NYSINGH NIEUWS
20152
DE MAAKINDUSTRIE CIRCULAIRE ECONOMIE | PROCEDEREN IN HET BUITENLAND | ONLINE DOOR VERKOPEN VAN E-BOOKS VAN ZAKJES PLAKKEN TOT SLIMME VERPAKKINGSOPLOSSINGEN | VAN COPYCAT NAAR EIGEN ONTWERP
Genoeg aan een woord.
De maakindustrie in Nederland wordt wel eens gezien als iets van vroeger, voordat de moordende concurrentie van lagelonenlanden de kop opstak. Niets is minder waar, de maakindustrie is springlevend. Zeker een aantal sectoren heeft het nog moeilijk maar ons BNP is aan het groeien. Steeds vaker wordt gesteld dat de maakindustrie de motor van de Nederlandse economie is. Onze export drijft op deze industrie en andere sectoren zoals transport, logistiek en de dienstverlening erom heen, zouden veel minder te doen hebben zonder de maakindustrie. Dat geldt, weliswaar op een andere manier nl. als zakelijke dienstverlener, ook voor ons kantoor. In deze uitgave besteden wij daarom graag aandacht aan de maakindustrie.
Wie produceert maakt gebruik van grondstof-
DE MOTOR VAN ONZE ECONOMIE WILMA VAN INGEN IS BESTUURDER BIJ NYSINGH.
fen, waarvan onze aardbol slechts een beperkte hoeveelheid te bieden heeft. Met de groei van de wereldbevolking en toename van de welvaart in opkomende economieën zullen we slimmer gebruik moeten gaan maken van onze natuurlijke hulpbronnen. Met recyclen kunnen we een eerste stap zetten, maar dat is lang niet voldoende. In een circulaire economie worden alle gebruikte
NYSINGH ACTUEEL UITGELICHT DE MAAKINDUSTRIE CLIËNT AAN HET WOORD DE MAAKINDUSTRIE MAATSCHAPPIJ NYSINGHER NAGERECHT
materialen in een product na het einde van de levensduur nuttig ingezet in hetzelfde of een ander product zonder kwaliteitsverlies. Dat betekent dat we gaan betalen voor het gebruik van goederen, niet voor het daadwerkelijk in eigendom hebben. Dat heeft
Begrip. Nysingh weet er meer van.
uiteraard consequenties voor bijvoorbeeld garanties en eigendomsrechten. Nysingh helpt de pioniers van de circulaire economie om ook juridisch up-to-date te blijven.
U wilt het beste juridische advies, van de beste juristen. Gedegen
belangen die spelen. Daarom investeren we bij Nysingh veel in
en onderbouwd als het moet. Snel en kort als het kan. Prettig en
persoonlijke relaties. Zodat we uiteindelijk aan een half woord
pragmatisch. Dat vereist adviseurs die u en uw branche écht
genoeg hebben om tot het beste resultaat te komen. Daardoor
kennen. Die oprechte interesse hebben in u, uw zaak en in de
weten we er meer van.
Een producent doet er goed aan om te onderzoeken of de intellectuele eigendomsrechten van het ontwerp wel aan hem toebehoren en zo ja, of deze goed zijn veiliggesteld. Dat geldt ook voor producten die in elektronische vorm worden aangeboden, zoals software, boeken en muziek, en op die wijze eenvoudig zijn te kopiëren. De rechter onderzoekt momenteel of een e-boek tweedehands kan worden doorverkocht. Wat de uitkomst ook zal zijn, het laat zien dat het recht haar dynamiek nog niet is verloren. Gelukkig maar. Misschien een wat complex thema voor een voorwoord maar in ieder geval voldoende stof tot nadenken in aanloop naar de zomervakantie!
www.nysingh.nl
Wij wensen u een heerlijke vakantie toe!
04 06 08 12 16 18 22 23
Wilt u eenvoudig op de hoogte blijven van actualiteiten, relevante ontwikkelingen of evenementen in úw en onze praktijk? Volg Nysingh dan op LinkedIn, Twitter en Facebook. Of word lid van één van onze LinkedIngroepen op het gebied van Staatssteun, Aanbestedings- of Onteigeningsrecht.
In de whitepaper ‘Bestuurdersaansprakelijkheid’ leest u de belangrijkste risico’s op het gebied van interne aansprakelijkheid, externe aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad, aansprakelijkheid in geval van faillissement en fiscale aansprakelijkheid. Download deze en andere juridische whitepapers over actuele onderwerpen gratis op
NIEUWE ADVOCATEN
www.nysingh.nl/whitepapers Per 1 maart
NYSINGH VERHUIST BINNEN APELDOORN!
Reeds beschikbare whitepapers:
Marjolein Vels
•
Bestuurdersaansprakelijkheid
kandidaat-notaris Vennootschap & Transacties
Per 1 september 2015 is het nieuwe adres:
•
Het familiestatuut, dat bent u zelf
(locatie Apeldoorn)
Vosselmanstraat 1, 7311 CL Apeldoorn
•
Algemene voorwaarden
Postbus en telefoonnummer blijven ongewijzigd
•
Continuïteit in het familiebedrijf
•
Aandachtspunten bij ICT-contracten
Per 20 april
•
Dossieropbouw in het onderwijs
Jade Joosten
Nysingh zet deze stap om nog efficiënter te kunnen opereren. De
•
Succesvol reorganiseren
advocaat Aansprakelijkheid, Verzekering & Vervoer
stafafdelingen, tot nu toe allemaal gehuisvest in Apeldoorn, verhuizen
•
Rechten en plichten bij een ACM-inval
(locatie Zwolle)
respectievelijk naar Arnhem en Zwolle. In Apeldoorn blijft de
•
Goed onderwijs, goed bestuur…. goed toezicht
corebusiness, de juristen met hun ondersteuning, echter voluit actief. Dit maakt dat onze locatie in Apeldoorn naar een mooi, maar wat kleiner pand kan verhuizen. Omdat Nysingh marktleider is in de regio wil zij Apeldoorn en de omgeving die zij zo goed kent absoluut niet verlaten. Daar is bewust voor gekozen. Kortom, door de beschikbare ruimte op de 3 locaties efficiënter in te vullen, heeft Nysingh de wens om vanuit de 3 locaties te blijven werken niet los hoeven te laten.
