een matching tussen een duidelijk omschreven baan en een door de ketenpartner voorgeselecteerde werkzoekende. Deze match wordt ondersteund door een ervaren bemiddelaar. Wanneer nodig krijgt de werkzoekende een gerichte opleiding, verzorgd door de Stichting Tuinbouwproject Friesland.

De activiteiten in 2009 zijn vooral gericht geweest op het creëren van draagvlak bij werkgevers en ketenpartners en het uitwerken en uittesten van de werkmethode. Het project is in 2009 overgedragen aan de marktpartijen.

De aanleiding van dit project is de vraag van tuinders naar geschikt personeel en het vergroten van kansen voor werkgelegenheid in de Westergozone. In dit project werken de Dienst voor Sociale Zaken, de Werkgelegenheid Noardwest Fryslân, CWI’s, de Gemeentelijke Sociale Dienst Leeuwarden, het UWV Leeuwarden, Empatec/Empaselect en Agrarisch Hart BV samen. In 2008 hebben de partners een intentieverklaring getekend voor dit wervings-, opleidings- en begeleidingstraject voor werkzoekenden. In 2008 is een eerste groep bemiddeld. Er zijn 50 kandidaten door de ketenpartners aangemeld. Ruim 60% bleek succesvol. Dit resulteerde in een door alle partijen geaccepteerd vervolgtraject. Zeven grote glastuinbouwbedrijven in zowel Sexbierum als Berlikum hebben medewerkers aangenomen via het project Werk in de Kas. Op 23 april 2009 zijn in het bijzijn van de gedeputeerde Hans Konst dertien nieuwe contracten ondertekend door tuinders en werkzoekenden. Deze bijeenkomst vond plaats op de Baanbrekersbeurs in het FEC/WTC. In 2009 zijn in totaal 20 contracten getekend. Daarmee komt het totale resultaat met deze werkmethode op ruim 50 contracten.

IN HET KORT     

Initiatief en uitvoering: projectbureau Westergozone Doel project: het bijeenbrengen van vraag en aanbod van arbeid in de glastuinbouw Resultaat project: in 2009 zijn er 20 nieuwe contracten ondertekend, totaal 50 contracten Aantal betrokken bedrijven: 20 Vervolg: project is overgedragen aan marktpartijen en wordt zelfstandig voortgezet


27

Projecten

Voorstraat Harlingen Het project Voorstraat Harlingen heeft tot doel om het centrum van Harlingen autoluw en aantrekkelijker te maken voor het toerisme. Op 27 februari 2008 is de herinrichting van de Voorstraat in Harlingen (het centrum) gestart. De herinrichting begint vanaf de Simonstijlstraat en St. Jacobstraat en gaat richting de Grote Bredeplaats. Dit project wordt financieel ondersteund door de Westergozone met een bedrag van 160.000 euro in 2008. De herinrichting van de binnenstad is in december 2008 afgesloten met een feestelijke heropening. De herinrichting Voorstraat is voor het grootste gedeelte in 2008 afgerond. In 2009 zijn nog een aantal ‘kleinere’ zaken omtrent de Voorstraat gedaan: - afronding Voorstraat/Grote Bredeplaats; - een aantal kleine aanpassingen, zoals parkeertegels in de parkeervakken aangebracht; - bestemming- en bouwprocedure gestart voor het plaatsen van de kiosk (komt TIP in) op de Grote Bredeplaats (onderdeel van de herinrichting). Procedures zijn inmiddels afgerond; - eind 2009 heeft er een evaluatie omtrent de herinrichting van de Voorstraat plaatsgevonden.

