de grens verlegger ………………. het digitale front
De les van de Linie De Hollandse Waterlinie, aangelegd in de 19e eeuw, getuigt van visie. West Nederland ligt onder de zeespiegel. Door van noord naar zuid het land onder water te zetten, zou een oprukkende vijand worden gestopt en Amsterdam beschermd zijn. Groot denken voor die tijd. Een ingenieus stelsel van forten en waterwerken werden in de 19 e eeuw ontworpen en gebouwd. De Linie is echter nooit gebruikt, slechts twee keer in verhoogde paraatheid gebracht. Door de industriële revolutie en de onbegrensde mogelijkheden daardoor, helaas ook voor meer verderfelijke zaken zoals oorlogvoeren, werd de visie achterhaald. De werken raakten in verval, maar in de tachtiger jaren van de vorige eeuw werd de cultuurhistorische waarde van de Linie onderkend en gestart met de renovatie. Het wandelpad voert langs de werken, stuk voor stuk fraaie staaltjes van techniek en bouwkunst. Het pad is 146 kilometer lang. Al wandelend, de ideale gelegenheid voor overpeinzingen, zie ik parallellen tussen de tijd waarin de linie werd ontworpen en aangelegd, en onze tijd. In gedachten bestempel ik dat als De les van de Linie. De Linie is een innovatie. Door zwakte, de voortdurende dreiging van wassend water, te benutten als sterkte, door datzelfde land gecontroleerd onder water te zetten, liep de vijand vast in de modder. Helaas, de wijze waarop een oorlog werd uitgevochten veranderde. Nieuwe technieken deden hun intrede. De oorlog werd niet alleen meer op land, maar ook in de lucht uitgevochten. Met deze vernieuwingen was geen rekening gehouden. Ogenschijnlijke briljante ideeën sneuvelen meestal omdat ze links en rechts, wat je zou kunnen noemen door de tijd, werden ingehaald. Ook vandaag de dag nog. Mijn fascinatie van nu is de snelheid waarmee informatie beschikbaar is. Door de digitale revolutie is informatie real time beschikbaar. Informatie komt tot ons via bronnen, die allang niet meer beheerst en gecontroleerd worden door overheden en/of grote organisaties. Op internet en in sociale media geldt dat, met in acht name van een beperkt aantal voor de hand liggende fatsoensnormen, alles kan en mag en vrij beschikbaar is. De ontvanger is in staat zelf de informatie af te wegen en een oordeel te vormen. Smartphones en tablets, in combinatie met internet en sociale media, zijn door hun kracht en prestaties te beschouwen als ontwrichtende innovaties. Delen is het nieuwe hebben. Geven is het nieuwe krijgen. Delen en geven, de bouwstenen van een nieuwe wereld. Bedrijven die zich hier het snelst en het best op aanpassen, vormen in mijn ogen de motor van een nieuwe economie. Een economie gebaseerd op andere verdienmodellen dan de afgelopen decennia. Netwerkorganisaties met een sterk organisch karakter, natuurlijke groei en krimp, vormen daarin de spil. Mensen sluiten onderling allianties op basis van hun toegevoegde waarde. Netwerken zijn tijdelijk van aard en kennen geen leemlagen, waarin elk initiatief wordt gesmoord. Ze worden de concurrenten voor de bestaande bedrijven en organisaties. Deze trend zal ongetwijfeld ook in de bouwwereld haar intrede doen. De bestaande machtsverhoudingen zullen onherroepelijk wijzigen. Er wachten ons spannende, maar vooral ook uitdagende, tijden. Om ons heen voltrekt het zich al. Waar het eindigt, dat blijft de vraag.
