12e Jaargang No December 1930

12e Jaargang

No.

26

19 December 1930

HET S C H IP

14-daagsch

Tijdschrift,

waarin opgenomen het Maandblad „S C H E E P S B O U W

EN

SCHEEPVAART

tevens orgaan van

de Vereeniging van Technici op Scheepvaartgebied» het Scheepvaartkundig Instituut en Museum en den Centralen Bond van Scheepsbouwmeesters in Nederland

Redactie: Prof. J. C. Andriessen, Ir. A. van Driel en P. S. van 't Haaff Medewerker» i Ir. ]. C. Arkenbout Schokker:

Ir. L. Bosschart; Ir. F. Muller van Brakel; Prof, Ir. D . Dresden; Ir. M F. Gunning; Prof. P. M eyer; D. Schouten H zn .; C. Verm ey; Ir. G. Visser Pzn .: Prof. E . V ossnack; Mr. A . J. M . van Wessera e.a.

Overneming van artikelen, enz. verboden ingevolge art, 15 der Auteurswet 1912

Directeur: ]. Moorman Uitgave van Moorman'« Periodieke Pers, Zwarteweg 1, Den Haag, Telefoon 17783* A B O N N E M E N T : BlhaenUnd £ 4 . — per kwartaal, Buitenland

£ 20.—

per jaar. Losae num m en

£ I . — , A D V E R T E N T I Ë N . 40 cent per regel. Bij contract verlaagd

tarief.

De Jaarvergadering der Schiffbautechnische Gesellschaft te Berlijn 19-22 November 1930. O m trent de hiernaar strevende pogingen van het Hanlburgsche scheepsbouwkundig Proefstation heb ik herhaal­ Zogstroonn en zogstr o ontschroeven.. delijk gedurende de laatste zeven jaar in voordrachten m edcdcelingen gedaan, nadat het vraagstuk met verw ijzing D aarna kw am Dr. Guntlier Kem pf aan het woord over naar de noodzakelijkheid van de constructie van bijzondere hetzelfde onderwerp. Zijn zeer boeiende voordracht luidde zogstroom schroeven in een mededeeling van het H am burgals volgt: sche Scheepsbouwkundig Proefstation in 19 23 is aangepakt. Sedert werden ook in het proefstation metingen van de verDe schroef bereikt slechts dan zijn theoretisch berekend deeling van den zogstroom met behulp van bijzondere daartoe m aximum n uttig effect, wanneer zij in een t.o.v, de as sym­ geconstrueerde vleugelw ieltjes achter scheepsmodellen ver­ metrische stroom werkt. D it is b.v. bij benadering bij richt en in verband daarmede de constructie van zogstroom ­ torpedo’s het geval. In die gevallen, waarin de. stroom niet schroeven afgeleid. W anneer ook in som m ige gevallen het zoo gelijkvorm ig is, komen de voordeelen van de theoretische resultaat ten gevolge van te groote. ongelijkvorm igheid van berekening van de schroef niet ten volle tot uiting. den zogstroom m et dien van het schip m islukte, ontstond Ook in andere opzichten is de aandrijving van de torpedo toch in zeer vele gevallen, zoowel bij m odelproeven, als een optimum en een voorbeeld voor de scheepsvoortstuwing, (naar het oordeel van de betrokken reederijen) bij het schip want daarbij stroomt eenerzijds de totale wrijvingszogstroom een m erkbare verbetering van het voor de voortstuw in g door den schroefcirkel en is anderzijds de stuwdrulcbelasting benoodigde verm ogen tegenover de vroeger aanw ezige van de schroef, daar haar middellijn bij benadering gelijk is normale schroef. aan die van de torpedo, in verhouding gering. D e in den N u heeft D r. W eitbrecht met groote nauw keurigheid bij zogstroom aanw ezige energie wordt derhalve in de grootste twee scheepsm odellen van verschillenden vorm nagegaan, mate, welke men zich denken kan, door de schroef terug­ welke resultaten met een aantal naar verschillende methoden gewonnen, zoodat. bij de torpedo nuttige effecten van de berekende schroeven bereikt kunnen worden en de resultaten schroef van 82 pet. en daarboven gemeten worden. w at het benoodigde aandrijfverm ogen betreft, medegedeeld. A. Het doel van de onderzoekingen, w elke op de voort­ De verhouding der bladdikte tot de m iddellijn der ver­ stuw ing van het schip betrekking hebben, is nu: schillende schroeven is volgens mondelinge opgaven bij alle schroeven op één . na 0.05 geweest. E ch ter heeft volgeiis cle 1. den toestand der stroomingen in de nabijheid van de scheepsschroef bij de tegenwoordige scheepsvorm en te be­ sym m etrische proeven van D. W. T aylo r deze bladdikteverhouding een m erkbaren invloed op liet nuttig effect der palen; schroeven. Men kan nu verschillende schroeven met elkaar 2. hierbij een schroef te construeeren, welke zoo goed. vergelijken , wanneer m en.de verhouding van de bladdikte m ogelijk is; tot de m iddellijn constant houdt. Deze v ergelijkin g is door 3. te onderzoeken, hoe het practisch m ogelijk is, den ,, Dr. W eitbrecht aangehouden. vorm van het achterschip zoo te veranderen, dat een zooveel ' Ook zou echter eén vergelijkin g denkbaar zijn met aan­ m ogelijk gelijkvorm ige stroom, welke zooveel m ogelijk ' houding van het voor de practijk belangrijke gezichtspunt, t.o.v. de as sym m etrisch is, zooals deze ook bij de torpedo dat men de vleugelbelasting constant houdt, In dit laatste optreedt, w ordt verkregen, teneinde de voortstuw in g van geval zou dan een verdeeling van den zogstroom , w elke het schip zooveel m ogelijk te verbeteren. beter sym m etrisch is ten opzichte van de as in grootere II.

( V ervolg van bis. j <5J .)

mate voordeel opleveren e:n wel daardoor, dat men bij even groote materiaalspanningen de schroefbladen dunner kan maken en hierdoor zoowel het nuttig effect van de schroef kan vergrooten, als ook op haar gew icht en hare kosten kan besparen. Volgens deze vergclijkingsbasis vo lgt hier een vergelijking voor een enkelschroefschip, w aarvan het achter­ schip bij eenzelfde w aterverplaatsing en eenzelfde verdeeling van de w aterverplaatsing voor de scheepslengte in één geval met V-spanten en in een ander geval met U-spanten is uitgevoerd. U it verschillende lantaarnplaatjes is het bijzonder eigen­ aardige verloop van de verdeeling van den zogstroom te iien, terw ijl daarbij tévens de spantvormen zijn aangegeven, alsmede de verdeeling van den zogstroom over concentri­ sche cirkels.

is door V an der H egge Zijnen in een afzonderlijke beschrij­ v in g weergegeven. x) D e m eting geschiedt zoodanig, dat men de bol met de 5 stuwopeningen, welke elk met afzonderlijke kanaaltjes door de holle cilinder, die de bol draagt zijn verbonden, zoodanig draait om de vertikale as, totdat de beide uiterste in het aequatoriale vak gelegen o.peningen gelijken druk aangeven, waardoor de horizontale hoek der stroom ing bepaald is. De narekening van de drukhoogten van de 5 openingen (n.1. 3 in het aequatoriale vlak van de bol, op 50° van elkaar gelegen en bovendien 2 in de door het middel­ ste dezer 3 gaatjes getrokken meridiaan cirkel op 4 50 er­ boven en er onder gelegen) geeft dan de absolute grootte en richting van de snelheid op de m eetplaats. Op deze w ijze hebben twee assistenten van D r. Kem pf voor een bepaald Ook wordt aangètoond hoe de verdeeling van den zog­ schip met niet onberispelijken vorm van het achterschip in een dicht voor de schroef gelegen vlak op verschillende stroom is op den gemiddeld werkzamen schroefcirkel van een punten van den snelheidsvector den zogstroom gemeten. middellijn gelijk aan 2/3 van de uiterste schroefm iddellijn, E e rst heeft men dit gedaan zonder>tschroef en daarna bij waarbij tevens ter vergelijking de sleeppaardekrachten en draaiende schroef bij gelijke scheepssnelbeid. de aspaardekrachten van beide schepen met dezelfde schroef Van de resultaten werden ook weder lantaarnplaatjes worden vertoond, waarbij tengevolge van de w erkelijk meer vertoond. gelijkvorm ige verdeeling van den zogstroom het schip met U-spanten, dat evenveel sleeppaardekrachten noodig heeft Door gekleurde draden, die op het méetvlalc zijn aan ge­ als het schip met V-spanten, echter een aantal aspaarde­ bracht, heeft men verder geprobeerd een aanschouw elijke krachten noodig heeft, dat. 6 pet. geringer is dan dat noodig voorstellin g te maken van de stroom ingsvectoren om een voor het schip met V-spanten bij dezelfde snelheid, een zoo duidelijk m ogelijk beeld van de structuur der stroom in­ resultaat, dat met vroeger gevonden resultaten overeen­ gen te vormen. komt. (Hierbij trof het allen toehoorders opnieuw, dat H ierbij is gebleken, dat de verdeeling van den stroom Dr. W eitbrecht, zooals reeds is vermeld, een ander resul­ geenendeels gelijkm atig is. In het bovendeel van den schroef­ taat vond.) ..... cirkel overheerscht een schuin naar boven en naar binnen gerichte strooming, die zich naar den scheepsvorm aanpast Wanneer men de spanningen in een schroefblad voor en welke zogstroom ing naar binnen en naar boven in kracht dezelfde schroef narek ent achter een schip met V-spanten en achter een schip met U-spanten, vindt men in het eerste „ toeneemt. In het onderste gedeelte van den schroefcirkel onderscheidt men een van het scheepsvlak naar boven ge­ geval belangrijk hoogere spanningen. A fgezien daarvan zijn richte kernstroom ing, die tengevolge van hare energie de bij het V-spanten schip ook de schom m elingen in de be­ grenslaag naar buiten heeft gedrongen. Het water van de lasting grooter. grenslaag vloeit nu in vlokken verder naar buiten warrelend en Rekent men er mede, dat men bij gelijke m ateriaalsterkte heeft gedeeltelijk zelfs een eenigerm ate naar buiten wijzende bij het U-spanten schip de schroef met een verhouding van richting. H et behoeft geen betoog, dat dergelijke dw arsbladdikte tot middellijn van 0,035, inplaats van 0,05 als bij stroom ingen vele verliezen met zich brengen en er op het V-spanten schip, kan uitvoeren, dan volgt uit T a y lo r ’s wijzen dat de vorm van het achterschip onvolkomen is. proeven met schroeven, dat men daardoor ongeveer een D aar de richting van de stroom ing t.o.v. de schroefas w inst in vermogen van 2 a 3 pet. kan behalen. V oegt men gem iddeld bijna io° bedraagt, werd door een afzonderlijk dit met de bij gelijke bladdikte reeds gem eten w inst in ■: onderzoek van de vrij varende schroef, waarbij de as een het machinevermogen van 6 pet., dan m aakt dit tezamen hoek van io° met de vaarsnelheid maakt, de invloed van 8 a 9 pet. Bovendien bereikt men een verm indering in het zulk een scheeve in stroom ing gemeten, zooals dit reeds gew icht en in de kosten van de schroef van 8 a 10 pet.., v roeger bij andere schroeven in het w ater en in de lucht benevens een grootere zekerheid tegen trillingen en tegen is geschiedt. De resultaten leer en dat het nuttig effect van cavitatie bij vaart in ballast. Zelfs wanneer een w inst in het de schroef daardoor met ongeveer 2 % pet. daalt, terw ijl aantal paardekrachten bij schepen met U-spanten niet kon bij het aanhouden van denzelfden stuwdruk het draaimoment worden aangetoond, zouden de andere voordeelen nog groot toeneemt. genoeg zijn, zoodat men steeds zijn uiterste best zal moeten De invloed van de werkende schroef toont dan in hoogst doen om in elk geval een achterschip met zooveel m ogelijk opmerkelijke wijze, hoe tengevolge van de veel te geprononceerd gelijkm atige verdeeling van den zogstroom bij een minimum V-vorm ige spantlijhen vooral in het bovengedeelte van den sleepweerstand te bereiken. De eenige w eg hiertoe is het schroefcirkel bijzonder belangrijke richtings- en groottetoepassen van U -vorm ige spanten van bijzonderen vorm . veranderingen optreden, welke in werking overeenkomen met B. W anneer het niet steeds direct zou gelukken, een een versterkten zogstroom, terwijl de strooming in de nabijheid scheepsvorm te construeeren, welke een even gunstigen wan de naaf' naar buiten wordt geleid. Bijzonder opmerkelijk sleepweerstand heeft als die met V-spanten, dan vo lgt daar­ ; is echter, dat de schroef er geenszins toe medewerkt, de in den zogstroom zonder hare aanwezigheid toch reeds bestaande uit slechts hoe gecompliceerd de stroom ingsverhoudingen bij het achterschip moeten zijn en men ziet zich derhalve ;■ongelijkvormigheid te verminderen, door het water ju ist uit voor de opgaaf gesteld, de structuur dezer stroom ingen :die gebieden aan te zuigen, waar het in grootere hoeveelheden toestroomt, want de schroef zuigt veeleer het water steeds w eg grondig volgens dè richtingen van alle coördinaten te uit de gebieden, waar de grootste zogstroom heerscht, zoodat onderzoeken. D it hebben wij te H am burg gedaan met behulp de ongelijikvormighed en daardoor ook de zuigende w erking van een stuwbol, welke volgens de denkbeelden van V an der H egge Zijnen te D elft met 5 drukopeningen is uitge­ 1 ) Zie D e Ingenieur 1929 A 347. Dr. ir. B. G. van der H egge voerd. W ij lieten deze door den fabrikant nog eenigszins Zijnen. Verbeterd instrument ter bepaling van den statischen druk, voor onze behoeften wijzigen. H et principe en de toepassing de grootte en de richting der stroomsnelheid van vloeistoffen.

