FOV Een uitgave van de Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland JAARGANG 18 NUMMER 9 NOVEMBER 2008
IN DIT NUMMER ONDER MEER:
Pagina 4
Vergadering FOV-
Najaarsbijeenkomsten
De Nederlandsche Bank is uit op een dialoog
bestuur
De najaarsbijeenkomsten van de FOV, in Oudendijk, Zeist, Markelo en Odoorn, Pagina 4
Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering
stonden dit jaar in het teken van de beheerste bedrijfsvoering. Namens De Nederlandsche Bank waren vier medewerkers vertegenwoordigd, die deels beurtelings en deels gezamenlijk een presentatie verzorgden. Op de najaarbijeenkomst op 10 november 2008 in Zeist sprak Henk Korthorst over de kredietcrisis en over het Besluit Prudentiële Regel Wft. Vervolgens besprak zijn collega Jan Contermans een
Pagina 7
Handhaving meldplicht
aantal belangrijke risico’s in de bedrijfsvoering van onderlingen. ”Ons gaat het erom de dialoog met u aan te gaan,” benadrukten beiden.
door de AFM Het programma van de najaarsbijeenkomsten Pagina 9
Jurisprudentie - verkeersboetes voor
’nine eleven’. Iedere keer zien we dan een golf
was in feite ingegeven door de ervaringen
van onzekerheid door de markt gaan over de
met de nieuwe verslagstaten. Volgens Henk
precieze betekenis daarvan.”
Korthorst, afdelingshoofd toezicht verzekerings-
rekening werknemer
maatschappijen, ademden de ingeleverde
VRIJ FUNDAMENTEEL
of werkgever?
verslagstaten nog onvoldoende het besef
”In het land van de onderlinge verzekeraars zien
- het concurrentie-
uit van de risico’s in het verzekeringsbedrijf.
we heel weinig problemen”, aldus Korthorst.
beding en het
”Ik zeg niet, dat die ’awareness’ er niet is”, aldus
”In uw sector en in de manier waarop u uw
schriftelijkheidsvereiste
Korthorst, ”maar wel dat die niet altijd uit de
bedrijfsvoering hebt ingericht, is er gelukkig niet
staten blijkt.” Korthorst gaf aan, dat de toezicht-
zo heel veel aan de hand, behoudens druk op
houder en de instellingen onder toezicht
de solvabiliteit. We hebben wat beleggings-
grotendeels hetzelfde belang hebben: tevreden
verliezen, zou u kunnen redeneren, maar de
Pagina 11
FOV Preventiedag 2008 Brandpreventie:
polishouders. ”U verkoopt zekerheid en wij zien
een plicht op veel
er graag op toe dat dat goed gaat.”
verschillende fronten GOLF VAN ONZEKERHEID
In zijn presentatie besprak Henk Korthorst eerst de kredietcrisis. ”We hebben zowel in Apeldoorn als in Amsterdam nog dagelijks heel veel werk aan het begeleiden van grote en ook kleine financiële instellingen, die ernstig zijn gedupeerd door de crisis waar we momenteel mee te maken hebben. We hebben natuurlijk in de financiële wereld al heel veel meegemaakt. Eind jaren negentig hadden we de Aziëcrisis, vervolgens de dotcomcrisis, we hebben Golfoorlogen langs zien komen en natuurlijk
Henk Korthorst, DNB
De onderlinge
1
koersen trekken wel weer aan en dan komt het
derhalve verwacht, dat zij zelf invulling aan de
allemaal wel weer goed. Toch wil ik u uitdagen
wat abstracte wet- en regelgeving geven.”
om vanavond nog eens goed na te denken of dat wel zo is. Wat er gebeurt, is vrij funda-
DIALOOG
menteel. Na de hypotheekcrisis in Amerika
Henk Korthorst zei te hopen, dat over de
was het onderlinge vertrouwen tussen de
precieze invulling van die systematische analyse
banken volledig verdwenen. Het interbancaire
een dialoog zal ontstaan tussen directeuren en
verkeer lag vrijwel helemaal stil. Dankzij de
bestuursleden en ook tussen de toezichthouder
centrale banken en de mogelijkheid om op
en de verzekeraars in zijn portefeuille. ”Dat
basis van de afgifte van waardepapier bevoor-
gebeurt nog wat weinig, omdat wij door u een
schot te worden, kon het bankensysteem
beetje in de rol van politieagent worden gezet.
nog net intact blijven. Het had dus niet veel
U denkt dat wij alleen maar langskomen om te
gescheeld of er waren echt heel onverkwik-
kijken wat er niet goed is. Inderdaad schromen
kelijke ontwikkelingen op gang gekomen.
we niet om flink in te grijpen als de belangen
Nu dreigt er een recessie, voor het eerst sinds
van de polishouders in het geding zijn. De
1990 zijn de huizenprijzen gedaald en de
wetgever heeft ons daar mooie instrumenten
pensioenfondsen kampen met dekkings-
voor gegeven en die gebruiken we ook. Maar
tekorten. Ik wil niet de onheilsprofeet uithangen,
bij voorkeur zoeken we vanuit het toezicht de
maar het grijpt om zich heen. Er is echt wat
dialoog en treden we op als sparringpartner.”
aan de hand.” DIALOOG INTEGERE EN BEHEERSTE BEDRIJFSVOERING
2
De onderlinge november 2008
In hoofdstuk 4 van het Besluit Prudentiële Regel Wft over de beheerste uitoefening van
”Uw onderlingen zijn een onderdeel van dat
het bedrijf is met name artikel 17 lid 1 van
grote financiële systeem. De vraag is daarom:
belang. Hierin is aangegeven dat de bedrijfs-
wat heeft de wetgever voor u bedacht om echt
voering van verzekeraars diverse zaken
grote problemen te voorkomen. Dat is onder
moet omvatten: een duidelijke en adequate
meer de Wft, die op 1 januari 2007 van kracht
organisatiestructuur, een duidelijke en adequate
is geworden. U wordt geacht die wet te kennen,
verdeling van taken, bevoegdheden en verant-
u moet daar op een of andere manier uw weg
woordelijkheden, een adequate vastlegging
in vinden. Ik zal u daarbij helpen door u langs
van rechten en verplichtingen, eenduidige
een paar hoofdlijnen te leiden, zodat u kunt
rapportagelijnen en een adequaat systeem
zien wat er van u wordt verwacht. Bij de wet
van informatievoorziening en communicatie.
