De HungariaHuizen Reisgids. over Noordoost-Hongarije

De HungariaHuizen Reisgids over NoordoostNoordoost-Hongarije

Inhoudsopgave Over Noordoost-Hongarije

3

Watersport, avontuur en Pálinka

7

Puur genieten in Noordoost-Hongarije

14

Ontdekken, beleven en genieten in Zemplén

17

De geschiedenis van Szentistván

24

Dorpen en stadjes op de noordelijke poesta

25

De parkachtige noordoostpunt van Hongarije

29

Boedapest; de Parel aan de Donau

32

Stadswandeling door Boedapest

34

Filmtour door Boedapest

39

Hortobágy Nationale Park

41

Over het dorpje Sály

42

Over de provincie Jász-Nagykun-Szolnok

43

Activiteiten in Noordoost-Hongarije

44

Termen en gebruiken

49

Goulashsoep voor 5 personen

50

Páprikás Krumpli

51

Markten en restaurants

52

Thermaalbaden

53

Vissen

54

©HungariaHuizen.nl/Boedapest-Hongarije.nl

2

Over NoordoostNoordoost-Hongarije Noordoost-Hongarije is ruwweg het gebied dat ligt ingesloten tussen de Hortobágy poesta en het Tiszameer in het zuiden, de Roemeens-Oekraïense grens in het oosten en in het noorden de heuvels van Bükk en Aggtelek en de Matra bergen.

Noordoost-Hongarije is een gebied van uitzonderlijke natuurlijke schoonheid, vooral door de dichte beukenwouden van Bükk, de druipsteengrotten van Aggtelek, het watervogelparadijs bij het Tiszameer en twee bijzondere en bekende wijngebieden.

De grootste en belangrijkste provincie in dit gebied is Borsod-Abaúj-Zemplén. De provincie is een samenvoeging van de provincies Borsod-Gömör-Kishont, Abaúj-Torna en Zemplén. In 1920 verloor Hongarije door het Verdrag van Trianon 92 procent van Gömör-Kishont, 72 procent van Zemplén en 48 procent van Abaúj-Torna aan de nieuwe republiek Tsjecho-Slowakije. Borsod en het restant van Gömör-Kishont zijn daarna direct samengevoegd.

In 1950 werd dit aangevuld met de restanten van Zemplén en Abaúj-Torna. Borsod-Abaúj-Zemplén is een provincie van extremen. U vindt er de op twee na grootste stad en de op één na grootste agglomeratie van Hongarije. Aan de andere kant komt u er vele gehuchtjes met 200 inwoners of minder tegen.

Provincies in Hongarije heten eigenlijk comitaten. In het Hongaars ‘Vármegye’ of ‘kastelenprovincie’ of ‘kastelengraafschap’, aangezien alle landerijen eigendom waren van een kasteelheer. Elk van de drie historische provincies lag rond een kasteel.

Zo is Borsod vernoemd naar de kasteelheer Bors. De naam ‘Borsod’ betekent ‘van Bors’. Deze naam heeft een Turkse herkomst en betekent ‘peper’. Hij wordt tegenwoordig niet meer gebruikt als persoonsnaam. Het kasteel zelf was een mottekasteel (een burchttype uit de middeleeuwen, gemaakt van hout op een kunstmatig aangelegde grondheuvel, de zogenaamde motte) en stond in de buurt van Edelény.

Abaúj is een afkorting van de naam van een kasteel, de Abaújvár. Aba refereert aan de familie Aba, die dit gebied in de middeleeuwen regeerde. ‘Új Vár’ betekent ‘nieuwe burcht’. Dit kasteel stond in de buurt van het dorpje Abaújvár.

Ook Zemplén is vernoemd naar een kasteel. De naam is afgeleid van het Slowaakse woord ‘zem’ en betekent aarde of land. Het kasteel, zoals de naam al impliceert, was ook een mottekasteel. U ziet de restanten bij het Slowaakse dorpje Zemplín.


3

De hoofdstad van Zemplén was, tot Trianon van kracht werd, Sátoraljaújhely en die van AbaújTorna was Szikszó. De voormalige hoofdstad Kassa (Kosice in het Slowaaks) lag ineens op het grondgebied van Tsjecho-Slowakije.

De huidige provinciehoofdstad Miskolc is de op twee na grootste stad van Hongarije en staat vooral bekend als industriestad. Miskolc ligt aan de voet van de Bükkheuvels en het Cserehát- en Zempléngebergte. Deze bergen lopen uit in de Grote Hongaarse Laagvlakte, de Nagy Alföld.

Borsod-Abaúj-Zemplén is vanuit geografisch oogpunt een van de meest diverse provincies van Hongarije. Het ligt op het ontmoetingspunt van de noordelijke bergen en de Hongaarse Laagvlakte. In Bükk (Istállós-kő, 959 meter), Zemplén (Nagy-Milic, 894 meter) en Aggtelek (Vecsem-Bükk grot, 236 meter diep) vindt u enkele van de hoogste toppen en diepste grotten van Hongarije. Het zuidelijke deel met de roemruchte poesta en het flora- en faunarijke Tiszameer is vlak.

Borsod-Abaúj-Zemplén is rijk aan bruinkool. Hierdoor werd het een van de leidende industriële gebieden tijdens het socialisme. Borsod werd het Roergebied van Hongarije, wat vooral zichtbaar was, en is, in Miskolc en Tiszaújváros, het voormalige Leninváros. De mensen trokken in rap tempo naar de steden. Na de val van de muur in 1989 en de omwenteling in 1990 raakte de zware industrie in een crisis en nu ligt de focus meer op toerisme.

De wijnliefhebbers kennen Borsod waarschijnlijk van twee beroemde wijngebieden: de wijngaarden van Eger en de druivenheuvels van Tokaj-Hegyalja. Hier zien de beroemde Egri Bikavér, de stierenbloedwijn uit Eger, en de heerlijke Tokajer volfruitige, zware dessertwijnen al vanaf de 16e eeuw het levenslicht.

De stierenbloedwijn ontleent zijn naam aan de vrouwen van Eger. Zij schonken de wijn aan de Turkse belegeraars, die als moslim niet mochten drinken, onder het mom van krachtenversterkend stierenbloed. Het gevolg laat zich raden.

Een ander verhaal luidt dat juist de Hongaren de wijn dronken voor ze ten strijde trokken en daardoor met rooddruipende baarden en woeste schreeuwen de Turken aanvielen. De Turken dachten daardoor dat de Hongaarse krijgers stierenbloed gedronken hadden en gingen op de vlucht. Hoe het ook zij; u kunt zowel in Eger als Tokaj wijnkelders bezoeken, rondleidingen krijgen en natuurlijk wijnproeven.

Vogelspotters en vlinderliefhebbers komen in Noordoost-Hongarije perfect aan hun trekken. Zowel in het Bükk Nationale Park als op de Hortobágyi Poesta leven, broeden en trekken honderden, misschien wel duizenden vogelsoorten. Hortobágyi is in voor- en najaar een belangrijke pleisterplaats voor kraanvogels. Overdag verzamelen ze voedsel in de omgeving, ’s avonds vliegen


4

ze terug naar het natuurgebied. In Sály, een dorpje aan de zuidkant van Bükk, komen meer dan zestig soorten vlinders voor. Alles bij elkaar kunt u meer dan driehonderd verschillende vlindersoorten ontdekken in Sály/Látor. Verder leven in dit gebied de zwarte ooievaar en bijna tweehonderd bijzondere uilensoorten.

In de middeleeuwen behoorde pakweg tweederde van het grondgebied toe aan de Kroon. De rest werd bestuurd door clans, zoals de Miskóc clan die later haar naam gaf aan de stad Miskolc. Het gebied rondom de kastelen werd grotendeels bewoond door kasteelhorigen en immigranten, zoals Tsjechen en Duitsers. Vanaf de 12e eeuw kwam meer en meer grondgebied in handen van adellijke families en de kerk. Het grootste deel van Borsod werd geregeerd door de Bors-Miskóc clan, terwijl Abaúj het landgoed van de Aba clan was. Vanaf de 14e eeuw was het grootste deel van Noordoost-Hongarije in handen van een klein groepje edelen. Koning Róbert Károly versterkte zijn eigen macht door hun macht in te perken. Een van zijn grootste vijanden, Amadé van de Aba clan, was min of meer de dictator over Noord-Hongarije. De koning versloeg hem in de Slag bij Rozgony in 1312 en veroverde zo de macht over NoordHongarije terug.

De verschillen tussen steden en dorpen werden pas goed zichtbaar tijdens de regeerperiodes van de Anjou in Hongarije in de 14e eeuw. In Borsod en Abaúj werden de Vrije Koninklijke Steden Miskolc en Kassa machtig. Het Diósgyőri kasteel beleefde haar bloeitijd onder koning Lodewijk de Grote (Nagy Lajos), want het was een van zijn de favoriete residenties.

Borsod-Abaúj-Zemplén werd na 1526 zeer belangrijk. Koning Nagy Lajos werd bij Mohács in de pan gehakt door de Osmanen en schoot het leven er bij in. De Turken bezetten vervolgens een groot deel van Hongarije, tot aan Boedapest toe. Nadat de Habsburgse generaal Raimundo Montecuccoli de Turkse grootvizier Ahmed Köprülü versloeg in de Slag bij Szentgotthárd in 1664, bliezen de Turken de aftocht.

Hongarije werd ingelijfd door de Habsburgers en Borsod ontwikkelde zich tot de belangrijkste basis van het verzet tegen Wenen. Zo bezat de familie van Frans Rákóczi II (de leider van de opstand tegen de Habsburgers begin 18e eeuw) landgoederen in Borsod en werd de revolutie hiervandaan georganiseerd.

De verzetsstatus werd vastgehouden tot de zogenaamde ‘Ausgleich’ in 1867. Hongarije werd een gelijkwaardige partner van Oostenrijk in plaats van een provincie en een tijd van voorspoed brak aan.


5

Op cultureel gebied zijn er aanwijzingen dat de Reformatie aan haar trektocht door Hongarije begon vanuit het noordoosten. Veel belangrijke figuren uit de Verlichting, zoals politicus Lajos Kossuth en taalhervormer Ferenc Kazinczy groeiden op in Noordoost-Hongarije.

Na het van kracht worden van het Verdrag van Trianon bleef alleen Borsod volledig van Hongarije. Vijftig procent van Abaúj en tweederde van Zemplén werden Tsjechoslowaaks. De restanten werden bij Borsod gevoegd.

Op 2 november 1938 kreeg Hongarije, na een zogenaamde scheidsrechterlijke uitspraak door NaziDuitsland en Fascistisch Italië, de controle terug over de Slowaakse gebiedsdelen. Kassa was tijdens de Tweede Wereldoorlog de hoofdstad van Abaúj-Torna. Na de oorlog werden de grenzen van voor 1938 hersteld.

Noordoost-Hongarije is toeristisch nog behoorlijk in ontwikkeling. De natuur, cultuur en ruimte zijn onbedorven door het massatoerisme. Het leven in de dorpen verloopt volgens de bewoners ‘lassan és csendes’, oftewel ‘langzaam en rustig’. En daar zijn wij het roerend mee eens.


6

Watersport, avontuur en Pálinka Bohemien zomeren aan het Tiszameer Het Tiszameer meet 127 km² en is na het Balatonmeer het grootste meer van Hongarije. Het is in de jaren ’60 van de vorige eeuw ontwikkeld als irrigatiesysteem voor de Grote Hongaarse Laagvlakte. Na het bouwen van een dam met een waterreservoir in de rivier de Tisza bij het dorpje Kisköre werd het waterpeil in 1978 bijna 2 meter verhoogd. Het laatste deel van het plan, een verdere verhoging van het waterpeil met 1,5 tot 2 meter, werd nooit uitgevoerd.

Het irrigatieplan werd volgens goed communistisch gebruik geëvalueerd. Hierbij kwam men op het idee van de ontwikkeling van het Tiszameer. Het doel was drieledig: de Hongaarse zoetwatervoorraad veiligstellen, het milieu beschermen en het toerisme ontwikkelen.

De Tisza Het Tiszameer wordt gevoed door de rivier de Tisza, die langs het meer stroomt. De Tisza is de belangrijkste zijrivier van de Donau. De rivier ontspringt in de Beskiden op Oekraïens grondgebied en heeft de Witte en de Zwarte Tisza als bronrivieren. Vanaf Tiszabecs in het noordoosten van Hongarije vormt de Tisza 25 kilometer de grens tussen Hongarije en Oekraïne. Vanaf Szatmárcséke stroomt de Tisza 70 kilometer door Hongarije, waarna de Szamos in de Tisza uitkomt. Na Lónya volgt weer een grenstraject: 17 kilometer grens met Oekraïne en dan 5 kilometer met Slowakije.

Hierna buigt de Tisza bijna 90 graden af naar het zuiden. Ze stroomt langs het beroemde Tokaj, voedt het Tiszameer en vervolgt haar weg langs de industriestad Szolnok en de universiteitsstad Szeged. Bij Szeged stroomt de Tisza de Vajdaság (Vojvodina) in en mondt na 160 kilometer tussen Újvidék (Novi Sad) en Belgrado uit in de Donau.

Vogelreservaat We mogen blij zijn dat het laatste deel van het irrigatieplan nooit is uitgevoerd. Dat had betekend dat de eilandjes die in het Tiszameer liggen onder water hadden gestaan. De eilandjes in het meer zijn een belangrijke natuurlijke leefomgeving voor vogels, net als de beschermde rietvelden van het Tiszavalkibekken aan de noordkant. Zij vormen nu de jachtgronden van de keizerarend, de witstaart arend en de schreeuwarend.

Vogelspotters gaan vanuit Poroszló met een bootje naar een houten wandelpad van 1,5 km midden in het meer. In de zomer kan het er bloedheet worden, omdat de broeierige warmte tussen het riet blijft hangen. Aan het eind van het pad staan 2 houten huisjes. Vanuit de huisjes heeft u een prachtig uitzicht op het Tiszavalkibekken, de Kilencclyukú brug en natuurlijk de vogels en waterlelies. Aan de andere kant is een uitkijktoren voor een overzicht van bovenaf over deze bijzondere waterwereld.


7

Avontuur per kano Port Albatrosz is een haventje in Tiszafüred, de grootste stad aan het Tiszameer. Er ligt een batterij kano’s, roeiboten en motorbootjes. Hiervandaan kunt u het Tiszameer vanaf het water verkennen.

Een tochtje met een Hongaars sprekende gids is een belevenis. Ze nemen u mee naar een eilandje waar een pad is uitgehakt tussen de meer dan honderd jaar oude wilgenbomen. De gidsen zijn echte natuurliefhebbers en kunnen veel vertellen over de flora en fauna in dit deel van het meer.

Een half uurtje wandelen brengt u bij een eeuwenoud meertje. De rust en de stilte zijn overweldigend. De broeierige warmte, de klamme zware lucht en de reuzenbomen geven u het gevoel dat u in de tropen bent. Ooievaars en reigers voorzien in alle rust in hun maaltijd, de insecten zijn hier groter dan elders in Hongarije en de vochtig zware lucht, gecombineerd met de reuzenbomen en de lianen, creëren een tropisch sfeertje.

