De Kweekvijver. Opleiding Leiderschap

De Kweekvijver

Opleiding Leiderschap Voor iedereen die werkt in het onderwijs en die zich verder wil bekwamen op het gebied van ambachtelijk en persoonlijk leiderschap.

Dus ook voor jou.

Een vijver vol talenten Scholen hechten veel waarde aan hun medewerkers. Samen zorgen zij voor een leeromgeving waarin zowel leerlingen als collega’s het naar hun zin hebben, zich veilig voelen en vooral het beste uit zichzelf naar boven halen. Een gemotiveerde en motiverende school- of projectleider is daarbij essentieel. Leiding geven aan collega’s doe je niet zomaar. Daar moet je wel wat voor doen. De opleiding Kweekvijver volgen, bijvoorbeeld. Ook komend schooljaar gaat weer een traject van start. Speciaal voor talenten van IRIS, Werkkring en andere samenwerkende scholen.

Kweekvijver, iets voor jou?

Het kweekvijvertraject is voor iedereen die zich verder wil bekwamen op het gebied van leiderschap. Als je de opleiding hebt afgerond kan je aan de slag als school- of teamleider. Maar dat hoeft zeker niet! De opleiding biedt een breed pallet aan vaardigheden waar je ook als LC- of LD-docent, sectieleider/vakgroepvoorzitter of beleidsmedewerker op school veel baat bij hebt. Na afloop ben je in ieder geval een volwaardige gesprekspartner voor het management(team). Hoofdopleider is Ruud Jansen, interne opleider, trainer en coach van IRIS CVO (www.iris-cvo.nl) en tevens opleider bij de managementopleiding Master Integraal Leiderschap van CNA (www.centrumvoornascholing.nl). Hij zal daarbij ondersteund worden door Klaas Loeve als co-opleider. Ook zullen af ten toe gastdocenten een korte workshop geven over leiderschapsthema’s en hoe zij daar in de praktijk mee omgaan. Wil je weten of de opleiding Kweekvijver ook wat voor jou is? Overleg het met je eigen leidinggevende of schoolleider of neem contact op met Ruud Jansen ([email protected] / (06) 43 23 06 70).

‘Ik heb veel geleerd over de school als organisatie en daardoor ben ik ook actiever in de school en laat ik eerder en op een constructieve manier van me horen.’ Joachim Galenkamp, docent Aardrijkskunde en Coördinator Verzuimregistratie op het Herbert Vissers College in Nieuw Vennep.

‘Je krijgt een andere kijk op leiderschap, op waar jouw invloed ligt aan een andere kant dan de managementkant. De opleiding verduidelijkt echt je keuze, ook als je twijfelt of teamleiderschap wel wat voor jou is.’ Willem Verkuil, teamleider havo bovenbouw, SG Jan Arentsz in Alkmaar.

Wat houdt de opleiding in? Voor wie?

De twee hoofdlijnen

De Kweekvijver is voor mensen die: ervaring hebben met projecten, werkgroepen of coaching en begeleiding en die als LC- of LD-docent, sectieleider/vakgroepvoorzitter of coördinator een actieve rol (willen) spelen in de school; ➢ willen onderzoeken of een middenmanagement-functie op het niveau van teamleider een wenselijke en haalbare vervolgstap in de loopbaan kan zijn; ➢ geïnteresseerd en gemotiveerd zijn om te investeren in zichzelf (het eigen loopbaanperspectief) en in de schoolontwikkeling van de eigen school; ➢ nieuwsgierig zijn naar wat ze nog meer kunnen en willen en wie ze nog meer zijn dan de goede docent/collega van nu.

1. Ambachtelijke ontwikkeling (schoolontwikkeling) Dit toon je aan in een praktijkopdracht (project). Je geeft leiding aan een klein project in de eigen school waarbij je oefent met het inhoudelijk en procesmatig aansturen van collega’s (zonder lijnbevoegdheid). Inhoudelijke thema’s: Achtergronddomeinen; schoolomgeving, visie, wet- en regelgeving; Scharnierpunt; de (school)leider als spil/spin in het web; diens rol en functioneren; Sturingsdomeinen; schoolorganisatie, onderwijsorganisatie, personeel, facilitair, cultuur. Sturen in deze domeinen met als doel het verbeteren van het leren van leerlingen; Onderzoeksmatig leiding geven (gebruiken van data in/buiten de school); Verder zal het leiden van projecten en werkgroepen een belangrijk thema zijn (onderwijskundig leiderschap); daarbij ligt de focus op de veranderkundige aspecten (o.a. fasering) van een project en op het sturen van de teamontwikkeling. 2. Persoonlijke professionele ontwikkeling (leiderschap) Dit toon je aan met een systematische reflectie op je eigen persoonlijk leiderschap en in de communicatie naar leden van een kleine werkgroep/projectgroep, het MT en andere collega’s in de school die betrokken zijn bij de praktijkopdracht in de eigen school. Inhoudelijke thema’s: (Jezelf) presenteren en daarop feedback krijgen en geven maakt deel uit van de groepsbijeenkomsten. Daar oefen je met het hanteren van je eigen rol en die van je groepsgenoten als ‘oefenteam’ (groepsdynamica, teamontwikkeling en ‘de schoolleider als procesbegeleider’); Reflectie, feedback, communicatie en gespreksvoering.