Burgemeester Paul Scheffer bij de officiële start van de herinrichting van de Voorstraat

IN HET KORT      

28

Initiatief en uitvoering: gemeente Harlingen Doel project: het centrum van Harlingen autoluw maken en meer toerisme aantrekken Resultaat project: herinrichting centrum Harlingen Investering Westergozone: € 160.000 Totale investering € 2.333.066 Vervolg: project is afgerond

5

Projecten

Frisjes Het project Frisjes helpt studenten en afgestudeerden van mbo, hbo en universiteiten in Fryslân, die innovatieve producten willen ontwikkelen, op weg naar ondernemerschap en werk. Het achterliggende doel van het project Frisjes is jonge mensen met kennis en innovatiekracht in Friesland te houden. Frisjes richt zich op de allereerste fase in het proces van innovatie. Het beoogde resultaat was dat Frisjes jaarlijks 150 mensen zou bedienen. Frisjes is eind 2006 gestart. De oorspronkelijke einddatum was 1 januari 2009, echter Frisjes is ook in 2009 voortgezet. Hiervoor heeft de provincie Fryslân een extra financiële bijdrage geleverd. In totaal heeft Frisjes 16 leden verworven. Frisjes heeft ten dele de ambities waargemaakt. Vooral het vergroten van awareness bij mbo- en hbo-opleidingen ten aanzien van ondernemerschap lijkt succesvol te zijn geweest. Het bestuur van de Stichting Frisjes hecht grote waarde aan de opzet en werkwijze van Frisjes en zal zich inzetten om in 2010 het Frisjes-gedachtegoed onder te brengen in de nieuw vorm te geven Incubator Leeuwarden, waarin verschillende initiatieven zullen worden gebundeld. Westergozone ondersteunde het project met een bedrag van € 37.500. Verder ondersteunden ook Adema Gast Wierda Notarissen, NOM, provincie Fryslân, Artitude, A7-zone, gemeente Leeuwarden, Rabobank en Noordplan dit initiatief.

Nine Boersma heeft met ondersteuning van Frisjes de leesdeken op de markt gebracht

IN HET KORT       

Initiatief: ondernemers, onderwijsinstellingen, Cartesius Instituut, provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden Uitvoering: projectorganisatie Frisjes Doel project: studenten en afgestudeerden ondersteunen in hun proces tot innovatie Resultaat project: 16 ondernemers die gebruikmaken van de diensten van Frisjes Investering Westergozone: € 37.500 Totale investering: € 189.900 waarvan € 15.000 ondernemersbijdrage (excl. diverse bijdragen in uren van ondernemers) Vervolg: het project is geëindigd. Mogelijk wordt het gedachtegoed ondergebracht in een nieuw te vormen Incubator Leeuwarden


29

30

Vergelijkbaar voorbeeldproject van een WKK-installatie bij Nij Bosma Zathe

5

Projecten

Warmtelevering Camminghaburen Het project Warmtelevering Camminghaburen bestaat uit een haalbaarheidsstudie naar de levering van biogas aan Essent. De opgewekte energie wordt gebruikt voor de verwarming van de wijk Camminghaburen in Leeuwarden. Westergozone ondersteunt dit project door een financiële bijdrage voor de haalbaarheidsstudie en het verspreiden van opgedane kennis. Betrokken partijen zijn de veehouderij van Maatschap Van Houten-Potdijk, Essent en de gemeente Leeuwarden.

te verplaatsen naar een aantal flatgebouwen aan het Dragoonsplein in Leeuwarden.

Begin 2008 begon E kwadraat advies met het haalbaarheidsonderzoek, mede gefinancierd door middel van regionale en gemeentelijke subsidiegelden. Voor de realisatie van een vergistinginstallatie zijn een aantal opties in kaart gebracht en getoetst aan de juridische haalbaarheid. Voor de aanvraag van de vergunning voor het bouwen van een vergistinginstallatie bij de stallen van de Maatschap Van HoutenPotdijk, liep men tegen een aantal problemen aan. In 2009 zijn deze problemen rond de vergunningverlening definitief opgelost. De technische en financiële haalbaarheidsstudies zijn in 2009 ingezet en afgerond. Het eindrapport wordt in 2010 verwacht. Door de problemen rond de vergunningverlening heeft het project een achterstand opgelopen. Essent is tijdens het verloop van dit project in contact gekomen met Friesland Campina in Leeuwarden. Friesland Campina produceert relatief veel restwarmte en zocht hiervoor een afzetmarkt. De afzet van restwarmte voor Friesland Campina was vrijwel alleen realiseerbaar richting Camminghaburen. Daarom is besloten om Friesland Campina de mogelijkheid te geven om de restwarmte af te zetten in Camminghaburen. Om het project Warmtelevering Camminghaburen in combinatie met Maatschap Van Houten-Potdijk te realiseren, is gekozen om de afzet

