DE KLEINE ALK contactorgaan Vogelwerkgroep Alkmaar en omstreken

Jaargang 31 nummer 2 2013

DE KLEINE ALK contactorgaan Vogelwerkgroep Alkmaar en omstreken verschijnt vier maal per jaar Redactie Tom Damm Miranda Zutt-van der Made Vaste medewerkers Pierre van der Wielen Erwin van Saane Evert Maarschall Wim Schols Wim Bart Stoop Vormgeving Peter van Brandwijk (072) 515 84 96 Beeldredactie Jan Stok (072) 511 65 20 Redactieadres Tom Damm (06) 42 12 26 10 [email protected] Verspreiding Jannie Nijman (072) 561 56 05 Conny Wubbels Bestuur Voorzitter Harry Smit (072) 511 51 37 [email protected] Secretaris Miranda Zutt-van der Made (0226) 32 02 01 [email protected] Dijk 6, 1721 AE Broek op Langedijk Penningmeester, ledenadministratie Auke Burrie (072) 572 96 94 Acacialaan 1, 1702 ST Heerhugowaard [email protected] Lid Paul de Jong (072) 564 40 29 Cees de Haan (072) 533 73 37

IJsvogelwerkgroep contactpersoon Rutger Polder, [email protected], (072) 511 99 39 Roofvogelwerkgroep contactpersoon Dook Vlugt, [email protected], (072) 589 77 78 Lid worden Het lidmaatschap van onze vereniging bedraagt slechts € 15,00 per jaar. Hiervoor ontvangt u viermaal per jaar ons blad De Kleine Alk en bent u van harte welkom op de door ons georganiseerde activiteiten, waaronder lezingen en excursies. Als welkomstgeschenk ontvangt u tevens het boek ‘Alkmaar heeft vleugels’ (t.w.v. € 9,95 ). Lid wordt u door € 15,00 over te maken op Gironummer 2197346 t.n.v. VWG Alkmaar e.o. en door tevens een mail te sturen naar Auke Burrie, [email protected], met uw naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres. Ook adreswijzigingen kunt u doorgeven aan Auke.

Voorplaat: kleine alk, Frits-Jan Maas

DE KLEINE ALK

1

in dit nummer pagina 3 ▼ Vooraf:

vervolg over telpost Bergen aan Zee in najaar 2012

▼Landtrek

Miranda Zutt-van der Made Erwin van Saane

pagina 9 ▼ Sperwers

bij de Hortus Alkmaar: van drama naar succes

Rutger Polder

pagina 11 ▼ Excursie

Limburg 13 en 14 april 2013

Dirk van der Made

pagina 15 ▼ Een

bleke gors in de tuin

Henri Struiken Boudier

pagina 16 ▼ Arie

Tamis is gevlogen, 1933-2013

Kees Roobeek

pagina 18 ▼ In

memoriam Wouter Koelemaij

Willem Tolman

pagina 19 ▼ Communicatie ▼ Van

& Actualiteiten het bestuur

Het Bestuur

pagina 24 ▼ Open

brief van Animo aan gemeenteraad

Het bestuur van Animo

pagina 26 ▼Promotie

VWG in De Hoep op 21 april

Jan Oostingh

pagina 27 ▼ Cursus

broedvogels inventariseren

Harry Smit

pagina 28 ▼De

Dutch Bird Fair: het grootste natuurfestival van Nederland!

pagina 29 ▼ Lezingen

Harm Niesen

pagina 30 ▼ Raadselvogel

van Wim

Wim Schols

pagina 31 ▼ Excursienieuws

Erwin van Saane

pagina 32 ▼ Buitencentrum

Schoorlse Duinen

pagina 34 ▼Steenuilen

bij stolprestanten

Kees Keijzer

pagina 32 ▼ Waarnemingen

februari t/m april 2013

Pierre van der Wielen

32: Hoort, wie twittert daar zo?

Wim Bart Stoop

pagina 39 ▼ Ogrut

Kopijsluitingsdatum nr. 3: 1 augustus 2013

2

DE KLEINE ALK

Vooraf: vervolg Ik ontving onderstaande reactie van Hans Dorrestijn op mijn ‘Vooraf ’ in de vorige Kleine Alk. Om de zondag wat minder vervelend te maken las ik De Kleine Alk. Daarin kwam ik je Voorafje tegen met de verwijzing naar mijn verlangen wat betreft de Kleine bonte specht. Het gaat hier om een gedichtje dat ik nu citeer: KLEINE BONTE Hoe kan een spechtje van 14 cm een spechtje niet groter dan een mus zo’n diep verlangen opwekken in een mens? Onvoorstelbaar! Ik ken een vrouw van 1.80 m die dat nog nooit is gelukt... Hans Dorrestijn Nadat Hans had opgetreden op ons 25-jarig jubileum is hij spontaan lid geworden van onze vereniging. Hans heeft aangegeven vaker iets te willen publiceren in ons blad en wel helemaal voor niets! We zijn dankbaar dat hij dit voor ons blad, met slechts een bescheiden oplage, wil doen. Miranda Zutt-van der Made

Landtrek over telpost Bergen aan Zee in najaar 2012 Erwin van Saane

Inleiding In het najaar van 2012 is er voornamelijk in oktober geteld. De overige maanden zat regelmatig het weer niet meer of ontbrak het aan tijd. Alle tellingen zijn terug te vinden op www.trektellen.nl. Resultaten Hieronder worden alle interessante landtrektellingen besproken. Niet alle tellingen staan dus vermeld. Een enkele keer is er ook over zee gekeken, maar deze gegevens worden niet in dit verhaal meegenomen.

DE KLEINE ALK

3

Vrijdag 6 juli 6:00 – 10:00, 3454 exx, 28 soorten. De eerste najaarstelling van 2012. Juni is overgeslagen in verband met het slechte weer of op de goede dagen geen tijd. Leuk zijn twee Kleine plevieren en een mooi aantal van 22 Witgatten, een dagrecord. Zaterdag 7 juli 6:25 – 9:25, 2258 exx, 22 soorten. Een mooi aantal van 933 Gierzwaluwen zoeft langs. Opvallend is het aantal van 14 Koolmezen wat voor deze tijd van het jaar erg hoog is. Vrijdag 27 juli 5:30 – 10:30, 1679 exx, 37 soorten. Erg leuk is een Reuzenstern die over de zeereep langzaam naar noord vliegt, een nieuwe telpostsoort. Het dagrecord van 22 Witgatten van 6 juli wordt flink verbeterd naar 33 exx. Verder opvallend is een Kleine barmsijs en een mooi aantal van 460 Gierzwaluwen. Vrijdag 10 augustus 6:55 – 12:25, 1279 exx, 34 soorten. Heel apart is een 3e kj Grote burgemeester die over onze hoofden vliegt. Een nieuwe telpostsoort en voor de tijd van het jaar een vreemde verschijning. Zaterdag 11 augustus 7:05 – 11:05, 979 exx, 34 soorten. Weer een grote verrassing met een Zwarte ibis die met een groepje Wulpen de zee op vliegt. Er is in 2012 een influx van Zwarte ibissen, maar dat je er dan zelf één ziet overkomen is erg bijzonder. De Huiszwaluwen doen het erg goed met diverse groepen en een totaal van 270 exx. Meestal hoor je die eerst en na wat zoeken vind je hoog een groep rustig rondvliegend. Vrijdag 17 augustus 6:00 – 11:30, 9357 exx, 40 soorten. Een zomerse Blauwe kiekendief vliegt langs en zowaar een vroege Kramsvogel. Die worden in augustus op meer plaatsen gezien in het land dit najaar. Herkomst en reden zijn vooralsnog onbekend. Zaterdag 1 september 6:25 – 10:25, 298 exx, 28 soorten. Rustig met voornamelijk wat beweging door de bosjes met daartussen soorten als Paapje, Roodborsttapuit, Grasmus en Zwartkop. Vrijdag 2 september 7:00 – 10:00 ,1006 exx, 34 soorten. Een aardig aantal zwaluwen, 334 Boeren- en 202 Huiszwaluwen. Verder rustig. Woensdag 5 september 6:45 – 8:55, 185 exx, 19 soorten. Erg rustig door een noordenwind, maar het enthousiasme is groot als er opeens een Draaihals in het bosje voor de telpost zit. Vrijdag 16 september 7:15 – 8:45, 205 exx, 15 soorten. Wederom erg rustig door een harde wind, maar toch weer een groepje van 5 Kramsvogels.

4

DE KLEINE ALK

Dinsdag 2 oktober 7:45 – 13:00, 3296 exx, 36 soorten. Er is de laatste weken een invasie gaande van Gaaien en eindelijk komen ze bij ons ook in mooie aantallen langs, er worden er deze telling 120 exx opgeschreven. Gaaien doen het meestal rustig aan, vliegen een stukje en gaan dan weer in struiken zitten. Tussen de Gaaien opeens een Klapekster die even op een struikje zit en verder met een groepje Gaaien vliegt. Verder een mooi aantal Graspiepers van 2688 exx en een Smelleken dat langs snelt. Woensdag 3 oktober 14:28 – 15:28, 85 exx, 10 soorten. Een tussendoor-telling tijdens een spaarzame droge periode deze dag en het waait erg hard. Een groep van 28 Lepelaars, een dagrecord, vecht zich tegen de zuidwester kracht 6 in en een IJsgors gaat naar het noorden. Zondag 6 oktober 9:00 – 12:00, 1319 exx, 24 soorten. Vandaag is het Euro Birdwatch. Er wordt in verband met windkracht 5 uit het noordwesten voornamelijk over zee gekeken. Tijdens een uur landtrek toch weer een mooie groep van 23 Lepelaars.

Het dagrecord voor de Lepelaar is 28.

Foto: Erwin van Saane

Maandag 8 oktober 7:40 – 15:40, 18677 exx, 53 soorten. Eindelijk een telling met goed weer en goede aantallen en mooie soorten. De piepers doen het erg goed met 1414 Graspiepers, een Grote pieper, een late Boompieper en een Roodkeelpieper. Van de laatste waren we op het moment van tellen niet zeker, maar later duidelijk door de geluidsopname die was gemaakt. Gaaien doen het vandaag ook

DE KLEINE ALK

5

Najaar 2012 is er een invasie van Gaaien.

Foto: Erwin van Saane

leuk van 83 exx. Opvallend verder 10 Grote bonte spechten, een Beflijster en 5 IJsgorzen. Geen vogels, maar wel leuk zijn 2 Rosse vleermuizen. Dinsdag 9 oktober 12:05 – 14:05, 362 exx, 30 soorten. Een late telling na de regen met een IJsgors en een Sneeuwgors. Woensdag 10 oktober 7:50 – 13:50, 16.661 exx, 48 soorten. Een vrij drukke telling waarbij de vogels hoog en verspreid langskomen. Een paar 100 meter ten oosten van de telpost zien we veel lijsters, te ver om op soort te kunnen determineren. De teller komt uit op 7645 exx. Verder drie Boompiepers – of waren het toch Siberische, daar is namelijk een influx van gaande, het verschil in geluid is erg klein – drie Roeken en een IJsgors. Donderdag 11 oktober 7:30 – 14:00, 27.786 exx, 58 soorten. Uitstekende telling met mooie aantallen en diversiteit. De aantallen komen van Veldleeuwerik (2523 exx), Kauw (1194 exx), Ringmus (238 exx), Vink (10905 exx), Kneu (423 exx) en Koolmees (77 exx). Van deze laatste soort vindt rond deze dagen een invasie plaats met soms duizenden exx per telling. De grootste aantallen worden vooral in de zuidoostelijke helft van het land gezien. Wij waren blij met dit dagrecord. Diverse individuen hebben een roep die we niet uit Nederland kennen: ‘wiewiewie’. Op het forum van waarneming.nl is hierover een discussie, waarbij geconcludeerd wordt dat deze vogels uit Rusland afkomstig zijn. Verder een Grote pieper, 15 Grote gele kwikstaarten, twee Beflijsters, 22 Roeken, 5 IJs- en twee Geelgorzen.

