De kennis(sen) van Alexander Rinnooy Kan weet hoe het werkt in Nederland

FoliaMagazine weekblad voor HvA en UvA

nr. 25 27/03/2013

De kennis(sen) van Alexander Rinnooy Kan weet hoe het werkt in Nederland

(advertentie)

Een voorproefje op je toekomst? Ontdek je carrièremogelijkheden op werkenbijdeloitte.nl/cocktail Om te weten hoe het er binnen een topbedrijf aan toe gaat, hoef je helemaal niet naar buiten. Breng gewoon een bezoekje aan onze virtuele cocktailbar, waar je in een informele sfeer jouw carrièremogelijkheden bij Deloitte kunt ontdekken. Je maakt er onder andere kennis met (oud-) Deloitters die momenteel een mooie positie bekleden bij Deloitte of andere organisaties. Zij vertellen je graag meer over hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Dus zoek jij de beste start van je carrière? Begin eerst hier: werkenbijdeloitte.nl/cocktail.

© 2013. For information, contact Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

inhoud #25

redactioneel Samenwerking

Alexander de Bestuurder 6

Het zijn roerige tijden in de journalistiek. Titels verdwijnen, oplagen kelderen en de werkloosheid onder journalisten is hoog. Ook Folia heeft de afgelopen periode fors moeten bezuinigen en zal ook de komende jaren prudent met de financiën om moeten gaan. Omdat we graag dezelfde producten blijven maken, een magazine en een website met onder meer filmpjes en radio, zoeken we nog meer dan in het verleden de samenwerking op. Bijvoorbeeld met Het Parool. Voorheen wisselden we al kopij uit, vanaf april coördineren we gezamenlijk de wetenschapspagina’s van Het Parool. Dat doen we met gesloten beurzen, om het netjes uit te drukken. Folia Magazine kan stukken uit Het Parool plaatsen en vice versa, met de aantekening dat het gros van de wetenschapskopij verzorgd wordt door freelancers. Wat mij betreft een teken dat de crisis in de journalistiek niet alleen maar tot verschraling leidt.

Alexander Rinnooy Kan vervulde jarenlang tientallen bestuursfuncties. Nu wil hij zijn kennis delen.

Levensfilosofie 12

In cafés en debatzaaltjes wordt veelvuldig oppervlakkige ‘publieksfilosofie’ bedreven. Wijsgerig Festival Drift zorgt voor het broodnodige tegenwicht.

Het tijdperk Kalkwiek 22

Docent geschiedenis Klaas Kalkwiek neemt na vier decennia afscheid van de HvA. Wat heeft hij zien veranderen?

Lachen met academici 26

Socioloog Giselinde Kuipers doet onderzoek naar humor. En ja, dat is leuk werk.

Jim Jansen, hoofdredacteur Folia Magazine, [email protected], @jimfjansen

en verder

(twitter)

de week/het moment/navraag 4-5 passie 11 op de tong 15 opinie 16-18 Asis Aynan 17 Emma Curvers 18 promoties 19 objectief 20-21 drift 25 overigens 29 Folia maakt kennis 30-31 Folia tipt 32-33 lezingenladder 33 prikbord 34-35 wasdom 36-37 stage 37 toehoorders 38 de lezer/deining 39

FoliaMagazine

3

de week De aanhouder wint, soms.

D

In die vaardigheid kan econoom Edith Kuiper wel wat oefening gebruiken. Na een langslepend proces van enkele jaren – waarin zij de UvA beschuldigde van seksediscriminatie bij een sollicitatie voor universitair docent bij de FEB – heeft de rechtbank besloten dat de universiteit haar afwijzing ‘op zuiver vakinhoudelijke gronden’ heeft gebaseerd. Je zou kunnen denken: Kuiper, meid, geef het op. Maar vijf jaar na dato is de boze econome nog altijd niet uitgeraasd. De rechter zou zich hebben gebaseerd op een vooroordeel en Kuiper, die inmiddels lang en breed elders aan de bak is, overweegt een hoger beroep. Haar onvermoeibaarheid valt te prijzen. Je kunt natuurlijk ook gewoon je verlies nemen. Daar zijn de leden van de studentenraad van de FEB – wiens juridisch geschil met de faculteit toevalligerwijs óók deze week werd uitgevochten – een stuk beter in. Zij lieten weten hoogstwaarschijnlijk niet in hoger beroep te gaan tegen het oordeel van de rechter, die besloot dat het verplaatsen van de studieweek wel degelijk een roosterwijziging betreft en niet een schandelijke wijzing van de Onderwijs- en Examenregeling. De jongens en de meisjes van HvA-studenten-

4

FoliaMagazine

foto Gijs van der Sanden

e kans is groot dat het u is ontgaan. Dat de sneeuw, de koude poolwind die door de straten woei en de afwezigheid van het vrolijke gekwetter van koolmeesjes u op andere gedachten bracht. Maar toch, het is eind maart. De lente is wel degelijk begonnen. Op de zon, zo lieten de weermannen en -vrouwen van Nederland verontschuldigend weten, hoeven we alleen nog niet te rekenen. Daar kun je boos van worden, maar toch zit er weinig anders op dan je te schikken in je lot.

Een typisch tafereel uit De Lax, de studentensociëteit van de HvA. De toko was gedwongen zijn deuren in december vorig jaar te sluiten na een incidentje met iets te veel bier en iets te veel testosteron. Met een nieuw geschreven veiligheidsplan hoopt de voorzitter over een maand de deuren weer te openen.

vereniging ASVL toonden minstens zo veel karakter. Hun sociëteit De Lax werd in december vorig jaar op last van de hogeschool gesloten, omdat een wedstrijdje bier drinken uitmondde in een ordinaire vechtpartij. Het College van Bestuur had er weinig vertrouwen meer in omdat de club ‘keer op keer’ de fout in ging. Maar met een heus geschreven ‘continuïteitsplan’ – iets met permanente camerabeveiliging en een limiet op de kaartverkoop – liet de ASVL zien meer in huis te hebben dan meters bier en twijfelachtige après-skimuziek. Ze konden zich zelfs verheugen op een complimentje van HvA-

rector Huib de Jong. De Lax-voorzitter hoopt de toko over een maandje weer open te gooien. Fijn dat de aanhouder, in sommige gevallen, toch gewoon nog wint. Nu de lente nog. yyy Gijs van der Sanden

22 maart 2013

tweet van de week Thomas van der Hulst @thomasvdhulst Binnen 3 seconden een album downloaden. Dikke prima UvA! https://twitter.com/thomasvdhulst/status/

Deze dorstige bezoekers van de Leeuwenburg werden 22 maart letterlijk op hun wenken bediend. Na een bestelling op de Facebookpagina van deze studenten van de minor Sustainable Leadership & Entrepreneurship kwamen ze geheel in stijl een glaasje (nou ja, een plastic bekertje dan) water brengen. En dat allemaal om kraanwater, pardon KRNWTR op Wereld Waterdag ‘een positiever imago te bezorgen’. yyy foto Danny Schwarz

navraag Mark Deuze De wereldberoemde dj Armin van Buuren is een prima rolmodel voor journalisten. Dat stelde mediawetenschapper Mark Deuze deze week tijdens een conferentie. Onlangs werd bekend dat Deuze deze zomer Frank van Vree opvolgt als hoogleraar mediastudies.

Armin van Buuren als ijkpersoon. Lopen journalisten daar warm voor? ‘De helft van de zaal was enthousiast, de andere had nog wel wat vragen. Terecht. Maar ik heb het natuurlijk niet zo maar geroepen. Het is een metafoor voor een manier van werken waar we nieuwe journalisten op willen voorbereiden. Dj’s zijn autonome artiesten, die hun eigen creatieve industrie bestieren. Ze zijn hun eigen merk en dragen dat uit. En bovendien richten ze zich op een internationale markt. Dat zijn allemaal eigenschappen die een moderne journalist ook moet bezitten.’

Hoe gaat u de opleiding aan de UvA daarop aanpassen? ‘We hebben de beste opleiding journalistiek van Nederland, dus aan de inhoud hoeven we niet veel te tornen. Wat we moeten veranderen, is met een goed Nederlands woord de “mindset”. Dat studenten niet meer gericht zijn op een redactie, maar op het worden van zelfstandige, crossmediale journalisten met een praktijk als zelfstandig ondernemer.’ Leidt u uw studenten niet op voor de werkloosheid?

‘Over die arbeidsmarkt ben ik helemaal niet zo negatief. De meesten van onze studenten vinden betrekkelijk snel werk. Het klopt wel dat banen op een redactie spaarzaam zijn, maar dat biedt juist ook kansen voor een zzp’er. Vaste redacties worden steeds sneller vervangen door freelancers, zoals bijvoorbeeld bij het ANP. De vooruitzichten zijn misschien slecht als je verwacht dat je de rest van je leven aan hetzelfde bureau op een redactie kunt zitten. Maar dan heb je het verkeerde beroep gekozen.’ yyy Clara van de Wiel

FoliaMagazine

5

Een optelsom van ervaringen De titel van zijn onlangs uitgesproken oratie luidt Opnieuw beginnen, een verwijzing naar zijn terugkeer tot de wetenschap. Vanaf september vorig jaar is voormalig SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan in dienst van de UvA, als universiteitshoogleraar economie en bedrijfskunde. ‘Ik verheug me erop mijn kennis te delen met studenten.’ tekst Gijs van der Sanden en Clara van de Wiel / foto’s Martijn van de Griendt

O

p de lange tafel in zijn kantoor in het Maagdenhuis liggen tientallen boeken. Het zijn cadeaus, vertelt Alexander Rinnooy Kan tijdens de lunch, die hij heeft gekregen na het uitspreken van zijn oratie een paar dagen eerder. Het is maar de vraag of hij tijd zal hebben om al die boeken te lezen. Want hoewel Rinnooy Kan een publieke topfunctie waarin hij elk woord moest wikken en wegen heeft verruild voor de iets minder tumultueuze wetenschap: zijn agenda is nog steeds bomvol. Naast zijn functie als universiteitshoogleraar staan er nog altijd tal van nevenfuncties op zijn cv, waaronder voorzitter van de Raad van Commissarissen van De Nederlandsche Bank en Het Concertgebouw. Nu zijn afspraken zich steeds meer in Amsterdam concentreren, pakt hij wel wat vaker de fiets en de tram. ‘Een van de interessante recente veranderingen in mijn leven,’ vertelt hij, ‘nadat ik me heel veel jaren alleen maar verplaatste in een auto met chauffeur.’ Tijdens het gesprek wordt er op de deur geklopt. Er is telefoon voor hem, meldt zijn secretaresse: Ivo Opstelten, minister van Justitie en Veiligheid. ‘Die moet ik even aannemen,’ zegt Rinnooy Kan. Hij verontschuldigt zich. Zeker twintig minuten later is hij terug. ‘Mijn excuses,’ zegt hij terwijl hij weer plaatsneemt op zijn stoel. ‘Dat was niet gepland, maar daardoor niet minder vervelend.’

6

FoliaMagazine

Het zal ongetwijfeld belangrijk zijn geweest. ‘Eerlijk gezegd wel, ja.’ Heeft u nog altijd macht in Den Haag? ‘Ik vind macht een wat misleidend woord. Het houdt in dat je mensen iets kunt laten doen wat ze eigenlijk niet willen. Een politieagent heeft macht. Die kan tegen je zeggen: kom eens even hier. En dan moet je komen.’

‘Ik heb heel lang gedacht dat ervaring overschat wordt’ Misschien moeten we het invloed noemen. ‘Invloed ja. Dat betekent dat er geluisterd wordt naar wat je te vertellen hebt. In die zin heb ik inderdaad nog invloed, zij het bij lange na niet zo veel als ik als SER-voorzitter had. In die functie heb je veel invloed, omdat je verschillende groepen in de Nederlandse economie vertegenwoordigt. Je praat dus niet alleen namens jezelf. Wat dat betreft is mijn invloed, nu ik geen voorzitter meer ben, afgenomen. In een democratie is het heel goed om invloed op gezette tijden over te dragen aan mensen met een nieuw mandaat en nieuwe ideeën.’

Op de borrel van uw oratie liepen allerlei hoogwaardigheidsbekleders rond. Hoe belangrijk zijn die persoonlijke verhoudingen voor de politieke besluitvorming in Nederland? ‘Het antwoord is dat ze zelden doorslaggevend zijn, maar wel vaak ondersteunend. Beslissingen moeten uiteindelijk op zakelijke kwaliteiten succesvol worden. Maar het kan heel erg helpen als je elkaar eerder hebt ontmoet en iets van elkaar weet. Vaak kun je dan een taxatie maken van wat wel en niet bespreekbaar is. En daarvoor zijn ook die wat meer informele ontmoetingen nuttig en productief. Ik begrijp heel goed dat er een zekere argwaan bestaat tegenover het vrij kleine gezelschap dat die hoge functies bekleedt en die samen de grote beslissingen maken, met minimale zichtbaarheid. Er hangt een zweem van achterkamertjespolitiek en gebrek aan transparantie omheen. Toch is dat niet mijn ervaring. De afronding van beslissingen vindt vaak in volle openbaarheid plaats, in het volle zicht van het parlement en de media daaromheen.’ De terugkeer naar de wetenschap betekent voor Rinnooy Kan ook een terugkeer naar de UvA, waar hij in 1976 promoveerde in de wiskunde. Dat vak is echter niet meer voor hem weggelegd, zegt Rinnooy Kan glimlachend. ‘Wiskundigen hebben zich erbij neer te leggen dat hun productiefste en creatiefste jaren statistisch gezien voor

FoliaMagazine

7

hun veertigste levensjaar liggen. Als je zo lang weg bent geweest moet je niet de illusie hebben dat je nog veel interessante ideeën kunt toevoegen of kunt meedraaien op internationaal niveau.’ Zijn functie als universiteitshoogleraar zal hij daarom op een andere manier invullen, met een aantal masterclasses en collegereeksen. Zo werkt hij momenteel aan een masterclass waar studenten de kunst van het onderhandelen zullen onderzoeken. Onder begeleiding van enkele topfiguren die bij daadwerkelijke onderhandelingen betrokken waren, gaan ze daarbij historische onderhandelingen naspelen. Zoals

‘Het scheelt dat de stress eraf is nu’ de mislukte AOW-onderhandelingen van 2009, waarbij Rinnooy Kan zelf nauw betrokken was. Dezelfde formule zal worden toegepast in een andere masterclass, waar studenten de ethiek van politieke besluitvorming over de gezondheidszorg bestuderen. Om daarover uiteindelijk aan minister Schippers van Volksgezondheid advies uit te brengen. Steeds zullen sleutelfiguren uit de Nederlandse besluitvorming gestrikt worden om over hun ervaringen te vertellen aan studenten. Met uiteraard Rinnooy Kan zelf als een van die sleutelfiguren, die het samen met studenten reconstrueren van de onderhandelingen een ‘herbeleving’ noemt. Enthousiast is Rinnooy Kan ook over een collegereeks die hij van plan is samen met zijn Utrechtse collega-universiteitshoogleraar Paul Schnabel op te zetten. De vraag die daarin centraal staat is hoe Nederland werkt – van parlement tot polder. ‘Ik heb in mijn carrière op veel plekken gezeten – en Paul Schnabel ook – waarbij je Nederland in actie ziet,’ zegt Rinnooy Kan. ‘De wetenschap, het bedrijfsleven, het openbaar bestuur. Ik heb veel kansen gehad om daar binnenskamers mee te kijken.’ U draagt uw praktijkkennis over. ‘Dat is de bedoeling. Het is erg prettig om te merken dat de optelsom van je ervaringen iets betekent. Ik verheug me erop die kennis te delen met

8

FoliaMagazine

studenten die er met een frisse blik naar kunnen kijken en er hun voordeel mee kunnen doen. Het afronden van een academische opleiding moet meer impliceren dan alleen maar een vak in je vingers hebben, vind ik. Als je gaat proberen kennis bruikbaar en inzetbaar te maken voor de samenleving, kom je vaak allerlei dilemma’s tegen. Daarmee wil ik studenten in deze masterclasses en colleges kennis laten maken.’ Is uw rentree aan de UvA een terugkeer naar uw ware liefde: de wetenschap?