Als u alleen op stap gaat, is een goede kaart noodzakelijk. De watergangen, kreekjes en beekjes vormen een ware doolhof en verdwalen is niet moeilijk. Kanovaren is populair en in de warme zomer een goede tijdsbesteding. Op het water is het namelijk een stuk minder warm dan op het land. De gestreste mens komt hier gemakkelijk tot rust.

De zoutroute Even buiten Tiszafüred ligt de oude zoutroute. Dit was in de 19e eeuw de belangrijkste handelsroute van Debrecen naar Boedapest en is vernoemd naar het belangrijkste artikel: zout. Het zout werd met boten aangevoerd vanaf Máramaros en in Tiszafüred op boerenwagens geladen. Van daar ging het met paard en wagen naar Boedapest.

De route loopt van oost naar west, met af en toe een kronkel waar men om de moeraslanden heen moest. In de jaren ’30 van de vorige eeuw zijn er wegen aangelegd, behalve op een stukje van 11 à 12 kilometer tussen het in het westen liggende kanaal en de Patkós herberg bij Tiszafüred.

De huidige route van Boedapest naar Debrecen, de 33, is om het Egyek-Pustakócs moeras heen gelegd. Daarom is dit deel van de oude zoutroute in originele staat gebleven. Het vormt gelijk ook de provinciegrens en de grens van het Hortobágy nationale park. De oude zoutroute is de ruggengraat van de wandelroutes door dit stukje van het nationale park. U kunt al wandelend en fietsend kennis maken met de natuurlijke en culturele curiositeiten van het Egyek-Pustakócs moeras.


8

Pusztakócs moeras Ten westen van de oude zoutroute ligt een uniek, verborgen stukje natuur: het Egyek-Pusztakócs moeras. Het is verbazingwekkend dat vlakbij een drukke badplaats als Tiszafüred zoveel rust heerst.

Op de kruising van de afslag naar Egyek is in de vroegere Patkós herberg het bezoekerscentrum van het Egyek-Pusztakócsi moeras. Het landschap in dit deel van Hortobágy is glooiend en daardoor gevarieerder dan het landschap ten oosten van het moeras. Ooit was het moeras 20.000 hectare groot. Het werd gevoed door de overstromingen van de Tisza en fungeerde als natuurlijk waterreservoir.

Na het reguleren en inkorten van de Tisza met 478 kilometer door graaf István Széchenyi tussen 1846 en 1880, ontstond een groot aantal dode rivierarmen. Het verval van de rivier verdubbelde bijna tot 6 centimeter per kilometer. Het water wordt daardoor sneller afgevoerd, waardoor het Egyek-Pusztakócsi moeras kleiner werd.

U kunt de oude zoutroute langs het moeras wandelen of fietsen. Dit laatste is niet aan te raden als het flink geregend heeft, want dan verandert het pad is een moeras. Halverwege kunt u via de 1 kilometer lange, houten Dongaút de Fekete-Rét (de zwarte weide) inlopen.

U wandelt via het houten wandelpad door het moeras en krijgt de gelegenheid de unieke natuur van dichtbij te bekijken. Bijzondere planten hier zijn, bijvoorbeeld, beschermde watermossen, verschillende rietsoorten en waterlelies.

Dit is ook het jachtgebied van de witstaart arend en de purperreiger. In het gras hoort u de kwartels en aan de rand van de meertjes ziet u de grutto’s naar voedsel zoeken. Verder grazen hier de beroemde grijze Marha koeien met hun karakteristieke hoorns. Als u geluk heeft, maakt u op dit stukje poesta kennis met de beroemde Hongaarse grijze Marha koeien met hun karakteristieke hoorns. Een ding is zeker: de rust, de stilte en de vreedzaamheid zijn indrukwekkend.

Aan het eind van het wandelpad is een hut voor vogelspotters en u moet niet verbaasd opkijken als u daar een flinke verzameling geavanceerde verrekijkers met hun eigenaren tegenkomt. Vanuit de toren heeft u een prima uitzicht over dit kleine, maar mooie stukje Hortobágy. U ziet de bruine kiekendief jagen boven de weiden en de zilverreigers vissen in het moeras. U raakt gegarandeerd onder de indruk van de rust, de stilte en de vreedzaamheid die dit stukje poesta over zich heeft.


9

Vogelreservaat Bijna aan het eind van de route staat de Górés boerderij. De boerderij is in bedrijf en doet daarnaast dienst als opvangstation voor gewonde roofvogels. Ze bestrijden vanuit Górés de illegale handel in roofvogels. In beslag genomen dieren worden in het vogelstation opgelapt en krijgen hun vrijheid terug. Van de 11 keizer arenden die sinds 1993 in het station verbleven, zijn er 3 in dit deel van de Hortobagy poesta blijven wonen.

Górés is een typische boerderij van de poesta. Hij is gebouwd in de periode tussen beide Wereldoorlogen. Na de Tweede Wereldoorlog vervulde de boerderij diverse functies. Tot aan de omwenteling in 1989 was het een fokkerij voor ganzen en parelhoenders. Daarna werd de boerderij gekocht door het nationale park en gerenoveerd.

De meeste gewonde en bevrijde roofvogels van Hongarije worden op deze boerderij verzorgd en vertroeteld voor ze weer worden vrijgelaten. Daarnaast verzorgen ooievaarspecialisten hier elk jaar jonge, gewonde ooievaars. Een aantal van hen komt hier terug om te broeden als ze volwassen zijn.

Górés vervult nog een andere maatschappelijke functie. Een aantal jongeren dat lichte vergrijpen heeft begaan, voert hier een taakstraf uit. Op deze manier hoopt de Hongaarse overheid ze meer besef voor het leven om hen heen bij te brengen.

Meggyes csárda Terug op de 12 kilometer lange wandelroute door het moeras, komen we aan het eind bij de oude Meggyes csárda. Deze herberg is vernoemd naar het bos met kersenbomen waar hij naast staat. Het was in de 19e eeuw een pleisterplaats voor de cowboys die het vee richting de markten in Boedapest dreven. De herberg stamt uit de tweede helft van de 18e eeuw en is gebouwd door de gemeente Tiszafüred. Hij stond strategisch aan de route die Debrecen met het Tiszameer en Boedapest verbond, maar sinds de aanleg van weg 33 komt er bijna niemand meer. Boeren, herders en jagers kwamen nog in de herberg, maar bleven na enkele jaren ook weg.

De Meggyes herberg is een van de laatst overgebleven herbergen uit een netwerk van meer dan 40 herbergen door de hele Hortobágy uit het begin van de 19e eeuw.

De vuurplaats met open schoorsteen verwarmde zowel de herberg als het huis van de herbergier. De beste man stond zelf achter een hekwerk van stevige houten spijlen (een kármentő) om hem tegen rondvliegende glazen en kruiken te beschermen.


10

De herbergen van vroeger leverden alleen drank en onderdak. Eten moesten de bezoekers zelf meebrengen. De herbergier kende iedereen en wist alles. Reizigers vertelden hem het laatste nieuws en hij vertelde het door aan iedereen die het weten wilde. Zo fungeerde de herberg voor de lokale bevolking als een soort nieuwsfabriek.

De Meggyes herberg ademt een authentieke sfeer van 200 jaar geleden uit. De bijenkorfoven werkt nog steeds en aan de muur hangen herdersjassen van schapenvacht, alsof de herders ze net afgelegd hebben om een pint te drinken. De oude leren kruiken van de veehoeders lijken klaar te hangen om gevuld te worden met wijn of water voor het vervolg van hun dorstige tocht over de puszta. De Meggyes csárda zou zo mee kunnen spelen in een kostuumfilm over het Hongarije van de 19e eeuw. Het is een leuk plekje om even de sfeer van de oude cowboytijden op te snuiven. Het enige lastige is dat de herberg alleen op afspraak te bezoeken is.

Zwemplezier Ten noordoosten van het Tiszameer ligt het vroegere Leninstad, nu Tiszaújváros geheten. Aan de rand van de stad staat een volledig gerenoveerd thermaalbad. Een medisch centrum, helend thermaalwater, een grote zonneweide en een golfslagbad verzorgen de bezoeker tot in de puntjes. Veel ouderen komen voor het jodium houdende thermaalwater.

De meeste jongeren vindt u in het golfslagbad, of bruin bakkend op de zonneweide. Wie nog energie over heeft, kan op de atletiekbaan achter het zwembad rondjes gaan rennen, of een partijtje voetbal spelen op het voetbalveld. Zoals in elk Hongaars zwembad zijn er vele langós, palacsinta en pizza kramen, zodat u de inwendige mens goed kunt verzorgen.

Watersportparadijs Abádszalók ligt een half uurtje ten zuiden van Tiszafüred. Hier ontstond door de dam in de Tisza een meer van 14 km². Waterskiën, met speedboten racen, scheuren op jetski’s, zeilen, surfen en zwemmen, het kan hier allemaal.

Bij de Attila Baai vindt u het grootste openbare strand van het Tiszameer met een megaglijbaan, strandtentjes, cafés en restaurants. De jaarlijkse ‘Zomer van Abádszalók’ is een evenementenprogramma met tentoonstellingen, concerten, bootparades bij maanlicht, een zwemwedstrijd over het meer en een zeilrace.

Op 20 augustus, de belangrijkste feestdag van Hongarije, wordt het programma afgesloten met een feest ter ere van de heilige István, de eerste koning van Hongarije.


11

Abádszalók is dé plek waar het gebeurt bij het Tiszameer. De stad is een samentrekking van de dorpjes Abád en Szalók en kreeg in 2005 stadsrechten. Abádszalók ligt tussen Szolnok en Tiszafüred in, ongeveer een half uur rijden ten zuiden van Tiszafüred.

In de zomer kun je hier waterskiën, met speedboten racen, toeren op jetski’s, zeilen, surfen en zwemmen in het ondiepe water.

Het grootste openbare strand van het Tiszameer ligt in Abádszalók bij de Attila Baai. Bij de Attilabaai staat een reuzenglijbaan die uitkomt in het ondiepe water. Op en achter de dijk zijn strandtentjes, cafés en restaurants en in Abádszalók is een echte jachthaven. Hier kunt u uw boot afmeren en gaan meegenieten van het drukke strandleven aan het Tiszameer.

Elk jaar rond half augustus is er een grote zeilrace op het meer die start in Abádszalók. De race gaat over het hele Tiszameer en is populair bij zeilers dankzij de goede zeilcondities op het Tiszameer.

Daarnaast is er in de zomer een serie evenementen onder de vlag ‘De Zomer van Abádszalók’. U kunt hier genieten van concerten, tentoonstellingen, bootparades bij maanlicht en een zwemwedstrijd naar de overkant van het Tiszameer. Uiteraard wordt 20 augustus niet vergeten: ter ere van Szent István is er een groot festival dat ook gelijk ‘De zomer van Abádszalók’ afsluit.

Kersentuin Stel u een plaats voor waar de lucht zwanger is van de geur van kersenbloesem. Elke straat en elke tuin geurt naar kersen. U bent in Nagykörű, de bloem van de Tisza en de plek waar de beroemde cseresznye (kersen) pálinka gemaakt wordt.

Nagykörű ligt op de rechteroever van de Tisza en de overtocht met de gammele pont is een belevenis op zich. De geschiedenis van de kersen in Nagykörű begint aan het eind van de 19e eeuw met György Petrovay. Hij maakte de beroemde Germersdorf kers geschikt voor consumptie. Nu beschikt Nagykörű over de grootste kersenboomgaard van Hongarije waar 77 verschillende soorten kersen groeien.

Nagykörű heeft als bijnaam ‘De kersentuin van Hongarije’ en ligt een eind ten zuiden van het Tiszameer. In april maakt u hier rondritten met paard en wagen door tweehonderd hectare bloeiende kersenboomgaarden en in juni of juli eet u kersen die bijna 4 centimeter groot zijn. In totaal vindt u er minstens honderd verschillende soorten kersen.


12

Elk jaar in juli is er het kersenfestival waarbij bekende wijnhandelaren demonstraties houden en de tafels vol staan met visgerechten, kazen en andere traditionele lekkernijen. Dit alles wordt gecompleteerd met optredens en tochtjes over de rivier de Tisza.

Een bijzondere plek in Nagykörű is het Tájház. Dit landhuis was vroeger de woonplaats van een maïshandelaar. Nu vindt u er een interessante collectie rieten manden (sommige meer dan honderd jaar oud), archeologische voorwerpen uit de regio, gebruiksvoorwerpen van het boerenleven uit de 19e eeuw en kleding van de lokale herders.

U kunt er leren broodbakken in een officiële kémény, kaas maken van geitenmelk, mandenvlechten van wilgentakken of stro en de pálinkastokerij bezoeken, waar ze (hoe kan het ook anders) pálinka stoken van kersen. De ‘Bloem van de Tisza’ is klein, maar liefhebbers van cultuur en folklore mogen haar zeker niet vergeten.

Het Tiszameer biedt aan de ene kant een oase van rust en natuur en aan de andere kant een actief strandleven. De sfeer is er bohemien Hongaars en de mensen doen echt en authentiek aan. De bijzondere natuur nodigt uit tot een boeiende ontdekkingsreis.

Daarnaast zijn de watersportmogelijkheden beter dan aan het Balatonmeer, omdat je bij het Tiszameer ook met speedboten en jetski’s mag varen. Het is daarom niet zo gek dat veel Hongaren hun vakantie liever aan het Tiszameer vieren dan aan het Balatonmeer. Een voorbeeld dat wij zeker kunnen volgen.


13

Puur genieten in NoordoostNoordoost-Hongarije Hongarije is vooral bekend van de bohemien aandoende hoofdstad Boedapest (waarover later meer) en het Balatonmeer. Wie Hongarije wil leren kennen zoals het vroeger was, hoeft maar even verder te gaan. Welgemeende gastvrijheid, landelijke rust en goulashsoep volgens eeuwenoud recept zijn niet ver van de bruisende hoofdstad te vinden.

Miskolc-Tapolca Miskolc is de grootste en belangrijkste stad in Noordoost-Hongarije. De stad lijkt bij binnenkomst vooral uit industrie te bestaan, maar heeft enkele mooie plekjes. Een ware belevenis vol avontuur is het gerenoveerde thermale grottenbad in Miskolc-Tapolca.

Het licht radioactieve water en de kristalheldere lucht in dit wonder der natuur hebben een heilzame werking op zenuwstelsel, hart en maag. Speciale lichteffecten en een onderaardse rivier maken zwemmen in de grotten natuurlijk heel bijzonder.

Uniek theater In Miskolc staat de Diósgyőri Vár. Het is een hele toer om deze kasteelruïne te vinden, want hij staat slecht aangegeven en is strategisch verborgen, maar uiteindelijk torenen de vier gerestaureerde torens majestueus boven u uit. Via een haast onmogelijk trap kunt u een van de torens opklimmen genieten van het uitzicht over de stad. De mooie oude gebouwen vormen een schril contrast met de 20e eeuwse betonflats.