Nysingh Actueel | 05
Nysingh Actueel | 04
DOWNLOAD ONZE NIEUWE WHITEPAPER
EENVOUDIG OP DE HOOGTE: VOLG ONS OP LINKEDIN, TWITTER EN FACEBOOK
HET ONLINE DOORVERKOPEN VAN E-BOOKS Uitgelicht | 06
6,00
verzetten tegen verdere distributie van dat exemplaar binnen de
goederen niet verder mag gaan dan noodzakelijk is om te
Europese Economische Ruimte. Is een exemplaar van een ‘papieren’
waarborgen dat deze voor een exemplaar van zijn werk een redelijke
boek voor de eerste maal verkocht dan mag dat exemplaar daarna
koopprijs ontvangt. Heeft de auteursrechthebbende deze koopprijs
dus zonder toestemming van de auteursrechthebbende worden
bij de ‘eerste verkoop’ ontvangen dan mag het auteursrecht er niet
doorverkocht. Het lijkt voor de hand te liggen dat dit ook geldt voor
voor zorgen dat hij bij iedere doorverkoop telkens weer aanspraak
e-books die voor de eerste maal zijn verkocht, zodat ook deze na de
kan maken op een koopprijs. De verkoper dient overigens na de
‘eerste verkoop’ zonder toestemming van de auteursrechthebbende
verkoop wel alle kopieën die hij van het verkochte exemplaar van
Nu boeken steeds meer in digitale vorm, als ‘e-books’,
doorverkocht mogen worden. Omdat een e-book iets wezenlijk
de software heeft gemaakt te verwijderen. Deze uitspraak van het
worden aangeboden, ontstaat ook een steeds grotere markt
anders is dan een ‘papieren’ boek, het is geen tastbare verzameling
EHvJ was destijds revolutionair voor wat betreft de doorverkoop van
voor tweedehands e-books. Het is echter maar de vraag of
papier en inkt, maar een ontastbaar en bovendien eenvoudig te
tweedehands software.
e-books - net als ‘papieren’ boeken – doorverkocht mogen
kopiëren computerbestand, is daarover echter discussie mogelijk.
worden. Begin dit jaar heeft een vereniging van uitgeverijen
Zo is het bijvoorbeeld niet zeker of bij de levering van een e-book
in ieder geval geprobeerd om aan een exploitant van een
wel sprake is van ‘koop’. Mogelijk kwalificeert de levering van een
website een verbod op te laten leggen. Deze exploitant bood
e-book als het leveren van een dienst en is geen sprake van een
op zijn website aan derden de mogelijkheid om tweedehands
‘eerste verkoop’ en dus ook niet van de uitzondering op het recht van
e-books te verhandelen. Volgens de uitgeverijen maakte
de auteursrechthebbende om distributie te verbieden.
de exploitant daarmee inbreuk op de rechten van de
‘HET IS MAAR DE VRAAG OF E-BOOKS – NET ALS ‘PAPIEREN’ BOEKEN – DOORVERKOCHT MOGEN WORDEN.’ Terug naar de e-books Het is maar de vraag of de uitspraak van het EHvJ ook toe te passen is
auteursrechthebbenden van de aangeboden e-books. Deze
De parallel met software
op e-books. Voor e-books geldt namelijk een ander juridisch regime
stelling van de uitgeverijen oogt misschien vreemd, maar
Ook met betrekking tot software speelde de vraag of een legaal
dan voor software. Uit de uitspraak in de zaak van de vereniging
kan vanuit het auteursrecht wel worden verklaard.
verkregen exemplaar van een computerprogramma door de
van uitgeverijen tegen de website-exploitant (januari 2015) blijkt dat
oorspronkelijke (of een opvolgende) koper kon worden doorverkocht.
het gerechtshof Amsterdam er in ieder geval rekening mee houdt
Auteursrecht/licentie
In 2012 heeft het Europese Hof van Justitie van de Europese Unie
dat de economisch georiënteerde redenering uit de uitspraak met
Wanneer je een exemplaar van een ‘papieren’ boek koopt, dan
(EHvJ) geoordeeld dat sprake is van een ‘eerste verkoop’, en dat
betrekking tot software door het EHvJ ook bij e-books zal worden
koop je niet alleen een verzameling papier en inkt. Je koopt ook
doorverkoop dus niet door de auteursrechthebbende kan worden
toegepast. Of dat echt zo is, zal pas blijken als het EHvJ daadwerkelijk
Jasper Scholtens
een auteursrechtelijk beschermd werk. Dat is bij een e-book niet
verboden, als:
een uitspraak doet over het doorverkopen van e-books.
advocaat Ondernemingsrecht
anders, behalve dan dat daarbij geen sprake is van papier en inkt,
•
voor het exemplaar van de software een prijs is betaald die
Vooruitlopend daarop wees het gerechtshof Amsterdam het verzoek
overeenkomt met de economische waarde van dat exemplaar;
om een verbod op doorverkoop van legaal verkregen e-books
het gebruiksrecht (de licentie) met betrekking tot het exemplaar
alvast af. Het ging uiteindelijk alsnog mis voor de exploitant van
van de software voor onbepaalde tijd is verleend.
de website, omdat deze volgens het gerechtshof Amsterdam
€ 9,40
nysingh.nl/scholtens
maar van een computerbestand. Op grond van het auteursrecht heeft de auteursrechthebbende, vaak de schrijver van een boek, het recht om distributie (bijvoorbeeld verkoop, schenking) van
•
Rutger Ketting
exemplaren van zijn werk te verbieden. Uitzondering op die regel
advocaat ICT-recht
is dat de auteursrechthebbende zich na de ‘eerste verkoop’ of
Het EHvJ meent dat de bescherming van de rechten van de
exemplaren van e-books worden aangeboden. De exploitant heeft
eigendomsovergang van een exemplaar van zijn werk niet kan
auteursrechthebbende in het belang van het vrije verkeer van
het verkoopsysteem op zijn website inmiddels aangepast.
nysingh.nl/ketting
€
onvoldoende kon garanderen dat via zijn website geen illegale
Uitgelicht | 07
€ 5,75
De maakindustrie | 09
De maakindustrie | 08
VAN COPYCAT NAAR EIGEN ONTWERP Alle ondernemingen hebben intellectuele eigendomsrechten.