cp het achterschip wordt vergroot. D e door den achtersteven ontstane sym m etrische scheiding van de stroom ing is nu oorzaak, dat de schroef het water voornamelijk in vier symmetrisch verdeelde stroomen aanzuigt en wel zoodanig, dat een horizontaal liggende strook in de ströoming ontstaat, welke door de schroef veronachtzaamd wordt, welke strook met den vertikalen achtersteven een rechtstaand kruis vormt, uit elk van welks kwadranten de schroef voornamelijk een vlechtvormige waterstraal aanzuigt. Het onderzoek toont dus aan hoe onvolkomen de vorm van het achterschip is. De te sterke V-vorm in het bovenschip en het te smalle ondereind van de spantlijn in het benedenschip, door welke een dwarsslroom kan ontstaan, welke de grenslaag van de onderzijde af verstoort, veroorzaken dit. Dr. Kem pf hoopt op deze wijze door metingen van de structuur der strooiningen met behulp van de stuw'bol langzamerhand tot vormen van achterschepen van enkelschoefschepen te komen, welke zoowel een gelijktijdig aanzuigende, als ook een geringe en gelijkmatige belasting der schroefbladen waarborgen, tenvijil trillingen zooveel mogelijk worden vermeden. C Dergelijke metingen van de structuur van den zogstroom zijn eveneens bij een tweeling schroefschip uitgevoerd. Eerst werden eenvoudige metingen . van de axiale component van den zogstroom voor drie verschillende vormlen van schroefas­ uitbouwsels (Wellenhosen) getoond, waardoor stap voor stap tegelijk met de verbetering van de veydeeling van den zog­ stroom ook een verbetering van de voortstuwing werd ver­ kregen. Voorts werden de resultaten van de metingen der structuur door de stuwbol op plaatjes vertoond en toegelicht. De sterke verdichting van den zogstroom bij een schroefas­ uitbouwsel is niet te vermijden, wanneer men geen bijzondere hulpmiddelen wil toepassen, als den toevoer van een regelmatigen stroom of de af zul ging van het water uit de grens­ laag. Hieromtrent zijn reeds proeven onderbanden en gedeel­ telijk uitgevoerd, zonder dat tot nu toe volkomen bevredigende resultaten zijn behaald, die althans voor de scheepvaart practisch bruikbaar zijn. Of de radikale verandering van den vorm van het achter­ schip bij dubbelschroefschepen van den normalen eenlzijdigen bulbvorm (Wellenhosen) bij scliroefasuitbouwsels naar den dubbelen bulbvorm (Doppelsteven wlulstschiff), dat reeds in 1923 in het Hamiburgsche Scheepsbouwproefstation is gecon­ strueerd en onderzocht“ en zooals het onlangs in een Britsch patent van D r. Hogner in verbeterden vorm werd voorgesteld, een toekomst heeft en practisch bruikbaar is, zal eerst de toekomst leeren. Vast staat intusschen, dat met het oog op de vorming van goede achterschepen met alle middelen moet worden gestreefd naar een zoo gelijkmatig mögelijke verdeeling van den zogstroom, teneinde zooveel mogelijk de tegenwoordig vaak in de praktijk voorkomende moeilijkheden als slechte werking van de schroef, hooge belasting der schroefbladen, trillingen, cavitatie en luchtzuigen] te vermin­ deren. Aan de discussie werd deelgenomen door P ro f. D r. Ing. F . Horn, voorganger van Dr. Weitbrecht, den ingenieur Dr. Scbmidt en den ingenieur Helmbold. Eerstgenoemde dankte D r. Weitbrecht, dat hij zijn proeven met rotatielichamen en met schroeven van het vliegtuigtype had voortgezet. Hij wijst voorts op het zeer groote belang van het controleeren, der uitkomsten van de proeven op de schepen, zelf. Goede proeven zijn inderdaad slechts mogelijk bij groote Reynoldsche getallen, waarbij een afbreken van een krorrime als door Dr. Weilbrecht aangetoond, niet kan voorkomen. Hij tracht hiervoor een verklaring te vinden, waarmede Dr. W eitbrecht het later niet geheel eens blijkt te zijn. Met Dr. K em pf is hij het volkomen eens, dat men moet streven naar regelmatiger stroomen tusschen schip en schroef. Dr. Schmlidt ontwikkelt vervolgens aan de hand van een aantal lichtbeelden een systeem van vergelijking van verschil­

lende gemiddelde zogst.roomen, hetwelk door de beknopte wijze, waarop bij, doordat de tijd drong, dit blijkbaar zeer interes­ sante gegeven moest behandelen!, moeilijk te volgen was. De heer Helmbold., assistent van het Aërodynamische Proefstation te Göttingen-, herinnert aan zijn uitingen na de voordracht van Prof. Horn voor de Sehiffbautechnische Gesellschaft in 19 26 en stelt een methode voor om dergelijke vraagstukken langs den weg der theoretische berekeningen op te lossen.

Hoofdcommissie voor de Normalisatie in Nederland. N o rm a a lb la d e n . ■

D e H o o fd c o m m issie v o o r de N o rm alisatie in N ederland besloot de vo lg e n d e n o rm aalb lad en d e f i n i t i e f v a s t t e s t e l l e n ; deze bladen w o rd en bin nen kort ve rk rijg b a a r gesteld. N N N N N N

368 C ilin d risch e beerput. 369 R e ch th o e k ig e beerput. 401 Sch eep sond erd eelen. L u ch tk ok ers. 4 10 Id em . S to rm lad d er. 503 Idem . V lo e iijz e rc n kousen v o o r staaldraadkabels, 657 Idem . E n k e le k ru isbolder.

Ingetrokken

zijn

de

n orm aalblad en:

N 199 Sch eep son d erd eelen. L u ch tk o k ers. N 89 Id em . E n k e le kruisbolder. V oor o n g e w ij z i gd e h e r d r 11 k werd goedgekeurd N

het N -blad :

46 T e c h n isch e T eeken in gen . D oorsnede-aanduiding. A lg e m e c n e vo o rsch riften .

V o o r h e r d r u k m e t w ij z i g i n g o p o n d e r g e s c h i k t e p u n t e n w erd en go ed gek eu rd de bladen: N N N N N N

3Ó T e c h n isch e teekeningen. R ech terond erzoek. 37 Id em . S tu k lijst op w erktu igb ouw kun d ige teekeningen. 38 Idem . A fz o n d erlijk e stu k lijst bij w erktuigbouw kundige teekeningen. 39 Id em . S tu k lijsten (T e k st). 47 Idem . D oorsnede-aandu iding. M aterialen. 65 Id em . A an zich ten en doorsneden.

D e n o rm aalb lad en zijn v e rk rijg b a a r vo o r 15 cent het stuk bij het C .N .B. en de boekhandel.

N o g steeds besch erm in g g ev ra a g d ,

De N oord- Am erikaansche Scheepsbouwersvereeniging „Nationaal Council of A m erican Shipbuilders” v raa g t opnieuw bescherming, omdat de loonen pl.m. 100 pet. hooger zijn dan in Groot-Brittannië, 200 pet. (naar zij bew eren!) hooger dan in Duitschland en 230 pet. hooger dan in Italië, terw ijl (ook alweer, naar zij bew eren!) de kosten voor het levensonderhoud in alle vier landen niet veel uiteen zouden loopen. D e bouwkosten voor tankschepen zijn pl.m. 50 % hooger dan in Groot-Brittannië. D it heeft tengevolge, dan 16 schepen voor A m erikaan sche petroleum maatschappijen in E u ro pa worden gebouwd. Op grond hiervan v raa g t men protectie door hooge invoerrechten. D ezelfd e vereen iging heeft er onlangs op gewezen, dat, terwijl gedurende de laatste. 5 ja a r over de geheele wereld 860 vrachtschepen grooter dair 2000 ton zijn gebouwd, w aarvan 500 in het Vereenigd K onin krijk, e r in dien tijd slechts 3 in de Vereenigde Staten zijn gebouwd.

Scheepvaartkundig Instituut De verzam eling van het Scheepvaartkundig Instituut werd gedurende de m aand N ovem ber 1930 bezocht door 7 12 personen, terw ijl het aantal bibliotheekbezoekers 449 bedroeg. Uitgeleend werden 620 . boeken; 68 inlichtingen werden verstrekt.

S.S. Bremen ( Vervolg van bis. 364.)

Bij dit groote vermogen werd een der vraagpunten, hoe men de tandradoverbrengng zou construeeren. Indien men per De voortstum ingsinrichtm g. schroefas ruim 35.000 apk zou moeten kunnen overbrengen, De ontwerpers van de voortstuwingsimrichting zagen zich zou k*j toepassing \ an twee rondsels elk dezer rondsels bijna voor een zeer moeilijk probleem geplaatst. Immers het gold 20.000 pk moeten oveibrengen. D it zou tot enorme afmetingen hier het grootste machdnevermogen, dat ooit in een handels- moeten leiden. Bij 4 rondsels zou pien intusschen 4 turbines schip werd geplaatst. Een installatie, die een krachtsont wikke- moeten hebben pe.i schroefas. D it zou de m iichtm g zeer groot ling van ruim 100.000 pk ontwikkelde en zeer groote en omslachtig hebben gemaatk. Mede op voorbeeld van groote bedrijfszekerheid moest bieden, was zelfs nog nimmer in een Biitsche passagiei »schepen ging men deiha ve over tot het handelsschip ook maar eenigermate benaderd. H et strekt den stelsel^ v a n d r ie ïondsels, waarbiji men de d n e turbines nog beroemden ingenieur prof. dr. ir. G. Bauer, den eigelijken aan “ van * * groote tandwiel kan plaatsen en w aarontwerper en de staf van de machineafdeeling van de A . G. door derhalve rmmte 111 ^ngsriohtm g wordt gewonnen. W eser tot groote eere, dat deze installatie tot nu toe onbeBen ander vraagstuk was de plaats van den condensor, rispelijk geloopen heeft (het zusterschip heeft eenige moeilijk-Parsons plaatst deze bij voorkeur onder de lage druk turbine, lieden ondervonden met de beschoeping der lage druk turbines), omdat men dan op voortreffelijke^ wijze alle mogelijke De eenige moeilijkheid, d iefd e machineafdeeling ondervond, condensatiewater kwijt geraakt, terwijl, de turbine dan ook was het bezwaar, dat de schoorsteenen van het lage motor- gunstig is_ geplaatst met het oog op demontage van het schiptype (type Astüria-, Alcantaraj L o rd Carnarvon) pen bovendeel. Echter geeft deze opstelhftg weer. bezwaar met het enormen last veroorzaakten door den voortdurende regen van oog op de pompen, die het condensaat wegpompen moeten en pijpluizen, die zij op het achterschip en tengevolge van de welke al bijzonder laag en moeilijk opgéstekl kunnen worden, zuiging zelfs in de open gedeelten der achtertusschendekken wanneer de condensor zoo laag is gemonteerd. Bovendien is in zeer hinderlijke hoeveelheden deden neerslaan. D e schoor- bij jlie opstelling de condensor niet- zoo/ gemakkelijk toegansteenen zijn daarom in October j.1. met plm. 5 m verlengd en kelijk, terwijl ^constructief zich nog moeilijkheden voordoen wel zoodanig, dat zij niet langer horizontaal zijn af gesneden, als b.v. de Avijze van fundeering van de lage druk turbine, doch haaks op de as van 'den schoorsteen, zooals bij stoom- waarvoor de condensor in den w eg staat. Voorts kan het schepen gebruikelijk is. Het uiterlijk der boot is dus veranderd. nog leiden tot een onaangenamie helling van dé schroefassen, Toen men voor de keuze stond een installatie te ontwerpen ’ terwijl ook het zwaartepunt der geheele turbine-installatie hoog voor dit groote schip, was men van z e l f ‘ aangewezen op het komt te liggen, wat voor de stabiliteit van een passagiersschip vierassen stelsel. Men kwam bovendien tot een groot aantal, niet gewenscht is. D it heeft D r. Bauer er toe geleid de omwentelingen van de primaire assen en een overbrenging', condensor naast en boven de turbines te plaatsen, met tandraderen naar de schroefassen. Omdat men met ruime N og een vraagstuk, dat zeer ernstig onder de oogen werd overbelasting van de turbine rekening wilde houden kwam, gezien, was de kunstmatige trek voor de ketels. M en heeft men tot een zeer groote ketelinstallatie m et een totaal lang getwijfeld tusschen Howden/s trek en gesloten ketelverwarmend oppervlak van 17.05 m3. Deze kan dus circa--’ ruimen onder overdruk. De W eserw erft en Blohm en V oss 500.000 k g stoom per uur ontwikkelen, hetgeen bij een wilden verschillende systemen toepassen. W aar men echter stoomverbruik van 4.25 kg/pk uur (met inbegrip van alle' in Engeland op de Berengaria (eyi-Imperator) en M ajestic bulpwerktuigen) een vermogen van ruim' 140.000 apk moet' (ex-Bism arck) de inrichting voor Howden’s trek had veropleveren. Dit leidde tot de keuze van waterpijpketels om den vangen door de inrichting met gesloten ketel ruimen en men stoom op te wekken. . hierover gunstige berichten ontving, besloot men laatst-

Schnitt

Ansicht

D u bb ele w a ter p ij pketel.

