Dingler
door Cor Casricum
D
e meeste Beverwijkers zullen zich de boekhandel van Dingler in de Breestraat nog goed weten te herinneren. Sinds 1903 was de boekhandel aldaar gevestigd. Wat echter bijna niemand weet is dat er al sinds 1853 een boekhandel was gevestigd. In 1853 namelijk begon François Crevot daar een winkeltje waar hij potloden en pennen per stuk en inkt per maatje verkocht. Het pand waarin de heer Crevot woonde was een ‘herenhuis’, een woning voor de gegoeden, dat zich eigenlijk niet goed leende voor een winkel. Het bedrijf speelde zich dan ook in de rechter voorkamer af. Maar zelfs die ene kamer was nog te groot voor het kleine assortiment. Hij was waarschijnlijk wel een van de eerste winkeliers aan de Breestraat. In 1858 werden het pand en de zaak overgenomen door W.A. Antonijsen die snel tot uitbreiding overging. Bij zijn overlijden in 1868 zetten zijn dochters de winkel voort onder de naam ‘Firma Antoneysen’. In 1895 werd de boekhandel van de heer Slotboom overgenomen. Deze Slotboom was tevens de uitgever van het tweemaal per week verschijnende streekblad.
Van links naar rechts zien we op de linkerfoto, begin vorige eeuw, magazijn De Duif, de meubelzaak Van Mello en met de markies de boekhandel en uitleenbibliotheek van Anthonijssen. De foto ernaast is van latere datum; dan zit Dingler op die locatie.
HGMK Ledenbulletin 36, 2012
Vanaf 1903 werd de heer C. Dingler sr. eigenaar. De zaak bleef in de familie, zou je kunnen zeggen, want W.A. Antonijsen was de grootvader van C. Dingler. Het was voor Dingler een gewaagde sprong omdat hij over geen enkele zakelijke ervaring beschikte. Maar de zaken gingen goed. Er werd aan de zaak een leesgedeelte voor tijdschriften en een bibliotheek verbonden. Behalve schrijfwaren en kantoorartikelen verkocht hij tevens behangselpapier, muziek en muziekinstrumenten (waaronder violen en grammofoons), platen, lijsten, kinderspeelgoed, fotolantaarns en fotoartikelen. Deze bijna ’warenhuis’ te noemen zaak liep al snel zo goed dat Dingler in 1911 het hele pand liet afbreken en een geheel nieuw pand met woongedeelte liet optrekken. De zaak kreeg vanwege de omvang en het uitgebreide boekenen tijdschriftenassortiment al snel de naam ‘Boekenpaleis’. In 1933 werd besloten tot het oprichten van een naamloze vennootschap waarvan Dingler tot 1944 directeur bleef. Direct na de Tweede Wereldoorlog werd vanwege de steeds uitbreidende industrie rond het Noordzeekanaal de verkoop van kantoormachines en -meubelen ter hand genomen. Met name de verkoopleider Ed Buntsma heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld. Rond 1955 kreeg Dingler toestemming van de gemeente om het bovenhuis bij de winkel te betrekken. Na een flinke verbouwing werd de nieuwe en vergrote Boek- en Kantoorboekhandel van de firma C.
113
De winkel op Breestraat 52 eind jaren ’30.
Dingler N.V. op 25 juli 1958 door burgemeester Bruinsma officieel geopend. ‘Dagblad Kennemerland’ gaf diezelfde dag een gedetailleerde beschrijving van de nieuwe verkoopruimte: Een toonbank zal men in de nieuwe verkoopruimte, welke met honderd procent is uitgebreid, niet vinden. Overal staan standaards met boeken, met schrijfbehoeften, met schrijf- en tekenartikelen, met vulpennen, kortom met alles wat des boekhandelaars is. En volkomen gedecentraliseerd. Teneinde hiertoe te komen, moest er ruimte worden gecreëerd en men vond dit in het doen verdwijnen van de ingang naast de oude winkel, welke toegang gaf tot de bovenverdieping. Gang en trap gingen weg. Tussen de bovenverdieping en de begane grond werd een extra etage gebouwd, dat als het ware in de winkelruimte zweeft, er een geheel apart cachet aan geeft en daardoor het recht opeiste om een afzonderlijk karakter te dragen. Hier vindt men dan ook de specialiteiten voor het kantoor. Een brede moderne trap, welke zomaar in het midden van de winkel begint, zonder dat dit vreemd aandoet, verschaft toegang tot deze afdeling, doch gaat ook verder omhoog naar de toonkamers voor kantoormeubelen. Om nu een beschrijving te geven van het interieur, zal de binnentredende aan zijn linkerhand de verschillende boekenafdelingen vinden. Allereerst een grote standaard met een veelheid aan pocketbooks. Hieraan is grote aandacht besteed, als zijnde hèt boek, waar men naar vraagt. Daarnaast de afdelingen met romans, de meer gedegen lectuur, de kinderboeken en tot slot een afdeling met bijbels enz. Overal verspreid treft men kleine tafeltjes aan, waar de gekochte artikelen worden ingepakt. Het voormalige kantoortje aan de achterzijde is nu bij de verkoopruimte getrokken, terwijl het kantoor gevestigd is in een ruimte, welke tot dusver diende als toonkamer; een paar treden lager gelegen. Dit is in feite de eerste verdieping. Hieraan grenzend bevindt zich de kassa, vlak naast de trap. Dan volgt dus op de tweede verdieping de grote winkelruimte, waarin men vanaf de straat binnenkomt – en waarin ook de