6

DE KLEINE ALK

Zaterdag 13 oktober 9:45 – 12:45, 3434 exx, 37 soorten. Een rustige telling met een Slechtvalk, twee late Huiszwaluwen, een IJsgors en toch nog een dagrecord van 48 Putters (was twee keer eerder 36 exx). Vrijdag 19 oktober 8:00 – 16:10, 41.741 exx, 56 soorten. En hoog aantal vogels vandaag, dat vooral wordt gecreëerd door 26.200 Spreeuwen: in het eerste uur komen twee groepen van in totaal 12.000 exx langs. De eerder deze maand gescoorde dagrecords van Koolmees en Putter worden verbeterd tot respectievelijk 86 en 109 exx. De krenten die we noteren zijn een late Boerenzwaluw, een Grote pieper, een Boompieper, twee Appelvinken en een IJsgors, een tikkende gors die niet op soort gebracht wordt, maar duidt op een Dwerg- of Bosgors. Ook leuk zijn twee Rosse vleermuizen. Zaterdag 20 oktober 7:50 – 12:50, 62.865 exx, 49 soorten. Weer een groot aantal vogels met zeer veel Spreeuwen (51.210 exx), waardoor het dagrecord van 30-10-2005 met 49.700 exx eindelijk verbroken wordt. In de drukte worden twee Grote piepers en een Roodkeelpieper gevonden. Deze laatste vliegt een tijdje rond en roept een keer of 10. De gorzen doen het goed met drie IJs-, één Sneeuw- en één Geelgors. Zondag 21 oktober 8:10 – 10:40, 48.430 exx, 36 soorten. Alweer veel Spreeuwen (46.510 exx). Landelijk gezien wordt deze soort dit jaar rond deze dagen in grote aantallen gezien en dat is opvallend: normaal gesproken valt de piek pas begin november. Leuk is een late Bruine kiekendief. Dinsdag 23 oktober 8:15 – 11:45, 2331 exx, 26 soorten. Een telling met slecht zicht door de mist met als enige opmerkelijke twee Sneeuwgorzen. Donderdag 25 oktober 9:30 – 12:00, 2687 exx, 28 soorten. Een rustige telling met een krent in de vorm van een man Beflijster. Vrijdag 26 oktober 8:05 – 13:05, 17.252 exx, 52 soorten. Heel apart is een Roerdomp die strak en hoog overvliegt. De determinatie was niet direct rond, doordat de vogel met ingetrokken poten vloog, maar na het bekijken van foto’s e.d. was dit de enig mogelijke conclusie. Een nieuwe telpostsoort. Veel lijsters vandaag waarbij er opvallend veel naar het noorden vliegen. Zo tellen we 5950 Kramsvogels, waarvan 2795 naar noord en 7299 Koperwieken, met 6936 naar noord. Dit blijkt langs de gehele kust zo te gaan, wat wederom een mysterie is van het waarom. De Roeken doen het goed met 12 exx en alweer IJsgorzen (6) en één Geelgors.

DE KLEINE ALK

7

Overvliegende Zanglijster.

Foto: Erwin van Saane

Zondag 28 oktober 7:15 – 11:45, 14.493 exx, 47 soorten. Kramsvogels en Koperwieken doen het vandaag vrij goed met 3992 om 1885 exx en vliegen ‘zoals het hoort’ naar zuid. Roeken ook weer goed met 15 exx. Woensdag 31 oktober 7:30 – 11:30,, 1725 ex, 28 soorten. Wederom goede Koperwieken trek, 4181 exx. Tussen de 3400 Vinken zitten aardig wat Kepen, 383 exx. Zondag 4 november 8:00 – 10:30, 3491 exx, 28 soorten. Vandaag de eerste en enige Strandleeuweriken van het seizoen: 5 exx komen langs. Deze soort is landelijk gezien dit najaar erg schaars en er worden er slechts enkele tientallen genoteerd. Daarnaast 15 Roeken en een IJsgors. Zaterdag 8 december 8:20 – 13:30, 6049 exx, 42 soorten. Eigenlijk geen najaarstelling meer te noemen, maar een dag met zeer goede vorsttrek. De dag ervoor heeft het gesneeuwd, waardoor er veel vogels op de vlucht slaan op zoek naar warmere oorden. Meteen bij aanvang vliegt een groepje van 4 Pestvogels langs en zien we veel groepen Kieviten hoog strak naar het westen de zee op vliegen, totaal daarvoor komt op 2222 exx. Stormmeeuwen doen het erg goed met 1117 exx, hoger dan 332 exx waren we nooit gekomen. Ook steeds groepjes Wulpen, totaal 149 exx. Klapper is een Zwarte ooievaar. Die was eerst boven Callantsoog gemeld. Deze vogel komt waarschijnlijk van Texel, waar er tot ver in november één werd gezien. Verder leuk: 20 Kleine zwanen, 45 Nijlganzen, 6 Grote zaagbekken en één Houtsnip.

8

DE KLEINE ALK

Totalen Het aantal getelde uren bedraagt 140:40 uur. In deze uren zijn er totaal 316.949 vogels geteld wat een uurgemiddelde maakt van 2.253. Het aantal soorten is 139. In 2011 werd in dezelfde periode 176:10 uur geteld met een totaal aantal vogels van 366.925, wat een uurgemiddelde oplevert van 2.079. Aantal soorten 147. Deze cijfers zijn inclusief de enkele zeetrektellingen die verricht zijn. Tot slot In het najaar van 2013 staan we er weer. Zin om mee te tellen of kijken? Iedereen is van harte welkom! Erwin van Saane, [email protected]

Sperwers bij de Hortus Alkmaar: van drama naar succes Inleiding Vanaf 1998 broedt een Sperwerpaar elk jaar in de bosjes van de Nollenstrook naast de VSM-tuinen. In 2008 was er een zelfs een nest vlak naast de tuin. Het was elke keer weer spannend om het te vinden. Maar in 2010 kozen ze ervoor om binnen de VSMhekken te gaan broeden, en wel in een berk op ongeveer 6 meter hoogte. Helaas is er van dit nest weinig terecht gekomen. Het vrouwtje vloog in het prikkeldraad rondom de tuin en kon nog net gered worden door een gezamenlijke actie van mijn collega Theo, een voorbijgangster Ditte Zijp en Vogelopvang “De Strandloper”. Met de vogel is het goed afgelopen en die is een week later weer losgelaten in de tuin. De pas later opgemerkte vijf koude eieren zijn nog snel via Mart Pronk van Prodier Alkmaar in een broedstoof gelegd. Geheel tegen de verwachting in is er toch nog een ei uitgekomen. Mart heeft veel ervaring met het uitbroeden van papegaaien-eieren. Het uitgekomen kuiken is drie weken liefdevol door Lucia Heijselaar van De Strandloper verzorgd. Helaas bleek het Sperwerkuiken, volgens zeggen een mannetje, spreidpoten te hebben, waarmee terugkeer in de natuur onmogelijk was. Men heeft met bloedend hart besloten het diertje te laten inslapen. Het jaar daarop was het stel een flink stuk naar het zuiden verhuisd. Hoeveel jongen zijn uitgevlogen is niet bekend, maar te horen aan het gekekker in juli dat jaar moet het wel goed gegaan zijn. In 2011 werd bekend dat de VSM-tuin zou worden opgeheven, onze focus lag toen niet bij de leuke waarnemingen in de buurt. 2012 Gelukkig maakte de tuin een doorstart als Hortus Alkmaar en hadden we vanaf 11 mei heel veel activiteiten in de tuin. In april had ik al gemerkt dat het oude sperwernest in de bewuste berk binnen de tuin toch weer bewoond was. Wat er op zat kon ik niet goed zien, maar aan de uitstekende staart te zien moest het wel een Sperwer zijn.

DE KLEINE ALK

9

Zoals al eerder vermeld liep er een pad vlak langs en hoewel er van tijd tot tijd vele bezoekers overheen wandelden bleek dat geen bezwaar. Het nest bleef meestal onopgemerkt. Ik hield ze natuurlijk goed in de gaten, ook al vanwege het jammerlijk ontbreken van onze belangrijkste ambassadeurs van de tuinen. Op IJsvogels hoefde ik helaas niet te letten. Ik had wel al in de gaten dat er minimaal twee juveniele Sperwers waren. Het nest is vrij klein en tot hoe groot kun je je verstoppen? Wat een vergissing. Een tuinbewonderaar en fanatiek vogelfotograaf, de heer Ries IJsseldijk uit Sint Pancras heeft, toen de jongen al wat groter werden, toch maar even een schuiltentje neergezet. Na een paar uur kwam hij terug met de plaatjes. En dat willen we niemand onthouden.

Alle 5 jongen plus één van de ouders op het nest.

Foto: Ries IJsseldijk

Tijdens het bijenweekend in juli waren de juvenielen het nest uit als takkelingen. Velen hebben ze nog mooi kunnen bewonderen. Na een paar weken was er weinig meer te merken van Sperwers in de buurt. Rutger Polder, [email protected]

10

DE KLEINE ALK

Excursie Limburg 13 en 14 april 2013 Zaterdag 13 april Deze excursie stond onder leiding van Jan Stok. Een puur natuurmens, die zijn fiets recreatief gebruikt. Een wielerspektakel als de Amstel Goldrace, die die zondag verreden werd, past daar niet bij, maar betekende wel enige aanpassing in het programma. Met 17 man gingen wij op pad. Het Munnichsbos bij Montfort, befaamd om zijn vele spechtensoorten, was ons eerste doel. We werden verwelkomd met uitbundig gezang van Vink, Roodborst en Tjiftjaf. Op het weiland scharrelde een Grote lijster rond en terwijl wij ons verzamelden klonken de eerste roffels van de Grote bonte specht. Toen wij het bos in liepen hoorden wij links en rechts de geluiden van Zwartkop, Heggenmus en Goudvink, wat Theo deed verzuchten ‘je hoort ze wel maar je ziet ze niet’. De Houtduif, Gaai, Boomkruiper en Boomklever waren hem goed gezind en lieten zich goed zien. Maar hoe zat dat met die spechten? De Grote bonte specht werkte wel mee, maar de Kleine- en Middelste bonte specht kostten meer moeite. Om de educatieve waarde van onze excursie te verhogen werd Theo geattendeerd op de specifieke zang van Boomklever en Tjiftjaf. Die was echter al blij dat hij de Staartmees zag. De Bonte vliegenvanger was ook niet voor eenieder weggelegd, laat staan de twee baltsende Kleine bonte spechten. Paul en Kees scoorden de Glanskop; de Holenduif en de Winterkoning doken snel weg. We verlieten het bos en liepen naar het tegenoverliggende terrein. Daar meldde zich de Groene specht. Boven het weiland vlogen Boerenzwaluwen en een Geelgors zong in de

De Grauwe gors bij Puth liet zich zojuist heel fraai zien. Foto: Miranda Zutt-van der Made

DE KLEINE ALK

11

bosjes langs een beekje, waar de eerste padden aan hun paringsritueel waren begonnen. Wij namen pauze voor onze lunch. Theo, Peter en Andrea konden zo hun eerste indrukken verwerken voor wij onze weg via het Duitse Waldleucht en Gangels vervolgden om weer in het mooie glooiende landschap van Limburg te belanden. De volgende stop was bij het dorpje Puth vlak bij Geleen. Het zonnetje werkte mee en omringd door getjilp van Huismus en Ringmus gingen wij heel devoot, in verband met de aanwezigheid van een kapelletje, richting de akkers. Het geluid van de Kievit en Veldleeuwerik werd overstemd door de Zanglijster. Citroenvlinder, Kleine vos en Dagpauwoog fladderden voor ons uit. Groenling en Keep zongen wat ingetogener,

In de Eijsder Beemdlanden langs de Maas.