IN HET KORT       

Initiatief: Maatschap Van Houten-Potdijk Uitvoering: E kwadraat advies Doel project: kennisontwikkeling over het benutten van biogas op bestaande aardgasleidingen Resultaat project: inzicht in de benutting van biogas voor Camminghaburen Investering Westergozone: € 12.500 Totale investering: € 45.000 waarvan € 20.000 ondernemersbijdrage Vervolg: uitvoering van het plan door marktpartijen


31

32

‘It sil heve’ Elfstedenmonument

5

Projecten

De Noordelijke Elfstedenvaarroute De Noordelijke Elfstedenvaarroute (NER) is in 2007 opgenomen in de projectenportefeuille van de Westergozone. Het project wil de Elfstedenroute bevaarbaar maken voor plezierjachten met een maximale hoogte van 2.50 meter. Projectbureau Westergozone ondersteunt het project met een bijdrage van één miljoen euro, verdeeld over vier jaar waarvan 2009 het derde jaar was. Betrokken partijen zijn de gemeenten Het Bildt, Ferwerderadiel, Leeuwarden, Leeuwarderadeel, Menaldumadeel en Tytsjerksteradiel, de provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân.

in 2009 gewerkt aan de concretisering van de te nemen maatregelen. Het project kent het deelproject Regio in Actie. Hiervoor is € 1.550.000 beschikbaar waarvan 60% door de deelnemende gemeenten moet worden gefinancierd. Het project voorziet in het realiseren van aanvullende infrastructurele voorzieningen. De projecten worden aangedragen door de gemeenten, goedgekeurd door de stuurgroep en vervolgens uitgevoerd door de gemeenten. Het resultaat maakt deel uit van de resultaatsverplichting op grond van de Waddenfondsbijdrage.

In het eerste kwartaal van 2009 is de aanpassing van bruggen en aanlegvoorzieningen afgerond. Er resteren nog drie bruggen die opgehoogd moeten worden en dit staat voor 2010 op de planning. De derde brug wordt mogelijk gesloopt. In de eerste helft van 2009 is hard gewerkt aan het definitieve ontwerp voor de vaarweg en de twee sluizen. Beide ontwerpen zijn noodzakelijk om een correcte raming van de projectkosten te kunnen maken. Het ontwerp van de vaarweg is bovendien noodzakelijk voor het formuleren van de grondverwervingsopdracht. De vaarweg wordt in 2010 en 2011 aanbesteed. In 2009 is de grondverwerving voor de sluis in Wier afgerond en het bestek van de twee sluizen aanbesteed. Vervolgens is de voorbereiding voor de uitvoering gestart. Beide sluizen moeten eind 2010 gereed zijn (Alde Leie medio 2010 en Wier eind 2010). Het project Noordelijke Elfstedenvaarroute kent een deelproject Natuur plus. Dit plan voorziet in extra natuurversterkende maatregelen. Het project wordt voor 90% gesubsidieerd uit het Waddenfonds. De omvang van het project is € 1.600.000. Er is

IN HET KORT       

Initiatief: diverse overheden Uitvoering: stuurgroep Noordelijke Elfstedenvaarroute Doel project: Noordelijke Elfstedenvaarroute bevaarbaar maken voor plezierjachten tot 2.50 meter Resultaat project: verbeteren van het toeristische product en versterken natuurwaarden in de regio Investering Westergozone: € 1.000.000 (verdeeld over 2007 tot en met 2010) Totale investering: € 28.500.000 Vervolg: uitvoering plan Regio in Actie voor ontwikkeling toeristische arrangementen


33

34

5

Bijeenkomst tijdens de Agrarische Dagen in Franeker met als onderwerp “Westergozone: Energie(k) aan de slag” op 18 september 2009

Totaaloverzicht resultaten Het hoofddoel van de samenwerking in de Westergozone is: - een krachtige impuls geven aan de economie in de zone; - het versterken van het ondernemersklimaat; - het versterken van het imago van de zone.

- 32 publicaties in de media; - vier radio uitzendingen; - 11 bijeenkomsten; - versterkt netwerk toeristische ondernemers en glastuinders.

