De Nederlandsche Bank NV T.a.v. de heer S. Keereweer AA Postbus 98 1000 AB AMSTERDAM
Wormerveer, 12 december 2011
Betreft: Herstelplan Stichting Pensioenfonds “De Fracties”
Geachte heer Keereweer, De dekkingsgraad van Stichting Pensioenfonds “De Fracties” is in 2011 gedaald van 113,2% (per 31 december 2010) tot 97,5% (per 30 september 2011). Het pensioenfonds bevindt zich daarmee op 30 september 2011 in een situatie van een dekkingstekort. Dit tekort is aan u gemeld op 14 oktober 2011. In uw brief van 2 november 2011 heeft u aangegeven welke acties De Nederlandsche Bank (hierna: DNB) van het fonds verwacht als gevolg van het ontstaan van het dekkingstekort.
Oud/nieuw herstelplan Het kortetermijn- en langetermijnherstelplan van Stichting Pensioenfonds “De Fracties” uit 2009 (waarmee DNB op 29 juni 2009 heeft ingestemd) is formeel beëindigd, aangezien het fonds meer dan drie kwartaaleinden uit het tekort is geweest. In uw brief van 2 november 2011 geeft u aan dat fondsen die meer dan drie kwartaaleinden uit tekort zijn alsnog kunnen terugvallen op het eerder ingediende herstelplan, met inachtneming van de reeds verstreken looptijd. In deze brief geeft u aan dat het fonds echter ook de mogelijkheid heeft om een nieuw herstelplan op te stellen. Stichting Pensioenfonds “De Fracties” kiest ervoor om een nieuw kortetermijn- en langetermijnherstelplan in te dienen per 30 september 2011 en niet opnieuw uitvoering te geven aan het herstelplan uit 2009. Bij het opstellen van het nieuwe herstelplan heeft het fonds rekening gehouden met de “nieuwe” parameters zoals opgenomen in artikel 23b van het Besluit Financieel Toetsingskader pensioenfondsen.
1
Toelichting herstelplan In deze brief geven wij een toelichting op de getroffen herstelmaatregelen en de informatieverstrekking aan deelnemers en overige betrokkenen. Als bijlage bij deze brief treft u de door u gewenste informatie en sjablonen met betrekking tot het herstelplan aan. Hierbij zijn wij uitgegaan van het sjabloon “indiening herstelplannen (bijlagen II - VI)”, zoals op 18 augustus 2011 door DNB op haar website gepubliceerd. Ook treft u een actuele continuïteitsanalyse aan. Het herstelplan en de ondersteunende continuïteitsanalyse zijn door het bestuur vastgesteld op 9 december 2011. Op basis van het huidige beleidskader van het pensioenfonds gaan wij op 30 september 2011 uit van een minimum vereist eigen vermogen van het pensioenfonds van 5% van de Technische Voorzieningen. Het Vereist Eigen Vermogen op 30 september 2011 is vastgesteld op 18,5% van de Technische Voorzieningen. Het pensioenfonds bevindt zich per 30 september 2011 met een dekkingsgraad van 97,5% in een situatie van dekkingstekort. De hersteltermijn voor de opheffing van het dekkingstekort bedraagt drie jaar en de hersteltermijn voor de opheffing van het reservetekort bedraagt 12 jaar (15 jaar, rekening houdend met de reeds verstreken tijd van het vorige langetermijnherstelplan). Uit het in bijlage D opgenomen dekkingsgraadsjabloon blijkt dat opheffing van het dekkingstekort binnen een periode van drie jaar wordt gehaald. Ook wordt de opheffing van het reservetekort binnen een periode van 12 jaar gehaald (ultimo 2023). Overigens merken wij op dat het Vereist Eigen Vermogen in het prognosejaar 2023 15,8% bedraagt.
Herstelmaatregelen / Sturingsmiddelen In het herstelplan is gebruik gemaakt van de volgende sturingsmiddelen:
Zolang er sprake is van een dekkingstekort worden er geen toeslagen toegekend aan actieven en inactieven. Dit is in overeenstemming met het eerder geformuleerde beleid zoals opgenomen in de actuariële en bedrijfstechnische nota.
Zolang er sprake is van een reservetekort worden er ook geen toeslagen toegekend aan actieven en inactieven. Dit is een wijziging van het eerder geformuleerde beleid en heeft tot doel het herstel van de financiële positie van het fonds voorrang te geven boven de toeslagverlening. Het niet verlenen van toeslagen heeft de voorkeur boven afstempelen. Het bestuur is van mening dat hiermee voldoende invulling is gegeven aan een evenwichtige belangenbehartiging van zowel actieven, slapers als gepensioneerden.
