Gemeenten als aanjager van de
De houdbare Samenleving Over bestuurskracht, burgerbetrokkenheid en maatschappelijke verankering 1 9 j u n i 2 0 1 3 – Ka ste e l D e Va n e n b u rg te P u tte n
Uit het nieuwe regeerakkoord spreekt de ambitie van het kabinet om ‘een compacte overheid’ vorm te geven langs de weg van decentralisaties, waarin de krachten van de overheid, maatschappelijke organisaties én burgers worden gebundeld voor de uitvoering van maatschappelijke vraagstukken. Maatschappelijk initiatief en het zelforganiserend vermogen van burgers en maatschappelijke instanties moet nu worden aangesproken om ook in tijden van economische turbulentie, het ambitieniveau van sociale voorzieningen en dienstverlening hoog te houden. Maar, tegelijkertijd wordt schaalgrootte benoemd als een belangrijke randvoorwaarde voor het efficiënt en doelmatig kunnen uitvoeren van deze taken. Hoe rijmt schaalvergroting en burgerbetrokkenheid met elkaar? De Nationale Ombudsman noemde het al eens een ongemakkelijke combinatie…
Voorbij hiërarchische sturing en één-dimensionale betrokkenheid? Een compacte overheid vraagt om meer dan een herschikking van middelen of ideologische koerswijziging. Het vraagt om een fundamentele herbezinning op bestuurskracht, gemeenschapsvorming en maatschappelijke verankering van publieke organisaties om beleidsambities te kunnen waarmaken. Maar ook om een taakverdeling en verantwoordelijkheidsmodel dat de verticaal georganiseerde wereld van de overheid verbindt met de horizontaal werkende wereld van de (netwerk)samenleving. Op weg naar nieuwe coalities tussen overheid, samenleving en maatschappelijk middenveld.
Gemeenten als aanjager van de houdbare samenleving Gemeenten nemen in deze verkenning op een hernieuwde rolverdeling tussen overheid en samenleving een centrale plaats in. Niet alleen omdat ze verantwoordelijk worden voor de Jeugdzorg, de Participatiewet en een deel van de ouderenzorg (en zo een steeds prominentere rol spelen in het realiseren van de vangnet functie van de overheid), maar bovenal vanuit hun overtuiging om als eerste overheid het verschil te kunnen maken in de ontwikkeling van burgers. In een houdbare samenleving kunnen mensen zich ontplooien en zelf vormgeven aan hun bestaan. Gemeenten nemen in toenemende mate het initiatief om hierin een aanjaagfunctie te vervullen.
Het Gemeente Debat 2013 Over bestuurskracht, burgerbetrokkenheid en maatschappelijke verankering Vanuit de ambitie om op een vernieuwende wijze bij te dragen aan de dialoog over een krachtige gemeente als aanjager en regisseur voor een houdbare samenleving, neemt Blommestein Groep het initiatief om met een bijzondere mix van bestuurders en professionals van overheden en maatschappelijke instanties, maar ook met opiniemakers, wetenschappers en ‘andersdenkenden’, het instrumentarium voor nieuwe relationele verhoudingen tussen overheid, maatschappelijke organisaties en burgers te bespreken.
Kernvragen tijdens Het Gemeente Debat 2013 zijn o.a.: -
Hoe rijmt de ingezette decentralisatie-beweging met de geluiden voor meer schaalgrootte: aanjager of rem voor stimulering van het zelforganiserend vermogen van gemeenschappen? Wat vraagt stimulering van zelforganisatie van overheidsbestuurders: bestuurskracht door loslaten? Omgaan met de verantwoordelijkheidsparadox: wel betrokken en verantwoordelijk, maar zonder sturing, blauwdruk of voorschrijfgedrag voor oplossingen Hoe haalbaar is de roep om meer zelforganisatie en maatschappelijk initiatief: Hoe te beginnen? Hoe kunnen gemeenten bijdragen aan de ontwikkeling van haar burgers? Sturen op toegevoegde waarde? Welke samenwerkingsconstructies tussen overheid, markt en samenleving dragen bij aan de houdbare samenleving?