Hoe wordt er gewerkt?

Er zijn 15 groepsbijeenkomsten (op donderdagen tussen 15.00 en 21.00 uur) met een tussenperiode van 2 á 4 weken. Tussendoor werk je op school aan het project, maak je opdrachten, lees je literatuur en doe je onderzoekjes in en buiten je eigen school. Een traject van intervisie maakt deel uit van de opleiding (deels tijdens de bijeenkomsten en deels tussen de bijeenkomsten door). Ook werken we met een vorm van collegiale consultatie (leren van en met een maatje). Het is de bedoeling om in de school een interne coach/critical friend te zoeken. Dit kan een schoolleider zijn, maar dat hoeft niet. Ook is het meelopen met/schaduwen van een eigen schoolleider én een schoolleider buiten de eigen school onderdeel van het programma.

Studiebelasting Een opleiding van een jaar die toegang geeft tot de geaccrediteerde schoolleidersopleidingen van CNA ( www.centrumvoornascholing.nl). De studielast bedraagt 560 uur. Die worden grofweg als volgt ingedeeld: 150 uur lestijd (tijdens bijeenkomsten), 175 uur voorbereiding voor de bijeenkomsten en andere opdrachten. Gemiddeld 1 á 2 dagdelen per week aan studiebelasting. De rest van de tijd bestaat uit schoolactiviteiten die je verricht voor je project in de school (inclusief andere opdrachten die daarmee verbonden zijn). Sommige (onderzoeks)opdrachten kunnen alleen op school worden uitgevoerd. Zorg er vooraf voor dat je hier de ruimte, tijd en mogelijkheid voor krijgt binnen je school. Het betreffende project of onderzoek draagt bij aan de ontwikkeling in de school, net als jouw toenemende deskundigheid. Om de 2 á 4 weken vindt op donderdag een werkbijeenkomst plaats (van 15.00 21.00 uur). Twee keer tijdens de opleiding vindt er een tweedaagse opleidingsbijeenkomst plaats (5 dagdelen per tweedaagse, met overnachting). Literatuurstudie, intervisie, (zelf)reflectie, feedback geven en ontvangen, uitvoeren van praktijkopdrachten, schrijven en bijhouden van je portfolio, presentaties en boekbesprekingen, schaduwen van een eigen en een externe schoolleider. Facilitering van de opleiding gebeurt grotendeels vanuit jezelf: contacttijd (ook in de avond), studietijd en uitvoeren van opdrachten in en buiten de school. Je school of het bestuur draagt de kosten van de opleiding, maakt contacttijd vrij in je lesrooster en faciliteert eventueel een deel van de studietijd.

Het is belangrijk voor een effectieve en gemotiveerde deelname dat er goede afspraken worden gemaakt met de schoolleiding over de inzet en facilitering van de deelnemer en de wederzijdse verwachtingen op dit gebied. De opleiding blijkt vaak intensiever dan dat de deelnemer of schoolleider inschatten. Indien gewenst kan er een uitgebreide studiewijzer/studiehandleiding aangevraagd worden die een goed beeld geeft van de inhoud en (pittige) studiebelasting. ➢ Het is tevens essentieel dat de deelnemer in de school de mogelijkheden en de ruimte krijgt om een project te leiden en daarbij enkele collega’s aan te sturen (ook al is er geen lijnverantwoordelijkheid). Verder moet de deelnemer af en toe mee kunnen kijken in de keuken van een eigen schoolleider om zo de praktijk van alledag te ervaren en te observeren (ook bijvoorbeeld MT-overleg of bovenschoolse activiteiten).

De opleiding wordt afgesloten met een certificaat als startbekwaam (school)leider. Daarvoor moet je als deelnemer voldoen aan de volgende beoordelingseisen: Een kwalitatief en kwantitatief voldoende portfolio waarin is opgenomen een uitgebreide schoolanalyse, een verslag van het uitgevoerde project op de eigen school en een verslag van de persoonlijke ontwikkeling als leider; Het uitvoeren van een workshop op de afsluitende werkdag voor collegadeelnemers en leidinggevende collega’s uit de scholen over een leiderschapsthema. Daarin is de profilering van de deelnemer als leider (beeld van de eigen ontwikkeling en ambitie voor vervolgstappen) een verplicht onderdeel; De deelnemers krijgen een uitgebreid mondeling advies van de opleiders (en feedback van hun intervisiegenoten) over hun functioneren als leider tijdens de opleiding en over mogelijke en gewenste vervolgstappen in hun loopbaan (geen assessment). De opleiders zijn als referent beschikbaar; Actieve deelname, proactief gedrag en minimaal 80% aanwezigheidsplicht.

Wat verwachten we van de deelnemers?