.5

?■*

*p

pp

c

o. 03 c

PP

#fcfi ’£

«

73

03 03 1 13 G „ « Pi TG n cq -P r-" c* fi

O O .

'Si o

03

03 bXi

te p* .2f

‘- S ^03

Q Pi W

Vj

•o pc

Pi

c

„73

rt

'o

.s i2 'ïS

03

t-i

rt

>

$_

•U o Pi

'\J'

3 +O j 7 Ti .rt

*- xO 3 7 C H C

•w

PS o

G ö

03

<■»bo — l

"O U rt l-i 0) f3 Ü a P

s

£ Poi

Cu

73

C >>

r-. d Tj ° I !f. H) ^ *— « tfl

'2 3 > rt £g c -X c P*

03 > U 03 73 03

G P,

> H - S < Q h ï

pq

N

^ Pi.• 03

73 03 OG

. G B !fl Ü rt P4 *-i

. « s :G• O

O

,

re os]
.0 'w

3

•

fl

73 ■

T)

03

c

J IS s § G £ 8 N5 :c r *

03

PI

Ö

O Pi

o

13 V

P

. Pi Pi

'f* y &

£ £

fcj] c c fl y

3

o £ tfl '£i l* ö p 2 — P P P Pi J^ p G £ f

a £ x

§

5

b/3

G

o

‘S •£ -1 °- *2 G G G 73 OJ -*c-< •c»-« G

0>

O o *—1i WK t U w

P.

O » NJ

& O Pi o o G O . u tJ •

.2 -ï

0 2 ? o .'*1 ^

1 1 f l

03

G

rt

03

c

5c

O ö P §G U

S

ï S

O
73

^

tfi Ü tfl G -p

G

G '• Pi tfl

5 §

cu

£ ^

e

03

0

+>* P T l

a 'u S 5 g

ö Gö 1 *3 *° o rt PG I B S «j2 r-* Pi Kut) g > O Ja 7

4

PG

> P> C/j

03

2 c

.S Ö PU 3i g P.

P

CJ p 03 , P, . G •r-c i) § d »U „“1 Ü ^o U & b cfl ■ s i G2 OO PJ G Z <*- PI i o g S 2 fI-^I (B 2 *0 G .2 .2 G “. -cu .Ï5 G 73

o p

O

O

73 G

ü

'G S ■O

a

CJ U

’O

o

O

03 G

o bfl

G *^3

G

b

& . S ' Ai XJ-.G P4 B g* G rt {«' SU Pi rt G fe '3 .5 £ . -TH ? 'G 73 O H « & 03 G< O. ■ O 'K G *- O r ' + -I ,> .r-> g ' 8 ' ?13 OJ —

13

53 73

O

O

fl

J

03GO.

so

CU

u +03 j

G

G

O P ^u P ^ ^

G

s

03

G 'O

o .03• B* ^

O g a s rf S *-<"2 n CU f S Zj, £

O 03 0) 73G Grt 'O . Pn U C73Gr t f^t ' o ^ rt »> jy O P rt c O ^ 7) £ ^cj cq ffi M W i4 H (/) cq p N^lf£|<jÉ Öfl r ’i *6
t+~' P "O O O PT c o o G g

genoemd systeem toe te passen. Men heeft dan een zeer goede ventilatie in de ketelratenen en de vuren blijven voortdurend gelijkinatig branden. E lk ketelruim heeft nu twee ventilatoren van 200 pk maximum vermogen en 70 pk normaal vermogen bij 3000 omwentelingen van den motor per minuut. De lucht wordt onttrokken naast de schoorsteenen op het zonnedek door groote luchtkokers. De ventilatoren bestaan uit een Curtisrad met twee kranzen en een gemiddelde middellijb van de schoepénkrans van 900 mm. Het aantal omwentelingen is 750 door een overbrenging van 1 op 4. Ter afkoeling van de rookkanalen hebben de mantels van de rookkasten een rij kleine kleppen, waardoor tusschen de buitenschoorsteenen en de binnenschoorsteenen koude lucht uit de ketelruimen kan afvloeien. D it geeft bij warm weder een goede ventilatie. A lle ketelruimen zijn onderling en van de turbineruimen evenals, van de dienstgang door schutkolken gescheiden, zoadat dit ook op oorlogsschepen gebruikelijk is. Tijdens het havenbedrijf werkt men zonder jfeyerdruk in de ketelruimen. De schoorsteenen hebben den druppelvorm. Zij zijn thans na, de verandering 46 m hoog boven de vuurgangen. D e breedte, van eiken schoorsteen is 6.20 m, de lengte van de doorsnede» 1 5 lil. De doorsnede van de binnenschoorsteenen bedraagt voor den voorsten 24 irr (5 dubbele en 3 enkele ketels!) en voor den, achtersten 33.3 n r (6 dubbele en 6 enkele ketels!) .

'

■

(W o rd t v e rv o lg d .)

Meeningen van Anderen. Brandgevaar op schepen ten gevolge van brandstofolie. *) Hoezeer het moet worden toegejuicht, dat getracht w ordt ten aanzien van het bovengenoemde onderwerp kennis te verspreiden, zoo moet daarbij toch met groote voorzichtigheid te werk worden gegaan en is het noodig zéér scherp te onderscheiden en te omschrijven, w il men niet nog grooter verw arring der begrippen bevorderen dan al reeds bestaat, waardoor het gevaar, waartegen men wenscht op te treden, vergroot wordt, in plaats van te verminderen. Deze overweging geeft mij aanleiding w at plaatsruimte te v e r­ zoeken om het boven aangehaalde opstel te bespreken. De schrijver van dat opstel onderscheidde niet scherp, noch in het algemeen, noch bij zijn omschrijvingen. In plaats van brand gevaarlijk­ heid en explosiegevaarlijkheid streng gescheiden te behandelen, mengde hij beide eigenschappen zoodanig dooreen, dat feiten, vo o r rekening van de eene eigenschap komend, vermeld staan als gevo lg van de andere. Ook zijn er waarheden, die slechts ten vo lle tot hun recht komen, wanneer zij op de juiste wijze worden medegedeeld. In de tweede moot van het artikel wordt een stuk theorie voor dc ontbrandbaarheid van vloeibare brandstoffen gegeven, dat tot de 7e regel van onderen niet tot moeilijkheden aanleiding geeft. Gevaarlijk is het echter om te concludeeren: „zoolang de olie niet tot het vlam punt verhit is, is elke brandbare vloeistof onbrandbaar (ontbrandbaar moet een drukfout zijn). De brandgevaarlijkheid van een brandstofolie begint dus bij het vlampunt.” De tem peratuur van „de. olie” , dat is van de geheele m assa, is slechts van betrekkelijk belang. In de eerste plaats heeft de tem pe­ ratuur aan een plekje van de oppervlakte beteekenis. Zood ra eenig plekje aldaar die van het vlam punt heeft bereikt, worden daar brandbare dampen afgegeven. W orden die ontstoken en kan dat v u u r blijven branden, dan bestaat de kans dat steeds grooter deelen van de opper­ vlakte verhit en steeds sterker verhit worden en zal dus het v u u r steeds sterker gevoed worden, terw ijl de temperatuur van de m assa der brandstof beneden het vlampunt kan zijn gelegen. De opm erking van den schrijver aan het begin van de 3e m oot: „M oet dus de brandgevaarlijkheid van vloeibare brandstof beneden de temperatuur van het vlam punt als betrekkelijk gering w orden be­ schouwd” , is juist, al vloeit zij niet voort uit de juist voorafgaand e passage. D e gevaarlijkheid van benzine en andere gem akkelijk v e r­ dampende brandbare vloeistoffen („vergassen” is Duitschl) schuilt niet in het feit, dat „bij bepaalde verhoudingen van dergelijke gassen en lucht een gasmengsel w ordt gevorm d, dat in aanraking met vuur, explodeert” . D at toch is een eigenschap van alle brandbare vloeistoffen en daarop berust de w erking van alle explosiemotoren. Het kenmerkende onderscheid tusschen de verschillende vlo eistoffen is echter de temperatuur, w aarbij dit explosieve mengsel ontstaat en benzine e.d. ontleent daaraan hare gevaarlijkheid, dat zij zóó vluchtig 1) Z ie H et Schip 1930, blz. 292, door M. Roobaard.

: ■ : « ■ : : ■ : ■

T o t 28 D E C . a.s. b e sta a t gelegenheid het abonnem ent v o o r het ie K W A R T A A L 19 3 1 à ƒ 4— (B in n en lan d ) te voldoen p er p o s t w i s s e l of door o versch rijvin g op p o s t r e k e n i n g 44715, m et duidelijke verm eldin g w a a rv o o r het b ed rag bedoeld is N a dien datum zal o v er het abonnem ent, v e r h o o g d m e t 1 5 ct. i n c a s s o k o s t e n , p er kw itantie w o rd en beschikt.

■ : ; ; ■ ■ ;

5

A D M IN IS T R A T IE „H E T S C H IP ” .

= 11

:

B E T A L I N G A B O N N E M E N T ie K W A R T A A L 19 3 1.

' :

■ ■

dat zij zelfs al bij de norm ale buitentemperatuur, voor het grootste deel der aarde, in belangrijke mate brandbare damp afgeeft. V oor ,,brandstofolie” ligt de tem peratuur veel hooger. . In de groote vluchtigheid ligt echter ook een zekere veiligheidsfactor ën w el deze, dat in een gesloten ruimte de lucht boven zulke vloei­ sto ffen al heel gauw zóóveel damp beval» da) het m engsel niet meer explosief is. Dat zulke „brandstofgassen” 'in de tanken ooit „niet met lucht verm engd- zouden zijn, is niet waarschijnlijk; Terecht wordt echter opgemerkt, dat brandbare dampen, zoodra zij gelegenheid vinden naar buiten te ontwijken, gevaarlijk worden. W ant (zij zijn brandgevaarlijk, zij kunnen worden; ontstoken en brand veroor­ zaken. Verm engen ze zich met buitenlucht, dan;kunnèn fee 1— afhan­ kelijk van de aanvankelijke concentratie:—< niet alleen brandgevaarlijk, m aar ook explosiegevaarlijk w orden; de schrijver hééft ira.rp.ers zelf, iets boven de hier behandelde passage, ér Op gewezen, dat het gevaar voor explosie bij benzine beperkt is tusschen !enge gren zen : 2,5. tot 5 yolumeprócenten. Bedraagt het gehalte hij benzine m inder dan 2.4 volumeprocent, dan is het m engsel noch brandbaar, noch explosief en dus op zich zelf ongevaarlijk. (Om een gehalte van 2.4 volum e'procent te verkrijgen, behoeft echter slechts o. 10 I. vloeibare benzine per 1 m 3 ruimte te verdampen.) B ij het ontgassen van tanks, in de gevallen dat vluchtige brandbare vloeistoffen vervoerd zijn, m et behulp van koelzeilen zijn dus v e r­ schillende gevallen m ogelijk en de toestand van brandgevaarlijkheid, zal onder omstandigheden zelfs telkens kunnen overgaan in dien van explosiegevaar en omgekeerd. Hoe de toestand op een bepaald oogenblik zal zijn, hangt af van de vluchtigheid (vlam punt) der nog aanwezige vloeistofhoeveelheid, temperatuur van het w ater w aarin de tank zich bevindt, tem peratuur van het gedeelte dat boven w ater is. W anneer een mengsel lucht en brandbare damp uit een gesloten ruimte wordt gedreven moet men, wanneer het ook een explosieve concentratie kan verkrijgen, terdege rekening er mede houden, dat de voortplantingssnelheid van de ontbranding van een dergelijk .mengsel groot is en dus ontstoken worden op een plaats w a a r geen ontploffing m ogelijk is — open ruimte — , door „inslaan” , d.w.z. terugloopen van de vlam , een oogenblik later in de beslaten ruimte, w aaruit het m engsel te voorschijn kwam , resp. gedrukt werd, een hevige explosie kan veroorzaken. Zeer terecht w ijst de schrijver dan ook op het ge va a r van de wijze van ontgassen, waarbij het brandbare, resp. explosieve gasmengsel, uit geopende luikhoofden en mangatdeksels over het dek wordt geperst. U it het hier opgemerkte en in aanvulling van het oorspronkelijke stuk zal duidelijk moeten zijn, dat de toestand dus voor alle brandbare vloeistoffen niet gelijk kan zijn, dat derhalve de te nemen m aatregelen afhankelijk moeten zijn van den aard der vervoerde vloeistof. W anneer in alle gevallen ongevallen en rampen „w aren toe te schrijven aan het in aanraking komen van open vuur m et olie- of benzinedampen” , zoo kan men toch niet gelijktijdig behandelen en in één verband brengen: scheepsbranden, veroorzaakt door het in brand geraken van gelekte stookolie (b.v. kuiser Sum atra), het in brand ge­ raken van het schip, door overboord pompen van benzine in een druk bevaren haven (V im eira), of het ontstaan van een ontploffing aan boord van het tankstoomschip B ritish Chemist, tijdens de lossing van een lading vaten petroleum, zonder een zeer ongewenschte verw arrin g te veroorzaken. W a s het in het laatst genoemde geval w erkelijk w at w ij verstaan onder petroleum of stond dat w oord in de Engelsche tekst? M aar dan beteekende het „benzine” . Intusschen zou het van veel belang zijn, indien de heer Roobaard ons omtrent dat ongeval met de British Chemist een duidelijke beschrijving en, indien m ogelijk, tevens de verklaring kon geven. E igen aard ig doet het aan, dat de schrijver aanneemt, dat hij een zoo gevaarlijke wijze van ontgassen als hij beschreef, er aan dék bij geopende luikhoofden passage van rookende menschen zou zijn. W el is w aar spreekt hij van ontgassen van benzine- of andere brandstoftanken, doch deze verschillen zoodanig in gevaarlijkheid, dat hunne behan­ deling in één zinsverband niet anders dan de grootste verw arrin g kan stichten en het nut van het geheele op'stelverhandeling in negatieven zin beïnvloeden. Tijdens het ontgassen geen vuur aan dek en zeker geen gerook. D at moet de leuze zijn. Ir. H. J . S C H O L T E .