De stank van modder Nederland kent veel mooie plekjes, waarvan het vestingstadje Naarden er één is. Het pad vandaag loopt van Weesp naar Naarden. Evenwijdig aan het water lopen we Weesp uit, over een enkele en een dubbele ophaalbrug, door het oude gedeelte van de stad, met zijn pittoreske doorkijkjes. We lopen om de bomvrije toren De Ossenmarkt. Voor ons drie kilometer asfalt naar het Muiderslot. Links van ons de Vecht, aan het oog onttrokken door een aaneen gesloten rij van woonboten, met op de walkant aangeharkte tuintjes met hagen en hekken om inkijk te minimaliseren. Het is een stomvervelend pad, maar aangekomen bij het Muiderslot zien we tot onze verrassing een kasteel dat nog bewoond wordt door ridders en jonkvrouwen. We besluiten terug te komen om het kasteel te bezoeken en een tocht met de fluisterboot op het Naardermeer te maken. Over de aarden wal lopen we Muiden in, een leuk plaatsje met mooie monumenten, maar in mijn ogen verziekt door daartussen, argeloos neergesmeten, smakeloze nieuwbouw uit de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw. Even buiten Muiden, onder de rijksweg door, betreden we via een klaphek het onverharde pad over de dijk naast de wetering Uitwatering Naardermeer, waarop het water door de molen De Onrust uit het Naardermeer wordt uitgeslagen. Tweehonderd jaar duurzame energie dat nog nooit gefaald heeft. We zien in de natuurlijke graslanden een bunker uit de tweede wereldoorlog en grote grazers. Na de molen, die open is voor bezoek, lopen we het natte bos in met mooie, oude eiken. Plots staan we voor De Machine, een voormalig stoomgemaal. In het daar tegenaan gebouwde woonhuis drinken we koffie en thee aan de keukentafel bij mevrouw Mostert. Mevrouw Mostert woont al vanaf haar trouwdag, 68 jaar geleden, in dit huis, dat toen nog geen stromend water, gas en elektriciteit had. Het water om te wassen haalde ze uit het Naardermeer, het drinkwater uit een put voor het huis. Gas- en olielampen verlichtten de kamers. Ze spreekt boeiend, aan één stuk door en met een Jordanees accent. Ze zit vol verhalen. Haar man was werkzaam bij Natuurmonumenten en baggerde met de baggerbeugel. Zwaar werk, waarvoor hij 25 gulden per week kreeg. Hij stonk altijd naar bagger. Kort na zijn huwelijk kon hij in dienst treden van de kruitfabriek van Naarden. Hij werd privé chauffeur van de directeur en verdiende daar 36 gulden per week! Wekelijks moest hij bij de bank geld halen om de lonen uit te betalen. Hij was een slimme man, hij eiste dat de envelop verzegeld werd, zodat hij nooit van diefstal beschuldigd kon worden. Elke dag ging hij als een heertje, met gesteven overhemd, pak en stropdas naar zijn werk en kwam 's avonds tip top weer thuis. Hij stonk nooit meer! Na 2 kilometer gaat de onverharde Meerweg over in een klinkerweg. Voor ons liggen de buitenwijken van Naarden. Met enige moeite vinden we de ingang van het vestingstadje, vergapen ons aan de verdedigingswerken en laven ons aan droge witte wijn met tapas.
Slapen op het fort We verlaten Naarden aan de westzijde langs de Batterijen van de Karnemelksloot, een keersluis die moest voorkomen dat water, waarmee het land onder water werd gezet, wegstroomde tijdens een oorlog. We betreden het avontuurlijke Laarzenpad aan de zuidzijde van het Naardermeer. De afgelopen weken is er weinig neerslag gevallen zodat het pad droog is, anders sop je hier tot je enkels door het veen. Na het bos lopen we de natte weilanden van de Hilversumse Bovenmeent in. Natuurmonumenten houdt het waterpeil in deze polder kunstmatig hoog, om te voorkomen dat er water wegstroomt uit het Naardermeer. De polder is rijk aan vogels. In grote getalen spotten we de grauwe gans, de knobbelzwaan, een enkele aalscholver, meeuwen en weidevogels, zoals grutto’s en kievieten. We zien waterhoentjes en zwanen broeden en eenden die waakzaam met hun kroost rondzwemmen op zoek naar voedsel. Het gras wordt kort gehouden door Galloway runderen. Natuurmonumenten heeft de landen rondom het meer opgekocht en vernat, waardoor kleine meertjes, moerassen, rietlanden, bosjes en natte graslanden zijn ontstaan met zeldzame planten en dieren. We zien twee lepelaars foerageren. Als we de Vecht bereiken lopen we rond Fort Uttermeer. Het geconsolideerde fort is gesloten. Het pad volgt de oostelijke oever van de Vecht. Bij Hinderdam gaat het pad over in het Googpad, langs de Ankeveense Plassen, welke ontstaan zijn door turfwinning. In de Middeleeuwen werd hier turf gewonnen, als brandstof voor kachels