hoort een soort bijlage, het Besluit Prudentiële
Korthorst: ”Vaak horen we u zeggen: wij zijn
Regel Wft, waarin het een en ander over
maar een kleine onderlinge en u moet ons
integere en beheerste bedrijfsvoering wordt
daarom niet vragen om dit allemaal hetzelfde te
gezegd. Om te beginnen wordt van u verwacht,
doen als de grote ondernemingen. In dat geval
dat u voor een systematische analyse van de
kan ik u wijzen op artikel 17 lid 2, waarin is
integriteitsrisico’s zorg draagt. De wetgever
aangeven dat uw bedrijfsvoering moet zijn
schrijft niet voor wat u daar onder moet
afgestemd op de aard, de omvang, de risico’s
verstaan. De wetgeving is immers niet ’rule
en de complexiteit van uw organisatie.
based’, maar ’principle based’. De wet schrijft
De wetgever heeft daar dus al in voorzien.
met andere woorden voor dat u veilig moet
Wel is van belang dat een en ander inzichtelijk
rijden, maar niet dat u voor een rood licht
is vastgelegd en dat er een adequate functie-
moet stoppen. Van besturen en directies wordt
scheiding is.”
FIRM
zijn, niet hoog boven u, maar naast u. Wij willen
In hoofdstuk 4.2 over risicomanagement is
uw taal kunnen spreken en we willen kunnen
aangegeven dat een verzekeraar beleid moet
begrijpen wat er bij u speelt.”
voeren, gericht op het beheersen van relevante risico's. In dit kader wees Korthorst zijn gehoor
’BEST PRACTICE’
op FIRM: de Financiële Instellingen Risico-
Contermans besprak vier hoofdgroepen van
analyse Methode. Deze methode heeft
risico’s, te weten risico’s bij de bemiddeling, bij
De Nederlandsche Bank in het verleden in
de acceptatie, bij beleggingen en bij betalingen.
eerste instantie voor eigen gebruik ontwikkeld,
Bij de bemiddeling besprak hij het zogenoemde
dus voor de medewerkers die onderzoek in
meesleeprisico (eigen polishouders moeten
het veld deden. Inmiddels hebben veel
opdraaien voor malheur die uit de bemiddeling
verzekeraars, grote en kleine, de methode
voortkomt) en het risico van een tekortschiet-
overgenomen om de eigen risico’s te inventari-
ende zorgplicht (met als gevolg daarvan claims
seren. De computerapplicatie is van de website
die niet kunnen worden verhaald). Bij de accep-
van De Nederlandsche Bank te downloaden,
tatie speelt het risico dat voor een te lange
inclusief een handboek met de nodige
termijn een voorlopige dekking wordt afgegeven
toelichtingen. ”Nadat u de methode hebt
en dat grote risico’s niet goed worden beoor-
toegepast”, vervolgde Korthorst, ”kunt u met
deeld. Beleggingsrisico’s zijn er vooral bij
de toezichthouders van De Nederlandsche Bank
ondoorzichtige beleggingsconstructies en als het
in discussie gaan. Zij zijn natuurlijk allemaal
beleggingsbeleid niet goed is gedocumenteerd.
buitengewoon behendig in het hanteren van
Ten aanzien van betalingen behandelde
die applicatie. U zult vervolgens zien dat de ene
Contermans de limitering van betalingen en het
keer de toezichthouder somberder is over de
aspect van functiescheiding. ”Bij de beheersing
grootte van de risico’s en de andere keer bent
van deze risico’s passen we ’best practices’
u dat. Zo ontstaat ook weer de dialoog die wij
toe,” aldus Contermans. ”Door onze clustering
graag met u willen aangaan.”
willen we voor grote groepen gelijksoortige organisaties algemene oplossingen kunnen
RISICO’S BIJ DE BUURMAN
aangeven. Vervolgens kunnen we in uw situatie,
In het tweede deel van de presentatie gaf
met uw omvang qua financiën en qua mensen,
Jan Contermans, toezichthouder op verzekerings-
’best practice’ toepassen, dus naar de voor u
maatschappijen, een toelichting bij veel voor-
meest gepaste oplossing zoeken. Dat verstaan
komende risico’s in de bedrijfsvoering van
we ook onder de dialoog die wij met u willen,
verzekeraars. ”Die risico’s komen natuurlijk nooit
zodat u en De Nederlandsche Bank als toezicht-
bij u voor, maar altijd bij uw buurman of ergens
houder door één deur kunnen als het gaat om
in het noorden, het westen, het oosten of het
beheerste bedrijfsvoering.”
zuiden van het land. Toch wil ik graag ook u even meenemen naar die risico's, omdat
De najaarsbijeenkomst in Zeist werd afgesloten
gewoon gebleken is dat verzekeraars daar nat
met een korte presentatie van R. Hoek (regio
op kunnen gaan.”
West Zuid) over zijn invulling van de risico-
Eerst echter gaf Contermans inzicht in de
paragraaf in de nieuwe verslagstaten. Gepland
clustering binnen de organisatie van De Neder-
was dat tijdens de bijeenkomsten in Oudendijk,
landsche Bank, in de segmenten Univé-
Markelo en Odoorn B. Doornweerd (regio
onderlingen, overige brandonderlingen en
Midden) en R. Heeringa (regio Noord) dit
natura-uitvaartverzekeraars. ”Door die clustering
onderdeel zouden verzorgen. Aansluitend vond
kunnen we een echte gesprekspartner van u
vanzelfsprekend het traditionele diner plaats. De onderlinge november 2008
3
F E D E R AT I E
Vergadering FOV-bestuur Op 21 november vond er een bestuurs-
Bijeenkomsten brancheafdelingen en commissies
sprakelijkheidsverzekering voor FOV-leden. CBA deelde mee dat er in 2008 wel advocaatkosten zijn vergoed maar dat
vergadering van de FOV plaats in het Eureko/Achmea Conference Centre in
Commissie aansprakelijkheid
er geen schadeclaims zijn uitbetaald.