1
PROGRAMMA
Gemeenten als aanjager van de
De Houdbare Samenleving
Over bestuurskracht, burgerbetrokkenheid en maatschappelijke verankering 13.00 Ontvangst en registratie op Kasteel De Vanenburg in Putten 13.30 3 Inspiratie Colleges Het Gemeente Debat start met een aantal kleinschalige inspiratiesessies waarin vooraanstaande wetenschappers en maatschappelijk ondernemers vanuit verschillende invalshoeken hun toekomstvisie op de samenleving schetsen om hierover vervolgens met de deelnemers in gesprek te gaan.
1) The Civic Economy JOOST BEUNDERMAN, Directeur 00:/ Joost Beunderman, van huis uit sociaal geograaf en verbonden aan architectenbureau 00:/ in e Londen, deelt in het 1 Inspiratie College zijn visie op de Civic Economy zoals ook opgetekend in het boek Compendium voor de Civic Economy waarvan hij medeauteur is. De Civic Economy staat voor maatschappelijk ondernemerschap, innovatie en de inzet van lokaal sociaal kapitaal en netwerken. De opbrengsten zijn meervoudig: werk voor lokale ondernemers, minder leegstand, een efficiënter gebruik van locaties, minder milieuvervuiling en snellere persoonlijke ontwikkeling van mensen.
2)Toekomstbestendige Pedagogische Civil Society MICHA DE WINTER, Hoogleraar Pedagogiek, Universiteit Utrecht Micha de Winter gaat met deelnemers in gesprek over zijn filosofie van de Pedagogische Civil Society (het creëren van een gezond opvoedklimaat in wijk en buurt), de dilemma’s die deze benadering met zich mee brengt en de rol van gemeenten als aanjager en regisseur. Reflecties door o.a.: JANNEKE OUDE ALINK, Wethouder Zorg Gezondheid Jeugd Duurzaamheid, Gemeente Hengelo (lid Com. Jeugd en Welzijn, VNG)
3) Toekomstbestendig Maatschappelijk leiderschap LUCAS MEIJS, Hoogleraar Strategische Filantropie, RSM De overheid doet in toenemende mate een beroep op de mederedzaamheid van burgers. Dat vraagt om sterke energieke gemeenschappen. Hoe bouw je deze op, versterk je deze en behoudt je de energie? En hoe zorg je ervoor dat je lokale gemeenschappen niet opblaast? Vragen die Lucas Meijs op een prikkelende wijze samen met de deelnemers probeert te beantwoorden. Een verkenning van denk- en oplossingsrichtingen met betrekking tot toekomstbestendig maatschappelijk leiderschap. Reflecties door o.a.: ANJA VAN GORSEL, Voorzitter College van Bestuur, Albeda College
15.00 Pauze 15.30 Opening plenaire programma door de middagvoorzitter PAUL SCHNABEL, vmlg Directeur, Sociaal Cultureel Planbureau 15.40 Pleidooien voor een houdbare samenleving ‘In een houdbare samenleving kunnen mensen zich ontplooien en zelf vormgeven aan hun bestaan’. Om een krachtig signaal af te geven over de complexiteit en gelaagdheid van de Houdbare Samenleving, start het plenaire programma met een serie van ‘keynote pitches’, waarbij aansprekende stakeholders van het lokaal bestuur vanuit hun expertise een ‘cris de coeur’ geven over de noodzaak tot bestuurskracht, burgerbetrokkenheid en maatschappelijke verankering: 2
De houdbare samenleving in 10 minuten volgens…. 15.40 – 15.50 HANS SCHÖNFELD, Strategisch adviseur Korpsleiding, Nationale Politie 16.10 – 16.20 RENÉ SCHERPENISSE, Directeur, Woningbouwcorporatie Tiwos, Bestuurslid Aedes 16.40 – 16.50 JOS VERHOEVEN, Directeur Start Foundation Ieder betoog wordt opgevolgd door een reactie van het reflectiepanel en een dialoog met de zaal
Reflectiepanel: ANNET BERTRAM, Gemeentesecretaris, Gemeente Den Haag CORRIE NOOM, Wethouder Jeugd, Onderwijs en Welzijn, Gemeente Zaanstad (vz. Sociale Pijler, G32) TITUS LIVIUS, Directeur Bestuur, Democratie en Financiën, Ministerie van BZK 17.15 Ronde Tafel Dialogen: De rol van de gemeente in de houdbare samenleving In dialoog over actuele beleids- en uitvoeringvraagstukken in het sociale domein Verspreid over Kasteel De Vanenburg gaan deelnemers aan ronde tafels met elkaar in gesprek over actuele beleids- en uitvoeringsvraagstukken met betrekking tot de rol van de Gemeente in de houdbare samenleving en het sturen op maatschappelijk rendement. 1.