Foto: Miranda Zutt-van der Made

maar de Grauwe gors, waar het hier om ging, liet zich nog niet zien tot hij eindelijk in een conifeer gevonden werd. Meer rug en kop, maar het doel was bereikt en het peloton werd gemaand door te rijden. Een Buizerd vloog als een helikopter boven ons, toen wij naar de Sint Pietersberg vertrokken voor een bezoek aan de Oehoe. Die liet zich goed zien evenals de aanwezige Fitis, Zwartkop en Glanskop. De vele wielrenners waren een teken dat de Amstel Goldrace hier sterk leeft. Wij dachten met dit zonnige weer meer aan Amstelbier of andere verfrissing en zochten daarom bij Oost-Maarland de Eijsder Beemden op aan de oever van de Maas. Een Witte kwikstaart scharrelde over het parkeerterrein. Grauwe gans, Kuifeend, Fuut en Waterhoen werden snel gespot. De verrassing zat echter in de binnenplasjes. Tafeleend, Bergeend (bijzonder in Limburg!), Krakeend en Knobbelzwaan waren de voorbode van de sensationele ontdekking door Miranda en Carina van de Witoogeend. Canadese gans, Dodaars en Zomertaling blijven natuurlijk ook leuk. Een

12

DE KLEINE ALK

wegvliegend paartje Nijlganzen attendeerde ons op het feit, dat in de lucht ook wel eens wat te beleven viel. De spiedende blik van Pierre ging dan ook verder dan de Geelpootmeeuw en leverde de Zwarte wouw op. De Roek nemen wij als toegift voor wij, via landelijke dreven en wielerparkoers, ons overnachtingsadres ’t Zinkviooltje bij Epen bereikten. Een landelijk gelegen accommodatie, die het meeste weg had van een jeugdherberg. En jeugd was er. Terwijl wij de auto’s parkeerden viel een groep verlate verklede carnavalsgasten binnen. Gelukkig in een ander gebouw dan waar wij gehuisvest waren. Wij moesten die delen met een jeugd-zangkoor. Zoetgevooisde dameskeeltjes klonken ons tegemoet, ruw verstoord door de kreet “Rode wouw!” Langs de beek was de Grote gele kwikstaart gezien en terwijl de bagage naar de, rijkelijk van stapelbedden voorziene, kamer werd gebracht vloog de Huiszwaluw rond. Naast de kamer had iedere groep een eigen verblijfruimte met een bar. Alles in een staat waar een blind paard geen schade aan kan richten. Gezamenlijk genoten wij de maaltijd voor wij weer op pad gingen naar een in de omgeving liggende dassenburcht. Dat vergt veel geduld en concentratie. De sterk dalende temperatuur deed zijn werk. De Das bleef lekker binnen en wij dropen verkleumd af. De zeldzame Vroedmeesterpad liet zich gelukkig wel goed horen en ook nog een Bosuil. Carina ving nog een Woelmuis en voor wij onze kamers opzochten hoorde Ofra nog een Steenuil. Die werd overstemd door flarden koorzang, die tot in de kleine uurtjes voortduurde. Een kort nachtje dus als je om 7 uur wilt vertrekken. Zondag 14 april De dag begon vroeg met de heldere klanken van Tims luide gezang onder de douche (wraak op het koor) en met het raadsel van de gedeeltelijk verdwenen douchemunten.

Hoe omzeilen we de Amstel Gold Race!

Foto: Miranda Zutt-van der Made

DE KLEINE ALK

13

Op zoek naar Kortsnavelboomkruipers in het Vijlenerbos. Foto: Miranda Zutt-van der Made

Zo stonden er nog vier stapeltjes munten op de balie en zo stonden er nog twee. De hoge aanwezigheid van jeugd heeft waarschijnlijk bij een enkeling geleid tot het botvieren van zijn of haar puberale gevoelens om tot deze verdwijntruc te komen. Niemand heeft er onder geleden, dus fris togen wij op pad naar het Vijlenerbos. Bij vertrek liet de Zwarte roodstaart zich horen en ook een Sperwer was vroeg op pad. Er vloog een Brandgans over en tegen de beekoever zat een Wintertaling, voor Limburg een hele bijzondere soort. Een groepje Koperwieken vloog weg. Afzetlinten en afgeplakte bushaltebordjes deden ons beseffen dat wij zo snel mogelijk veiliger oorden moesten bereiken. Maar eerst het bos in. Voor wij het bos ingingen scoorden wij de Appelvink en het Vuurgoudhaantje. Theo spitste zijn oren voor de Boomklever en Tjiftjaf voor wij een pruttig bospad afdaalden op zoek naar de Kortsnavelboomkruiper (de inheemse ondersoort van de Taigaboomkruiper, red.). Eerst werd nog Matkop en Middelste bonte specht gezien. Ondertussen ging de aandacht naar een Eekhoorn, maar klonken plots de verlossende woorden van Tim: “Daar zit ie”. Goed waarneembaar dus lekker genieten. Een Zwarte mees, Goudhaantje en Havik zijn dan ook mooi meegenomen. Na een korte drinkpauze gingen we op zoek naar de Steenuil bij Vijlen. Wel een Torenvalk en overvliegende Kramsvogels met drie Kneutjes gezien voor wij naar het noorden trokken. Weg van de wielerdrukte. Die hadden wij bij Baarlo dan ook ver achter ons liggen. We bezochten eerst de Maascorridor waarbij de Roodborsttapuit, Rietgors en Groene specht de toegevoegde waarde waren, en niet te vergeten de mooie wandeling langs de Maas. Die vervolgden wij naar Baarlo. Ondertussen haalden de chauffeurs de achtergebleven auto’s op. De rest zocht de Europese kanarie. Dat lukte

14

DE KLEINE ALK

ondanks het feit, dat een potje damesvoetbal sommigen wel heel erg afleidde. Op naar Venlo. Op naar industrieterrein West. Wat bezielt een vogelaar daar naartoe te gaan. Twee redenen. De Kuifleeuwerik en McDonald. Tot aller tevredenheid beiden aanwezig. De gemeente Arcen/Velden was onze laatste bestemming. Bij Zwartewater waren wij snel uitgekeken maar het Heerenven leverde een paar mooie verrassingen op. Het begon met Gele kwikstaart, zingende Boomleeuwerik en Wulp en op het water Slobeend en Casarca, terwijl een Grote zilverreiger toekeek. We verplaatsten ons naar de andere zijde waar nog een heidegebied was. De voorspelde zon was eindelijk gaan schijnen en spoedig lag het overgrote deel in de hei. De ogen toe en luisterend naar de Boompieper. Tot Carina haar ogen open sloeg. Een Visarend! Iedereen wakker. Het beest zeilde netjes over ons heen en verdween aan de einder. Gelijk goed wakker besloot een gedeelte van de groep huiswaarts te keren. Jan Stok en Pierre, die voor de aanvullende route had gezorgd, werden bedankt. De wat trager op gang komende rest volgde spoedig en werden bovendien nog beloond met Slechtvalk en Zwarte specht. Ook de Bruine kiekendief moet nog een plaatsje hebben tussen onze 100 waargenomen vogelsoorten. Na 675 km bereikten wij voldaan onze eindbestemming. Dirk van der Made, Broekerwaard 19, 1824 EP Alkmaar

Een bleke gors in de tuin Op woensdag 13 maart 2013 had ik papadag. Omdat het koud en nat was, bleef ik binnen. Nadat ik mijn oudste zoon van school had opgehaald en had gegeten, gingen mijn beide zonen achter bij de tuindeur spelen. Ik kwam bij hen zitten, totdat ik plotseling in een lichte sneeuwbui een vogel zag landen in mijn achtertuin. Ik zag meteen dat het een gors was. Wat mij verder direct opviel was de bleke kleur van deze gors. De gors vloog daarna door naar een aangrenzende achtertuin van de achterburen, waar vetbolletjes hingen. Ik zocht meteen naar een camera. Helaas lag mijn camera boven, dus vroeg ik mijn oudste zoon om de vogel goed in de gaten te houden. Boven snel mijn camera gepakt en vanuit de studiekamer gekeken naar de tuin van de achterburen. Ik kon de gors op dat moment niet meer vinden, dus riep ik mijn zoon. Hij kwam naar boven gerend en wees mij de gors aan in een naastgelegen tuin, opnieuw bij vetbolletjes. Ik slaagde erin om tijdens de sneeuwbui twee foto’s te maken. Helaas stopte toen de lichte sneeuwbui en vloog de vogel weg. Ik heb de foto’s gedownload op de computer en mijn vogelboeken erbij gepakt. Qua vorm leek de vogel het meeste op een hele lichte Rietgors (Emberiza schoeniclus), alleen de kleur kwam niet overeen. Ook de lichte wenkbrauwstrepen (wit) vielen mij direct op, evenals de bruine delen achter zijn oog en op zijn kop. In mijn vogelboeken stond niet de oplossing, dus heb ik de Gerard Langedijk gebeld. Donderdagmiddag om vier uur kwam hij langs om te foto’s te bekijken. Ook Gerard vond het een erg bleke Rietgors en stelde daarom voor om contact op te nemen met Kees Roselaar. Nadat die

DE KLEINE ALK

15

mijn foto bekeken had gaf hij aan dat het inderdaad een opvallend lichte Rietgors is van de dunsnavelige ondersoortgroep. De vogel lijkt sterk op de vorm passerina die broedt van de noordelijke Oeral, oostwaarts tot noord-centraal-Siberië. De gors in kwestie bij de vetbol. Foto: Henri Struiken Boudier Helaas is het niet vast te stellen of het daadwerkelijk deze ondersoort is. Dit kan namelijk alleen via directe vergelijking met studiehuiden, omdat ook kenmerken als breedte van de strepen op de stuit en kleur daarvan medebepalend zijn voor de ondersoort. Op de foto is dat niet te zien. Daarnaast bestaat er waarschijnlijk een geleidelijke overgangzone tussen onze vorm schoeniclus en passerina in noord-Europees Rusland (o.a. bekken van de Petsjorarivier). Deze vogels trekken normaal in de herfst zuidwaarts richting Kaspische Zee en Kazakhstan. Dat een oostelijke Rietgors hier belandt, is niet onwaarschijnlijk. Er zijn soorten die nog veel verder oostelijk in Azië leven en onze contreien aandoen (onder andere Bruine boszanger). Op Rietgorzen wordt waarschijnlijk veel minder gelet omdat ze een heimelijke levenswijze hebben. Zo zie je maar. Bijzondere vogel(onder)soorten komen op onverwachte plekken, zoals mijn tuin. Henri Struiken Boudier, Zuid-Scharwoude