De juridische aandachtspunten waar inbreukmakers en recht-
Denk bijvoorbeeld alleen al aan handelsnaamrechten. Het
hebbenden mee te maken hebben, zullen worden geïllustreerd
enkele gebruik van een naam voor een onderneming doet
aan de hand van de onderneming ‘Funnyture’ (een gefingeerde
automatisch (‘van rechtswege’) handelsnaamrechten ontstaan.
naam). Deze onderneming houdt zich al jaren bezig met de
Een behoorlijk aantal ondernemingen maakt – bewust of
productie en verhandeling van designmeubelen. Funnyture
onbewust – inbreuk op de intellectuele eigendomsrechten
laat haar designmeubelen in China produceren en verhandelt
(hierna: ‘IE-rechten’) van anderen. Sommige ondernemingen
deze vervolgens in Nederland en de rest van Europa. Toen
hebben zelfs hun hele businessmodel gebaseerd op het maken
Funnyture met haar handelsactiviteiten begon, liet zij zich bij het
van inbreuk op de IE-rechten van anderen. Een enkele onder-
‘ontwerpen’ van haar designmeubelen sterk ‘inspireren’ door de
neming maakt de overstap van (vermeende) inbreukmaker
designmeubelen van haar concurrenten. Het duurde niet lang of
naar rechthebbende. In dit artikel beschrijven wij één van
een concurrent van Funnyture herkende haar designmeubelen
Tjibbe Fokkens
deze bijzondere ondernemingen uit de maakindustrie en de
in de door Funnyture verhandelde meubelen en sprak Funnyture
advocaat IE-recht
juridische aandachtspunten waar deze – als inbreukmaker én
aan wegens inbreuk op haar IE-rechten.
Pim-André van Egmond advocaat IE-recht nysingh.nl/van-egmond
nysingh.nl/fokkens
rechthebbende – mee te maken heeft gehad.
beschermd? Dat is niet zo als hetzelfde ontwerp eerder door een
geadviseerd een schikking te treffen met haar concurrent. Nadat
negeren, daarmee zou de eventuele schade van betrokkenen
ander dan de concurrent van Funnyture op de markt werd gebracht.
Funnyture eieren voor haar geld had gekozen en leergeld had
Nadat Funnyture haar IE-rechten had veiliggesteld, bracht zij de
alleen maar verder oplopen. Had de concurrent van Funnyture, die
Is het meubel beschermd door (on)geregistreerde modelrechten?
betaald, besloot zij haar zaken voortaan anders aan te pakken.
zelfstandig door haar ontworpen designmeubelen op de markt.
haar beschuldigde van inbreuk op IE-rechten, een punt? Zo niet, dan
Rusten de rechten wel bij de concurrent van Funnyture en niet
Funnyture nam twee ontwerpers in dienst, die oorspronkelijke
De creatieve en oorspronkelijke meubelen werden een groot
konden de claims gemotiveerd worden weerlegd en afgewezen.
bijvoorbeeld bij een derde (zoals een extern ontwerpbureau)?
en originele designmeubelen voor haar gingen ontwerpen. Nu
succes. Zoals dat geldt voor alle succesvolle producten, werden de
was het zaak voor Funnyture om haar IE-rechten op haar nieuwe
designmeubelen van Funnyture vervolgens ook nagemaakt. Om
designmeubelen veilig te stellen. In dit kader bespreken wij enige
haar reputatie te beschermen en haar ontwerpen exclusief te houden
aandachtspunten.
en niet te laten verwateren in het lagere segment, treedt Funnyture
Zo ja, dan was het niet raadzaam om de inbreuk hardnekkig te
De maakindustrie | 10
ontkennen, omdat partijen zo onnodig op kosten worden gejaagd. Dergelijke kosten zullen uiteindelijk vaak ten laste komen van de
‘ALLE ONDERNEMINGEN HEBBEN INTELLECTUELE EIGENDOMSRECHTEN.’
met succes op tegen copycats in heel Europa. Mocht je meer willen
inbreukmaker. In een dergelijk geval moet er aan damage control worden gedaan. Dit betekent dat door de inbreukmaker zo spoedig
Vervolgens dient te worden beoordeeld of het beweerdelijk
Externe opdrachtnemers die in opdracht ontwerpen maken, hebben
weten over de bescherming van IE-rechten, wordt er inbreuk gemaakt
mogelijk de maatregelen moeten worden genomen, waartoe zij
inbreukmakende product, in dit geval het meubel van Funnyture,
in beginsel de auteursrechten op die ontwerpen. Voor opdrachtgevers
op jouw IE-rechten of word je beschuldigd van inbreuk, neem dan
juridisch verplicht is, waarbij ze natuurlijk niet verder hoeft te
ook echt inbreuk maakt. Maakt het model van Funnyture’s meubel
is het dan ook van belang dat deze auteursrechten aan haar worden
vooral contact op met ons Team Intellectueel Eigendom of bezoek
gaan dan noodzakelijk is. Wanneer een inbreuk professioneel en
een zelfde totaalindruk als het model van haar concurrent? Vormt
overgedragen. Om te kunnen bewijzen dat en wanneer bepaalde
onze website, www.nysingh.nl/ie-recht.html.
deskundig wordt afgehandeld, zullen de negatieve gevolgen voor
het meubel van de beweerdelijk inbreukmaker een slaafse
ontwerpen zijn gemaakt, is het aan te raden om ontwerptekeningen
de inbreukmaker en de rechthebbende beperkt kunnen worden.
nabootsing van het product van eiser? De beantwoording van deze
te (laten) dateren en te (laten) bewaren (bijvoorbeeld door middel
vragen is zowel feitelijk als juridisch van aard. De beoordeling of er sprake is van inbreuk op IE-rechten is niet
‘OM EEN MODEL TE KUNNEN REGISTREREN ZAL HET IN IEDER GEVAL NIEUW MOETEN ZIJN.’
