Zaterdag 7 Augustus
12e Jaargang
No. 654
1920
DE K U N S T
Een
Algemeen Geïllustreerd en Artistiek Weekblad
Tooneei. Muziek. Beeldende kunsten, Letteren, Bouwkunst, Kunstnijverheid, Tentoonstellingen, ABONNEMENT VOOR NEDERLAND PER
KWARTAAL
F R A N C O PER
Bli vooruitbetaling Voor . «
Buüeniana
—
POST f 3.00
Losse Nummers 25 Cent word, oe oriU me, 60
cent per 3 maanoen vernooga voor
porto
Directeur-Hoofdredacteur: N. H. WOLF
-
MUZIEK-REDACTEUR •
ADVERTENTIÉN
Mode, Sport, Em. 40
CENT PER REGEL
WILLEM
HARMANS
BIJ K O N T R A K T B I Z O N D E R E V O O R W A A R D E N
L E T T E R K . - R E D A C T E U R : FRED. VAN
MONSJOU
De a d v e r t e n t i é n worden geplaatst over vier
- T E L . N. 8474
Proefnummers sieeos op aanvrage verkrnfloaa»
BUREAU
VAN
REDACTIE
EN
A M S T E L 56 - A M S T E R D A M
ADMINISTRATIE -
Kolommen van tachtig regels hoog
« FDFWFRKER*- C AREL ' A BEGEER I W A CROISET VAN UCHELEN, CORN. DOPPER. HENRY ENGELEN, LEO FAUST, JAAP HAMMER WILEMH ' ARMANS; PIETVAN D W H S ^ KNAAP, PIETER KOOMEN, LEO " ™ * - % ™ ^ > £ ^ ^ ^ ^ ™ p. . DE MOOP, M ARTIN PERMYS, ]. K. RENSBURÜ. FS . MIT KLEINE, J, H. SPEENHOFF. HERRE DE VOS, Mr. A. ZELDENRU5T, PH.ZILCKrN C
Tooneei en Bioskoop.
FIRMA J. HERM. S C H K U U t K HEERENGR ACHT 124-128 — AMSTERDAM «»|| Verzekering van K U N S T W E R K E N en M U Z I E K I N S T R U M E N T E N tesen alle denkbare «chade in h u i .. in m u » e a. edurende tramport. op tentoonntellineen enz. — Uiterst billijke voorwaarden. S
In de „ N a t i o n a l e " van 29 Juli 1 9 2 0 , in een feuilleton van zes kolom, doet kollega F r i t s L a p i d o t h zich kennen als een verwoed vijand van de bioskoop. Dit verwondert mij des te meer, omdat L a p i d o t h een man van breeden kijk en buitengewone ontwikkeling i s , — zelf kunstenaar bovendien, en kunst-rechter in vele takken van kunst. Dat hij een hartstochtelijk liefhebber van en voorvechter voor het tooneei is, behoeft nog niet in te sluiten dat hij a priori de bioskoop verfoeit Uit zijn artikel spreekt felle haat. E e n cynisch oordeel over alles en allen, die tot het filmbedrijf behooren, verlokt hem tot uitdrukkingen die hij eigenlijk niet verantwoorden kan. Ook uit kleinigheden spreekt zijne laatdunkendheid en zijne minachting voor de cinematografie. Als hij van tooneelspelers en beroeps-acteurs spreekt, schrijft hij deze woorden zonder eenigerlei satyre. H i j schrijft echter: film-„artisten" en film„ s t e r r e n " , — dus met satyrieke aanhalingsteekens, om aan te toonen dat hij ze „nu j a " als wat-voorartisten-en-wat-voor-sterren-dan-ook beschouwt.. . . ! Hij spreekt van tooneei-directeuren ; maar de bioskoop-directeuren noemt hij bioskoop-/iouc/ers, waarschijnlijk dus bedoeld in den geest zooals men spreekt van kroeg-, bordeel- of pandjeshuis-houders Ik zeide reeds: van een man als F r i t s L a p i d o t h verwondert mij dat. E n nog meer verwondert mij dat van den criticus F r i t s L a p i d o t h , die nu kritiek levert op eene zaak waarvan hij niet op de hoogte is. Schrijft hij niet in de 5de kolom van zijn feuilleton
'| jg
(ik kursiveer): „In mijne vacantie heb ik mij laten overhalen eindelijk
tOeèr eens naar een bioskoop te
gaan. Na vele j ar en zag ik precies weer dezelfde soort van films vertoonen, las ik dezelfde transparantverklaringen, dezelfde brieven,... enz." Hieruit blijkt dus dat L a p i d o t h om de zóóveel jaar eens naar de bioskoop gaat. E n op deze ééns-omde-zooveel-jaar-ondervinding is zijn vernietigend oordeel gegrond. Dit lijkt mij voor het minst genomen : praematuur. E n in elk geval is het niet L a p i d o t h ' s gewoonte, omtrent andere zaken van kunst zóó oppervlakkig een oordeel zich te vormen. W a a r o m dan wèl voor de bioskoop? Is de bioskoop zóóveel minder-waardig dan de „ s p r e k e n d e " tooneelkunst ? Kollega L a p i d o t h zal toch wel willen toegeven, dat ook voor „filmdrama" tooneelspeel-fcunst* noodzakelijk is. O m maar binnen onze eigen grenzen te blijven: hebben grootmeester L o u i s B o u w m e e s t e r en zijne voortreffelijke zuster mevrouw M a n n - B o u w m e e s t e r niet voor de film-camera gespeeld? H e b b e n voorts artiesten als E d u a r d V e r k a d e , J u l i a Cuypers, Mien DuymaervanTwist, Will e m v a n d e r V e e r , F r i t s en L i l y B o u w meester, Jacques Reule, M i e n t j e K l i n g , Cor R u i j s , T i l l y L u s , — om van de mindere goden en godinnen niet te spreken, — hunne talenten
— 614 — voor de film niet ten beste gegeven? Eindelijk: is ook A n n i e B o s i n haar speciaal genre niet met verscheidene buitenlandsche actrices op één lijn te stellen ? In het buitenland hebben beroemdheden van het tooneei, als S c h i l d k r a u t , B a s s e r m a n n , P a u l W e g e n e r , R o s a B e r t e n s , S a r a h Bern hardt, S u z a n n e G r a n d a i s , en vele grootheden van de C o m é d i e Franqaise en het Gymnase, het niet beneden zich geacht, hun spel — dat i s : hun kunst — in dienst te stellen van de film. D i t wetende, waarom schrijft kollega L a p i d o t h laatdunkend over de „ a r t i s t e n " , die spelen voor het witte doek? In ons land èn in het buitenland hebben de grootste schrijvers voor de film geschreven. H e r m a n H e i j e r m a n s stond er „ S c h a k e l s " en „ O p H o o p van Z e gen" voor af, M a e t e r l i n c k zelfs zijn „ B l a u w e Vogel". B e r n s t e i n , H e n r y K i s t e m a e c k e r s , Arthur Schnitzler, GerhartHauptmann, H e r m a n n S u d e r m a n n , al de Fransche tooneelschrijvers van reputatie, alle Engelsche, — ook alle romanciers wien het werd gevraagd, — hebben hunne werken te filmen gegeven. E n dit: ofschoon toch zij in de