Het fonds hanteert een doorsneepremie van 26,5% van de salarissom (inclusief de beschikbare premieregeling). Indien de beschikbare premieregeling buiten beschouwing wordt gelaten, bedraagt de doorsneepremie in de komende 15 jaar gemiddeld 25,0% van de salarissom. De doorsneepremie is kostendekkend en draagt bij aan de herstelkracht van het fonds.
Afgezien van de wijziging van het toeslagbeleid, zijn er geen aanvullende herstelmaatregelen getroffen.
2
Informatieverstrekking aan deelnemers en overige betrokkenen
Het pensioenfonds heeft geen deelnemersraad, er is derhalve ook geen invulling gegeven aan een adviesrecht met betrekking tot het herstelplan.
In overeenstemming met de communicatievereisten uit de pensioenwet is in de startbrief en in de informatie bij uitdiensttreding opgenomen dat het pensioenfonds een dekkingstekort heeft, en zich in een herstelsituatie bevindt.
Daarnaast worden de deelnemers van het pensioenfonds geïnformeerd over het herstelplan middels berichten van het pensioenfonds op de website van het fonds. Verder wordt het herstelplan gepubliceerd op de website van het fonds en is voor iedereen beschikbaar. Er wordt duidelijk gecommuniceerd dat tijdelijk wordt afgeweken van de oorspronkelijke indexatieambitie.
Ook aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden wordt – in overeenstemming met de communicatievereisten uit de pensioenwet – op verzoek informatie over het herstelplan verstrekt en is het herstelplan beschikbaar op de website.
Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, Stichting Pensioenfonds “De Fracties”
Mevr. E. van Dijk
R.J.T. Imming
Voorzitter
Secretaris
Bijlage A: Sjabloon herstelplan per 30 september 2011 Bijlage B: Sjabloon vermogensoverzicht per 30 september 2011 Bijlage C: Solvabiliteit en dekkingspositie per 30 september 2011 Bijlage D: Sjabloon risico-exposure per 30 september 2011 Bijlage E: Dekkingsgraadsjabloon per 30 september 2011 Bijlage F: Continuïteitsanalyse per 30 september 2011
3
Bijlage A Sjabloon herstelplan per 30 september 2011 Nummer en naam van het pensioenfonds Stichting Pensioenfonds “De Fracties”, nummer 60898
Actuele dekkingsgraad Per 30 september 2011: 97,5%
(Minimaal) vereist eigen vermogen (als % van de technische voorziening) Minimaal vereist eigen vermogen: Vereist eigen vermogen:
105,0% 118,5%
Status financiële positie (reservetekort, dekkingstekort) Dekkingstekort
Kwalitatieve beschrijving van oorzaken tekortsituatie Voor Stichting Pensioenfonds “De Fracties” heeft de daling van de marktrente het grootste effect gehad op de daling van de dekkingsgraad in 2011.
Kwantitatieve typering oorzaken tekortsituatie Δ DG (oorzaken voor mutaties van de dekkingsgraad) jaar
2011
DG primo
Premie M1
M2
M3
M4
M5
M6
%
Δ%-punt
Δ%-punt
Δ%-punt
Δ%-punt
Δ%-punt
Δ%-punt
%
113,2
1.8
0.1
0
-19.2
1.6
0
97,5
Uitkering
Indexering
Rentetermijnstructuur
Overrendement
Overig
DG 30-9-2011
Hoe ziet uw beleid tijdens de herstelperiode eruit? Premiebeleid Het fonds heeft een vaste doorsneepremie van 26,5% van de salarissom (inclusief beschikbare premieregeling). Exclusief de beschikbare regeling bedraagt dit gemiddeld circa 25,0% van de salarissom. Deze doorsneepremie draagt bij om tot herstel te komen binnen 3 jaar.
4
Indexatiebeleid Het fonds hanteert een toeslagenstaffel. Het huidige beleid is als volgt: Bij een dekkingsgraad boven de vereiste dekkingsgraad wordt de volledige toeslag toegekend. Beneden een dekkingsgraad van 105% vindt geen toeslagverlening plaats. Bij een dekkingsgraad tussen 105% en de vereiste dekkingsgraad vindt de toeslagverlening naar rato plaats. Het herstelplan geeft aanleiding om het toeslagbeleid te wijzigen. Het beleid wordt als volgt: Bij een dekkingsgraad boven de vereiste dekkingsgraad wordt de volledige toeslag toegekend, voor zover de dekkingsgraad daarmee niet lager wordt dan de vereiste dekkingsgraad. Bij een dekkingsgraad beneden de vereiste dekkingsgraad vindt geen toeslagverlening plaats.