‘Ik heb altijd ontzettend genoten van de mogelijkheid het allemaal te kunnen combineren. Als het me met een pistool op de borst zou worden gevraagd, zou ik wellicht voor de universiteit kiezen. Maar wat mijn terugkeer zo aantrekkelijk maakt, is dat ik het doe met de praktische ervaring van de laatste dertig jaar in mijn hoofd. Ik heb heel lang gedacht dat ervaring iets is dat overschat wordt. Dat je alles wat je nodig hebt wel kunt lezen in boeken. Maar het gekke is: dat is niet waar. Er is wel zoiets als ervaring waar niet zomaar een substituut voor is. Een soort inzicht of intuïtie.’

Heeft u in uw leven ook wel eens een periode gelummeld? Een tijdje helemaal niets gedaan? ‘Nee, eigenlijk niet. En dat zie ik ook zeker niet alleen maar positief. Ik denk dat er veel te zeggen valt voor het vermogen dat sommige mensen hebben om in enige ingetogenheid te reflecteren over het leven. Voor dat soort activiteiten heb ik nooit tijd kunnen vinden.’ U was ook geen wildebras tijdens uw studententijd? ‘De studiejaren zijn natuurlijk bij uitstek jaren om je leven van dag tot dag in te richten zoals je dat zelf ongeveer wilt, omdat er zo weinig officiële verplichtingen zijn. Daar heb ik zeker van genoten. Maar in alle eerlijkheid: ik deed een studie – wiskunde – met een erg zwaar rooster. Ik had elke ochtend college en vervolgens in de middag practicum. Dat deed ik behoorlijk trouw. Ik had dus nooit de mogelijkheid, zoals sommige studenten, om een aantal maanden in betrekkelijke ledigheid door te brengen en vervolgens heel hard te studeren voor een tentamen. Toch heb ik dat niet als een enorm gemis ervaren. Maar mensen die een week lang kunnen wandelen, contemplerend en mediterend, daar kan ik wel een beetje jaloers op worden.’ Hoe ontspant u zelf? ‘’s Avonds laat. Door een halfuurtje te lezen voordat ik ga slapen.’ Wat leest u nu? ‘Ik lees graag korteverhalenbundels. Op die manier houd ik greep op mijn consumptie, want als ik een roman lees dan wil ik die het liefste ook zo snel mogelijk uitlezen. Omdat ik gedurende mijn leven geleerd heb enorm snel te lezen – dat is een onmisbare vaardigheid geweest in mijn carrière – kan ik zo’n roman in anderhalf uur uit hebben, maar dan zie ik allerlei details over het hoofd. Korte verhalen kan ik dus wat aandachtiger lezen. Alice Munro vind ik een fantastische schrijver.’ Dan gaat zijn telefoon. Het is een van zijn dochters. Wat volgt is een kort gesprek over een stekkertje en het al dan niet branden van ‘het groene

lampje’. ‘Ik bel je zo even terug,’ sluit hij af. Neemt u altijd uw telefoon op? Hij lacht. ‘Nou, niet altijd. Maar wel vaak. Zeker als het mijn dochter is. ’ In een interview in Vrij Nederland zei u onlangs nog dat het allemaal wel wat rustiger zou mogen. ‘Wat heel veel scheelt is dat ik niet meer te maken heb met de druk van een publieke functie. Daar reken ik ook de top van het bedrijfsleven bij. In beide functies word je ontzettend kritisch gevolgd.

‘Bescheidenheid is een handicap in publieke functies’ Mensen letten op wat je zegt, hoe je het zegt en wat je daarmee zou kunnen bedoelen. Je moet dingen zo formuleren dat je zelf vindt dat het waar is maar ook de partijen die je vertegenwoordigt. Dat is ontzettend zwaar. Het scheelt dat die stress – om het zo maar even te noemen – eraf is nu.’ Kon u daar wakker van liggen? ‘Zeker. Niet alleen door die formulering, maar ook vanwege het simpele feit dat je verschillende belangen vertegenwoordigt. Dat hoort ook bij een verantwoordelijke positie, maar ik moet zeggen: nu ik teruggekeerd ben naar de wetenschap is mijn leven op dat punt aanzienlijk eenvoudiger geworden.’ Veel mensen die u persoonlijk kennen omschrijven u als een aimabel man. U bent tot drie keer toe verkozen tot de machtigste man van Nederland. U resideert in de mooiste kamer van het Maagdenhuis. Streelt dat uw ego? ‘Nou, zou min mogelijk zullen we maar zeggen.’ U bent wars van ijdelheid? ‘Dat probeer ik wel. Maar als je te bescheiden bent is dat een handicap in publieke functies. Je moet wel op enig moment – namens de groep

die je vertegenwoordigt – durven opstaan om te zeggen wat je ergens van vindt en de aandacht op jezelf te vestigen. Een al te groot gevoel van “wie ben ik nu eigenlijk?” kan je dan voor de voeten lopen. Een klein beetje ijdelheid en zelfvertrouwen is denk ik functioneel.’ U bereikt binnenkort de pensioengerechtigde leeftijd. Zegt uw vrouw nooit eens… ‘… overdrijf het niet? Ja, dat hoor ik wel eens. Kijk, aan het einde van de dag is iedereen moe. En misschien word je naarmate je ouder wordt wel eens wat sneller moe. Maar zelf merk ik: als je je werk met plezier doet, als het je motiveert, dan kan je dat ongelooflijk veel energie geven. En dat wordt niet minder, dat is het goede nieuws. Ik haal daar nog precies dezelfde voldoening en energie uit als dertig jaar geleden.’ U praat veel in de verleden tijd. Voelt uw terugkeer naar de wetenschap als de afsluiting van een mooie carrière? Hij antwoordt bevestigend. ‘Maar daar kun je natuurlijk nog tientallen jaren bezig mee zijn,’ voegt hij er snel aan toe. yyy

CV Rinnooy Kan 1949 geboren in Den Haag 1967 vwo-diploma, Den Haag 1967-1972 wiskunde, Leiden en kandidaats econometrie, Amsterdam 1973-1977 wetenschappelijk medewerker wiskunde en statistiek 1977-1980 lector operationeel onderzoek Erasmus Universiteit 1980-1993 hoogleraar Erasmus Universiteit 1986-1989 rector magnificus Erasmus Universiteit 1991-1996 voorzitter VNO (later VNO-NCW) 1996-2006 bestuurslid ING Groep 2006-2012 voorzitter SER 2012-heden voorzitter Raad van Commissarissen Nederlandsche Bank 2012-heden universiteitshoogleraar economie en bedrijfskunde, UvA

FoliaMagazine

9

(ingezonden mededeling)

GEZOCHT: ASVA bestuur 13 14

Ben jij initiatiefrijk, gemotiveerd, sociaal

organisatietalent dat grote evenementen

dat jij een jaar lang bezig bent met

en stressbestendig? Wil jij 100.000

zoals KersVers wil organiseren? Kan

onderwijs, huisvesting en openbaar

studenten vertegenwoordigen? Maak jij

jij 20 medewerkers en 30 vrijwilligers

vervoer. Het is een jaar waarin jij jouw

je boos over BSA’s, de afschaffing van de

aansturen?Solliciteer dan nu voor het

eigen ideeën over hoe het studenten-

OV-kaart, te weinig studentenwoningen,

bestuur van ASVA!

leven zou moeten zijn kan uitvoeren.

te hoge huren en het verdwijnen van de stufi? Durf jij tegen de wethouder in te gaan? Heb jij goede ideeën over hoe onderwijs zou moeten zijn? Of ben jij een

fotografie: Vera Duivenvoorden

In een bestuursjaar van ASVA zet jij je in voor de belangen van 100.000 Amsterdamse studenten. Dit betekent

Mail voor meer info naar [email protected] of kijk op asva.nl

passie Hotfix SHARON SCHOENMAKER (35, medewerkster Facility Services DEM, HvA) verliest zich in het maken van hotfix-applicaties. ‘Het was meteen raak. De eerste hotfix-applicatie die ik maakte was een afscheidscadeautje voor de juf van mijn zoontje. Ik kocht een mini-shirtje en maakte daar met steentjes het logo van Superman op en schreef daar “Superjuf ” onder. Ze was er heel blij mee. Dat gaf me een kick, ik word er gelukkig van mensen blij te maken, dus dat smaakte naar meer. Eerder deed ik ander knutselwerk, zoals fotobewerking, maar daar kreeg ik op den duur genoeg van. Met hotfix is het anders. Daar raak ik nooit op uitgekeken. Het blijft namelijk spannend, hoe je ontwerp uitpakt zie je pas als het af is. Zelf draag ik geen hotfix, ik hou niet van blingbling. Dus ik maak alleen applicaties voor anderen. Voor mijn achtjarige zoontje heb ik één keer een Star Wars-shirt gemaakt. Daar was hij heel blij mee, maar mijn man vond dat niet zo stoer, dus dat doe ik niet meer. Als ik een dochter had gehad, zou ik continu voor haar in de weer zijn. Maar goed, ik heb twee nichtjes en genoeg vriendinnen voor wie ik dingen kan maken. Ik wil geen handeltje in applicaties beginnen. Wat zou ik ervoor moeten vragen? Ik ben er soms wel twaalf uur mee bezig. Bovendien gaat het me juist om de lol en ontspanning. Tijdens mijn werk zit ik de hele dag achter de receptie in de kantine. Na afloop piepen mijn oren en wil ik stilte om me heen. Met hotfix kom ik helemaal tot rust. Ik merk als ik bezig ben niet eens dat de tijd voorbijgaat. Mijn creatieve talent heb ik van mijn moeder. Vroeger tekenden we samen tussen de middag. Ze is drie jaar geleden overleden, maar ik weet zeker dat ze dit prachtig had gevonden en we samen mooie applicaties hadden kunnen maken.’ yyy tekst Marieke Buijs / foto Fred van Diem

FoliaMagazine

11

Onder filosofen Filosofische cafés, cursussen praktische filosofie of levenskunst; filosofie heeft de weg naar het grote publiek gevonden. De studenten van Wijsgerig Festival Drift houden het liever bij hardcore filosofie. ‘Je moet er wel een beetje moeite voor doen.’ tekst Ynske Boersma / illustratie Pascal Tieman

‘E

en aangeharkt tuintje. Iedereen beschaafd, modern, kritisch en verlicht, maar buiten woekert het onkruid tussen de stoeptegels gewoon door.’ De manifesten van de filosofiefestivals van Collectief Drift logen er de laatste jaren niet om. Publieksfilosofie, de in Nederland steeds populairdere variant van wijsbegeerte, vinden de studenten van het collectief maar slappe hap: ‘fastfoodfilosofie’. Voor de zevende keer organiseert het collectief Wijsgerig Festival Drift, op 6 april in Overtoom 301. Met het festival willen de filosofiestudenten van de UvA een alternatief bieden voor de Filosofienacht, die dit jaar op 12 april plaatsvindt in de Beurs van Berlage. Tegelijkertijd willen ze een brug slaan tussen de ‘oppervlakkige’ publieksfilosofie en de ‘ivoren toren’ van de voor een leek veelal te abstracte academische filosofie. Publieksfilosofie is de laatste twintig jaar sterk in opkomst in Nederland. ‘The Dutch, it seems, like their philosophy’, kopte The New York Times in oktober vorig jaar. Niet alleen vijftigplussers met te veel vrije tijd, ook jonge mensen gaan naar filosofische cafés zoals Felix & Sofie in Felix Meritis, lezen filosofische boeken van Rob Wijnberg en Stine Jensen of doen een van de talloze cursussen ‘praktische filosofie’ of ‘levenskunst.’ Maar met hetgeen studenten wijsbegeerte leren op de universiteit heeft publieksfilosofie niet zo veel te maken. Het kan misschien nog wel het beste omschreven worden als ‘levenskunst’, zegt

12

FoliaMagazine

Lisa Doeland (30) oud-filosofiestudent aan de UvA en een van de oprichters van Drift. ‘Het is filosofie voor het persoonlijk leven, maar geeft geen antwoord op de grote vragen, terwijl dat juist heel belangrijk is.’ ONTOEgANKELijK Drift begon zeven jaar geleden als tegenreactie op de door de filosofiestudenten zo verguisde Filosofienacht. ‘Te duur, te veel populaire filosofie en te weinig oog voor de maatschappelijke relevantie van filosofisch denken,’ was hun kri-