Arie Tamis is gevlogen, 1933-2013 Al vroeg was Arie, geboren en getogen in Bergen, actief in het natuurwereldje in onze regio en het waren vooral de vogels, die zijn belangstelling hadden. In 1949 werd mede door Arie de NJN afdeling Bergen opgericht met Arie als voorzitter. Hieruit voort kwam o.a. de

16

DE KLEINE ALK

Natuurwacht gestimuleerd door lokale grootheden als Bert Schuil en Jan Ivangh. Na zijn vervangende dienstplicht zwierf hij enige tijd over de wereld als scheepstimmerman. Na zijn huwelijk met Helga kwamen zij weer in Bergen wonen en nam Arie al deel aan landelijke broedvogeltellingen georganiseerd door de KNNV. In 1968 organiseerde hij met Rob Monsees de eerste broedvogelinventarisatie van het Bergerbos en raakte hij betrokken bij de toenmalige Vogelwerkgroep Noord-Hollands Noorderkwartier. Een beginnende IVN-afdeling Bergen, waarvan Arie voorzitter werd, kwam aanvankelijk maar moeilijk van de grond, maar als in 1973 de eerste natuurgidsencursus van start gaat komt alles in een stroomversnelling en groeit en bloeit deze als afdeling Noord-Kennemerland. Arie verloochende zijn liefde voor vogels niet. Hij startte de eerste werkgroep binnen deze afdeling, natuurlijk een vogelwerkgroep, die gelijk van start ging met inventarisaties in het duingebied en wederom het Bergerbos en daarmee voorlopers vormde van het huidige Broedvogel Monitoring Project. Het educatieve aspect van de natuurbescherming was iets dat hem na aan het hart lag en waarvoor hij zich een groot deel van zijn leven uiterst actief heeft ingezet. Niet alleen als bestuurslid, maar ook als gids, want duizenden mensen hebben sinds die tijd kunnen genieten van de natuur tijdens excursies en wandelingen onder leiding van Arie. In 1977 werd het IVN-informatiecentrum Parnassia geopend in het Parnassiapark te Bergen aan Zee. Hierin heeft Arie niet alleen als IVN-bestuurslid een groot aandeel gehad, maar zelfs het onderhoud was bij deze timmerman in goede handen. Bijna jaarlijks werden er nu gidsencursussen gegeven en het IVN groeide als kool met boomplantdagen, wandelingen, scholenwerk en inventarisaties. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat bij de oprichtingsbijeenkomst van onze vogelwerkgroep in 1983 ook Arie Tamis aanwezig was. Langzaam werden de activiteiten van de IVN-vogelwerkgroep geïntegreerd in onze VWG en werd Arie een gerespecteerd lid van deze club. Vanaf 1980 zijn de broedvogelinventarisaties van proefgebiedjes in het PWN-duingebied bij Bergen, de latere BMP-plots, deels door Arie georganiseerd en vanaf die tijd heeft hij er tot vorig jaar aan meegedaan. Op 13 april j.l. is Arie Tamis op de leeftijd van 79 jaar gestorven aan de gevolgen van asbestlongkanker. Wij moeten Posten op de Fuik, 3 september 2002. Foto: Jan Stok hem dankbaar zijn voor wat

DE KLEINE ALK

17

hij ons heeft geleerd en voor wat er door zijn inbreng van de natuur in onze omgeving bekend is geworden en behouden is gebleven. Wij wensen Helga, hun kinderen en kleinkinderen sterkte met het verwerken van het overlijden van Arie. Kees Roobeek

Mijn leven in welgevallige klanken. Muziek, zang en kinderen, ook hamer en zaag. Daarboven de fraaie roep van kraanvogels, onderweg naar het land van Sibelius, hoog en traag. Arie, voorjaar 2013

In Memoriam Wouter Koelemaij

Excursie op Vlieland, 27 september 1992. Foto: Jan Stok

18

DE KLEINE ALK

Op 1 april 2013 is Wouter Koelemaij op 86-jarige leeftijd overleden. Wouter kon de laatste jaren niet meer actief bezig zijn met het kijken naar vogels. Hij was vanwege een hersenbloeding opgenomen in verpleeghuis Westerhout. Dit betekende echter niet dat hij de belangstelling voor vogels was kwijtgeraakt. Via gesprekken met zijn zoon Klaas, maar ook op andere wijzen, kon hij nog steeds genieten van de natuur. De natuur was niet zijn enige hobby. Wouter was erelid van de muziekvereniging “Eensgezindheid” in Heiloo waar hij jarenlang de concerten presenteerde. Ook in de atletiekvereniging Trias was de familie Koelemaij actief. Wouter was een echt

verenigingsmens die ook verantwoordelijkheden op zich nam. In elke bovengenoemde vereniging heeft hij een bestuursfunctie bekleed. In de vogelwerkgroep was hij een aantal jaren penningmeester. We zullen Wouter herinneren als een aimabel en veelzijdig mens en wensen zijn naaste familie sterkte met dit verlies. Willem Tolman

Communicatie & Actualiteiten Van het bestuur Nico de Haan publieksavond groot succes Samen met Cameraland en Zeiss/Bynolyt organiseerden we op 13 maart de Nico de Haan publieksavond. Met maar liefst 170 belangstellenden waarvan 148 zich hadden aangemeld en waarvan de helft leden waren, was de zaal in de Wijkwaard goed gevuld! Conny Wubbels en Jan Vrouwe verzorgden de koffie/thee en we willen hen nogmaals hartelijk danken voor hun hulp! Dirk van der Made en Paul de Jong stonden in de pauze in de kraam ter promotie van de VWG en de verkoop van ons boekje. Dat laatste ging hen zo goed af dat ze zelfs de boekjes voor de kopers signeerden! Nico de Haan wist ons allen te boeien met zijn herkenningstips en vele leuke weetjes.

Harry Smit bedankt Nico de Haan en biedt hem ons boekje ‘Alkmaar heeft vleugels’ aan. Foto: Miranda Zutt-van der Made

DE KLEINE ALK

19

De prijswinnaars: van links naar rechts Pierre v.d. Wielen, Frank Peters, Nico de Haan, Martin van Benten, Tom Damm en Dirk v.d. Wal (Zeiss). Foto: Miranda Zutt-van der Made

Zo verstopt een Gaai in het najaar maar liefst 8000 eikels! Na de pauze vermaakte Nico ons met mooie beelden van roofvogels in Nederland. De quiz viel mede door de soms grote afstand tot het scherm niet mee. Gelukkig gaf Nico wel de nodige hints. Slechts twee aanwezigen hadden de quiz helemaal goed: Martin van Benten en Pierre v.d. Wielen. Na loting ging Martin er met de mooie Zeiss verrekijker vandoor. Pierre mocht een cursus naar keuze van Nico uitzoeken, net als Tom Damm en Frank Peters die behoorden tot de 9 vogelaars met 9 vragen goed. Dit tot grote hilariteit van de zaal. Na deze avond mochten we maar liefst 9 nieuwe leden verwelkomen! Contributie In mei zal bij degene die gekozen hebben voor een automatische incasso de contributie worden afgeschreven. Remonstrantse kerk Er zijn uiteindelijk toch 20 gierzwaluwpannen geplaatst bij de Remonstrantse kerk in Alkmaar. Helaas wel minder dan geadviseerd, maar er liggen ook nog wat dakpannen scheef waar ze gebruik van kunnen maken. Buurtbewoonster Alina de Rijcke heeft ervoor gezorgd dat kinderen op school onder leiding van de gierzwaluwwerkgroep nestkasten hebben gemaakt die in de buurt zijn opgehangen. We danken Anna Mul voor haar oplettendheid en vasthoudendheid, anders was deze broedlocatie zeker verloren gegaan voor de Gierzwaluw. Nu hopen dat ze er terug zullen keren!

20

DE KLEINE ALK

Oeverzwaluwen De Oeverzwaluwen waren nog maar net terug of ze haalden al weer RTV NH! Nadat er vorig jaar een paar honderd meter zuidelijker nog werd gebroed, kozen ze dit jaar voor de grote zandhopen van de in aanleg zijnde ovatonde aan de Westtangent in Heerhugowaard. De vogelwerkgroep Heerhugowaard van de IVN had het al snel in de gaten en ondernam actie. Er zijn hekken geplaatst en de Oeverzwaluwen zitten er voorlopig veilig. Na de broedtijd worden de werkzaamheden hervat. Meeuwen Het zal jullie niet zijn ontgaan… de meeuwen staan in Alkmaar weer volop in de belangstelling. De Alkmaarsche Courant stookte de boel weer lekker op met diverse columns en misleidende koppen boven de artikelen. Zo zouden meeuwen ‘vogelvrij’ zijn. Voorzitter Harry Smit mocht in een ochtendprogramma op Nederland 1 zijn zegje doen. Helaas blijven er van een praatje van een half uur dan slechts een paar zinnen over. Het is erg jammer dat wethouder Nagengast onze adviezen naast zich neer heeft gelegd en toch gekozen heeft voor het verwisselen van eieren. Dit gaat alleen maar onnodig geld kosten en zorgen dat de meeuwen zich nog verder over de stad verspreiden. Er is hier overigens nog geen ontheffing voor verleend en als dit gebeurt zullen we zeker bezwaar maken. Met ons belangrijkste advies: zorg voor het creëren van een geschikt broedgebied, is ondanks toezeggingen niets gedaan. De VWG heeft samen met de Faunabescherming een bezwaarschrift ingediend tegen de ontheffing die aan het bedrijf Alliander is verleend om o.a. middels de inzet van een Woestijnbuizerd en akoestische hulpmiddelen Kleine mantelmeeuwen en Zilvermeeuwen te verjagen. Er broeden echter ook beschermde Stormmeeuwen, waarvoor geen vergunning voor verjagen is verleend en welke zeker ook verstoord zullen worden. Het bedrijf is gevraagd om vrijwillig af te zien van verjaging totdat de rechter op 17 mei uitspraak heeft gedaan, maar dat wilden ze niet toezeggen. We houden dit scherp in de gaten en zullen pers en politie waarschuwen als het bedrijf toch tot het verstoren van de meeuwen over gaat. Geestmerambacht In de Geestmerambacht spelen al lange tijd allerlei plannen voor een Adventurepark en dit werd onlangs onder onze attentie gebracht. De gemeente Langedijk is geen voorstander van deze plannen en heeft het al die tijd tegen kunnen houden. Echter ook Alkmaar en Heerhugowaard praten mee en lijken er minder moeite mee te hebben. “De initiatiefnemers van het Adventurepark willen de buitenbeleving van het Geestmerambacht een extra dimensie geven met de aanleg van een klimcircuit op hoogte. Zo kan je de natuur nog beter ontdekken...” staat er op hun website (www.noordrandgeestmerambacht.nl) vermeld. Het Adventurepark zal op de plaats moeten komen waar voorheen de houten brug was en waar nu een heuvel ligt. Het lijkt ons zeker geen gunstige ontwikkeling en we zullen actie moeten ondernemen.