Beleggingsbeleid Het fonds hanteert een normportefeuille van 30% aandelen en 70% vastrentende waarden. Het valutarisico wordt deels afgedekt en het renterisico op vastrentende waarden is voor 35% afgedekt.
Overige maatregelen Behalve de wijziging van het toeslagbeleid zijn er geen aanvullende maatregelen getroffen. Naar verwachting bieden het huidige premiebeleid en het gewijzigde toeslagbeleid voldoende herstelkracht.
Maatregelen bij tegenvallend herstel Bij tegenvallend herstel zal het premiebeleid niet gewijzigd worden. Het toeslagbeleid wordt naar aanleiding van dit herstelplan gewijzigd, zoals bovenstaand beschreven. Indien het herstel alsnog tegenvalt, rest het korten van aanspraken als laatste redmiddel.
Bijzonderheden m.b.t. de criteria voor het kortetermijnherstelplan (Besluit FTK art. 17, lid d)
Toelichting van het bestuur op het herstelplan De dekkingsgraad van Stichting Pensioenfonds “De Fracties” is als gevolg van de daling van de marktrente sterk gedaald, het renterisico is slechts gedeeltelijk afgedekt. Het huidige premie- en toeslagbeleid van het fonds bieden onvoldoende herstelkracht. Als gevolg hiervan is het toeslagbeleid aangepast. Na aanpassing van het toeslagbeleid is de herstelkracht voldoende om binnen de gestelde termijnen aan de eisten van zowel korte termijn als lange termijn herstel te voldoen.
Ondertekening door het bestuur: Plaats: Wormerveer Datum: 12 december 2011 Namen + handtekeningen: Mevr. E. van Dijk
R.J.T. Imming
Voorzitter
Secretaris
5
Bijlage B Sjabloon vermogensoverzicht per 30 september 2011 Activa Immateriële activa Deelnemingen Beleggingen voor risico fonds > Vastgoedbeleggingen Directe beleggingen in vastgoed Indirecte beleggingen in vastgoed > Aandelen > Vastrentende waarden > Overig
Passiva € €
€ € € € €
Eigen vermogen
-
18.550 7.117 46.039
Beleggingen voor risico deelnemers > Vastgoedbeleggingen Directe beleggingen in vastgoed Indirecte beleggingen in vastgoed > Aandelen > Vastrentende waarden > Overig
Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Overig
€ € € € €
-
€
-
> Vorderingen verzekeringsmaatschappijen > Overige vorderingen > Overlopende activa > Liquide middelen (niet beschikbaar voor belegging) > Overige activa
€ € €
-
€ €
-
Totaal activa
€
71.706 6
> Gespecificeerde reserves > Overig eigen vermogen
€ €
-/- 1.809
Achtergestelde leningen Technische voorzieningen
€
-
> Technische voorzieningen voor risico fonds > Technische voorzieningen afgedekt door garantiecontract > Technische voorzieningen voor risico deelnemers
€
73.500
€
-
€
-
Andere voorzieningen
€
-
Overige passiva
€
15
Totaal passiva
€
71.706
Bijlage C Solvabiliteit en dekkingspositie per 30 september 2011
Eigen Vermogen volgens balans
€ -/- 1.809
Immateriële activa
€
-
Achtergestelde leningen, voor zover bijdragend aan solvabiliteit
€
-
Andere correctieposten (indien van toepassing)
€
-
Aanwezige solvabiliteit
€ -/- 1.809
Minimaal Vereist Eigen Vermogen
€
Dekkingspositie
€ -/- 5.484
Toelichting bij berekening solvabiliteit en dekkingspositie
7
3.675
Bijlage D Sjabloon risico-exposure per 30 september 2011 Delta solvabiliteit S1 Renterisico
€ 7.495
S2 Zakelijke waarden risico
€ 6.608
S3 Valutarisico
€ 4.559
S4 Grondstoffenrisico
€ 222
S5 Kredietrisico
€ 3.942
S6 Verzekeringstechnisch risico
€ 13.629
Toetswaarde solvabiliteit
Toelichting bij berekening risico-exposure De vereiste dekkingsgraad bedraagt per 30 september 2011 118,5% - deelnemersbestand per 01-07-2011 - S6 overgenomen uit actuarieel rapport - gehanteerde methodiek puntschatting (t.g.v. onvoldoende beschikbare informatie)
8
Bijlage E Dekkingsgraadsjabloon per 30 september 2011 Δ DG(oorzaken voor mutaties van de dekkingsgraad) Jaar
DG primo (2011 v.a. 30/9)
Premie
Uitkering
Indexering
Rentetermijnstructuur
Overrendement
Overig