Uit de evaluatie van de Westergozone in 2009 blijkt dat: alle projecten (op één na) bijdragen aan de doelstellingen van de samenwerking en in 85% van de projecten ondernemers participeren. Resultaten 2009 Kenmerkend voor de projecten in de Westergozone is dat deze vooral gericht zijn op kennis-versterking en innovatie. De resultaten van 2009: - zestien projecten met een totale bijdrage van € 475.000 vanuit Westergozone; - ruim 150 ondernemers zijn rechtstreeks betrokken bij deze projecten; - ondernemersbijdrage in deze projecten: € 2,75 miljoen (exclusief uren); - investeringen in deze projecten: € 4 miljoen waarvan € 1 miljoen verwachte investeringen; hierbij is geen rekening gehouden met: 1. aardwarmte (verwacht 8 tot 10 miljoen) 2. Voorstraat Harlingen (2,3 miljoen) 3. Noordelijke Elfstedenvaarroute (28,5 miljoen) 4. Voortvarend Berlikum (verwachte investering enkele miljoenen) - twee nieuwe bedrijfjes opgericht; - 20 contracten in glastuinbouw; - twee praktijkpilots gestart; Jaarverslag 2009 | de Westergozone als duurzame kernzone

35

36

Geert Boesjes in gesprek met ondernemers Job Schipper, Mark van Rijsselberghe en André Seinen

5

Communicatie ‘Meer communiceren!’ Dit advies is het afgelopen jaar vanuit meerdere hoeken op het projectbureau afgekomen. De noodzaak van meer communicatie met ondernemers, (kennis)instellingen en overheden is duidelijk. In 2009 is dan ook een aantal middelen ontwikkeld en/of vernieuwd om de communicatie te verbeteren. De website is geoptimaliseerd: de projecten en actualiteiten zijn nu de belangrijkste onderdelen geworden en de indeling in thema’s is verdwenen. Er is een projectenkaart gemaakt, waarop kort, maar overzichtelijk het gebied en de projecten zijn neergezet. De nieuwsbrief is hernieuwd en meer gericht op ondernemers vanuit het motto ‘voor en door ondernemers’. De artikelen geven nu beter weer hoe juist de ondernemer een project ervaart en welke voordelen het zijn of haar bedrijf brengt. Westergozone heeft voor het eerst deelgenomen aan de Bedrijven Contactdagen met een stand op het ondernemersplein van de provincie Fryslân. Een uitstekende manier om in contact te komen met (nieuwe) ondernemers en relaties te onderhouden. Grotere bekendheid en meer duidelijkheid over de activiteiten in de Westergozone kan niet alleen bereikt worden door meer communicatiemiddelen te ontwikkelen. De kracht ligt ook in het gesproken woord. In 2009 lag het zwaartepunt duidelijk op het opzetten van projecten waar ondernemers en (kennis)instellingen hun krachten bundelen. Zo kunnen ondernemers onderling nut en noodzaak van de projecten met elkaar delen. Projecten voor en door ondernemers, daar ligt de kracht!

IN HET KORT    

32 publicaties in kranten en tijdschriften vier radio-uitzendingen o.a. op Omrop Fryslân en Radio Eenhoorn 11 georganiseerde (thema)bijeenkomsten Deelname aan de Bedrijven Contactdagen in Leeuwarden


37

Werkwijze in beeld De Westergozone is een samenwerkingsverband tussen de provincie Fryslân en de gemeenten Leeuwarden, Menaldumadeel, Franekeradeel en Harlingen. Samen werken zij aan de economische ontwikkeling van het gebied waarbij duurzaamheid, innovatie en kennis centraal staan. De organisatiestructuur is als volgt opgebouwd: Projectbureau Westergozone Het projectbureau Westergozone heeft als taak het opzetten, stimuleren en ondersteunen van kansrijke projecten samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen.

Stuurgroep Het projectbureau wordt aangestuurd door een stuurgroep. Deze stuurgroep bestaat uit de bestuurders van de betrokken gemeenten en de provincie en wordt ambtelijk ondersteund.