DE KLEINE ALK

21

Hondsbossche en Pettemer Zeewering Het voorgestelde alternatief aan voedselplaatsen voor vogels blijkt bij lange na niet genoeg. Bovendien moet eerst blijken of de alternatieven werken, voordat strekdammen bij Petten onder het zand verdwijnen. Hoogheemraadschap (HHNK) en Rijkswaterstaat geven aan dat 10 hectare aan compensatie moet worden gevonden voor voedselplaatsen voor Steenlopers en Scholeksters als de strekdammen onder het zand verdwijnen. Onze metingen komen uit op 26 hectare. Een enorm gat! Tijdens een excursie naar strekdammen met o.a. de projectleider van het HHNK hebben we laten zien welke delen van de strekdammen belangrijk zijn voor de vogels en waarom. De mitigatie/compensatie zal gerealiseerd worden door noordelijkere strandhoofden een andere bekleding te geven (elastocoast) waardoor mosselen zich gemakkelijker hechten. Voornemen is ook een hoogwatervluchtplaats nabij Groote Keeten te realiseren. En (op termijn) de stortbermen van de Waddenzeezeedijken op Texel te bekleden met grafietbeton. De compensatie kan volgens de plannenmakers in fasen, omdat niet alle strandhoofden direct onder het zand verdwijnen. Wij vinden dat eerst afdoende bewezen moet zijn dat de alternatieven ook werken. De proefstukjes elastocoast op de dijk bij Petten bleken pas na enkele jaren interessant te worden voor Scholeksters. Er gaat tijd overheen voordat een alternatief echt interessant wordt voor de vogels. Inmiddels ligt het kustversterkingsplan ter inzage en zijn we druk bezig met een bezwaarschrift (Zienswijze).

Wethouder Anjo v.d. Ven opende de Natuurdag met het ophangen van een mussenpot. Foto: Paul de Jong

22

DE KLEINE ALK

De eerste Alkmaarse Natuurdag Op zaterdag 11 mei organiseerden de Vogelwerkgroep, KNNV, IVN, Animo en de Stichting Oudorperhout

samen met de molenaars aan de Molenkade een dag vol leuke activiteiten in de Oudorperhout. Deze dag werd om 10.00 uur geopend door wethouder Victor Kloos die samen met de jongste molenaar ter wereld, Jip, de vang lichtte. Vervolgens was het de beurt aan wethouder Anjo v.d. Ven door met het ophangen van een mussenkast de Natuurdag te openen. Naast het bezichtigen van de molens was er een markt waar de verschillende natuurorganisaties zich presenteerden. In de kramen werden boeken, zaden en stekjes, zelfgemaakte keramieken vogels, nestpotten, voer- en drinkbakjes, paddenpotten, vleermuiskasten en insectenhotels verkocht. Cameraland was aanwezig met verrekijkers die ter plekke konden worden geprobeerd en vogelfotograaf Jos Dekkers gaf tips hoe je mooie natuurfoto’s kunt maken. Kinderen konden zich laten schminken, braakballen pluizen en waterbeestjes vangen en op naam brengen. Helaas viel de ochtend letterlijk in het water doordat de regen met bakken uit de hemel kwam. Na de middag kwam echter de zon tevoorschijn, al bleef het wel erg fris.

Met de zon kwamen ook de mensen.

Foto: Miranda Zutt-van der Made

De eerste excursie die vertrok in de regen had slechts twee deelnemers en vier of vijf gidsen. De twee deelnemers haakten echter bij de eerstvolgende molen al af! Gelukkig kwam dat ’s middags goed en konden de excursieleiders hun rondjes doen. Iedereen die deze dag geholpen heeft willen we bij deze graag nog even bedanken! Het Bestuur

DE KLEINE ALK

23

Open brief van Animo aan gemeenteraad (Waarschijnlijk ook apart ondertekend door VWG, KNNV en IVN.) Geacht raadsleden, De KNNV afd. regio Alkmaar e.o., de Vogelwerkgroep Alkmaar e.o., stichting ANIMO en het IVN Noord-Kennemerland maken zich ongerust over de toekomst van de natuur in Alkmaar. Wij weten dat groen u na aan het hart ligt. Daarom wordt er nog flink in groen geïnvesteerd ondanks de bezuinigingen die de komende jaren plaats moeten vinden. Daar zijn natuurorganisaties blij mee. U vindt dat Alkmaar vogelrijk moet zijn. Daarom heeft u de VWG met hun mooie boekje Alkmaar heeft vleugels en de KNNV met het boek Natuur in en om Alkmaar. Op pad in 23 parken en natuurgebieden gesponsord met hun jubileumuitgaven. Daar zijn wij erg blij mee! Vogelrijk betekent automatisch natuurrijk. Zonder een behoorlijke biodiversiteit is een grote vogelrijkdom onmogelijk. Bij de groenreconstructies heeft u de opdracht gegeven om vooral voorzichtig en met respect te kijken naar de aanwezige natuurwaarden. Er is zelfs een eigen boekje voor uitgebracht met de titel Kansen voor natuur in het wijkgroen. Ook wordt er veel aandacht geven aan ecologische verbindingszones zoals in Alkmaar Noord. Met hulp van de burgemeester is daar een flinke en zeer goede aanzet gegeven. Dit juichen wij van harte toe en Alkmaar heeft dan ook niet voor niets een prijs gekregen van de Vogelbescherming. Naast deze leuke en bijzondere initiatieven blijkt het natuurbelang ook uit de beleidsnota’s over natuurvriendelijke oevers, groencompensatieparagraaf, natuurwaardenkaart en groenbeleidsplan. Regelmatig komen er incidenten voor die nadelig uitpakken voor de natuur. Ieder incident is op zich verklaarbaar, maar alles bij elkaar maakt het Alkmaar niet natuurvriendelijker. Toch blijkt dit tot op heden onvoldoende om van Alkmaar een werkelijk natuurvriendelijke stad te maken. Uit de laatste rapportage van Sovon Vogelonderzoek Nederland blijkt dat de huismus landelijk licht toeneemt. De laatste vijf jaar, bijvoorbeeld, van 2007 tot 2011, is de huismus in West Nederland met 12% toegenomen. In Alkmaar is tussen 1994 en 2004 deze soort met 78% afgenomen, en tussen 2004 tot 2010 is de soort met nog eens met 41% afgenomen. Voor ons is dit een teken aan de wand dat het in Alkmaar niet goed gaat met de natuur. Wij denken dat het te maken heeft met de wijze van uitvoeren van het beleid en geven hier een aantal voorbeelden uit de praktijk waar het mis gaat:

24

DE KLEINE ALK

De groenreconstructies worden merendeels ingevuld met beplantingen die weinig toevoegen aan de natuurwaarden. Bij het aanleggen van de natuurvriendelijke oevers in het Hoefplan zijn deze eerst ontdaan van alles wat van ecologische waarde is. Dit in tegenstelling tot de uitvoeringen in Alkmaar Noord. Veel leden van onze verenigingen hebben hierover hun zorg uitgesproken. Bestaande ecologische zones worden kaal geknipt en met natuur wordt geen of weinig rekening gehouden. De beleidsnota voor klimop blijkt een handvat om klimop te bestrijden waar men kan. Hierdoor gaat veel broedgelegenheid voor vogels verloren. Een natuurwaardenkaart blijft uit en kan zodoende geen hulpmiddel zijn voor goed beheer. Beeldbestekken pakken voor bloemrijke bermen e.d. vaak niet goed uit. Het beoogde resultaat is vaak niet direct zichtbaar, en daarom wordt het maairegime makkelijk aangepast . Mooi bloeiende (of kansrijke) bermen worden juist te vroeg gemaaid. De afgesproken tussenevaluatie van het groenbeleidsplan 2004-2014 is voor zover wij weten niet uitgevoerd. Het 1000-bomen plan houdt in de praktijk onvoldoende rekening met de bestaande natuurwaarden, waardoor de bijdrage aan de natuur minder is dan mogelijk. Het uitvoeringsplan ecologische verbindingszones wordt gebruikt om voor netheid de puntjes op de i te zetten, maar bloemrijke bermen worden nauwelijks ontwikkeld. Bij het kaalkappen van de binnenzijde van de rondweg voor zichtlocaties delft het belang van de natuur het onderspit tegenover een (onbewezen) economisch belang. Bewoners vinden vaak geen gehoor als zij hun geveltuintje proberen te handhaven. Werkzaamheden in het groen lopen door tot in het broedseizoen, in strijd met de Flora- en faunawet, bijvoorbeeld recente kap op de Algemene Begraafplaats. Ieder geval is op zich zelf verklaarbaar en niet doorslaggevend, maar alles bij elkaar worden hiermee niet de ambities waargemaakt waar de Gemeente Alkmaar naar zegt te streven. Nog uitgebreidere plannen en nog meer regels lijken ons niet de oplossing gezien de voorbeelden waaruit blijkt dat elke regel toch weer anders geïnterpreteerd kan worden. Waar het om gaat bij een goede uitvoering van het beleid is betrokkenheid bij natuur en kennis van natuurwaarden bij de uitvoerders. Afgezien van een aantal ambtenaren en uitvoerders zijn deze zaken niet voldoende aanwezig, mede door de uitbesteding van het werk aan wisselende partijen. Zolang hier niets aan gedaan wordt zullen er voortdurend incidenten zijn en worden steeds kansen voor een versterking van natuurwaarden gemist. Wij stellen daarom voor om een cultuuromslag tot stand te brengen bij alle betrokkenen bij de uitvoering van het groen- en natuurbeleid. Deze moet er toe leiden dat de uitvoerders in de praktijk zich voortdurend afvragen of er ook een iets andere aanpak mogelijk is die beter uitpakt voor de natuur (en volgens ons veelal ook voor de kosten). Een werkgroep bestaande uit raadsleden, ambtenaren en vertegenwoordigers van natuurgroepen zou een plan kunnen uitwerken om deze cultuuromslag tot stand te brengen.