allereerste plaats óók belanghebbenden zijn bij het opvoeren hunner werken door sprekende acteurs op het tooneei. H ó e verklaart kollega L a p i d o t h dat ? Ik w i l hier volstrekt niet de film in bescherming nemen tegen het tooneei. Maar ik wil er toch wèl op wijzen, dat L a p i d o t h's kritiek onrechtvaardig is. „ N u al langer dan tien jaren klaagt men in alle landen over het feit, dat het tooneei door de bioskoop wordt verdrongen," klaagt hij. „ M e n s c h e n met velerlei specialiteit hebben over het moeilijke vraagstuk gesproken en geschreven. E r is nu al een omvangrijke literatuur over het onderwerp verschenen," zegt hij terecht. E n dan vervolgt hij: „ V o o r a l de tooneeldirecteuren klagen." D i t nu is niet geheel-en-al juist. Ja, er zijn tooneeldirecteuren die klagen- — M a a r . . . de tooneeldirecteuren hebben ten allen tijde geklaagd. Nóóit heeft het tooneei zichzelf kunnen bedruipen. Steeds hebben partikulieren moeten steunen en bijspringen. In het buitenland steunen ook de autoriteiten, steunen stad en land, — steunden ook de vorsten (vóór den oorlog). In óns land hebben stad noch land ooit iets voor het tooneei gedaanE r zijn ook — en er waren steeds — tooneel-directeuren die tevreden zijn. Onder de huidige tooneelbestuurders zijn er verschillende met name bekend. Maar.... er zijn ook Df'os&oop-directeuren die klagen!... W a n t het is niet alles goud dat er blinkt. D o c h de klagende rooneeZ-directeur is normaal. D e klagende oios&oop-directeur is abnormaal.
r V l l l L W E E G HM
In dit blad is óók méér dan ééns het onderwerp ter sprake gebracht. Kollega L a p i d o t h kan dat weten. Maar een argument, waarvan door véél deskundigen de gegrondheid is erkend, heeft de schrijver van het feuilleton in de „ N a t i o n a l e " over het hoofd gezien. Dat argument is — en moeilijk is het te ontkennen — dat het tooneei, juist in de tien jaren waarvan kollega L a p i d o t h spreekt, niet alleen niet vooruit-, maar zelfs sterk achteruit is gegaan. A l l e werkelijke tooneel-artiesten en alle directeuren van ondervinding, — óók de kritiek en een groot deel van het beschaafde publiek, — erkennen dit volmondig. D e staking der tooneelspelers, en de schandelijke tooneelen die zij tijdens de stakingsmaanden hebben te zien gegeven: de relletjes op straat, de vechtpartijen in de schouwburgen, het kolporteeren met schunnige pamfletjes, het werpen met stinkbommen enz. enz., hebben de sympathie van een deel van het publiek voor hun persoon in elk geval niet verhoogd, en het aureool, dat den tooneelkunstenaar omgaf, is verdwenen. D e acteur en de actrice is, sedert de staking, een doodgewone man en een vrouw, die spelen voor hun brood, zooals een timmerman timmert, een metselaar metselt, en ieder ander voor zijn bestaan „ v e c h t " en „ w e r k t " . D e achteruitgang van het tooneei en het verminderen van het artistieke peil van den gemiddelden acteur (of actrice) vaststaande, staat hier tegenover: dat juist ook de laatste tien jaren, — dus in dezelfde periode waarvan kollega L a p i d o t h spreekt, — de cinematografie enorm is vooruitgegaan.
— 615 —
In theorie — en gedeeltelijk ook praktisch — moge heid in kino-schouwburgen, te kust en te keur. Waarom heeft men ditzelfde volk niet geleerd naar waar zijn, dat de heer L a p i d o t h nog dezelfde de tooneel-schouwburgen te gaan ? (soort) films en dezelfde (soort) opschriften en brieven Antwoord op deze vraag: zie de ondernemingsgezag als zoo lang geleden, — in werkelijkheid zal hij zindheid en den koophandelsgeest van onze geldmendit niet kunnen volhouden, want iedereen weet, dat de schen hierboven genoemd. filmfabrikanten alles hebben gedaan om de film te verMaar — nu moet men de bioskoop er geen verwijt beteren, artistiek en technisch, en dat hun dat is gelukt. van gaan maken dat het tooneei hier te lande kwijnt. Wat nu is gedaan om het tooneei te verbeteren? Laat men ruiterlijk zijn en erkennen dat „het tooNiet ontkend kan worden dat mannen als R o yneei" daaraan voor een groot deel zelf schuld heeft. a a r d s en V e r k a d e grooten invloed hebben gehad Laat men vervolgens erkennen dat de zorg voor het op de mise-en-scène, op dekors en kostuums. Maar tooneei niet gelijken tred heeft gehouden met de zorg hebben de tooneelschrijvers meegeholpen, — is ook die de betrokkenen hadden voor de bioskoop. het gemiddelde van de tooneel-literatuur verbeterd? En laat men dan zien wat gedaan kan worden. En — is het jongere geslacht, dat nü op de planLaat men het ook niet zoeken in de „konkurrentie", ken staat, te vergelijken met de artiesten, die een die de bioskoop het tooneei aandoet. kwarteeuw geleden de „jongeren" waren van hun tijd? Het tooneei zelf moet verbeterd worden. Hoe, dat Is ook „de gemiddelde acteur" er op vooruitgegaan? Dit nu kan niet worden toegegeven. Wat vertoond is een tweede vraag. En er moeten fooneeZ-schouwburgen gebouwd Wordt is niet beter dan het tooneei van tien en worden. twintig jaar geleden. Hoe dat moet, — dat weten, behalve de archiEn daarin zit de fout. Laat men het tooneei verbeteren ! — en de toeloop tekten, zeer zeker, en vóór alles, de financiers. N. H . WOLF zal veel grooter zijn. De belangstelling zal stijgen, ongetwijfeld. En er zal geen klagende tooneel-directeur meer zijn. Maar er is nog een andere faktor waardoor het tooneei „kwijnt" ten opzichte van de bioskoop. Niemand kan ontkennen dat het uitgaande publiek in de laatste tien jaren is verveelvoudigd. Wat hiervan de oorzaken zijn, laat ik in het midden. Allerlei faktoren hebben daartoe bijgedragen. Ik herinner alleen maar even aan het ontstaan der „nouveaux riches" in de jaren van de oorlogswinst. . . en nog daarna.