en fornuizen in de steden. De turf werd gedroogd op smalle legakkers. Door golfslag kalfden de legakkers af, totdat ze onder water verdwenen. Alleen de aller breedste legakkers zijn nog te zien in het landschap. De plassen zijn als natuurgebied beschermd en beperkt toegankelijk, maar de natuur is door mensenhanden gemaakt (cultuurlandschap). In de 20e eeuw is de Spiegelplas uitgediept door zandwinning. We naderen Nederhorst den Berg. De spieren zijn stram, we moeten nog bijna 8 kilometer. Eigenlijk teveel van het goede, maar we hebben geboekt in fort De Spion. We stappen stug door, blik op oneindig. Het pad volgt de Vecht door Vreeland en Loenen aan de Vecht. Links en rechts vergapen we ons aan de mooie huizen, afwisselend moderne woonhuizen en gerestaureerde boerderijen of oude patriciërshuizen. Vermoeid bereiken we Fort De Spion. Uitgeput ploffen we neer in de stoelen voor de Remise, de ruimte in het Fort waar we vannacht slapen. De immens dikke stenen muren zijn gekalkt. Bomvrij. De deur staat open. Aan de deur hangt het bordje verhuurd. De beheerder, Martijn, meldt zich. Hij geeft ons een glaasje witte wijn, vertelt de huisregels en geeft enkele tips. In de langzaam ondergaande zon genieten we van de rust. Na een uurtje besluiten we, voordat we helemaal inkakken, een hapje te gaan eten in 'Het Drechthuis', gelegen aan de Vecht. Eenmaal terug in onze bunker, vallen we nog vóór 10 uur in slaap. De bedden liggen heerlijk, de klamboe houdt de muggen op afstand en het is minder koud dan gedacht.
De Menistenhemel Verkwikt gaan we op stap. We zoeken de Menistenhemel langs de Vecht op, die we volgen tot Weeresteijn. Menisten waren rijke kooplieden, volgelingen van Menno Simonsz, de voorlopers van wat later doopsgezinden heet. Ze lieten prachtige huizen langs de Vecht bouwen. Ze waanden zich in de hemel. De Vecht wordt gebaggerd. Tamelijk primitief met een dragline op een ponton. We lopen langs Nieuwersluis, het gevang voor stoute militairen. Twee oud collega’s van mij zijn daar ooit beland na een nachtje stappen, gevolgd door een ritje met een geleende auto. Achter de penitentiaire inrichtingen, met fraai gerestaureerde gevels met afbeeldingen van leeuwen en schilden, staan 2 moderne gevangenissen. Aan de overzijde ligt het leuke dorpje Breukelen. Langs de begraafplaats lopen we naar het Waterleidingkanaal. Amsterdam wint hier haar drinkwater. Aan de overzijde van het kanaal zien we de oprukkende welvaart, een slordige verzameling fantasieloze vakantiehuizen en jachthavens. Ze ontsieren het landschap. De koffie is, door het kanaal, onbereikbaar. Bij het voormalige Fort Veenderij zien we in het natuurreservaat, met de gelijkluidende naam, twee broedende ooievaars. Het is voorjaar. De magnolia's, appel- en perenbomen bloeien uitbundig, evenals het groot hoefblad langs de waterkanten, de bosanemonen en het speenkruid in het bos, de dotterbloemen langs de sloten en de paardenbloemen en ooievaarsbekken in de graslanden. Vanaf het stoomgemaal lopen we gelijk op met het Utrechtpad, dat we vorig jaar hebben afgerond. Parmantig markeren de grootste en kleinste molen van de Provincie Utrecht het punt waar de paden samenvallen. Een feest van herkenning, opnieuw zien we Doorneburgh en Goudesteijn, gebouwd door kooplieden uit Amsterdam in de 17e en 18e eeuw. De spieren spelen opnieuw op. Na Oud Zuilen stoppen we en gaan we naar huis, met de bus en de trein. Op excursie Het Waterliniepad loopt langs het Naardermeer. Op enkele plekken kun je op het meer kijken, de parel van Natuurmonumenten. De plannen van de gemeente Amsterdam, om begin 20 e eeuw in het toenmalige Naardermeer huisvuil te storten, was de start van de oprichting van de Vereniging Natuurmonumenten. De eerste aankoop was het Naardermeer. Het bleef daarmee gespaard. Later kocht Natuurmonumenten meer terrein rond het Naardermeer en breidde haar bezit uit tot heel Nederland. Initiatiefnemer daarvan was Jac. P. Thijsse, samen met zijn vriend E. Heimans. Een bezoek aan het Naardermeer is zeker de moeite waard. Op de fluisterboot kun je genieten van de prachtige natuur, de aalscholverkolonie bezoeken, de purper reiger en de zwarte sterns spotten. Onderweg krijg je thee, getrokken van munt uit het meer. Met man en macht wordt gezorgd dat het water schoon blijft. Het water rond de aalscholverkolonie wordt zelfs gescheiden van de rest, zodat het water van het meer niet wordt vervuild door de poep van de aalscholvers. Natuurmonumenten organiseert bijna dagelijks vaartochten.