eenvoudig. Deze beoordeling is afhankelijk van de beantwoording
In het geval van Funnyture moest haar designmeubel inderdaad
van veel verschillende vragen. In de eerste plaats dient te worden
inbreukmakend worden geacht. De concurrent bleek de eigenaar
beoordeeld of de eisende partij, de concurrent van Funnyture, wel
van de IE-rechten te zijn en de meubelen leken als twee druppels
echt de rechten heeft die door haar worden geclaimd. Is het meubel
water op elkaar. Wij hebben Funnyture dus geadviseerd te
van een i-DEPOT). Afgezien van auteursrechten, kan het uiterlijk
bijvoorbeeld wel origineel en creatief en dus auteursrechtelijk
stoppen met de verkoop van de inbreukmakende meubelen en
van een voorwerp ook modelrechtelijk worden beschermd. Voor volwaardige en langdurige modelrechtelijke bescherming, dient registratie van het model plaats te vinden. Om een model te kunnen registreren, zal het in ieder geval nieuw moeten zijn. Registratie dient daarom plaats te vinden voordat het model ter beschikking is gesteld aan het publiek, dan wel binnen één jaar nadat het op de markt kwam. Ook merken waaronder producten worden aangeboden en verhandeld, zoals een productnaam of een logo, dienen te worden geregistreerd. Pas na registratie kan een beroep worden gedaan op exclusieve merkenrechten.
De maakindustrie | 11
Funnyture kon de claims van haar concurrent uiteraard niet
Cliënt aan het woord | 12
VAN ZAKJES PLAKKEN TOT SLIMME VERPAKKINGSOPLOSSINGEN Tussen Arnhem en Apeldoorn, verscholen in de bossen van
“Toen ik hier in 1988 in dienst kwam was Schut een internationaal
de Veluwe, ligt het ‘papierdorp’ Eerbeek. We spraken met
verpakkingsbedrijf met productievestigingen in Eerbeek, Etten-Leur en
Bert-Jan van Bolhuis, algemeen directeur van Koninklijke
Lisse. Daarnaast hadden wij verkoopkantoren in Engeland en Duitsland.
Schut over de geschiedenis van dit bijzondere bedrijf en het
Een groot bedrijf dus, met 210 miljoen gulden omzet en 700 man op
belang van de maakindustrie.
de loonlijst. Al die tijd was het een familiebedrijf gebleven en waren de aandelen in handen van de familie Schut. In 1992 vond de familie
Bert-Jan van Bolhuis algemeen directeur Koninklijke Schut
Koninklijke Schut heeft zich in 130 jaar ontwikkeld tot een
de tijd rijp om de aandelen te verkopen. Er werd besloten om contact
toonaangevende verpakkingsexpert. Hoe is dat gegaan?
te zoeken met participatiebedrijven met het idee om Schut naar de
“Schut is in 1886 begonnen met het plakken van papieren zakjes. In
beurs te brengen. In die tijd bestond de parallelmarkt nog en collega
die tijd woog de kruidenier zijn waren af en verpakte dat in puntzakjes.
Van Leer Packaging was op die manier ook naar de beurs gegaan. Wij
Begin vorige eeuw ontstond er vraag naar kartonnen verpakkingen,
waren van plan om dat voorbeeld te volgen. Om diverse redenen is het
eenvoudige verpakkingen zoals kartonnen dozen. Daar is Schut in 1916
uiteindelijk niet zo ver gekomen en besloten de participatiebedrijven
ingestapt. In het begin was dat vrij overzichtelijk: we kochten karton
het bedrijf in delen te verkopen. Eerst werd de tapedivisie verkocht
in, bedrukten dat, waarna het werd gestanst, gevouwen en geplakt. In
en daarna het onderdeel dat flexibele verpakkingen fabriceert. Wat
de loop der jaren groeide de behoefte aan diverse soorten verpakking,
overbleef was de vouwkartonnagedivisie. In 2005, ik was inmiddels
zoals flexibele verpakkingen, verpakkingstapes en banderollen. Met
financieel directeur, merkte ik bij de participatiebedrijven dat zij
het aanbieden van ook die soorten verpakkingen begon de expansie
van hun belang in het bedrijf af wilden. Samen met de toenmalige
van Schut. Eerst werden de producten handmatig in de verpakkingen
algemeen directeur en met steun van de bank hebben we het bedrijf
gedaan. Toen dat werd geautomatiseerd zijn wij ook verpakkingslijnen
teruggekocht. Sinds 1986 heet het bedrijf Koninklijke Schut.”
gaan aanbieden.”
Cliënt aan het woord | 13
KONINKLIJKE SCHUT:
Waar heeft Schut dit predicaat aan te danken?
werken bij Schut Packaging en Schut Systems ongeveer 110 mensen en
“Om het predicaat Koninklijk te krijgen moet aan een aantal voorwaarden
behalen we rond de 20 miljoen euro omzet.”
Cliënt aan het woord | 14
werknemers in dienst hebben en je moet een onderscheidende rol
Hoe zit het met de duurzaamheid van de verpakkingen?
spelen in de branche. Verder moet de onderneming aantoonbaar stabiel
“Het karton dat wij voor onze verpakkingen gebruiken is duurzaam, omdat
zijn en een goede (financiële) reputatie hebben. Zo komt onder andere
het uit productiebossen afkomstig is. Als een boom wordt omgehakt
de arbeidsinspectie over de vloer om te controleren of alles volgens
worden er minimaal twee nieuwe voor geplant. Bovendien is het karton
de regels gaat en wordt de directie en Raad van Commissarissen op
volledig te recyclen. Bij kunststof is dat anders, al wordt er steeds meer
tal van punten doorgelicht. Overigens ontvang je het predicaat niet
biodegradable plastic gebruikt dat in principe net zo duurzaam is als karton.
voor het leven, maar moet het iedere 25 jaar worden bestendigd. We
Het probleem is echter dat mensen dat vaak niet doorhebben en het niet in
waren dan ook maar wat blij dat Hare Majesteit ons in 2012 opnieuw
de groene afvalbak gooien waar het hoort.”
het predicaat Koninklijk verleende. De combinatie van verpakkingen en verpakkingsmachines gaf hier de doorslag. Geen ander Nederlands bedrijf biedt dit onder één dak aan.”
‘WIJ ZIJN EEN BELANGRIJKE SPELER IN HET MIDDENSEGMENT, WAAR SERVICE EN FLEXIBILITEIT ERG BELANGRIJK ZIJN.’
