De openbaar apotheker specialist Veranderingen in vervolgopleiding en registratie per 1 januari 2012
Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie
Openbaar apotheker specialist Per 1 januari 2012 worden alle geregistreerde openbaar apothekers opgenomen in een nieuw specialistenregister. Op dat moment start ook de gemoderniseerde vervolgopleiding tot openbaar apotheker specialist.
De patiënt centraal Farmaceutisch zorgverlenerschap was al belangrijk, maar wordt steeds belangrijker. De patiënt staat daarbij meer dan ooit centraal. Apothekers geven daar concreet invulling aan, waardoor de Nederlandse farmaceutische zorg tot de internationale top behoort.
“
Openbaar apothekers dragen in belangrijke mate bij aan het effectief, veilig en doelmatig gebruik van geneesmiddelen. De KNMP geeft daar mede invulling aan door een gemoderniseerde vervolgopleiding aan te bieden en een specialistenregister te openen. Geheel in lijn met de ambities zoals verwoord in het Witboek Farmacie van eind 2010. Jan Smits, voorzitter KNMP
”
De openbaar apotheker is de aangewezen persoon om patiënten te begeleiden en te adviseren over medicijngebruik. Het werk en de verantwoordelijkheden van de openbaar apotheker onderscheiden zich zodanig van het basisberoep apotheker dat dit een apart specialisme rechtvaardigt. Het instellen van dit specialisme ‘openbaar apotheker’ stelt eisen aan de universitaire basisopleiding farmacie, de vervolgopleiding tot openbaar apotheker en de (her)registratie als specialist. Eén van de randvoorwaarden is het bestaan van een wetenschappelijke vereniging die zich richt op onderwijs, onderzoek en ontwikkeling. Met de oprichting van de Wetenschappelijke Sectie Openbaar apothekers (WSO) door de KNMP is aan die randvoorwaarde voldaan. Het is aan de minister van VWS om het specialisme openbaar apotheker te erkennen door opname in de wet BIG.
Zichtbaar De huidige maatschappelijke context maakt het nodig dat de openbaar apotheker zich blijft ontwikkelen en zijn kwaliteiten laat zien. Het nieuwe specialistenregister is openbaar en draagt direct bij aan die zichtbaarheid, richting patiënten en verzekeraars en als onderdeel van de eerstelijns zorg.
“
Je moet onderbouwen waarom openbaar apotheker een apart beroep is. Natuurlijk is er overlap met het werk van ziekenhuisapothekers, maar de accenten liggen duidelijk anders. Als je van de universiteit afkomt, ben je een apotheker, maar nog geen openbaar apotheker. De nieuwe vervolgopleiding, afspraken over herregistratie, de oprichting van de WSO, het specialistenregister, zijn allemaal bouwstenen voor een volwaardig specialisme openbare farmacie. Kwaliteit mag zichtbaar zijn.
”
Marcel Bouvy, voorzitter van de Wetenschappelijke Sectie Openbaar apothekers bij de KNMP
De nieuwe vervolgopleiding De vervolgopleiding tot openbaar apotheker werd voorheen de ‘registratiefase’ of ‘registratieopleiding’ genoemd. In de afgelopen drie jaar is deze opleiding grondig herzien. De nadruk ligt nu veel meer op het leren in de praktijk onder begeleiding van een apothekeropleider.
Aansluiting praktijk De dynamiek in de samenleving maakt het noodzakelijk om het onderwijs periodiek onder de loep te nemen zodat het goed blijft aansluiten op de praktijk. Duidelijk is dat de oude ‘meester-gezel-opzet’ voor leren in de praktijk niet meer voldoet. Meer van deze tijd is een onderwijsmethodiek die stimuleert om proactief aan de slag te gaan. Een opleiding die instrumenten aanbiedt waardoor apothekers in opleiding zelf de regie kunnen nemen. Deze inzichten vormen het fundament van de gemoderniseerde vervolgopleiding tot openbaar apotheker specialist. De apotheker in opleiding houdt zijn prestaties bij in een eigen (digitaal)portfolio.