DE KLEINE ALK

25

Vanaf 2015 komt er veel buitengebied bij, waaronder een Natura 2000-gebied, de Eilandspolder. Een adequate uitvoering van het beleid wordt dan des te belangrijker. Wij doen dan ook met klem een beroep op u om er voor te zorgen dat de in beleidsnota’s vastgelegde ambities ook daadwerkelijk gerealiseerd worden, zodat Alkmaar haar naam als vogelvriendelijke stad kan waarmaken. Wij zijn bereid onze kennis daarvoor in te zetten. In afwachting van uw reactie, Het bestuur van ANIMO

Promotie VWG in De Hoep op 21 april Wel, de presentatie van onze vogelwerkgroep bij ‘Kijk op de natuur’, georganiseerd door PWN en Cameraland in De Hoep in Castricum, zit er op. Het was gelukkig mooi weer en we, dat zijn Irene Maas en Jan Oostingh, zijn niet al te verkleumd thuis gekomen. Wij waren tegen 10.15 uur bij de Hoep en toen was een parkeerplaats al moeilijk te vinden. Met mijn kanokar konden we alle spullen makkelijk transporteren, dat was nodig want er waren heel wat zware vogels aanwezig. Geweldige hobby overigens, heb er weer wat bij geleerd en was blij met zo’n extra oppasser bij de kraam! Er was veel belangstelling, het was tegen de middagpauze zelfs zeer druk. Er liepen de

De VWG deelde een kraam samen met Irene Maas op ‘Kijk op de natuur’. Foto: Jan Oostingh

26

DE KLEINE ALK

nodige natuurmannen en enkele -vrouwen rond met enorme camera’s en telelenzen; hiermee werden ze herkend als behorende bij de Clan die opzien wil baren in natuurkringen. Een etiket overeenkomstig met dat van het in bezit hebben van een chique middenklasser als Audi of BMW. Jaloers wellicht, nee hoor, geluk is niet gebonden aan aardse bezittingen, het levert slechts een kortstondig moment van verrukking op, of zoals een oud Chinees spreekwoord zegt, elke nieuwe vorm van bezit is een extra zorg. Goed, daar ging het niet om, er was veel belangstelling en het was leuk, vanwege andere gelijkgestemde natuurbelangstellenden. Er is volgens mij ondanks de recessie goed verkocht door Cameraland en wij waren als enige natuurorganisatie present. De resultaten van die dag waren niet schokkend, verre van dat, één nieuw lid uit Heiloo en Irene verkocht één mooie keramieken vogel. Goed, ik had een prettige kraampartner die dag en Kees Roselaar en Alma Leegwater kwamen ook nog langs, dus toch wel gezellig. Twee man, herstel, twee personen was een gelukkige bijkomstigheid, want als eigenaar van twee analoge Nikon camera’s, heb ik van alle digitale spullen, kijkers en telescopen weer het nodige opgestoken. De organisatie van Cameraland, door Lars Polder, was goed, prima vent! Jan Oostingh

Cursus broedvogels inventariseren De vogelwerkgroep organiseert in oktober 2013 een cursus broedvogels inventariseren. We gaan uit van de BMP-kartering van Sovon. Enige basiskennis over de Nederlandse vogels is vereist, maar je hoeft geen hardcore vogelaar te zijn om mee te kunnen doen. Het inventariseren van zangvogels gebeurt voor de meeste soorten aan de hand van de zang. Kennis van de zang van de algemenere soorten is wel een vereiste, al zal daar gedurende de cursus ook nog wel op ingegaan worden. Sovon Vogelonderzoek Nederland heeft een online invoerprogramma ontwikkeld, waarmee de waarnemingen geclusterd kunnen worden. Ook dit zal op de cursus aan de orde komen. Data: 9 oktober en 30 oktober, van 20-22 uur in het buurthuis “De Eendracht”, Papaverstraat 9 te Alkmaar. In het (vroege) voorjaar zal een excursie gehouden worden om een en ander aan de praktijk te toetsen. Er zijn geen kosten aan verbonden. Opgave bij: Harry Smit, [email protected]

DE KLEINE ALK

27

De Dutch Bird Fair: het grootste natuurfestival van Nederland! 24 en 25 augustus Wat is de Dutch Bird Fair? Het grootste natuurevenement van Nederland, met meer dan 100 stands waar bedrijven, instanties, verenigingen, natuurbeschermers en goede doelen zichzelf presenteren. Er zijn 3 tenten waar de hele dag door presentaties, lezingen en workshops worden verzorgd, en er zijn tientallen wandelexcursies de Oostvaardersplassen in. Kortom: natuurbeleving in de meest brede zin van het woord! Wat is er allemaal te beleven? Natuurbeleving in de meest brede zin is een breed begrip, maar er zijn in die breedte enorm veel leerzame dingen te beluisteren, te bekijken maar vooral te doen en te genieten. Heel veel instanties, verenigingen, natuurbeschermers en goede doelen. Drie tenten met de hele dag door presentaties, lezingen en workshops. Elke dag meer dan 20 excursies de Oostvaardersplassen in, onder begeleiding van bevlogen gidsen. Uitgebreide keus in heerlijk eten en drinken. Meer dan 100 tentjes en marktkramen met de meest uiteenlopende producten voor het volop beleven van de natuur, zoals foto-apparatuur, video-apparatuur, verrekijkers en telescopen. Enorme kortingen op heel veel apparatuur. Voor de kids Heeft u kinderen? Neem ze vooral mee. Kinderen tot 12 jaar mogen helemaal gratis het festivalterrein op, en er worden enórm veel leuke en leerzame activiteiten voor ze georganiseerd. Denk aan een klimtoren van 9 meter hoog, speurtochten, uilenballen uitpluizen, pootafdrukken maken van gips, schminken, foto-excursies, zelf buttons maken, kleurplaten kleuren, waterdiertjes in een heuse poel zoeken en bekijken en op zoek gaan naar vlinders, rupsen en natuurlijk vogels! Voor de vogelaar Vogelaars kunnen dit weekend hun hart ophalen. Lezingen over vogels en hun habitat, de ontwikkeling én achteruitgang van vogelsoorten, vogelreizen, goede doelen, onderzoek, het ringen van vogels tijdens excursies en àlles over het fotograferen van vogels: de Dutch Bird Fair is dé plek voor vogelminnend Nederland.

28

DE KLEINE ALK

Waar vindt de Dutch Bird Fair plaats? De Oostvaardersplassen, het uitgestrekte natuurgebied tussen Lelystad en Almere, gunt een blik op het verleden. Heel Nederland zag er duizenden jaren geleden uit zoals de Oostvaardersplassen er tegenwoordig uitzien. Dit natuurgebied is niet alleen uniek binnen Nederland, maar zelfs binnen Europa. Ganzen, Lepelaars en Aalscholvers weten het gebied te vinden, net als Reeën, Vossen, Hazen, vleermuizen en vlinders. Zelfs de Zeearend, die sinds de middeleeuwen niet meer in ons land nestelde, broedt sinds enkele jaren weer in de Oostvaardersplassen. Valt er verder nog iets te weten over de Dutch Bird Fair? Jazeker! Het adres van de Dutch Bird Fair is Kitsweg 1, 8218 AA in Lelystad, wat handig is voor uw navigatiesysteem. Het parkeren gebeurt echter op speciale parkeerplaatsen langs de A6, die te bereiken zijn door op de A6 afslag 10 te nemen. Het staat duidelijk aangegeven hoe u moet rijden. Vanaf deze parkeerplaatsen wordt u voor het speciale tarief van slechts €1,- per persoon met pendelbussen naar het festivalterrein vervoerd, een rit van zo’n 9 kilometer. De entree van het festival is €10,- per persoon, en kinderen tot en met een leeftijd van 12 jaar mogen gratis het festivalterrein op. Heeft u nog vragen over de Dutch Bird Fair? Kijk op www.dutchbirdfair.nl of mail naar [email protected]!

Lezingen Woensdagavond 20.00 uur buurthuis “De Eendracht”, Papaverstraat 9 te Alkmaar. De KNNV-lezingen zijn chronologisch verwerkt in de overzichten en herkenbaar aan “[KNNV]”; deze vinden plaats in Wijkcentrum Overdie, Ruusbroechof 97 te Alkmaar. Woensdag 20.00 uur. Parkeren Bergerhof Rondom de Eendracht mag tot 20.00 uur alleen geparkeerd worden met een speciale vergunning. Je kan het best parkeren langs de Kruseman van Eltenweg en daar een paar centen in de meter gooien, want een boete is zonde van het geld. Woensdag 18 september: USA - XL door Phil Koken Uitgebreid, van Texas tot Alaska en vervolgens Hawaï, inclusief prachtige beelden van walvissen daar. Woensdag 16 oktober: Antarctica door Steve Geelhoed In de winter van 2011/2012 is de Haarlemse zeetrekgoeroe Steve Geelhoed aan boord van het Duitse onderzoeksschip en ijsbreker RV Polarstern als walvisonderzoeker mee geweest naar Antarctica. In december 2011-januari 2012 voer de Polarstern van Kaapstad naar Atka

DE KLEINE ALK

29

Bay aan de zuidoostkant van de Weddellzee om het Duitse poolstation Neumayer te bevoorraden. Een vijftigtal onderzoekers verrichte onderweg diverse metingen aan een breed scala aan onderwerpen. Het walvisonderzoek bestond uit tellingen vanuit het kraaiennest en vanuit een helikopter. Het weer en een helikopterongeluk gooiden echter roet in het eten, zodat de walvisonderzoekers onverwacht veel vrije tijd hadden. Hierdoor was er meer tijd voor vogels: enerzijds door het Belgische vogelteam te assisteren bij hun tellingen, anderzijds door te fotograferen. In deze lezing geeft Steve een beeld van de trip naar Antarctica. De Polarstern bracht de onderzoekers zuidelijker dan de meeste commerciële touroperators die het Antarctisch schiereiland in het noordwesten van de Weddellzee bezoeken. Zoals we van Steve gewend zijn, beperkt de lezing zich niet alleen tot plaatjes van het leven op en rond het schip, maar komen resultaten van het onderzoek eveneens aan bod. Woensdag 20 november: Pacific Odyssey door Laurens Steijn De ultieme zeereis langs tropische eilanden tot in gematigde streken. Vers van de pers, hij is op het moment van schrijven nog maar net terug. Woensdag 18 december: Avondje Jan Stok Bijna vanzelfsprekend en volstrekt uniek! Wat Jan gaat laten zien is nog de vraag, maar er is een reis naar Spitsbergen geboekt. Verder gaat hij dit jaar ook richting Cap GrisNez en vermoedelijk begin oktober weer naar Falsterbo. De gebruikelijke onderwerpen zoals ‘rond het huis’, ‘vogelwerkgebied’, ‘roofvogelwerkgroep’ komen vast en zeker ook aan bod. Harm Niesen, [email protected], (072) 589 42 19

De raadselvogel van Wim.

30

DE KLEINE ALK

Illustratie: Wim Schols

Excursienieuws Alle excursies vertrekken vanaf de parkeerplaats achter station Alkmaar, tenzij anders vermeld. Dat is met name het geval bij de KNNV-excursies, waarvan soms een flink deel ’s avonds doordeweeks is. Deze zijn chronologisch verwerkt in de overzichten en herkenbaar aan “[KNNV]”. Zie ook internet http://www.vwg-alkmaar.nl/ en http://www.knnv.nl/alkmaar/. Zaterdag 1 juni: Lauwersmeer o.l.v. Pierre van der Wielen Het Lauwersmeergebied is gedurende het hele jaar een ware magneet voor vogels. In deze periode is vaak nog wat steltlopertrek gaande en we gaan ook zeker proberen de balts van de Grauwe kiekendieven te bewonderen. Afhankelijk van het getij gaan we ook nog enkele buitendijkse gebieden langs de Waddenkust bezoeken. Vertrek: 7:00 uur. Duur: hele dag. [KNNV] Dinsdag 18 juni: avondexcursie Zwanenwater o.l.v. Pieter Korstanje Al wandelend een rondje Zwanenwater levert altijd weer botanische heerlijkheden op, o.a. diverse orchideeën. De plantenwerkgroep zal assisteren bij enige uitleg over onze duinplanten. Vertrek: 19:00, 19:30 verzamelen bij ingang Zwanenwater. Aanmelden bij Sipke Gonggrijp i.v.m. autovervoer. [KNNV] Zaterdag 22 juni: Texel o.l.v. Sipke Gonggrijp Jaarlijks doen we dit fantastische eiland aan, waarbij het accent komt te liggen op de planten, maar waarbij ook vogels aan bod komen. We zullen verschillende landschappen aandoen met de fiets, maar de Horsmeertjes worden lopend bezocht. Verzamelen: 8:10 voorkant station Alkmaar, 8:20 vertrek trein, 8:56 aankomst Den Helder. De boot vertrekt om 9:30 uur. Na aankomst kan een fiets gehuurd worden. Gelieve je aan te melden bij Sipke Gonggrijp. [KNNV] Donderdag 4 juli: avondexcursie Wijk aan Zee o.l.v. Michel Rühland Deze excursie leent zich bij uitstek om kennis te maken met de bijzondere zeedorpenflora, die rondom dit dorp zeer goed ontwikkeld is. Hondskruid (Piramideorchis) en diverse silenesoorten, maar ook bremrapen, Grote tijm, Wondklaver en zeldzame grassen komen aan bod. Vertrek: 18:30. Aanmelden bij Sipke Gonggrijp i.v.m. autovervoer. Zaterdag 24 augustus: Makumer- en Workumerwaard o.l.v. Mart van Zweeden Juist in deze periode is deze regio met zijn grote rietmoerassen, ondiepe kusten en weidse graslanden bijzonder vogelrijk. Kemphanen en andere steltlopers komen in grote aantallen door, er zijn vrijwel altijd wel Reuzensterns en Krooneenden te zien en met een beetje geluk ook nog Buidelmezen. Op de heen- of terugweg maken we mogelijk nog stops op Kornwerderzand of Breezanddijk om te zoeken naar zangvogels. Vertrek: 7:30 uur. Duur: hele dag.