‘Filosofie ís ook niet altijd even toegankelijk’ tiek. Het antwoord van Drift was een avond met lezingen over onder andere filosofie in tijden van oorlog, de rol van burgerschap en transseksualiteit, minilezingen van filosofiestudenten op de trappen van Overtoom 301, maar ook veel bier en muziek. Het thema van komende editie is ‘De dingen de baas,’ naar het surrealistisch verhaal van Belcampo waarin de dingen tot leven komen en de wereldmacht overnemen. Dat klinkt enigszins abstract. Ook het programma oogt vrij ontoegankelijk met onderdelen als een debat tussen twee vertegenwoordigers van het speculatief realisme over de vraag ‘Wat is een object?’ en een lezing van Iris van der Tuin over ‘the gene-

rationality of philosophy’. Is het festival niet iets te hoogdrempelig voor de filosofische onbenul? Tom Kayzel (22), filosofiestudent aan de UvA en een van de organisatoren van het festival: ‘Er staan inderdaad wel wat hardcoredingen op het programma dit jaar. Maar filosofie ís ook niet altijd even toegankelijk. Dat is onze kritiek op de Filosofienacht, daar krijg je het idee dat de academische filosofie niet bestaat. Dat is misleidend, je kan als leek de filosofie niet even doorgronden. Je moet er wel een beetje moeite voor doen. Dat klinkt elitair, maar zo is het niet bedoeld. Het idee is dat mensen zich zo wagen aan een complex praatje waar ze misschien niet alles van begrijpen, maar misschien wel naderhand wel een boek over zullen lezen. Dat is wat we willen bereiken.’ Niet dat er alleen maar intellectuele hoogstandjes op het programma staan. ‘We hebben geprobeerd een mix neer te zetten,’ zegt Kayzel. Zo komt oprichter van de provobeweging Roel van Duijn vertellen over het anarchisme. Even in het café gaan zitten voor wat poëzie kan ook, of luisteren naar een traplezing van een jonge student. MAATSCHAppELijK RELEVANT Thema van de Filosofienacht dit jaar is ‘Schuld en boete,’ verwijzend naar de immer voortgaande financiële crisis. De locatie is dit jaar niet Felix Meritis maar heel toepasselijk de Beurs van Berlage, waar onder anderen politiek filosoof Michael Sandel een lezing geeft over de

morele grenzen van de markt en Joris Luyendijk en Bas Haring je bijpraten over hun bevindingen in de financiële wereld. Maar je kan ook in een ‘filosofische biechtstoel’ plaatsnemen of je geld tot kunst maken door het aan de Transformoney Tree van kunstenaar Dadara te hangen. Het programma van deze editie van de Filosofienacht is samengesteld door Lisa Doeland. Inderdaad, de eerder genoemde rebelse filosofiestudente die in 2007 aan de wieg stond van Drift. Wat is er nog over van de kritiek die haar destijds deed besluiten een alternatief festival te organiseren? Duur is de Filosofienacht nog steeds, erkent Doeland. Een kaartje kost 47,50 euro. Ter vergelijking, een festivalavondje Drift kost de student slechts acht euro. De studentenkorting die Doeland erdoor probeerde te krijgen voor de Nacht bleek helaas niet haalbaar. Ook zou ze sommige onderdelen bij Drift niet geprogrammeerd hebben, zegt Doeland. ‘Zoals

een filosofisch café, waarbij de gespreksleider een socratisch gesprek aangaat met het publiek. Waarom niet? Ik hoef helemaal niet te horen wat het publiek te zeggen heeft. Eh, hoe zeg ik dat netjes? Ik vind het interessanter om mensen aan het

‘Het is filosofie voor het persoonlijk leven’ woord te laten die zich uitputtend in het onderwerp hebben verdiept en andere mensen met hun woorden aan het denken kunnen zetten. Dus eerst interpreteren en meegaan in het verhaal, voordat je je ertegen af kunt zetten. Dat is wat mij betreft de kracht van filosofie. Maar als ik het afzet tegen de rest van het programma dan kan ik zoiets wel aan mezelf verkopen. De financiële crisis is natuurlijk hét thema van het moment, dus wat de maatschappelijke relevantie betreft zit het wel goed.’

‘Ach, de financiële crisis staat elke dag al in de krant,’ zegt Drift-organisator Kayzel over het thema van de Nacht. ‘Ik geloof niet dat Joris Luyendijk nou de juiste persoon is om een filosofisch diepgravende analyse van de financiële crisis te geven. Dan kan ik net zo goed Pauw & Witteman aanzetten.’ Toch wil Drift afstand doen van het ressentiment van voorheen: in plaats van een tegenreactie wil ze nu vooral een eigenzinnig festival zijn, met een eigen identiteit. Voor het eerst is er dit jaar geen manifest. ‘Er stonden elk jaar zo’n beetje dezelfde strijdkreten in. En het blijft toch een beetje preken voor eigen parochie.’ Wat Drift wel wil? Kayzel: ‘Intellectueel beurs slaan. En daarna los gaan op de dansvloer. Of bier drinken in het café. Of allebei.’ yyy Wijsgerig Festival Drift, zaterdag 6 april, 19.30 uur, OT301, www.festivaldrift.nl.

FoliaMagazine

13

(advertenties)

Master of Arts in Latin American Studies ► Multi-disciplinary study of 15 months including three months fieldwork in Latin America ► Information day: 18 April, 15.30 hours at Centre for Latin American Research and Documentation Keizersgracht 395-397 1016 EK Amsterdam

Folia maakt kennis... ...met Maarten

van der Burg

www.cedla.uva.nl

HvA docent en specialist onderwijsvernieuwing

Folia 2013 – 100mm breed x 59mm hoog

Woensdag 27 maart tussen 16.00 en 17.00 uur in de OBA (Oosterdokskade 143)

lunch bij de haard? Borrel op toplocatie?

Live te beluisteren op AmsterdamFM (106.8 in de ether en 103.3 op de kabel)

•

Vanaf 28 maart terug te luisteren op

www.foliaweb.nl

Welkom in de amsterdamse academische cluB

Oudezijds Achterburgwal 235 1012 DL Amsterdam 020 - 52 515 70 aac.uva.nl

3 april • Marcel Levi bestuursvoorzitter AMC

Folia het platform voor hoger opgeleid Amsterdam Amsterdam FM.nl de stem van de hoofdstad

LEARNING TOMORROW HVA ONDERWIJSCONFERENTIE

Evidence Based Practice MSc/Drs START 12E ACADEMISCH JAAR SEPTEMBER 2013

Tweejarige universitaire deeltijd masteropleiding tot klinisch epidemioloog (medisch wetenschappelijk onderzoeker) voor medici, paramedici, verpleegkundigen en verloskundigen

Bridging healthcare and science ■

■ ■ ■

een eersteklas carrièrestap als startpunt naar een hoog wetenschappelijk niveau modern en actueel onderwijs met een multidisciplinaire benadering (inter)nationaal gerespecteerd en NVAO-geaccrediteerd locatie Faculteit der Geneeskunde - AMC

Voor contact, voorlichtingsdata, informatie en aanmelding:

www.amc.nl/masterebp

11 APRIL 2013 VOOR ALLE HVA-MEDEWERKERS SCHRIJF JE IN: WWW.HVA.NL/ONDERWIJSCONFERENTIE

foto Danny Schwarz

op de tong

BarSpek

Admiraal de Ruyterweg 1 (West)

Z

oals al vaker verbaas ik me erover dat ik hier niet vaak kom; westelijk Amsterdam. Het is dé buurt in opkomst met steeds meer aantrekkelijke horeca, winkels en cultuur. Een goede vriendin van mij woont er sinds kort en voor een

doordeweekse lunch spreken we met twee andere vrienden af in BarSpek. Dit is een van die nieuwe tenten die dit deel van Amsterdam, de Baarsjes om precies te zijn, steeds hotter maakt. Bij binnenkomst voel je je meteen welkom. Dat komt door het personeel dat je hartelijk begroet,

DAMESBLADEN

SNELLE pIZZA

BarSpek is niet onopgemerkt gebleven, zowel Elle als MarieClaire noemen het een hotspot. MarieClaire vat BarSpek samen als: ‘Goddelijke pizza’s eten in een vintage meets hipster tent.’ Elle is vooral lovend over de pretentieloosheid en ook zeer positief: ‘We hebben er eindelijk weer een favoriete plek bij voor de vrijdagmiddaghap + borrel. Hoera!’ Ook de vegetariërs zijn voor, website veggieproof.nl noemt het ‘een ideale plek om de hele kaart eens uit te proberen’.

Pizza bestellen is niet altijd sneller dan zelf pizza maken. Zeker niet onder de grill. Zet die aan en bestrijk een halve ciabatta met 6 el goede tomatensaus uit een pot, met knoflook en basilicum bijvoorbeeld. Beleg met stukken mozzarella, chorizo en oregano en besprenkel met olijfolie. Grill de pizza een paar minuten tot de kaas goudbruin is. Smakelijk eten.

maar zeker ook door de open, lichte en zeer kleurrijke inrichting die uitnodigt langer te blijven. Een mix van vintage en design, erg leuk. Een fijne plek om bij te kletsen met vrienden, kleine gerechtjes te delen met daarbij een glas organisch sap, verse muntthee of een wijntje. Wat we later wel als minpuntje ervaren is de beperkte afstand tussen de tafeltjes en de bank, waardoor opstaan en gaan zitten lastig kan zijn en we de gesprekken van onze buren iets te goed kunnen volgen. Twee van ons delen een paar ‘pizzetta’s’, heerlijke kleine verse pizza’s. Toppings zijn er van o.a. pittige salami, rauwe ham, truffel en gegrilde groenten. Een tafelgenoot heeft het niet zo op pizza en neemt een roerei met truffel waarvan hij zichtbaar geniet. De laatste is gek op vissoep, maar helaas is die naar zijn zin iets te zout. Vervolgens gaan we voor de onweerstaanbare toetjes: appeltaart en choco-bommen. Zalig! Wat betreft de rekening worden we niet verrast; het zijn redelijke prijzen voor wat je voorgeschoteld krijgt. We spreken af in de zomer terug te komen voor het grote terras, zodat we lekker kunnen kijken naar de mensen die voorbij fietsen. yyy Danny Schwarz

Folia Magazine ontvangt graag je restaurantrecensie en vergoedt tot € 50,-. Maximaal 270 woorden, (suggesties voor de) kaders zijn welkom, maar niet verplicht. Mail je recensie naar [email protected]. Stuur de originele bon naar Folia Magazine, t.a.v. Stephanie Gude, Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD, A'dam.

ADMIRAAL DE RUyTER Michiel Adriaenszoon de Ruyter (1607-1676) is een van de bekendste zeehelden uit de Nederlandse geschiedenis. Hij wordt algemeen beschouwd als de grootste admiraal van zijn tijd. In de eerste drie Engels-Nederlandse Oorlogen speelde hij een belangrijke rol. Daarnaast nam hij deel aan diverse oorlogen in de Oostzee en tegen piraterij in de Middellandse Zee. De Ruyter was afwisselend in dienst van de staat en van reders, en ook een tijd actief in de walvisvaart.

FoliaMagazine

15

opinie

Maak gebruik van het internet De UvA moet docenten niet verbieden zelfgemaakte lesstof uit te delen, maar het op Blackboard faciliteren, vindt Bastiaan Loopstra. illustratie Marc Kolle

H

et internet heeft onze vrijheid vergroot. We kunnen elkaar tegenwoordig alles, altijd, overal vertellen op bijzonder eenvoudige wijze. Snelle informatie-uitwisseling is fijn voor iedereen, maar er zijn ook gedupeerden, zoals zij die auteursrecht hebben op muziek, beeld of – zoals op de universiteit – lesmateriaal. De website studytube.nl heeft zich de booming markt voor online lesmateriaal tijdig gerealiseerd en biedt naast gratis materiaal de mogelijkheid om tegen een betaling van tien euro per maand een abonnement op lesmateriaal af te sluiten. Dit materiaal maakt Studytube niet zelf, maar haalt zij van universiteitswebsites. Kwaliteit gegarandeerd. Gedreven docenten zijn in werkgroepen bereid hun studenten zelfgemaakte schema’s en samenvattingen te verschaffen. Zij begrijpen de stof beter dan wie ook en weten dat visualisatie veel beter blijft hangen dan lappen tekst. Wat blijkt nu: het universiteitsbestuur verbiedt dat in principe. Studenten behoren allemaal hetzelfde onderwijs te krijgen en omdat een werkgroepdocent slechts een deel van de gehele groep studenten onder zich heeft, bereiken de door hem uitgedeelde schema’s ook slechts een deel van de studenten. Docenten delen schema’s dan ook uit met opmer-

16

FoliaMagazine

kingen als ‘Je hebt het niet van mij’, ‘Ik verbied jullie bij dezen nadrukkelijk om dit op internet te zetten’ of ‘Hierop rust mijn auteursrecht’. Of zulke opmerkingen gepast zijn, is een vraag op zich. Een schema van de lesstof is immers

Aynan

Marokkanen (4) in principe door iedere student te maken. Als een student wat lesstof in een schema samenvat en dit via Facebook verspreidt, en het blijkt voor 90 procent gekopieerd van een schema van een docent, pleegt deze student dan auteursrechtsbreuk op dat van de docent? Als rechtenstudent zeg ik: neen, hij kan stellen dat hij zich puur op de lesstof gebaseerd heeft. In lijn met die gedachtegang ligt de aanname dat iedere samenvatting auteursrechtsvrij is, en onder ‘vrij te verspreiden informatie’ behoort te

Blackboard is de oplossing vallen. Als je niet wilt dat je samenvatting online verspreid wordt, moet je hem voor jezelf houden. Docenten weten dit. Waarom zijn ze dan zo extreem voorzichtig bij het uitdelen van een schema? Ze vinden het uiteraard belachelijk dat studenten geld moeten betalen voor zaken waar zij op hebben zitten zwoegen, omdat a) studenten al collegegeld betalen voor dit onderwijs en b) als er dan iemand geld zou moeten verdienen, zij dat toch zeker zelf zouden moeten zijn. Begrijpelijk. Maar belangrijker: het universiteitsbestuur verbiedt het verstrekken van ‘zelfgemaakt’ materiaal door hoogleraren aan studenten. Ik zou ook in het geniep mijn geweldige schema’s uitdelen, wanneer mijn baan op het spel zou staan. Maar de oplossing is toch supersimpel? De universiteit moet terugvuren met de wapens waarmee zij wordt belaagd en gebruikmaken van die grote virtuele informatiebron die iedere student door en door kent:

Blackboard. Als alle schema’s en samenvattingen die docenten maken op Blackboard geplaatst worden, liefst met onuitwisbare waterdrukken zodat de namen van de makers tot in de diepste krochten van Studytube bekend zullen worden, dan hébben alle studenten daadwerkelijk alle informatie. Tegenwerping: materiaal dat op Blackboard geplaatst wordt, staat binnen een uur ook op Studytube, zodat studenten er alsnog voor moeten betalen. Dit geldt echter alleen voor studenten van andere universiteiten dan de Universiteit van Amsterdam. Dat betoog loopt dus spaak. Toch wordt er blijkbaar zo gedacht: deze angst is de reden dat er voor onze werkgroepstof geen norm-antwoorden meer op Blackboard gezet worden. ‘Stel je voor dat Studytube het ook publiceert.’ Het alternatief: Studytube van het web halen. Dit is een gedoemde actie: het duurde al jaren voordat The Pirate Bay van het web verdween en daarop werd, met alle respect, tenminste nog ware kunst geshared, geen samenvattingen van contractenrecht. Universiteitsbestuur: open up, wees modern, gebruik het internet zoals studenten het gebruiken in plaats van dit soort kromme constructies op te zetten. Jullie hebben een goed functionerende website in handen waarmee iedere docent op ieder moment alle studenten kan bereiken. Blackboard is de oplossing. Wanneer docenten hun materiaal via Blackboard delen, is het afgelopen met de schijnheiligheid en kunnen studenten in alle rust de door hun vergaarde samenvattingen en schema’s met elkaar delen, of ze die nu zelf hebben gemaakt, van een docent hebben gekregen of van Studytube hebben gekocht. yyy Bastiaan Loopstra studeert rechten.