De gemeente als aanjager van werkgelegenheid : creëren van samenspel
gemeenten, werkgevers en het onderwijs o.l.v. HENK WESSELING, Directeur Expertisecentrum voor arrangementenbouw, Berenschot met EDO HAAN, Wethouder o.a. Werk en Inkomen, Gemeente Zoetermeer, PATRICK WELMAN, Wethouder o.a. Werk en Inkomen, Gemeente Enschede en JOHN VAN DER VEGT, Voorzitter CvB, ROC van Twente
o.l.v. RENÉ MEUWISSEN, Algemeen Directeur Bureau Jeugdzorg Rotterdam en CISKA SCHEIDEL, Programmamanager decentralisaties Jeugd, Gemeente Rotterdam
6. Samenwerking Woningbouwcorporaties en gemeenten met het oog op verbeterde leefbaarheid in de wijk o.l.v. RENÉ SCHERPENISSE, Directeur Woningbouwcorporatie Tiwos, tevens bestuurslid AEDES
2. Ontketenen kracht van de frontlijn professionals
7. De gemeente als aanjager van excellente onderwijsvoorzieningen voor iedere leerling
o.l.v. ERIK GERRITSEN, Bestuursvoorzitter, Bureau Jeugdzorg, Aggl. Amsterdam
o.l.v. RITSKE VAN DER VEEN, Directeur VOS/ABB
3. De kracht van informele netwerken in het sociale domein Samenwerking gemeente –
8.
Slimmer samenwerken aan een krachtige uitvoering van de sociale transformatie: integrale samenwerking aan de voorkant vraagt om slimme samenwerking aan de achterkant
maatschappelijk middenveld en burgers. o.l.v. LUCAS MEIJS, Hoogleraar Strategische Filantropie, RSM
o.l.v. CORRIE NOOM, Wethouder, Gemeente Zaanstad, Vz Sociale Pijler G32
4. Welzijnsbeleid terug naar de buurt
9. De burger aan het roer….vormgeven aan de
o.l.v. MARIJKE VOS, Bestuursvoorzitter, MO Groep Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening
5. Jeugdbeschermingplein: Nieuwe samenwerking in het jeugddomein in R’dam
nieuwe rolverdeling overheid en samenleving o.l.v JOS VAN DER KNAAP, Gemeentesecretaris, Gemeenten Wijchen met EVA DE BEST, Adviseur, Rob (mede auteur ‘Loslaten in Vertrouwen’) en HENK MENSINK, Gemeentesecretaris, Gemeenten Peel en Maas
18.15 Plenaire terugkoppeling Ronde Tafeldialogen onder leiding van Paul Schnabel 18.30 Informele afsluiting van de 8e editie van Het Gemeente Debat met een Kasteeldiner 21.00 Einde Gemeente Debat 2013 3
Overzicht deelnemers Gemeente Debat 2013 (status 31 mei 2013)
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54.