Cliënt aan het woord | 15
worden voldaan. Het bedrijf moet 100% Nederlands zijn, meer dan 100
ondernemingsrecht, arbeidsrecht en huurrecht. De advocaten en notarissen
“Ik breek graag een lans voor de maakindustrie. Ik zeg altijd: zonder
van Nysingh staan heel dicht bij de ondernemer en zijn laagdrempelig. Ik
maakindustrie geen innovatie in Nederland. Iedere baan in de
hou van laagdrempeligheid en heb absoluut geen behoefte aan poeha. Ik
maakindustrie betekent anderhalf tot twee banen buiten de sector, onder
Betekent dat ook dat jullie marktleider zijn?
Zijn er bepaalde trends waarneembaar?
vind het fijn als je dingen gewoon bij de naam kunt noemen en weet wat
andere in het transport en de dienstensector. Daarnaast is er een gouden
“Nee. Wij zijn een belangrijke speler in het middensegment, waar
“De laatste tijd worden steeds meer producten niet in de winkel gekocht
je aan elkaar hebt. Waar wij juridische specialiteit nodig hebben bellen wij
regel dat je niet echt innovatief kunt zijn als je niet zelf produceert. Het
service en flexibiliteit erg belangrijk zijn. Er zijn in Nederland ook een
maar via internet. Hier is voor ons nog een belangrijke taak weggelegd:
Nysingh. Als ik niet weet welke notaris of advocaat ik nodig heb word ik
is natuurlijk prachtig om een innovatie in gang te zetten maar op het
aantal zogenaamde ‘cost leaders’, die voornamelijk bulk leveren.
de pakketbezorger komt in de meeste gevallen aan de deur met een
altijd uitstekend naar de juiste persoon doorverwezen.”
moment dat je aan het produceren bent in China dan heb je dat product
Onze verpakkingen leveren wij in de regel in een oplage vanaf zo’n
bruine doos waar een grote sticker ‘breekbaar’ op is geplakt. Er is behoefte
5.000 stuks tot 1.000.000 stuks. Voor hogere oplages kunnen grotere
aan een omdoos die de uitstraling heeft van het gekochte merkproduct.
Eerbeek wordt ook wel ‘the packaging village’ genoemd. Wat kunt u
tekentafel. Het zou fijn zijn als de overheid een meer faciliterende rol zou
marktspelers met meer capaciteit en inkoopvolume tegen een lagere
Uiteindelijk wil de consument beleving hebben. Verpakking moet meer
daar over vertellen?
spelen. Om een voorbeeld te geven: hier in het dorp staan veel fabrieken.
kostprijs leveren. Maar dat gaat ten koste van de flexibiliteit. Als een
zijn dan alleen bescherming van het product. De verpakking is bepalend
“Eerbeek is een echt papierdorp. Veel bedrijven zijn afhankelijk van elkaar:
Als je daar vlakbij woningen laat bouwen dan krijg je gedonder. Als de
fabrikant als Unilever bijvoorbeeld een Dove moederdagverpakking
voor de aankoop van een product. Daar ligt onze specialiteit: een
het ene bedrijf levert basismateriaal, een ander machines en ons afval
overheid wat meer met de industrie meedenkt slagen we erin om die
nodig heeft en de marketingafdeling pas op het laatste moment weet
verpakking ontwerpen die consumenten verleidt. Wij hebben hier drie
wordt naar een collega in het dorp gebracht die er nieuw papier van
banenmotor in Nederland te houden. Nedcar is een mooi voorbeeld van
welke afbeelding er op de voorkant van de verpakking moet komen,
CAD-ontwerpers (packaging designers), die verpakkingen ontwerpen die
maakt. Die bedrijven hebben elkaar heel hard nodig. We wisselen ook
die banenmotor: er wordt een fabriek neergezet en zwaar geïnvesteerd in
kunnen ze bij ons terecht. Bij de cost leaders moet je zoiets een maand
zowel efficiënt zijn als uitstraling hebben. Wij leveren, kort gezegd, slimme
kennis uit. Een collega begon onlangs met het bedrukken van dozen maar
zaken die goedkoper kunnen worden gedaan door robots. Tegelijkertijd zie
van te voren inboeken. Wij zijn succesvol in de Nederlandse, Belgische
verpakkingsoplossingen.”
had daar geen verstand van. Toen heb ik een paar van zijn werknemers
je dat ze heel veel mensen binnenhalen die de robots moeten aansturen
een aantal weken bij ons in de fabriek mee laten draaien totdat ze dat
die de auto’s produceren. 55% van de Nederlandse export komt van de
en een deel van de Duitse markt. Wij onderscheiden ons door niet alleen
niet dichtbij je. Innovaties worden bedacht op de productievloer, niet op de
verpakkingen te produceren, maar met name door het ontwikkelen van
Wat is uw ervaring met Nysingh?
onder de knie hadden. Dat soort samenwerking moet je hebben. Als een
maakindustrie. Als die er niet zou zijn zou Nederland er anders voorstaan.
slimme verpakkingsoplossingen. Van ontwerp van de verpakking tot en
“Nysingh heeft ons in 2005 geholpen bij de aandelentransactie en staat
bedrijf verdwijnt, bijvoorbeeld omdat de productie naar het buitenland
Dat wordt nog wel eens vergeten. We kunnen niet leven van het verkopen
met het (machinale) verpakkingsproces bij onze afnemers. Momenteel
ons sindsdien als full service kantoor in de breedte bij in onder andere
wordt verplaatst, dan dondert het hele kaartenhuis in elkaar.”
van polissen en hypotheken. Uiteindelijk moet je producten maken.”
Bij het sluiten van grensoverschrijdende contracten speelt altijd de vraag welk recht van toepassing en welke rechtbank bevoegd wordt verklaard om geschillen te beslechten. De praktijk leert dat het op deze twee punten soms vervelend kan uitpakken als hierover geen, of geen duidelijke afspraken zijn gemaakt.