Het projectbureau in 2009: Geert Boesjes Hoofd projectbureau

De stuurgroep in 2009: Provincie Fryslân Gedeputeerde Sjoerd Galema (voorzitter)

38

Rudolf Botma Projectmanager

Gemeente Leeuwarden Wethouder Henk Deinum

Trea Elgersma Bureaumanager

Gemeente Franekeradeel Wethouder Thiadrik Twerda

Dirk Osinga Projectmanager

Gemeente Menaldumadeel Wethouder Marja van der Meer

Tess Schill Communicatieadviseur

Gemeente Harlingen Burgemeester Paul Scheffer

Rik Siebers Projectmanager

Projectbureau Westergozone Geert Boesjes

Coördinatoren Het projectbureau wordt geadviseerd door ambtenaren van provincie en gemeenten. Deze coördinatoren adviseren tevens de stuurgroep.

Ondernemersfederatie Westergozone Het projectbureau wordt geadviseerd door de Ondernemersfederatie Westergozone (OFW). Het bestuur wordt gevormd door bestuursleden van ondernemersverenigingen uit het gebied.

De coördinatoren in 2009: Geert Boesjes (voorzitter)

De OFW in 2009: Frisia Zout Durk van Tuinen (voorzitter)

Provincie Fryslân Albert Formsma

Y.T. Koopmans Holding BV Yde Koopmans

Gemeente Leeuwarden Heleen Kerkhof

Omnyacc Synergie Anne van Vaals

Gemeente Franekeradeel Janke Koning

Dygra Lichtreklame Jouke Dijkstra

Gemeente Menaldumadeel Gerben Rouwenhorst

Kamer van Koophandel Noord-Nederland Klaas van den Berg

Gemeente Harlingen Lourens Boersma

VNO-NCW Noord Akke Groenewoud


39

Financiële verantwoording In onderstaande tabellen worden de begrote en bestede bedragen in 2009 voor de kostenposten getoond. Vervolgens wordt per kostenpost een meer gedetailleerd overzicht gepresenteerd met een korte toelichting op de meest opmerkelijke zaken. Opgemerkt wordt dat in de loop van 2009 de stuurgroep Westergozone enkele bedragen heeft toegekend aan subsidies en projecten. Deze bedragen zijn opgenomen in de tabellen als zijnde begroot.

Totaaloverzicht Begroot

Besteed

Saldo

projectbureau

293.000

311.978

-18.978

communicatie

137.500

124.326

13.174

projecten – opdrachten

613.000

276.606

336.394

Kostenposten

projecten / subsidies Totaal

40

Projectbureaukosten Begroot

Besteed

hoofd projectbureau

80.000

79.000

projectmanager

100.000

93.259

communicatie/projectondersteuning

53.000

58.765

bureaumanager

40.000

40.000

Projectbureau

huisvesting

10.000

10.075

overige kosten

10.000

5.421

evaluatie

0

16.059

facturen 2008

0

9.399

293.000

311.978

Totaal kosten projectbureau

507.440

197.640

309.800

1.550.940

910.550

640.390

Opmerkingen De overschrijding van de projectbureaukosten (€ −18.978) is het gevolg van de niet begrote kosten evaluatie (besluit stuurgroep maart 2009) en facturen van 2008 die ten laste zijn gebracht van de begroting 2009.

Communicatie Begroot

Besteed

Communicatie nieuwsbrief

37.500

34.639

website

7.500

843

jaarverslag

2.500

4.610

kantoorbenodigdheden

2.500

5.583

50.000

45.675

optimaliseren website en nieuwsbrief

15.000

23.715

Subtotaal

 

namelijk uit uren. Enerzijds zijn de werkzaamheden hiervoor omvangrijker dan ingeschat. Anderzijds zijn in deze post uren verantwoord van handen spandiensten voor diverse communicatieactiviteiten. De brochure is goedkoper uitgevallen. Van de drie geplande Winteragenda-avonden is uiteindelijk één doorgegaan. Besloten is in 2010 af te stappen van deze avonden.