Vorige week stond er een interessant interview met kinderpsycholoog en victimoloog Esmah Lahlah in de Volkskrant. De onderzoekster had vijfhonderd Nederlandse en MarokkaansNederlandse scholieren naar hun ervaringen met huiselijk geweld gevraagd; in elkaar slaan, de adem afsnijden, slagen met riem of stok. Schelden en corrigerende pedagogische tikken werden niet meegenomen. De inzet was zwaar gewelddadig gedrag. Uit de resultaten bleek dat 33 procent van de Nedermarokkanen met thuismishandelingen te maken heeft gehad. Ik denk dat dit cijfer hoger ligt, maar het feit dat een derde spreekt, zegt iets over hoe vaak en heftig de mishandelingen zijn. Geweld in wat de veiligste omgeving zou moeten zijn, destabiliseert. Helemaal als het om een kindergeest gaat. Daarom verbaasde mij de onderzoeksconclusie dat wie als kind mishandeld is een grote kans heeft om in de jeugdcriminaliteit te belanden allerminst. In mijn jeugd leerde ik dat pijn relatief is en weggaat. De onvoorspelbaarheid van de klap is wat de geest beschadigd. Ooit vroeg iemand mij of ik kinderen wilde. Ik zei nee. Ik bedoelde ja. Maar wat ik eigenlijk wilde zeggen, was dat ik niet durf. Ik ben bang, te angstig dat ik het onbewust heb overgenomen en mijn bloed iets aandoe dat ik niet wil. Een maand of wat geleden hoorde ik op de radio schrijver Said el Haji en voorganger Mohamed Cheppih met elkaar spreken over opvoeding en over hun kinderen. Beide mannen vertelden dat ze in hun jeugd mishandeld waren door hun ouders. Het belandde zonder omhaal, gestotter of snik in de ether. Bewonderend vroeg ik me af hoe ze dat voor elkaar kregen. Logen ze hun luchtige toon, deden de klappen uit het verleden ze simpelweg niets of waren ze ervoor behandeld? Hoe dan ook; er sprak hoop uit hun woorden. En hoop doet en schenkt leven. yyy Asis Aynan

FoliaMagazine

17

opinie

Curvers

Jetje en haar BSA

AD olé

Het meerjarig bindend studieadvies moet heroverwogen worden, vinden Sam Quax en Ahmed Abbas.

R

enderend onderwijs is de toekomst. Het nieuwste middel om de onderwijsbegroting in de zwarte cijfers te krijgen is het meerjarig bindend studieadvies (BSA). Studenten laten na het eerste jaar de touwtjes vieren en dat heeft een negatieve impact op alle mensen om hen heen, volgens de minister. Door met dit experiment de druk erop te houden zullen studenten veranderen in initiatiefrijke, kritische en hardwerkende mensen. Dat is natuurlijk niet zo. Een stok achter de deur hebben lijkt op het eerste gezicht de studie te bemoeilijken, maar eigenlijk is het best comfortabel. De drie studiejaren worden de meest voorspelbare van iemands leven. De universiteit verandert in een machine waar aan de ene kant 18-jarige scholiertjes inrollen en aan de andere kant 21-jarige werknemertjes worden uitgespuugd. Universiteiten hebben zelf om het BSA gevraagd, en wel ‘om aan de prestatieafspraken te kunnen voldoen’. Het is dus helemaal geen onderwijsexperiment, inefficiënte studenten moeten er gewoon uit. De accountant wint weer van de onderwijskundige. Hoe het BSA de onderwijskwaliteit gaat verbeteren is een raadsel. Volgens Bussemaker zal tegenover het BSA veel studiebegeleiding staan. In de toelichting bij het besluit staat echter iets anders, namelijk: ‘bij de start dienen bij de

18

FoliaMagazine

opleiding de [..] voorzieningen op minimaal een basisniveau aanwezig te zijn. Het is de bedoeling dat gedurende de looptijd van het experiment de randvoorwaarden steeds meer het niveau bereiken dat de instellingen in hun prestatieafspraak hebben aangegeven te willen bereiken [..].’ Wat een basisniveau is, is onbekend. Daarnaast kan de minister het niveau van de voorzieningen helemaal niet controleren; zij gaat af op de schriftelijke aanmelding van de universiteit. Tot slot moet dit experiment al starten in september. De eerstejaarsstudenten hebben dan direct behoefte aan veel studiebegeleiding, maar tijdens het experiment zullen de voorzieningen pas na verloop van tijd op het gewenste niveau zijn. Dat is onaanvaardbaar. Hopelijk brengt het parlement de minister bij zinnen. Universiteiten moeten stoppen met het doorvoeren van rendementsmaatregelen en een fundamenteel debat starten over de financieringswijze van onderwijs. Op dit moment wordt alles wat niet past in het plaatje van ‘nominaal = normaal’ afgestoten. Studenten worden gereduceerd tot studiepuntconsument en de student als ‘competente rebel’, zoals rector Van den Boom die schetste is verder weg dan ooit. yyy Sam Quax studeert rechten, Ahmed Abbas studeert geschiedenis. Beiden zijn lid van studentenpartij Mei.

Zo’n twee jaar ben ik aan de pillen. Als ik voor één uitvinding de medische industrie wil danken, is het deze. Ik ga als een speer en ik slaap als een os. Zo’n zestien uur. Maar de eindeloze euforie waarin ik overdag dankzij mijn toverpillen verkeer, wordt wat gedempt door al die vervelende geluiden over mijn lieve, roze-metgele gelukstabletjes. En nu ik eindelijk een blij hertje ben, zit ik niet te wachten op figuren die het feest dat mijn leven is komen versjteren. Ik las dat huisartsen ‘het gebruik van antidepressiva willen terugdringen’. Waarom? Geen idee. En goed getimed, alsof er nog niet genoeg smaad en laster op mijn mooie medicamentjes wordt gedumpt, de film Side Effects van Steven Soderbergh. Medicijnindustrie boe, pillenslikker goedaardig meisje dat plots vriend doodsteekt. Kennelijk moeten we allemaal groepstherapie, mindfulness en een abonnement op de Happinez. Wel als het aan de mensen ligt die menen dat er een bende samenzwerende schurken achter de knoppen zit, die ons (boe!) tegen onze wil van een ziekte wil genezen. Ziekte, ja. Ik kan haar ook niet aanwijzen, maar kan haar wel voor je schetsen: stel je de wereld voor als een kamer. Alle dingen in de kamer zijn mogelijkheden tot handelen, die je vanzelf ziet, of niet. Depressie is totale vervlakking van dat onderscheiden, het is letterlijke on-verschilligheid. Daartegen slik je graag – dan maar niet ‘jezelf ’. Er zijn in Nederland 900.000 mensen die dat doen. Kunnen de gelukkige gebruikers niet wat positief groepsgevoel creëren? Een logo, clublied wellicht? Vereniging Ex-somberende Slikkers? Nog eentje dan, om het nooit af te leren! En dan uit volle borst: Serotonine die wordt geremd – en plots ben je heel puik gestemd – want dat spul in je synapsisspleet – voorkomt droefheid en onnodig leed. Allemaal! Met onze pillen vol toverkracht – gaan wij door tot diep inzzzzzzzzzzzzzzzz. yyy Emma Curvers

promoties DINSDAg 2/04 10.00 uur: Elisa Lombardo – Geneeskunde

Glycosphingolipids and Atherosclerosis (Agnietenkapel)

12.00 uur: Samia Drappeau – Sterrenkunde

The Ins and Outs of Emission from Accreting Black Holes (Agnietenkapel)

CORRECTIE Onder aan het artikel ‘Voor de overlevenden’ in Folia Magazine #23 is helaas een verkeerde url terechtgekomen. Het juiste adres is: www. StudentenpastoraatAmsterdam.nl. De redactie

14.00 uur: Ties Mulders – Geneeskunde Premature Atherosclerosis: Sounds Familial? (Agnietenkapel)

(advertenties)

WOENSDAg 3/04 10.00 uur: Sylvia Brinkman - Geneeskunde

Prognostic Modeling to Evaluate the In-Hospital and LongTerm Mortality of Intensive Care patients (Agnietenkapel)

11.00 uur: Theresa Guhr – Biologische immunologie

Intravenous Immunoglobulin G (IVIg): Properties of Dimeric and Sialylated IgG (Aula)

12.00 uur: Peter Polko – Sterrenkunde

Exploring Jet Properties in Magnetohydrodynamics with Gravity (Agnietenkapel)

lOVE IT...

MET AL JE VRIENDEN IN ACTIE KOMEN KOM OOK IN ACTIE ChECK fIghTCANCEr.Nl

13.00 uur: Renée Mulder – Geneeskunde

Optimization of Care for Survivors of Childhood Cancer (Aula)

14.00 uur: Gillian Koppitke – Aardwetenschappen

Heathland Ecosystems, Human Impacts and Time. A Long Term Heathland Trial Investigating Ecosystem Changes that Occur After Exposure to Climate Change, Elevated N Deposition and Traditional Vegetation Management Practices (Agnietenkapel)

DONDERDAg 4/04 10.00 uur: Wout Rohof – Geneeskunde

Reflux Disease and Achalasia: Failure of the Gatekeeper (Agnietenkapel)

12.00 uur: Jessie Koen – Psychologie

Prepare and Pursue: Routes to Suitable (re-)Employment (Agnietenkapel)

14.00 uur: Marlies Heiligenberg – Geneeskunde

Epidemiological Studies on STIs in Heterosexuals and MSM (Agnietenkapel) Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/nieuws-agenda.

LOOP MEE IN DE

NACHT VAN DE VLUCHTELING LOOP MEE, LAAT JE SPONSOREN EN HELP MEE ZUID-SOEDAN MIJNENVRIJ TE MAKEN!

40 KM ROTTERDAM-DEN HAAG 9/10 MEI 2013 START: 9 MEI 24.00 UUR ERASMUSBRUG, ROTTERDAM FINISH: 10 MEI HUMANITY HOUSE, DEN HAAG

WWW.NACHTVANDEVLUCHTELING.NL FoliaMagazine

19

20

FoliaMagazine

objectief DOORHALEN IN DE UB In Groningen zijn ze er al jaren dol op: de UB-nacht. Tijd voor een Amsterdamse variant vond de centrale studentenraad, en zo geschiedde. Op 21 maart opende de UB aan het Singel, onder het wat wonderlijke motto ‘You Book Me all Night Long,’ om 19.00 uur haar deuren voor een paar uur extra stampen. En dat niet alleen; er was van alles te doen als slaap of verveling toesloegen. Een rondleiding door onbekende UB-geborchten, een workshop timemanagement, uitleg over apparatuur, discussies en een infomarkt. En wie het dan allemaal had doorstaan, of juist lekker thuis had liggen slapen, kon om 7.00 uur de dag lenig beginnen met een uurtje yoga. yyy foto’s Bas Uterwijk

FoliaMagazine

21

Mooi was die tijd Na vier decennia lesgeven bij Domein Onderwijs & Opvoeding is historicus Klaas Kalkwiek onlangs gepensioneerd. Studenten en bestuurders kwamen en gingen. Wat is er veranderd, wat bleef hetzelfde? tekst Clara van de Wiel / foto’s archief Klaas Kalkwiek

Tijdens een les over de middeleeuwen aan eerstejaarsstudenten (1979), en in de docentenkamer van het De Bruijnelyceum te Utrecht (1974/75).

Jaren 70

gELijKHEIDSCULTUUR ‘In 1974 begon ik aan de Herengracht, bij de lerarenopleiding d’Witte Leli. De organisatie daar was heel plat. De directie had op haar kamer een bank met gaten en met veren die er doorheen staken. Later op de HvA werd Jan

22

FoliaMagazine

des Bouvrie ingeschakeld voor directiekamers. Dat tekent het verschil. En het was een paradijs voor vergadertijgers. Tijdens die vergaderingen stond het altijd blauw, want we rookten allemaal als ketters. Mijn god wat ben ik blij dat we die eindeloze vergaderingen niet meer hebben! Dan heb ik misschien nog liever de managers van nu. En de conflicten waren toen veel harder en

rauwer dan nu. Toen wij als docenten eens een conflict met de directie hadden vielen daar de termen, ik heb ze opgeschreven: barbarij der idioten, grotesk bedrog, verderfelijke ideeën.’ T-SHIRTS ‘Studenten noemden je bij je voornaam. En aan een academische titel deed je al helemaal niet

Studiereis naar Rome, met studente Marion Engelsman die in 1998 zijn echtgenote zou worden (1981), met studenten Ida Struiksma (l) en Marion Jones (r) (1981).

– want dan werd je uitgelachen. Hoe onverzorgder je eruit zag, hoe beter. Iemand van het management loopt nu in een directeurspak. In de jaren zeventig werd je dan voor gek verklaard. Een T-shirt met gaten: daar kon je mee aankomen. Ook onze hoofddocent liep daarin, met zijn nadrukkelijke buik. Dat zag er natuurlijk niet uit, maar dat vonden we helemaal niet erg. Tegenwoordig zien studenten er zelf ook veel verzorgder en gelikter uit. De dames dragen make-up, terwijl ze in de jaren zeventig nog in tuinbroeken liepen.’

Jaren 80

INTELLECTUELEN ‘Eind jaren zeventig was er voor het eerst een student die ontzettend slim was en hard werkte, maar die geen Duits sprak. Daarover waren we echt geschokt. Maar dat verbaast me nu echt niet meer. De algemene ontwikkeling van studenten is een stuk minder geworden. Maar aan de andere kant is de populatie van studenten die wij krijgen ook veranderd. Er komt nu een laag van de bevolking die er vroeger niet over gepiekerd had om naar het hoger onderwijs te gaan. We zijn tegenwoordig zo’n brede hogeschool, dan kun je niet verwachten dat het allemaal bevlogen intellectuelen zijn. En dat is ook niet erg.

Het zijn nu meer leraren in opleiding geworden. Vroeger gingen gesprekken tussen studenten altijd over het vak en hadden ze een zekere minachting voor het onderwijs. Nu hoor ik ze constant over hun stages en eigen ervaringen in de klas. Dat is iets om blij van te worden.’ ACTIVISME ‘Er hing in ons instituut heel duidelijk een links sfeertje. In de krantenrekken in de hal lag De Waarheid, het partijblad van de Communistische Partij Nederland. Nu heb je af en toe nog

‘Een T-shirt met gaten: daar kon je mee aankomen’ weleens een student die actief is binnen D66 of GroenLinks. Maar dat is onvergelijkbaar met het engagement van toen. De belangstelling voor politieke en maatschappelijke vraagstukken is tegenwoordig bedroevend laag. Misschien zijn studenten wel wat hedonistischer geworden. En wat ook meespeelt: veertig jaar geleden woonden ze veel vaker op kamers. Veel van onze huidige studenten wonen nog steeds in Hotel Mama. Dat is jammer, want ik denk

dat studenten vroeger volwassener waren. In de grote stad wonen betekent dat je soms op je bek gaat. Dat is leerzaam.’