De tocht is goed te combineren met een bezoek aan het Muiderslot, een tot de fantasie sprekend kasteel, dat goed bewaard is gebleven. Wij hadden het genoegen door 3 kinderen uit groep 8, verkleed als ridder en jonkvrouw, rondgeleid te worden. Hun relaas boeide van de eerste tot de laatste minuut. Weemoed We stappen te vroeg uit de bus en met enige moeite vinden we het eindpunt van de laatste etappe. We moeten daarvoor de Vecht stroomafwaarts naar Overvecht Noord volgen. Als toeristen op de Amsterdamse wallen kijken we hier naar de lange rij woonboten met de puta’s. Auto’s rijden af en aan. Het is half twaalf, zaterdagmorgen. Als we de route eenmaal hebben opgepikt maken we kennis met de postzegelnatuur rond Utrecht. Fort Klop is een kleine enclave in de stad. Later lopen we door nog zo’n enclave, Blauwkapel. De uitbater van Fort Klop, je kunt er namelijk, eten, drinken, slapen, kamperen, vergaderen en feesten, hanteert de slogan het mooiste eiland op het vasteland. Vandaag, als de zon schijnt, kan dit niet worden tegengesproken. Op het in de zon gelegen terras genieten we van de voorbereidingen van een huwelijksfeest. De gasten arriveren één voor één, beladen met muziekinstrumenten en slaapzakken. Bruid en bruidegom zijn geen alledaagse types. Ze poseren, alternatief gekleed, ongedwongen voor de huwelijksrapportage. Over de Klopdijk, die door de woonwijk Overvecht loopt, verlaten we de stad en bereiken het natuurreservaat Gagelpolder. Aan de ingang staat Fort De Gagel, dat verbouwd wordt tot natuureducatie- en outdoor centrum met horeca. Het natuurreservaat is, wat je zou kunnen noemen, zelfbouwnatuur. Het pad is keurig gemaaid, het bos aangeharkt. Links en rechts water met rietlanden, natte weilanden en bos. In het bos speeltoestellen voor de avontuurlijk ingestelde Utrechtenaar. Aan het eind lopen we de Kooidijk op, met aan weerszijden graslanden met schapen en lammetjes, totdat we Het Kikkerpad bereiken, dat loopt naar Fort De Kikker. Na de afslag bij Fort De Kikker slingeren we door, over en onder de harde spoor- en weginfrastructuur aan deze zijde van Utrecht. We passeren de enclave Blauwkapel, met het gelijknamige Fort en de oogverblindende, pittoreske Oecumenische onderwegkerk Blauwkapel (15e eeuw). In de kerk worden voorbereidingen getroffen voor een trouwerij, onze tweede vandaag. Na enige tijd staan we voor Fort Voordorp en ik herinner me de geslaagde-, en minder geslaagde conferenties. Mijn gedachten dwalen af naar vroeger. Deze sessies waren de uitgelezen gelegenheid om je collega’s onder andere omstandigheden beter te leren kennen en samen te zoeken naar gedeelde interesses, die op hun beurt weer een vertrekpunt vormden voor een efficiëntere samenwerking. Ze waren de broedplaats van vernieuwingen. Op zulke momenten voelt het gemis van mijn oude werk. Weemoed bekruipt mij. We lopen verder richting Veemarkt, door de Berenkuil, park Voormelde Polder, langs de stadscamping, naar de Biltstraat, waar we op de bus stappen naar het centrum. We borrelen en eten in het trendy café café Stan & Co, de transformatie van wat ooit één van onze favoriete, oud bruine kroeg De Colonie was. Nu is het een plek om te kijken en gezien te worden.