De Electrotechnische Installaties van Het Motorschip ,,Marnix van St. Aldegonde”

A fb . i.

H et motorschip „M a rn ix van S t, A ld eg o n d e".

In H et Schip van 23 Mei 1930 verscheen1 een uitvoerige beschrijving van het grootste Nederlandsche motormailschip Johs.11 van Oldenbarhevelt, Sedert dien heeft het gereedgekomen zusterschip M.arui.v van St, A ldegonde 7 October zijn eerste reis naar Tropisch Nederland aan­ vaard. In het navolgende wordt een overzicht gegeven van de electrische installaties aan boord van de M arnix. De S. M. Nederland is steeds bereid van nieuwe deugdelijk gebleken vorderingen der techniek profijt te trekken. Zoo ging het ook op electrotechmsch gebied. D e Nederland immers nam reeds in 1884 een proef met electrische verlichting aan boord van haar toenmalig stoomschip Prinses Am alia, E 11 toen deze proef slaagde, had zij reeds één jaar later op al haar passagiersschepen electrische verlichting doorgevoerd. De moderne mailschepen zijn heel wat grooter van afmetingen en belangrijk beter geoutilleerd dan die van 45 jaren, geleden. De S. M. Nederland bleef voor de nieuwste vorderingen en toepassingen de electrotechniek een open oog houden. Ieder nieuw schip, dat de vlag van de Nederland voert, legt daarvan getuigenis af. N u weder de M arnix van St. Aldegonde (afb. 1). D e moeilijkheden, w aarvo or men bij de toepassing der voortschrijdende electrotechniek telkens weder aan boord van schepen geplaatst wordt, groeien voortdurend aan; dat zij ook op de schepen van de Nederland steeds weder overwonnen worden, is een genoegdoening niet alleen voor deze onderneming, doch ook voor den leverancier der electrische installaties, de N.V. Groeneveld van der Poll & Co., Amsterdam. In de m otorkamer van de M firuix zijn drie geUjkstroomdynamo’s, ieder van 510 kW ., 190 omwentelingen per minuut en een van 220 kW. bij 330 omwentelingen per minuut opgesteld, alleen vervaardigd door de Electrotechnische Industrie W . Sm it & Co. Slikkeveer. D e gezamen. lijke capaciteit dezer centrale bedraagt dus 1750 kW . A lle dynamo’s worden aangedreven door W erkspuor-Sulzer 2-tact Dieselmotoren; nor­ maal zijn er twee dynamo’s ' i'n bedrijf. Ook aan boord van de M arnix is gelijkstroom de prim aire hoofdbron, met eèn. spanning van 220 Volts, hetgeen bij den ontvang dezer instal­ latie begrijpelijk is. E r zijn toch niet minder dan 162 electromotoren met een totaal vermogen van 5600 pk aangesloten. Deze dienen voor aajidrijving van de talrijke soorten hulpwerktuigen als pekel-, lens-, koelwater-, smeerolie-, zoetwater-, zoutwater-, vuilw ater-, bad-, trim-, ballast-, spoellucht- en andere pompen,, loodlieren, bootlieren, kaap­ standers, enz. Zij zijn voor een deel van Laurence Scott, voor bet overgroote deel echter van de Electrotechnische Industrie W . Sm it & Co. te Slikkerveer. Op het 220 volt gelijkstrooirmet zijn verder aangesloten de verlichtingsinstallatie met pl.m. 6000 aansluitingen, door 30 verdeelborden onderverdeeld, de electrische verwarm ing, de electrische venti­ latie, de 13 sirenes omvattende alarminstallatie voor de waterdichte ..schotten en het Suez-kanaal-zoeklicht, Voor de electrische verwarm ing in salons, hutten, enz. zijn radiator-, ribbenbuis- en hutkachels van Inventum te Bilthoven toegepast. Het electrische vcrwarm ingsnet omvat in het geheel 535 kachelaansluitingen

met een totaal verm ogen van 360 kW . Het net is over 18 verdcelborden ondcrvcrdeeld. Plet veirtilatorennet omvat 710 aansluitingen; deze kleinere ventilatoren zijn alle fabrikaat der E. M. I. te Utrecht. Het Suezkanaal-zoeklicht fabrikaat der London Electric Company, voor. de vaart hij nacht door het Suezkanaal voorgeschreven, heeft als rcgcl•mechanisme een kleine electromotor voor het naar of van elkander bewegen der koolspitsen; deze motor zorgt tevens voor de draaiende (beweging van de positieve kool, w aardoor het gelijkbranden van den krater w ordt bevorderd. Het zoeklicht heeft een spiegelmiddellijn van 60 c.m. H et hoofschakelbord bevat afzonderlijke paneelen voor verwarm ing, 'kracht, licht, spnelpompen, koel- en oliepompen, eniz. en ook voor draai­ stroom , driephasen wisselstroom dus. Toepassing van draaistroom is trouwens op schepen van de ,.Nede land” geen novum. De resultaten van proeven, destijds op een der schepen van de „Nederland” genomen met kortgesloten draaistroommotoren voor aandrijving van schach'tfans, hebben er toe bijgedragen', dat draaistroom op latere schepen tocgepast werd. Op de M arn ix zijn derhalve ook 2 omvormers, ieder van 75 kW . bij 1 1 0 V olt, fabrikaat Electrotechnische Industrie, W . Sm it & Co. te -Slikkerveer, voor om vorm ing tot draaistroom opgesteld, die tevens stroom leveren voor andere na te vermelden installaties. H et geoctroieerde „Groenpol” beveiligingssysteem voor parallel ge­ schakelde machines is ook wederom op de M arnix en daarmede dus reeds voor de 20ste m aal op Nederlandsche schepen toegepast. Het geldt hier een verbeterd systeem van parallelschakeling der dynamo’s, een verdeeljng vindt plaats tusschen cssentieele groepen als verlichting, voortstu w ing en stuurmachine en . niet-essentieele zooals de hulp• machines voor sanitaire en andere doeleinden, wier evcntueele uitschake' ding op de manoeuvreerbaarheid van het schip van geen invloed kan zijn. M ocht onder dit systeem om de een of andere reden een der beide " dienstdoende dynamo’s uitvallen, zoodat de daarmee parallel gescha­ kelde tweede dynamo plotseling de belasting moet overnemen, deze laatste ■dus overbelast wordt, dan zal, o.a. door de w erking van een m axim aalrelais, in de hoofdleiding der dynamo’s gemonteerd, de niet-essentieele 'groep uitgeschakeld worden, zoodat de overbelasting der betrokken dynamo zoodanig verminderd wordt, dat de groepen aan vitale electrische hulpniachines niet stroomloos worden. Ook op de M arnix worden m agneetschakelaars (comtactors) der Brookhirst Sw itchger Company toegepast. B ij deze worden de schakelapparaten vastgehoud'ön door magnetische spoelen. Behalve dat zoodoende b.v. het uit­ trillen van toestellen als automatische schakelaars niet voorkomen' kan, is het schakelen van een dienstdoende op een stilstaande dynamo uit­ gesloten; de spoelen worden n.1. door de eigen dynamo’s bekrachtigd. Op afb. 3 zijn de „Brookhirs’t” contactors voor de dynamo's .en diverse groepen duidelijk zichtbaar. Op de krachtpaneelen van het hoofdschakelbord bevinden zich druk• knoppen, w aarm ede bij verschillende motoren geplaatste automatische „B ro o k h irst” aanloopkasten bediend w orden; op verschillende electrisch

Afb. 3.

A chterw and van eeiv deel van het hoofdschakelbord.

aangedreven pompen wordt zoodoende het toezicht voor de dienstdoende machinisten vergemakkelijkt, een feit, destijds ook in Engelsche v a k ­ bladen gereleveerd. Overigens bedraagt het aantal van dergelijke B rookr hirst aanloopkasten, waaronder voor .motoren van 485 pk., over de 30, in verschillende ruimten van de Marni.r ondergebracht. Draaistroom met een spanning van 110 Volt wordt toegepast vqö-r een 60-tal badkamerventilatoren en een 80-tal schachtventilatoren, alle van het fabrikaat der E . M. I., Utrecht. E r is voorts een 50 Volt draaistroomnet voor de dubbele machinetelegraaf. Deze omvat 2 dubbelgevers met quitfeerinrichting op zuil'in waterdichte messingkasten met aangemonteerde wekkers met schalen van 400 mm middellijn en afschakelbare binnenverlichting, welke beide toestellen aan beide zijden van de commandobrug opgesteld zijn, terwijl een derde dergelijk toestel in het stuurhuis opgesteld en met de beide andere gekoppeld is. In ëht motorkamer zijn voorts voor stuurboord- en bakboordmotor ieder een ontvanger, met quittecrinrichting en als wandapparaten uitgevoerd, opgei steld. Op het 50 Volts draaistruomnet is ook de electrische doktelegraaf aangesloten; zoowel op de commandobrug als op het D-dek achteruit is een gever-ontvanger geplaatst, terwijl een ontvanger op de D ok-brug is aangebracht. Deze telegrafen zijn fabrikaat der Siemens & 1lalske A.G .

'*•

E r is ten slotte nog een 20 Volts draaistroomnet met 4 transfor­ matoren. ter voeding der schelinstallatie voor de hutten, 38 nummer— controletableaux omvattende en van de badkamor-alarminstallatie, die 13 nummer- en 2 controle-tableaux omvat. Ter oproep van de bedienden uit de passagiershutten dienen eerstbedoelde nummer- Tesp. lichttableaux; in het. bureau van den administrateur wordt door het controlc-tableau, dat voor ieder lichttableau één controlelamp bevat, con­ trole op de vlugheid van bediening uitgeoefend. W ordt in een der bad­ kamers op een knop gedrukt, dan blijft een schel doorbellen en gloeit tevens buiten boven die badkamer een lam]). Gevoegelijk kan in dit verband gewezen worden op de ook op de Mctrnix aanwezige transparanten voor hutten, badkamers en toiletten; doordien van boven op licht straalt door de dubbele glaswand, zijn de opschriften aan beide zijden duidelijk leesbaar. Een. 28 toestellen om ­ vattende huistelef-oai# fabrikaat Wagner, Wiesbadcn, vergemakkelijkt de communicatie tusschen verschillende dienstvertrekken. Van h et­ zelfde fabrikaat is de op de brug geplaatste moederklok met 48 bijklokken, gevoed van uit een batterij, met een spanning van 20 V olt. A ls overige communicatiemiddelen dienen vermeld te worden de Larijngaphoon, gevoed door een batterij met een spanning van 12 V olt, toestellen op de brug, in het bureau van den maître d’hotel en van eenige machinisten omvattende, alsmede de door Radio-Holland- geleverde Brow n telefooninstallatie met toestellen op brug, vóór- en achterschip. Ook deze toestellen zijn .op een 12 Volts batterij aangesloten. Verm elding verdienen nog de beide spoelluchtpompen met hun 1800/2300 omwentelingen makende 485 pk. electromotoren, de autofrigor koelmachines met koelkasten, van Holima, Amsterdam, w aarvan er 6, van S .B .I.K . schakelaars en contact-thermometers voorzien, in pantries en bars opgesteld zijn. Ook deze autofrigoren zijn op het draaistroom ­ net aangesloten. Verdamper, compressor en electroniotor vormen hier één hermetisch gesloten samengebouwd geheel. V oorts zijn er nog v ier electrische kaapstanders, met io-tons 'trekkracht, evenals de electrische personenlift door de machinefabriek P . M, Duyvis & Co. te Koog aan

A fb. 2.