DE KLEINE ALK

31

Zaterdag 14 september: vaartocht door de Biesbosch o.l.v. boswachter Hier wordt nog aan gewerkt maar het is de bedoeling om de geweldige excursie van een paar jaar geleden nog eens dunnetjes over te doen. Dit houdt in dat we ’s ochtends met een fluisterboot gaan rondvaren en in de middag in enkele gebieden met veel watervogels gaan wandelen. Kosten per persoon €20,00. Wanneer te betalen volgt later. Aanmelden kan vanaf heden. Leden van de Vogelwerkgroep hebben voorrang bij aanmelding. Vertrek: 7:00 uur. Duur: hele dag. Zaterdag 12 oktober: Texel o.l.v. Marco Witte Tja, als je als vogelwerkgroep zo dicht bij Texel zit, moet je je de kans niet laten ontnemen om wat vaker naar Texel te gaan! Juist in deze periode kan er massale trek van lijsters, vinkachtigen en piepers zijn en komen ook de eerste ganzen weer terug. En juist omdat het Texel is, hopen we stiekem ook op een leuke zeldzaamheid zoals een Bladkoning of ...? Vertrek: 7:15 uur, boot 8:30 uur. Duur: hele dag. Het wordt op prijs gesteld als u zich uiterlijk drie dagen voor aanvang van de excursie aanmeldt, zodat tijdig de beschikbaarheid in de auto’s kan worden geregeld. Doe dit voor de VWG-excursies bij Erwin van Saane, voor de KNNV-excursies bij de excursieleiders (ook voor inlichtingen), zie onder. Er wordt voor de auto’s gerekend met een tarief van 20 cent per kilometer. We raden de bestuurders aan in het bezit te zijn van een inzittendenverzekering. Erwin van Saane, [email protected] of (072) 564 43 25 of (0623) 70 84 61 [KNNV] Sipke Gonggrijp (072) 506 74 95 of (0652) 49 30 15, Rob Monsees (072) 589 47 13 of Jan Verkaik (072) 561 56 05

Buitencentrum Schoorlse Duinen Openingstijden: dinsdag tot en met zondag van 10-17 uur. In het buitencentrum vindt u bosbrasserie IJgenweis. Daar kunt u genieten van biologische streekproducten. Voor alle excursies en activiteiten aanmelden op (072) 509 33 52 (ook voor inlichtingen), tenzij anders vermeld. Zie de website voor activiteiten voor groepen en kinderen. Elke laatste zondag van de maand is er Naar Buiten op Zondag Extra: dan kun je voordelig met een groep op stap met de boswachter. Onderweg laat hij je zien wat je zelf over het hoofd ziet in de natuur, vertelt hij over de dieren en planten van het gebied en leer je wat er in elk seizoen te vinden is buiten. Een leuke invulling van je vrije zondag en bovendien stiekem een beetje leerzaam. Na afloop staat voor iedereen een kop koffie of thee klaar en krijg je een dierenpin van het gebied. Naar Buiten op Zondag Extra staat iedere maand in het teken van een ander thema: - april: oranje tinten - mei: natuur op z’n groenst - juni: zomervakantie - juli: vlinders en libellen

32

DE KLEINE ALK

- augustus: waterpret - september: wildernis - oktober: verkleuring van de natuur - november: winterwandeling - december: ontvlucht de drukte Leden van de ANWB en buitenpashouders betalen €7,50 (volwassenen) en €5 (kinderen). Niet-leden van de ANWB en niet-buitenpashouders betalen €10 (volwassenen) en €7,50 (kinderen). Meld je nu aan voor de eerstvolgende wandeling. Naar Buiten op Zondag Extra is een gezamenlijke activiteit van Staatsbosbeheer en ANWB. Datum: 30-6, 28-7, 25-8, 29-9, 27-10, 24-11, 29-12. Aanvangstijd: 14.00 uur, eindtijd: 15.30 uur. Prijs volwassenen €7,50, kinderen €5,00. Speuren naar roofvogels Ga samen met de roofvogelspecialist van Staatsbosbeheer op pad door de Schoorlse Duinen. Samen speur je naar roofvogels in dit duingebied. Vanaf de mooie uitzichtpunten heb je uitgebreid de tijd om het gebied af te speuren. Bij mooi weer is de kans groot dat je jagende roofvogels ziet, die tijdens de jacht gebruikmaken van de verschillende luchtstromingen. Leuk voor het hele gezin! Datum: 2-6, aanvangstijd: 11.00 uur, eindtijd: 13.30 uur Tips: De wandeling eindigt met koffie, thee of limonade in het buitencentrum. Prijs volwassenen €7,50, kinderen €5,00. Wil je de natuur beter leren fotograferen? Meld je dat nu aan voor een workshop natuurfotografie bij Staatsbosbeheer. Professionele fotograferen leren je anders kijken naar de natuur. Een compleet verzorgde dag. De workshops worden gegeven door Bart Siebelink of Edo van Uchelen van het Centrum voor Natuurfotografie. Edo en Bart zijn fotograaf, bioloog én hebben hun sporen verdiend in het onderwijs. Als biologen leren ze je anders en beter te kijken naar natuur. Of je nu net begint of al veel ervaring hebt. Na een introductie gaan we het veld in, waar we een aantal uur fotograferen en lunchen. ’s Middags gaan we de beelden bekijken, selecteren en bespreken. We sluiten af met een drankje. Je gaat naar huis met mooie foto’s én met veel inspiratie om zelf aan de slag te gaan. Je kunt je op deze workshop voorbereiden door de test ‘Wat voor natuurfotograaf ben jij?’ te doen op www.centrumvoornatuurfotografie.nl. Kosten: €150 pp. Buitenpashouders betalen €135. Inclusief koffie, thee, cake, lunch en Handboek Natuurfotografie. Niet geschikt voor kinderen, honden mogen niet mee. Datum: 11-8, 27-10, aanvangstijd: 10 uur, eindtijd: 17 uur. Tips: verrekijker en eigen laptop mee. Niet ritselende, warme kleding en goede schoenen. http://www.staatsbosbeheer.nl/, Activiteiten, “Schoorl” of Natuurgebieden, “Schoorlse Duinen” (of klik op Noord-Holland en op Schoorlse Duinen)

DE KLEINE ALK

33

Steenuilen bij stolprestanten Deze boerderij - Groeneweg 52 – was oorspronkelijk van de familie Hartenberg . Saartje Hartenberg heeft op 11jarige leeftijd op 29 maart 1892 de eerste steen van dit gebouw gelegd. In 1975 was de boerderij al 60 jaar eigendom van de familie Boon. Cor Boon was toen met zijn 86 jaar de oudste boer van de Bergermeer. In zijn boek ‘Bergen, een dorp vol monumenten’ (Amsterdam 1975/77)schrijft de historicus Frits David Zeiler over deze boerderij: “Bekoorlijke ligging aan het bochtige middendeel van de Groeneweg in fraaie boomsingel. Behoud van deze gave oude stolp dient te worden verzekerd”. Deze oproep is helaas onbeantwoord gebleven. Alle vogelaars, die via de Groeneweg van Alkmaar naar de kust fietsten of vice-versa hebben de afgelopen kwart eeuw het hele sterfproces van dit pand kunnen volgen.

Steenuilen bij boerderij Groeneweg 52 Bergen.

Illustratie: Kees Keijzer

Er staat nu alleen nog een deurkozijn met een heel klein beetje metselwerk erbij. In de staat waarin hij op de tekening te zien is, zou er wellicht nog ruimte zijn voor steenuilen. Die heb ik in die periode wel gehoord bij een stolp verderop aan de Groeneweg richting Bergen: no. 36. Kees Keijzer, [email protected]

34

DE KLEINE ALK

Waarnemingenoverzicht februari t/m april 2013 Gebiedsafkortingen: HbZ = Hondsbossche Zeewering NHD = Noord-Hollands Duinreservaat

TB = telpost Bergen aan Zee TC = telpost Camperduin

Deze periode werden maar liefst 8.693 waarnemingen ingevoerd. Met het voorjaar in zicht werden veel waarnemers nóg actiever dan ze gedurende de winter al waren. En dat ondanks het koude weer; de gehele periode was te koud voor de tijd van het jaar en maart zelfs veel te koud. Gelukkig was het ook erg droog waardoor de omstandigheden buiten toch best prettig waren. Om nog saaiere opsommingen te voorkomen, zijn de aankomstdata van de diverse zomergasten en doortrekkers in een lijstje gezet na het overzicht. Daarin de datum van de eerste waarneming en de datum waarop de massa binnenkwam (mits al bekend). Door omstandigheden (vakantie, deadline en de Bruinkeelortolaan :-) ) houd ik het overzicht wat compacter dan anders. Dat kan nu ook prima door het ontbreken van echte klappers dit vroege voorjaar. Ik vat alleen de gegevens van waarneming.nl samen, er is niet gekeken op andere sites zoals trektellen et cetera! Op 6 en 20-4 dobberde er een Roodhalsfuut voor de HbZ. Vanaf de HbZ werden op 12-2, 17-2, 10-3 en 16-4 tot 3 Kuifduikers gemeld. Ook vlogen er op 1-3 2 langs de telpost bij Bergen aan Zee. Tussen 15 en 28-4 werden tot maximaal 2 Geoorde futen op het Geestmerambacht gezien en op 12 en 21-4 zaten er 1 en 2 voor de HbZ. Op 13-2 zat een adulte Kuifaalscholver op het wrak voor de HbZ. Er werden in deze drie maanden maar liefst 141 waarnemingen van Roerdompen doorgegeRoerdomp, 30 maart 2013, Geestmerambacht. ven. Met name de tot 5 Foto: Harm Niesen exx in het

DE KLEINE ALK

35

Grutto, 9 april 2013.