“
Voor de nieuwe vervolgopleiding zijn zeven kerncompetenties beschreven gebaseerd op het Canadese CanMeds-model. Centraal daarin staat het farmaceutisch handelen, het handelen van de expert. Maar een apotheker moet ook competent zijn op het terrein van communicatie, samenwerking, kennis en wetenschap, maatschappelijk handelen, organisatie en professionaliteit. Vervolgens is het heel belangrijk om ons vak feitelijk goed te beschrijven. Dat hebben we met veel inbreng van praktiserende apothekers gedaan in tien taakgebieden. Henk Buurma, directeur vervolgopleiding tot openbaar apotheker specialist bij de KNMP
”
Taakgebieden De koppeling tussen theorie en praktijk in de vervolgopleiding gebeurt door gebruik te maken van zogenoemde taakgebieden binnen het onderwijsprogramma. Taakgebieden zijn clusters van activiteiten die de openbaar apotheker specialist verricht. De activiteiten zijn ingedeeld in thema’s die bij elkaar horen. In het opleidingscurriculum van de openbaar apotheker specialist worden op die manier tien taakgebieden beschreven. Daarbij staat de zorg voor de patiënt centraal.
De taakgebieden van de openbaar apotheker specialist: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Communicatie met en begeleiding van de patiënt Zorgvragen van patiënten en leken Medicatiebewaking Periodieke beoordeling van de farmacotherapie Intercollegiaal consult Preventieve zorg en screening Verzameling en beheer van patiëntgegevens Productzorg Kwaliteitszorg in de apotheek Kennis, opleiding en wetenschap
De opleiding De vervolgopleiding tot openbaar apotheker specialist moet in principe in twee jaar worden afgerond (bij fulltime dienstverband). Het is een intensief traject dat grotendeels plaats heeft in de opleidingsapotheek. Tijdens de duur van de opleiding wordt ongeveer één keer per maand centraal georganiseerd onderwijs gevolgd. Ook dit onderwijs is gemoderniseerd. Vanuit de KNMP houdt de WSO hierbij vinger aan de pols. Na de afronding wordt de apotheker opgenomen in het specialistenregister en mag hij zich openbaar apotheker specialist noemen.
Toetsing Toetsing is een onmisbaar onderdeel van de vervolgopleiding. Een specifiek onderdeel binnen het toetsen is de toepassing van Entrustable Professional Activities (EPA’s), wat zich laat vertalen als ‘kenmerkende professionele activiteiten’. Denk bijvoorbeeld aan het uitvoeren van een medicatiebeoordeling. Binnen alle taakgebieden (en de daaraan gekoppelde competenties) worden EPA’s geselecteerd. Zo worden de competenties bij de apotheker in opleiding getoetst.
K W enn et en is e sc n ha p
Communicatie
Kerncompetenties van de openbaar apotheker specialist
of
Pr
n
io
s es
eit
it al
Farmaceutisch handelen
Ma
ie
g Or
Samenwerking
an
t isa
at s ha cha nd pp el eli en jk
Het farmaceutisch opleidingscontinuüm Universiteit
Wetenschappelijke vereniging
Het specialistenregister Volgens besluit van het Centraal College (CC) wordt het specialistenregister voor openbaar apothekers per 1 januari 2012 ingesteld. Openbaar apothekers die nu geregistreerd zijn, merken daar in eerste instantie niet zoveel van. Zij worden overgezet in het nieuwe specialistenregister. De eisen tot herregistratie blijven ongewijzigd van kracht, evenals de looptijd van de verleende registratie. Dus, als een apotheker in het huidige register bijvoorbeeld in mei 2013 moet herregistreren, moet deze dat in het nieuwe specialistenregister ook.