M1 Δ%-punt 0.4 1.7 0.9 0.7 0.5 0.3 0.1 -0.1 -0.2 -0.3 -0.3 -0.3 -0.3 -0.3 -0.3 -0.3
M2 Δ%-punt 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1 0.2 0.2 0.3 0.3 0.3 0.3 0.4 0.4 0.4
M3 Δ%-punt 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 -1.4 -1.4 -1.3 -1.1 -1.0 -1.1 -1.1
M4 Δ%-punt 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
M5 Δ%-punt 0.7 2.8 3.0 2.7 2.2 1.8 1.5 1.3 1.3 1.3 1.1 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9
M6 Δ%-punt -0.1 -0.2 -0.2 -0.2 -0.2 -0.2 -0.2 -0.2 -0.2 -0.1 0.0 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1 0.1
Parameters DG ultimo
VDG
Premie
Indexatie actieven
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026
% 97.5 98.6 102.8 106.5 109.7 112.2 114.1 115.7 117.0 118.2 118.0 117.6 117.2 116.9 116.7 116.5
9
% 98.6 102.8 106.5 109.7 112.2 114.1 115.7 117.0 118.2 118.0 117.6 117.2 116.9 116.7 116.5 116.5
% 118.5 118.4 118.3 118.1 117.9 117.6 117.3 117.0 116.8 116.5 116.3 116.0 115.8 115.6 115.4 115.2
% 6.3% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5% 26.5%
% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 1.3% 1.4% 1.3% 1.1% 1.1% 1.1% 1.1%
inactie ven % 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.9% 0.9% 0.8% 0.7% 0.7% 0.7% 0.8%
Meetkundig beleggings -rendement
% 1.1% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3% 4.3%
Onderbouwing uitgangspunten (o.a. disconteringsvoet premie en afleiding meetkundig portefeuillerendement) Het meetkundige portefeuille rendement is totaal 4,3%, dit rendement is als volgt opgebouwd: Staatsobligaties: allocatie 59,5%, meetkundig rendement: 2,9% Credits: allocatie 10,5%, meetkundig rendement 4,7% Aandelen ontwikkelde markten: allocatie 30%, meetkundig rendement 6,4% De meetkundige rendementen voldoen aan de regeling parameters pensioenfondsen per 1-1-2012.
Toelichting op resultaten
M1: De feitelijke premie is in de eerste helft van de prognosejaren voldoende om de dekkingsgraad in stand te houden. In de tweede helft van de prognosejaren is de feitelijke premie onvoldoende om de dekkingsgraad in stand te houden. Dit wordt veroorzaakt door de toenemende gemiddelde leeftijd, lage rentestanden, alsmede een stijgende dekkingsgraad waardoor de impact van de premie kleiner wordt. M2: De dekkingsgraad bevindt zich over de gehele horizon boven de 100% waardoor vrijval van solvabiliteit over de uitkeringen positief bijdraagt aan de financiële positie van het fonds. Dit effect wordt groter in de tijd, omdat de verhouding uitkeringen ten opzichte van de voorziening toenemen. M3: Toeslagverlening heeft uiteraard een negatieve impact op de ontwikkeling van de dekkingsgraad. In de eerste helft van de prognose jaren wordt er geen toeslag verleend, omdat de dekkingsgraad zich onder de vereiste dekkingsgraad bevindt. M4: Het effect op rente is nihil, omdat de rente zich ontwikkelt conform de forward curves. M5: Het verwachte rendement (4,3%) is hoger dan het benodigde rendement op de voorziening pensioenverplichtingen (1-jaarsrente aanvankelijk 1,5%). Dit effect is aanvankelijk relatief groot en wordt minder door toename van de 1-jaarsrente onder invloed van de forward curves. M6: Dit betreft kruiseffecten. Voor de vastrentende waarden met duration 6 geldt juist dat de rente over 15 jaar hoger ligt, waardoor de voorgeschreven schok op rente meer positieve impact heeft.
De vereiste dekkingsgraad daalt naar verloop van tijd, met name in de component voor renterisico, dit heeft twee oorzaken, te weten: Voor de technische voorziening met aanvankelijke duration van ongeveer 23 geldt dat de rente over 15 jaar lager ligt, waardoor de voorgeschreven schok op de rente minder negatieve impact heeft. Voor de vastrentende waarden met duration 6 geldt juist dat de rente over 15 jaar hoger ligt, waardoor de voorgeschreven schok op rente meer positieve impact heeft.
10
11