Foto: Harm Niesen

Geestmerambacht en diverse extra vogels in de Kleimeer trokken veel belangstelling. Daarnaast waren er meer dan 30 waarnemingen elders in ons werkgebied met meerdere waarnemingen uit Petten e.o., Heiloo en het Park van Luna in Heerhugowaard (daar tot 4 exx). Op 13-4 zat er een Kleine zilverreiger in de Egmonderhout. Een tweede vogel verbleef vanaf 17-4 in de Kleimeer. Grote zilverreigers zijn inmiddels echt te algemeen om hier uitgebreid te behandelen; meer dan 85 meldingen van tot 6 stuks door het gehele werkgebied. Ook Purperreiger lijkt wat meer voor te komen dan voorheen. Dit voorjaar nu al twee meldingen: op zowel 20 als 25-4 vloog er 1 over de Kleimeer. Er waren maar liefst 28 meldingen van Ooievaars. De meeste werden nabij de Kleimeer en Bergen gezien met als maximum 4 over Heiloo op 12-4. Tot laat in het voorjaar werden Kleine zwanen gezien. Na enkele vogels nabij Heiloo op 12-2 werden tussen 15-2 en 7-4 ruim 1.300 trekkers gezien. Beste dagen waren 152 (41 ex) en 3-3 (774 verspreid over vijf locaties). Beesten die vanuit Engeland de oversteek maakten? Wilde zwanen vertoonden hetzelfde beeld met eveneens de laatste vogel op 7-4 en de hoogste aantallen op 3-3. De aantallen waren echter wat lager: een top van 92 op 3-3. Tot 9-2 verbleven achter De Putten tot maximaal 127 Kleine rietganzen. Daarna werden tot 30-3 slechts individuele vogels uit dat gebied gemeld. De Dwergganzen werden vaak gemeld maar blijkbaar hadden veel mensen moeite om ze te tellen, er zijn enorme verschillende aantallen doorgegeven. Het maximale aantal van 46 stuks werd op 2-3 bereikt en de laatsten werden op 31-3 gezien. Op 2 en 28-2 werden telkens twee Sneeuwganzen doorgegeven van ’t Kruis (Heerhugowaard) en de Reekerpolder Bergen. Hoe wild deze vogels waren? (De vogels van Heerhugowaard zijn ingevoerd als escape en lopen daar samen met Canadese, Indische, Brand- en hybride Indische x

36

DE KLEINE ALK

Keizerganzen en een Hoendergans, TD.) Op 6-2 bezochten 2 Rotganzen Koedijk waar ook op 20 en 21-4 1 ex werd gezien. Het was weer een koude winter en dus doken er Witbuikrotganzen op. Er werden er tot 44 gezien in en nabij De Putten. Duidelijk schaarser is de Zwarte rotgans waarvan er op 10-3 één in hetzelfde gebied liep. Op 6-4 vloog een vrouwtje IJseend naar noord langs de HbZ. Op 23 en 24-2 vlogen 26 en 30 Grote zee-eenden langs de HbZ, toch leuke aantallen. Tot 13-3 werd het bekende en geringde vrouwtje Buffelkopeend regelmatig doorgegeven vanaf het Geestmerambacht. Om de een of andere reden zien we hier niet zo veel Brilduikers in de regio. (In de jaren tachtig kwamen er jaarlijks zo’n 20-30 naar het Geestmerambacht. In Sovon-rapport 2013/02 wordt melding gemaakt van een onderzoek waaruit blijkt dat ze steeds noordelijker overwinteren en dat de aantallen in de Oostzee zijn toegenomen, TD.) Op 5-2 zat er 1 in het NHD en op 20-3 6 op het Geestmerambacht waarvan er de volgende dag nog 1 over was. De gehele periode tot 6-4 werden tot maximaal 7 Nonnetjes op De Putten en de Abtskolk gezien. Daarbuiten waren er meldingen van telkens 1 vrouwtje op het Geestmerambacht. Op 8-4 vlogen er 2 Zwarte wouwen over de Reekerpolder bij Bergen. De volgende dag vlogen ze over de telpost in het Geestmerambacht. Op 20-4 vloog er nog 1 over het NHD. Op 8-2 vloog de eerste Rode wouw over de Omval. Op 15-3, 24-3 en 8-4 vloog er telkens 1 over het Geestmerambacht. Op 25-3 en 13-4 vloog er 1 over het NHD. Een Zeearend werd op 1-3 in de Wimmenummerduinen gezien. Op 10-4 werd een man Steppekiekendief gemeld vanuit Egmond a/d Hoef. Op 6-4 was er een bijzonder vroege melding van een Grauwe kiekendief bij Schermerhorn. Blauwe of Steppe lijken meer voor de hand te liggen... Tussen 22 en 28-2 verbleef een Ruigpootbuizerd op de HbZ.

Koekoek, 7 mei 2013.

Foto: Harm Niesen

DE KLEINE ALK

37

De eerste Visarend werd op 12-4 in het NHD gezien. Op 13 en 14-4 werd er 1 in het Geestmerambacht gezien en op deze tweede dag vloog er ook nog 1 over het strand bij Bergen en op 18-4 zat er 1 in Heerhugowaard. Kraanvogels deden het erg goed dit voorjaar en ook onze regio werd niet overgeslagen. Op 3-3 vlogen er 75 over ZuidScharwoude en 10-3 werden er 7 eerst over het NHD en later de Vereenigde Hargeren Pettemerpolder gezien. Op 1-4 vlogen er twee over het Geestmerambacht. De laatste 2 werden op 5-4 bij Heiloo gezien. Op 22-3 en 7-4 werd er in het NHD een Bokje gezien. Op 3 en 12-4 zat er 1 in de Vereenigde Harger- en Pettemerpolder. Na een voor deze soort redelijk normale winter werden er vanaf 31 maart opeens opvallend veel Houtsnippen gezien. Hoogste aantal was minimaal 8 in de Waarderhout op 7-4. Er werden 2 Geelpootmeeuwen doorgegeven. Op 17-2 1 op de HbZ en op 16-3 1 in De Putten. De 2e kj Kleine burgemeester in Heiloo trok tot en met 12-4 veel

De Kleine burgemeester van Heiloo bleef lang rondhangen mede door het brood van Arjen, 13 februari 2013. Foto: Harm Niesen

belangstellenden. Een Grote burgemeester werd op 28-4 langs Camperduin gezien. Een tweede vogel werd op 30-4 over het NHD gezien. Op 7-4 werd in het NHD een Velduil gezien. Ondanks de derde koude winter op rij werden verspreid over het werkgebied nog 24 waarnemingen van IJsvogel doorgegeven. Naast paartjes op de Beverkoog, Egmonderhout en de Bergermeer nog losse waarnemingen van minimaal zes andere locaties. Er is nog wat hoop! Ook Pestvogels blijken erg populair onder de waarnemers. Op 20-2 zaten er 2 in Heerhugowaard, tussen 23-2 en 1-3 1 vogel in de Oosterhout en de laatste op 18-4 in Heerhugowaard. Een opvallende claim was die van een Blauwe rotslijster tussen stenen nabij het

38

DE KLEINE ALK

bezoekerscentrum op de HbZ op 13-4. Tot eind april werden nog regelmatig Kramsvogels en Koperwieken gemeld. De laatste soms ook zingend. Vanaf 7-3 tot in mei bezocht een Witkopstaartmees vrijwel dagelijks een tuin in Heerhugowaard, vergezeld van een ‘normale’ Staartmees. Tussen 11-2 en 13-4 werd vijf maal een Klapekster vanuit het NHD doorgegeven. De Bonte kraai van Noord-Scharwoude hield het vol tot op 23-2. Sneeuwgorzen bleven schaars deze winter. De eenzame overwinteraar op de HbZ werd op 8-2 voor het laatst gemeld. Op 3-3 vlogen er 12 over Camperduin en op 17-3 en 2-4 zat een vrouwtje in de Kerf. Op de Broekakkers bij Egmond-Binnen verbleven tot 16-2 tot 30 Geelgorzen bij de bekende manege en de aangrenzende velden. Eerste voorjaarswaarnemingen van zomervogels en doortrekkers.

soort Zomertaling Bruine kiekendief Boomvalk Kleine plevier Grutto Regenwulp Groenpootruiter Bosruiter Oeverloper Grote stern Visdief Noordse stern Dwergstern Zomertortel Koekoek Gierzwaluw Oeverzwaluw Boerenzwaluw Huiszwaluw Boompieper Gele kwikstaart

1e datum 17-mrt 7-feb 17-apr 29-mrt 17-feb 2-apr 10-apr 26-apr 12-apr 16-mrt 11-apr 19-apr 16-apr 21-apr 16-apr 15-apr 11-apr 4-apr 13-apr 24-mrt 30-mrt

de massa 24-mrt 16-mrt 25-apr 31-mrt 2-mrt 7-apr 12-apr 19-apr 1-apr 12-apr

19-apr 18-apr 12-apr 4-apr 14-apr 12-apr 1-apr

soort 1e datum Engelse kwikstaart 20-apr Noordse kwikstaart 17-apr Witte kwikstaart 16-feb Rouwkwikstaart 9-mrt Nachtegaal 14-apr Blauwborst 24-mrt Sprinkhaanzanger 25-apr Snor 26-apr Rietzanger 9-apr Kleine karekiet 22-apr Braamsluiper 18-apr Grasmus 16-apr Tuinfluiter 20-apr Zwartkop 26-mrt Fitis 9-apr Zwarte roodstaart 22-mrt Gekraagde roodstaart 6-apr Paapje 6-apr Tapuit 9-apr Beflijster 9-apr

de massa 24-apr 19-apr 5-mrt 10-mrt 14-apr 29-mrt 27-apr 28-apr 14-apr 23-apr 19-apr 17-apr 25-apr 10-apr 10-apr 9-apr 13-apr 20-apr 11-apr 13-apr

Pierre van der Wielen, [email protected]

DE KLEINE ALK

39

32: Hoort, wie twittert daar zo?

Achter de pc zit een heer te schrijven, of liever gezegd: hij twittert. “Welkom in de wereld van vandaag”, schrijft hij in een poging om wat hij zelf voelt in een allereerste tweet over te hevelen naar de mensen die het bericht zullen zien. Een dom idee natuurlijk, of liever gezegd helemaal geen idee. De vingers boven het toetsenbord stokken. Wat kan daar nou achteraan en je hebt al zo weinig tekens. Misschien, denkt hij, moet je in je eerste tweet alleen maar even groeten. Die moet niet meer zijn dan de opmaat naar het serieuze werk: echte berichten met links en stukken eraan gehecht uit kranten, met grafieken en foto’s. De heer schrapt de zes woorden in het blokje voor nieuwe berichten en vervangt ze door het woord: “goeiendag”. Maar ook dat schrapt hij bijna meteen, als het hem te binnen schiet dat dit ook de naam van een wapen is waarmee ze elkaar in de middeleeuwen de hersens insloegen. Aarzelend verschijnen nieuwe tekens in het venstertje dat na 140 slagen koel -1 registreert. Wat is dat toch ellendig weinig denkt de man, die een moment wordt afgeleid door geluiden uit zijn achtertuin. Het is een tuinfluiter, geen algemene verschijning in Noord-Holland, weet hij. Snel neemt hij met een recordertje een minuut op van de toevallig passerende virtuoze variaties. De tekst waar hij naar op zoek is valt nu ook spontaan op het toetsenbord: “Wat doen wij met zijn tweetjes, de tuinfluiter en ik?” Je ziet dat wel vaker, dat vogelaars ontzettende mazzel hebben.

Oplossing pagina 30: Ovenvogel

40

DE KLEINE ALK