Jaren 90

MANAgERS ‘In de jaren zeventig had een collega een rubriek in het instellingsblad en dat heette Gekken op de Leli. Daarin ging hij tekeer tegen docenten en leden van de directie. Allemaal met naam en toenaam. Zie je dat nu voor je? Hoe anders was die sfeer in de jaren negentig. Toen gold er een tijdje een ietwat nare, intimiderende heerszucht van de managers. In het HvA-blad heb ik toen een keer iets gezegd dat blijkbaar niet goed viel. Ik kreeg toen een telefoontje van de secretaresse van een CvB-lid dat dit echt niet kon, en dat ze met mij een gesprek wilden. Dat was alsof God zelf belde. Het hele gebouw zoemde, want er was nog nooit door de bazen naar onze afdeling gebeld! Dat gesprek is er nooit van gekomen, maar het tekent wel de sfeer.’ EffICIENCy ‘Met alle fusies moest alles opeens efficiënter en goedkoper. Zo werd precies bepaald hoeveel vierkante meter iedereen tot z’n beschikking kreeg. Ik hield – onder het mom van efficiency

FoliaMagazine

23

In de trein van Rome naar Tivoli geeft hij toelichting bij een tekening van ‘Roma arcaica’ (2008), daarnaast met jongste peetzoon.

– nog maar tien procent van mijn boekenruimte over. Terwijl, als je je kamer inricht met wanden vol boeken waar studenten gebruik van kunnen maken, de sfeer en het contact met studenten veel leuker worden. Met dat soort maatregelen verlies je meer dan je wint. Een ander mooi voorbeeld stamt ook uit de jaren negentig. Ik

‘Studenten zijn tegenwoordig sneller afgeleid

leuk vindt, je vergeet je papieren en maakt er iets bijzonders van. En na afloop word je bestormd met vragen. Die ervaring kunnen computers nooit overnemen. Dat kan alleen van mens tot mens.’ RijpINg ‘Het meeste veranderd in veertig jaar ben ik zelf. Er is een enorm verschil tussen de academische hoogvlieger die ik was en de bevlogen docent die ik ben geworden. Ik kijk met een heel andere blik

naar studenten. Het klinkt misschien soft, maar tegenwoordig zie ik ze een beetje als mijn kinderen. Er zijn nog altijd rotzakken. Maar die verschillen niet van de rotzakken van veertig jaar geleden. En elk jaar ben ik zelf ietsje beter geworden. Ouder worden is soort rijpingsproces: je kwaliteit neemt almaar toe. Nu ik weg ga, gaat er een hoop vakkennis verloren. Maar ik hoop dat bij mijn jonge collega’s dezelfde rijping op gang komt. En er is geen reden om daarover pessimistisch te zijn.’ yyy

had toen een werkcollege historisch koken bedacht. Daarin zouden we oude gerechten gaan maken en de hele cultuur eromheen bestuderen. Maar dat ging niet door, want dan moest je de keukens van huishoudkunde huren en daar hadden wij niet genoeg geld voor. Dat die keukens gewoon leegstonden, maakte niet uit.’

HOORCOLLEgE ‘Studenten zijn tegenwoordig sneller afgeleid. De spanningsboog is korter, door de cultuur van zappen en internet. Maar als je een hoorcollege geeft met passie en enthousiasme, en ik heb de naam dat ik dat kan, dan zit je nog steeds gebeiteld. Dan krijg je elk publiek plat. Het is een vorm van entertainment. Ik kick daarop. Als ik voorafgaand aan zo’n les hoofdpijn had, was ik altijd weer helemaal fris als ik na twee uur klaar was. De adrenaline gaat vloeien, je voelt dat je publiek het

24

FoliaMagazine

foto Sandra Hazenberg

Heden

Klaas Kalkwiek nu.

illustratie Denise van Leeuwen

drift

Van verlangen naar afschuw

J

asmijn (22), derdejaars psychologie: ‘Er was een envelop achtergelaten in het café waar ik werkte. Mijn naam erop, een Spaans gedicht erin. Meer dan een week later zat er een jongen bij mij op het terras, hij vroeg na twee witbier: “Vond je het mooi?” “Wat?” Hij citeerde de eerste zin van het gedicht. Ik had hem nog nooit gezien. Na mijn werk schoof ik aan bij zijn tafeltje. Hij was knap, het soort jongen dat ik zou nakijken als-ie voorbijliep op straat. We praatten tot diep in de nacht. Hij was een klassieke intellectueel, een romanticus ook. Hij pronkte er niet mee, maar noemde terloops werken van componisten, filosofen en schrijvers van wie ik alleen de naam kende. Hij was precies zoals ik een jongen droomde. We zoenden niet, die avond. Toch was ik er zeker van dat het goed zat. Je voelt het als het wederzijds is. Twee dagen later vertrok ik voor zes maanden naar Spanje. Hij stuurde me de prachtigste e-mails vol gedichten en verhalen, maandenlang bijna dagelijks. Op een vrijdag kreeg ik een smsje. “Ik ben er,” schreef hij. In

dezelfde seconde raakte ik vervuld van vreugde en doodangst. Wat nu? Wat als het zou tegenvallen? Wat als ik me alles had ingebeeld? Had ik hem geïdealiseerd? Of erger: had hij dat met mij gedaan? Maar het was fantastisch. Wij twee, in een stad vol feest. Biertjes drinken en vis eten en einde-

‘Het was geen geur die ik kende’ loze gesprekken. We zoenden en dansten en we vertelden elkaar wat een geluk het was dat we elkaar hadden gevonden. Thuis in mijn kamertje kleedde hij me uit. Ik wilde niets liever. Alsof de e-mails in die maanden één groot voorspel waren geweest voor dit moment. Ik zoende zijn hals, en snoof zijn geur op. Die geur. Ik schrok. Het was geen zweet, geen slechte adem, geen geur die ik kende. Ik durfde het nauwelijks aan mezelf toe te geven: hij stonk. Ik probeerde er geen acht op te slaan, maar de geur van zijn lichaam was onverdraaglijk.

Natuurlijk ging ik gewoon door met zoenen, natuurlijk vond ik hem nog steeds geweldig. Maar toch, dit ging niet zo makkelijk meer. De volgende ochtend kon ik mezelf nog wijsmaken dat ik dolverliefd was. Maar kwam ik dichterbij, rook ik het weer. Ik ging erop letten, dat maakte het alleen maar erger. Het was een opluchting toen hij een dag later terug moest naar Amsterdam. De lakens heb ik meteen in de was gegooid. De mails bleven komen, bij hem was het vuur alleen maar opgelaaid. Bizar hoe zoiets dierlijks als een geur je opvattingen over een persoon doen veranderen. Wat ik eerst romantisch vond, was nu gekwijl. Mijn verlangen was omgeslagen in afschuw. Ik zat gelukkig in Spanje, dat maakte het makkelijker het te laten uitdoven. Hij begreep er niets van, stuurde nog eens een depressief gedicht en gaf uiteindelijk op. Wat had ik kunnen zeggen?’ yyy Catrien Spijkerman Om privacyredenen zijn de namen gefingeerd. Wil je ook meedoen aan deze rubriek, mail dan een korte motivatie naar [email protected].

FoliaMagazine

25

Komt een wetenschapper Wetenschap is natuurlijk een doodserieuze aangelegenheid. Maar hoogleraar sociologie Giselinde Kuipers richt zich met haar onderzoek juist op grappen, grollen en gebbetjes. En met 1 april in aantocht is de vraag gerechtvaardigd: wordt er aan de universiteit wel een beetje gelachen? Clara van de Wiel

D

e titels van sommige artikelen zal menigeen besmuikt doen grinniken. ‘Puns: The Good, the Bad, and the Beautiful’, ‘Over the Edge? Subversive Humor between Colleagues and Friends’ en ‘Disgust in Humor: Its Appeal to Adolescents’. Maar het International Journal of Humor Research is een serieus en gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift, benadrukt hoogleraar sociologie Giselinde Kuipers. Sinds een

Er zitten twee zwervers op een bank. De een legt een euro op de bank. Waarop de ander vraagt: waarom doe je dat? Antwoordt de een: Ik wil ook geld op de bank. Docent management, economie & recht die anoniem wil blijven

26

FoliaMagazine

paar maanden is Kuipers hoofdredacteur van het vakblad van de humoronderzoekers, maar het onderwerp onderzoekt ze al bijna twintig jaar. De flauwe grappen daarover zijn zelden van de lucht. Dat je wel verschrikkelijk niet-grappig moet zijn om zoiets te willen onderzoeken en alleen het plezier van andere mensen aan het vergallen

‘Je krijgt gewoon veel grappen te horen’ bent. Of dat het juist wel een vrolijke bedoeling zal zijn op de vakbijeenkomsten. Dat laatste moet ze overigens beamen. ‘Mensen die onderzoek doen naar humor hebben er in ieder geval bijzondere affiniteit mee,’ vertelt Kuipers. ‘Het is er gemiddeld veel leuker, speelser en geestiger dan op andere wetenschappelijke congressen.’ VEELZijDIg VAKgEBIED Kuipers promoveerde in 2001 op haar proef-

Wat is groen en draait voor volle zalen? DJ Pesto Steven Nooijen, student econometrie

schrift Goede humor, slechte smaak. Inmiddels richt ze zich niet meer uitsluitend op humor, maar het fenomeen speelt nog steeds wel een grote rol in haar onderzoek. Bovenal omdat het onderzoeken van humor ook echt ‘leuk’ is,

Ken je die mop van die blinde timmerman? Die slaat nergens op! Stefan van Zwol, portier Oudemanhuispoort

bij de dokter vertelt Kuipers. ‘Je krijgt gewoon veel grappen te horen. En met humor komt je heel dicht bij wat mensen belangrijk vinden. Mensen identificeren zich met hun gevoel voor humor en praten er graag over. Dat is ontzettend fijn om te onderzoeken.’ Hoewel het humoronderzoek dus een bloedserieus vakgebied is, is het aantal onderzoekers wel beperkt. Wereldwijd zijn er niet meer dan een paar duizend humordeskundigen. Dat is vooral weinig gezien het grote aantal disciplines van waaruit ze afkomstig zijn. Van filosofen en sociologen via theater- en literatuurwetenschappers tot wiskundigen en neurologen; allemaal kijken ze met een eigen invalshoek naar het fenomeen humor. Waar de wiskundigen zich richten op de logische structuur van de grap, zoeken psychologen naar een universele theorie over persoonlijkheid en humor. Die veelzijdigheid maakt het vakgebied extra interessant, vindt Kuipers. ‘De meeste wetenschapsgebieden zijn tegenwoordig super-

Ken je de mop van het konijn dat naar de bakker ging? Hij ging toch met de brommer. Wouter Martens, student psychologie

Het rijdt op rails, legt een ei, geeft warmte, tjilpt en heeft een slurf, wat is dat? Een lokomokipkachelkanariefantje. Daniel Jongen, student communicatiewetenschap

gespecialiseerd. Juist omdat humoronderzoek zo klein en marginaal is, kun je als onderzoeker veel aspecten tegelijk bekijken. En het zijn allemaal mensen die op hun eigen afdeling vaak raar aangekeken worden en behoorlijk geïsoleerd zijn. Daardoor is het een hechte club.’

‘Academici vinden hun ironische humor veel beter’ Door er zo veelvuldig onderzoek naar te doen, is ook haar eigen smaak wel iets veranderd. Een cabaretvoorstelling bijvoorbeeld, is moeilijk om nog onbevooroordeeld te bezoeken. ‘Op een gegeven moment zie je dat iedereen hetzelfde kunstje doet. Dan weet je: o, nu is ie hier en nu gaat ie dat doen. Dan denk ik tegenwoordig al snel: dat heb ik weleens beter gezien.’ Maar, benadrukt Kuipers, humor wordt niet alleen minder goed door het te bestuderen. Want ook

grappen kun je als het ware leren waarderen. Kuipers: ‘Ik heb voor mijn proefschrift veel met echte moppentappers gepraat. Dat was niet mijn favoriete genre, maar als je het vaak ziet ga je er anders naar kijken. Sommige moppen zitten gewoon heel goed in elkaar en sommige mensen kunnen ze echt goed vertellen. Dat is een vaardigheid die je op de universiteit niet vaak tegenkomt.’ INCROWDHUMOR Moppen worden er op de universiteit wellicht niet verteld. Maar bestaat er een andere vorm van humor die specifiek is voor academici? Kuipers: ‘Als je het hebt over universiteitshumor, dan heb je het in de eerste plaats over een specifieke bedrijfscultuur. Per afdeling of vakgroep kan die heel erg verschillen. En

Lopen twee walvissen een kroeg binnen, zeg de een: woooohoooeeeooo. De ander zegt: WOOOOEEEOOEEHOOEEOOEE. Waarop de een weer zegt: hou je bek Peter, je bent dronken. Arthur Bakels, student rechten

FoliaMagazine

27

Wat is de overeenkomst tussen een vrouw en een ruitenwisser? Als ze nat zijn piepen ze niet. Anoniem

dat heeft weer te maken met aspecten als hoe goed mensen elkaar kennen, hoe vaak je elkaar tegenkomt, hoeveel mannen of vrouwen ergens werken.’ Vooral hoe het werk georganiseerd is, is volgens Kuipers van invloed op de grappen. Zo is de humor in het laboratorium berucht om een bepaalde ‘klierigheid’. Als je de hele dag met zijn allen over petrischaaltjes gebogen staat, liggen practical jokes voor de hand. Maar ook wetenschappelijke onderwerpen kunnen aanleiding zijn voor een heel eigen vorm van humor. Kuipers: ‘De universiteit is natuurlijk een heel geschikte plek voor heel veel verschillende types van incrowdhumor. Het zijn vrij gesloten gemeenschappen, die met elkaar een taal spreken die buitenstaanders vaak niet begrijpen. Als je met een groep ergens om lacht en iemand

Een olifant ging naar een toneelstuk. Wat denk je? Toneel stuk. Caspar Wanders, student International Development Studies

28

FoliaMagazine

anders lacht daar niet om, dan heb je heel duidelijk gemaakt wie erbij hoort en wie niet. Dat is met specifieke vakhumor ook zo. Het gevoel van: wij begrijpen dit allemaal en zij lekker niet.’ Ook humor van hoogopgeleiden in het algemeen is niet voor iedereen even goed te begrijpen. Anders dan de dijenkletsers van de moppencultuur blijven de grappen veelal impliciet. Ironisch, zonder al te duidelijk te laten merken dat je het grappig bedoelt. Dat kan soms voor onbegrip zorgen, vertelt Kuipers. Ook binnen de universiteitsmuren. ‘Je moet dat maar net

Doe je de koelkast open.. MELKWEG Marga de Jong, student media & cultuur

oppikken. De UvA heeft wat betreft etniciteit en sociaal-culturele achtergrond een vrij homogeen studentenpubliek. Maar ik geef ook les aan de Erasmus Universiteit, en daar is de populatie veel diverser. Dan moet je als docent ook veel harder werken. Mijn neiging is om grapjes heel impliciet te houden. Maar ik merkte daar dat mensen me vaak aankeken met een blik van: wat zegt die nu voor iets raars?’ Ironisch, scherp, geraffineerd: het is een vorm van intellectuele humor waar academici prat op gaan. Maar het zijn niet alleen de hoogopgeleiden die hun eigen humor superieur vinden, vertelt Kuipers. Want anders dan bij sommige

Wat eet een homofiel paard? Hoooooiii Anoniem

andere culturele fenomenen, kijken mensen met een sociaal lagere status helemaal niet op tegen de humor van hogeropgeleiden. ‘Het leuke aan humor is dat dat superioriteitsgevoel over en weer zit. Academici vinden hun ironische humor veel beter. Maar moppenvertellers, die overwegend lager opgeleid zijn, vinden dat zij een veel beter gevoel voor humor hebben.’ Hoe groter de sociale afstand, hoe groter de kans dat humor onbegrepen blijft. En of er binnen de universiteit genoeg gelachen wordt, dat is dus bovenal een kwestie van smaak. Kuipers: ‘De echte moppentappers hebben inderdaad het gevoel dat het hier maar een stijve bedoeling is. Als je gewend bent dat je heel hard lacht als je iets grappig vindt, dan ziet het er hier natuurlijk een beetje zielig uit.’ yyy De moppen bij dit stuk zijn afkomstig uit de UvA/ HvA-populatie. De redactie staat niet in voor hun lachwekkendheid.