Peter de Baat, Wethouder o.a. Financiën, Sport, WMO, Volksgezondheid, Gemeente Alkmaar Ron Bartels, Directeur Uitvoering Sociale Zekerheid, Centric Lute Berends, Directeur Sector Dienstverlening, Gemeente Heerhugowaard Annet Bertram, Gemeentesecretaris, Gemeente Den Haag Eva de Best, Adviseur, Raad voor het Openbaar Bestuur Joost Beunderman, Directeur, 00:/ Bennie Beuvink, Expert Wijkagent, Politie Oost Nederland, Team Enschede Anne Boomsluiter, Adviseur inspraak & participatie, Gemeente Rotterdam Albert van den Bosch, Burgemeester, Gemeente Zaltbommel Marieleen Bouts, Directeur Divisie Jeugd- en Volwassenenpsychiatrie, GGZ Eindhoven Linda Brasz, Programma Directeur Samen DOEN, Gemeente Amsterdam Patrick van den Brink, Burgemeester, Gemeente Ijsselstein Nico Broekema, Griffier, Gemeente Westland Carel Brugman, Gemeentesecretaris, Gemeente Haarlemmermeer Annemieke van Brunschot, Adviseur, KING Paul de la Chambre, Voorzitter Raad van Bestuur, S-Heerenloo Zorggroep Huug Derksen, Gemeentesecretaris, Gemeente Zaltbommel Simone Dirven-Van Aalst, Burgemeester, Gemeente Dongen Ingrid Doorten, Senior Adviseur, Raad voor de Volksgezondheid en Zorg Bianca Eijgelsheim, Manager productmanagement Werk, Inkomen en Zorg Nicole Engbers, Lid Raad van Bestuur, Altra Jeugdzorg en Onderwijs Noor Ferket, Directeur Public Sector Solutions, Centric Mari-An Gerits, Adviseur, KING Erik Gerritsen, Voorzitter Raad van Bestuur, Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Anja van Gorsel, Voorzitter College van Bestuur, Albeda College Edo Haan, Wethouder Financiën, Sociale Zaken, Wonen, Gemeente Zoetermeer Jan Willem Holtslag, Lid Algemene Bestuursdienst Topconsult Margriet de Jager, Wethouder Zorg & Welzijn, Gemeente Deventer Boy Janssen, Gemeentesecretaris, Gemeente Zutphen Gerrit de Jong, Wethouder, Gemeente Goeree-Overflakkee Rob Jonkman, Wethouder, Gemeente Opsterland Nico Kamphorst, Directeur Stedelijke Ontwikkeling en Beheer (SOB), Gemeente Amersfoort Jos van der Knaap, Gemeentesecretaris, Gemeente Wijchen André de Kok, Programmasecretaris Stelsel Basisregistraties en Clustermanager Regie & Strategie, Ministerie van BZK Paul Kok, Senior Adviseur Stadseconomie, Gemeente Zwolle Tames Kokke, Wethouder Financiën en Ruimtelijke Ordening, Gemeente Bloemendaal Henk Korvinus, Hoofdofficier van Justitie, Openbaar Ministerie Den Haag Bertine Lahuis, Kinder- en jeugdpsychiater, Voorzitter Raad van Bestuur, Karakter Kristel Lammers, Hoofd Projectenbureau, VNG Rik de Lange, Wethouder Ruimtelijke Ordening en Economie, Gemeente Zutphen Han van Leeuwen, Burgemeester, Gemeente Beverwijk Titus Livius, Directeur Bestuur, Democratie en Financiën, Ministerie van BZK Dirk Lont, Adviseur Beleid, Raad voor de Kinderbescherming Kees Luesink, Burgemeester, Gemeente Doesburg Gerrit van der Meer, Voorzitter, Landelijke Cliëntenraad Lucas Meijs, Hoogleraar Volunteering, Civil Society and Business, Erasmus Universiteit Loes van der Meijs, Wethouder Jeugd, Onderwijs, Cultuur en Dienstverlening, Gemeente Doetinchem Henk Mensink, Gemeentesecretaris, Gemeente Peel en Maas René Meuwissen, Algemeen Directeur, Bureau Jeugdzorg Rotterdam Astrid Nienhuis, Burgermeester, Gemeente Landsmeer Jan Dirk Nijkamp, Manager Stedelijk Beheer, Gemeente Leiden Bernard van Nijnatten, Landelijk Manager Samenwerking Gemeenten, UWV Werkbedrijf Corrie Noom, Wethouder Jeugd & Onderwijs en Welzijn, Gemeente Zaanstad Hans Martijn Ostendorp, Burgemeester, Gemeente Bunnik 4
55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96.