Een voorbeeld: Een Nederlandse leverancier levert producten aan een Russische afnemer. Na levering en installatie blijkt dat de Russische afnemer ontevreden is over het resultaat en daarom de laatste termijn van de koopsom niet betaalt. In het contract is de International Chamber of Commerce in Moskou aangewezen om eventuele geschillen te beslechten. Een keuze voor het toepasselijk recht is in de overeenkomst niet gemaakt. Omdat er dus in Rusland geprocedeerd
De maakindustrie | 17
De maakindustrie | 16
PROCEDEREN IN HET BUITENLAND
zou moeten worden en niet op voorhand vaststaat welk recht er
de aanhangig gemaakte (arbitrage)procedure zal worden gevoerd
de benoemde arbiters. Nadat over deze onderwerpen een eerste
verweren die de Russische afnemer zelf niet had gevoerd. Na
van toepassing is, maakt de Nederlandse leverancier een kosten/
ook al is vastgesteld: Russisch. Ook de arbiters zijn reeds benoemd
zitting is gehouden, zijn al deze bezwaren afgewezen.
afloop gingen de Nederlandse leverancier en haar advocaten met
batenafweging en ziet hij – eigenlijk tegen zijn zin - af van incasso
en wel op voorspraak van de Russische afnemer. Vanaf dit moment
van de laatste termijn.
wordt Nysingh ingeschakeld. Met een achterstand van 1 - 0.
De maakindustrie | 18
ordner met Russische documenten. In eerste instantie schuift hij deze ordner terzijde. Als er in de maand erna echter steeds meer
‘EEN ZITTING VOOR HET INTERNATIONAL CHAMBER OF COMMERCE IN MOSKOU HEEFT ECHTER NOGAL WAT VOETEN IN AARDE.’
brieven in het Russisch worden bezorgd, ontstaat er enige argwaan.
Een zitting voor het International Chamber of Commerce in Moskou
nog niet uit: na enkele maanden kwam er een vonnis waarin alle
heeft echter nogal wat voeten in de aarde. Om te beginnen werd
vorderingen van de Russische afnemer werden afgewezen. Dit was
de procedure in het Russisch gevoerd, dus alles wat gezegd werd,
een grote opluchting.
diende vertaald te worden door een tolk. De Russische advocaat lieten wij niet tolken, want die diende zijn aandacht erbij te houden.
Al het vorengaande had kunnen worden voorkomen, althans een
Naast de Russische advocaat en onze advocaat van Nysingh, waren
groot deel van de kosten (advocaten, tolken, vertaalkosten etc.) als
Die argwaan slaat om in bezorgdheid als er een Engelstalige brief
Nysingh schakelt haar TAGLaw-partner in Moskou in. Niet alleen
er bij de zitting twee tolken aanwezig: één voor de Nederlandse
er in de overeenkomst een duidelijke rechtskeuze was vastgelegd
binnenkomt. Daaruit blijkt dat er een (arbitrage)procedure tegen het
omdat niet duidelijk is of Nederlands of Russisch recht van toepassing
leverancier en één voor de Nederlandse advocaat. Een heel circus,
(Nederlands recht van toepassing verklaard) en een andere partij
Nederlandse bedrijf aanhangig is gemaakt door de Russische
is op deze zaak, maar ook om een lokale partij te hebben die bekend
met alle kosten van dien. Dit weerhield het International Chamber
was aangewezen in het kader van geschilbeslechting (bijvoorbeeld
afnemer bij de International Chamber of Commerce in
is met de gewoontes en gebruiken in Rusland. Zo is het bijvoorbeeld
of Commerce er niet van om al na 10 minuten de tweede zitting,
de Nederlandse rechter of arbitrage in Parijs of Londen). Iets om
in een Nederlandse procedure geen enkel probleem om kopieën van
nadat zij de formele verweren op de eerste zitting allemaal had
scherp op te zijn!
bepaalde stukken en bescheiden te overleggen. In Rusland mag dat
afgewezen, aan te houden en te verwijzen naar een nieuwe datum.
niet, althans niet als die stukken niet per deel zijn voorzien van een
Tijdens deze tweede zitting stond de inhoudelijke behandeling van
verklaring door de bestuurder van de partij die de stukken overlegt,
de zaak gepland. De advocaat van de Russische afnemer beweerde
dat de kopie een echte kopie is.
namelijk dat hij bepaalde stukken die het International Chamber
Moskou. Uit die brief blijkt tevens, dat op dat moment de taal waarin
of Commerce had moeten doorsturen, niet had ontvangen. Omdat Nadat alle stukken uit de ordner waren vertaald
de arbiters de Russische post wel kennen, had men daar begrip
in het Nederlands, werd samen met de Russische
voor. Dat de Nederlandse leverancier, zijn advocaten en tolken
advocaat en de Nederlandse leverancier een
onverrichterzake naar huis moesten, maakte weinig indruk.
strategie bepaald. Er diende immers verweer te worden gevoerd tegen de vordering van de Russische afnemer. Een arbitraal vonnis,
‘OMDAT DE ARBITERS DE RUSSISCHE POST WEL KENNEN, HAD MEN DAAR BEGRIP VOOR.’
gewezen in Rusland, is namelijk executeerbaar in Nederland. Om niet gelijk in het inhoudelijk debat terecht te komen, is eerst bezwaar
Er was dus een derde zitting noodzakelijk. Tijdens deze zitting was
gemaakt over de wijze waarop de Russische
het circus pas echt compleet. Iedereen was aanwezig. Dat betekende
leverancier de procedure was gestart. Ook is
meer dan 12 man in een te klein kamertje waar eigenlijk maar
Rob Klein
er bezwaar gemaakt tegen de taal waarin de
plek was voor 6 stoelen. Tijdens de zitting hielpen de arbiters de
advocaat Ondernemingsrecht
procedure gevoerd diende te worden en tegen
Russische afnemer en wezen zij hem op mogelijk nog te formuleren
nysingh.nl/klein
De maakindustrie | 19
Een paar maanden later ontvangt de Nederlandse leverancier een
een slecht gevoel naar huis. Gelukkig zijn de wonderen de wereld
sterke groei door, dus het is niet vreemd dat ook bedrijven zich gaan
Bij nieuwe eigendomsconstructies worden juridisch grijze gebieden
lineaire model komt grofweg neer op: kopen, gebruiken en weggooien.