Het
Tooneei verlaten.
Reeds is in de pers medegedeeld, dat mevrouw B e t t y H o l t r o p - V a n G e l d e r , tot vóór de tooneelstaking, vanaf het begin harer loopbaan, verbonden aan de Kon. Vereeniging Het Nederlandsch Tooneei, besloten heeft geen verbintenis meer aan te gaan als tooneelspeelster en dat zij zich verder zal wijden aan de voordrachtkunst. De ondervonden teleurstelling en de, door de houding van vele harer oud-kolleMaar waardoor dit zooveel grooter geworden uit- ga's tijdens de staking, in haar innerlijk geknakte gevoegaande publiek de bioskoop-theaters vult, is zeer ge- lens als kunstenares, deden haar besluiten het tooneei makkelijk te verklaren: vaarwel te zeggen en nog slechts weinig in de openMen heeft eenvoudig in die tien jaren tientallen van baarheid op te treden. bioskoop-theaters opgericht en... men heeft niet den Ook haar zoo talentvolle dochter, mevrouw M a r i e moed en niet de energie gehad om tooneelschouwbur-H o 11 r o p, heeft besloten van het tooneei heen te gaan, om dezelfde redenen als hare moeder. gen te bouwen. Ook op haar heeft het tijdens de staking tegenover Ons volk is een ondernemend volk, maar een prakhaar, door hare oud-kollega's ingenomen, den kunstetisch volk bij uitnemendheid. naar vernederende standpunt, een diepen en grievenOns volk, vooral in de groote steden, bestaat voor den indruk gemaakt. een zeer groot deel van koophandel. Ten slotte — ook W i l l e m v a n der Veerheeft Bekend nu is, dat met het toonèelbedrijf niet veel „te verdienen" valt, maar met het kinobedrijf des te van het tooneei afscheid genomen. Hij aanvaardt eene meer. En ondernemend, en praktisch, en koophandel- belangrijke en verantwoordelijke positie bij de Vickerslievend als ons volk is, heeft het kino-schouwburgen Maatschappij en vertrekt binnenkort daarvoor naar gesticht en géén tooneel-schouwburgen ! Servië. Het volk heeft dus niet geleerd naar den tooneelOns Nederlandsch tooneei heeft dus wèl een beschouwburg te gaan. Het geslacht dat de laatste tien langrijk verlies te boeken! jaren geleerd heeft uit te gaan, vond daartoe gelegen-
— 616 —
Centr aal-Theater. Intieme
Kunst.
E e n zóó voortreffelijk en artistiek zóó sterk programma heeft het Centraal-Theater in geen maanden vertoond ! Niet dat directeur M a x v a n G e l d e r z i j n artiestenensemble niet immer met smaak en zorg weet te kiezen, doch ook een cabaret-directeur is maar een mensch, en de eene maal is ook hij gelukkiger dan de ander. V o o r een deel hangt het ook af van de keuze der artiesten zelf, die hun eigen repertoire immers vormen. E n ook zij zijn de eene keer gelukkiger dan de ander in het vinden van voor hun talent geschikte stukjes.
L i s a Steler
Wanneer tooneelspelers in het Centraal-Theater optreden, kunnen zij slechts uitsluitend komen met stukjes in één bedrijf. D e ondervinding heeft geleerd, dat het publiek, dat dezen schouwburg gewoon is te bezoeken, — ieder theater heeft zijn eigen publiek, — houdt van lichten kost en van veel afwisseling. Blijspelen uit méér dan één akte zijn dus hier uit den booze, — de tooneelspelers zijn verplicht met z.g. intieme- of cabaret-kunst te komen. E n het genre van den Parijschen Grand Guignol mag het niet zijn. Dies is hun keuze uit het één-bedrijfs-repertoire nog meer bepeikt. D e zeven kopstukken van hetResidentie-Ensemble, dat zich na de staking vormde uit de bij het HofstadTooneel niet teruggekeerde tooneelspelers, hebben
zich deze maand in het Centraal-Theater rendez-vous gegeven in een drietal van die één-aktertjes, waarvan het eene al aardiger en geestiger is dan het andere. ,,'t Drempeltje", levensdrama „in drie bedrijven' , laat de verwording zien van een echtgenoot, die vóór het huwelijk zich uitslooft in alle mogelijke attenties en lieftalligheden voor zijn aanstaande vrouw, en reeds na een jaar heel anders van „ s t e m m i n g " is geworden. N a tien jaar neemt hij van zijn vrouw nog nauwelijks notitie. E n haar kleine ongevallen — als 't struikelen over 'n drempeltje — zijn hem zelfs tot een last. K e r c k h o v e n toonde met veel gemak de verwording van den echtgenoot. Mevrouw V a n K e r c k h o v e n - K 1 i n g was het gracieuse slachtoffer. V o l verrassing is ook „ D e Nieuwe F i r m a " , een verfijnd spelletje van een paar hóteldieven. D e heer en mevrouw C h r i s p ij n - M u 1 d e r speelden het beiden vol elegance en met de rust, die men van een paar snuiters, die zij moeten voorstellen, verwachten kan. D e ontknooping was zeer geestig, na een spannende dialoog. E n het milieu — prachtig dat „ n e u t r a l e " dekor in avondstemming ! — was vol atmosfeer. In klimax ging het programma nu naar „ D e V e r stratens", — een guitige komedie van twee huwelijksparen. Mijnheer A en Mevrouw B zijn het samen eens, en Mevrouw A en Mijnheer B zijn het samen eens. D e zaak is alléén : hoe zal mijnheer B en Mevrouw B het elkaar zeggen, dat zij liever, respektievelijk, met Mevrouw A en Mijnheer A hun verdere leven voortzetten.... H e t eene paar geeft door heengaan aan het andere de gelegenheid. Maar als het eindelijk tot eene verklaring komt, blijkt Mijnheer jaloersch te zijn op zijn eigen vrouw, — verfoeit hij den vriend die zijne vrouw had trachten te verleiden en de vriendin die hij voor eene intrigante uitmaakt.... D e beide huwelijksparen blijven bij elkaar. E n de verbazend geestige dialoog — vooral wat C o n s t a n t v. K e r c k h o v e n krijgt te zeggen (en hij doet het met veel „ v e r v e " ) — is zóó prikkelend, dat het publiek reageert op elke stelling, die de spelenden durven te lanceeren. Zelden zag ik een tooneelstukje, dat het zóó deed op het auditorium! D e één-akters werden voorafgegaan door een gedialogiseerd „ A m s t e r d a m s c h Dagboek" van kollega B a r b a r o s s a , over „ D a d a ï s m e " , waarin hij met zijne bekende geestigheid spot met dit nieuwste en krankzinnigste der quasi-moderne jongere zoogenaamde-dichters. E n onderbroken werden zij door een voordracht van H e n r i P o o l m a n over het „ t o a s t e n " , waarmede deze geroetineerde acteur met de prachtige stem-intonaties en typeeringen veel succes behaalde. N a de pauze kwam de „ c l o u " van het program :