Specifieke Communicatie brochure

10.000

4.676

Raden & Statendag

7.500

9.802

Westergowinteragenda

15.000

4.661

Westergo-symposium Agrarische Dagen

30.000

17.533

positionering

10.000

2.115

Bedrijven Contactdagen

0

1.014

87.500

63.516

0

15.135

137.500

124.326

Subtotaal facturen 2008 Totaal communicatie

Opmerkingen  De nieuwsbrief wordt verzonden aan alle ondernemers in de Westergozone plus diverse andere organisaties. In totaal 11.000 adressen. De verzendkosten zijn substantieel onderdeel van deze post.  Kosten voor het regulier onderhoud van de website zijn grotendeels ondergebracht in de post optimaliseren website.  De post kantoorbenodigdheden is inclusief promotiemateriaal (€ 2.000).  De post optimalisatie website en nieuwsbrief bestaat voorJaarverslag 2009 | de Westergozone als duurzame kernzone

41

Financiële verantwoording (vervolg)

Projecten en subsidies Begroot

Besteed



Projecten - opdrachten Aardwarmte

125.000

39.600

Energiezuinige bedrijven

160.000

24.151

Biogas in Westergozone

10.000

7.500

Duurzame bedrijfsvoering

77.500

28.800

Voortvarend Berlikum

75.000

43.347

Starterscongres

19.000

39.862

Informatiebijeenkomst MKB

2.500

0

GoWestergo

24.000

9.974

Aquacultuur

105.000

38.440

Werkconferentie Werkkracht

15.000

0

Symposium Waddenkas

0

7.432

Campagne Bereikbaarheid

0

37.500

613.000

276.606

Totaal Projecten - opdrachten

Opmerkingen  Over het algemeen is er minder besteed dan begroot. Dit heeft twee belangrijke redenen. Ten eerste lopen werkzaamheden door in 2010 en zijn de geraamde bedragen nog niet uitgegeven. Ten tweede is duidelijk merkbaar dat ondernemers vanwege de economische situatie minder ambitieus zijn. Dit is goed te merken bij de projecten Aquacultuur en Energiezuinige en Duurzame Bedrijfsvoering.  De informatiebijeenkomst MKB is niet doorgegaan ondermeer vanwege capaciteitsgebrek bij de Kamer van Koophandel.  De werkconferentie Werkkracht is doorgeschoven naar 2010.

42





In de bedragen voor Starterscongres is de bijdrage van de gemeente Leeuwarden van € 20.000 nog niet verwerkt. GOWestergo is met enkele maanden verlengd en loopt door in 2010. De definitieve afrekening heeft hierdoor nog niet plaatsgevonden. Voor het symposium Waddenkas en de Campagne Bereikbaarheid is geen bedrag begroot. Naderhand is door de stuurgroep besloten bij te dragen aan deze projecten.

Begroot

Besteed

Noordelijke Elfstedenvaarroute

250.000

94.000

Voorstraat Harlingen

160.000

40.000

Friese Havendagen 2008

20.000

10.000

Frisjes 2009

15.000

Projecten - subsidies

Waddenkas

44.140

44.140

Werk in de kas

9.500

9.500

GoWestergo

8.800

0

507.440

197.640

Totaal Projecten - subsidies

Opmerkingen  De projecten Noordelijke Elfstedenvaarroute en Voorstraat Harlingen hebben in 2009 minder gedeclareerd dan voorzien. Dit schuift door naar 2010. De bijdrage aan beide projecten gaat gecombineerd worden met diverse andere subsidiebronnen waar eveneens gedeclareerd wordt.  De bijdrage voor de Friese Havendagen staat begroot op 2009. Echter in 2008 is al € 10.000 afgerekend. Het resterende bedrag van € 10.000 is geboekt in 2009.  Van het project Frisjes is nog geen claim ontvangen. Ook hier geldt dat dit project diverse subsidiebronnen kan aanboren.


43

Colofon Teksten: Westergozone en Ingrid van der Geest, PIT Concept & Copy Ontwerp en uitvoering: Tryntsje Veenstra, PiWeb Foto’s: Hoge Noorden, Hortimare Drukwerk: Hellinga Grafische specialisten

Projectbureau Westergozone Heliconweg 62 Postbus 699 8901 BL Leeuwarden T: (058) 233 79 20 E: [email protected] I: www.westergozone.nl

44


45

46

www.westergozone.nl

RUIMTE. stap in de Friese JAAROVERZICHT. de westergozone in 2009

Recommend Documents