In de zomer is de Diósgyőri Vár het toneel van concerten en theatervoorstellingen in de openlucht. De met kastanjebomen afgezette wandelpromenade richting de Vár is aan weerskanten bezaaid met eettenten, dus honger en dorst hoeft u hier zeker niet te lijden.

Sissi Na de onderdompeling in het geneeskrachtige water of een bezoek aan de Vár, kunt u met een smalspoortreintje door het Bükk-gebergte rijden richting Garadna. Een belangrijke halte is Lillafüred. Het slothotel Palota lijkt meer op een keizerlijk paleis dan op een hotel en heet dan ook terecht Palota. U waant zich terug in de tijd van keizerin Sissi.

Veel mensen denken, en misschien ook wel terecht, dat het hotel ooit een keizerlijk paleis is geweest. Het is echter in de jaren ’20 van de vorige eeuw gebouwd als hotel en heeft veel authentieke kenmerken uit die tijd bewaard. Achter het hotel ligt een mooi park en in de omgeving kunt u wandelen door circa 20.000 hectare woud.


14

Lillafüred wordt omgeven door heuvels van 600 tot 700 meter hoog. Het kent daardoor in de warme Hongaarse zomer een aangename temperatuur. Botanici kunnen hier meer dan 2000 soorten planten bestuderen, waaronder enkele soorten orchideeën, en er leven zoals overal in Bükk vele soorten vogels.

Naast het hotel gaat een pad naar beneden naar een waterval. In de omgeving zijn druipsteen- en tufsteengrotten, zoals de Annagrot en de St. Istvángrot. De Annagrot is een druipsteengrot, gevormd uit kalktufsteen. De lucht in de St. Istvángrot schijnt heilzaam te werken op longziektes als astma.

Slothotel Palota in Lillafüred ligt aan het 1,5 kilometer lange Hámori-meer. In de zomer kunt u hier naar hartenlust toeren op een waterfiets over het verkoelende water, of een eindje roeien. Wie op het goede moment in de herfst in Lillafüred is, mag de spectaculaire herfstkleuren zeker niet overslaan. Lillafüred is om deze redenen een geliefde stek bij Hongaarse en buitenlandse toeristen.

Schilderachtig Mezőkövesd is samen met de dorpjes Tárd en Szentistván de thuisbasis van de Matyó. De Matyó is een van de kleinste bevolkingsgroepen van Hongarije. Ze zijn in heel Hongarije beroemd vanwege hun met prachtige borduursels versierde en zeer kleurrijke kledij en unieke schilderingen. Op zowel de heren- als de dameskostuums worden met bonte garens mooie bloemmotieven geborduurd.

Achter de hoofdstraat in Mezőkövesd ligt het Hadas district. De tijd lijkt in dit beschermde dorpsgezicht stil te hebben gestaan. Gaat u in elk geval naar het huis van Boris Kísjankó, een dame die het borduren tot kunst heeft weten te verheffen. In het huis hangen vooral foto’s, het echte borduurwerk bewondert u in het Matyómuseum in de hoofdstraat van Mezőkövesd.

Een bijzonder huisje in het Hadas district is de winkel van de heer Kovács. Hij verkoopt er prachtig beschilderde houten dienbladen, kunstig versierde eieren, tafels en stoelen, poppen en flessenstoppen. Ook de pottenbakker bakt zijn waren in traditionele stijl. Zeker in de weekenden en op nationale feestdagen, is het Hadas district zeer de moeite waard.

Gebruikt Op woensdag is in Mezőkövesd de wekelijkse Használtcikk piác. Op deze markt voor gebruikte goederen brengen professionele marktlui, maar ook de dorpelingen, hun nieuwe en tweedehands spulletjes aan de man. Uiteraard ontbreken ook de buffetjes met traditionele Hongaarse broodjes en Lángos, een grote krakeling met zure room, niet.

Na een bezoek aan de markt is het prima stoom afblazen in thermaalbad Zsóry Fürdő in Mezőkövesd. Lekker drijven in het geneeskrachtige water, maar afkoelen zal u nog niet meevallen in water met een temperatuur van achtendertig graden. Toch is het heerlijk om na een kwartiertje uit het water te stappen en de mineralen op uw huid te zien glinsteren.


15

Zuiver water Vanuit het toeristische Szilvásvárad rammelt er een treintje naar de Szalajka waterval. Mocht de trein voor uw neus vertrekken, dan kunt u de vier kilometer lange route ook lopen. U volgt de Szalajka rivier omhoog en wandelt achtereenvolgens langs een hertenkamp, kweekvijvers voor forel waarin het water zo helder is dat u de bodem kunt zien en een jachtmuseum. Het klaterende water van de Szalajka waterval geeft een gevoel van rust.

U zult er waarschijnlijk Hongaren zien die een bekertje in de waterval houden en het water vervolgens drinken. Het water uit de waterval is gezuiverd door het leisteen en zó zuiver dat u het zonder problemen kunt drinken. Het smaakt stukken beter dan het Hongaarse leidingwater.

U kunt met de trein terug en na vier kilometer boemelen zult u hele schoolklassen de bossen in zien duiken. Er is hier namelijk een avonturenbos, waar kinderen als moderne Tarzans door de bomen zwieren. Ook zijn er trampolines, klimwanden en een bobbaan. Een eindje buiten Szilvásvárad staat de Millennium Toren. Vanuit deze uitkijk toren heeft u een schitterend uitzicht over de schilderachtig groene Szalajka-vallei.

Het Bükk Nationale Park Szilvásvárad is een prima vertrekpunt voor wandelingen en fietstochten door het Bükk Nationale Park. De fanatieke wandelaars en fietsers kunnen naar Eger of zelfs helemaal naar Mezőkövesd. Het Bükk-gebergte is een nationaal park en in het noorden van Borsod-Abaúj-Zemplén.

Bükk is een uniek vogel- en vlindergebied. U kunt op het op 900 meter hoogte liggende Bükkplateau uitstekend wandelen en fietsen. De door mensen bewoonde wereld lijkt hier naadloos over te gaan in een natuurlijke habitat. Of plaatsen die de meeste mensen nooit zullen zien, zoals de kalkbranders.

Het Aggtelek Nationale Park U vindt de grotten van Aggtelek bij de Slowaakse grens. De Baradlagrot is een van de grootste druipsteengrotten van Europa en staat op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. De grotten vormen een stelsel van bijna 17 kilometer lengte. Door de grot loopt een onderaardse rivier.

De rondleidingen door deze mysterieuze sprookjeswereld starten vanaf drie ingangen. U kunt kiezen voor een korte of middellange tocht over een met beton geëgaliseerd pad. De echte avonturiers kunnen onder begeleiding een lange tocht over onverlichte ondergrondse paden maken. De korte rondleiding duurt ongeveer een uur, de lange bijna vijf uur. Dat is misschien een beetje teveel van het goede bij een temperatuur van maximaal tien graden.


16

Ontdekken, beleven en genieten in Zemplén De Hegyköz is het Zwitserland van Hongarije Zemplén is het minst bekende broertje van de drie delen waaruit Borsod-Abauj-Zemplén in noordoost Hongarije bestaat. Het gebied ligt sinds 1920 voor een derde op Hongaars grondgebied en voor tweederde in Slowakije en Oekraïne. Zemplén, en dan vooral de Hegyköz, de vallei die ongeveer van Sátoraljaújhely tot aan Hollóháza loopt, heeft u een aantal pareltjes te bieden op het gebied van natuur, fietsen, wandelen en cultuur.

Niet voor niets is deze ‘Vallei tussen de heuvels’ het gebied waar de ‘Rich and Famous’ van Hongarije heen gaat om tot rust te komen en te ontspannen. Het leven kabbelt voort, de mensen zijn vriendelijk en gastvrij en u ontdekt er kleine en grote juweeltjes van de Hongaarse geschiedenis en cultuur.

Pálháza, centrum van de Hegyköz Het centrum van de vallei is Pálháza. Deze stad vormt de basis van dit verhaal, omdat we vanuit Pálháza de Hegyköz en de noordkant van het Hongaarse deel van Zemplén gaan verkennen. Pálháza is rond 1320 in het beekdal van de Bisó gesticht door de eigenaar van het kasteel in Füzér, Drugeth Fülöp. De nederzetting heeft sinds 2005 stadsrechten en mag zich, volgens de burgemeester, de kleinste stad van de EU noemen.

Pálháza ligt 265 km ten noordoosten van Boedapest en 106 kilometer van Miskolc. De stad ligt centraal in een regio met een gezond microklimaat. De rijke flora en fauna brengen hier veel Hongaarse en Slowaakse toeristen om te wandelen, te fietsen en te jagen. De jacht trekt trouwens ook veel Duitse jagers.

Jachtkasteel in Kőkapu Zeven kilometer ten noorden van Pálháza komen we via een belabberde weg in Kőkapu. Dit is het eind van de weg en van de smalspoorbaan die vanuit Pálháza vertrekt. U kunt vanaf hier alleen nog te voet, of met de fiets de natuur van het Zempléngebergte in.

In Kőkapu staat het jachtslot van de familie Károlyi. Graaf László Károlyi heeft het aan het begin van de 20e eeuw gebouwd met als voorbeeld de Zwitserse jachthutten. Vanuit de toren heeft u een prachtig vergezicht over beide kanten van de vallei.

Het jachtslot is nu een hotel met grote, comfortabele kamers, helemaal ingericht in ‘jachtstijl’. U waant zich terug in vervlogen tijden toen de jagers hier hun maaltijen bij elkaar schoten, Bourgondische feestmalen aanrichtten en zich vervolgens te ruste legden in een met een


17

houtkachel verwarmde kamer. Volgens de locale bevolking leefde hier rond 1910 zoveel wild dat je kon jagen vanuit de torenkamer. Nu hoort u in de avond, of ’s morgens in het ochtendzonnetje, alleen de vogels kwetteren, de insecten zoemen en de kikkers kwaken.

Kőkapu is een uitstekend vertrekpunt voor hiking in de heuvels of een tocht met de mountainbike. Na een lange dag wandelen of fietsen is het prima relaxen in het zwembad, of het bubbelbad bij het hotel. Daarna genieten van een goed bereidde (en betaalbare) maaltijd en u ervaart het echte ‘Zwitserleven gevoel’.

Füzér Als u vanuit Pálháza naar het noorden gaat, richting Hollóháza, ziet u in de verte het kasteel van Füzér liggen. Het dorpje Füzér is waarschijnlijk gesticht rond de vorming van de Hongaarse staat in het jaar 1000.

Het kasteel stamt uit de tijd van koning Béla IV (1235 – 1270), die na de aanval van de Tartaren op Hongarije de bouw van stenen kastelen beval om de nederzettingen te verdedigen. Na de nederlaag van de Hongaren tegen de Turken bij Mohács in 1526 heeft Péter Perényi, de hoeder van de kroonjuwelen, de heilige kroon hier een jaar verborgen weten te houden voor de Turken. De plafondschildering in de katholieke kerk en het wapen van Füzér herinneren aan die gebeurtenis. In de 17e eeuw gebruikten samenzweerders het kasteel om een plot te smeden om Hongarije zelfstandig te houden. De samenzweerders werden ontdekt en de toenmalige eigenaar van het kasteel, Ferenc Nádasdy, werd in 1671 geëxecuteerd. Om verdere samenzweringen te voorkomen, bliezen de Habsburgers het kasteel in 1676 op. Alleen de gotische kapel is nog in redelijk goede staat.

De tocht omhoog van de parkeerplaats valt absoluut niet mee. Zeker voor het steile laatste stuk over het glibberige leisteen zijn goede schoenen en stevige longen nodig. Boven wacht de beloning: een fenomenaal uitzicht over de heuvels van Zemplén, zeker als u nog energie over heeft om de toren in te klimmen. Het kan behoorlijk spoken in die toren. Een licht, verkoelend briesje op de grond ontaardt boven in de toren van het kasteel snel tot een koude storm.

Porselein in Hollóháza Van Füzér verder naar het noorden ligt het meest noordelijke dorp van Hongarije, Hollóháza. Liefhebbers van porseleinen borden, bekers, vazen, kopjes, schotels, beeldjes, snuisterijen, ornamenten, muziekinstrumenten en zelfs formule I bekers, kunnen hun hart ophalen. In Hollóháza staat namelijk de wereldberoemde porseleinfabriek.


18

In de 17e eeuw gaf het Keizerlijke hof bij monde van Lipot I het kasteel van Füzér aan de familie Károlyi. Zij stichtten in 1777 een glasblazerij op de plaats waar nu de porseleinfabriek staat. Rond 1820 werd tijdens de goudkoorts niet alleen goud gevonden in de heuvels boven Füzérradvány, maar ook kaolien. Dit maakte het mogelijk de glasblazerij om te bouwen tot porseleinfabriek. Ten noorden van het dorpje Huta werd daarom het dorpje Hollóház gebouwd. Huta en Hollóház vormen nu samen Hollóháza.

Tussen 1860 en 1902 verhuurde de familie Károlyi de fabriek aan Ferenc Iványi. Hij bouwde de fabriek uit, verbeterde de kwaliteit van de producten en introduceerde de productie van tegelkachels, ornamenten en beelden. Iványi wordt daarom gezien als de bedenker van de unieke porseleinen cadeaus.

Dieptepunt in de geschiedenis van de fabriek is ongetwijfeld de productie van porseleinen geleiders in de periode 1949 – 1954. Het Hongaarse parlement accepteerde in 1949 het 10-jaren plan voor energie en daarom werd er vijf jaar lang in Hollóháza niets anders geproduceerd dan porseleinen geleiders voor het energieplan.

Het Károlyi landhuis in Füzérradvány De eerste versie van dit landhuis werd eind 16e eeuw gebouwd door Péter Réthey. László Károlyi kreeg het huis en de landerijen in 1686 van Lipot I. Het Radvány landhuis bleef tot 1938 in de familie, maar ze woonden er niet. Ze kwamen vooral naar Radvány om te jagen.

De zoon van Ede Károlyi, László, en zijn vrouw hebben het landhuis halverwege de 19e eeuw in renaissancestijl aangekleed. Uit die tijd stamt ook de hal, die is bekleed met zwart, wit en rood marmer.

De vrouw van de zoon van László, Mária Windisch-Graetz, maakte in 1939 een luxe hotel van het landhuis, maar dat was na de oorlog snel afgelopen. Het landhuis kwam, zoals dat zo mooi heet, onder overheidsbestuur en werd een gezondheidscentrum. In 1993 is de Hongaarse overheid begonnen het vervallen landhuis in oude staat te herstellen.

Het Károlyi landhuis is van woensdag tot en met zondag open voor publiek. Zeker vanuit de mooi ingerichte eetkamer is het niet moeilijk te raden waarom de hoge heren hier graag kwamen. Het uitzicht op het naar beneden aflopende park is geweldig en wie goed oplet, ziet de roofvogels tussen de bomen doorzweven op zoek naar een lekkere hap.


19

Wandelen en fietsen in de Hegyköz De Hegyköz begint in Sátoraljaújhely en hier starten ook de eerste wandelen fietsroutes. Aan de rand van Sátoraljaújhely is een skilift. Voor enkele euro’s brengt de met 1334 meter langste skilift van Hongarije u naar de top van de Magas-heuvel.