afvragen of het noodzakelijk is dat ze die machine of klimaatinstallatie
betreden. Een producent die zich voorheen leverancier noemde is
De circulaire economie behelst een economisch systeem dat gericht
eigenlijk moeten bezitten of dat een leaseconstructie interessanter is. In
ineens dienstverlener geworden. Dat brengt nogal wat consequenties
is op maximaal hergebruik van producten en grondstoffen waarbij
toenemende mate bieden producenten hun producten aan op basis van
met zich mee. Producenten leggen hun werkkapitaal voor lange tijd vast
waardevernietiging wordt geminimaliseerd. Dat betekent dat we gaan
een gebruiksovereenkomst in plaats van deze te verkopen. Ze garanderen
in grondstoffen, hetgeen andere financieringsconstructies vergt dan het
betalen voor het gebruik van goederen, niet voor het daadwerkelijk in
dat ze deze na afloop van de overeenkomst weer terugnemen en de
geval is als zij hun producten verkopen.
eigendom hebben.
onderdelen en grondstoffen waaruit het product bestaat gebruiken om er een nieuw, gelijkwaardig product mee te fabriceren.
de machines die zij met dit geld willen aanschaffen geen eigendom
In een circulaire economie worden alle gebruikte materialen in een
DE JURIDISCHE DILEMMA’S VAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE
Een bank zal een onderneming niet graag een lening verschaffen als
product na het einde van de levensduur nuttig ingezet in hetzelfde
In verschillende rapporten, uitgevoerd door onder andere McKinsey
worden. De eigendomsrechten blijven immers bij de producent. Of kun
of een ander product zonder kwaliteitsverlies. Als alle restproducten
&Co. en Accenture, laten we wel wezen, niet de minsten, is berekend
je het definiëren als ‘gezamenlijk eigendom’? Dat klinkt gemakkelijk,
hergebruikt worden en de producten milieuneutraal zijn geproduceerd
dat overstappen op de circulaire economie in de EU een besparing van
maar in juridische zin komt daar uiteraard het een en ander bij kijken.
is deze kringloop compleet. De circulaire economie vervangt hiermee
enkele procenten van het bbp kan opleveren. Nu is het mijns inziens
het concept ‘einde levensduur’ van producten door ‘herstel’ en heeft
niet zinvol om je blind te staren op dit soort projecties aangaande een
Datzelfde geldt bij het faillissement van een bedrijf. Is het eigendom
als doel afval te minimaliseren door een aangepast ontwerp van
concept dat nog in de kinderschoenen staat, maar het sterkt mij wel in
op papier hetzelfde als het juridisch eigendom? Wet- en regelgeving op
materialen, producten, systemen en - daarmee ook onvermijdelijk –
het vertrouwen dat de circulaire economie levensvatbaar is.
het gebied van eigendomsrechten zijn ontworpen voor de traditionele lineaire economie. Leasen en ‘performance based’ contracten vallen in
bedrijfsmodellen. Omdat de prestatie van het product de waarde bepaalt, is het leveren van de juiste kwaliteit nog meer dan voorheen in het
Juridische vragen
strikt juridische zin noch onder koop, noch onder huur. Nog ingewikkelder
belang van de producent. Het circulaire systeem kent twee kringlopen
De Stichting Circulaire Economie is een platform waar professionals
wordt het als bijvoorbeeld een bedrijfspand via een systeem van
van materialen. Een biologische kringloop, waarin reststoffen na gebruik
uit bedrijfsleven, overheid, non-profit organisaties, de wetenschap
onderaannemers door meerdere partijen wordt gebouwd. Het vergt een
veilig terugvloeien in de natuur. En een technische kringloop, waarvoor
en onderwijs elkaar ontmoeten en samen aan de slag gaan om het
complexe administratie om het eigendom bij al die onderaannemers
De circulaire economie, die uitgaat van maximaal hergebruik
product en productonderdelen zo zijn ontworpen dat deze op kwalitatief
gedachtegoed verder te ontwikkelen, nieuwe toepassingsmogelijkheden
neer te leggen. Dit soort juridische en contractuele zaken zorgen er op
van grondstoffen, is sterk in opkomst. Er zitten echter nog
hoogwaardig niveau opnieuw gebruikt kunnen worden. Hierdoor blijft
te verkennen en dit verder uit te dragen binnen Nederland. Nysingh is
dit moment voor dat de transactiekosten onverantwoord hoog oplopen.
een aantal haken en ogen aan vast. Nysingh is partner van de
de economische waarde behouden. Circulaire verdienmodellen zullen,
partner van deze stichting en probeert een bijdrage te leveren met haar
Stichting Circulaire Economie. Carla Nijhuis helpt deze stichting
naarmate grondstoffen schaarser worden, steeds interessanter worden
juridische expertise.
om de juridische aspecten te onderzoeken en helpen oplossen.
ten opzichte van het traditionele, lineaire model. Dat geldt overigens
De voorraad grondstoffen op onze planeet is eindig. In een maatschappij
Nysingh houdt de ontwikkelingen rond de circulaire economie goed in de gaten en helpt haar cliënten op weg door ervaringen te delen en het
voor Nederland in grotere mate dan voor andere landen, aangezien wij
Circulaire Economie is een relatief nieuw concept. Dat betekent dat men
relatief weinig grondstoffen in onze bodem hebben.
al snel tegen een aantal juridische dilemma’s aanloopt. Hoe zit het met
geven van juridisch advies.
de rechten en de plichten van iedereen in de keten, van producent tot
die sterk gericht is op consumptie en een wereld waarin drie miljard mensen in opkomende economieën staan te trappelen om ons
De consument accepteert het, nu het bedrijfsleven nog
eindgebruiker, en wie draagt de risico’s? Hoe zit het met de garanties?
Carla Nijhuis
consumptiepatroon te kopiëren is dit een ‘ongemakkelijke waarheid’.