schrijfbehoeften en de afdeling met zeshonderd geëtaleerde vulpennen opvallen – met daarop volgend de etage, welke de specialiteiten huisvest. Hier staan legio schrijfmachines naast duplicators en rekenmachines, welke op demonstratietafeltjes getoond kunnen worden. Hier vindt men ook kaartsystemen, losbladige kantoorboeken en doorschrijfboekhouding, hetgeen alles gedemonstreerd kan worden. Nog hoger voert de trap om de bezoekers te leiden naar de toonkamers van voor de houten en stalen kantoormeubelen, waaronder de Gispen kleurodesk stalen meubelen welke men ook in de kantoorruimte beneden aantreft en die de grauwe kantoorkleur van weleer met hun blauwe, rode en gele pasteltinten veranderen in een frisse en fleurige omgeving. Een dienstlift is ingebouwd om de artikelen van het magazijn op de bovenverdieping naar de andere etages te transporteren. Een bijna niet zichtbare verlichtingsinstallatie draagt er voorts zorg voor, dat op alle verdiepingen een zee van licht verspreid wordt.
HGMK Ledenbulletin 36, 2012
114
Aan de verbouwing in 1958 ging een opruiming vooraf.
Komen we dan tot slot bij de entree van het gebouw, dan valt de verandering reeds van verre op.. Niets is nagelaten om een zo modern mogelijk geheel te krijgen. Een aparte indruk direct al verschaft de brede luifel, waaronder in blokken de naam prijkt. De glazen gevel daaronder geeft de voorbijgangers gelegenheid om zowel de open-etalage te bezichtigen, als een blik te werpen op het fraaie interieur van de winkel. Na de openingsdag verschijnt in ‘Dagblad Kennemerland’ onder de kop ‘Breestraat blijft winkelstraat No.1’ het volgende artikel:
Advertenties uit 1928.
Het interieur van het kantoorcentrum 1n 1967.
HGMK Ledenbulletin 36, 2012
‘Deze zeer ingrijpende verbouwing is tot stand gekomen op grond van het vertrouwen, dat ik in mijn geboorteplaats heb en uitgaande van de wetenschap, dat welke plannen er ook worden uitgevoerd, de Breestraat immer de voornaamste winkelstraat van onze stad zal blijven’. De heer C. Dingler heeft het vorenstaande gisteren gezegd voorafgaande aan de officiële opening van zijn vergrote boekhandel. Een groot gezelschap was bij de heropening van de zaak aanwezig. In het bijzonder begroette de heer Dingler burgemeester en mevrouw Bruinsma en wethouder Alberda. Teleurstellend was echter de afwezigheid van zijn hoogbejaarde vader, die gedurende 55 jaar zijn werkkracht aan de zaak heeft gegeven, doch wiens gezondheid het niet toeliet deze middag aanwezig te zijn. (…) Reeds sinds enkele jaren had de heer Dingler rondgelopen met het plan een moderne zaak te bouwen, waarin het zelfbedieningssysteem kon worden toegepast, welk systeem ook in deze
115
branche steeds meer veld wint. Thans is deze droom verwezenlijkt en spreker was overtuigd het publiek een zaak te presenteren, die in de IJmond zeker geen slecht figuur slaat. (…) Verder is gesproken door mej. W. Dingler, die zich in het bijzonder over twee dingen verheugde: 1. dat ook in deze verbouwing vaders voetsporen waren gevolgd, 2. dat de boeken nu weer vooraan staan. De heer Klaassens verklankte gelukwensen namens de inkoopvereniging Neco en de heer G.W.P. Stoutenbeek sr. kwalificeerde deze verjaardag van zijn schoonzoon als de meest glorierijke in diens leven. (…)
Burgemeester Bruinsma was ook een van de gasten bij de opening in 1967
‘De Kennemer’ besteedde aan de opening van het pand Breestraat 52 de volgende aandacht: (…) Enkele maanden heeft het bedrijf zich moeten behelpen door de verkoop onder te brengen op de bovenverdieping en de bezoekers van de zaak moeten via een tegen de voorgevel aangebrachte houten trap naar boven. Maar aan deze noodoplossing kwam de vorige week een einde. De nieuwe zaak werd geopend en toen alles goed was te overzien, bleek, dat de mooiste straat van Kennemerland een parel rijker was geworden. Zowel het exterieur als het interieur hebben de stoutste verwachtingen overtroffen. In de boekhandel is gestreefd naar doorvoering van het zelfbedieningssysteem. Standaards met boeken in diverse genres zijn in de verkoopruimte smaakvol opgesteld. De afdeling kantoorboekhandel en vooral de afdeling kantoormeubelen hebben bij de modernisering veel gewonnen. Hoe groot op dit gebied de evolutie is, wordt in de open etalage van de zaak op geestige wijze uitgebeeld. Men ziet daar de boekhouder van 100 jaar geleden, uit de tijd dat boekhandel Dingler werd gesticht en daarnaast een typiste in ’n modern kantoorinterieur. Een interessante en duidelijke voorstelling. (…) Eind 1966 wist C. Dingler beslag te leggen op het pand Breestraat 58 alwaar Simon de Wit tot dan gevestigd was. Nummer 58 zou na een grondige verbouwing ingericht worden voor de afdeling boekhandel, waarbij veel ruimte zou worden gegeven aan het pocketboek. In het pand Breestraat 52 kwam
Van links naar rechts zien we Dingler’s zaak voor kantoorinrichting, Albert Heijn, Herbert Blom en Dingler’s boekhandel in 1967.