Stimulans Op termijn krijgen apothekers die ingeschreven staan in het specialistenregister te maken met aanvullende eisen voor herregistratie. Zo wordt ervoor gezorgd dat deze apothekers over dezelfde competenties beschikken als degenen die de gemoderniseerde vervolgopleiding hebben gevolgd. De keuze van nascholing wordt dan ook minder vrijblijvend, en gebaseerd op de persoonlijke uitkomst van een landelijke toets. Individuele competentieontwikkeling krijgt op deze manier een extra stimulans. Cursussen voor herregistratie worden aangeboden door verschillende organisaties. Het nieuwe register wordt beheerd door de Specialisten Registratie Commissie (SRC), kamer openbare farmacie. Registerkosten bedragen voor de openbaar apotheker specialist 100 euro per jaar.
Apothekeropleider De nieuwe vervolgopleiding stelt ook eisen aan de apothekeropleider. Het doorlopen van de tweedaagse cursus ‘opleiding tot apothekeropleider’ is per 1 januari 2012 verplicht voor elke apotheker die een basisapotheker wil gaan opleiden tot openbaar apotheker specialist. In de cursus wordt specifieke kennis verworven waarna een apothekeropleider direct aan de slag kan met het observeren, registreren, classificeren, waarderen en evalueren van competenties van de apotheker in opleiding. De cursus kan via PAO Farmacie gevolgd worden. Erkende apothekeropleiders worden opgenomen in een register.
“
Centraal in de gemoderniseerde vervolgopleiding staat de werkplek; de apotheek. Daar werkt mijn collega in opleiding en daar leert hij. Ik moet hem of haar daarin deskundig begeleiden. Daarom moet ik als apothekeropleider aan bepaalde
Communicatie
Kerncompetenties van de openbaar apotheker specialist
eisen voldoen. Ik zie dat als een investering, niet als een belasting. Je krijgt er namelijk ook wat voor terug. Een extra paar handen en een frisse blik op het vak. Daarbij vind ik het eervol om te doen. Ik merk dat ook bij huisartsen, die stellen Ke zich voor W als eit om nhuisartsenopleider. Ik vind het belangrijk et nis lit a enaanede ontwikkeling van de farmacie n in Nederbij te dragen sc n sio s h e apik dit. land. Daarom doe of
”
Pr
Paul Lebbink, apothekeropleider bij de Transvaal apotheek inFarmaceutisch Den Haag
handelen
Samenhang
Ma
a
Samenwerking
ts De opleiding tot basisapotheker is de verantwoordelijkheid van de tie ha cha a s p n i p de volgende n de vervolgopleiding en het daarop universiteit, terwijl traject le elij ga k Na de afronOr van herregistratie en nascholing het terrein zijn van den WSO. ding van de tweejarige vervolgopleiding tot openbaar apotheker specialist wordt de apotheker ingeschreven in het specialistenregister van openbaar apothekers. Iedere vijf jaar wordt beoordeeld of de specialist aan de eisen voor herregistratie voldoet. In zijn werk zal de openbaar apotheker specialist vanaf nu, maar ook in de toekomst diverse mogelijkheden krijgen om extra aantekeningen te behalen, bijvoorbeeld die van apothekeropleider.
Het farmaceutisch opleidingscontinuüm Universiteit
Wetenschappelijke vereniging Vervolgopleiding
Bachelorfase
Nascholing/herregistratie
Masterfase Scholing tot openbaar apotheker specialist Scholing tot openbaar apotheker specialist in combinatie met promotietraject Voortgaande scholing; Lifelong learning; Herregistratie specialisten Bijzondere aantekening (apothekeropleider)
Meer informatie Via knmp.nl/opleiding-registratie is meer informatie te vinden over de vervolgopleiding, (her)registratie en overgangsregelingen. Het aanbod van geaccrediteerde nascholing is te vinden in de ‘nascholingsagenda’. Met vragen kunt u terecht via e-mail:
[email protected], of telefonisch via 070-37 37 373.
KNMP Alexanderstraat 11 2514 JL Den Haag I www.knmp.nl Coverfoto (Hans Oostrum); Evelyn Schuil-Vlassak, openbaar apotheker en bestuurslid VJA. KNMP is de handelsnaam van KNMP Holding BV, een 100% deelneming van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie.
Den Haag, november 2011
Colofon