De prijzen zijn hoger, de porties kleiner, de clientèle jonger. We bekijken dit alles vanaf een skai bankje en we vervelen ons geen moment. Met trein en bus reizen we ontspannen, lezend en slapend, terug naar huis voor een avondje crimes en een vleugje Champions League. Dance We parkeren de auto bij McDonalds en gaan met het OV naar de plek waar we de laatste keer zijn gestopt. Na enig zoeken vinden we de route, langs het water, verscholen in het groen en lopen Utrecht in. Het is een leuke route met verassende passages onder, boven en langs wegen. We lopen door het park en buigen in een rechte lijn af naar het zuidoosten, onder de rondweg van Utrecht en de A27 door, langs het Rietveldhuis (alleen op afspraak te bezoeken, waardoor buitenlanders teleurgesteld en niet begrijpend afdruipen), naar Amelisweerd, langs fort Rhijnauwen, dat hermetisch gesloten is. Op een bord wordt vermeld wanneer er excursies in en rond het fort zijn en 14 oktober lijkt een optie, reserveren en noteren in de agenda, samen met het Rietveld huis.
De excursie in het Rietveld huis blijkt onderhoudend, de rondleiding in het fort daarentegen is langdradig en tijdrovend. De gids weet van geen ophouden en uiteindelijk zijn we weg gepiept. In de verte ligt het universitair terrein, de Uithof. Vrolijk gekleurde gebouwen pimpen het uitzicht op. We steken de Kromme Rijn over bij Stayokay, waar op deze mooie zomerse dag een huwelijk in de open lucht wordt voltrokken. We volgen kort de rivier, waarin gezwommen en gekanood wordt, buigen af naar het zuiden en passeren de spaghetti van wegen en sporen, met daar tussen huizen en fruitverkoop in kleine stalletjes langs de weg, op weg naar fort Vechten. Dit fort is eveneens hermetisch afgesloten. Het is vandaag het toneel van een danceparty dat de jongeren, gekleed in spijkerbroek en wit T-shirt, op de fiets en zelfs lopend, uit de stad lokt. Op de lokroep van een voor ons onbekende deejay lopen we om het fort heen. We naderen McDonalds. Het laatste stuk is niet opwindend. An is blij als ze de auto ziet, ze voelt haar rug, die uitstraalt naar haar benen en voeten. Ze heeft pijn. Pluk van de Petteflet De laatste keer dat we het Waterliniepad liepen was 17 augustus vorig jaar. Het is fijn de draad weer op te pakken. Het weer is ultiem, volop zon en voor de tijd van het jaar een hoge temperatuur. De narcissen en krokussen staan te pronken. Langs de rand van het bos staat de sleedoorn in bloei. De knoppen in de fruitbomen staan op uitkomen. Pas als de zon laag staat, later op de middag, wordt het fris en trekken we onze truien weer aan. Het pad slingert door Plettenburg, een naam die mij doet denken aan Pluk van de Petteflet, van Annie M.G. Schmidt. Op de kaart zie je dat het pad door de stad rond de kern van het oude dorp Jutphaas loopt. Je stelt je de vraag waarom? Waarom niet rechtdoor langs het Amsterdam Rijnkanaal naar de Plofsluis?