Het hoogste punt van dit 2 à 3 miljoen jaar oude vulkanische gebergte is de Nagy-Milic (894 m). Het kleurrijke, dicht beboste gebergte is een uitloper van de Karpaten. Wandelend over de top van de heuvel kijkt u uit over de heuveltoppen van Zemplén en de Bodrogköz.

Ook achter het Vadász Kastély in Kőkapu zijn wandelroutes. In juni komt u hier veel schoolklassen tegen die met het treintje naar Kőkapu gaan en dan de heuvels in trekken. Enige conditie meebrengen is wel handig, want sommige routes zijn behoorlijk steil. Wandelend over de top van de heuvels komt u in Kishuta en daarvandaan kunt u terug naar Kőkapu, of naar Pálháza wandelen. De meeste wandelroutes worden met witgroene strepen op de bomen gemarkeerd.

Andere wandelingen zijn het Fekete-heuvel studiepad, het studiepad langs de rotsen tussen Felsőregmec en Vilyvitányi en het Kormos-Bába studiepad. De wandeling door de Fekete-heuvels van Mikóháza naar het Cserépmeer eindigt op een vlakte met een uitkijktoren. De lengte van deze wandeling is 4,5 kilometer met een hoogteverschil van 425 meter.

De wandeling tussen Felsőregmec en Vilyvitányi leidt u langs oude rotsen, fossielen en de mineralen op de Gira-heuvel. De lengte van dit pad is ongeveer 5 kilometer, maar het wandelt makkelijker dan het Fekete wandelpad omdat het hoogteverschil maar 150 meter is.

Via het Kormos-Bába pad komt u langs de belangrijkste natuurlijke en cultuurhistorische bezienswaardigheden van de Korom-heuveltop en de Bába-heuvel. Vooral de Korom-heuvel is een gevarieerde rotspartij waar u zelfs fossielen kunt zien.

Fietsen, en dan vooral mountainbiken, kan prima in dit gebied. De wegen zijn rustig en er zijn met Europees geld verschillende fietsroutes aangelegd. De langste fietsroute, het ‘blauwe pad’, begint in Hollóháza en neemt u op een tocht van maar liefst 1100 kilometer mee door heel Hongarije.

Beschermde planten diersoorten zijn diverse soorten orchideeën, de keizerarend, steenarend, lynx en wolf. Spectaculair zijn de kamergrote stenen die deel uitmaken van de zogenaamde steenzeeën uit de ijstijd (Boldogkőváralja).


20

Bezienswaardigheden in Pálháza In Pálháza staat de enige perliet mijn van Hongarije. Hier wordt een speciaal soort perliet, kryoliet gedolven. In het cultuurhuis van Pálháza, te herkennen aan de mooie beeldengroep met fontein voor de deur, is een klein museum over de perlietmijn.

Hier wordt duidelijk dat de perliet tot aan Sint-Petersburg geëxporteerd wordt. De perliet wordt, onder meer, gebruikt voor isolatie, filteren en het opnemen van olie na een olieramp.

In datzelfde cultuurhuis zijn ook een jagersmuseum en snuisterijenwinkeltje. Het museum hangt vol hertengeweien en brengt de geschiedenis van de hertenjacht in dit gebied in beeld. Voor de goede orde: de jagers schieten tegenwoordig alleen nog maar zieke en oude dieren. Zestig inwoners van Pálháza vochten in de Eerste Wereldoorlog. De acht slachtoffers worden geëerd met een monument in de ‘Heldentuin’ naast de protestantse kerk.

Pálháza is ook het vertrekpunt van de oudste smalspoortrein in Zemplén. De trein en het spoor zijn in 1888 aangelegd voor de zaagmolen. Tegenwoordig vervoert de trein alleen nog toeristen van Pálháza naar Kőkapu en terug. Een tochtje van ongeveer drie kwartier.

Hollóháza en de Formule I Beroemde mensen hebben kennisgemaakt met de unieke producten van Hollóháza. Paus Johannes Paulus II heeft porselein uit Hollóháza gekregen. Ook verschillende Formule I coureurs, zoals Ayrton Senna Da Silva en Nigel Mansell hebben een porseleinen beker in hun vitrinekast staan na een goede prestatie op de Hungaroring.

De porseleinfabriek deelde de bekers uit in 1986, 1987 en 1988 en in 1992, 1993 en 1995. De porseleinen producten in Hollóháza worden met de hand geschilderd. Geen eenvoudige klus, zo ondervinden de meeste toeristen die een poging doen.

Verborgen picknickplek Onderweg van Pálháza naar Telkibánya is aan de rechterkant van de weg een verborgen picknickplek. Het blijkt dat op deze plek in de 13e eeuw al mensen woonden en in de gouden zilvermijnen werkten. Voor de mijnactiviteiten en het smelten en verwerken van het goud en zilver was veel hout nodig. De picknickplek is in 1974 neergezet ter herinnering aan de eendrachtige samenwerking tussen de mijnwerkers en de houthakkers en hun traditionele vriendschap.

Aan de overkant van de weg vindt, verscholen in het bos, de Mátyás bron met het graf van Szép Ilonka. Boven de bron is een grot met daarvoor een deur met kijkgat. Achter de deur schijn je ijs te kunnen zien, maar helaas waren zowel de deur als het kijkgat afgesloten.


21

Het mijnmuseum van Telkibánya Het mijnmuseum in Telkibánya is nog zo’n klein pareltje dat bijna niet opvalt. Het museum is zo groot als een huis en geeft een overzicht van de mijnbouwgeschiedenis. U ziet er verschillende mineralen die hier gedolven worden en er staat een schematische doorsnede van een mijn. De informatieborden en onderschriften zijn helaas alleen in het Hongaars.

Bijbels in Gönc Gönc is op het eerste gezicht een dorpje dat niet veel te bieden heeft. Toch neemt dit dorpje haar eigen belangrijke plaats in de geschiedenis in. Gönc was namelijk tijdens de Reformatie een belangrijk cultureel centrum.

De pastoor van Gönc, Gáspár Károlyi, heeft hier de hele Bijbel voor het eerst in het Hongaars vertaald. De eerste officiële Hongaarse Bijbel is in 1590 gepubliceerd. In Gönc ziet u het originele exemplaar in het Bijbelmuseum. Deze eerste Hongaarse Bijbel weegt maar liefst zes kilo! Andere Bijbels in het museum komen uit Duitsland, Zululand, China en Korea en er ligt zelfs een Nederlandstalige Bijbel.

Ferenc Kazinczy De schrijver Ferenc Kazinczy is de man die de Hongaarse grammatica voor het eerst opschreef. Volgens de lokale bevolking spreken de Hongaren in de Hegyköz daarom het beste Hongaars van heel Hongarije.

Ferenc Kazinczy bracht zijn jeugd door in Alsóregmecen en vestigde zich na zijn huwelijk in 1806 in Kisbányácska, het huidige Széphalom. In Sátoraljaújhely staat het Ferenc Kazinczy museum. Dit museum biedt een overzicht van het leven en werk van Kazinczy en Lajos Kossuth. Kossuth, leider van de onafhankelijkheidsoorlog van 1848/1849, studeerde in Újhely en begon daar ook zijn politieke loopbaan.

Miklós Ybl heeft in 1873, 42 jaar na de dood van Kazinczy, een monument ontworpen ter ere van Kazinczy. Het staat in Széphalom. U ziet er, onder meer, een lok haar van de beroemde schrijver. Tegenover de herdenkingshal liggen Kazinczy, zijn vrouw en zijn beide broers begraven. Jaarlijks zijn in Sátoraljaújhely de taalwedstrijden. De deelnemers komen uit heel Hongarije naar Zemplén om elkaar voor te lezen en verhalen te schrijven. De prijsuitreiking is, heel toepasselijk, in de herdenkingshal voor Ferenc Kazinczy in Széphalom.

De bibliotheek van Sárospatak Sárospatak hoort officieel niet meer bij de Hegyköz, maar ligt wel in Zemplén. Eén van de bijzonderheden in Sárospatak is het ‘Nagykönyvtár és Iskolamúzeum’. Het museum is lastig te vinden omdat het op een terrein van een school staat en u mag niet alleen naar binnen. De gids


22

gaat verplicht mee en leest in staccato Engels een verhaaltje voor in de bibliotheek, waarna hij zich verontschuldigt voor zijn Engels.

De bibliotheek bevat meer dan 20.000 boeken, waarvan het oudste boek uit 1404 stamt. Het totale aantal boeken in het gebouw ligt dicht tegen een half miljoen.

Het schoolmuseum laat een overzicht van de geschiedenis van de school zien vanaf de oprichting in 1531 tot aan de socialistische tijd begin jaren ‘50. Belangrijk onderdeel hierbij is de periode van Comenius, die vier jaar aan de school verbonden is geweest als leraar.

Onderweg naar boven hangt in het trappenhuis een houten gedenkplaat van Michiel Adriaanszoon de Ruyter met daaronder een oorkonde. Het wordt alleen niet echt duidelijk waarom die plaat daar hangt. De gids heeft nog nooit van De Ruyter gehoord en moet eerst navragen wie Michiel de Ruyter is en wat zijn relatie is met Hongarije.

Exquise wijn Een van de bekendste plaatsen in Zemplén is natuurlijk Tokaj. Onderweg naar de Hegyköz passeert u de afslag Tokaj. Links en rechts van de weg verrijzen allerlei nieuwe wijnhuizen en wijnkelders. Het blijkt dat de wijnboeren van Tokaj steeds meer hun eigen wijn in kleine hoeveelheden op de markt brengen.

Liefhebbers van een goed glas wijn met bijbehorend diner mogen zich melden in kasteel Gróf Degenfeld in Tokaj-Marcal. Hier zijn elk jaar de wedstrijden wijnproeven voor wijnboeren. De beste wijnboeren uit heel Hongarije hebben een congres over wijn in het kasteel en proeven elkaars wijn. Wijntip voor bij het eten, of als aperitief, is de Tokaj Muscat Lunel. Deze witte wijn is te koop bij kasteel Degenfeld.

Hotels en pensions in de Hegyköz U heeft natuurlijk uw vakantiehuis gehuurd bij Hungariahuizen. We kunnen ons voorstellen dat u één dag tekort vindt in de Hegyköz en graag ter plaatse wilt overnachten.

Een van de mooiste en uniekste plekken om te verblijven is het Vadász Kastély bij het Kőkapu hotel in Kőkapu. In Pálháza kunt u naar het Tölgyfa pension. Dit is netjes ingericht met keurige kamers en nette badkamers.

De Hegyköz is een gemoedelijke omgeving met een schat aan natuur en cultuur. De veranderingen en vernieuwingen gaan er minder snel dan in andere delen van Hongarije. Dat maakt dit gebied tot een authentiek stukje Hongarije waar u nog kunt genieten van de aloude Hongaarse sfeer, gastvrijheid en hartelijkheid. De mensen in de Hegyköz zullen u met open armen ontvangen.


23

De Geschiedenis van Szentistván Het dorp Szenistván ligt tussen het Bükk gebergte en de Nagy Alföld (De Grote Hongaarse Laagvlakte) in. Dit gebied was waarschijnlijk rond 3000 voor Christus al bewoond.

Het eerste geschreven stukje geschiedenis over Szentistván stamt uit 1315. In dat jaar kreeg Szentistván een kerk, vernoemd naar de heilig verklaarde koning István. Het dorp zelf wordt pas vanaf 1396 Szentistván genoemd.

Tijdens de Ottomaanse bezetting van Hongarije is Szentistván meerdere keren verwoest. In 1641 is het zelfs een verlaten plek genoemd. Pas na de revolutie van Ferenc Rákóczi (begin 18e eeuw) bloeide Szentistván weer op. Tot het einde van de Tweede Wereldoorlog was Szentistván eigendom van de katholieke kerk. Het dorp hoorde bij het Aartsbisdom van Eger.

Szentistván behoort met Mezőkövesd en Tárd tot de drie dorpjes van de Matyó. De Matyóstam is een van de kleinste stammen die Hongarije in de loop der jaren is binnengetrokken. Ze ontlenen hun naam aan renaissancekoning Mátyás Corvinus Hunyady, die Mezőkövesd stadsrechten gaf.

De Matyó kledij is de kleurrijkste kledij van alle Hongaarse stammen. Zowel de dames- als de herenkostuums worden met bonte garens vol geborduurd met bloemmotieven. Szentistván is bekend door haar volkskunst, gekoesterd door de lokale bevolking. De oudere dames in het dorp borduren nog altijd zeer veel. Soms zelfs om in hun levensonderhoud te voorzien.

Een ander oud gebruik onder de vrouwen is het bakken van enorme taarten en cakes van suiker. Deze cakes en taarten worden verkocht aan de inwoners van naburige dorpen en worden gebruikt bij huwelijksfeesten. De jonggehuwden eten ze, nadat ze met een hamer in kleine stukjes zijn geslagen.

U kunt in Szentistván de Szentistván kerk, de Szentistván bron en het dorpsmuseum bezoeken. Het dorpsmuseum vindt u in een huis uit 1890.


24

Dorpen en stadjes op de noordelijke poesta De dorpen en stadjes op de noordelijke poesta, de Észak-Alföld, huisvesten belangrijke culturele rijkdommen in Hongarije. De vele grote en kleine kuuroorden maken goed gebruik van het ruim voorradige thermale water diep onder de grond. Cserkeszőlő en Berekfürdő zijn toeristisch onbekend maar vragen om een nadere kennismaking.

Csaroda Csaroda is een dorpje tegen de Oekraïense grens aan. De naam is Slavisch en betekent Zwart Water, zoals vroeger de rivier heette die langs het dorp stroomt. Csaroda wordt voor het eerst genoemd in 1299 en was in de middeleeuwen eigendom van de familie Csarnavoda van de Káta stam. Belangrijkste bezienswaardigheid in Csaroda is de kerk. De 13e eeuwse romaanse dorpskerk heeft een voorname uitstraling. Binnen vindt u gotische fresco’s uit de 14e eeuw waarop heiligen en apostelen staan afgebeeld. De fresco’s zagen bij de restauratie aan het begin van de 20e eeuw voor het eerst in eeuwen het daglicht.

De muren werden in 1640 wit gemaakt. De nieuwe, hervormde gebruikers versierden de muren met bloemmotieven. De zeshoekige klokkenstoel met kleine torentjes op het dak stamt uit de achttiende eeuw. Bij de kerk staat een oude houten klokkentoren uit de 13e eeuw.

Kisvárda Kisvárda is van dezelfde leeftijd als Csaroda. De Rooms Katholieke kerk stamt uit de 13e eeuw en er staat een gotisch heiligdom uit de 15e eeuw. De kerk is in de 18e eeuw herbouwd in Barokstijl.

Kisvárda heeft een kasteelruïne. Het is een slot met vier hoektorens en renaissance arcaden. In juni zijn er in de kasteeltuin theater optredens. In de buurt van het kasteel kunt u paardrijden en zwemmen. In de in 1983 gerenoveerde voormalige synagoge vindt u het Rétköz Museum (Csillag utca 5). Dit museum showt een uitgebreide tentoonstelling over de geschiedenis van de vroegere burcht en de stad en over de lokale volkskunst.