Voorzijde deel vàn het hoofdschakelbord.

de Zaan vervaardigd. Deze kaapstanders zijn van Laurence Scott motoren met W ard Leoiiard schakeling voorzien. In de culinaire afdeelingen treft men o.a. aan vijf automatische T oastmaster broodroosters en een electrische aardappelschilmachine van H enry W ilson & Co., (vertegenwoordigers Internationale Nautische Handel Mij. te ’s-Gravenhage), roomijs-vriesapparaten van E m ery—• Thomson, electrische deegkneedmachines van W erner & P feid e.er te Stuttgart, H obart electrische eierklutsmachiiies, een „Crescent” electrische vatenwaschmachinie, deze laatste door het Technisch Bureau N ierstrasz te Am sterdam , geleverd. Voorts een reeks electrische toe­ stellen van de General E lectric Company, .Holland Branch, D en H aag, een „M agnet” 46 kW . dubbeldek-oven, verscheidene warmkasten, waaronder een met draaibare bordenhouders, voorts ook hun „M agtjet” kookplaten en warmketels. De zeer om vangrijke lichtinstallatie met meerendcels eenvoudige, deels sierlijke ornamenten en duizenden Philipslampen is vooral ook belangwekkend uit een oogpunt van leldingaanleg. D it geldt trouwens voor de geheele leidinginstallatie. A ls men nagaat, dat er . ongeveer 300 km . gepantserde lood- en gummikabel, fabrikaat Hollandsche D raad- en K abelfabriek, in het labyrinth van ruimten en vertrekken v rw erkt zijn, dan is het duidelijk voor hoeveel com plicaties men bij den aanleg alleen reeds uit dien hoofde gesteld werd, afgezien nog van de kwestie der geringe plaatsruimte, D e plaatsing van verschillende verdeelborden in wanden van gangen enz. is hier, ook wegens de afsluitbaarheid, een gelukkige uitkomst.

A ls veiligheidsm aatregel wordt ook op de M a rn ix eene 150 lampen omvattende noodverlichting met afzonderlijk leidingnet aangetroffen. Voor de voeding van dit net is op het A-dek een Penta-A sea benzinenooddynamo opgesteld met een. capaciteit van 20 kW . bij 800 toeren. In de stuunnachinekamer is een Edison noodbatterij bestaande uit 140 cellen en met een capaciteit van 150 Ampère-uren opgesteld. Niet alleen wordt de noodverlichting automatisch bij stroomloos worden van het net, op deze batterij overgeschakeld, doch ook de stuurmachine, zoodat, ook al mochten ooit alle dynamo’s stop komen te staan, het. schip bestuurbaar blijft. Ook op de M arnix is n.1, het hydro-electrische systeem voor aandrijving van het roer toegepast. H ierbij wordt een voortdurend in één richting loopende pomp gebezigd, gekoppeld met een telemotor die den kleppenstand van de pomp verandert. A l naarmate glycerine van bakboord naar-stuurboord of omgekeerd gepompt wordt, zal 'de stand der beide zuigers gewijzigd worden en het roer dienover­ eenkomstig den gewenschten stand innemen. ■ A ls op zooveel andere schepen geschiedt ook op de M arnix het be­ dienen -der laadboomen electrisch en wel door 2 laadlicren van 3 en 2 van 7 ton, terwijl er 12 anderhalf tons kranen opgesteld zijn en 14 paar davits voor de sloepen ieder met een electrische hijschlier uitge­ rust zijn. Draadlooze telegrafie is natuurlijk aanwezig, evenzeer als. een U ltra Sonore dieptemeter ep een op het 50 Volts draaistroomnet aan­ gesloten roerstandaanwijzer op de brug met gevertoestel in de stuur­ machinekamer. Electrische Inventum handdoekdrogers ontbreken al evenmin als verschillende electrische apparaten in de heeren- en de vier dameskapsalons. E n zelfs de etalages vóór deze salons zijn van moderne ver­ lichting voorzien terw ijl daarin ó.a. sierlijke tafellam pjes te koop aan­ geboden worden. B ij de kunstmatige ventilatiè-installatie. valt die vo o r'salo n s, keukens en lagere delcverblijven op. De 9 electrische ventilatoren daarvoor voeren bij guur weder, verwarm de lucht aan. H et bovenstaande beknopte overzicht geeft slechts in hoofdtrekken een beeld van de zoo uiteenloopende en veelsoortige toepassingen der sterk- en zwakstroom -techniek aari boord van de M arn ix, het 350ste schip, naar w ij meenen, door Groeiipol geïnstalleerd, de schepen der Koninklijke. Nederlandsche Marine inbegrepen.

De Vrachtenmarkt. ( 1 —-i j Decem ber 1930.) De maand Novem ber eindigde met eene algeheele verm indering van de vrachten, welke richting of uien ook uitgaat, en dat de v e r­ mindering geenszins onbelangrijk was blijkt w el uit de door The Economist gepubliceerde indexcijfers voor de vrachten, die van 95.T tot 92.2 terugliepen en dus kwamen op het gemiddelde voor dit jaar. Of Decem ber beter zal zijn is moeilijk te voorspellen, doch de eerste véértien dagen zette niet onfortuinlijk in, daar de P late groote belangstelling aan den dag legde; overige afdeelingen bleven echter vrijw el op hetzelfde peil,. G R A A N . — Z uid-A m erika. — De vaste stemming, die op het eind van Novem ber had geheersebt handhaafde zich bij de opening in de nieuwe maand speciaal voor vroege aflading. V o o r December-beladen te San Lorenzo werd geopend met 19/3 naar het V er. Kon. en 19/6 voor een handig schip, naar het V er. Kon./Bordcaux-H am burg, terwijl 20/ naar M arseille of Genua werd gegeven. Santa F é bevrachtte. naar Antw./Rott. tegen 18/6 en San Lorenzo naar Taarpico tegen 22/6. L a te r werd zelfs 21/- van R osario naar het V er. Kon.'Cont. bedon­ gen voor een groote boot, hetgeen overeenkomt m et de hoogste betaalde vrachtprijs van dit jaar. Ook handige Januari-schepen deelden in de vaste stemm ing en voor deze schepen van San Lorenzo naar het V er. Kon./Cont. kon 20/- a 20/3 geïnaakt worden, terw ijl groote schepen naar speciale continentale havens 18/- kregen,: A an het eind der periode trad een verslapping in door teru g trekken van de verschepers, zoodat Jan u ari laden ca. 6 d. lager was. San Lorenzo kreeg ruimte naar het V er. Kon./Cont. tegen :r8/.Fcbruari beladen w as nauwelijks , prijshoudend. M en wacht de lcomst van ballastbooten af, hetgeen de prijzen naar beneden drukt. 1 7/6 werd betaald van San Lorenzo naar het V er. Kon./Cont., terwijl naar Bergen en M almö 20/6 werd gegeven. D e beneden rivier betaitlde 18/- naar het Ve.r. K o n . vo or December beladen, doch w as overigens niet in de markt. Vele bevrachtingen hadden daarentegen plaats voor Rahia Blanca laden en daarbij konden eveneens goede koersen bedongen worden. E e rst werd voor Jan laden 16/- a 16/6 naar A ntw ./R ott. en 17/naar Londen gegeven en later 17/6 naar het V er. Kon./Cont., welke koers zich kon blijven handhaven. Noord-Am erika,. — U it den aard der zaak w aren hier weinig afsluitingen en behalve eene bevrachting van N ew -Y o rk voor gedeel­ telijke , lading, naar Antwerpen tegen 7H ct. per roo lbs. op ligplaats condities, kon alleen de N orth P acific op eenige v raa g boogen.

V an co u ver sloot af naar het Ver. Kon./Cont. tegen 22/6 en tegen dien koers waren nog meer orders, terw ijl n aar Griekenland 24/3 werd betaald, alles voor Januari-laden. D onau en Z w arte Zee. — De Zw arte Zee w as over het algemeen stil en er w erd slechts eene bevrachting van Constanza naar de A ntw .H am burg range gerapporteerd met betaling van 10/9 en een andere naar D enem arken tegen 1 5 16.1 E r zouden echter verschillende orders voor Januariladen op komst zijn. tegen io/ó . . naar het Continent. D e D onau had daarentegen meer belangstelling in ruimte en be­ taalde 1 4 / ö a 15/- n aar'h et Continent met 6'd'. m inder haar Antwerpen en/of R otterdam voor ppt. booten. N aar Denem arken werd afge­ sloten tegen 18/- voor één, tot 19/6 voor 4 loshavens. E R T S . — Op de erlsm arkt was al bijzonder weinig v raa g naar ruimte en slechts een gering aantal charters werden afgesloten. ïiu elv a bevrachtte naar Rotterdam tegen 5/3 op Tinto condities en 5/1 % a 5/3 op M ülfer terms, terw ijl naar Ipswich 8/6 én naar Duinkerken 5/3 w erd gegeven. .................................... L a rm es nam ruimte op naar Rotterdam tegen 6/6 en naar dezelfde haven gin g een lading fosfaat -van Tunis tegen 7/6. B ilb ao kon n aar IJm u id e n ruimte krijgen, tegen 4/414. ; D I V E R S E N . — Cuba bleef in ruim te en plaatste slechts A m sterdam tegen 12/6.

nog steeds zondp.' veel belangstelling een klein schip' naar Antwerpen of

H E T O O S T E N . —- De Oostersche afdeeling had. een eenigszins betere toon en er heersclite in enkele hoeken nogal levendigheid. In de eerste plaats w as er vrij veel v ra a g naar ruimte voor boonen vam W ladiw ostok, w aarbij eerst 23/6 naar Rott./H am burg voor geheele en vo or gedeeltelijke lading werd betaald, doch ai spoedig m oest 2416 w orden gegeven voor alle posities cn de laatste afsluiting gin g tegen de hoogere basis van 25/- naar het Rottèrdam -H am burg rayon vo or Jan u ari laden. A u stralië had eerst w einig orders, doch bij verbeterde v raa g werd eerst 32/- van Zuidelijke havens naar het V er. Kon./Cont. gegeven en later 32/6, terw ijl van Westelijke havens 30/- gold. E e n enkele m aal w erd van S yd n ey 30/- tot 33/- toe gegeven voor D ec.-Jan. afscheep en een zeilschip werd van P o rt Lincoln bevracht tegen 2916. W est-A u stra lïë nam voor ppt. verscheping bovendien een boot op n aar Z u id -A frik a tegen 20/-. D e N abije In d isch e'h aven s handhaafden zich ook op 21/ fi 21/6 op dw. vo or Dec. en Jan . lading, terw ijl 18/- op scale basis was te maken. V o o r m angaanerts w erd van M arm agoa bevracht tegen 2 1/1. D e M adrasku st w as ook weer in de m arkt en betaalde voor een groote ballastboot naar de Midd. Zee/C out. 23/9. Queensland kreeg ruimte voor suiker tegen 31/9 naar het Ver. K on . en M auritius moet een vrachtcontract naar het 'V er. Kon./Cont. hebben afgesloten vo or het volgend n ajaar tegen 21/6 inplaats van 22/- van het laatste contract. : . S T E E N K O L E N . — De mogelijke staking in de Engelsche steen­ kolenm ijnen oefende ecnigen tijd invloed uit op de steenkolenvrachten, die daardoor ietw at onregelm atig waren. L a te r werden meer zaken gedaan, doch er w as ruimte genoeg beschikbaar om het aanbod op te nemen. E r w erd o.m. betaald van: C a r d iff— Buenos A ires 10/3 a 10/6, R osario 10/9 a 11 /-, V illa Constitucion 10/3, Rio de Janeiro/Santos 9/6, M ontevideo 10/-, A lgiers 7/-, O ran 7/3, A lexan d rië 7/3, P o rt Said 7/-, B ord eaux 4/- a 4/3, L a s P alm as 7/3, W est-Italië 6/3 a 6/6. Sw anseo— Rotterdam 5/-, Amsterdam 5/3, Rouaan 5/3 a 5/9, A le x ­ andrië 7/3, W est-Italie 6/9, Northern Range 6/9 fr. disch. N e w -C a s ile — Rotterdam 3/3, Elbe 3/4 L o n d e n ' 2 / 4 ^ , Bordeaux 5/3, P o rt S aid 7/-. H u il— B ueu os-A ires xo/6. Seaham — Rotterdam 3/4E!. W ear■— Terneuzen 7/-. R otterd am bevrachtte een schip naar R io de Janciro tegen 9/-. D e kolenvrachten , van de Northern Range bleven prijshoudend. N aar W e sl-lta h e w erd $ 2.10 betaald voor ppt. ruimte. H O U T . •— V an Leningrad en van de M oerm anskust w as nog v rijv e e ! belangstelling in ruimte. Laatstgenoem d afscheepgebied be­ taalde vo or d w arsliggers naar Antwerpen 14/9 en naar het Continent 15/3 Per load. L en in grad kreeg ruimte voor papierhout naar Rotterdam of Velsen tegen 33/6 per vdm., terw ijl voor gezaagd hout naar Am sterdam 40/- en naar Rotterdam 41/- werd betaald, terw ijl naar Breinen tot 4 1/- a 42/6 m oest worden gegaan. V o o r props w erd naar W estH artlepoo .1 bevracht tegen 45/- en naar B elgië tegen 36/- a 38/-. Z u id -Fin lan d betaalde 36/- a 37/- naar België. D e G u lf betaalde § 12.75 a $ 13.25 per mille naar de P late afhan­ gende van de loshaven. T I M E C IT A R T E R . —■ Voor één rondreis U .S .— W .I. trade werd door een 5000 tonner 70 ct. verkregen.

Mededeelingen uit Handel en Industrie H e t „ A lp h a g -U n iv e r s a l" M echanisch Bikapparaat. D e „P inxit” A utom atische Verfinrichting.