Hoe noem je een zwarte priester? Holy Shit Anoniem

overigens De gemeente helpt de ‘top 600’ veelplegers in Amsterdam aan een baan en woonruimte nadat ze hun straf hebben uitgezeten.

Amsterdam geeft een verkeerd signaal af door criminelen aan een huis en een baan te helpen. Christianne de poot lector forensisch onderzoek

Dick Swaab hoogleraar neurobiologie

Marco Snoek lector leren & innoveren

Dick Swaab ‘Niet mee eens, prima initiatief! De gemeente helpt de jongeren met het doorbreken van de vicieuze cirkel waar ze in terecht zijn gekomen doordat ze pech hebben gehad in de vroege hersenontwikkeling. Erfelijke eigenschappen en omgevingsinvloeden bepalen hun capaciteiten. Deze jongeren hebben vaak psychische problemen, een licht verstandelijke beperking en een drugs- of alcoholverslaving. Een opleiding of werkervaring hebben ze meestal niet en ze leiden veelal een zwervend bestaan waarbij steun van de ouders ontbreekt. Dat zijn omstandigheden waaronder mensen makkelijk de fout in gaan. Na detentie keren de jongeren vaak terug in de wereld van de straat en begint de cyclus weer van voor af aan. Het is onterecht om ze daar verantwoordelijk voor te houden en ze in hun eigen sop gaar te laten koken, maar de instanties die hen op weg hielpen, zoals sociale werkplaatsen en begeleiding via het UWV, zijn veelal wegbezuinigd. Het doorbreken van deze patronen is de grote opgave waar deze jongeren voor staan en het is goed dat de gemeente ze daarbij helpt.’

Marco Snoek ‘Oneens. De stad geeft juist een goed signaal af: ze maakt serieus werk van de aanpak van criminaliteit en gaat daarbij verder dan alleen straffen. Het is naïef om te denken dat de jongens hun straf uitzitten, “genezen” terugkeren in de samenleving en met een schone lei beginnen. Na detentie keren ze namelijk terug in de context waarbinnen ze in eerste instantie ook de fout in gingen. Vaak zijn de jongens cynisch over de Nederlandse staat, ze hebben het gevoel dat ze geen eerlijke kans krijgen. Door hulp te bieden bij huisvesting en een dagbesteding geef je aan die jongens wél een kans te bieden. Daar moet je overigens duidelijke voorwaarden aan verbinden. Als ze ondanks de hulp alsnog de fout in gaan is het meteen afgelopen. Ik begrijp de onvrede van “gewone” jongeren die ook geen baan of woonruimte kunnen vinden of van mensen die niet zitten te wachten op deze jongens als buren. Maar binnen een democratische rechtsstaat is het goed gebruik het maatschappelijk belang van een veilige en prettige stad voorrang te geven.’

Christianne de poot ‘Oneens, het is fantastisch dat Amsterdam met vereende krachten probeert jonge veelplegers op het rechte pad te krijgen. Het gaat om een kwetsbare groep. Als we de gegevens van de politie mogen geloven, kampen ze veelal met verstandelijke beperkingen, psychiatrische problemen en verslaving. Daarbij ontbreekt zorg vanuit het thuisfront, een opleiding en een dak boven het hoofd. Dat ze in de criminaliteit belanden heeft vooral te maken met onmacht en onkunde. Het zijn jongeren die nog een heel leven voor zich hebben, dus we moeten het tij keren. De Amsterdamse aanpak is enerzijds gericht op snel, consequent en streng straffen als ze de fout in gaan, en anderzijds op het bieden van kansen. Een huis en dagbesteding zijn daarbij van belang, maar niet voldoende. Die jongens hebben ook aandacht en zorg nodig, zoals hulp bij schuldsanering, trainingen op het gebied van sociale vaardigheden en agressiebeheersing, en gerichte behandelingen van psychiatrische of verslavingsproblematiek. Met zo’n multidisciplinaire aanpak is de kans van slagen relatief groot.’ yyy Marieke Buijs

FoliaMagazine

29

Verbeelder van onderwijs Deze week in Folia maakt kennis neerlandicus Maarten van der Burg, voorzitter van de HvA-brede werkgroep Learning Tomorrow. Daarnaast produceert en regisseert hij educatieve documentaires voor zijn eigen bedrijf Script Factory. tekst Dirk Wolthekker / foto Danny Schwarz

N

aast neerlandicus en filmmaker is Maarten van der Burg ook ‘public intellectual’, althans zo wordt hij genoemd door de Amerikaanse onderwijswetenschapper Mary McNeil die regelmatig met Maarten heeft samengewerkt bij het maken van onderwijsfilms. ‘Daarmee bedoel ik dat zijn visie ook buiten zijn vakgebied de aandacht trekt en invloed heeft. Maarten laat met zijn films zien hoe doodgewone mensen tot bijzondere dingen in staat zijn. Hij werpt vragen op die tot nieuwe vragen leiden. Op die manier demystificeert hij het verhaal van de film. Het wordt concreet waardoor mensen als het ware “in het onderwerp stappen”.’

Maarten van der Burg (Den Haag, 1951) maakt films voor en over onderwijs. In de klas filmt hij onderwijssituaties die vervolgens worden gebuikt als lesmateriaal voor studenten en (aanstaand) docenten. Hij is voorzitter van de werkgroep Learning Tomorrow, die tot doel heeft ervoor te zorgen dat de onderwijskwaliteit omhoog gaat door middel van Technology Enhanced Learning. Maarten legt uit: ‘Het gaat

30

FoliaMagazine

om het verrijken van onderwijs met behulp van technologie. Door technologie kun je een scherper beroepsbeeld opbouwen, je kunt als het ware makkelijker onderzoeken wat er aan leerstof en beroepsmogelijkheden bestaat. Dat leidt tot een helderder motivatie om een vak

‘Hij kan het moment betrappen’ te leren of te studeren. Technologie maakt het mogelijk om lestijd en leertijd efficiënt te scheiden. Lestijd kan heel fysiek zijn, bijvoorbeeld de lestijd van een uur. Maar door technologie kan de leertijd veel langer zijn dan dat ene uur, een film kun je bijvoorbeeld keer op keer bekijken.’ Maartens expertise ligt op het terrein van taal en communicatie. Hij werkte als docent Nederlands als tweede taal en docent film op de Berlage Scholengemeenschap in Amsterdam. Met zijn leerlingen maakte hij films als onderdeel van hun taalverwerving. Op basis van deze ervaring werd hij lerarenopleider aan de Hogeschool InHolland en later aan de HvA.

Daar specialiseerde hij zich ook in intercultureel onderwijs. Zijn HvA-werk ontwikkelde zich en hij raakte betrokken bij de oprichting van de opleiding interactieve media. Daarnaast produceert en regisseert hij educatieve documentaires en films voor zijn eigen bedrijf Script Factory. Maarten heeft ook onderwijsfilms gemaakt samen met Annelies Kappers van het bedrijf film@taal. ‘Maarten is heel goed in kijken. Hij heeft een filmisch oog dat hij koppelt aan inhoudelijke kennis van onderwijs en didactiek. Wat je probeert bij het maken van onderwijsfilms is het moment van leren als het ware “betrappen”. Dat kan alleen iemand die de gevoelskant, de inhoudelijke kant en de esthetische kant weet te betrekken bij het filmen. Maarten kan dat. Het betrappen van een leermoment betekent dat je precies moet filmen op het moment dat het zichtbaar is dat iemand iets leert. Dat kan precies het moment zijn waarop iemand diep aan het nadenken is, of het moment waarop je aan iemands ogen ziet dat het kwartje is gevallen. Ook voor docenten die zo’n film bekijken is dat een belangrijk reflectiemoment, waar ze veel van leren. Observeren, kijken en zien waar je

Folia maakt kennis het beeld kunt pakken. Dat is wat Maarten heel goed kan.’ Volgens Kappers is beeld concreter en directer dan papier en daarom in veel gevallen een betere onderwijstool dan bijvoorbeeld een boek. ‘De herhaalbaarheid van een film is groter en je kunt beter en dieper het onderwerp in gaan. De oogopslag, de aarzeling van een leerling of studenten die de stof wel of juist niet begrijpt, dat zie je bij een boek vaak niet, bij een film wel.’ Hoofddocent onderzoek aan de HvA en wiskundige Monique Pijls heeft de afgelopen jaren met Maarten vijf documentaires gemaakt over vernieuwing in het wiskundeonderwijs. ‘Tot een paar jaar geleden werkte ik nauwelijks met video’s als lesmateriaal omdat ik dacht dat het verstorend zou werken in de les. Inmiddels weet ik dat de video’s de les juist versterken. Ik denk dat dit mede door Maarten komt. Hij is heel gedreven, visionair, denkt in grote lijnen, heeft veel fantasie, maar weet vooral inhoudelijk waar onderwijs en didactiek over gaan. Hij gaat voor honderd procent voor de film en ook voor honderd procent voor de kwaliteit van het onderwijs. Heel mooi.’ yyy Maarten van der Burg is keynote speaker tijdens de HvA-onderwijsconferentie Learning Tomorrow op 11 april.

Folia Radio zendt op 27 maart een interview uit met Maarten van der Burg. Aan de orde zullen onder meer komen ‘het nieuwe leren’ en films als onderwijstool. Kortom: een uitzending vol onderwijs. Te beluisteren via Amsterdam FM, in de ether op 106.8 en op de kabel op 103.3, tussen 16.00 en 17.00 uur. Vanaf de volgende dag terug te luisteren via foliaweb.nl/radio. De uitzending is op zaterdagmiddag 15.00 uur terug te zien op Salto TV. Daarna via salto.nl

FoliaMagazine

31

Folia tipt De tweede speeldoos

C

oncertzalen stromen over van de melancholische singersongwriters die tokkelen op hun gitaar en zingen over hun grote liefde. Daartegenover springen hippe popacts over het podium en verliezen delen van hun zelfontworpen jurk van niet nader te noemen voedselproducten. Roos Rebergen (Roosbeef) en Torre Florim (De Staat) zorgen eigenhandig voor tegenwicht. Eind 2009 maakten zij, geïnspireerd op gedichten van verstandelijk beperkten, prachtige, oprechte liedjes. Dat zorgt voor een humoristisch en indrukwekkend optreden waarbij Rebergen, headbangend en rammend op een keyboard, vol overtuiging zingt: ‘Niets aan de hand, mijn opa is ook verbrand, het hoort een beetje bij de familieband. Het is al vaker gebeurd, iemand dood, iemand dood.’ Dat is klare taal. Het is dan ook niet voor niets dat Florim en Rebergen dit voorjaar met De Tweede Speeldoos komen. Dit heuse muziekdoosje speelt de melodie af van liedjes met titels als ‘Geen mens helpt mij de winter door’ en ‘Nooit verliefd’. Ontroerende en krachtige liedjes met teksten die zowel poëtisch als eenvoudig zijn. Recht voor zijn raap en een gegarandeerde glimlach. yyy Vera Lentjes De Tweede Speeldoos – Torre Florim & Roos Rebergen / De Melkweg / 3 april,

foto iamkat

aanvang 20.00 uur / € 14,- exclusief lidmaatschap

TIp 1 IV

32

TIp 2 AMSTERDAMSE DOCU’S Amsterdam viert de opening van het Rijksmuseum en het 400-jarig bestaan van de grachtengordel. Holland Doc 24 zendt voor deze gelegenheid een aantal documentaires uit over de hoofdstad. Zo schetst De hartslag van het Stedelijk de ontwikkelingen van het Stedelijk Museum onder zes directeuren. In Amsterdam: Stad aan het IJ vertellen stedenbouwers en planologen hoe ze proberen om van het gebied rond de IJ-oevers een nieuw stadshart voor Amsterdam te maken.

TIp 3 Geen Idee

Tijdens een vakantie in Zuid-Frankrijk krijgt Elsa Ruys bericht dat haar vader, emeritus hoogleraar middeleeuwse schriftcultuur Marcus Ruys, is vermoord. Hals over kop vertrekt Elsa naar Amsterdam waar ze ontdekt dat haar vader op het spoor was van een groot staatgeheim. De vragen stapelen zich op. Wie probeert haar de moord op haar vader in de schoenen te schuiven? Wat hebben de geschriften van Cicero hier mee te maken? En wie is toch IV? IV – Arjen Lubach/ Uitgeverij Podium / € 19,90

www.hollanddoc24.nl

4 t/m 6 april, aanvang 20.30 uur / € 14,50

FoliaMagazine

‘Die kerel is echt gek!’ Maar normaal, wat is normaal? Volgens Jeroen Leenders niet meer dan een consensus over een verzameling waanzinnigheden. Leenders won in 2010 het Leids Cabaretfestival en tourde twee seizoenen met zijn voorstelling Sorry, ik ben Jeroen Leenders. Zijn nieuwe voorstelling Geen Idee is een chaotisch geheel met een begin en een eind, maar mogelijk niet in die volgorde. geen idee – Jeroen Leenders / Theater Bellevue /

lezingenladder Voor een ieder die geïnteresseerd is in lezingen en debatten is er de Folia Magazine lezingenladder. Wij streven ernaar hierin de meest interessante lezingen en debatten in Amsterdam op één plek te verzamelen.

Literaturfest X

Nieuwe verhalen

Rode Hoed DO 28/04, 20.00 uur

Spui25 WO 3/04, 20.00 uur

Tim de Gier, Toine Donk en Ernst-Jan Pfauth bespreken met Maxim Hartman, Özcan Akyol en Daphne Bunskoek een boek dat veel voor hen betekend heeft.

Deel 1 van een virtuele reis langs landen in de Europese Unie, over Spanje. Met o.a. schrijver Cees Nooteboom.