617
-
-
618
het optreden der danseressen van de Koninklijke Opera te Stockholm. O o k de Zweedsche hoofdstad bleek dus een modern ballet te bezitten, zooals dat hier te lande in 1 91 6 bij onze Opera werd ingevoerd. D o c h te Stockholm is het ballet niet geschoeid op voet van Dalcrozeopleiding, doch blijkt de Italiaansche balletschool aan den dans ten grondslag te liggen. Sommige danskundigen prefereeren deze opleiding. E n ten onzent is o. a. de bekende dansleeraar en balletdeskundige J a m e s M e i j e r F i l s een voorstander van deze methode. H i j stelt den eisch: de techniek van het oude ballet; daarna opleiding tot vrije plastiek. T o t welke kombinaties deze methode kan leiden, toonden ons de dames van de Zweedsche Koninklijke Opera. Z i j behaalden veel succes, — zoowel L i s a S t e i e r met haar solodansen als het geheele ensemble met een wals van S t r a u s s. A a n directeur V a n G e l d e r de eer, dat hij ons weer met dit dans-ensemble kennis deed maken. D e eiken avond uitverkochte schouwburg bewijst, hoezeer men te Amsterdam zijn initiatief waardeert. N. H . W .
De Robijnenvorstin Oorspronkelijke operette, tekst en muziek van Harry Streletskie. Voor het eerst opgevoerd op Zaterdag 31 Juli 1920, in het Théatre des Ambassadeurs te Scheveningen. P e r s o n e n: Warschal, pianohandelaar . . . . . Frans Meermans Ruby, zijn dochter . . . . . . . . Else Heinrich Bloemenverkoopster Dolly Grey Vorst van Ostaja Erkouwe Marcel Barger Falcon, pianoleeraar Leo Bernard Goedel, pianostemmer Barney C . Meeley Tromplet, winkelbediende . . . . Danny Goubitz Tuttie Fruttie, dienstbode . . . . Bep van Helden Gorkie, negerzanger William Foster Pierre, kelner A . Cignac Kunstschaatsenrijders Duo Jainczik
D e opvoering van „ D e Robijnenvorstin", die wij de vorige week aankondigden, is een succes geworden voor den schrijver-komponist en voor al degenen die er in medewerken. E n dat directeur H a r r y S t r e l e t s k i e zijne operette onder een gelukkig gesternte heeft geschreven, toonde reeds dadelijk de tweede avond, toen het theater wederom prachtig bezet was. H e t succes van den eersten avond herhaalde zich, — nü niet voor een première-publiek, waaronder steeds genoodigden zijn, maar voor het gewone Zondagsche auditorium, waarvan man voor man zijn plaats heeft betaald èn.... waar eischt voor zijn geld.
-
Reeds dadelijk bleek het milieu, waarin het eerste bedrijf speelt, het publiek te behagen: het aardig nagebootste interieur van een piano-magazijn, met echte pianino's en vleugels, — en daarin E l s e H e i n r i c h als de dochter van den piano-handelaar F r a n s M e e r m a n s . Haar moeder heeft indertijd — nog vóór E l s e goed bij kennis was — dus héél jong, het gemeenschappelijk dak verwisseld voor het vrije leven, omdat haar man — Warschal is zijn tooneelnaam — blijkbaar een „houten K l a a s " was. E n E l s e — als dochter van W a r s c h a l : R u b y geheeten — dreigt nu hetzelfde te doen. Een rijk jongmensch, vol uiterlijke aantrekkelijkheid, heeft in haars vaders afwezigheid een vleugel gekocht, en heeft haar tevens uitgenoodigd voor een gekostumeerd artiestenfeest. Z i j zal daar de vorstin van het feest zijn, met het prachtige robijnencollier dat de verleidelijke bezoeker haar belooft. O p het feest — een ijspaleis, zooals men dat te Parijs, Brussel en Berlijn wel vindt — is alles licht en kleur. Schaatsenrijders vertoonen hun kunst op een platvorm van kunst-ijs — véél succes hebben de j a i n c z i k ' s daarmede ! — er is een strijkje ( B a t e n burg! — uitstekend!), er zijn loges met feestgasten bezet, — kortom: het ziet er fleurig en feestelijk uit. R u b y ontmoet er haar kennissen, en haar geleider, die van prinselijken bloede blijkt te zijn, is vol attenties. Maar spoedig zal de bekoring worden verstoord. Een bloemenverkoopster waarschuwt haar voor de verleidelijke kunsten van den jongen prins, en... na een kort onderhoud blijkt dit — R u b y ' s moeder te zijn! Natuurlijk moet Moeder meê naar huis. R u b y zal alles in orde maken. E n in het derde bedrijf, als we allen weer thuis zijn, wordt het echtpaar Warschal verzoend, dank zij R u b y , die met haar gewezen pianoleeraar ( L e o B e r n a r d) ook zelf een gelukkig huwelijksleven tegemoet gaat. Fraai aangekleed, in de regie van E u g è n e B e e c k m a n s, en begeleid door het goed-geschoolde, volle orkest van H e n r i Z e l d e n r u s t (die temperamentvol-dirigeert), is H a r r y S t r e l e t s k i e ' s operette door zijne artiesten tot een volkomen succes gebracht. In de eerste plaats aan E l s e H e i n r i c h , maar daarnaast aan M a r c e l B a r g e r , dien wij in de rol van den prins als operette-zanger zagen debuteeren (hij heeft daar alles voor: figuur, stem, actie, kleeding), komt als solisten de eerepalm toe. O o k de overigen waren uitstekend op hun plaats : D o l l y G r e y in de bescheiden rol van de moeder, het komische trio G o u b i t z — V a n H e l d e n — M e e 1 e y, de tenor B e r n a r d , enz. S t r e l e t s k i e kan met het behaalde succes volkomen tevreden zijn. H e t publiek toonde hetgenotene zéér op prijs te stellen. E n wij o o k ! N.H. W.