Noodzakelijke ondersteuning vanuit de school

Afsluiting

Selectieprocedure en voorlichting Selectie

Werving en selectie verloopt via de teamleiders en schoolopleiders of in overleg met de directie. Waar mogelijk wordt gestreefd naar twee deelnemers per school in verband met het praktijkonderzoek op de eigen school en het collegiaal leren. De opleiding start jaarlijks in september. De geïnteresseerde kan pas deelnemen aan de opleiding als daar vooraf toestemming voor is van de betrokken schoolleider. Voorafgaand aan het opleidingstraject vinden intakegesprekken plaats.

Voorlichting

Jaarlijks vinden in het voorjaar voorlichtingsbijeenkomsten plaats. Voor data en meer informatie wordt verwezen naar de kalender op de website: www.iris-opleiden-ontwikkelen.nl. Voorlichting op maat kun je aanvragen bij de hoofdopleider Ruud Jansen: [email protected] (06) 43230670

‘Door de opleiding krijg je meer inzicht in hoe een school eigenlijk functioneert. De school is echt meer dan de leerlingen en de docenten! De school is complexer dan je als docent denkt en dat schept meer begrip voor de schoolleiding.’ Astrid ten Boom, afdelingsleider vmbo afdeling Zorg en Welzijn, Petrus Canisius College in Alkmaar.

De leiderschapscompetenties (CNA) Omdat de kweekvijver is opgezet in samenwerking met CNA en de mogelijkheid biedt voor doorstroming naar de schoolleidersopleidingen van CNA, volgen hieronder de vereiste leiderschapscompetenties.

De middelen of instrumenten die de schoolleider kan gebruiken ter optimalisering van de leerlingresultaten zijn ingebed in vier domeinen waarop de schoolleider stuurt.

De vijf basiscompetenties:

De schoolleider is in feite: • een organisatieontwikkelaar: door handelingen die gericht zijn op het structuur-/cultuurdomein; • een cultuurmanager: via de strategieën die worden gevormd door handelingen gericht op de cultuur in de school; • een onderwijskundig leider: door het aansturen en ondersteunen van het onderwijs en het pedagogisch klimaat, o.a. door coaching en begeleiding van leraren; • een beheersmatig manager: door de gerichtheid op personele zaken en faciliteiten. In verband hiermee komt ook het financieel management om de hoek kijken: een belangrijke vaardigheid voor schoolleiders in deze tijd.

Competentie 1: het creëren van een gezamenlijke visie en richting De schoolleider kan richting geven aan de toekomst van de organisatie en creëert daarvoor commitment door leiding te geven aan het ontwikkelen, concretiseren en communiceren van een gezamenlijke inspirerende visie op leren en onderwijzen. Competentie 2: realiseren van een coherente organisatie ten behoeve van het primaire proces De schoolleider kan in dialoog met medewerkers optimale condities realiseren voor leren en onderwijzen vanuit kennis van de onderlinge samenhang van organisatiekenmerken. Onder organisatiekenmerken verstaan we Structuur, Cultuur, Onderwijsorganisatie, Personeel en Faciliteiten. Competentie 3: bevorderen van samenwerking, leren en onderzoeken De schoolleider kan strategieën hanteren die gericht zijn op het stimuleren en organiseren van samenwerking en professionele ontwikkeling van leraren en stimuleert onderzoek op alle niveaus binnen de organisatie teneinde een continu proces van schoolen onderwijsontwikkeling te realiseren. Vormen van leiderschap die samenwerking, leren en onderzoek bevorderen zijn transformatief, moreel, inspirerend, onderzoeksmatig en gedeeld leiderschap. Competentie 4: strategisch omgaan met de omgeving De schoolleider kan anticiperen op ontwikkelingen in de omgeving en zet de omgeving doelbewust in om onderlinge relaties, onderwijsprocessen en leerresultaten te optimaliseren. Onder omgeving verstaan we bestuur, wet- en regelgeving, ouders, maatschappelijke omgevingen andere relevante organisaties. Competentie 5: analyseren en probleemoplossen (hogere orde denken) De schoolleider kan problemen creatief oplossen door zaken diepgaand te analyseren op basis van adequate informatieverzameling en vanuit alternatieve denkmodellen. Hierbij is hij of zij in staat om verbanden te leggen met persoonlijke waarden en met alle factoren in de bredere organisatie die een rol spelen bij het leren van leerlingen.

Uit: Beroepsprofiel voor schoolleiders in het voortgezet onderwijs. Het beroepsprofiel is in opdracht van de VO-academie ontwikkeld door onderzoekers dr. Inge Andersen en dr. Meta Krüger.

Meer informatie

Ruud Jansen Intern opleider IRIS CVO contact [email protected] (06) 43 23 06 70 informatie www.iris-opleiden-ontwikkelen.nl IRIS, Stichting voor Christelijk Voortgezet Onderwijs bezoekadres Koediefslaan 69 2101 BT Heemstede postadres Postbus 41 2100 AA Heemstede contact (023) 548 38 00 [email protected] informatie www.iris-cvo.nl

De opleiding leiderschap is een initiatief van IRIS CVO voor eigen medewerkers. De opleiding is ook toegankelijk voor medewerkers van de bij Werkkring aangesloten scholen en andere samenwerkende scholen.