Een bezoek aan een kringloopwinkel is niet meer slechts voorbehouden
Omdat de overheid dit soort innovaties stimuleert met subsidies, rijst ook
advocaat Ondernemingsrecht
Deze ontwikkelingen dwingen ons om op een andere manier tegen
aan mensen met een krap budget, deelautogebruik maakt een
de vraag: wie kunnen er aanspraak maken op deze subsidies?
nysingh.nl/nijhuis
Maatschappij | 21
Maatschappij | 20
productie aan te kijken: van lineair naar circulair denken en doen. Het
Nysingher | 22
MARJOLEIN VELS Kandidaat-notaris Vennootschap & Transacties • nysingh.nl/vels
Hoezeer ik ze ook koester, mijn talenkennis, jazzcollectie en
“Nou dat zit zo meneer, het is namelijk design.” Natuurlijk, dacht ik.
boekenkasten, ik ben me er volledig van bewust dat ik ze gebruik om
Design, het stiefzusje van de evolutie. Aangezien er geen, of althans
te verhullen dat ik in de echte wereld bar weinig klaarspeel. Op de
niet in overvloede, objecten met een theedoekdragende functie op het
risotto na is er niets in mijn huis dat ik zelf heb gemaakt of zou kunnen
strand aanspoelen zit er niets anders op dan zo’n ding te ontwerpen en
maken. Met de dag groeit mijn bewondering voor mensen die dat
te fabriceren. Of het door iemand anders te laten doen en er 30 euro
wel kunnen. Voor mij geen P&W, Tegenlicht of Zembla, maar “How it’s
voor neer te leggen. Als je het zo bekijkt was ik nog goedkoop uit.
made” op Discovery Channel, waarin de fabricage van een huis-tuin-
Geld: Het slaapt een stuk lekkerder als je je zaken goed
Boek: Op dit moment lees ik de Churchill Factor.
geregeld hebt. Geld maakt natuurlijk niet gelukkig,
Ik houd van boeken waar ik wat van op steek.
maar het is wel handig.
Muziek: Ik luister allerlei soorten muziek, van Bach
Kippenvel: Op de skipiste! Een kick na een serie perfecte
tot Armin van Buuren. Ben ook redelijk goed in het
carve-bochten op een bijna lege piste.
radio 2 introspel tijdens de top 2000!
Dooddoener: “Zo doen we het al jaren”.
Goed doel: Ik zou niet weten waar ik moet beginnen.
Recht: Wat krom is krijg je moeilijk weer recht.
Ik zou zoveel in de wereld aan willen pakken. Ik zoek
Recht hebben is niet hetzelfde als recht krijgen. Bij
het liever wat dichter bij huis en probeer daar het
de advisering in mijn dossiers probeer ik daar op een
verschil te maken.
en-keukenproduct als rubberen kaplaars of nietmachine van begin tot
heentocht voldoende tijd heeft voor handenarbeid. De terugweg wordt
praktische manier op in te spelen.
Werk versus privé: Denk dat dit één van de uitdagingen
eind in beeld wordt gebracht. Voor allen die te laat geboren zijn om
de Marsreizigers bespaard, omdat er ook al geen ruimte is bedacht
Balans: Balans is een mooi streven, zowel privé als
is waar dit we met z’n allen voor staan in dit decennium
de schepping van de aarde mee te maken is dit een royale troostprijs.
voor het vervoeren van brandstof. Die brandstof is bij ons op de aarde
zakelijk en de wisselwerking daartussen. Het is geven
om daar een goede balans in te vinden. Sporten is voor
en nemen, waarbij bij voorkeur uiteindelijk iedere
mij daarbij erg belangrijk.
Zouden de zeloten van IS oude tempels en kunst vernietigen uit
partij tevreden is met het eindresultaat.
Reizen: Ik reis graag, samen met mijn partner.
onmacht om zelf iets grandioos en blijvends neer te zetten, of om er
Die 3D-printer dus, daar zijn wij nog niet klaar mee. Gelukkig blijft
Allergisch: Voor mensen die geen
Maleisie/Borneo, West-USA, Canada, Cuba en Italië.
simpelweg van te genieten? Het zou mij niet verbazen. Zelf heb ik er
er iemand nodig om de ontwerpen te maken waarmee de printer
verantwoordelijkheid nemen.
Allemaal aanraders. Naar Italië namen we de
ook wel eens last van, al gaat dat niet gepaard met dood en verderf.
wordt gevoed. In handen van die analfabeten van IS is zo’n printer dus
Uit je dak: Ik ben buiten (in de natuur) in m’n element:
racefiets mee.
Noem mij geen Kniepstuver, maar toen ik onlangs bij de bouwmarkt 30
ongevaarlijk. Zo zie ja maar, design is zo gek nog niet.
op het paard door het bos, een ritje op de motor, op de
Lijfspreuk: ”What goes around, comes around”. Dat
euro moest neertellen voor een aluminium haakje voor in de keuken,
skilatten of op mijn racefiets in een afdaling.
negativiteit als een boemerang weer terug op je afkomt
dreigden de tandraderen van mijn verstand uit hun verband te schieten.
Stripboek: Ik heb niet zoveel met stripboeken.
en een positieve houding zichzelf beloont.
De haastig erbij geroepen servicemedewerker gaf mij geduldig uitleg:
Naar het schijnt verandert de huidige wijze van productie volledig
‘DE HAASTIG ERBIJ GEROEPEN SERVICEMEDEWERKER GAF MIJ GEDULDIG UITLEG: “NOU DAT ZIT ZO MENEER, HET IS NAMELIJK DESIGN.”’
als wij straks allen een 3D-printer in huis hebben. Deze technologie ontwikkelt zich exponentieel en schijnt zelfs cruciaal te zijn voor een eventuele reis naar Mars, aangezien je van te voren niet weet welke reserveonderdelen je nodig hebt. En de kastruimte in zo’n raket schijnt tegen te vallen. Terwijl je toch zou zeggen dat op die kale planeet ieder verzetje meegenomen zal zijn en dat men ook op de
overigens ook allang op als zij een vlag in het rode zand steken.
Column | 23
DESIGN, HET STIEFZUSJE VAN DE EVOLUTIE
Colofon Nysingh Nieuws 2015 | 2 zestiende jaargang Uitgave Nysingh advocaten-notarissen N.V. Redactie Geri Delfgou Bram Mulder ten Kate Jasper Scholtens Caroline Zandbergen Column en kopij Ivo Teulings, A la Batalla Ontwerp en vormgeving Bureau Kellerman Drukwerk VDA-groep Apeldoorn Vosselmanstraat 260 7311 CL Apeldoorn t. 055 527 12 71 Per 1 september 2015: Vosselmanstraat 1 7311 CL Apeldoorn Arnhem Velperweg 10 6824 BH Arnhem t. 026 357 57 57 Zwolle Burg. Roelenweg 11 8021 EV Zwolle t. 038 425 92 00
www.nysingh.nl
[email protected]