—
619 —
Weensche Kinderen.
CABARET-REPERTOIRE MEEST VEELZIJDIG G E N R E SCHRIJFT
Cabaretliedje bij de Film van Willy
C H E F VAN
Mullens
AUTEUR
door
KOND1T1ËN BILLIJK
CHEF VAN DIJK. Repertoire Stella Fontain.
DIJK
S T E L L A
F O N T A I N
EIGEN OPVOERINGSRECHT
Aanvragen kunnrn worden gedaan per adres WEEKBLAD D E KUNST
Alle rechten voorbehouden.
W a t hebben de moeders van Weenen gedaan, Dat ze jammerend ginds langs de wegen gaan ? Maar ze gaan niet alleen, ze torsen een last: Vermagerde vingertjes klemmen zich vast. E n bij ied'ren stap klinkt een doffe zucht, E n het weegeklaag is er niet van de lucht. A c h , wat hebben die stumperds voor kwaad gedaan, Dat ze zóó door de straten van Weenen gaan ? Ja, wat hebben die kind'ren voor kwaad gedaan? W a n t de stakkerdjes hebben geen kleêren aan ! Een ijskoude wind giert de straten door, Maar die lompen zijn daar toch geen dekking voor! E n de moeders, zij wenden zich snikkend af, E n wenschen zich zeiven een rustig graf. W a n t wat hebben zij dan voor leed gedaan, O m met zóó een ontzettende ramp ze te slaan ! W a t hebben de moeders van Weenen gedaan ? Z o u er heel geen beschaving en recht meer bestaan ? W a n t die bloedlooze lipjes smeeken om brood, De onschuldige wezentjes hongeren dood. E n de vaders — zij liggen reeds lang in den grond, G e v e l d door den kogel, — voor kort nog gezond. W a n t dat hebben zij voor kwaad gedaan : Z e zijn tégen hun w i l in de vuurhel gegaan. A r m e kerels, wat hebben z'een kwaad gedaan ! O m als een troep vee naar de slachtbank te gaan ! De mannen zijn dood, hun land is verscheurd, E n er wordt nu alleen nog gejammerd, getreurd. Maar zij, die nog leven, zijn een blijvende klacht, E n werpen een smet op het huidig geslacht.
ALLE SOORTEN ARTIESTEN
O.M. V O O R
E n wij smoren een zucht, en wij plengen een traan, — Laat ons helpen, dan hebben wij iets gedaan ! CHEF VAN DIJK. December 1919.
Kinematografie. „Marian Cooper in Moederliefde". Dezelfde Amerikaansche jury, die wij de vorige week in den Haagschen Princesse-Schouwburg een kapelaan, in „ H e t Geheim van de B i e c h t " , als „ s c h u l d i g " zagen veroordeelen, zagen wij deze week, in het Luxor-Theater van den heer B a r n s t ij n aan den Nieuwendijk, een jonge moeder met algemeene stemmen vrijspreken, ofschoon zij haar man, die haar heiligste gevoelens gekwetst en haarzelve had vertrapt en in het ongeluk gestort, in een oogenblik van onbedwingbare vergeldingskoorts, het leven had ontnomen. De jury had daarbij de sympathie van het publiek, dat de ontgoocheling der van geluk droomende jonge vrouw — in het op de film afgespeelde drama — had meegemaakt. W a n t de „greep uit het leven", die hier vertoond werd, leek w e l aan het werkelijke leven ontleend.... M a r i a n C o o p e r speelde de hoofdrol in dit — over het algemeen: uitnemend gespeelde drama, met eene innigheid, eene zachtheid en eene fijnheid van nuanceering, die haar recht geven op eene allereerste plaats in de internationale kino-wereld. „ M o e d e r liefde" behoort dan ook tot de best gespeelde films, die ik ooit zag, W.
DE BESTE SNELSTE EN MEEST ZAAKKUNOIGE BEMIDDELING
B U R E A U PISUISSE SPUISTRAAT 241-243 TEL. C. 2422 AMSTERDAM
ELK SOORT PUBLIEK
- 620
Van
Hier en Ginder.