Zeist. Het begin van de vergadering werd
De commissie aansprakelijkheid is bij
De premie voor 2009 wordt niet
bijgewoond door een delegatie van DNB,
elkaar geweest. De eerstvolgende
verhoogd. Tijdens het onderhoud is ook
bestaande uit mevrouw mr. A.J. Kellerman,
studiedag die de commissie organiseert,
een algemene clausule besproken, die
lid van de hoofddirectie, mr. Th.J.M. Roos,
zal plaatsvinden op 26 maart 2009.
aangeeft dat er geen dekking is als niet
directielid, H. Korthorst RA, afdelingshoofd,
Uit de evaluatie van de vorige studiedag is
aan alle Wft-eisen wordt voldaan. Deze
drs. H.J. Boehlé, eveneens afdelingshoofd.
naar voren gekomen dat men behoefte
clausule wordt als te beperkend ervaren
Het DNB-bezoek diende enerzijds ter
heeft aan een praktisch ingerichte
en moet worden genuanceerd. Dit is
nadere kennismaking met de FOV en
studiedag met veel praktijkonderwerpen.
toegezegd.
anderzijds werd er ingegaan op de krediet-
Aan een dusdanige opzet wordt gewerkt:
crisis, de DNB-visie op het onderlinge
’s morgens zal er een plenair deel zijn
Vergadering afdeling schepen-
segment en op het toezicht op kleine
en ’s middags zullen er workshops over
verzekering
onderlinge verzekeraars. De gesprekken
specifieke onderwerpen worden gegeven.
Op 4 november vond er in Hasselt een vergadering plaats van de afdeling
worden op bureauniveau voortgezet. Na de ontmoeting met DNB werd over
Commissie arbeidsongeschiktheid
schepenverzekering. Deze vergadering
een aantal onderwerpen gesproken,
Ook de commissie arbeidsongeschiktheid
werd geleid door de heer T. Boerema van
waaronder internationale aangelegen-
heeft vergaderd. In deze vergadering
Efm. Belangrijkste gespreksonderwerpen
heden. Om beleid op dit vlak te
maakte de heer Rob de Bruijn (Interpolis)
waren: nieuwe Schepenwet, preventiegids
ontwikkelen, zal een werkgroep worden
voor het eerst zijn opwachting. Hij volgt
over autokranen en spudpalen (soort
samengesteld. Een ander punt van
Agnes Epema op. Het ligt in de bedoeling
anker), commissie schade, IVR, torn-
bespreking was het contributiesysteem
om in april 2009 een studiedag te
tarieven, knock-for-knockovereenkomsten
zoals dat anno 2008 wordt gehanteerd.
organiseren.
en sponsoring KNRM en Schuttevaer.
Dit berust op het draagkrachtbeginsel en bestaat uit een (bijna) vast promillage van
Bestuur brand regionaal west zuid op
Directiebijeenkomsten regio noord
het premie-inkomen van een lid. Voor dit
bezoek bij DNB
Op 7 november kwam in Hotel De Havix-
systeem was een aantal alternatieven
De leden van het districtsbestuur brand
horst een tiental bestuurs- en directieleden
uitgewerkt. Deze bleken alle nadelen in
regionaal west zuid hebben op 1 oktober
bij elkaar om daar een gezamenlijke lunch
zich te bergen of niets nieuws te brengen
het DNB-bezoekerscentrum in Amsterdam
te gebruiken. Tijdens die lunch werd van
ten opzichte van de bestaande methodiek,
bezocht. Zij werden daar ontvangen door
gedachten gewisseld over de kredietcrisis,
reden waarom de vergadering besloot het
de heer J. Contermans van DNB. Na een
beloningstransparantie en een aantal
huidige systeem te handhaven. Op basis
rondleiding werd een gezamenlijke lunch
andere actualiteiten in de verzekerings-
hiervan werd ook de contributie voor
gebruikt en gaf de heer Contermans een
branche.
2009 vastgesteld. Dit betekent een
uiteenzetting over de herinrichting van het
verhoging van 5%, die nodig is om tot
toezicht door DNB (segmentering). Tevens
een sluitende begroting voor 2009 te
werd een aantal algemene onderwerpen
komen. De aanpassing, die zijn oorzaak
besproken.
vindt in autonoom oplopende kosten, is de eerste procentuele verhoging sinds
Bestuurdersaansprakelijkheids-
midden jaren 1990.
verzekering Op 25 oktober heeft er een onderhoud plaatsgevonden met Centraal Beheer Achmea (CBA) over de bestuurdersaan-
4
De onderlinge november 2008
O N D E R L I N G E N
Het gesprek werd begeleid door de Verbondsdirecteur mr. H.L. de Boer.
Klaverblad komt met rechtsbijstandpolis voor bedrijven
Op 18 november werd de sessie voor een
Klaverblad breidt zijn productassortiment
tiental andere belangstellenden herhaald.
voor de zakelijke markt uit met rechtsbijstandverzekeringen voor bedrijven. Voor deze dekkingen werkt Klaverblad samen met DAS Rechtsbijstand. Klaverblads rechtbijstandverzekering kent voor het middenen kleinbedrijf twee varianten: Standaard en Extra. Daarnaast is er een rechtsbijstandverzekering voor agrarische bedrijven. Tot en met januari a.s. geldt er voor de Rechtsbijstandverzekering voor bedrijven Extra een introductiekorting van € 100 op de eerstejaarspremie. Voor zzp’ers en detaillisten is er een speciaal tarief voor deze verzekering, voor hen geldt bij de Extra-dekking een korting van € 50 op de eerstejaarspremie.
Contactdag schadecorrespondenten
Bron: Am signalen, 5 november 2008
De afdeling schepenverzekering herbergt van schades komen de medewerkers
Nieuwe financieel directeur bij Avéro
daarvan regelmatig met elkaar in contact.
Hélène Pragt (41) is de nieuwe financieel
een beperkt aantal leden. In de afwikkeling
Om schadecorrespondenten van de
directeur van intermediairverzekeraar
maatschappijen op informele wijze met
Avéro Achmea. Zij is deze maand
elkaar in contact te brengen en de
begonnen in haar nieuwe functie.
soepele afdoening van onderlinge schade-
Pragt was sinds 2005 Director Finance
gevallen daarmee te bevorderen, wordt al
van Unibail-Rodamco Nederland. Daar-
een aantal jaren een contactdag georgani-
voor heeft zij managementfuncties vervuld
seerd. Dit jaar vond deze op 6 november
bij Atos KPMG Consulting, bij KBB en bij
plaats. 23 Deelnemers van de aangesloten
Delta Lloyd.
schepenverzekeraars brachten die dag een bezoek aan de Meyer Werft in Papenburg (Du). Op deze werf worden in grote hallen schepen gebouwd, waaronder veel cruiseschepen. Na het bezoek aan de Meyer Werft werd een diner genoten in
een hotel in Papenburg.
Helene Pragt.