HGMK Ledenbulletin 36, 2012
116
C. Dingler poseert hier met zijn zoon en personeel ter gelegenheid van de winkelopening.
hierdoor ruimte vrij voor de verkoop van kantoorboeken, kantoormachines en kantoormeubelen. De snel groeiende vraag naar deze artikelen vroeg al geruime tijd om meer expositieruimte hetgeen mogelijk werd door de boekhandel in een apart pand onder te brengen. De Beverwijkse architect J. Bleeker was de ontwerper van de nieuwe boekhandel, welke op 25 augustus 1967 door burgemeester J.G.S. Bruinsma officieel werd geopend. De leiding van deze boekhandel kwam in handen van de heer R. Noorda die al geruime tijd als chef van de afdeling boekhandel op Breestraat 52 werkzaam was. ‘Dagblad Kennemerland’ besteedde aan deze nieuwe boekhandel het volgende artikel: Gistermiddag heeft burgemeester J.G.S. Bruinsma de tweede zaak van de firma Dinglrer aan de Breestraat geopend. Architect J. Bleeker heeft de voormalige zaak van Simon de Wit omgetoverd tot een fraai boekenpaleis. In de zaak is een luchtverwarming aangebracht waardoor het mogelijk is de deuren van de zaak ook ’s winters open te houden. (…) Een groot aantal genodigden kreeg gistermiddag de gelegenheid de nieuwe aanwinst van de firma Dingler te bezichtigen. Negen jaar geleden opende burgemeester Bruinsma het gemoderniseerde pand op no. 52. ‘Het lijkt allemaal nog zo kort geleden en toch is er in deze korte periode veel gebeurd,’ aldus de heer Bruinsma. ‘In nauwelijks tien jaar hebben zich vele wijzigingen voltrokken of zijn bezig zich te voltrekken.’ (…) ‘De zorgen van de ondernemer zijn in deze tijd niet gering,’ aldus de heer Bruinsma. ‘Er is moed voor nodig om in de sector van het middenstandsbedrijf nieuwe initiatieven te ontwikkelen. De plannen voor de stadssanering zijn in een vergevorderd stadium. Voor de realisering daarvan zullen vele initiatieven van het bedrijfsleven worden gevraagd. Ik ben ervan overtuigd, dat allen met elan de verjonging van onze oude stad zullen meewerken’, besloot de heer Bruinsma zijn openingsrede. Hierop aansluitend heeft Dingler zich vanuit de kantoorboekhandel mede ontwikkeld tot leverancier van complete kantoorinrichtingen. Een en ander had tot gevolg dat het pand Breestraat 52 te klein werd
Vóór de openingsplechtigheid van het pand aan de Koude Horn op 24 september 1979 kon de Beverwijke stadsvlag worden gehesen. Burgemeester Hubers keek toe.
HGMK Ledenbulletin 36, 2012
117
om als bedrijfspand goed te kunnen functioneren. Zodra men kennis kreeg van de bouw van het grote apartementengebouw aan de Koude Horn vormde zich het plan om de benedenverdieping – nummers 1 en 3 – te kopen. Dat resulteerde in de op maandag 24 september 1979 geplande opening. Onder de kop ‘Dingler Kantoorcentrum’ in prachtig nieuw pand wordt hier aandacht aan besteed, waarvan we een gedeelte aanhalen: (…) De heer Dingler sr. sprak in zijn openingswoord grote waardering uit voor de heer Buntsma en voor zijn eigen zoon Cees Dingler jr., die beiden de leiding van het kantoorcentrum in handen hebben en in die hoedanigheid verantwoordelijkheid droegen voor de grote verhuizing. In de toespraak van de heer Dingler sr. klonken echter ook enkele weemoedige woorden door, omdat de Breestraat en Dingler door de jaren heen tot een hechte twee-eenheid waren gevormd, die nu door de expansie verloren is gegaan. Later echter mocht hij van zijn zoon een prachtige tekening in ontvangst nemen van het oude pand aan de Breestraat, als tussenschakel naar vervlogen tijden. (…) In 1985 verhuisde de kantoorboekhandel van de Koude Horn naar het grotere pand Havenstraat 11.
HGMK Ledenbulletin 36, 2012
118