In hun atelier „ L o t o s " te Oud-Loosdrecht houden D i r k S m o r e n b u r g en zijne echtgenoote, T u 1 a S m o r e n b u r g D i V i s t a , gedurende de geheele maand Augustus, eene tentoonstelling van hun werk : landschap, bloemen en portretten. W i l l e m M e n g e l b e r g is benoemd tot lid der Rijkskommissie van advies inzake bevordering der toonkunst. In het Museum van Kunstnijverheid te H a a r l e m wordt thans eene tentoonstelling gehouden van negerk u n s t en primitieve I n d o n e s i s c h e p l a s t i e k . P e t e r R a a b e heeft ontslag genomen als kapelmeester van het Nationaltheater te Weimar en zal de leiding aanvaarden van het Stedelijk Orkest te A k e n . De N . R . C t . meldt de oprichting, onder voorzitterschap van mej. I d a P e e l e n , directrice van het Rijksmuseum „ H u i s Lambert van Meerten" te D e l f t , van het , , G e z e 1 s c h a p v o o r C e r a m i e k " , welke vereeniging zich ten doel stelt het bevorderen van de waardeering, studie en kennis der oude ceramiek en daarmede verwante technieken (glas, emailleerkunst, enz.). A d è l e S a n d r o c k z a l i n December hier te lande komen spelen in een kombinatie met A d o 1 p h e E n g e r s. De 100ste opvoering van D e P a r a d i j s v l o e k van A l p h o n s L a u d y , dat van 1 September 1 9 1 9 tot 1 Juni 1 9 2 0 75 maal werd vertoond, zal in de derde week van Augustus worden gegeven te Valkenburg. N a de opvoeringen van „ S t a r k a d d " en „ H e t Offer van A b r a h a m " heeft „ H e t K l a s i e k T o o n e e i " (dir. A l b e r t V o g e l ) in studie genomen het drama „ B r i t a n n i c u s " van R a c i n e in de metrische vertaling van Herman Poort. De rolverdeeling is als volgt : Nero, Albert V o g e l ; Agrippina, mevr. A l e i d a R o e lof sen ; Britannicus, Johan de Meester Jr., Junia, Ellen Vareno ; Burrhus, Louis van Gasteren ; Narcissus, Frits van Dijk; A l b i n a , Louise Kooiman. D e eerste opvoeringen zullen ongeveer 10 Augustus plaats hebben in de openlucht-theaters te Arnhem en te Vught.
In den P 1 a n t a g e - S c h o u w b u r g zal van 7 tot en met 12 Augustus L o u i s B o u w m e e s t e r als Shylock optreden in het ensemble der,,Gekombineerde Tooneelisten". Het R o z e n t h e a t e r z a l nieuw ingericht, en met vergroot tooneei, van I September af bespeeld worden door een gezelschap onder directie van J o h . L a n g e n a k e n , G . A r k e n h o u t en A . v a n K l a v e r e n . T e R o m e heeft een D u i t s c h e ondernemer een operette-theater geopend, waar met veel bijval Johan Strauss wordt gespeeld met Italiaansche teksten. T e S a 1 z b u r g zal R e i n h a r d t „ J e d e r m a n n " laten spelen op het plein vóór den D o m . D e kerk dient als achtergrond. E r wordt gewerkt aan een melo-drama-
TANDTECHNISCHE INRICHTING K U N S T T A N D E N EN GEBITTEN
W . B. J. J A N S E N SPECIALITEIT IN G O U D E N K R O O N - EN BRUCWERK.
Keizersgracht 768 bij de Urrechtschestraat Spreekuur: M A A N D A G , DINSDAG, D O N D E R D A G .
CORN In-
2-4
MULDER.
en Verkoop van Diamanten. Jacob van Lennepkade 105 AMSTERDAM.
F.
LAGEMAN
Van der Hoopstraat 61 - A M S T E R D A M D a m e s - en
HeerenKleedermaker
Speciaal Engelsche stoffen Stalen op aanvraag
Café-Restaurant „DE LA PAIX" Reguliersbreestraat 31-33 Amsterdam Middag- en Avond-Concert
LUNCH - IlltlNHl 3 li Caitt - DINERS
American Drinks - «einekens Bieren
— 621 — tischen uitbouw van het gegeven. E i n a r N i l s o n maakt de muziek, geïnspireerd door de zangeres B a h rM i l d e n b u r g , die ook meezingen zal. M o i s s i is Elckerlyc. N i d d y I m p e k o v e n voert de duivelen aan, en het M o z a r t e u m levert koor en orkest. S a r a h B e r n h a r d t , de 75-jarige, die behalve actrice ook theater-directrice, schilderes, beeldhouwster en schrijfster van mémoires is, heeft nu haar eersten roman geschreven, „ L a P e t i t e l d o l e " zal verschijnen in het blad „ E x c e l s i o r " . De directie der drie stedelijke theaters te A n t w e r p e n is weder voor drie weken vakant verklaard. De stedelijke overheid w i l thans de zaak tot stand brengen door eene regeling, waarbij aan de directeuren van Vlaansch Tooneei, Vlaamsche en Fransche Opera, een vast salaris wordt toegekend en waarbij voor een bepaald bedrag voor een eventueel tekort wordt ingestaan. Vanavond, Zaterdag 7 Augustus,zalindenschouwburg F r a s c a t i het Amsterdamsch Tooneelgezelschap opvoeren: ,,'t H i p p i e " , nieuwe Amsterdamsche klucht, bewerkt door Jan N o o y , muziek van Octave van Aerschot.
Duitsche Schouwburgtekorten.
hebben tekorten van 7 tot 9 millioen, Stuttgart 27» millioen, Karlsruhe 2.3 millioen, Dresden 2 V millioen, Keulen 1.036.900 mark, Leipzig 3V» millioen, Darmstadt 2 U millioen, Krefeld 1 millioen, Saarbrücken 1.372.600 mark, H a l l e 1.272.000 m., Frankfort a.d. M . 6 millioen mark en Mannheim ongeveer 2 millioen. A l l e e n de stadsschouwburg te Hamburg maakt een uitzondering, daar hij dit seizoen 7 0 0 . 0 0 0 M . winst heeft gemaakt. 2
l
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXJCXXXX
S PAVILLON WANDELHOOFD S £
SCHEVENINGEN
x
x x
DAGELIJKS VAN 3 u. 30 T O T 5 u. 30
x x
x *
ZONDAG: POPULAIRE MATINEE 's Avonds 8 uur: G R O O T C O N C E R T
x *
I THÉ TANGO DE FAMILLE 1 X
£
ONDER LEIDING V A N
*
Mr. HANS SCHULTZER
I KURHAUS
BAR I
x
GEVERS DEYNOOTPLEIN
*
x £
HET MEEST I N T I E M E EN L U X U E U S E ONTSPANNINGSLOKAAL DER BADPLAATS
x £
$
MONDAINE A T T R A C T 1 Ë N
x|
*
CABARET ARTISTIQUE SCHEVENINGEN Direclie:
M A X V A N GELDER
Eiken avond aanvang half negen
Pavillon de l'Hótel Central Scheüeningen Het meest moderne Restaurant
De American Bar een bezienswaardigheid DE
DIRECTIE
3
MXXXXXXXXXXXXKXXXXXMXMXXXXXKXXXMXXXMMX
De schouwburgen in Duitschland beleven een slechten tijd. D e tekorten der stedelijke en sraatsschouwburgen — zoo lezen wij in H e t V a d e r l a n d — geven een troosteloos beeld van den toestand. D e staatsschouwburgen in Berlijn en M ü n c h e n
der Badplaats
*
Intieme Kunst Internationaal Programma
PISUISSE en HEMSING in hun Internat. Repertoire ANNEMAR1E-EHMANNS. Fantasie-Danseres. HELA BRANDES, Intern. Chansons. AROSA en RAMIR0.de beroemde Spaansche dansers FRANCETTE MARTIS, DU CABARET-LA LUNE ROUSSE. Wegens enorm succes geprolongeerd!!! ADA SOREL, DEUTSCHLANDS BESTE MTRUGSKÜNSTLERIN BLANCHE de P A U N A C Clair-voyante. Sensation. gedachtenlezeres. JENNY G1LLIAMS, Hollandsche liedjes.
