De geoloog en het vermoorde meisje. CSI-taferelen op de campus pag 10. Wetenschap vereist een eigen kamer. 25 september 2013 Nr 3

Nr 3

25 september 2013 Afra van der Markt wordt een dwarse dokter

Rechtenstudenten blij met schoolse aanpak

De nieuwe rector gunt studenten meer tijd

Wetenschap vereist een eigen kamer

Onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit — www.advalvas.vu.nl

De geoloog en het vermoorde meisje CSI-taferelen op de campus pag 10

INHOUD

jaargang 61 — nr 3

Afra van der Markt wil de zorg veranderen

6

CSI-taferelen in de labs van geologie

10

VU NU

Rechtenstudenten moeten elke week een toets doen 18 De nieuwe rector wil het weer over de inhoud hebben

Overstijg jezelf Lanceer je carrière bij Deloitte De keuze van je eerste werkgever is heel belangrijk. Je wilt goed beginnen en ambities kunnen waarmaken. Daarom is er geen betere plek om je carrière te starten dan bij Deloitte. En dat heeft alles te maken met de mogelijkheden die je krijgt aangereikt. Je werkt al snel voor verschillende opdrachtgevers aan interessante projecten. Dat maakt je werk afwisselend en inspirerend. Met je eigen initiatieven en ideeën geef je richting aan je carrière. Bij Deloitte is de ambitie letterlijk voelbaar en dat motiveert. Je leert snel, je groeit snel en stijgt boven jezelf uit. Lanceer je carrière en kijk op werkenbijdeloitte.nl

20

En verder Online

4

Opinie: troonrede

8

Column: Jaap Seidell

9

Onderzoeksnieuws

16

Brieven

23

Opinie: flexwerken

24

Column: de laatste Roos

25

Campus: reorganisatie O&O

26

PP

28

Cultuur: benefiet en restaurant

30

Sleutelgat

31

Griff

32

Coverfoto StudioVU/Yvonne Compier

Het volgende nummer verschijnt op 9 oktober 2013

onafhankelijk magazine van de Vrije Universiteit Redactieadres De Boelelaan 1105 kamer 1-D-40 1081 HV Amsterdam [email protected] Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Floor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans, Welmoed Visser Secretariaat Barbara Vazquez, (020) 5985630 [email protected] Basis Ontwerp Luis Mendo - GOOD Inc. Vormgeving Rob Bömer, rbbmr.nl

Medewerkers Dick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Roos van Rijswijk, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter Valckx Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam VU-advertenties zie secretariaat Commerciële advertenties Bureau Van Vliet, (023) 5714745 Druk Senefelder Misset, Doetinchem

Vrijdag 20 september 2013, 09.13 » Een drone, bestuurd door hoogleraar internetrecht Arno Lodder, bespiedt de VU-campus. Foto laura van haren/photograppers

© 2013 Deloitte The Netherlands

ADVALVAS

nr 3 — 25 september 2013

3

advalvas_online

Uitstel? Niet als het aan Bussemaker ligt Minister Bussemaker wil de basisbeurs voor masterstudenten nog altijd schrappen per september 2014, ook al heeft ze onvoldoende steun. Van uitstel is vooralsnog geen sprake.

Debat over moraliteit blijft steken in platitudes Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de faculteit Sociale Wetenschappen had VUconnected twee belangrijke filosofen uitgenodigd: Zygmunt Bauman en Leonidas Donskis.

Studenten voelen zich niet meer zo betrokken bij de VU Jill Beuk, voorzitter van EOS, de faculteitsvereniging van Sociale Wetenschappen, constateert een verschil in cultuur tussen de VU-campus en een Amerikaanse campus. VU-studenten zouden niet met trots de VU-griffioen of de beeltenis van Kuyper op hun shirts dragen.

Aureus en EOS houden hun traditionele Prinsjesdagdebat Minister Blok: ‘Kantoren niet verkwanselen voor studentenhuisvesting’ Virtuele coach moet oudere uit isolement halen

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl 4

‘Ernstig wetenschappelijk wangedrag’ van antropoloog Bax

O

ud-VU-hoogleraar politieke antropologie Mart Bax heeft zich in zijn onderzoek aan diverse vormen van wetenschappelijk wangedrag schuldig gemaakt. Ook heeft hij valsheid in geschrifte gepleegd in universitaire documenten. Dat concludeert een onderzoekscommissie onder leiding van geschiedenishoogleraar Michiel Baud (Universiteit van Amsterdam). De commissie vond het lastig om de waarheid te achterhalen over het werk van Bax omdat zij werd geconfronteerd met ‘rookgordijnen’ en ‘geheimzinnigheid, pseudoniemen, tegenstrijdige informatie, niet bestaande publicaties’. De commissie noemt het “zeer aannemelijk” dat de inhoud van

Mart Bax de intreerede die Bax uitsprak bij zijn aantreden als hoogleraar in 1989 verzonnen is. Ook zijn