Het antwoord is heel simpel. Je loopt door een historisch, interessant deel van de stad, met de karakteristieke grote bakstenen kerk met bijgebouwen aan de westzijde van het kanaal, en aan de oostzijde, waar het pad loopt, een mooi aangelegd en onderhouden parklandschap, Fort Jutphaas (wijnhandel) en Huis Rhijnhuizen. We steken het Lekkanaal over en zien de plofsluis, gevuld met verontreinigde grond, liggen. De werken aan de waterlinie hier zijn, ingehaald door de tijd, nooit afgerond. Vlak na de A27 slaan we rechtsaf en lopen evenwijdig aan de rijksweg tot de Schalkwijksche Wetering, die we aan de noordoostzijde volgen tot Schalkwijk. De wetering is prachtig gelegen in een wijds weidelandschap met hier en daar fruitboomgaarden en geriefbosjes. De sloten links en rechts zitten vol kroos. Eutrofiering? Op het land rijdt een tractor, waarmee koeienmest over de akkers wordt uitgereden. Kogelvanger Zoals altijd is het puzzelen hoe je van het eindpunt, waar de auto wordt geparkeerd, terugkomt bij het punt waar je de laatste etappe was gebleven. Vandaag met de trein, van Culemborg naar Houten, en de bus naar Schalkwijk. Vanaf de bushalte lopen we naar het begin van de etappe, een brug over de Schalkwijkse wetering. Het is heerlijk weer, we ritsen de broekspijpen af. Het pad loopt langs het Inundatiekanaal dat haaks staat op de wetering door de polder. We steken het kanaal één keer over, om aan de overkant opnieuw het kanaal te volgen. Langs de kant staan kunstzinnige foto's die de fantasie prikkelen. Aan de waterkant zitten vissers dromerig naar hun dobbers te staren. Ze worden omgeven door een aureool van rust. Nabij Molenbuurt, lopen we om het fort De Korte Uitweg heen. Het fort wordt gerestaureerd. De uitspanning is reeds gesloten. In de winter is het fort het domein van de vleermuizen. We naderen de Lek, die we over de Lekdijk en door de uiterwaarden, omgetoverd tot natuurgebied, volgen tot Culemborg, maar eerst volgen we de Gedekte Gemeenschapsweg. De weg is door een dijk aan de oostzijde aan het oog onttrokken, vandaar haar bijzondere naam. Vroeger werd in het geniep wapens, munitie en voedsel over de weg vervoerd. De vijand zag niets. De wapens en de munitie hebben we maar thuis gelaten. Wij hebben alleen een mes aan de broekriem en een lunchpakket met soep bij ons. Gefascineerd genieten we van de kunst, beeldjes links en rechts van het pad en kunst verwerkt in de restanten van de waterlinie. De werken van de waterlinie zijn een inspiratiebron voor veel kunstenaars, die door de projectorganisatie, verantwoordelijk voor het herstel van de linie, de kans hebben gekregen hun visie te etaleren. Hierdoor is de aantrekkings- en de verbeeldingskracht van het pad vergroot. Als we de Lek bereiken pauzeren we. Het fort Honswijk gaat schuil achter het loof. Jammer. Gezeten op een speciaal ontworpen, verhoogde bank, genieten we van het uitzicht over de Lek, met haar kribben en onze soep en broodjes. We lopen eerst over de smalle dijk, later door een kudde bonte koeien in de uiterwaarden Rijn en Lek Steenwaard stroomopwaarts totdat we onder de spoorbrug door zijn. Met de pont steken we de Lek over.
Grappig de loodsbootjes verbonden met de pont telkens te zien verplaatsen in het snelstromende water. Aan de overkant lopen we nu stroomafwaarts, opnieuw onder het spoorbrug door, langs een foeilelijk monument opgericht na voltooiing van de brug. Als het buitendijks gebied verbreedt, verlaten we de dijk en lopen door de uiterwaarden, totdat we Fort Everdingen bereiken, waar we afbuigen naar het zuiden. Als we de Prijsseweg bereiken, zien we in de verte de Kogelvanger liggen, een monstrueus stenen bouwwerk. Het is een restant van een muur waarachter een schietbaan lag. Stadswandeling Op het menu staat vandaag een stadswandeling door Culemborg, gevolgd door een ultrakorte etappe naar Leerdam en ’s avonds Feyenoord - Standaard Luik. Culemborg is leuk overzichtelijk plaatsje met een centrum dat de moeite waard is. De stadswandeling is onderhoudend. Na afloop willen we de bus naar de Prijsseweg/ kruising Diefdijk nemen. Bij aankomst had ik wel gekeken naar de vertrektijden, maar niet secuur genoeg. Ik had mij deerlijk vergist, waardoor we 50 minuten moeten wachten. Op ons gemak peuzelen we al puzzelend de meegebrachte boterhammetjes op, onder het genot van een heerlijke cup a soup. In één rechte lijn lopen we evenwijdig aan de Diefdijk, door het