Aap, Noot, Microsoft

Spui25 DO 4/04, 17.00 uur

De Balie VR 29/03, 20.00 uur

CAROLyN MECKBACH (20) POLITICAL SCIENCE & GENDER, UvA gAAT HET LIEfST NAAR KRITERION ‘Een vriendin van me uit Berlijn zei dat ik naar café Brecht moest gaan, omdat ze daar Club-Mate hebben, een heel lekker drankje. Er zit geen alcohol in, maar het zit wel vol cafeïne, dus je krijgt er heel veel energie van. Het interieur bij Brecht ziet er heel mooi uit, met antieke portretten aan de muur. Heel huiselijk. Maar waar ik het vaakst naartoe ga is Kriterion, daar zit ik zeker vier keer per week. Het is vlakbij mijn huis en ze draaien er altijd leuke muziek, vaak van Sixto Rodriquez. Ook hebben ze er lekkere cappuccino en verse muntthee. Je zou denken dat muntthee overal hetzelfde smaakt, maar hier hebben ze echt de allerbeste. De koffie is overigens wel “cheap and shitty”. Het personeel is jong en heeft veel humor en het publiek komt heel open-minded over. En gisteren ontdekte ik dat ze bij Kriterion ook Club-Mate hebben!’ yyy tekst en foto Robrecht de Vocht

Drie onderwijsvernieuwers over de noodzaak van transformatie van het onderwijssysteem. Met o.a. Maurice de Hond.

Kunst van het kijken De Nieuwe Liefde DI 2/04, 20.00 uur Wat is het verschil tussen kijken en werkelijk zien? Avond over het kijken naar kunst.

Moeder natuur

Geschiedenis van de vooruitgang Waar komt het onbehagen over de moderne tijd vandaan? Discussie met o.a. historicus en journalist Rutger Bregman en Rob Wijnberg.

Wereld in woorden Trippenhuis MA 8/04, 17.00 uur Oud-KNAW-president Frits van Oostrom spreekt over zijn pas verschenen boek Wereld in woorden. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1300-1400.

Artis DI 2/04, 20.00 uur

Prikkelen of pleasen

Bob Ursum, wetenschappelijk directeur van de Botanische Tuin van de Technische Universiteit Delft, over de natuur als inspiratiebron voor technologie.

De Balie MA 8/04, 20.00 uur

Verwondering

Het goede leven

Podiumdirecteuren, makers, journalisten en artistiek leiders in gesprek over het nu en de toekomst van het toneel in Nederland.

goethe-Institut DI 2/04, 20.45 uur

Rode Hoed MA 8/04, 20.00 uur

Avond rond het thema ‘verwondering’ met lezingen, theater, muziek en poëzie van o.a. Joost Conijn, Daan Doesborgh en Hakim.

Hoogleraar Franse letterkunde Maarten van Buuren en hoogleraar ethiek Joep Dohmen geven een duolezing: ‘Wenken voor het goede leven’.

Utopie van de vrije markt Spui25 WO 3/04, 17.00 uur

Huis gezocht

Debat tussen Hans Achterhuis en Fleur de Beaufort over de grenzen van de vrije markt en de ideeën van Ayn Rand en Friedrich von Hayek hierover.

De Balie DI 9/04, 20.30 uur Gesprek over de woningmarkt. Zijn er oplossingen die de woningmarkt weer uit het slop kunnen halen?

Seks Rode Hoed WO 3/04, 20.00 uur

U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee

Onder leiding van Arie Boomsma gaan een panel twintigers en een zaal geïnteresseerden in gesprek over seks. Ook met Goedele Liekens.

graag op deze pagina staan? Stuur tijdig een mailtje naar [email protected] onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’.

FoliaMagazine

33

prikbord HvA DMR Koor

DT Greendocs

Ben je HvA-medewerker, hou je van zingen en heb je enige muzikale aanleg? Kom dan bij het pas opgerichte HvA-koor. Op dit moment is het koor druk bezig te repeteren voor het eerste optreden op de Onderwijsconferentie. Na daar een vlammend debuut te hebben gemaakt, is het de bedoeling vaker te repeteren en op te treden. Zin om mee te zingen? Neem voor meer informatie contact op met Alex van Heeswijk: [email protected].

Op woensdag 3 april organiseert duurzaamheidsvereniging Greendocs een viewing van een nieuwe documentaire. Dit keer zal The Island President worden vertoond, het verhaal van president Mohamed Nasheed van de Malediven. Hij moet zijn land redden van de stijging van de zeewaterspiegel als gevolg van klimaatverandering. Tevens zullen er weer twee sprekers aanwezig zijn, waaronder jongerenvertegenwoordiger Duurzame Ontwikkeling naar de VN Ralien Bekkers. Het programma begint om 19.45 uur in Crea en is gratis toegankelijk voor studenten.

DOO Conferentie

DMCI Mens

Op 13 en 14 maart vond in de Beurs van Berlage de International Teacher Summit plaats, waar op uitnodiging van het ministerie van Onderwijs vijf studenten van DOO aanwezig waren. In april zullen zij hun bevindingen en aanbevelingen aanbieden aan minister Bussemaker. Op 3 april om 16.00 uur geven zij hiervan een voorproefje in de Arena van het Kohnstammhuis. Wat kwam er aan de orde op de conferentie en wat waren de centrale conclusies? Wat is de betekenis voor overheid, leraar en lerarenopleiding? Iedereen is uitgenodigd te komen luisteren naar hun ervaringen.

Op 4 april vindt in het Auditorium van de Leeuwenburg van 13.00 tot 18.00 uur het seminar ‘Mens voor de Lens 2013’ plaats. Ondernemers, kennisinstellingen en onderzoekers komen bij elkaar om te spreken over de ontwikkelingen op het gebied van intelligente videomonitoringsystemen. Het thema deze keer is ‘zorg en gezond leven’, en de nieuwste toepassingen van computervisie en sensortechnologie in de zorg zullen worden gepresenteerd. Met sprekers vanuit o.a. Philips, TNO, HvA, en AMC. Deelname is gratis, aanmelden kan via www.digitallifecentre.nl.

DG Kohnstammconcert

HvA Onderwijsconferentie

Op dinsdag 2 april kun je weer een nieuw Kohnstammconcert bezoeken. Dit lunchconcert wordt georganiseerd in samenwerking met het conservatorium van Amsterdam. Deze keer treedt ‘Il Tempo dell’Affetto’ op, een pas opgericht kamermuziekensemble van blokfluit, barokviool, barokfagot en klavecimbel met een repertoire uit de 17e en 18e eeuw. Het concert vindt van 13.00 tot 14.00 uur plaats in de Kohnstammzaal en is gratis toegankelijk voor medewerkers, studenten en buurtbewoners. Aanmelding via www.hva.nl/kohnstammconcert.

Of je docent bent of een andere rol vervult, wel of geen grote kennis van digitale media hebt; alle HvAmedewerkers zijn welkom op de Onderwijsconferentie op 11 april. Deze editie staat de vraag centraal: hoe ziet het onderwijs van de toekomst eruit? Het ochtendprogramma in theater Carré omvat speeches van o.a. CvBvoorzitter Louise Gunning en HvA-rector Huib de Jong. Na de lunch is er een programma van workshops in het Kohnstammhuis. De dag wordt feestelijk afgesloten met een borrel en muziek. Aanmelding via hva.nl.

DBSV Wet

DEM Boot

van Jet

Welke gevolgen hebben de voorgestelde wijzigingen in de wet op hoger onderwijs voor de HvA? Op dinsdag 2 april organiseert het Kennisnetwerk Instroom van de HvA van 14.00 tot 17.00 uur hierover een bijeenkomst met de titel ‘De wet van Jet’. Maatregelen die aan bod komen zijn o.a. het recht op een studiekeuzeadvies, de plicht deel te nemen aan een studiekeuzeactiviteit en het instellen van driejarige trajecten voor vwo’ers. Locatie is studiecentrum Floor.

34

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

FoliaMagazine

voor de Lens

Camp

Van 6 tot 10 mei organiseert ACE Venture Lab zijn eerste Amsterdamse Boot Camp. Met behulp van specialisten van MIT Stanford Venture Lab leer je tijdens deze week alles wat je moet kunnen én weten om je start-up in een stroomversnelling te krijgen. Aan het eind ga je naar huis met een helder beeld over de wijze waarop je jouw start-up kunt laten groeien tot een volwaardig bedrijf. Aanmelding en meer informatie via www.ace-amsterdam.org.

prikbord UvA

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

FMG Psychologie

Artisbibliotheek Vogels

Op 9 en 10 april organiseert de studievereniging van psychologie VSPA een internationaal wetenschappelijk congres waarop diverse wetenschappers hun licht laten schijnen over een bepaald onderwerp. Jaarlijks komen er op het congres honderden studenten, alumni, wetenschappers en andere geïnteresseerden af. Dit jaar hoopt de VSPA met het thema Evolutionary Psychology een groot publiek aan te spreken. Bekende sprekers zullen onder meer zijn Peter Gray (VS), Bas Haring en Steph Menken. Zie www.psychologyconference.nl.

Op 3 april organiseert de Artisbibliotheek weer een natuurhistorische avond. Roderick Nieuwenhuis en Alexander Reeuwijk interviewen Bart Siebelink, Luc Hoogenstein en Kester Freriks over natuurfotografie en vogels. Siebelink vertelt waar je als vogelfotograaf op moet letten, Hoogenstein en Freriks schreven beiden vogelboeken en zullen praten over wetenschap en taal, uitputtendheid, maar bovenal over de liefde voor vogels. Aanvang: 19.30 uur. Entree: € 10,-. Graag aanmelden via [email protected] of 020–5257300. Locatie: Plantage Middenlaan 45.

FGw Journalistiek

Catering Duurzaamheid

Mark Deuze volgt op 1 juni Frank van Vree op als hoogleraar mediastudies. Deuze wil het werkveld in kaart brengen van journalisten die het vak buiten de context van redacties of vast dienstverband uitoefenen. Dat veld bestaat onder meer uit freelancers, zzp’ers, (in)formele redactionele collectieven, correspondenten, enzovoorts. ‘Het is ook mijn doel om onze journalistenopleiding die richting in te sturen – weg van het opleiden voor de redacties, nadrukkelijker in de richting van het opleiden van zelfstandige verhalenvertellers en ondernemers.’ Zie ook navraag op pagina 5.

De Commissie Duurzaamheid, die zich tegenwoordig Students for sustainability Amsterdam (SFSA) noemt, heeft een plan gelanceerd om samen met Facility Services en cateraar Eurest de catering te verduurzamen. ‘Ons plan is niet alleen gericht op productcycli en bedrijfsvoering, maar ook op de vraag hoe we studenten daarbij kunnen betrekken,’ zegt Laurie van der Burg van SFSA. ‘Er zijn nog veel mogelijkheden om UvA en HvA duurzamer te maken.’ Ze zoekt studenten die tussen 1 en 12 april willen enquêteren. Check: www.sfsa.nl of [email protected]

FGw Babel

FMG Jos

App

de Beus

Elk zichzelf respecterend magazine heeft tegenwoordig natuurlijk ook een digitale variant. Wie een beetje mee wil in de vaart der volkeren, gaat een stapje verder en komt met een app. Trouwe lezers van faculteitsblad Babel opgelet: vanaf heden is het blad niet alleen maar in print te lezen, maar kun je hem ook op je iPad bekijken. De speciale Babel-app kun je vinden in de appstore. Babel is maandelijks gevuld met nieuwsartikelen, columns, recensies, opiniestukken en interviews met acteurs, schrijvers, muzikanten en toneelmakers.

Philip van Praag en Arjo Klamer hebben een boek samengesteld ter herinnering aan de onlangs overleden hoogleraar politicologie en PvdA-prominent Jos de Beus. Het boek Groot denker, warm hart. Jos de Beus (1952-2013) werd op 21 maart gepresenteerd in De Rode Hoed en aangeboden aan zijn weduwe en kinderen. In het boek bijdragen van onder meer Joris Cammelbeeck, René Cuperus, Felix Rottenberg, Wouter van der Brug, Jean Tilly en Jaap van der Spek. Het boek is niet te koop, maar geïnteresseerden kunnen Philip van Praag een mail sturen: [email protected].

FNWI Sterrenkijken

AMC ZonMw

Heb je altijd al eens de sterrenhemel van dichtbij willen bekijken? Op 26 april organiseert het Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek de tweede sterrenkijkavond. Deelname is gratis, maar je moet je wel snel aanmelden, want bij de vorige sterrenkijkavond liep het storm. Er is een sterrenlezing, bij helder weer wordt de sterrenhemel waargenomen door verschillende telescopen en bij bewolkt weer vinden er rondleidingen door de sterrenkoepels plaats. Tijdstip: 19.00 uur. Locatie: Science Park 904. Aanmelden: ww.astro.uva. nl/publiek/sterrenkijkavonden/.

Maag-, darm- en leverarts Evelien Dekker van het AMC en haar collega Ernst Kuipers van het Erasmus MC hebben de ZonMw Parel ontvangen voor hun intensieve betrokkenheid en nauwe onderlinge samenwerking bij de voorbereiding van het landelijk bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker. Vanaf 2005 vergeleken ze onder meer de effectiviteit en acceptatie van verschillende opsporingsmethoden in proefcohorten in de regio’s Rotterdam, Amsterdam en Nijmegen. Komend najaar wordt het bevolkingsonderzoek naar dikke darmkanker stapsgewijs ingevoerd.

Parel

FoliaMagazine

35

wasdom Cabaret als uitlaatklep Johan Goossens Leeftijd 30 (geboren op 17 november 1982) Beroep Cabaretier Studie Nederlandse taal & cultuur, bachelor (UvA) Afgestudeerd 2007 Docent ‘Mieke Taat, docent literatuurwetenschap. Ze was een beetje eigenaardig, want ze had een licht spraakgebrek en was wat warrig. Ze was grappig en heel bevlogen over de toneelteksten die ze met ons analyseerde.’ Locatie ‘Ik had voornamelijk les in het P.C. Hoofthuis en vond het er prima. Café ‘Als er een college uitviel, gingen we bij Café Van Zuylen zitten.’ Afknapper ‘De werkgroepen waarbij je in kleine groepjes moest discussiëren over bijvoorbeeld moderne poëzie, terwijl niemand de stof had gelezen en er een docent met twintig jaar kennis en ervaring naast zat die niets mocht zeggen. Geef mij maar gewoon een hoorcollege waarbij iemand gaat staan en vertelt wat hij weet.’