Deze Uvee apparaten, welke een groote hoeveelheid handenarbeid besparen, worden in den handel gebracht door het Technisch Bureau Dijkhuis & Zuon te Amsterdam. Wij hadden het genoegen een demonstratie bij te wonen en kregen een gunstigen indruk. Het vorige ja a r bracht dc firma J C, van Alphen en P. ter H aak een nieuwe electrische methode van bikken op de markt. H et was een Duitsch patent waaraan echter nog verschillende onvolkomenh°den kleefden. De uitvinder, de heer Th. Lechteld, die thans deelgenoot is van de firma, heeft deze methode inmiddels verbeterd. Op het apparaat is in Nederland onder den naam „Alphag Universal” (A anvraag No, 53948), alsmede in verscheidene andere industrie-landen, octrooi aangevraagd. Het apparaat wordt gebruikt voor het verwijderen van roest, ketelen b:ersteen van allerlei dikte, doch o o k . verflagen worden er in een minimum van tijd mee verwijderd. Wij zagci. • en zwaar U-ijzer be­ werken, dat, oppervlakkig bezien, alleen nog maar goed was voor oud roest. Eerst werd het met de hamertjes behandeld, vervolgens met een roteerenden stalen borstel. H et resultaat was een weer bruikbaar stuk baik. D e hamertjes en de borstel verwijderen het roest zonder het metaal zelf, dat glanzend te voorschijn komt, te vernielen. D aar geen olie gebruikt wordt, is het schoongemaakte metaal direct geschikt om weer geschilderd tc worden. Bij de gewoonlijk gevolgde methode om verf te verwijderen (af­ branden en afkrabben) verkrijgt men een verre van schoone plaat. E r blijven overblijfsels van roest en half verbrande oude ve rf achter, Een voordeel moge daarbij zijn, dat de kleine gaatjes en putjes in de ijzeren plaat nu opgevuld worden en aldus een tamelijk vlakke onder­ grond wordt verkregen, een' nadeel is immer, dat de nieuwe verflaag over oude verf (met roestdeeltjes) gelegd wordt, hetgeen de duurzaam­ heid niet bevordert. Ook voor dit werk is de „Alphag U niversal” een praktisch instrument. De oude verf wordt volkomen verwijderd en een blanke plaat wordt verkregen. Een stuk plaatijzer werd met den borstel schoongemaakt. In een minuut was van een oppervlak van ongeveer 25 dm® het roest en de walslaag verwijderd en kwam de plaat zilverglanzend er onder uit, eeil resultaat, dat met de zandstraal meer tijd zou kosten. De werkman houdt het toestel los tegen het te bewerken vlak. Drukken is niet noodig. De rondslingerende hamertjes of stalen borstelpennen doen het werk. Een normale veiligheidsbril is de eenigc voor­ zorgsmaatregel, welke men te nemen heeft. Alleen het roest wordt weg-gesliiigerd, alle hinder en last, welke rondstuivend zand (bij gebruik van een zandstraal) veroorzaken, komen hier niet voor. H et verw is­ selen van de werktuigen (hamertjes voor borstel bv.) geschiedt in 2 minuten. Zelfs hoekjes kunnen worden behandeld.

A fb. 2.

A lphag

U niversaal

bikhamer en

borstel.

toepassen met 2, 4 of 6 stel ham ertjes. P er stel heeft men 3 hamertjes op den omtrek verdeeld (zie afb. 1 en 2). Op dezelfde afb. ziet men den stalen borstel. De „haren” zijn van staaldraad van ongeveer 2 mm dik gem aakt en kunnen op zeer eenvoudige wijze verwisseld worden, zooals dit ook met de ham ertjes hst geval is. D e borstel- of hamerkop draait linksom en is met linksche draad op het einde van de flexibele overbrenging bevestigd, zoodat losslingeren uitgesloten is.

Automatische verfinrichting. De automatische verfinrichting „P in x it” is een „e i van Columbus” . D e verf wordt door middel van samengeperste lucht met behulp van een caoutchoucslang aan de kw ast toegevoerd. De toevoer is, door draaien van het handvat van de kw ast, regelbaar of afsluitbaar. H et tijdroovende in donpen van de kw ast, het afstrijken tot de ju iste hoeveel­ heid ve rf op de kwast achterblijft, doorroeren van de verf, enz. zijn bij het gebruik van deze inrichting overbodig. D e schilder kan dcsgewcnscht doorgaan met verven, zoolang de kracht van zijn arm hem dit toelaat. Omdat de toevoer van de v e rf zeer regelmatig is, w ordt een gelijk­ m atige deklaag verkregen. De inrichting (zie afb. 3) bestaat uit een tank met wijde vulopening, w aarin een zeef is aangebracht. D e lucht­ druk w ordt verkregen met een gewone flinke voetpomp. D e aansluiting niet de slang naar de verfkw ast is zoodanig, dait men, alvorens te gaan schilderen, de slang en de kw ast eerst met lucht kan doorblazen om stofjes o f velletjes, welke het doorlaten van de v e rf zouden kunnen beletten, w eg te blazen. D e luchtdruk neemt zeer langzaam af, in het­ zelfde tempo, als er verf verbruikt wordt. Voor gewone normale verf is 3 atm. overdruk voldoende, voor menie is meer, voor teer minder overdruk noodig. Het geheele toestel is gcm akkclijk verplaatsbaar, zooals op afb. 3 wel te zien is. Op een manometer kan men den over­ druk controleeren. Beide toestellen zijn uit den aard der zaak ook voor schilderwerk aan gebouwen bruikbaar en worden daartoe ook benut.

De behandeling geschiedt door één man. Een motor van 1/:i pk, welke door middel van een, aan de handgreep onder onmiddellijk bereik van den arbeider bevestigde, schakelaar wordt bediend, levert de drijfkracht, welke door een flexibele overbrenging de borstel of hamertjes met 2800 oimv/min, doét ronddraaien. Dc motor kan op zijn voet ronddraaien, waardoor een groote werkingssfeer wordt verkregen. De hamertjes zijn mot een nok bevestigd. Als een hamertje al mocht breken, slaat het op de bewerkte plaat, zonder verder onheil ie stichten. H et verdere mechanisme wordt echter niet beïnvloed, zoodat men, alleen met een hamertje minder, kqri doorwerken. A l naar behoefte kan men een kop

A fb.

I.

Alphag Universaal bikhamer en borstel.

A fb. 3.

H et verven m et d e ' Pinecit automatische verfinrichting.

Nieuws van Scheepvaart en Scheepsbouw. P ersonalia. Tot t ijdel ijk leent ar in scheet »^werktuigkunde en werktuigkundig teekenen aan de Zeevaartschool te Rotterdam is benoemd de heer C. P . Kaptein te ’s-Gravenhage.

Schee psbouwwerven v.h. P. & A. Ruytenberg, W aspik, de stalen kempenaar Johan, groot 549 ton, met afmetingen 48.90X 6.54X2.35 m, in aan bouw voor rekening van den heer H. W, Jansen te Waspik.

• Scheepsbouwwerf „D e Industrie", v.h, fa. IJ. Boot, Alphen a.d. R ijn, Januari a.s, is op zijn verzoek eervol ontslag van de N.V. Ned. Zuid-Afrikaansche Stoom­ , een stalen zandbak, bouwnunimer 1012, groot ca. 80 ton, in uunbomv voor Arnsterdamsche rekening. Amsterdam de heer J . j , Jonekheer en is als heer P. Dijkstra. ScheepSiV. en Gashouderh. v.h. Jo n k er dr Stan s, IIe n d rik -1do-A m backt, de stalen motorsleepboot No. 236, voorzien van Deutz-motoren De heer S. Visser, directeur van De R uyter School te Vlissingen met electrische overbrenging op de schroefas, in aanbouw voor reke­ gaat i September .1931 dezer school verlaten. Voor de bezetting van ning van de Gemeente Antwerpen, voor den dienst in de dokken. de cacature worden solicitanten voor 1 Jan. a.s, opgeroepen. Met ingang van i verleend als directeur vaart Maatschappij te zoodanig benoemd de

M achinisten-exam ens. Diploma C : A. K . H. Braune, Rotterdam; J . F. hinde, Rotterdam. Diploma B : A. van Ameyde, 's-Gravenhage; T . Bieseman, W in­ schoten; G. Burrink, R otterdam ; F . L . Dessetis, Vhiardingcn: L . A. van der G raaf, D ordrecht; j . Horig en doorn, D ordrecht; H. van der Koogh, Dordrecht; J . M ackay, Dordrecht; H. j . Meerman, A lkm aar; W . Muller, Leeuw arden; W . J . Muurling, A m sterdam ; J . W. Olthoff, Groningen; J . A, van der Phiym , Rotterdam ; J. Schaap, WestT erschiiling; F. H. Schrcgel, Am sterdam ; K . Stecnineyer, Groningen; G. W estra, Barend recht, H. J . W iennan, Amsterdam. N ieu w e opdrachten. D oor de Scheepswerf „ ’s-Lands W elvaren” , I. S. Figce te V laa:dingen werd opdracht ontvangen voor den houw van twee motort rei Iers voor Belgische rekening, welke schepen voorzien worden van Deutz-motoren van 150/200 pk. D oor het Provinciaal bestuur van Zeeland is aan de Rotterdamsche D roogdok Maatschappij te Rotterdam de bouw opgedragen van een motorveerboot, van hetzelfde type als de „K oninging Wilhelmina” . Het vaartuig is bestemd voor den dienst Vlissingen— Breskens. D e Gemeenteraad van Dordrecht heeft een bedrag van ƒ beschikbaar gesteld voor den bouw van een veerboot voor den Dordrecht— Papendreeht met zijlading. E r is nog niet beslist vaartuig door middel van stopm of van motoren zal worden bewogen.

80.000 dienst of het voort­

D oor de Rijksw aterstaat is ten behoeve van de groote rivieren aanhesteed de houw van een motorvaartuig, voorzien van een 80 pk Kram houtm otor. Ingeschreven werd door: de fa. Schouten te Mui den voor ƒ 23.889, de Zaanlandsche Scheepsbouw Maatschappij voor ƒ 24.450, de R ijksw erf te Hellevoctsluis/Den Helder voor ƒ 25.600, N. J . van der W indt te Vlaardingen voor ƒ 26.750, De V ries Lentsch te Am sterdam voor ƒ 27.443 011 de M achinefabriek v.h. H. J . Koopman te Dordrecht voor ƒ 30.750. D e leveringstijd liep uiteen van 5 tot 8 maanden. K ielleggingen. Schee psbouw w erven v.h. P . tfr A . R uytenberg, W aspik, voor een stalen m otorvrachtboot, groot ca. 130 ton, niet afmetingen 2 7 X 5 X 1.7 8 m en voorizen van een 44 pk Krom hout ruwoliemotor, te bouwen voor rekening van den heer A. van der Leeden te Ammerzoden, Scheepsbouw w erf „ IJe Indu strie", v.h, fa, D. Boot, A lp hen a d. Rijn, voor twee stalen motorvrachtbooten, elk groot ca. 120 ton, houwnuminers 10 16 en 1017, elk voorizen van een 2 eyl, 36 pk Industrie ruwoliemotor, te bouwen voor buitenlandsche rekening. Fa. Gehr. N ie stern df Co., D elfzijl, voor een stalen 1110 tor schoener, te bouwen voor Duitsche rekening. Fa, G. P altje, W eslerhroek, voor een stalen motorvrachtschip, groot ca. 260 ton draagvermogen, voorzien van een Dieselmotor van 120 pk, te bouwen voor Nederlandsehe rekening. /.. W olthuis <£ Zoon, V eendam , voor een stalen steven aak, groot ca. 70 ton, te bouwen voor rekening van schipper S. Posthuina te Ilommert. T e w ater gelaten schepen. D e Rotterdam sche D roogdok M aatschappij, Rotterdam , het motor tankschip M ijdrecht, groot ca. 10000 ton draagvermogen met afmetingen 438'X 5 8 ’— 6” X 3 4 ’— 1 1 ” voorzien van een 8 cyl. enkehverkende 4-takt Harland & W o lff (B. & W . type) Dieselmotor van 2750 aspk, in aanbouw voor rekening van de N .V . Stoom vaart Maatschappij „D e M aas’' (Phs. van Ommeren)) te Rotterdam.

Schee pszve rf , ,'s L a nd s II el vare n' *, V 1a a rdi ngen, de stalen motortrciler Van der W eyden, met afmetingen 31.25X 6 .20 X 3.30 m, voorzien van een Sulzer-Dieselm otor van 245 pk, in aan­ bouw voor Belgische rekening.

Scheepsw erf „D elfzijl", v.h, Gebr. Sander, D elfzijl, een stalen motorvrachtboot, groot ca. 348 ton, afmetingen 38.70X 5.05X2.40 m, voorzien van een iuo pk Skandia-motor, 111 aanbouw voor Belgische rekening. J,I . I Vollh uis, Sappe meer, een stalen motorsleepboot, met afmetingen 19 X 5 .4 0 X 2 .lo m, voor­ zien van een 150 pk Appingedarnnier Bronsm otor, in aanbouw voor rekening van het Scheepsbouwkundig Bureau „H et Noorden” te Groningen. Fa, een 2.55 den

Gebr. Niestern stalen sleepkaan, m, in aanbouw heer J . Pijl te

Co., D elfzijl, groot ca. 1400 ton, m et afm etingen SoVcj.50X voor rekening van de N .V . W illy Jeanue, Dir. Antwerpen.

Fa, G. Pat ije , W esterbroek, een stalen sleepschip, groot ca. 450 ton, in aan bouw voor Nederlandschc rekening, L . W olthuis & Zoon, Veen da m, een stalen stevenaakschip, groot ca. 70 ton, in aanbouw voor reke­ ning van schipper B. Pais te Dieverbrug, Scheepswerf „ Foxhol", Foxhol, een stalen sleepkast, groot ca. 3 15 damsche rekening.

ton, in aanbouw voor R otteiProeftoch ten.