De onderlinge november 2008
5
A C T U A L I T E I T E N
ONVZ koerst weer af op winst Zorgverzekeraar ONVZ houdt zijn hart niet
Lex Hoogduin benoemd tot directeur van de Nederlandsche Bank
vast in de kredietcrisis. ”Wij beleggen
Prof. dr. Lex Hoogduin is benoemd tot lid
nauwelijks in aandelen. Natuurlijk is ook bij
van de directie van de Nederlandsche
ons het rendement minder, maar ik voel
Bank. De benoeming gaat in per 1 januari
Henk Brouwer krijgt de porte-feuille Toezicht banken en Toezichtsbeleid van scheidend directeur Arnold Schilder.
ONVZ biedt ondernemer Zó-fit
mij senang met ons beleggingsbeleid.
2009. Lex Hoogduin is sinds december
Langer doorwerken wint aan populariteit
We zijn bijvoorbeeld niet gelieerd aan
2005 chief economist van de Robeco
Uit een onderzoek van Academica onder
een bank”, zegt directievoorzitter Erno
Groep. In de 25 jaar daarvoor was hij ver-
een groep van 3.758 hbo'ers, academici
Kleijnenberg, die verwacht dit jaar weer
schillende malen voor langere perioden
en middelbaar en hoger personeel, blijkt
winst te maken. Kleijnenberg verwacht
werkzaam bij DNB, waar hij de laatste
dat steeds meer mensen willen door-
dan ook niet dat bij ONVZ de premies
jaren de functie vervulde van divisie-
werken na hun 65e. Voorwaarde is wel
daardoor hoger zullen uitvallen dan
directeur Wetenschappelijk onderzoek.
dat daar een hoger pensioen tegenover
normaal. ”Ik verwacht dat wel bij zorg-
staat. Ruim een derde wil wel doorwerken
verzekeraars die veel meer in aandelen
tot bijvoorbeeld hun 67e als daar een
beleggen dan wij. Die zullen hard moeten
pensioeninkomen van 75% van het laatst
nadenken hoe ze uit de problemen
verdiende loon (in plaats van 70%)
komen. En dat zou zomaar door premie-
tegenover zou staan. Aan de andere kant
verhoging kunnen”, meent Kleijnenberg.
is er ook een groep mensen die wel op
ONVZ verwacht na de moeizame jaren
zestigjarige leeftijd wil stoppen als zij een
2006 en 2007 dit jaar met een positief
pensioen van 60% zouden krijgen.
resultaat af te sluiten.
Opvallend was dat het animo om door te
Cijfers geeft Kleijnenberg niet. ”Maar we
werken na het 65e levensjaar tijdens het
gaan positief draaien op de aanvullende
veertien maanden durende onderzoek
polissen. Ten aanzien van de basisverze-
sterk toenam, aldus de onderzoekers. Dat
kering moet je altijd een slag om de arm
aantal lag aan het eind van het onderzoek
houden in verband met de verevenings-
een derde hoger dan bij het begin.
bijdrage, maar ook daar verwacht ik
Bron: Amsignalen, 17 november 2008
een positief resultaat. We maken winst, maar niet dankzij de beleggingen”, zegt Kleijnenberg.
Bron: Am signalen, 26 oktober 2008
6
De onderlinge november 2008
Economie en Financiële Instellingen aan
Zakenreiziger vaak onverzekerd op reis
de Universiteit van Amsterdam. In juli
Van de Nederlandse zakenreizigers gaat
Hoogduin is ook hoogleraar Monetaire
werd bekendgemaakt dat prof. dr. Arnold
43% onverzekerd op reis. Ruim een derde
Schilder RA met ingang van 1 januari
weet niet dat een gewone reisverzekering
2009 DNB verlaat en voorzitter wordt van
vaak geen dekking biedt tijdens een zaken-
de International Auditing and Assurance
reis. Deze cijfers komen uit een onderzoek
Standards Board (IAASB).
van De Europeesche onder ruim 500
Voor de portefeuilleverdeling binnen
zakenreizigers. De helft hiervan controleert
de directie is het voornemen dat
niet of de werkgever een zakenreisver-
Lex Hoogduin de portefeuille overneemt
zekering voor het personeel heeft. In een
van directeur Henk Brouwer en de verant-
doorlopende zakenreisverzekering zijn
woordelijkheid krijgt voor Economisch
hulpverlening in het buitenland en buiten-
Beleid en Onderzoek, Statistiek en
gewone kosten, bagage, ongevallen,
Informatie, Betalingsverkeer, Financiële
medische kosten, vervangend vervoer,
Stabiliteit en Financiële markten. Directeur
automobilistenhulp en rechtshulp gedekt.
Verzekerd van toezicht
de werkgever te laat was met ziekmelden.
elearning of mondelinge begeleiding bij
”Verzekerd van toezicht”: zo heet het boek
Het UWV stuurt de werkgever en werk-
een zelfstudiepakket) bestellen waaraan
Gert Boshuizen (toezichthouder-senior-
nemer straks in de 44e week een brief als
een NIBE-SVV-examen of NIBE-SVV Wft-
jurist bij DNB) en dat Bert Jager (beleids-
de werknemer niet beter is gemeld. Deze
examen is verbonden, hebben vanaf
medewerker bij Zorgverzekeraars
brief wijst de werkgevers en werknemers
heden de mogelijkheid om bij aanschaf
Nederland) onlangs hebben geschreven.
op hun verplichtingen voor reïntegratie.
meteen een examenvoucher te kopen.
Het boek behandelt het overheidstoezicht
Bron: VB nieuws, 22 oktober 2008
op particuliere verzekeringsondernemingen
Het voordeel hiervan is dat medewerkers niet apart het examen hoeven te decla-
Basistarief AFM 37% omhoog
reren bij hun werkgever. De betaler krijgt
verzekeraars van belang zijn. De auteurs
Het basisbedrag voor doorlopend toezicht
ineen. Bovendien kan de medewerker het
zijn ervan uitgegaan dat niemand een wet
van de AFM stijgt in 2008 met 37% van
examen nu tot vier dagen van tevoren
van het eerste tot het laatste artikel leest.
€ 900 naar € 1.229 (exclusief BTW),
boeken in plaats van de gebruikelijke
Insteek is daarom om de Wft zo toegan-
terwijl daar tot twintig werknemers per fte
14 dagen voor de examendatum.
kelijk mogelijk te maken. In het boek
€ 203,24 bijkomt en vanaf 21 werk-
en gaat in op alle aspecten uit de Wet op het financiëel toezicht (Wft), die voor
een totaalnota van opleiding en examen
Aanpassing kantorrechtersformule bij ontslag
worden de kernbegrippen van het toezicht
nemers € 184,33. Verder stijgt de prijs
en de kenmerken waaraan verzekeraars
van de AFM-vergunningaanvraag naar
moeten voldoen, uiteengezet.