Nyírbátor Nyírbátor heeft een rijkdom aan middeleeuwse monumenten. De Sint-Joriskerk (Báthory utca 24) is een gotische topprestatie van de franciscaner monnik János, een bijzonder kundig architect. Deze aanvankelijk katholieke kerk heeft een middenschip, een gotisch gewelf met boogribben, rijk bewerkte kapitelen en glazen vensters.

Deze calvinistische kerk wordt beschouwd als de mooiste enkelschips kerk van Hongarije. De laatgotische gewelven en de versierselen uit de renaissance tijd zijn absoluut bewonderenswaardig.


25

De kerk is gebouwd als laatste rustplaats voor de adellijke familie Báthory die beide gotische kerken in Nyïrbátor tussen 1484 en 1511 lieten bouwen. Het is daarmee een van de belangrijke herdenkingsplaatsen uit de Hongaarse geschiedenis. De geweldige akoestiek en het melodische orgel vormen de basis voor succesvolle concerten in Nyírbátor.

De 33 meter hoge klokkentoren naast de kerk is het werk van Hongaarse meester-houtsnijders. Het is de grootste en mooiste klokkentoren van Hongarije en hij werd gebouwd rond 1640. Het oorspronkelijke interieur met de prachtige zitbanken en versierd met houtsnijwerk uit de renaissance is tegenwoordig in het Nationaal Museum in Boedapest te bewonderen.

De rooms-katholieke minorietenkerk (Károlyi utca 19) is van oorsprong ook een gotische kerk en heeft een renovatie in barokstijl doorgemaakt. De kansel en de altaren, gemaakt in de 18e eeuw, vormen het toppunt van de Hongaarse houtsnijkunst. Het fraaiste element in de kerk is het houten Krucsay-altaar.

Het voormalige, in barokstijl gebouwde minorietenklooster huisvest tegenwoordig het Báthory István Museum (Károlyi Mihály utca 15). Het is gewijd aan de geschiedenis van Nyírbátor en de hier woonachtige adellijke families. Haar geschiedenis en historische sfeer maken van Nyírbátor een culturele stad. De Muziekdagen, de Week van de Gevleugelde Draak, het Straattheater en het Rhythm and Blues Festival zorgen ervoor dat Nyírbátor een populaire stad is, zowel in Hongarije als in het buitenland.

Het thermaalbad biedt ontspanning en plezier van de lente tot de herfst. U baadt er in een prachtige natuurlijke omgeving. Het Szénarét-meer is populair bij vissers.

Nyíregyháza Nyíregyháza is een rustige en vriendelijke stad met gezellige cafés en uitnodigende terrasjes. Nyíregyháza bestaat nog maar 200 jaar. Het is een stad waar het gezellig wandelen is over pleinen vol bloemen en door goed onderhouden plantsoenen. De stad biedt haar bezoekers veel muziek en cultuur.

De Lutherse kerk in het centrum is neergezet in barokstijl en wordt beschouwd als een van de architectonische hoogtepunten van Nyíregyháza. Op de gevel van de kerk ziet u een klokkenspel, ontworpen door een Italiaanse architect. Andere beeldbepalende gebouwen zijn het stadhuis (Kossuth tér), het romantische Korona hotel, het Casino (Dózsa György utca) en het Provinciehuis (Hősök tere). Het stadhuis is ontworpen door Ignác Alpár, de grootmeester van de eclectische stijl.

De Zrínyi Ilona utca is een straat met huizen in Jugendstil, die met prachtige mozaïeken zijn versierd. De stijlvolle huizen geven de straat een intieme sfeer. Een mooi voorbeeld van Art Nouveau is het Nyírvíz-paleis (Széchenyi utca 1). Op de bovenverdieping van dit pand vindt u een overdadige collectie ordetekens en onderscheidingen die onderdeel uitmaken van de Kállayverzameling.


26

Op de binnenplaats van het Grieks-katholieke bisschoppelijk paleis (Bercsényi utca 5) staat een Byzantijnse kapel. In het paleis is tegenwoordig de theologische hogeschool gevestigd. Daarnaast vindt u er een collectie religieuze kunst.

De buitenwijk Nyíregyháza-Sóstófürdő ligt 4 kilometer van de stad in 46 hectare beukenbos. Deze wijk bereikt u op een leuke manier met de smalspoortrein Csi-hu-hu. Het zwembad is een thermaalbad vanwege de alkalische bodem en daardoor al 300 jaar een geliefd plekje. U kunt in het meer zwemmen, of er een boottochtje op maken. Het water van het bad (Berenát utca 2) komt van een kilometer diepte en heeft een temperatuur van 50 graden. Het wordt gebruikt voor de behandeling van aandoeningen aan het bewegingsapparaat en bij gynaecologische en gewrichtsklachten.

Langs het meer staan sfeervolle gebouwen als het Zwitsers huis, het Krúdy Hotel en de watertoren, een industrieel monument. Uiteraard zijn er bootjes en waterfietsen en u kunt fietsen huren. De nieuwste aanwinst is het Sós-tó Aquarius Aquapark, dat echt een feest is voor kinderen.

De dierentuin van Nyíregyháza is een van de grootste dierentuinen van Hongarije. Er leven 1000 dieren, allemaal in hun eigen natuurlijke habitat. In totaal leven er in de dierentuin honderdvijftig soorten dieren afkomstig van vijf continenten.

Twee kunstenaars uit Nyíregyháza vormen de basis van de collectie van het Jósa András Múzeum (Benczúr tér 21). U vindt er schilderijen van Gyula Benczúr (1844–1920) en de eerste uitgaven van de boeken van de schrijver Gyula Krúdy (1878–1933).

Het museumdorp van Sóstó (Nyíregyháza-Sóstó, Tölgyes utca 1) biedt een sfeer van onberoerde natuur. Het Sóstó Museum biedt op een oppervlakte van 7,5 hectare een uitgebreide verzameling bezienswaardigheden uit vijf streken van het Felsőtiszavidék. Dit is het gebied bij de bovenloop van de Tisza.

Sóstó is een van de grootste openlucht dorpsmusea van Hongarije. In de werkplaatsen bewijzen de hoedenmaker, de honingkoekenbakker, de zeefmaker, de laarzenmaker en de schoenmaker dat zij de oude ambachten tot in perfectie beheersen. In het museum ziet u de boerenbedrijven - van keuterboer tot herenboer - die het Hongaarse dorpsbeeld van de afgelopen eeuw hebben bepaald.

Szatmárcseke Het kerkhof van Szatmárcseke is een beschermd gedenkteken dat uniek is in Europa. Het dankt haar faam aan de 600 houten grafzerken die van veraf lijken op de kappen van nonnen. De grafzerken zijn bootvormig en met de punt omhoog gericht. De oorsprong en de betekenis van de grafzerken met de nonnenkap is niet bekend.

Op het kerkhof van Szatmárcseke ligt Ferenc Kölcsey (1790–1838) begraven. De tombe van de poëet wordt opgesierd met een witmarmeren kolom. Kölcsey was een van de hervormers van de Hongaarse taal en dichter van het volkslied. Hij heeft 23 jaar in Szatmárcseke gewoond. Het


27

Kölcsey-museum (Kölcsey Ferenc utca 46) brengt zijn leven in beeld en showt enkele persoonlijke bezittingen.

Het streekhuis van Szatmárcseke (Vasvári Pál utca 4) is een van de vele mooie huizen in het dorp. Dit tweehonderd jaar oude gebouw heeft een rieten dak, een open schoorsteen en het interieur van vroeger.

Tákos De rond 1766 gebouwde hervormde kerk (Bajcsy-Zsilinszky utca) heet in de volksmond de 'NotreDame op blote voeten'. Naast de kerk staat een klokkentoren uit 1757. De kerk is een parel van volksarchitectuur. Het houten plafond is gemaakt van 58 panelen met schilderingen waarvan elk paneel uniek is.

Kerk en klokkentoren zijn tussen 1982 en 1986 gerenoveerd. In 1784 is de kerk naar het westen toe uitgebreid en waarschijnlijk is toen ook de entree gemaakt. Volgens een rapport uit 1931 is de kerk gebouwd met vlechtwerk en pleisterkalk over een houten frame. De muren zijn gebouwd op houten palen, staand op een molensteen van ongeveer een halve meter.

De oostkant van de kerk wordt afgesloten door drie kanten van een achthoek. Op het plafond ziet u 58 beschilderde panelen. Dit zijn unieke pareltjes van de plaatselijke volkskunst. Elk paneel heeft zijn eigen unieke bloemenmotief. De inscripties tussen de panelen verhalen over de geschiedenis van het kerkgebouw. Een ander staaltje bijzondere volkskunst is de levendige traditie in Bereg van het borduren in visgraatmotief.

Tákos werd in 2001 verwoest door het overstromen van de Tisza. De meeste huizen zijn herbouwd in de stijl van het gebied, Szatmár-Bereg. Ook het huis met regionale tradities en kunst werd herbouwd. U vindt het tegenover de kerk.

Túristvándi Túristvándi is vernoemd naar de rivier de Túr en wordt voor het eerst genoemd in 1181. Zsigmond Móricz ging naar school in dit dorpje. De protestantse kerk is gebouw in gotische stijl. De enorme raderen van de 18e eeuwse watermolen malen nog steeds hun rondjes. Ze worden voortbewogen door het water van de Túr. Een sluizensysteem in de molen regelt het waterpeil. Het bos op de oever van de Túr en de Rókás landerijen bieden prima mogelijkheden voor wandelingen.

Verder kunt u het Kende landhuis bezoeken. Het is gebouwd rond 1830 en in het bijbehorende park vindt u bijzondere boomsoorten.


28

De parkachtige noordoostpunt van Hongarije De echte noordoostpunt van Hongarije begint boven Miskolc en loopt door tot de Oekraïense en Slowaakse grens. Het is een parkachtige omgeving met veel groen, fleurige dorpen en 3 nationale parken: Bükk, Aggtelek en Zemplén. Daarnaast zijn er boeiende en cultureel interessante steden te vinden.

Miskolc Miskolc voldoet nu niet direct aan de kwalificatie ‘parkachtig’. De derde stad van Hongarije staat echter naast haar industriële traditie ook bekend om een veelbewogen geschiedenis en een aantal cultuurrijkdommen. Zo vindt u de grootste iconostase van Midden-Europa in de Grieks-orthodoxe kerk (Deák Ferenc plein 7).

Het icoon van de Zwarte Madonna van Kazan is een gift van de Russische tsarina Catharina II. De 16 meter hoge iconostase geeft in 88 schilderingen het leven van Jezus weer. Naast de kerk staat het Hongaars Orthodox Museum voor Religieuze kunst. In dit museum vindt u de grootste verzameling orthodoxe kunst van Hongarije.

De hervormde kerk die tegen de Avas-heuvel, bekend om zijn wijnkelders, aan staat, is een van de mooiste gotische halkerken van Hongarije. In de apart staande klokkentoren uit de 16e eeuw luiden de klokken elk kwartier.

Achter de kerk is een kerkhof en achter het kerkhof langs kunt u omhoog klimmen langs de wijnkelders naar de uitkijktoren. Vanaf de uitkijktoren heeft u een fraai uitzicht over Miskolc. Voorbeelden van sierlijke 18e eeuwse barok zijn de minorietenkerk en het minorietenklooster (Hősök tere), de Lutherse kerk (Hunyadi utca 8) en de Mindszenty-kerk op het Mindszenty plein. Op het plein staat voor de Mindszenty-kerk een stenen Maria-beeld met een beker uit 1739. Het Rákoczi Huis werd in de 17e eeuw gebouwd en is fraai gerestaureerd. U vindt er de Kunstgalerij van Miskolc met werken van bekende lokale kunstenaars zoals de grafici Béla Kondor, Lajos Szalay en Gyula Feledy. De Nationale Grafische Biënnale (tweejaarlijkse kunstmanifestatie) vindt al vele tientallen jaren hier plaats.

Een monumentaal pand aan de Papszer utca 1 huisvest een tentoonstelling van een collectie stenen en mineralen. Bijzonder interessant is de stadshistorische en etnografische verzameling met voorwerpen van de Szeleta-cultuur. Dit zijn archeologische vondsten van oermensen die terug dateren tot aan de ijstijd.


29

De tentoonstelling van het Museum voor toneelgeschiedenis en acteurs (Déryné utca 3) is gewijd aan de stad waar het eerste stenen theater voor Hongaarse voorstellingen werd gebouwd. Het Nationaal Theater van Miskolc bespeelt vijf verschillende podia in de stad en maakt gebruik van moderne toneeltechnieken.

De universiteit van Miskolc is 250 jaar oud. Ze is in het trots bezit van een onder monumentenzorg staande bibliotheek, afkomstig uit Selmecbánya (nu Banska Stiavnica in Slowakije) met maar liefst 30.000 boeken. In de bibliotheek vindt u ook curiositeiten uit het technische en natuurwetenschappelijke onderwijs.

Sárospatak Sárospatak was het geliefde landgoed van prins Ferenc Rákóczi II die voor de vrijheid van de Hongaren tegen de Habsburgers vocht. De Rákóczi-burcht (Szent Erzsébet utca 19) kent een veelheid aan gotische en uit de renaissance stammende details.

De oudste delen van het kasteel zijn de rode toren, de Lorántffy-loggia uit de late renaissance en het prinselijke paleis. In de zalen van het paleis vindt u tentoonstellingen over het leven en werken van de familie Rákóczi. Uiteraard ontbreekt de vrijheidsstrijd van Rákóczi hierbij niet.

Andere interessante tentoonstellingen zijn de expositie over wijnbouw en wijnproductie uit de Hegyalja, een verzameling keramiek en beeldhouwwerk en de 16e eeuwse bibliotheek. De vroegere kasteelkerk is een van meest waardevolle gotische monumenten van Hongarije. Bijzondere bezienswaardigheden in de kerk zijn het barokorgel en het grootste houten altaar van Hongarije.

Het museum van het Hervormde College (Rákóczi u. 1) verhaalt over de geschiedenis van het in 1531 opgerichte college. Daarnaast ziet u er kerkschatten en een prachtige bibliotheek. In de bibliotheek liggen veel incunabelen. Dit zijn boeken van voor 1501 en met losse letters gedrukt.

Sárospatak kent naast oude, ook nieuwe architectuur. Vanuit de haven aan de oever van de Bodrog rivier kunt u regelmatig met de boot naar Tokaj. Het water van het openluchtbad van Végardó, dat in een mooi park ligt, schijnt helend te werken bij gewrichtsklachten. Het recreatiebad heeft naast een thermaalbad ook een gewoon zwembad en een kinderbad.

Sátoraljaújhely Sátoraljaújhely is na Pálháza de noordelijkste stad van Hongarije. Sátoraljaújhely ligt op de grens met Slowakije in een bergachtige omgeving.

De stad heeft een barokke binnenstad met een historische atmosfeer. De belangrijkste monumenten van de stad zijn de piaristen-pauliner kerk en het klooster Barátszer uit de 13e eeuw met een bijzonder mooi interieur.