Met goed gevolg is proef ge va ren met de m otortreiler Gratie Gods, met afmetingen 23X 6.20X 3*10 m, voorzien van een 4 cyl. DeutzDiesemotor van 200 pk, gebouwd voor Belgische rekening door de fa. A, de Jo n g te Vlaardingen. Na geslaagde proeftocht is geleverd aan de Algem eene Visscherij Maatschappij te IJm uiden de door de Scheepswerf v.h. Bonn & Mees te Rotterdam gebouwde stoomtreiler Caroline I J M 26, groot 253.31 rcg. ton bruto inhoud, met afmetingen 3 8 .10 X 7 .10 X 3 .9 6 m, voorzien van een triple-expansie stoommachine van 475 ipk, vervaardigd door de N.V. Machinefabriek & Scheepswerf van P . S m it jt \ te Rotter­ dam. Het schip is van een keurig verblijf voor de bemanning voorzien. Met gunstige uitslag had de proeftocht plaats met de stoomveerboot IIoofdingenieur van E h elin gen , welke door de Haarlemsche Scheeps­ bouw Maatschappij gebouwd werd voor de Provincie Zuid-Holland ten dienste van het veer Maassluis—Rozenburg. D e machineinstallatie werd geleverd door W ilton's Machinefabriek en Scheepswerf, Schiedam. Op 10 en 11 December 1. 1, had op de Noordzee de proeftocht plaats van het motorschip Tarakan voor rekening van de Stoomvaart M aat­ schappij „Nederland” te Amsterdam gebouwd door W ilton-Fijcnonrd, te Rotterdam. De voornaamste gegevens van dit schip zijn: Lengte lusschen de loodlijnen 465 ' 0 " Grootste breedte op buitenkantspant 62 ' 0 " Holte tot bovendek 36 ' 3 " Diepgang met zomer uit watering 28 ' 108" Draagvermogen 10346 tons Bruto inhoud 8183.06 reg. tonnen Netto „ 4917.26 liet schip wordt door 70 koppen bemand en heeft ecu ruimte voor 559 dekpassagiers. Voor de voortstuwing is een Feijcnoord-M .A.N. enkel werkende tweelakt Dieselmotor opgesteld, die 7000 A s pk bij 105 omwentelingen per minuut ontwikkelt en acht cilinders heeft met een diameter van 820 en een slaglcngte van 1440 mm. De cilinders zijn in twee.groepen van vier geplaatst. Tusschen de beide cilindergroepen is de aandrijving voor de nokkenas aangebracht.

Aan de voorzijde van den motor zijn dc direct aangedreven spoelpomp en luclitcompressor opgesteld. De spoelpomp kan zoowel uit de machine­ kamer, als direct van buiten de lucht aanzuigen. De koeling der cilindcrvoeringcn en deksels, alsmede van de zuigers, geschiedt door zeewater. Voor de. circulatie van het koelwater zorgen twee horizontale electrisch gedreven centriïugaalpompen, waarvan één als reserve. Twee electrisch gedreven smceroliepompcn, waarvan een als reserve, zorgen voor de geforceerde smering van den hoofdmotor. A lle liulpwerktuigen in de machinekamer, alsmede de dekwerktuigeu, worden electrisch gedreven. Voor de levering van den benoodigden stroom zijn 4 Dieseldynamo’s opgesteld, elk van 180 kW 220 volt gelijk­ stroom en elk gekoppeld aan een comprcssorloozen zes cilinder cnkelwerkenden 4 takt Dieselmotor. Diameter cilinders 275 en slaglengte 420 mm. De bij het manoeuvreeren benoodigde aanzetlucht wordt geleverd door 2 electrisch gedreven hulpcompressoren, elk met een capaciteit van 500 tn3 aangezogen lucht per uur. Voor het geval geen druklucht beschikbaar mocht zijn, is een noödcompressor van 15 ma capaciteit per uur, gedreven door een Bronsmotor, aanwezig. Van de verdere in de machinekamer opgestelde werktuigen noemen wij nog; Een pomp voor het afvoeren van het zuigerkoelwatcr, twee smecrolier en 3 brandstofccntrifnges type Laval. Voor het verpompen van de brand­ stof dienen een brandstofove.rnamepomp van 100 tn*/uur en twee brandstofpompen van 4 m Vuur capaciteit. Vervolgens een lenspomp, een sanitaire pomp, twee drinkwaterpompen en een pomp voor liet verpompen van klapperolie, voor het vervoer waarvan het schip is ingericht. Stoom voor de vervvarmingsspiralen van dc klapperolietanks wordt geleverd door een met olie gestookte» hulpketel. Voor het uitvoeren van kleine reparaties is ten slotte nog een kleine werkplaats op het bovendek in de machinekamer ingericht. Aan- en verkoop van schepen, Do stalen m otortjalk Komeet, groot u o reg. ton bruto inhoud, in ip io door dc werf van W. Rubertus te Groningen gebouwd en toebehoorende aan schipper O. Bosma te Groningen is verkocht aan kapi­ tein E . Conrad te Wollin (Stettin). Door de fa. Gebr. T aat te K atw ijk aan Zee zijn aangekocht twee gewezen Duitsche stoomtreilers, welke als loodsvaartuigen in België hebben dienst gedaan. De stalen dubbelschroef motorpassagiersboot Kasteel Staverdmh gebouwd op de w erf van B . G. Pikkers te Hoogezand, is door dezen scheepsbouwer verkocht aan de N .V. Vrachtvaartmaatschappii „Annie” te Rijsw ijk. Dc stalen stoomtreilcr Annie I J m 314, groot 14[.47 reg. ton bruto inhoud, in 19 17 door Gebr. Boot te Leiderdorp gebouwd en toebehoorende aan de N.V. Visschcrij Maatschappij „Am alia” te IJm uiden is verkocht aan een reederij te Lowestoft. Nieuwe schepen. D oor de Scheepsbouw en Reparatiewerf „D e Hoop” v.h. Gebr, Boot te Leiden zijn de navolgende schepen afgeleverd: het stalen sleepschip A rjam a, groot 653 ton, afmetingen 5 4 X 7 -is X 2.35 m, aan den heer M. F . M. Kerkhoff te Nieuwaal; het stalen sleepschip Anny, groot 550 ton, afmetingen 50X 6.60X 2.30 rn, aan den heer G. Vilters te Leeuwen. Door de scheepswerf van Th. J. Kikkers te Martenshoek is aan den heer K . Talens te Groningen afgeleverd een moto rvrachtschip, groot ca. 125 ton, hetwelk voorzien is van een 36 pk 2 cyl. Industrie-) motor. , Telefoonverkeer met schepen op zee. Gedurende de -wereldkruistocht van het s.s. Bel genland van 2 Dec. tot 28 A pril a.s. zal van alle plaatsen in Nederland radiografisch met de opvarenden van ’t schip gesproken kunnen worden. De kosten per gesprek zijn echter nog vrij belangrijk en bedragen per 3 minuten' ƒ 63.85 en zelfs ƒ 104.80 wanneer het gesprek via N ew -York moet worden afgewikkeld. Opleiding m achinist De M inister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen heeft bij de behandeling van de Onderwijsbegrooting, waarbij geklaagd werd over de gebrekkige opleiding van machinist ter koopvaardij geantwoord, dat er reeds op tal van plaatsen cursussen zijn en dat, wanneer er gebrek aan machinsten is, dit niet ligt aan onvoldoende gelegenheid tot opleiding. W ij zijn er van overtuigd dat het meerendeel der betrokkenen deze zienswijze niet kan deelen. Slapte in het scheepsbouwbedrijf. De Artihèmsche Stoomsleephelling Maatschappij te Arnhem heeft wegens de slapte in het bedrijf een aantal werklieden ontslagen en

het laat zich aanzien dat er nog meer ontslag zal volgen, wanneer geen verbetering spoedig intreedt. Bovendien is de werktijd met twee uur per dag verkort cn op 6 'A uur gebracht. O pgelegde schepen. Op i December waren te Amsterdam opgelegd 15 Nederlandsche schepen met 97.380 reg. ton bruto inhoud, en in Rotterdam 34 schepen met 162.936 reg. ton bruto inhoud. Totaal 49 schepen met 260.316 reg. ton bruto inhoud. V a n N ievelt, Goudriaan & Co.’s Stoom vaart-M ij. Volgens ecne uitlating van den heer A. J. M. Goudnaan, presidentcommissaris van Van Nievelt, Goudriaan & Co’s Stoom vaart M aat­ schappij te Rotterdam zou deze reederij, zooals de zaken zich thans doen aanzien, over 1930, behalve de onkosten, een exploitatieoverschot hebben, waaruit op de vloot ook over dit jaar zal kunnen worden afgeschreven. Nader zal nog moeten worden uitgemaakt of het bedrag der afschrijving dezelfde hoogte zal kunnen hebben als vorige jaren. Een groote factor van dit resultaat is geweest de omstandigheid dat voor een vierde gedeelte van de vloot vervoerovereenkomsten waren afgesloten, voordat de groote inzinking op de vrachtemnnrkt plaats vond. , H avenbew egin g. N ovem ber 1930. Nieuwe W aterweg 1246 schepen met 2.032.836 reg. ton netto inhoud Rotterdam 10 19 schepen met 1.626.955 reg. ton netto inhoud Hamburg 1752 schepen met 1.803.550 reg. ton netto inhoud Antwerpen 885 schepen met [.535.166 reg. ton netto inhoud 1 1 maanden 1930. Nw. W aterweg 14024 schepen met 23.359.017 reg. ton netto inhoud (vermeerdering 65 schepen en 191.840 ton netto) Botterdam 1138 0 schepen met 18.731.000 reg. ton netto inhoud (verm indering 152 schepen en 673.137 ton netto) Hamburg 10100 schepen met 20.593.509 reg'. ton netto inhoud (vermeerdering 3924 schepen en 298.309 ton netto) Antwerpen 10 12 2 schepen met 18.271.975 reg. ton netto inhoud (verm indering 535 schepen cn 603.411 ton netto) Gedurende de maand November zijn te Amsterdam binnen gekomen ,345 schepen met 2.311.498 ma bruto inhoud, waardoor gedurende de afgeloopen 11 maanden de haven van Amsterdam bezochten 3600 schepen met 24.380.804 m8 bruto inhoud, zijnde 46 schepen cn 292.939 m11 bruto inhoud minder dan in dezelfde periode van verleden

jaar.

Faillissem en t. De N.V. Scheepsbouwkundig Bureau. M achinefabriek J. C. Lepeltak te Dordrecht is in staat van faillissement verklaard met benoeming van Mr. A. van Os, aldaar tot curator. K a s voorsch otten Koninklijken H ollandsohen L lo yd . Het wetsontwerp tot verleening van kasvoorschriften aan de Kon. Hollandsche Lloyd is in de Tweede Kam er aangenomen, nadat naar aanleiding van de aangenomen motie-Brautigam, de M inister eene wijziging had aangebracht, waardoor het mogelijk is dat de Minister met een opzeggingstermijn van 1 maand op t Jan. 1932 de overeen­ komst. opzegt. De K am er zal dan bij de behandeling van de begrooting 1932 gelegenheid hebben zich zoonoodig nader uit te spreken. Loodsgelden. B ij de Memorie van Antwoord op het Voorloopig V erslag van de Begroeting van Defensie heeft de Minister geantwoord dat de ver­ laging van de loodgelden voor de havens van Vlissingen en Neuzen reeds gcruimen tijd de volle aandacht van den minister heeft, doch de voor den lande daaruit voortvloeiende financieel nadeelige gevolgen zijn van dien aard, dat nog geen beslissing in deze kon worden genomen. Verlaging der loodsgelden voor genoemde havens zou een gelijke behandeling voor de overige-Nederlandsche havens met zich' brengen. O pbrengst havengelden. R otterd am . Gedurende dc maand Novem ber is aan havengelden te Rotterdam ontvangen van zeeschepen ƒ 394.786 en van binnenvaartuigen ƒ 85.405. Sinds i Januari kwam binnen ƒ 4.710360 van zeeschepen en ƒ 1.108.280 van binnenvaartuigen, tegen ƒ 4.888.029 resp. ƒ 1.184.551 in dezelfde periode van het vorige jaar. K rom houtm otorenfabriek D . Goedkoop Jr., A m sterdam . Gedurende de maanden September, October en Novem ber ontving de. Kromhout M otorenfabriek D. Goedkoop Jr. te Amsterdam opdracht v o o r. levering van 72 Kromhout-middeldruk-motoren met totaal 116 cylinders en 3620 pk, waarvan bestemd voor het buitenland 26 motoren met 51 cylinders en 1736 pk, benevens voor levering van 19 hoogedruk (Compressorlooze Diesel-) motoren met totaal 36 cylinders cn 1500 pk, w aarvan bestemd zijn voor het buitenland 10 motoren met 2 1 cylinders en 910 pk.