€ 1.460 en de betrouwbaarheidstoets
De Kring van Kantonrechters heeft be-
Ook belichten de auteurs de wettelijke
beleidsbepaler gaat € 700 kosten. Voor
sloten het rekenmodel voor de toekenning
toezichtvereisten en gaan ze uitgebreid in
de deskundigheidstoets beleidsbepaler
van vergoedingen bij de ontbinding van
op de rol van de toezichthouders, het
wordt € 330 in rekening gebracht.
arbeidsovereenkomsten aan te passen.
toezichtinstrumentarium en de onderlinge
De forse prijsstijgingen hebben tot veront-
Naar verwachting zal vanaf 1 januari 2009
samenwerking op nationaal en inter-
waardigde reacties geleid. Die hebben tot
met deze aanbevelingen gewerkt gaan
nationaal niveau. In het boek wordt regel-
op heden niet tot aanpassing van de
worden.
matig naar wetteksten verwezen. Het boek
tarieven geleid.
is uitgegeven bij Kluwer in de reeks Recht en Praktijk, ISBN 9789013059052.
Minder regels bij ziekmelding werknemers
NIBE-SVV start PE-service en introduceert examenvoucher Bedrijven die in kaart willen brengen
Vanaf 1 november wordt het werkgevers
welke diploma’s en welke PE-plichten
administratief makkelijker gemaakt bij
hun medewerkers hebben, kunnen vanaf
ziekte van hun werknemers. De wets-
1 januari 2009 een beroep doen op de
wijziging, die op die datum in werking is
PE-service van Nibe-SVV.
getreden, betekent onder meer dat
”Met deze PE-service hoeft een onder-
werkgevers hun zieke werknemer pas in
nemer niet meer in de gaten te houden
de 42e week hoeven ziek te melden bij
wat zijn werknemers moeten doen om
De belangrijkste wijzigingen zijn:
aanpassing berekening van de dienst-
aandacht voor arbeidsmarktpositie
jaren; werknemer en financiële positie van
de werkgever; meer maatwerk voor werknemers die bijna met pensioen gaan; verduidelijking van de vergoedingsregeling bij korte dienstverbanden.
Tweede Kamer neemt Reparatie Wft aan
het UWV (nu moet dat in de 13e week)
hun diploma’s geldig te houden”, zegt
De Tweede Kamer heeft de Reparatiewet
en dat de wettelijke hersteldmelding
projectleider Dik van Velzen van Nibe-SVV.
Wft (technische wijzigingen in de Wft)
vervalt. Werkgevers die hun zieke
De service bestaat onder meer uit een
aangenomen. De technische reparaties
werknemer te laat aanmelden kunnen een
uitgebreide inventarisatie en registratie van
op het niveau van AMvB’s worden door-
boete krijgen van maximaal € 455 per
de aanwezige diploma’s en vrijstellingen
gevoerd bij het Reparatiebesluit Wft.
werknemers. Op dit moment wordt de
binnen een bedrijf.
De inwerkingtreding van de wet en het besluit stonden gepland voor 1 juli 2008.
verplichte loondoorbetaling voor werkgevers verlengd voor de periode dat
Cursisten die een opleiding (zelfstudie,
Uitstel tot 1 januari 2009 is aannemelijk. De onderlinge november 2008
7
Het ministerie van Financiën werkt aan de voorbereiding van de Wijzigingswet Wft,
Indexcijfers voor gebouwen-, inboedel- en glasverzekering
die is bedoeld voor meer inhoudelijke
Vanaf 1 november 2008 gelden de volgende indexcijfers:
en/of beleidsmatige wijzigingen in de Wft. De formele consultatie staat gepland voor het najaar van 2008 en de inwerkingtreding wordt waarschijnlijk uitgesteld tot 1 januari 2010 (in plaats van 1 juli 2009).
Handhaving meldplicht door de AFM Verzekeraars zijn volgens de Wft (artikel 4:97) verplicht overtredingen door bemiddelaars met wie zij samenwerken, aan de AFM te melden. De toezichthouder heeft geconstateerd dat de aard, kwaliteit, kwantiteit en snelheid van meldingen variëren. In de toekomst zal de AFM aandacht besteden aan de naleving van
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
december 2007 januari 2008 februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december
gebouwen
inboedels
indexcijfers
1990 = 100
1993 = 100
glasverzekering
151 151 151 155 155 155 159 159 159 164 164 164 162
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
juli juli juli juli juli juli juli juli juli
116,3 120,5 125,2 130,8 137,3 142,1 141,6 140,9 141,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
2,0% 3,7% 6,8% 4,4% 2,8% 0% 0% 1,5% 1,7%
Het indexcijfer gebouwen is gekoppeld aan de CBS-reeks Nieuwbouwwoningen outputindex; 2000 = 100. Voor de consistentie wordt dit getal vermenigvuldigd met de factor 1,185484.
de norm en waar nodig optreden. Op de website van de AFM is een brochure gepubliceerd waarin toelichting wordt
de respondenten een autoverzekering
Er komt geen uitzondering voor service-
gegeven op de achtergronden van de
online. Bij Britse inboedelverzekeringen
providers. Wel kunnen deze een bepaald
meldplicht met best practices.
geldt dit voor 38%.
bedrag in rekening brengen aan de
Bron: Am signalen, 17 november 2008
consument en kunnen werkzaamheden
Van internetters sloot 18% autopolis online
Alle bonussen verboden
uitbesteed door de aanbieders. In dat
Van de op internet actieve Nederlanders
Op 6 november 2008 heeft minister Bos
geval dienen de aanbieders wel de uit-
heeft 18% afgelopen jaar een autover-
van Financiën bekend gemaakt een
bestedingsregels in acht nemen.
zekering online gesloten. Dat blijkt uit een
algeheel verbod uit te vaardigen voor
Europees onderzoek van zoekmachine
bonusprovisies. Niet alleen de omzet-
De transparantie- en beloningsregels
Google waar tweeduizend Nederlandse
gerelateerde bonussen zijn vanaf 1 januari
zullen in 2010 worden geëvalueerd.
tegen betaling worden verricht die worden
internetters aan meededen. Volgens
2009 taboe, maar alle bonussen, ook als
Onderzoek moet in het voorjaar van 2010
Google heeft 38% van de respondenten
die bestemd zijn voor het verbeteren van
uitwijzen of de transparantie van beloning
informatie over een autoverzekering online
de kwaliteit van de dienstverlening.