Janneke Oude Alink, Wethouder Zorg, Gezondheid, Jeugd en Duurzaamheid, Hengelo Nico Plitscher, Voorzitter Raad van Bestuur, Bureau Jeugdzorg Limbrug Berend van der Ploeg, Gemeentesecretaris, Gemeente Nijmegen Henk Reimert, Directeur, Koraal Groep Regina Riemersma, Voorzitter Programmaraad Stelsel Basisregistraties, Ministerie van BZK Jos Rietveld, Voorzitter Raad van Bestuur, Accare Mechtild Rietveld, Bestuurssecretaris, De Opvoedpoli Afke van Rijn, Directeur Integratie en Samenleving, Ministerie van BZK Jacqueline Rutjens, Hoofd afdeling Identiteit, Directie burgerschap en Informatiebeleid, Ministerie van BZK Jan de Ruiter, Burgemeester, Gemeente Zevenaar Remco van der Sanden, Algemeen Directeur, Atea Groep Ciska Scheidel, Programmamanager Jeugd, Gemeente Rotterdam René Scherpenisse, Directeur, Woningbouwcorporatie Tiwos, bestuurslid Aedes Paul Schnabel, vmlg Directeur, Sociaal Cultureel Planbureau Hans Schönfeld, Strategisch Adviseur Korpsleiding, Nationale Politie Dieneke Schouten, Businessunit Manager Werk, Inkomen en Zorg, Centric Ineke Smidt, Wethouder Zorg en Werk & Inkomen, Gemeente Almere Pim Spaan, Wethouder Financiën & Economische Zaken, Zorg & Welzijn, Sociale Zaken, Onderwijs & Jeugd, Groesbeek Ed Sprokkel, Burgemeester, Gemeente Voerendaal Ludo Steenmetser, Directeur Welzijn, Jeugd en Burgerschap, Gemeente Den Haag Betty Talstra, Directeur Inwoners, Gemeente Zoetermeer Peter Tange, Burgemeester, Gemeente Wormerland Kees Telder, Wethouder o.a. Verkeer en Vervoer en Onderwijs, Gemeente Lansingerwaard Gemma Tielen, Hoofdinspecteur Jeugdzorg, Ministerie van VWS Tof Thissen, Directeur, Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) Ritske van de Veen, Directeur VOS/ABB Sjoerd Veerman, Wethouder Gemeente Alblasserdam John van der Vegt, Voorzitter College van Bestuur, ROC van Twente Peter Verheij, Wethouder Financiën, Onderwijs en Sociale Zaken, Gemeente Alblasserdam Mariënne Verhoef, Voorzitter Raad van Bestuur, Spirit Arno Verhoeven, Burgemeester, Gemeente Leudal Jos Verhoeven, Directeur, Start Foundation Marijke Verstappen, Gemeentesecretaris, Gemeente Wageningen Alex van der Vlist, Gebiedsmanager, Gemeente Utrecht Marijke Vos, Voorzitter MO Groep Welzijn en Maatschappelijke dienstverlening Renate de Vries, Directeur/bestuurder, De Rading Patrick Welman, Wethouder Werk & Inkomen en Stadsdeel West, Gemeente Enschede Henk Wesseling, Directeur Expertisecentrum voor Arrangementenbouw, Berenschot René Windhouwer, Wethouder VROM, Onderwijs, Jeugd, Gemeente Nijkerk Micha de Winter, Hoogleraar Pedagogiek, Universiteit Utrecht Fokko Witteveen, Voorzitter Raad van Bestuur, Trias Jeugdhulp Ties Zweers, Wethouder, Gemeente Smallingerland
5