Prijzen der plaatsen Loge en Zaal 1 f 3 50, Zaal 11 f 2.25, met inbegrip van Sted. Belasting en Auteursrecht. Plaatsbespreking dagelijks van 10—4 uur, ook per telefoon Schev. 119.
-
GRAND
622 —
SCHILDERKUNDIG GENOOTSCHAP
THEATRE
P U L C H R I STUDIO
Zcmer-Exploitatie door de N . ï . HET HOFSTAD-TOONEEL
L A N G E V O O R H O U T 15
Directie: Cor van der Lugt Melsert
Om 10.000 dollar
GROEPEN-TENTQONSTELLING
Amerikaansche klucht in drie bedrijven (4tafereelen) van M O N T A G U E GLASS
BONGERS, BRON, IVES BROWNE, Mevr. v. D A M v ISSELT, Mej. v. DEVENTER, DE GROOT, GRONDHOUT, Mevr. HAMEETMAN-SCHLETTE, Mej. v. HASSELT, HINGMAN, Mej. PRUYS v. d. HOEVEN, VAN 'T HOFF, HOYNK v. PAPENDRECHT, KEUS, KONING.
LOUIS D E B R E E als Gast C DE VOS Sr.
HAAG
GEDURENDE DE M A A N D AUGUSTUS
lederen avond ten 8 u. 15
JAN
DEN
A L E X FRANK
Muzikaal Divertissement door het Heuwko-Trio
Zomerprijzen Telefoon Noord 6505 Zondagmiddag 2 u u r M A T I N E E
Hoofdgroep: M e j . M . WANDSCHEER DAGELIJKS V A N 10-4 UUR
Om 10.000 dollar Met Speciale prijzen
Schouwburg „FRASCATI" PL. MIDDENLAAN 4a - Dir. Is. S1MONS, Tel. 3318 N.
THEATER
PATHE g
Z a t e r d a g 7 A u g u s l u s en v o l g e n d e a v o n d e n 8 uur — Z o n d a g m i d d a g 2 uur NIEUW !
NIEUW!
K A L V E R S T R A A T 122, — A M S T E R D A M f T E L E F O O N 6539 (ter beschikking van het publiek)
|
V A N 6 T O T 12 A U G U S T U S
j
T
HIPPIE
Nieuwe Amsterdamsche klucht bewerkt door JAN NOOY Donkere avonturen uit het p kante leven van een Lichte Vrouw.
Mevr. G H A R U E CHAPÜN i n : j
Zomer-prijzen van f 2.— tot f 0.50
Het Ontwaken van een Gewetenj Dramatische Sehets i n 4 afdeclingcn
S
K l u c h t gespeeld door H A R O L D L L O Y D
\
Openluchtspelen te fiergen (N.H)
EEN FATALE VERKLEEDING |
Directie: J A C Q U K S
Hoogmoed komt voorden val | Drama i n 3 afdeelingen S P A T B É - J O U R N A A L ~mm WW P A T H É - R E V U E f
PLANTAGE SCHOUWBURG 1 Fransche Laan, T e l . 5512 N. (Colnot en Poons) Ensemble JACQUES SLUIJTERS Jr.
|
1
ZATERDAG 7 AUGUSTUS en volgende avonden 8 uur g j
ZONDAGMIDDAG 2 uur
|
| ZesGastvoorstellingen van | f LOUIS BOUWMEESTER |
1 De Koopman van Venetië | | |
SLUIJTERS Jr.
Artistieke leiding: C H A R L ' S GILHUtJS en COEM HISSIKK
Prijzen van f 0.85 tot f 2.50 Bespreekbureau van 10 tot 3 uur f §
Zondag 8, Dinsdag 10 en Donderdag; 12 Augustus 2 u u r namiddag
De Dochter van Roelant Maandag 9, Woensdag 11 en Zaterdag 14 Augustus namiddag 2 u u r :
JOSEPH IN DOTHAN Prijzen: ie Rang ƒ 4.— 2de Rang ƒ 3 3de Rang ƒ 1.50. Voor studeerenden, leerlingen H B S . , Gymnasia en Seminaria, onderwijzers etc. op vertoon van legitimatiebewijs : V e r m i n d e r d e prijzen. Vereenigingen enz. cenieten a nmerkel' ke reductie op aanvraag aan het Correspondentte-adres: „Openluchtspe.en", Bergen (N.-H)
-
PALEIS VOOR VOLKSVLIJT Z. 3317 Revue- en Operette-Gezelschap Dir. JOHN S T R E I i K T S K l E Zaterdag 7 Augustus en volgende avonden 8 uur John Streletskie's nieuwste revue
„DEZEN K A N T UIT" Revue in een proloog en twee bedrijven (18 tafereelen) Geheel
623
-
„B E L L E V U Directeur F. A. D E D E K E N
lederen
onder
leiding van den bekenden Violist-Dirigent
Fran^ois Lupgens afgewisseld door: S P E C I A L I T E I T E N
nieuwe oorspronkelijke zang en dansmuziek van
KEES
JOHIM STRELETSKIE WW
UITBUNDIG
avond 8 uur in tuin en zalen
Variété-Concerten V A N NAAM
PRUIS
Humorist
SUCCES
en
JULES
Gewone prijzen. Dag. plaatsbespr. v. io-6 uur. Tel. Z. 3317.