T w eed e P rijsv ra a g van de L in c o ln E le c tric Cy. betreffende gelaschte constructies. Ingenieurs en teekenaars in alie takken van industrie, waarbij ijzer of staal wordt 'verwerkt, w-orden door „T h e Lincoln E lectric Com pany” te Cleveland in Ohio, die deze tweede p rijsvraag uitschrijft, opnieuw gelegenheid geboden hun bekwaamheid en vindingrijkheid te bewijzen, ten aanzien van de toepassing der voordeelen van 'het lasschen met de lichtboog bij verschillende constructies. A ls belooning wordt $ 17.500 beschikbaar gesteld voor de 41 beste inzenders. D e ju ry ter beoordeeling d er opstellen van de mededingers bestaat uit prof. E rw in E . Drese, voorzitter van de electrotechnische facul­ teit aan de universiteit van den Staat Ohio en andere door hem aan te wijzen leden dezer afdeeling. D oor de aankondiging van deze tweede prijsvraag, heeit de Lincoln Electric Company een twee jaarlijksche competitie iiigesteld, die door ingenieurs en verantwoordelijke leiders van dé industrie overal in de Wereld zal worden toegejuich t Volgens mededeeling van dit lichaam is het doel van deze tweede prijsvraag voor Lincoln Lichtbooglasschen een aanmoediging van ingenieurs en teekenaars in alle takken van industrie om bij het tcekenen en maken-„.van hunne eigen ontwerpen het oog te houden op de toepassing van lichtbooglasschen en hunne kennis van de uitvoeringsmogelijkheden daarvan te yergrooten, De 41 prijzen zijn de volgende: eerste prijs $ 7,500; tweede prijs $ 3*500; derde prijs § 1.500; vierde prijè $ '750; vijfd e prijs $ 500; zesde prijs $ 250 en overigens 35 prijzen van $ 100. De deelneming staat aan elkeen met uitzondering van beambten der „Lincoln Electric Company” open. D e laatste termijn voor de inzending is i October 19 3 1. Verdere bijzonderheden w orden nader bekend gemaakt. H o lla n d —O ost-A zië L ijn. Met ingang van het nieuwe dienstjaar wordt de duur van de reis met ca. 5 dagen verkort, zoodat W ladiwostok vanuit Rotterdam in 59 dagen te bereiken zal zijn. D e laadhavens voor alle schepen zullen zijn Antwerpen, Hamburg, Amsterdam, Rotterdam en Genua, terwijl alle schepen D airen, Chinwangtao, Tientsin en W ei-H a-W ei zullen aandoen. Conventie B ru s s e l r D ec. 1924. Staatsblad no. 414 bevat het Koninklijk Besluit van 28 Öct, 1930, houdende bekendmaking van de toetreding door Nederland tot de op i Dec. 1924 te B russel gesloten overeenkomst, betreffende het geven van gelegenheid aan schepelingen ter koopvaardij om zich voor geslachtziekten te doen behandelen. O pruim ing van scheepsw erven. Behalve de groote w erf van „W illiam Beardm ore and Co. L td ” te D alm uir zijn door „N ational Shipbuilders’ S ecu rity L td ” , de scheepsbouwerscombinatie, die overtollige werven opdoekt, nog twee w erven gekocht. Beide hebben aan bekende firm a’s toebehoord. Het zijn de w e rf van „N apier and M iller L td ” te Old K ilp atrick en de Z u id w erf van de „A rd rossan L td .” D e N oordw erf van die firm a blijft bestaan. D aar nu aan de Clyde in het geheel 26 hellingen verdwijnen, bestaat groote bezorgdheid onder de werklieden in dit district. Toch is dit de eenige w eg om uit de misère te geraken. M aatregelen tegen sm o kk elen in R oem en ië. Teneinde het smokkelen in Roemenië tegen te gaan zijn de desbe­ treffende wettelijke bepalingen verscherpt. Personen, die betrapt worden op smokkelen, worden gestraft met gevangenisstraf van tenminste 3 maanden. E r zijn reeds eenige schepelingen van deze nieuwe wet het slachtoffer geworden. B ouw plannen Nord- D eu tsch e L lo y d . Volgens mededeelingen van een lid van den R aad van Beheer van den Nord Deutschen L loyd zou het in het voornemen dezer reederij liggen gedurende de komende 5 ja a r niet minder dan 500.000 reg. ton bruto inhoud in bouw te geven op Duitsche werven, hetgeen aan ca. 27.000 arbeiders gedurende 5 ja a r w erk zou geven. V o or de uitvoering dezer plannen, welke in verband staan met de plannen voor sam enwerking niet de H am burg-Am erika. Linie, zal echter buitenlandsch kapitaal niet kunnen worden gemist.

Scheepsverliezen. L loyd s R egister o f Shipping publiceerd het driemaandelijks rapport omtrent scheepsveriezen loopende tot 30 Ju n i 1930 met een totaal van 59 schepen niet 62.7x9 reg. ton bruto inhoud. D aarbij komen dan nog 73 schepen m et 264.031 ton bruto inhoud, w elke gesloopt of afgevoerd zijn. Nederkmdsche schepen bevinden zich hier niet bij. C u ragaosche S cheepvaart-M ij. T en gevo lge van de verm indering der olieproductie in Venezuela zullen 5 schepen van de Curagaosche Scheepvaart Maatschappij te W illem stad in andere diensten van de K onin klijke Petroleum Mij. worden geplaatst. V a a rt op W est-Indië. De P lam burg-A m erika Linie en de H om Linie te Flensburg hebben voor de vaart op W est-Indië een pool-overeenkom st voor een groot aantal jaren afgesloten, ter bevordering van de stabiliteit in het passagiers- en vrachtgoederenverkeer. I Js b e la s tin g in Finland. De belasting, w elke in het winterseizoen in Finland geheven wordt van in Finsche havens komende schepen, ter bestrijding van de kosten vero orzaakt door het openhouden der vaarw aters door ijsbrekers, is dit ja a r verhoogd. De wintertijd loopt van 1 December -tot 30 A pril. B ij binnenkomst en bij vertrek w ordt 4 m ark per netto reg. ton betaald, doch voor schepen niet ijsversterking 1 mark, en voor­ schepen zonder ijsversterking, doch geschikt vo or de wintervaart, 2 mark. W orden op dezelfde reis verschillende Finsche havens aangedaan, dan betaald men eenmaal de volle belasting en verder bij aankomst in volgende havens de halve belasting. Reductie w ordt gegeven aan geregelde passagiersdiensteri, terwijl hij binnenvallen in noodgevallen en ter reparatie geen belasting wordt geheven. N ie u w e B elg isch e i-eederij. Verm eldensw aard is dat in de tegenwoordige slechte scheepvaartlijd onze naburen een nieuwe reederij hebben opgericht vo o r het onder­ houden van een geregel den dienst op A lexandrië, Beiroet, Ja ffa , Tripolis enz. H et is de Arm em ent Collignon te Antwerpen, die voor het beoogde doel reeds twee schepen heeft aangekocht. R oercom m ando. Het rechtstreeksche roercommando heeft in Engeland nog steeds veel tegenstanders. B ij de eerste behandeling in het H oogerhuis van •liet w etsontw erp tot ratificatie van het in 1929 te Londen gesloten Veiiiglieid sverd rag bleek veel tegenstand te bestaan. D e conservatieve Eïigelschen meenen dat w ijzigin g van het roercommando, waartoe Engeland tot dusverre niet is overgegaan, de veiligheid in gevaar zul brengen. Zij sluiten daarbij de oogen voor het feit, dat andere landen daarin zonder veel moeilijkheden reeds lang te voren zijn overgegaan. Het is te hopen dat voor 1 Ju li 19 3 1 de meer nieuwere ideeën in Engeland de overhand zullen krijgen. Dividenden. Internationale Sleepdienst M aatschappij 6 % . S W IN N E Y B R O S . LHVI1T E D te Morpeth (Engeland), houdster van het N ed erland sch octrooi N o. 10789, betreffende; „V erstuiver voor vloeibare bran d sto f is bereid dit octrooi te verkoopen of daarop een licen tie te verleenen. Nadere bijzonderheden verstrekt het N E D E R L A N D S C H O CTRO O IB U R E A U , Laan Copes van Cattenburch 24 , 's-Gravenhage.

C E N TR A A L S C H E EP S B O U W BUREAU CENTRALE BOND VAN SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND

Gebouw „Stroom berg” , W e s t Nieuwland 12 - ROTTERDAM T e le g r a m -A d r e s : „C E B O S IN E ”

BELAST ZICH MET: O n tw e rp e n e n u it b e s t e d e n v a n n ie u w b o u w C o n t r o le t ijd e n s d e n b o u w K o o p e n V e rk o o p v a n a lle s o o r te n s c h e p e n

KETTINGGLOEIOVENS ,

■J. . . . . . .

INGERICHT V O L G E N S DE EISCHEN VAN DE HAV E N A RB EID SIN SPE C TIE

.

.t

.........

H. HENNINGS, WESTKRUISKADE 10, TELEF. 5 5 0 4 8 , R O T T E R D A M

A 11

OEUÎ

lö lM É „The Texaco Star", een publicatie van de Texas Company, schrillt In haar Mel-No. omtrent bovenstaanden m o to rtan k lich te r: „According to the latest reports from B r a z i l . . . . . as she Is the best looking.and best o p e ra tin g piece of „equipment In the harbour." The „Texaco V II" Is gebouwd op de werf van de firma JONKER & STANS te HEND RIK-ID O-AM BACH T o n d e r leiding van Bureau P. INTVELD te Delft en door de

N.V. MOTOREN FABRI EK D E U T Z , R O T T E R D A M voorzien van een 200 E .P .K . vle r-cylln d e r C O M P R E S S O R L O O Z E N D E U T Z D I E S E L M O T O R

The Asiatic Petroleum Company, Limited ST* HELEN’S COURT, GREAT ST. HELEN’S, LOND ON , E.C. 3, vertegenwoordigd in Nederland door de

BATAAFSCHE IMPORT MAATSCHAPPIJ Verkoopkantoor van „KONINKLIJKE/SHELL” Producten Carel van Bylandflaan 16, V G R A V EN H A G E L E V E R T STOOKOLIE TE: ♦Aberdeen ♦Adelaide ♦Aden ♦Alexandrie ♦Amsterdam ♦Antofagasta

♦ A n tw e rp e n Ardrossan Aruba ♦Auckland (N.-Z.) ♦Avonmouth ♦Balboa ( P“ -) ♦Ballk Papan ♦Baltimore ♦Bangkok ♦Barton /■Manchester', ♦Batavia''Ship Cana|z ♦Bergen Boelebaai Ceram ♦Bombay ♦Bordeaux ♦Brisbane ♦Buenos Aires Bumpyo (Korea)

♦Calcutta ♦Cebu ♦Colombo

Houston (Texas) ♦Hull Ichang

♦Colon ( P5J£S5-) ♦Constanza ♦Copenhagen ♦Curasao ♦Dover ♦Durban Fall River ♦Falmouth ♦Frederlcia ♦Fremantle Galveston ♦Genua ♦Gibraltar ♦Glasgow ♦Gothenburg ♦Hamburg Hankow ♦Havana ♦Havre ♦Hongkong ♦Honolulu

♦IIo -Ilo ♦Iqulque Jacksonville (F lorida) ♦Jarrow on Tyne ♦Kaapstad ♦Karachi Kingston (Jamaica) ♦Kobe Kyle of Lochalsh ♦Las Palmas ♦Leghorn ♦Lissabon ♦Liverpool *>

Lon den

/ S hell lH a v e n en

Thames', H aven

♦Macassar ♦Madras • ♦Malmö ♦Malta ♦Manila

)

♦Maracaibo ♦Marseille ♦Melbourne Mlnatitlan Mlrl ♦Mombasa ♦Montevideo ♦Montreal Nagasaki ♦Napels ♦New-Orleans ♦New-York Nona! ♦Oslo ♦Palembang ♦Palermo Pangkalan Brandan ♦Penang Perim Pernambuco ♦Philadelphia ♦Piraeus ♦Portishead ♦Portland (Oregon)

♦Port Said ♦Port Sudan PurtTampa (Florida Quebec ♦Rotterdam ♦Rouen ♦Rio de Janeiro Sabang ♦Saigon ♦St. Nazalre ♦St. Vincent Saltozaki ♦San Francisco ♦San Juan (P orto Rico) ♦San Pedro (L o s A ngel es H arbour)

Santos ♦Seattle (W ash ’ ton) ♦Shanghai Shimonosekl (Hikoshima) ♦Singapore (P. Bukum) „ (P. Samboe) „ (Tanjong Pagar) ♦Soerabaja

♦Southampton ♦Stan fow ♦S to ck h o lm ♦Sue* ♦Sydney Svolvaer ♦Tam pic o Tarakan ♦Teneriffe ♦T r i ë s t ♦Trinidad Tunis Tuxpan V ad o ♦Valparaiso ♦V an couver ♦V enetië Vera Cruz ♦ W e llin g t o n * (N.Z.) ♦Y okoh am a

♦ S m eeroliën v o o r sch ep en zün in d eze plaatsen v e rk rijg b a a r.

EN NIEU W E STATIONS ZULLEN BINNENKORT GEOPEND W ORDEN TE: Dpkar T/"OOPERS, die inlichtingen wenschen omtrent- levering of ■Lv prijs van S T O O K -O L IE v o o r „R uw olie” -m otoren o f voor andere doeleinden, gelieven zich te w,enden.tot

DE B A T A A F S C H E IM P O R T M A A T S C H A P P IJ, -

DEN HAAG.

Casablanca £ ) ee V E R K O O P S O R G A N IS A T IE S der B A T A A F S C H E P E T R O ­ LE U M M IJ. leveren eveneens M O T O R P E T R O L E U M voor kleinere verbrandingsmotoren en stellen over de g e h e e le wereld B E N Z IN E , S M E E R O L IË N , P A R A F F IN E en V E T T E N verkrijgbaar.