30

Het Casino (Dózsa Gy. utca 11) was het centrum van de literatuur in de 18e en 19e eeuw. In het Casino vindt u tegenwoordig het Kazinczy Ferenc Museum met exposities over de stadshistorie en de natuurwetenschap. Het binnenhuis is nog origineel.

Op het oude joodse kerkhof ziet u het graf van de wonderrabbijn Mózes Teitelbaum. Het is heden ten dage een bedevaartsoord voor Joden. De kruisweg op de Szár-berg herdenkt met zijn veertien staties het Verdrag van Trianon uit 1920. Aan de noordkant van het centrum, 3 kilometer buiten de stad, ligt in een beschermd natuurpark het dorpje Széphalom. Een gedenkhal en een grafmonument eren de herinnering aan Ferenc Kazinczy (1759–1831). Hij was de geestelijk leider van de Hongaarse taalvernieuwing uit het begin van de 19e eeuw.

Szerencs Szerencs is letterlijk en figuurlijk de 'poort' naar de Hegyalja. Het renaissance slot in Szerencs werd in de 16e eeuw gebouwd en was eigendom van de familie Rákóczi. In de zalen van het slot zijn de exposities van het Zemplén Museum (Huszárvár út 11) te zien die gaan over de geschiedenis van het slot.

Ook is er een uitgebreide selectie meubelen, kledingstukken, wapens, siersmeedkunst uit de periode van koning Zsigmond Rákóczi en de op twee na grootste verzameling van ansichtkaarten ter wereld (825.000 stuks).

De trots van het Snoepmuseum (Gyár út 1), dat als tweede snoepmuseum in de wereld werd opgericht, is de internationale snoepcollectie met achthonderd voorbeelden uit vijftig landen.

Tokaj Het historische wijngebied Tokaj-Hegyalja produceert al vanaf de tijd van de verlichte koning Mátyás de wereldberoemde Tokajer Aszú. Deze exquise wijn staat bekend als ‘de koning onder de wijnen en de wijn van de koningen’. De Aszú wordt gemaakt van druiven die tot laat in de herfst de kans krijgen te rijpen.

Vaste drinkers van de Tokajer Aszú waren de Russische tsaren, de Poolse koningen en de paus van Rome. Over de illustere historie van deze hoogstaande wijn, die in de middeleeuwen diende als medicijn, vindt u een tentoonstelling in het Tokaj Museum (Bethlen Gábor utca 7).

De uitgebreide iconenverzameling en de Grieks-orthodoxe kerk (Bethlen Gábor utca 23) zijn een aandenken aan de Griekse wijnhandelaars. Tegenwoordig organiseert men in de kerk exposities en concerten. Een gezellige plek om te gaan eten en een wijntje te drinken is de kelder van de Koninklijke familie, de Rákóczi-kelder (Kossuth tér 15). In de 24 gangen van deze enorme wijnkelder, die in totaal 1,5 kilometer beslaat, kan 20.000 hectoliter wijn worden opgeslagen.

De vulkanische Nagy heuvel (516 m) kent vele beschermde planten en biedt met haar uitgezette paden royaal wandelplezier. Als u de top bereikt heeft, is een schitterend uitzicht uw deel. Vanuit de haven kunt u per boot via de Tisza en de Bodrog naar het 37 km verder liggende Sárospatak.


31

Boedapest; de parel aan de Donau Boedapest is de bruisende hoofdstad van Hongarije. Boedapest is de Keizerin van de Karpaten, de Parel aan de Donau en het Kruispunt tussen Oost en West. Charmant, bohemien, bruisend van actie, klassieke schoonheid. De superlatieven om Boedapest te beschrijven zijn eindeloos.

Wie naar Hongarije gaat, mag de 525 km² grote stad niet overslaan. Laat u meevoeren in het leven in Boedapest, de meest westerse stad van Centraal-Europa. Wie via de M1 Boedapest inrijdt, voelt zich gelijk thuis. U bent in Boedapest, een van de mooiste steden van Centraal-Europa.

Szechényi Lánczhíd Boedapest is in 1873 ontstaan door een samensmelting van Pest, Óbuda en Buda. Buda en Óbuda liggen op de heuvelachtige rechteroever van de Donau. Pest ligt op de vlakke linkeroever. De eerste brug over de Donau in Boedapest was Szechényi Lánczhíd, de Kettingbrug. Hij is rond 1850 gebouwd.

Kenmerk van de brug zijn de leeuwen zonder tong op de hoekpijlers. Lánczhíd is hét symbool van Boedapest. 's Nachts is de brug schitterend verlicht en flonkert romantisch boven de Donau. Geen wonder dat veel verliefde paartjes hier hun avondwandeling maken.

Werelderfgoed Het Burchtkwartier vormt het stadsgezicht van Boedapest. Hier staat het koninklijk paleis van koning Matthias, de verlichte Renaissance koning van Hongarije uit de 16e eeuw.

Ook de Andrássy út, de twee kilometer lange avenue van Deák Tér naar het Heldenplein, de Gellért berg met de citadel, de Matthias kerk en het Vissersbastion maken deel uit van het werelderfgoed van Boedapest.

De geur van koffie Een van de overblijfselen uit de Turkse tijd in Boedapest is de liefde van de Hongaar voor een sterke espresso. Daar hoort natuurlijk een zoet gebakje bij. De geur van koffie, verse croissants en zoetigheden is onweerstaanbaar. Bovendien lijken koffiehuizen als Gerbeaud en Müvész niets verandert de laatste 100 jaar. Zelfs de Biedermeyer meubels komen uit de tijd van de Habsburgers.

Het bekendste koffiehuis is Rüsszwurm, vlakbij de Matthias kerk in de Burchtwijk van Boedapest. Hier komen jong en oud samen in twee piepkleine kamertjes voor een verse espresso. Hier proeft u het echte Hongarije uit de grootse tijden van het Habsburgse Rijk.


32

Thermaal genieten Boedapest heeft als enige hoofdstad ter wereld meer dan 80 heetwater bronnen. Een dagelijkse stroom van 70 miljoen liter water vult de baden van 50 badhuizen. De bekendste thermaalbaden in Boedapest zijn Széchenyi in het stadspark en het Gellért hotel bij de Gellért berg. Het thermale water is goed tegen gewrichtsstoornissen. Soms kunt u het ook drinken. Het is goed voor de spijsvertering, bij nierkwalen en stofwisselingsziekten.

De Gellért berg De Gellért berg rijst 140 m boven de Donau uit. De berg kreeg haar naam 'Pest Berg' door de kerk die in de rotsen is uitgehouwen. Het woord 'Pest' betekent 'oven' in de Slavische taal. Een terechte naam, want het kan bloedheet worden in de binnenstad. De Donau is in dit gedeelte van Boedapest op haar smalst. Vandaar dat hier van oudsher een oversteekplaats was: 'De veerboot van Pest'.

Kerken en synagogen De bekendste kerken in Boedapest zijn de Basiliek en de Matthias kerk. Veel kerken hebben Turkse invloeden. Boedapest heeft ook 22 synagogen. Dat komt omdat in Boedapest de grootste Joodse gemeenschap van Midden-Europa woont.

De Joodse tradities, kunst, cultuur en architectuur vormen een waardevol onderdeel van de Hongaarse cultuur. De synagoge in de Dohány utca is de mooiste.

Studeren en shoppen Boedapest heeft een economische universiteit en een technische universiteit. De economische universiteit staat aan de Donau. Het is de moeite waard om het gebouw van binnen te bekijken. Uit vervlogen tijden staat er nog een joekel van een beeld van Karl Marx.

Natuurlijk kunt u shoppen in een van de nieuwe winkelcentra in Boedapest. Maar als u echt de Hongaarse sfeer wilt opsnuiven raden wij u de markthal aan. De markthal is in 1994 gerenoveerd. Hier winkelen de Hongaren. Vers fruit en verse groente, verse vis, alle soorten en maten geurig gebakken brood zó uit de oven en natuurlijk de onvermijdelijke espresso tentjes. U vindt de markthal achter de economische universiteit.

Franz Liszt Conservatorium Oftewel Liszt Ferenc, want deze componist was van Hongaarse afkomst. Aan het Liszt Ferenc Tér, een zijstraat van de Andrássy út, komt u bij het conservatorium van Boedapest. Neem een kijkje binnen en verwen uw ogen met de prachtigste schilderingen. Aan de overkant is een café met muzikale inslag.

Boedapest VVV 1548 Deák tér/Sütő utca 2, +36 30 30 30 600, [email protected].


33

Stadswandeling door Boedapest Boedapest is een prachtige stad, maar ook een grote stad. Deze wandelroute leidt u langs de meest bezienswaardige en authentieke gebouwen, kerken en plekjes in Boedapest. De route begint bij het West End City Center en treinstation Nyugati Pályaudvar. Als u met de auto bent kunt deze het beste parkeren in de bewaakte parkeergarage van het West End City Center.

Loop via West End naar het ondergrondse metrostation en bezoek de ondergrondse marktjes. Het contrast met het peperdure winkelcentrum is mooi om te zien.

Nyugati Pályaudvar is een van de oudste en mooiste stations van Europa. Het is gebouwd door het bedrijf van Eiffel (inderdaad, dezelfde als van de Eiffeltoren) en werd in 1877 geopend. Er stond eerst een ander station. Dat werd afgebroken om de boulevard te bouwen.

De naam van Nyugati Pályaudvar (Westelijk Treinstation) is afgeleid van Nyugati Tér (Westelijk Plein). Dit is een belangrijk knooppunt in Boedapest. Hier kruisen de Sint Stefan en Theresia Boulevard en de Váci en Bajcsy-Zsilinsky Avenue elkaar.

Vanaf Nyugati kunt u met de blauwe metrolijn richting Deák Ferenc tér (2 haltes). Een dagkaart voor openbaar vervoer is meestal de goedkoopste oplossing en is geldig voor bus, tram en metro. U kunt ook de Budapest Card kopen bij de VVV.

U kunt ook gaan lopen. Dan komt u aan de rechterkant langs de St. Stefan Basiliek. Dit is de grootste kerk van Boedapest. Hij werd in 1906 officieel geopend door de Keizer van OostenrijkHongarije, Franz Joseph van Habsburg.

Deák Tér is het kruispunt van de rode, gele en blauwe metrolijn. Als u boven bent is rechts een straatje met een McDonalds. Naast de McDonalds is de Tour Inform. Vanaf de Tour Inform is het rechtdoor naar de Váci utca. Dit is de belangrijkste winkelstraat van Hongarije. Let op zakkenrollers.

Als u rechtsaf de Váci utca ingaat komt uit op het Vörösmárty Tér. Dit plein is vernoemd naar de Hongaarse dichter Mihály Vörösmárty. Recht voor u aan de overkant van het plein is Gerbeaud Palota.

Gerbeaud is een meer dan honderd jaar oud, authentiek Hongaarse koffiehuis. Het is zeker de moeite waard hier binnen te kijken en een kop koffie te nemen (de taartjes bij de koffie zijn een aanrader).


34

Eenmaal weer buiten gaat u rechtsaf naar de Donau. Hier is een wandelpromenade. U kijkt uit op het paleis van koning Matthias, de Matthias kerk en het Vissersbastion.

Het is de moeite waard een tocht langs de Donau te maken met tram twee. De tram rijdt langs Kossuth Lajos Tér en het Neoclassicistische Hongaarse parlement, dat u op bepaalde dagen ook van binnen kunt bekijken.

Bij het eindpunt van tram twee rijdt u terug naar dezelfde halte waar u bent ingestapt. Daarvandaan loopt u terug naar Vörösmárty Tér. Vanaf het plein gaat u met de gele metro (de Földallati) naar de Opera (3e halte).

De Hongaarse opera is tussen 1875 en 1884 gebouwd in Italiaanse neorenaissance stijl. De keizer van het Habsburgse Rijk, Franz Jozef II van Habsburg heeft de bouw van de opera mede gefinancierd.

U kunt het gebouw elke dag om 15.00 en 16.00 uur bezichtigen. Kosten zijn ongeveer € 10 per persoon en om foto’s te mogen maken betaalt u nog eens € 2. Kijk voor meer informatie op www.operavisit.com.

Vanaf de opera volgt u de Ándrassy út richting Oktogon. U ziet schuin tegenover de opera het authentieke Hongaarse koffiehuis Müvész. De Hongaren hebben de Ándrassy Avenue eind 1800 aangelegd om de Weners naar de kroon te steken.

Op Oktogon kunt u met de gele metrolijn verder richting Hűsök Tere (Heldenplein). U kunt oversteken naar het plein voor een bezoek aan het graf van de onbekende soldaat en de beelden van de 7 aartsvaderen, die in 896 vanuit Azië het Karpaten bekken in bezit hebben genomen. Het enorme plein is in de zomer vaak het domein van de skaters, dus pas op.

U kunt ook langs de Ándrassy út verder lopen richting het Heldenplein (ongeveer 1,5 kilometer). Voorbij Oktogon, aan de linkerkant van de straat is het Terror Háza. Dit gebouw op nummer 61 is het vroegere hoofdkantoor van de Hongaarse geheime dienst.

Binnen ziet u een indrukwekkende interactieve presentatie van wat er zoal gebeurd is in dit gebouw. De cellen en verhoorkamers zijn nog intact. Behalve levendige voorbeelden van de gruwelen van het communisme, ziet u ook voorbeelden van de propaganda en reclame uitingen. Kijk voor meer informatie op www.terrorhaza.hu.


35

Zowel links als rechts van het heldenplein is een museum. U kunt ook oversteken en het Városlíget (stadspark) in gaan. Midden in dit prachtige park staat thermaalbad Széchenyi Fürdő. Als u vroeg bent moet u voor de hele dag betalen, maar u krijgt een gedeelte van het geld terug als u na één of twee uur weer weggaat (bonnetje bewaren, korting met de Budapest Card).

Het zwembad heeft geneeskrachtig water, sauna’s, stoombaden en bubbelbaden en u kunt in het water zitten schaken. Het is vooral ook erg mooi om te bekijken. Kijk voor meer informatie op www.szechenyibath.com.

Aan de rand van het stadspark kun u naar de dierentuin en het pretpark (vooral de achtbaan is eng). Ook het Vajdahunyad kasteel mag u niet missen. Dit ligt aan de andere kant van het park bij de grote vijver. Het werd in eerste instantie gebouwd van hardboard voor de wereldtentoonstelling van 1896 en daarna herbouwd van steen. Het is een combinatie van 7 gebouwen vanuit heel Hongarije.

Naast het kasteel ligt de grote vijver. In de zomer kunt u hier roeien en waterfietsen. In de winter kunt u hier schaatsen. Rintje Ritsma werd in 2000 op deze vijver Europees kampioen lange baan schaatsen.

U kunt met de gele metrolijn terug naar Deák tér. Voor hotel Kempinski op het plein kunt u met buslijn 16 naar de Buda-kant van de stad. U stapt uit bij de Matthias kerk. De eerste kerk op deze plek werd al in 1015 gebouwd door de heilige koning Stefan. Het meest karakteristieke element is de Matthias klokkentoren aan de zuidkant.