de gewenste markteffecten heeft en of
gezocht. Het aandeel dat niet alleen online
Voor de consument werkt deze uitslag
de positie van de klant daadwerkelijk is
informatie inwon, maar ook daadwerkelijk
waarschijnlijk positief uit, maar de NBVA,
verbeterd, de balans zelf is niet aan de
online een autoverzekering sloot was
NVA en VvHN vinden dat er een uitzon-
orde. Die wordt 50/50 (afsluit- versus
13%. De overige 25% (van de eerder
dering gemaakt had moet worden voor
doorloopprovisie).
genoemde 38%) sloot de autoverzekering
de kwaliteitsbonussen. Deze verenigingen
niet online. Een klein deel zocht informatie
vragen zich af of een totaalverbod op
De andere Bgfo-wijzigingen per 1 januari
juist offline, maar sloot de polis vervolgens
bonusprovisies en de balansvoorstellen
zelf op internet. De Nederlandse cijfers
niet in strijd is met het Europese recht,
steken mager af bij het Verenigd
omdat de MiFiD-regels leidend behoren
complexe producten nominaal trans-
Koninkrijk. Daar zocht en sloot 52% van
te zijn.
parant maken, ook de kosten van
8
De onderlinge november 2008
2009 komen neer op:
alle aanbieders moeten alle kosten van
J U R I S P R U D E N T I E
modellen De Ruiter wordt aangepast;
het via een andere online aanbieder, zoals
Verkeersboetes voor rekening werknemer of werkgever!?
de volgende stap van de balans
bijvoorbeeld de ANWB bij wie 1,5% online
In een arrest van 13 juni 2008 heeft de
afsluit/doorloop naar 60/40 wordt met
werd gesloten. Het TNS Nipo onderzoek
Hoge Raad beslist dat verkeersboetes die
een jaar uitgesteld;
vond de eerste zes maanden van dit jaar
geen balans voor niet-complexe
plaats onder ruim 4.000 huishoudens.
zijn opgelegd aan de werkgever, vanwege
producten.
Bron: AM signalen 27 november 2008
werknemer, in beginsel verhaald mogen
(fondsen in) fondsen;
polis bij Centraal Beheer, 13% bij Univé
het begrip ’kosten bemiddelaar’ in de
en 9% bij Postbank. Echter 39% deed
verkeersovertredingen begaan door de worden op de werknemer.
Het gehele plan van wijzigingen in het Bgfo (Besluit gedragstoezicht financiële
Wettelijk kader
ondernemingen is voor advies naar de
De mogelijkheid om als werkgever schade
Raad van State gestuurd. De ministerraad
te verhalen op de werknemer vindt zijn
heeft inmiddels ingestemd met het
grondslag in artikel 7:661 BW. Dit artikel
voorstel. Het ligt in de bedoeling de
bepaalt dat de werknemer jegens de
wijzigingen per 1 januari 2009 in te
werkgever slechts aansprakelijk is bij opzet
voeren, voor zover niet anders bepaald.
of bewuste roekeloosheid. Dit houdt in dat
Pas na het advies van de Raad van State
alleen als er sprake is van opzet of roeke-
zal de letterlijke tekst van het nieuwe Bgfo
loosheid aan de kant van de werknemer
gepubliceerd worden. Het zal voor alle
de werkgever de schade op de werknemer
betrokkenen nog een enorme inspanning
mag verhalen.
zijn om de nieuwe spelregels te vertalen naar de eigen bedrijfsvoering.
Uitspraak Hoge Raad De Hoge Raad is van mening, – in tegen-
Ruim 600.000 autopolissen gesloten via internet
stelling tot eerdere arresten van de Hoge Raad in 2001 en het Hof Den Haag in
Het afgelopen jaar zijn via internet meer
2006 – dat niets erop wijst dat bij de
dan 600.000 autopolissen gesloten, ruim
invoering van de Wet administratiefrechte-
700.000 reis- en annuleringsverzekeringen
lijke handhaving verkeersvoorschriften
en bijna 600.000 zorgverzekeringen.
(WAHV) het de bedoeling van de
TNS Nipo presenteerde deze cijfers
wetgever is geweest om de werkgever de
woensdag op het congres Internet-
boete te laten dragen. Het oordeel van de
verzekeren in Leiden. Volgens TNS Nipo
Hoge Raad is dan ook dat in beginsel de
hebben in totaal circa twee miljoen
werkgever niet draagplichtig is voor de
huishoudens afgelopen jaar online een
verkeersboetes van zijn werknemers.
verzekering gesloten. Ongeveer 2,9 mln
Wel kan de werkgever onder bijzondere
huishoudens van de in totaal zeven
omstandigheden op grond van goed
miljoen in ons land hebben zich afgelopen
werkgeverschap gehouden zijn om de
jaar georiënteerd op het sluiten van een
boete te voldoen. Hier kan volgens de
polis; 2,3 mln deed dat via internet.
Hoge Raad sprake van zijn als bijvoorbeeld
Uit het onderzoek blijkt verder dat
blijkt dat de werkgever het begaan van de
vertrouwde namen als Centraal Beheer,
betreffende verkeersovertreding heeft
Univé, Postbank, FBTO en Ohra het hoogst
bevorderd. In tegenstelling tot de eerder
scoren als het gaat om het online sluiten
gevolgde lijn dat de werkgever alleen de
van een verzekering. Zo sloot 15% zijn
verkeersboetes op de werknemer kon De onderlinge november 2008
9
verhalen indien er sprake was van opzet
opgenomen en de werknemer zich met
voldaan indien de werknemer zich akkoord
of bewuste roekeloosheid, is het nu voor
de regeling akkoord heeft verklaard in een
verklaart met de inhoud van een niet als
de werkgever ook mogelijk om de
begeleidend schrijven zonder de arbeids-
bijlage in schriftelijke vorm bijgevoegd
verkeersboetes te verhalen op de
voorwaardenregeling zelf te ondertekenen?
document waarin een concurrentiebeding
werknemer zonder dat opzet of bewuste roekeloosheid aanwezig is. Hierdoor is het
voorkomt, bijvoorbeeld in geval van De Hoge Raad heeft hierover uitspraak
verwijzing naar een concurrentiebeding dat
voor de werkgever een stuk makkelijker
gedaan. Hij stelt dat aan het schriftelijk-
zich op intranet bevindt, tenzij de
geworden om verkeersboetes op
heidsvereiste is voldaan wanneer de
werknemer daarbij uitdrukkelijk verklaart
werknemers te verhalen dan voorheen en
werknemer een arbeidsovereenkomst,
dat hij met het concurrentiebeding
is het ook mogelijk om hier nadere
waarin een concurrentiebeding is
instemt.