36

FoliaMagazine

stage Hij studeerde Nederlands en werd cabaretier en docent: Johan Goossens. tekst Julie de Graaf / foto Bob Bronshoff

‘I

k kom uit een klein dorpje in Brabant en hoewel ik diep van binnen cabaretier wilde zijn, leek me dat niet iets wat je kon worden. Daarom besloot ik om na de middelbare school eerst een jaar te reizen en vrijwilligerswerk te doen en daarna Nederlands te gaan studeren in Amsterdam. Dan zat ik in ieder geval in een creatieve stad en studeerde ik met allerlei creatieve mensen. Nederlands is namelijk een soort vergaarbak voor mensen die alles willen worden, behalve leraar Nederlands. Ik studeerde nog geen maand toen ik een belangrijke ontdekking deed. Ik zat in de bibliotheek aan de Spuistraat, las een stuk van Menno ter Braak uit het interbellum en dacht: “Nee. Dit is het niet. Ik moet toch maar iets met cabaret gaan doen.” Toen heb ik me opgegeven om op te treden op een avond van de studievereniging, en zo is het balletje gaan rollen. Ik kan niet goed uitleggen waarom ik per se als cabaretier op een podium wil staan. Het is natuurlijk geweldig als een hele zaal moet lachen, of ontroerd raakt, maar het gaat mij er vooral om dat ik mijn creativiteit kwijt kan. Als ik daarvoor geen uitlaatklep zou hebben, dan werd ik doodongelukkig. Hoewel ik verder wilde met cabaret, heb ik mijn bachelor afgemaakt. Ik heb ook nog overwogen om een master te doen, maar toen was de UvA zo streng geworden met aanwezigheidseisen voor hoorcolleges en werkgroepen dat ik niet dacht dat ik het zou redden in combinatie met mijn optredens. Na mijn studie heb ik een tijdlang aange-

modderd met cabaret. Ik won in 2006 het Groninger Studenten Cabaret Festival en gold als “veelbelovend”, maar ik moest nog leren hoe ik het leven van een cabaretier moest leiden. Je zit namelijk de helft van tijd alleen thuis, zonder collega’s of vaste werktijden. Ik heb er best lang over gedaan om dat onder de knie te krijgen en te leren dat je dan ook gewoon je wekker moet zetten en op tijd op moet staan. Dingen die je op de universiteit niet leert. Dat is volgens mij de reden waarom veel studenten zo depressief worden tijdens het schrijven van hun scriptie: niets bereidt je voor op die periode van alleen achter je computer zitten en toch de moed erin houden. Zonde eigenlijk, want dat is een vaardigheid waar je de rest van je leven veel aan hebt. Om in contact te komen met andere mensen, een werkritme te krijgen en met iets anders bezig te zijn dan alleen mijn eigen voorstellingen, ben ik Nederlands gaan geven op een mbo-opleiding aan het ROC. Dat is echt mijn redding geweest; ik werd de realiteit weer ingetrokken en voelde me een stuk gelukkiger. Het was ook nog eens een mooie inspiratiebron voor mijn nieuwe voorstelling Leer mij de mensen kennen waarmee ik nu toer. Voorlopig wil ik graag als docent blijven werken, al is het maar een dag per week zoals ik de afgelopen tijd heb gedaan. Het bevalt me goed om collega’s te hebben, met jongeren in een lokaal te hangen en mezelf nuttig te maken. Bovendien, in het vroegere Rusland waren al die grote schrijvers toch ook huisarts of docent naast hun schrijfwerk? Dat bewijst maar: het is goed om er iets naast te doen.’ yyy

yentl van Houten (20) Studie Europese studies Stage The Brussels Office Vergoeding 700 euro per maand Beoordeling JJJJJ ‘Voor mijn stage bij The Brussels Office heb ik vijf maanden in Brussel gewoond. Er hangt een fijne internationale sfeer in de stad. En ik woonde met vijf meisjes uit verschillende landen dus ik heb veel nationaliteiten leren kennen. Het is een klein kantoor met drie medewerkers; er waren dagen dat ik de hele dag alleen op kantoor zat. Dat was minder. Maar een klein kantoor heeft ook voordelen, want ik werd overal bij betrokken. The Brussels Office is de permanente vertegenwoordiging van Fokker, Damen en de branche-organisatie Scheepsbouw NL bij de Europese Unie in Brussel. Je kan het zien als een pr-bureau gespecialiseerd in Europa, een soort lobbykantoor. Zij helpen bedrijven bij hun relatie met Europa. Zo was ik verantwoordelijk voor het volgen van het nieuws over besluitvorming en wetgeving. Wij zorgen ervoor dat de bedrijven zo goed mogelijk op dit nieuws inspelen. Een van mijn grotere opdrachten ging over de onderwijs- en onderzoeksprogramma’s van de Europese Commissie. Je leert veel op verschillende gebieden: over het bedrijfsleven, verschillende Europese instellingen en de Nederlandse politiek. Een stage in het buitenland zou ik echt aanraden. Zo maak je van je stage een extra ervaring. Jarenlange planning is ook helemaal niet nodig. Ik heb vrij kort van tevoren bedacht dat ik naar het buitenland wilde en een paar maanden later zat ik in Brussel.’ yyy Vera Lentjes

FoliaMagazine

37

FoliaMagaz ine weekblad

toehoorders vrijdag 22 maart, 11.00 uur, Oudemanhuispoort tekst en foto’s Hester Hinloopen

D

e klok heeft al elf uur geslagen als de studenten binnendruppelen. De meesten spreken Engels en achterin praten twee studentes luidkeels in een taal die niemand anders lijkt te verstaan. Het is duidelijk dat het college European Company Law veel buitenlandse studenten aantrekt. Een meisje probeert zich haastig een weg te banen tussen de rijen stoelen. Ze doet haar best om niet te struikelen over de verdwaalde tassen en jassen, maar weet niet te voorkomen dat ze haar evenwicht verliest waardoor haar koffie drie meter verderop op de grond belandt. Hier en daar klinkt het geluid van een opstartende laptop en van blaadjes die van notitieblokken gescheurd worden. Als iedereen plaats heeft genomen, neemt Van Bekkum het woord. Het geroezemoes sterft weg en het geluid van de toetsen vult de zaal. Van Bekkum weet de aandacht direct te trekken met zijn inleiding waarin hij vertelt dat hij het vak zelf ook heeft gevolgd. Het college is in het Engels, Van Bekkum bespreekt een flinke hoeveelheid stof en ondersteunt zijn uitleg met een overzichtelijke powerpoint. Twee studentes vinden het tempo erg hoog, ‘Hij gaat er wel met een sneltreinvaart doorheen,’ fluisteren ze. Het onderwerp van vandaag is the movement of capital. Wanneer Van Bekkum vraagt wat dit precies inhoudt, steken een paar studenten voorzichtig hun hand op. De rest doet zijn uiterste best om de blik van Van Bekkum te ontwijken. Na een uur uitleg over ‘golden share’ cases wordt er gepauzeerd. Tijdens het tweede deel van het college lijkt de aandacht in de zaal wat te verzwakken. Oorzaak hiervan zouden heel goed de zonnestralen kunnen zijn, die plotseling door de ramen prijken en de studenten even een zomers gevoel bezorgen. yyy

38

FoliaMagazine

en UvA

cover Martijn van de Griendt

Hoorcollege European Company Law, door Jaron van Bekkum, Aantal paardenstaarten: 14 populairste drankje: Chaudfontaine Overheersende trendkleur: Donkerblauw Scrabblewoorden: privatisation, director appointment rights, capital movements

voor HvA

Johan Habben Jansen

(37, privaatrechtelijke rechtspraktijken) ‘Ik vond het een leuk college. Als het vak lichtelijk je interesse heeft, dan is het zeker boeiend. Het is niet het meest gangbare onderwerp van het privaatrecht, daarom vind ik het leuk om een keer deze kant belicht te zien. Van Bekkum geeft prettig les. Hij is wel heel anders dan degene die normaal gesproken deze colleges geeft.’

Michiel Schimmel

(23, European Union Law) ‘Van Bekkum probeert ons te inspireren om meer te doen met ons vak. Europees ondernemingsrecht is gewoon saai, maar hij laat ons de ontwikkelingen en ideologie erachter zien en dat is heel fijn. Ik vond het een sterk en gestructureerd college. De sheets boden een goede ondersteuning aan het verhaal. Met zijn vragen wist hij iedereen bij het college te betrekken.’

Alexandra van Doorn (22, European Union Law)

‘Het was een van de betere colleges, vooral door de duidelijke sheets. Van Bekkum geeft prettig les, je weet precies waar je aan toe bent door de stappen die hij maakt. Ik vond dat hij goed geprobeerd heeft om ons bij het onderwerp te betrekken, maar het had misschien nog wel iets meer gekund. Het zijn toch onderwerpen waar je makkelijk een mening over kunt vragen.’

nr. 25 27/03/201 3

De kennis( van Alexansen) der Rinn ooy Kan weet hoe het werk t in Nederland

colofon

Weekblad voor de HvA en UvA Folia Magazine is in 2011 voortgekomen uit Folia (1948) en Havana (1996). Redactieadres Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD Amsterdam, telefoon 020-5253981, e-mail: [email protected] Hoofdredacteur Jim Jansen Chef redactie Mirna van Dijk Art director Pascal Tieman Redactie (print/web) Marieke Buijs, Sandra Hazenberg, Luuk Heezen, Hester Hinloopen, Wim de Jong, Vera Lentjes, Eva Rooijers, Gijs van der Sanden, Emilie Tondeur, Annemarie Vissers, Robrecht de Vocht, Clara van de Wiel, Dirk Wolthekker Aan dit nummer werkten mee Asis Aynan, Ynske Boersma, Bob Bronshoff, Emma Curvers, Fred van Diem, Julie de Graaf, Martijn van de Griendt, Jan-Maarten Hupkes, Marc Kolle, Denise van Leeuwen, Danny Schwarz, Catrien Spijkerman, Won Tuinema, Tjebbe Venema Eindredactie Harmen van der Meulen Correctie Wim de Jong, Harmen van der Meulen Opmaak Pascal Tieman, Carl Zevenboom Uitgever Stichting Folia Civitatis Redactieraad Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Ilse Duijn, Jurriaan Gorter, Jaap Kooijman, Ronald Ockhuysen (voorzitter), Jean Tillie, Sebas Veeke Secretariaat Stephanie Gude (projectbegeleider) Zakelijke leiding Paul van de Water Drukker Roularta Printing, Roeselare België Advertenties Bureau van Vliet, Zandvoort, 023-5714745, [email protected] Folia Magazine probeert altijd de rechthebbenden van fotomateriaal te contacteren. Bent u rechthebbende en hebben wij u niet kunnen bereiken? Mail dan naar [email protected].

(advertentie)

Cultureel Studentencentrum Nieuwe Achtergracht 170 Huur een repetitiestudio voor je eigen project, doe een cursus, bezoek een lezing of drink een drankje in het dagelijks geopende CREA Café. Als student kun je nergens in Amsterdam goedkoper en beter terecht dan bij CREA, hét cultureel studentencentrum van UvA en HvA.

do 28 | 20.00 uur | lezing & muziek

Nerd Nite XI

Nerd Nite goes Easter! Gabriel Ybeles Smit will allow us to indulge in the Chocolate Universe, and reveal the science behind the powers of this alluring substance. Free samples included! Also: the “Nerd Liar’s Club” quiz and music by Spread It Like Butter! Be there, or be square! Muziekzaal | Free for students, others E5,- | No reservations

di 2 | 20.00 uur | lezing

de lezer

In de rubriek ‘de lezer’ blikt wekelijks iemand terug op het vorige nummer. Wil jij diegene een keer zijn? Meld je dan aan via [email protected].

BENTE KRUySWijK (19), fISCAAL RECHT, UvA ‘Ik ken Folia Magazine eigenlijk pas sinds kort. Deze heeft een hele leuke voorpagina, hij daagt echt uit om dat artikel te gaan lezen. Ik zie wel vaker dat soort mensen in de mensa zitten als ik er eet en dan ben ik vaak benieuwd wat voor verhalen ze hebben. Ik lees Folia Magazine net zoals de krant, van kop naar kop. “Yolo en een fles rum!” trok bijvoorbeeld mijn aandacht, maar vooral omdat ik een hekel heb aan het woord “yolo”, dus ik was benieuwd of er nog iets leuks stond in het artikel. Dat was eigenlijk heel interessant en goed geschreven, maar wel een beetje een open deur. Die korte opinie vond ik erg raar. Alsof iedereen die een technische studie doet meteen een autist is. Het artikel over Xavier Martin die al veertig jaar in de mensa eet vond ik heel erg leuk. Interessant om het verhaal achter zo’n man te lezen. Ik zou wel een agenda willen zien met wat er te doen is voor studenten. De cultuurpagina is nu wel erg beperkt, met maar vier tips. Het zou meer zoals het prikbord moeten zijn, maar dat is nu niet erg gericht op studenten. De lezingenladder vind ik wel heel leuk. De lay-out ziet er wel goed uit, en de foto’s bij dat artikel over de mensa-eter vond ik erg goed. Folia Magazine zou wat meer op studenten gericht moeten zijn. Bijvoorbeeld met goede studeerplekken en waar je lekker koffie kan drinken in de buurt.’ yyy tekst en foto Robrecht de Vocht

De drones komen!

Kunnen onbemande luchtvaartuigen terrorisme tegengaan? Zijn ze ethisch verantwoord en gaan ze niet in tegen het internationaal recht? Leiden drones tot een nieuwe wapenwedloop? Lezing over de functie van drones in de ‘war on terror’ en de rol van de Verenigde Staten hierin. Spreker o.a. Kees Homan (militair expert Clingendael Instituut). I.s.m. SIB-Amsterdam. CREA Theater | Studenten gratis, overigen E 5,- | Reserveren niet mogelijk

wo 3 | 20.00 uur | film

Green Docs

Documentaire The Island President (Jon Shenk, 2011) vertelt het verhaal van president Mohamed Nasheed van de Malediven. Zijn land wordt bedreigd door de stijgende zeewaterspiegel als gevolg van de klimaatverandering. De documentaire laat zien voor welke grote beslissingen hij staat. Sprekers o.a. Ralien Bekkers (jongerenvertegenwoordiger Duurzame Ontwikkeling VN). CREA Theater | Studenten gratis, overigen E 5,- | Reserveren niet mogelijk

www.crea.uva.nl

deining ‘Niemand wordt kwaad wanneer wordt vastgesteld dat de afwezigheid van vaders een belangrijke oorzaak is van jeugdcriminaliteit.’ Socioloog HERMAN VUijSJE vindt de discussie over de sekse van pleeg- en adoptieouders wel degelijk legitiem, in NRC Weekend. ‘Een ouder mag een kind leren dat alle Feyenoorders kakkerlakken zijn en dat de stad Rotterdam een verdorven plek is.’ Volgens moleculair bioloog ROSANNE HERTZEBERgER doen ouders wel meer kwaad dan kinderen laten besnijden, in NRC Weekend. ‘Bij gebrek aan een kritische analyse van de cijfers, kan de illusie voortbestaan dat het eigenlijk nog niet zo slecht gesteld is op de velden, ja zelfs dat het de goede kant op gaat.’ Lector Sport, Management & Ondernemen JAN JANSSENS stelt dat de afname van

geweld op de voetbalvelden schijn is, in NRC Weekend. ‘Ik vond enkele hyperlinks in de tekst en toen ik het door een plagiaatmachine van de universiteit liet halen, bleek dat er grote delen waren gekopieerd van Wikipedia. Maar tijd om de tekst te herschrijven was er niet.’ Volgens DANIëL VAN DER MEER is de prestatiedruk bij grote uitgeverijen ongezond hoog, in De Groene Amsterdammer. ‘Ik vond politiek helemaal niets.’ Voor SP-kamerlid RENSKE LEijTEN was de studie politicologie geen pretje. Een studie Nederlands bleek een betere keuze, in Volkskrant Magazine. Opvallende quotes uit de afgelopen week van (voormalig) HvA’ers en UvA’ers. Iets leuks gezien, mail het naar [email protected].

FoliaMagazine

39