MOES
Heldentenor van de Nationale Opera *s Z O N D A G S
MATINEE
TOEGANG
VRIJ
PASSAGE-BIOSCOOP NIEUWENDIJK 186
TELEFOON C. 103
Vanaf Vrijdag 6 Augustus
Dirk Hütter
Slavin der Wetenschap Mysterieus drama in 5 deelen In de hoofdrol: P R I S C I L L A D E A N
OPTICIEN
D E M A N IN ' T S P E L f a - k £ï H E T G E H E I M V A N H E T M E E R Drama Week-Revue, Enz Ame
Taksteeg 12 Amsterdam
cht i n
TooneeihliKers Brillen Pince-nez
Theatre des Ambassadeurs SCHEVENINGEN
- (Seinpostduin)
Directeur HARRY STRELETSKIE
Zaterdag 7 Augustus en volgende avonden
DE ROBIJNENVORSTIN
CENTRAAL THEATER
Operette in 3 Bedrijven Oorspronkelijke Tekst en Muziek van Harry Streletskie Regie: Eugène Beekman - Kapelmeester: Henri Zeldenrust Decors en tooneeltrucs uit eigen ateliers, onder leiding van WATERKEYN & fils van de Chatelet te ParUs Costumes vervaardigd in eigen ateliers, onder leiding van de Dames VAN DER VIES & Co. - Kapwerk: VAN DE RHEE Medewerkenden: Dames: ELSE HEINRICH (Robijnenvorstin) DOLLY GREY, COBA K1NSBERGEN, T1NECARP, BEP VAN HELDEN, T1LLY VAN DER DOES, MAJOR1E PR1CE, enz. Heeren : M A R C E L B A R G E R (als ga«t), LEO BERNARD, FRANS MEERMAN, BARNEY C. MEELEIJ, A. G1GNAC, DANNY GOUBITZ, W1LL1AM FOSTER Alle dansen zijn ingestudeerd door HENRI KRUK 2e Bedrijf: Origineel Ijspaleis met optreden van DUO JA1NCZ1K Kunstschaatsenrijders van het Admiral-Palast te Berlijn CARLA VERDEN: Solo-rijdster v. h. Admiral-Palast te Berlijn Solo-dansen: THE AUSTRALS van het Drury-lane Theatre London MAJOR1E PR1CE, Danse Espagnole THE 12 SERAH'S The Ambassadeurs Girls, DubbelMannenkwartet„Neerlandla" Prijzen der plaatsen : Loge avant scène f 5 —, Loge en Orkest Fauteuil f 4.—, Stalles f 3 — , Parquet f 2.50, Parterre en Front Balcon f 2.—, Balcon f 1 25. Promenoir f 2 — , plus Auteursrechten en Stedelijke Belasting Plaatsbespreking dringend aanbevolen v. 10-4 u. Ook per tel. S. 2368 EINDE 11.15 U U R
lederen avond, aanvang 8 nnr 15
Trams lijn 8, 9 en 10 Van lijn 10 vertrekken 2 Extra Trams om 7 30 en 7.45 uur vanaf Prinsegracht tot Seinpostduin
Directie: M A X V A N G E L D E R
| INTIEME KUNST
A X met medewerking v a n
„HET
M
V ^ N ^ E L D E R
RESIDENTIE-ENSEMBLE"
De Dames: Guus Chris pijn Mulder, BetsyRanucci-Beckman Mien Kerckhoven-Kling. De Heeren Louis Chrispljn Jr., Dirk Verbeek, Henri Poolman, Constant v. Kerkhoven Jr.)
„HET GESPREK VAN DEN DAG" van Barbarossa ,,'T
DREMPELTJE",
^rjEsyAi"
„DE NIEUWE FIRMA", ^TUDW1SVENNER U
V O O R D R A C H T E N VAN HENRI POOLMAN l siecms enkele
uan het Ensemble uan het BALLET
GASTUOORSTELLIHGEW
der K O N I N K L I J K E O P E R A te Stockholm —
onder leiding van Mevr. L I S A S T E I E R
^ —
„DE V E R S T R A T E N S " Tooneelspel in één bedrijf van FERDINAND VANDEREM
624
|
Chez Qasion 10—12
Thorbeckeplein
-
Tel. C.
CAFE
KRUISPUNT
ROTTERDAM
2896
BEZOEKT HET C A F E KRUISPUNT
AMSTERDAM
KRUISKADE 91 -
A partir du 16 Septembre Le
HET
orchestre francais .4. Douhart 4 Septembre Réouitriure du Restaurant orchestre J. KONINGS
BEKENDE
ARTIESTENCAFÉ
VANAF VRIJDAG 6 AUGUSTUS
^
\ r 9.000.000: 11
i J
VANOUDS
CONSUMPTIE GEWONE PRIJZEN
CINEMA „DE MUNT" •
HOEK KRUISSTRAAT
Sensationeel detektief-drama in 10 akten (2 afd.)
^ +
Café „De Nieuwe Karseboom" • •
Grootste Concertzaal van Nederland Twee Orkesten —
• • Nieuw gerestaureerde en helder belichte BILJARTZAAL op de 2e Etage — Lift
• HO. 2. - DE miSDftDIGEHS OnTIHflSKEBO •
• WAAR BLIJVEN DE KLANTEN? • •
Klucht in 2 bedrijven
J
ï Verder: Uitgebreid Programma J
BIOSCOPE-THEATER REGULIERSBREESTRAAT
VANAF VRIJDAG 6 AUGUSTUS 1920:
Wegens enorm succes geprolongeerd:
F L O R A - AMSTERDAM
VRIEND FR1TZ
Heden en volgende avonden
Een film, die iedereen mag zien, zoowel jong als oud!!
Gastvoorstellingen van den Heer
Verder: Uitgebreid Programma
ZWAAFI Week=Revue Enz. in Rido's Succes-Revue
HEB JE AL « L H ?
Vioolsolo door
B O R I S
L E N S K Y
Muzikale illustratie door B O R I S L E N S K Y