afspraken over te maken, mits niet in strijd
opgenomen, of enig ander geschrift waarin
wordt gehandeld met goed werkgever-
een concurrentiebeding als onderdeel van
Door dit arrest van de Hoge Raad zal veel
schap. Eén kanttekening dient nog wel te
de arbeidsvoorwaarden voorkomt, heeft
eerder dan tot nu toe het geval was,
worden gemaakt: De werkgever moet
ondertekend omdat de werknemer
geconcludeerd worden dat aan het
bedacht zijn op de fiscale consequenties.
daarmee tot uitdrukking brengt dat hij
schriftelijkheidsvereiste is voldaan. Echter,
Indien de werkgever de boete op de
kennis heeft genomen van het concurren-
de voor de werkgever meest veilige weg
werknemer niet verhaalt terwijl daar wel
tiebeding zoals dat in schriftelijke vorm
is toch nog altijd het opnemen van het concurrentiebeding in de arbeidsovereen-
de mogelijkheid voor is, dan zou dat
aan hem ter hand is gesteld en dat hij
aangemerkt kunnen worden als loon waar
daarmee instemt. In dit geval werd in een
komst.
belasting over dient te worden berekend.
brief gewezen naar bijgevoegde arbeids-
Bron: Recht toe Recht aan, nr. 5 2008,
Bron: Recht toe Recht aan, nr. 5 2008,
voorwaarden, waarin een concurrentie-
mr. G.M. Gerdes, Van Benthem & Keulen
mr. B.C. Houten, Van Benthem & Keulen
beding voorkwam, en verklaarde de werknemer zich door ondertekening van
Het concurrentiebeding en het schriftelijkheidsvereiste
die brief akkoord met die arbeidsvoor-
In artikel 7:653 lid 1 BW zijn twee
aan het schriftelijkheidsvereiste voldaan.
voorwaarden opgenomen waaraan een
Hetzelfde geldt indien in een arbeidsover-
concurrentiebeding moet voldoen wil het
eenkomst naar bijgevoegde arbeidsvoor-
waarden. Volgens de Hoge Raad is dan
geldig zijn: de werknemer moet bij het
waarden wordt verwezen waarin een
aangaan van het concurrentiebeding
concurrentiebeding voorkomt. In beide
meerderjarig zijn en het concurrentie-
gevallen brengt de werknemer door de
beding moet schriftelijk worden overeen-
ondertekening tot uitdrukking dat hij
gekomen.
kennis heeft genomen van het concurrentiebeding zoals dat hem in schriftelijke
Wanneer wordt aan het schriftelijk-
vorm ter hand is gesteld en dat hij
heidsvereiste voldaan?
daarmee instemt. Volgens de Hoge Raad
Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat een
is voor de geldigheid van het concurrentie-
concurrentiebeding niet geldig is wanneer
beding niet vereist dat ook de bijgevoegde
het is opgenomen in een arbeidsre-
arbeidsvoorwaarden waarnaar wordt
glement, in algemene voorwaarden of in
verwezen door de werknemer zijn onder-
een CAO. Veel bedrijven hebben een
tekend. Evenmin is vereist dat de akkoord-
concurrentiebeding opgenomen in hun
verklaring uitdrukkelijk naar de aanvaarding
arbeidsvoorwaardenregeling. Maar is het
van het concurrentiebeding verwijst. Ten
concurrentiebeding ook geldig indien het
overvloede merkt de Hoge Raad nog op
in een arbeidsvoorwaardenregeling is
dat niet aan het schriftelijkheidsvereiste is
10
De onderlinge november 2008
FOV Preventiedag 2008
stichting ontving M. in 2007 en 2008
Brandpreventie: een plicht op veel verschillende fronten
in totaal 286 meldingen, die tot 57 aanhoudingen en 46 opgeloste zaken leidden (met daarbij de kanttekening dat in slechts 50 procent van de gevallen terugkoppeling plaatsvond). Daarnaast
De FOV Preventiedag 2008, op 12 november jongstleden in Hof van
voerde M. een aantal lokale acties in
Wageningen (het voormalige WICC), stond in het teken van brand en het
verband met brandstichting. In Heemskerk/
voorkomen daarvan. Onder leiding van dagvoorzitter Toon Bullens, voorzitter
Beverwijk konden twee aanhoudingen
van de FOV, presenteerden zeven inleiders hun specialistische kennis op
worden verricht en daalde het aantal
dit gebied. Naast een interessant programma bood de dag vanzelfsprekend
branden van honderd naar nul. In Lemmer
een goede gelegenheid voor onderlinge gedachtewisselingen. Ongetwijfeld
vonden twaalf branden plaats en na de
zal ook in die gesprekken schadelastbeheersing een terugkerend thema zijn
actie van M. nog slechts één. Vergelijkbare
geweest.
resultaten waren er in Eersel en Bruchem. Gelet op de gemiddelde schade per
Gerard Valenteijn, directeur van schoor-
producenten en leveranciers van bitumen-
brand van 14.357 euro (in 2006) mag
steentechnisch bedrijf Denito, mocht dit
afdichtingssystemen. Voor het werken met
worden geconcludeerd dat M. verzekeraars
jaar het spits afbijten. Zijn presentatie
open vuur aan daken bestaan twee
behoorlijk veel geld oplevert.
ging over schoorstenen, stookgedrag
normen, NEN 6063 en NVN (voornorm)
en inspectiemogelijkheden. Valenteijn
of ontwerp-NEN 6050. De eerstgenoemde
BRANDWEER EN BRANDPREVENTIE
behandelde om te beginnen een aantal
norm is een eis in het Bouwbesluit.