De Matthias kerk is een mengelmoes van Katholieke en Turkse invloeden. Dit is goed te zien aan de mozaïeken op het dak en de patronen op de muren in de kerk. Kijk voor meer informatie op www.matyas-templom.hu. Gaat u vooral naar het Vissersbastion achter de kerk. U heeft vandaar een prachtig uitzicht op de Pest-kant van de stad en de Donau. Schuin tegenover aan de andere kant van de Donau kijkt u uit op het parlement.

Een bezoek aan Russzwurm in het straatje tegenover de kerk raden wij zeker aan. Russzwurm is een van de kleinste koffiehuizen in Boedapest en niet veel groter dan een huiskamer.

U kunt ook het paleis van koning Matthias bezoeken, waar nu een museum in zit. Het paleis is door de eeuwen heen vele malen verwoest en weer opgebouwd. Koning Béla IV begon met de bouw van het paleis in de 13e eeuw.

De gouden eeuw van het paleis was tijdens de regeerperiode van koning Mátyás Corvinus Hunyadi (1451 – 1490). Het werd volledig verwoest in 1686 bij de bevrijding van Boeda van de Turken door de Habsburgers.


36

Het paleis huisvest nu 3 musea: het Boedapest museum, de Hongaarse nationale galerie en het museum van moderne kunst met de Ludwig collectie. Verder is de Széchenyi bibliotheek in het paleis gevestigd.

U kunt met buslijn 16 terug naar Deák Tér. Aanrader: u kunt bij de Donau een eet en vaartocht van 1,5 uur op de rivier boeken. De prijs hiervan is meestal wel redelijk. U kunt 1,5 uur lang eten halen bij een buffet en tijdens de tocht over de rivier genieten van het uitzicht, onder meer op het parlement en het Margarethe eiland.

Andere aanraders: Lekker luieren op het eiland, Margít Szíget, (vanaf het West End City Center met tram 4 of 6 in de richting van Moszkva Tér en uitstappen op de brug). U kunt hier ook zwemmen of fietsen huren.

U kunt over de Szabadság Híd lopen (of met tram 47/49 vanaf Deák Tér) richting het Gellért Hotel. Hier zijn ook Turkse thermaalbaden. U kunt ook de heuvel naast het hotel oplopen en een bezoek brengen aan de in de rotsen uitgehouwen kerk of verder naar boven lopen naar het beeld. U heeft vanaf daar een prachtig uitzicht over de stad.

Korting Kijk voor korting op diverse activiteiten in Boedapest op http://www.boedapesthongarije.nl/korting-in-boedapest/


37

Kaart voor de stadswandeling

1. West End City Center

11. Széchenyi zwembad

2. Nyugati Pályaudvar

12. Dierentuin en pretpark

3. Deák Tér

13. Vajdahunyad kasteel en roeivijver

4. Vörösmárty Tér met Gerbeaud

14. Matthias kerk

5. Wandelpromenade aan de Donau

15. Vissersbastion

6. Hongaars parlement

16. Koffiehuis Russzwurm

7. Opera

17. Paleis van koning Matthias

8. Művész

18. Margitsziget

9. Terror Háza

19. Gellért berg

10. Heldenplein

20. Basiliek

Misschien wilt u liever met een Hongaarse gids naar Boedapest. U kunt daarvoor contact opnemen met mevrouw Elfrun Lanszki in Mezökövesd, +36 – 20 – 41 38 454 of per e-mail: [email protected]. We hebben van vorige gasten begrepen dat zij goed Duits spreekt en voor tussen de HUF 5.000 en 10.000 (€ 20,00 - € 40,00) een dag met u naar Boedapest gaat.


38

Filmtour door Boedapest De release van de film Grand Budapest Hotel, heeft Boedapest opnieuw goed op de kaart gezet. Ook de waardering voor het grootste verleden van de Europese Grande Dame Hotels is flink opgefrist.

Hotel als inspiratie Maar, zoals vaker op het witte doek, speelt de film niet in Boedapest en is ergens anders gedraaid. De film speelt in de fictieve Republiek Zubrowka en werd gefilmd in Duitsland.

Bezoekers van Boedapest vinden overigens genoeg van hun gading op filmgebied in de Hongaarse hoofdstad. Wat dacht u van de locatie van een van de eerste screenings door de broers Lumière, een interactieve filmstudio en alle beroemde locaties, van Evita tot en met Die Hard 5.

Boedapest in filmbeelden Het bewogen leven van Boedapest komt het beste tot uiting in de keur aan bouwstijlen. Hier en daar een gotische gevel of Sovjetflat, ruimhartig verspreide art nouveau landhuizen, barokke paleisjes en zelfs nog enkele Romeinse ruïnes, u vindt ze allemaal in Boedapest.

Hollywood aan de Donau Daarnaast staan er langs de Donau enkele verbazingwekkende eigentijdse bouwwerken. Deze rijke hoeveelheid architectuur zorgt ervoor dat filmmakers Boedapest graag benutten om Praag, Moskou, Parijs en zelfs Buenos Aires te personifiëren. Daar komen de veel lagere kosten, de belastingvoordelen van de Hongaarse overheid en de overdaad aan lokaal talent nog eens bij.

Moviewalking Boedapest is dus vooral in films te zien als een andere stad. Twee filmfans, waarvan eentje als dubbel en als stuntman heeft gewerkt, organiseren daarom wandelingen door het centrum van Boedapest langs de belangrijkste filmlocaties.

Tijdens de wandeling (met gratis mobiel WiFi) komt u langs het indrukwekkende Heldenplein, de sierlijke opera, de passages in het vijfde district en de Joodse wijk. Onderweg ziet u filmclips die laten zien hoe de beelden in films als Munich, Evita, Die Hard en Mission Impossible werden gebruikt.

De rondleiding eindigt in een bij de Boedapesters favoriet café. Hier hoort u meer verhalen van achter de schermen en leuke weetjes over de filmsterren tijdens de koffie met torta (bij de prijs van € 15 inbegrepen).


39

Een dag op de set Wie nog meer wil zien, kan naar de Korda Studios, een half uurtje buiten Boedapest. De studio is vernoemd naar Sir Alexander Korda, die samen met zijn broers Zoltán en Vincent een sleutelrol speelde in de filmwereld van begin 20e eeuw in Hongarije, Engeland en Amerika.

In 2011 heeft de studio het Korda filmpark geopend. U vindt er een uitstekende tentoonstelling over de broers Korda, een wandeling van 40 minuten met gids over 2 sets (postapocalyptisch Brooklyn uit Hellboy 2 en enkele renaissance straatjes uit The Borgias) en een 90 minuten durende interactieve show met productiezaken, antieke filmspulletjes en innovatieve technologieën.

Maak je eigen film Bezoekers van het Korda Filmpark mogen geluidseffecten toevoegen aan films, zichzelf filmen op greenscreen achtergrond en krijgen uitleg over de techniek van het filmen. Of maak je eigen film, voice overs en nasynchronisatie teksten.

Waar en wanneer Volg de voetstappen van Brad Pitt en Robert Redford (Spy Game), Bruce Willis (Die Hard) en Eric Bana en Daniel Craig (Munich). De tour van www.moviewalking.com is elke zaterdag van 16.00 – 17.30, begint achter de Opera aan de Andrássy út en eindigt bij Café Központ.

Maximaal 20 deelnemers

€ 15 p.p, kinderen onder de 12 gratis

Privé tour op afspraak mogelijk (minimaal 5 volwassenen, of minimaal € 100)


40

Hortobágy Nemzeti Park Het eerste en grootste nationale park van Hongarije is in 1973 gesticht en was op dat moment 52000 ha groot. Nu is het park ca. 80.000 ha. Het gehele park is een UNECSO biosfeer reservaat. Hortobágy is een uitgestrekt gebied van steppen en moerassen, dat door de mens meer dan 2 millennia is gebruikt voor het weiden van haar kudden.

In de zomer showen de droge alkaline graslanden ironisch genoeg een gebied dat ooit water was. Vanaf de laatste ijstijd tot het midden van de vorige eeuw was Hortobágy het overstromingsgebied van de rivieren Tisza en Berettyó. Hun wateren voeden de grote, laagliggende moerassen.

In dit gebied zijn menselijke overblijfselen gevonden uit de vroege Steentijd. De nomaden in de Brons en Koper tijd gebruikten Tumuli (grote, op grafheuvels lijkende bergen) als begraafplaatsen en later als uitkijkpost. Ruïnes van kerken en oude dorpjes geven de locatie aan van oude middeleeuwse dorpjes.

De meeste zijn verwoest door de Tartaren. U kunt op de Laagvlakte prima wandelen en fietsen en er zijn veel karakteristieke dorpjes. In het voor- en najaar pauzeren de kraanvogels hier.


41

Over het dorpje Sály De naam Sály is waarschijnlijk afgeleid van Saul. Hoogstwaarschijnlijk heeft ene Saul het dorp Sály in de 11e eeuw gesticht en was hij de eigenaar van het dorp. Sály is van oudsher een boerendorp en heeft, zoals de meeste dorpen in deze regio, een keur aan wijnkeldertjes.

De geschiedenis van Sály begint vlak na de aankomst van de eerste Hongaarse stammen in het gebied rond het jaar 900. De eerste edelen hebben de burcht in Latorvárpuszta gebouwd.

De naam Sály werd in 1348 gekozen. Sály werd in 1596 door de Turken verstoord, waardoor de ontwikkeling van het dorp stil bleef staan. Eind 18e eeuw werden 3 burchten gebouwd, maar tegen de 20e eeuw zijn de adellijke families verarmd en uitgestorven.

In november 1944 is in Sály twee weken gevochten. In de jaren ‘60 werden er productiecoöperaties opgericht, met een geneesmiddelenfabriek, een vulfabriek en een machinewerkplaats.

Na de omwenteling zijn de fabrieken gesloten en is de werkloosheid gestegen. Sály heeft de grootste waterbron in de omgeving en voorziet in de drinkwatervoorziening van de meeste dorpen in de omgeving.

U kunt de in 1793 gebouwde Rooms-katholieke kerk bezoeken. Naast de kerk staat een gedenkteken, dat op 1 november met veel kaarsen aangekleed wordt.

Aan de hoofdstraat staat de voormalige school waar de beroemde Hongaarse schrijver Géza Gárdonyi naar school geweest is. Het gebouw is nu een landhuis met vele herinneringstekens.

In Sály staat aan de hoofdweg (rechts als u het dorp binnenkomt) het voormalige kasteel van Eötvös. Tegenwoordig is hier een tehuis gevestigd voor gehandicapte kinderen van over de hele wereld. In de kasteeltuin staat een classicistische grafkamer met obelisk.

Het kerkhof is de moeite waard vanwege het prachtige uitzicht over de omgeving.


42

Over de provincie Jász-Nagykun-Szolnok De geschiedenis van de provincie Jász-Nagykun-Szolnok kent twee belangrijke periodes. Voor de totstandkoming van de provincie bestond er een incoherent administratief systeem dat al ten tijde van koning István I (1018 – 1038) ontstaan is.

De naamgever van de provincie Szolnok was de eerste, Turkse baljuw van de regio. In het Turks betekent de naam ‘Afgezant’. In de 13e eeuw werd de provincie in tweeën gedeeld en ingedeeld in twee aparte regio’s.

De invasie van de Tartaren verwoestte de plaatsen Jászság en Nagykunság. Gelukkig konden de inwoners van andere delen ontsnappen via de moerassen.

Daarna werden immigranten uitgenodigd zich te vestigen in die delen waar 50% van de bevolking werd geslachtofferd. Daarom kwam in Nagykunság een groep Turken leven en werd Jászság gekoloniseerd door Iraniërs.

In 1494 woonden er zo’n 35.000 mensen in deze regio, met Mezőtúr als grootste nederzetting. Na de bezetting van Boeda in 1541 door de Turken, werd de provincie in drieën opgedeeld en beschouwd als Turks bezet gebied.

In de lente van 1685 veroverden de troepen van het Habsburgse Rijk de provincie. De Turken werden verdreven. In 1785 werd de provincie, samen met de provincies Heves en Jászkun, samengevoegd met de provincie Pest tot 1850. Toen werd het Tisza district afgescheiden en werd een echte provincie geboren. Szolnok werd de officiële hoofdstad.

De provincie Jász-Nagykun-Szolnok werd in september 1876 gecreëerd. In 1946 werden de dorpen Tószeg, Újszász en Zagyvarékas er aan toegevoegd.


43

Activiteiten in Noordoost-Hongarije Abádszalók Dit vakantiedorp is een sport- en waterrecreatieparadijs. In de enorme baai van Abádszalók kunnen liefhebbers van gemotoriseerde watersport hun gang gaan.

Grootste vrij toegankelijke strand van het Tiszameer Feltáró utca

Abádszalók VVV 5241 Fűzes Kemping of Strand út 2, +36 59 – 53 53 46, [email protected]

Aggtelek De druipsteengrotten van Aggtelek. Beleef een bijzondere middag onder de grond bij een tour door deze grotten.

Aggtelek VVV 3759 Baradla Oldal 3, +36 48 503001, [email protected]

Boldogkőváralja In Boldogkőváralja staat een bijzondere kasteelruïne. Zeker de moeite waard om te gaan bekijken. U ziet het kasteel van ver liggen.

Bükkszentkereszt Glasmuseum Őz utca 2, hele jaar geopend, mei – september 12.00 – 17.00 en oktober – april 12.00 – 16.00.

Edelény Het Coburg-Huillier Paleis Borsodi út 7. Het paleis is sinds 1 mei 2014 na een grondige restauratie weer open voor publiek. Hele jaar geopend. Zie http://www.hungariahuizen.nl/edeleny-coburg-huillier-paleis/

Eger István kelder en wijnmuseum Tünderpart utca 5, dagelijks geopend. Juni/Aug. 13.00 – 21.00, september – mei 14.00 – 20.00.

Gárdonyi Géza Museum Gárdonyi utca 28, dagelijks geopend. Maart – oktober 9.00 – 17.00, november – februari 9.00 – 15.00.


44

De Mooie Vrouwen Vallei (Szépasszony Völgye) mag u natuurlijk niet missen en de wijn die ze schenken zeker niet.

Eger VVV 3300 Bajcsy Zsilinszky utca 9, +36 36 517715, [email protected]

Hegyköz en Zemplén De geneugten van het Zwitserland van Hongarije staan uitgebreid beschreven in een van de artikelen. We noemen er een paar, zoals het Károly landhuis in Füzérrádvány, het kasteel in Füzér en natuurlijk het wereldberoemde porselein van Hollóháza.

Jászberény De twee torens van de Onze Lieve Vrouwekerk zijn getooid met de Hongaarse Heilige Kroon. Szentháromság Tér

Jász Museum Táncsics Mihály utca 5

De meest waardevolle schat is de rijk bewerkte ivoren hoorn. Deze werd lang beschouwd als de hoorn van Lehel, de held van de Hongaren die zijn faam verwierf tijdens de rondzwervingen van de Hongaren in het Duitsland van de tiende eeuw.