land, langs het water naar Leerdam. Vlak voor Leerdam nemen we het pontje, dat we zelf moeten bedienen, naar de overkant en lopen door het industriegebied naar het station, waar dichtbij onze auto staat geparkeerd. We eten die avond op Zuid. Feyenoord wint, zodat mijn dag niet meer stuk kan. Twee mooie dagen Het waren 2 mooie, onvergetelijke, dagen. De zon scheen onafgebroken. In onze shirts met korte mouwen en afgeritste broeken aan de wandel. Heerlijk. Uitzonderlijk voor de tijd van het jaar. Vannacht gaan we terug in de tijd, we transformeren ons zelf tot soldaat, gelegerd in de Linie. We slapen op fort Vuren. De omstandigheden zijn echter fors gewijzigd. De vertrekken zijn omgetoverd tot luxueuze appartementen, met zitje, badkamer en keukentje. Iets anders dan de vochtige, bedompte, donkere ruimtes, waarin de soldaten verbleven. De eenvoudige soldaat had het zwaar en werd voortdurend gekleineerd door de officieren, volstrekt zinloos. Fort Vuren heeft een restaurant, met daghappen en bieren, waaronder een eigen trippel. Na een lange dag in de buitenlucht smaakt een biertje, op het terras in de ondergaande zon, voortreffelijk. In Leerdam zoeken we het pad op. Eenmaal en route, is al een half uur verstreken. Om ons heen de weidsheid van de polder. In Leerdam zoeken we het pad op. Eenmaal en route, is al een half uur verstreken. Om ons heen de weidsheid van de polder. Grasland, solitaire boerenhoeven, die als landmerken staan in het landschap, omringd door sloten en boezems, geriefhout bosjes en aan de horizon de contouren van de stadjes Acquoy en Asperen.
Over de Nieuwe Steeg naderen we Acquoy, gelegen aan de Linge, bekend om haar scheve toren. Dit deel van het traject is ook onderdeel van het Lingepad. In het gerenoveerde fort Asperen drinken we koffie. Geen tijd voor een rondleiding, maar toch lopen we stiekem het fort even in om foto’s te maken. In het voorjaar staan de fruitbomen in bloei, in het najaar glimmen de appels en de peren aan de bomen. Na Acquoy steken we via 2 sluizen de Linge over en duiken we vanaf de Nieuwe Zuiderlingedijk, een smal pad in, omzoomd met riet. Dom, het pad staat vol brandnetels. Geen pretje met afgeritste broeken. Blijkbaar wordt het pad niet veel gebruikt, want we moeten ons een weg banen met onze wandelstokken. Ik sla de brandnetels links en rechts een kopje kleiner, maar schade is onvermijdelijk. Tussen de brandnetels en het riet, lunchen we idyllisch op een zo’n karakteristiek, hoog Waterlinie(Inundatie)bankje. Als we het oerwoud verlaten komen we op de Tiendweg, een langgerekt pad met een betonnen verharding voor wandelaars en fietsers, passeren de Molenweg, die over de Betuwelijn en de A15 voert, om uiteindelijk in Vuren te komen. Gaaf zijn de kunstwerken op het viaduct over de Betuwelijn en na het viaduct over de A15. Mooie inspirerende, tot de verbeelding sprekende, landschapskunst. In de verte zien we de Waal en fort Vuren liggen. In de Waal wordt zelfs nog gezwommen. Biertje, balletje Uitgerust gaan we met goed gevulde maag op pad. We volgen de Waal stroomafwaarts tot Gorinchem. Over de oude sluis komen we bij de kade waar het veer vertrekt. Aan het waterfront ligt een groot gerenoveerd en verbouwd complex met woningen voor senioren. Ze hebben een magnifiek uitzicht op de Waal. Aan de overkant ligt fort Loevestein. Op de Waal varen binnenvaartschepen en plezierjachten af en aan. Langs de dijk staan enkele mooie, oude- en gloednieuwe, onder architectuur gebouwde huizen. De zon schijnt, maar er staat een frisse wind. Geen bezwaar, zolang je maar niet stilstaat, want dan koel je snel af. Slecht voorbereid zijn we op pad gegaan. Het veer naar Woudrichem vaart om de 2 uur en is net vertrokken als wij aankomen. Er rest ons niets dan wachten. De reis is kort. Opstappen in Gorinchem en uitstappen in Woudrichem, aan de overkant. Vanaf het veer lopen we het pittoreske stadje in, dat we over de Merwededijk al direct verlaten. Na één kilometer gaat het pad omlaag en tot Sleeuwijk trekken we door de uiterwaarden. In de uiterwaarden zien we honderden brand- en grauwe ganzen foerageren. Na Sleeuwijk, waar we met een wijde boog omheen trekken, is het saai. Alleen de passage van de provinciale weg, die dwars door de dijk gaat, is leuk om te zien. Het pad gaat hoog over de weg. Het gat in de dijk kan met lange houten palen die onder een afdakje langs de weg liggen opgeslagen, gedicht worden bij hoog water.