Veiligheidsdeskundige bij Marsh Nederland
veelvoorkomende oorzaken van schoor-
Niemöller knoopte er het advies aan vast
en vrijwillige brandweerman in Capelle
steenbranden, verdeeld over technische
om altijd voor KOMO-gecertificeerde
aan den IJssel Hans Sevenstern gaf een
of bouwkundige gebreken en foutief
dakbedekkingsmaterialen te kiezen. Ook
uitgebreide presentatie over de brandweer
handelen door de gebruiker. In het
de ontwerp NEN 6050 stelt eisen aan
in Nederland. Hij schetste de brandweer-
verlengde daarvan benadrukte hij het
dakbedekkingsconstructies. Deze moeten
organisatie, stond stil bij de bluswatervoor-
belang van goed onderhoud en inspectie
zo ontworpen zijn, dat werkzaamheden
zieningen en behandelde de ’ins and outs’
van schoorstenen, het laatste bij voorkeur
kunnen worden uitgevoerd met een zo
van de binnenaanval. Door middel van
met een camera. Voor het herstel van
beperkt mogelijke kans op brand. De norm
foto’s en films liet hij zien in welke
slechte kanalen adviseerde Valenteijn de
heeft inmiddels tot de ontwikkeling van
gevallen zo’n binnenaanval wel en niet
toepassing van dubbelwandige pijpen van
nieuwe apparaten en werkmethoden
nuttig is. Tot slot ging Sevenstern in op
metaloterm. Na zijn presentatie, met daar-
geleid. Niemöller liet er daar een aantal
brandpreventie. Deze krijgt om te
in ook nog een film van een schoorsteen-
van zien, bijvoorbeeld bij dakranden,
beginnen vorm in de beoordeling van
brand, waren er opvallend veel vragen en
dakopstanden en dakrandaansluitingen bij
bestemmingsplannen en bouwplannen en
aanvullingen vanuit de zaal. Gevraagd naar
de gevel. Hij zei de definitieve norm NEN
door de afgifte en handhaving (controle)
aantallen zei Valenteijn in te schatten dat
6050 in maart 2009 te verwachten.
van gebruiksvergunningen. Van belang op
er jaarlijks zo’n 2.000 schoorsteenbranden
Vervolgens kan deze dan worden voor-
dit gebied is de komst, naar verwachting
voorkomen, waarvan ongeveer de helft
geschreven door dakdekkers en opdracht-
op 1 januari 2009, van de Wet algemene
een grote gevolgschade heeft.
gevers, maar ook door verzekeraars.
bepalingen omgevingsvergunning (Wabo).
VEILIG WERKEN MET OPEN VUUR
MELDINGEN VAN BRANDSTICHTING
voeging van verschillende vergunningen,
De omgevingsvergunning is de samenLodewijk Niemöller, directeur van Probasys
Ellen Verbeem, communicatiemanager
ontheffingen en toestemmingsvereisten
Benelux, gaf een presentatie over brand-
bij de Stichting Meld Misdaad Anoniem,
voor wonen, ruimte en milieu. Daarnaast
veilig werken met open vuur aan daken.
beantwoordde de vraag of M. verzekeraars
zullen in de nabije toekomst nog Europese
Probasys Benelux is de vereniging van
geld oplevert. Met betrekking tot brand-
richtlijnen worden geïmplementeerd. De onderlinge november 2008
11
RISICO’S VAN ELEKTRICITEIT
Frank Smits, werkzaam bij UNETO-VNI, besprak de risico’s van elektriciteit en hoe deze zo klein mogelijk kunnen worden gehouden. Doordat elektriciteit niet zichtbaar is, worden die risico’s vaak onderschat, terwijl de gevolgen meestal zeer ernstig zijn. Smits ging in op de werkwijze van de Vakgroep B&I (beheer en inspectie) van UNETO-VNI op basis van de normen NEN 3140 en NEN 1010 deel 6 en volgens de eisen van het Certificaat voor Toezicht en BRL 6000. De veiligheidsinspecties in dit kader zijn gericht op bedrijfszekerheid en het opsporen van brandgevaar, door middel van thermografisch onderzoek, het inventariseren van Sprekers op de preventiedag. Staand: Toon Bullens en Frank Smits.
brandgevaar, de analyse van de lichtnet-
Zittend (vlnr): Hans Sevenstern, Michiel Baars, Gerard Valentijn, Rob Lengkeek.
kwaliteit en energieverbruiksmetingen. Smits gaf aan dat ondanks de inzet van diverse inspecterende organisaties nog
ZIN EN ONZIN RONDOM ASBEST
veel ongevallen plaatsvinden, niet zelden met de dood tot gevolg. Hij sloot af met
Michel Baars, directeur van Search
sprekende praktijkvoorbeelden van gevaar-
Ingenieursbureau BV, ging in op de
lijke situaties.
COLOFON
vernieuwde asbestregelgeving. In 2007
De onderlinge is een uitgave van de FOV (Federatie van Onderlinge Verzekeringmaatschappijen in Nederland) en verschijnt 10 keer per jaar in een oplage van 1.250 exemplaren. Leden van de FOV zijn gratis geabonneerd op De onderlinge.
en 2008 is een groot aantal wijzigingen
PREVENTIE EEN PLICHT
doorgevoerd, waaronder de invoering van
De slotact van de Preventiedag was voor
het nieuwe asbestverwijderingsbesluit.
Rob Lengkeek van Bureau Lengkeek,
Dit laatste heeft een veranderde rol van
Laarman & De Hosson. Hij liet een groot
Redactiecommissie:
Fieke Sjoukes Chris van Toor
Met medewerking van: Peter van Steen, Geldermalsen Redactiesecretariaat:
Productie en druk:
Karla van Binsbergen Postbus 92, 3980 CB Bunnik Telefoon 030 - 656 71 60 Telefax 030 - 656 75 04 E-mail
[email protected] Internet www.fov.nl Drukkerij De Eendracht, Schiedam
overheidsinstellingen, een verruimde
aantal foto’s en ook enkele films zien van
inventarisatieplicht en een opleidingsver-
schade als gevolg van branden, explosies,
plichting door de uitvoerende saneerders
overstromingen, sneeuwbuien, hagelbuien
tot gevolg gehad. Een asbestinventarisatie
en stormen. Zijn presentatie maakte nog
is nu verplicht voorafgaande aan sloop,
eens extra helder waarom preventie de
voorafgaande aan verwijderingen van
buitengewoon belangrijke plicht van de
materialen en verontreinigingen en voorafgaande aan werkzaamheden in gebouwen waarin de aanwezigheid van asbest niet kan worden uitgesloten. De verschillende wijzigingen hebben grote gevolgen gehad, ook voor Baars persoonlijk, die al twee
© Overname van (gedeelten van) artikelen is toegestaan mits de bron wordt vermeld. ISSN 0927-6173
12
De onderlinge november 2008
keer gearresteerd is geweest vanwege (de later ingetrokken verdenking van) onvoldoende zorgplicht in dit verband.
verzekeringsindustrie is.