Jósvafő Regionaal museum (Tajház) In Jósvafő staat een regionaal museum waar een tentoonstelling is over het leven aan het begin van de 20e eeuw, de landbouw en de plaatselijke industrie. Het museum staat vlakbij het kerkje.

Košice Košice ligt 20 km van de grens van Hongarije in Slowakije aan de rand van het Slowaakse Ertsgebergte. Het centrum van Košice is prachtig gerestaureerd en u vindt er vele gezellige winkeltjes en cafés. Midden in het centrum staan de prachtige dom van St-Elisabeth en het staatstheater. Tussen de dom en het theater in speelt een waterorgel vrolijke muziek en in de zomer kunt u met een oude tram rondritten door het centrum maken.

Mezőkövesd Bekend vanwege de prachtige Matyó klederdracht:

Kisjankó Bori Huis Kisjankó Bori utca 22, hele jaar geopend van dinsdag – zondag. 1 Mei – 30 september tussen 9.00 en 16.00 en anders tussen 9.00 en 15.00

Matyó Museum Szent László Tér 20, hele jaar geopend van dinsdag – zondag van 10.00 – 16.00.


45

Huis voor volkskunst Hadas városrész, alleen ’s zomers geopend van maandag – zaterdag van 10.00 – 17.00.

Szent László Rooms Katholieke kerk Szent László Tér 28, hele jaar dagelijks geopend. 31 maart – 21 september van 8.00 – 16.30.

Mezőkövesd VVV 3400 Szent László tér 23, +36 49 – 500285, [email protected]

Mezőtúr Kunstnijverheidshuis Sugár út 28 Vele werken van de beroemdste pottenbakker Balázs Badár

Miskolc Theater en acteermuseum Déryné utca 3, dinsdag – zaterdag geopend van 9.00 – 17.00.

Herman Ottó Museum en Galerie Görgey Artúr utca 28, dinsdag – zondag van 10.00 – 16.00

Diósgyőr Kasteel en Déryné Huis Diósgyőr, Vár utca 24, dagelijks geopend. April – november 9.00 – 18.00 en december – maart 10.00 – 16.00. Hier vinden ook veel theatervoorstellingen en concerten plaats.

Miskolc VVV 3525 Rákoczi utca 2, +36 46 – 348921, [email protected]

Poroszló Tisza-tavi Ökocentrum Kossuth utca 41, hele jaar geopend. Met o.a. een prachtig aquarium en uitzicht over de omgeving. http://www.tiszataviokocentrum.hu/en/

Szerencs De voormalige suikerfabriek is nu een museum. U kunt het beste bij de VVV in Miskolc of Mezőkövesd navragen wat de openingstijden zijn.

Verder het Rákóczi landhuis en een klein thermaalbad.


46

Szilvásvárad De Szalajka-vallei met de nostalgische trein, de waterval en de Millennium uitkijktoren (aanrader). Tarzan routes door het bomenpad, een bobbaan en tochten met paard en wagen

Daarnaast zijn hier de Lippizaner paarden te bewonderen

Szinpetri Bezoek het grootste boek ter wereld (opgenomen in de Guinness Gids). Er staat een groot bord aan de kant van de weg dat aanduidt waar u moet zijn.

Szolnok Bezoek aan het karakteristieke stadhuis (Kossuth tér) en de Lutherse kerk (Kellner Gyula utca). Beide zijn in eclectische stijl gebouwd. Het Szigligeti Theater (Tisza park 1) is interessant is door het samengaan van Jugendstil elementen met moderne kunst.

Damjanich János Museum Kossuth Lajos tér 4 De belangrijkste openbare kunstverzameling van de stad is vernoemd naar de generaal van de succesvolle veldslag van 1848–1849 tegen het Oostenrijkse leger.

Tiszafűred Tiszafűred is een populaire vakantieplaats. Het openbare strand heeft aangenaam zacht zand en het thermaal- en openluchtbad (Poroszló utca) nodigt u uit voor een frisse duik.

Kiss Pál Museum Tariczky sétány 6 Het allereerste dorpsmuseum van Hongarije, geopend in 1949. U vindt er de typische zadels van de herders van de Grote Laagvlakte en het aardewerk van het keramisch centrum.

Tiszafüred-Kócsújfalu Szeghalmi út, Meggyes-erdő Het Meggyes Herbergmuseum is de enige in oorspronkelijke staat gerestaureerde herberg van de Hortobágy compleet met openhaard, gelagkamer en bar.

Tiszafűred 5350 Fő ut 38, +36 59 – 51 11 23, [email protected]

Tokaj Tokaj Galerie en Tokaj Museum Bethlen Gábor utca 7, 18 mei – 31 augustus, dinsdag – zondag van 10.00 – 16.00. Eger


47

István kelder en wijnmuseum Tünderpart utca 5, dagelijks geopend. Juni – augustus 13.00 – 21.00, september – mei 14.00 – 20.00.

Gárdonyi Géza Museum Gárdonyi utca 28, dagelijks geopend. Maart – oktober 9.00 – 17.00, november – februari 9.00 – 15.00.

Tokaj VVV 3910 Serház út 1, +36 47 352259, [email protected]


48

Termen Jó napot kivánok (joo napot kiewaanok)

= goedendag

Köszönöm (kusunum)

= dank je wel

Igen (iegen)

= ja

Nem (nem)

= nee

Az étlapot kérek (az eetlapot keerek)

= de menukaart alstublieft

Sör (sjeur)

= bier

Fehér bor (feheer boor)

= witte wijn

Vörös bor (wurus boor)

= rode wijn

Borpince (boorpintse)

= wijnkelder

Kenyér (kenjeer)

= brood

Hús (hoesj)

= vlees

Zöldség (zultseeg)

= groente

Gyumölcs (gjuumults)

= fruit

`

Gebruiken -

Hongaarse mannen geven vrouwen geen hand.

-

Hongaarse obers halen uw bord weg zodra u klaar bent met eten, omdat ze het onbeleefd vinden u naar een leeg bord te laten staren. U kunt dit voorkomen door uw bestek vast te houden.

-

Hongaarse chauffeurs zijn gewend op de gevaarlijkste plekken in te halen.

-

U wordt geacht 10% fooi te geven in cafés en restaurants. Let op: soms staat de fooi al op de rekening.

-

Hongaarse chauffeurs maken een draaibeweging met hun vingers boven het stuur als verderop politie staat.


49

Goulashsoep voor 5 personen Goulash is het meeste bekende Hongaarse nationale gerecht. De meeste ingrediënten kunt u in Nederland ook wel krijgen. Voor enkele zult u toch echt naar Hongarije moeten. Hieronder staat het recept. De meeste grote supermarkten in Hongarije, zoals de Cora en de Tesco, verkopen alle ingrediënten die u nodig heeft voor een echte Hongaarse goulash.

5 grote uien ½ kg rundvlees (marhacomb-dij) ½ kg varkensvlees (sertes comb) 3 winterpenen 3 peterseliewortels (lange, witte wortels) (650 gram) aardappelen – zoveel je wilt Rode tube goulashcrème: tomaat + paprika in de rand (let op de aanduiding csemege, dat betekent dat de smaak vrij mild is, cipös geeft aan dat de smaak scherp is) Oranje tube goulashcrème (ook met de aanduiding csemege) 6 bouillonblokjes Naar smaak komijn (kömeny)

De soep moet ongeveer 2 uur koken in de goulashketel.


50

Paprika Krumpli Benodigdheden: 2 tot 3 uur tijd, een flink stapeltje stookhout, liefst niet al te grote stukken, de stoofpot, inclusief driepoot met ‘ketting’ en de grote houten lepel. Deze vindt u allemaal in het huis.

Ingrediënten: Olie Uien, tomaten en paprika Aardappelen of pasta Circa 200 gram varkens- of kippenvlees per persoon Water Bouillonpoeder (delikat), paprikapoeder, zout en vleeskruiden Brood

De hoeveelheid ui, tomaat en paprika is afhankelijk van wat u lekker vindt, maar een minimaal een halve kilo is wenselijk, het slinkt namelijk behoorlijk.

Maak op de stookplaats een vuurtje en hang hier de stoofpot boven. Doe een flinke scheut olie in de pan en warm dit op. U houdt het vuur constant brandend door er telkens een klein beetje hout op te leggen.

Snij de uien, tomaten en paprika in grote of kleine stukken (wat u lekker vindt). Snij ook het vlees in stukjes en kruidt dit met zout en vleeskruiden

Als de olie warm genoeg is eerst de ui fruiten. Zodra de ui glazig wordt, het vlees toevoegen en op een iets hoger vuur aanbraden. Dit gaat uiteraard niet zo snel als op een gaspitje. U moet er even de tijd voornemen.

Zodra het vlees rondom bruin is, voegt u de gesneden paprika en tomaten toe. Deze bakt u even mee en daarna voegt u zoveel water toe dat het geheel net onder water staat. Bouillonpoeder en paprikapoeder voegt u naar smaak toe (een paar eetlepels volstaat meestal wel).

Dit geheel brengt u aan de kook en laat u onder af en toe doorroeren (of draaien van de pan) ongeveer 1 uur doorkoken totdat het vlees gaar is. Af en toe water toevoegen om te voorkomen dat het vlees boven het vocht uit komt.

Hierna voegt u de geschilde aardappels (of pasta) toe eventueel met wat extra vocht en laat u dit gaar koken. Zodra dit klaar is, is het eten klaar. U kunt nu het eten opscheppen.


51

Markten Mezőkövesd Elke woensdag van 10.00 tot 17.00 is de Használtcikk piác naast de Tesco. Dit is een typisch Hongaarse markt met nieuwe en gebruikte spullen en eettentjes. Rond 10.00 uur zijn ze nog bezig om de kramen op te bouwen. U kunt beter iets later gaan. De toegang is gratis.

Ózd Elk weekend is er een grote markt in Ózd.

Restaurants De Hongaarse naam voor restaurant is ‘Étterem’. Hongarije kent vele eettentjes en restaurantjes. Onderstaand vindt u een lijst met tips van vorige gasten en huiseigenaren van Hungariahuizen.

Bükkábrány De Malom Tanya, aan de 3 vlak buiten Bükkábrány. U zit er waarschijnlijk alleen, maar het eten is er prima.

Harsány Eten in Hongaarse stijl: de Székelykő étterem, Kossuth út 90.

Jósvafő Vlakbij Jósvafő staat restaurant “Tengerszem Étterem”. Het is een restaurant met ruime keuze en een goede keuken. Ook bij de ingang van de grot bij Aggtelek is een restaurant.

Lillafüred De Mátyás Pince in de kelder van hotel Palota in Lillafüred bij Miskolc. Hier kunt u Bourgondisch eten in oud-Hongaarse stijl.

Mezőkövesd •

Turul Sőrőző, aan de Gaul I utca in Mezőkövesd.

•

Rósza Étterem aan de parkeerplaats bij het zwembad Zsóry Fürdő in Mezőkövesd.

•

Pizza Nero in Mezőkövesd, vlakbij het Hadas district

•

Kis Pipa aan de hoofdweg in Mezőkövesd

Miskolc De Csülök Csárda aan de oostkant van Miskolc. Goed eten voor een alleszins acceptabele prijs. Futó utca in Miskolc

Tiboldaróc Gál Borozo Vendégló, geopend op vrijdag, zaterdag en zondag, Vig utca 3.


52

Thermaalbaden Bogács Bogács is een pittoresk stadje niet ver van Eger. Het thermaalbad van Bogács is kleiner en minder bekend dan die van Mezőkövesd en Miskolc, maar wordt in de zomer druk bezocht. Er zijn 8 zwembaden met een modern kinderbad met glijbaan en 6 therapeutische baden.

Het zwavelhoudende water is goed tegen reuma, artritis, bronchitis en andere aandoeningen. Er is een modern gezondheidscentrum voor sauna, massage en fysiotherapie. Dózsa György út 16, Bogács

Mezőkövesd In Mezőkövesd vindt u het Zsóry thermaalbad met een binnenbad, medicinale baden een golfslagbad en kinderbaden. U kunt hier ook terecht voor modderbaden en verschillende behandelingen tegen reuma en gynaecologische aandoeningen. Napfürdő út 2, Mezőkövesd

Miskolc Het grottenbad van Miskolc-Tapolca in Miskolc is een van de beroemdste thermaalbaden van Hongarije. De naam Tapolca is Slavisch en betekent 'warmwater bron'. Het grotten zwembad heeft mensen genezen en anderen veel plezier bezorgd. Het vulkanische water is zeker 30 graden.

De heilzame stoffen in het vulkanische water zijn goed voor de behandeling van hartaandoeningen en storingen in de ademhaling. Pazár Sétány, Miskolc-Tapolca

Tiszaújváros Het thermaalbad in Tiszaújváros is een van de grootste en meest luxueuze thermaalbaden in Hongarije. Het is enkele jaren geleden volledig gerenoveerd. U kunt er met veel plezier een dag doorbrengen in de binnen- en buitenbaden, nachtbaden, en gymnastiek in het water. Er zijn ook voorzieningen voor minder validen.

Het complex is 7 hectare groot met een groot terrein om te zonnen, een avonturenbad met wildwaterbaan en een golfslagbad. Szederkényi út 12, Tiszaújváros


53

Vissen Om in Hongarije te mogen vissen moet u in het bezit zijn van een Visakte voor Hongarije en een regionale vergunning. Deze documenten kunt u kopen bij de Vis- en Hengelsport organisaties die de controle uitoefenen over de visrechten in Hongarije. Meestal verkopen deze organisaties beide documenten. De visakte die u koopt is een jaar geldig. U kunt dus het hele jaar meerdere regionale vergunningen kopen met dezelfde visakte. Uiteraard moet u die wel laten zien als u een vergunning wilt kopen. De regionale vergunning is alleen geldig voor de dag of periode die op de vergunning staat.

De volwassen visser (18 jaar of ouder) mag met twee hengels vissen. Jongere vissers mogen slechts met één hengel vissen. U mag per hengel maximaal drie haken gebruiken. Een volwassen hengelaar mag maximaal vijf vissen per dag vangen van soorten waarvoor een minimale vislengte geldt. Van deze vijf mogen er slechts drie van de dezelfde soort zijn.

U mag van alle overige vissen maximaal tien kilo per dag vangen. De laatste vis mag deze tien kilo grens overschrijden. Vissers onder de achttien jaar mogen maximaal drie vissen vangen uit de lijst van vissen met een minimale lengte. Hiervan mogen maximaal twee vissen van dezelfde soort zijn. In de verschillende regio’s en meren gelden vaak nog aparte regels. We raden u daarom aan altijd te informeren naar de specifieke regels in het gebied of bij het meer.

In Noordoost-Hongarije kunt u vissen in Harsány en in Emöd. Ook in de buurt van Bogács is een speciaal vismeer. Verder leent het Tiszameer zich uiteraard prima voor een visvakantie. Neem in dat geval contact op met de Tourinform van Tiszafüred. Het is in ieder geval verstandig bij de VVV na te vragen wat de voorwaarden en mogelijkheden zijn. Op vissen zonder vergunning staan hoge boetes.


54

De HungariaHuizen Reisgids. over Noordoost-Hongarije

Recommend Documents