Met een enorme slinger lopen we naar Werkendam. Eerst naar het zuiden, dan een poosje naar het westen en dan weer naar het noorden, langs het Steurgat, over het jaagpad. We zien nog één fort, Werk aan De Bakkerskil, voor de rest vette klei op pas geploegd land. De bieten of aardappelen worden geoogst. Tractoren rijden af en aan. De wegen zitten onder de droge modder. Plots staan we voor een hek. Werk in uitvoering. De dijk wordt versterkt. In de dijk wordt een scherm gebouwd. Het scherm voorkomt opbarsten van de grond door de waterdruk achter de dijk. Een innovatie uit onze tijd. We omzeilen het hek en lopen over het werkterrein naar de jachthaven, die we via een achtergelaten keukentrappetje bereiken. In Werkendam pikken we onze 2 dagen geleden achtergelaten auto op. In een café drinken we biertje met bitterballetje, voordat we rozig, vermoeid, maar tevreden huiswaarts keren. Onze missie is voltooid, doel bereikt. De geschiedenis herhaalt zich De Linie is nooit beproefd. In de 1e wereldoorlog was Nederland neutraal, in de 2 e Wereldoorlog hield Nederland niet lang stand. De 1e en 2e oorlog werd niet alleen over land, maar ook op het water en in de lucht uitgevochten. Na de 2e wereldoorlog volgde de koude oorlog, een tijd van voortdurende dreiging, totdat de muur viel. Vanaf dat moment keerden we onze rug toe naar de bedreigingen. Maar we zijn op onze schouders getikt, Nederland is weer in oorlog. Het besluit is snel en bijna onopgemerkt genomen. Ruw zijn we uit onze vredesslaap ontwaakt. We nemen deel aan de strijd tegen het kwaad, extremisme, dat haar voedingsbodem vindt in een geloof, de Islam. Een fanatieke groep aanhangers van de Islam vinden hun geloof het enige ware geloof en niets houdt hen tegen deze boodschap te verspreiden. Op niet geloven staat straf. Ze zijn niet de eerste, de geschiedenis herhaalt zich, vele grote godsdiensten zijn hen voorgegaan. Ze vormen geen meerderheid, maar hun geloof, waarvoor ze bereid zijn alles op te offeren, maak van hen ongeleide projectielen. Ze zwermen uit over de hele wereld, zoals het mycelium van een zwam. Het kwaad is onder ons. Ik krijg altijd uitslag als mensen opdringerig zijn, mij hun wil willen opleggen. Blijkbaar hebben mensen moeite elkaar in vrijheid te laten leven. Kritiek is niet gewenst en lokt agressie uit. Triest, want agressie is net als oorlog louter dood en verderf. Geweld is mensonwaardig. Ik gun iedereen de vrijheid en de rust zijn of haar geloof te belijden. Ik zie in de digitale innovaties en het ontstaan van tijdelijke netwerken een spontane ontwikkeling van een gevoel van vrijheid. De moderne mens maakt haar eigen keuzes, doet waar hij/zij zich het best bij voelt en biedt anderen ruimte. Hiërarchie is op zijn retour, ontzuiling bevindt zich in haar nadagen. Het gevolg is dat versnippering tegen de klippen opgroeit. Het individu staat centraal. Alleen als er catastrofe is of het Nederlands elftal speelt, is er sprake van collectiviteit.
Je volgt je eigen agenda en zoekt mensen op met gedeelde belangen. Door de digitale revolutie is de zoektocht versimpeld. Als je hiermee kan omgaan, ligt de wereld voor je open. Focus, acceptatie, tolerantie, delen, geven, verbinden, zijn de sleutelbegrippen in de komende tijd. Elk begrip heeft haar eigen dimensie en daagt uit om verkend te worden. Elk begrip roept spanning op. Het is een voorrecht deze tijd actief mee te maken.
Colofon Tekst Foto’s & vormgeving
: :
Hans Nijssen Anneke Gelderland
NIVON, Waterliniepad ISBN 90-70601-85-0 www.nijssen-management-advies.nl www.an-hans-wandeltochten-reizen.nl @gourmetten december 2014
© anhans productie