D

e VU kan nieuwbouw op de campus bekostigen dankzij een lening van 230 miljoen euro van de Europese Investeringsbank (EIB). Het is de eerste keer dat de EIB een lening van een dergelijke omvang aan een universiteit geeft. “We hebben van onze aandeelhouders de opdracht gekregen om meer te investeren, aangezien de commer-

onderzoek naar een slachtpartij in de Bosnische bedevaartplaats Medjugorje, waarbij in 1992 140 doden zouden zijn gevallen, rammelt op z’n zachtst gezegd. Bax verklaarde dat hij zich vijftig jaar heeft vergist en dat het bloedbad in de Tweede Wereldoorlog heeft plaatsgevonden, maar hij zette die vergissing in latere artikelen niet recht. Daarnaast heeft de antropoloog zijn CV opgetuigd met artikelen die niet bestaan, documentaires die onvindbaar zijn en commissies waar hij nooit in heeft gezeten. De Vrije Universiteit ziet af van juridische stappen tegen Bax omdat hij al sinds 2002 met pensioen is. (FvK)

Lees het uitgebreide artikel en het rapport op advalvas.vu.nl>nieuws.>23 september.

twitter/facebook/issuu

My own tomato

Uilenstede gaat op de schop

A

loungen en te studeren, voorzien van wifi. De Stichting Leefomgeving Schiphol heeft een subsidie van vijf miljoen euro gegeven. Die stichting steunt met geld van de luchthaven, het Rijk en de Provin-

cie projecten in het hele gebied dat overlast heeft van vliegtuigen. De gemeente Amstelveen, eigenaar van de grond van Uilenstede, steekt ook zo’n vijf miljoen euro in de opknapbeurt. Tegelijkertijd is woningcorporatie Duwo bezig met het slopen en nieuwbouwen van in totaal 749 studentenwoningen. De VU levert ook een bijdrage aan de vernieuwing, onder meer door een forse uitbreiding van het sportcentrum. (DdH)

Meer over de herinrichting op advalvas. vu.nl>nieuws>20 september. nr 3 — 25 september 2013

ADVALVAS

Moestuintjes bij Uilenstede: tussen de grijze flatgebouwen verbouwen studenten zelf hun groente. advalvas. vu.nl>razende reporter

Schaliegas De angst voor schaliegas is wél rationeel. advalvas. vu.nl>opinie

Studentencampus Uilenstede ondergaat een complete metamorfose. Een aantal oude flats verdwijnt om plaats te maken voor nieuwbouw.

chter de hoge flats aan de zuidkant van Uilenstede ging donderdagmiddag 19 september de eerste schop de grond in. Daar komt een grote vijver en een sportveld met kunstgras. Die projecten maken deel uit van de herinrichting van de hele buitenruimte. Het terrein krijgt drie duidelijk gemarkeerde ingangen, een nieuwe loop-en fietsroute, een centraal plein en kunstzinnig vormgegeven meubilair om op te

ciële banken het vanwege de crisis laten afweten”, zei Pim van Ballekom, directeur van de EIB. De VU gaat het geld onder meer gebruiken voor het O2-gebouw, waar hypermoderne, duurzame laboratoria komen voor het wetenschapsdomein human health and life sciences en voor het geplande NU.VU-gebouw. In het geval dat de studentenaantallen onverhoopt zouden teruglopen, kan de VU haar

nieuwe gebouwen verhuren aan andere partijen. De nieuwe ruimtes zijn namelijk, in de woorden van Josja Van der Veer, directeur van de Facilitaire Campus Organisatie, “alternatief aanwendbaar”. De investering van de EIB bedraagt vijftig procent van het bedrag dat in totaal nodig is voor de renovatie van de VU-campus. (PB)

Zie: advalvas.vu.nl>nieuws>19 september.

Nederlands bijspijkeren

Bram de Hollander

Abonneer je op het laatste nieuws online

VU leent bij Europese investeringsbank

Smart@work Samenvatting van de bezettings- en belevingsonderzoeken, faculteit Rechtsgeleerdheid. advalvas.vu.nl>dossiers

Wilskracht LODEWIJK BALJON landschapsarchitecten

RSS feed

Een wakker mens is een kwart van zijn dag kwijt aan het weerstaan van verleidingen. Vijf tips om je wilskracht te vergroten. advalvas. vu.nl>tips&trucs

ADVALVAS


12+40+48B 12% van de eerstejaars aan de VU beheerst het Nederlands slecht. 40% scoort gemiddeld. 48% beheerst het Nederlands goed.

D

at blijkt uit de taaltoets die het TaalcentrumVU de afgelopen weken bij 3800 eerstejaars heeft afgenomen. De scores lijken op die van de jaren ervoor. De groep die slecht scoort krijgt een bijspijkercursus aangeboden. De studenten krijgen hun individuele uitslag in de eerste week van oktober. (WV)

(Re)tweets

Een selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken @ljlp 23-9 _Als hoogleraar vraag ik me af: waar haal je de tijd vandaan om 64 publicaties te verzinnen?? @NvanEngen 23-9_Genant! #Integriteit #Bax ver te zoeken. Als beginnend onderzoeker voel ik plaatsvervangende schaamte http://bit. ly/1fa0VrD @FSR_FSW_VU 23-9_Goed nieuws voor masterstudenten: ook zij hoeven in 2014 nog niet te lenen http://fb.me/2JMPCq6vo @VUhistoricus 21-9_Interessant artikel in #vkmagazine over eerstegeneratie-studenten. Veel aan de @VUamsterdam. Vanouds en nog altijd #emancipatieuniversiteit @AT5 18-9_Studenten Journalistiek kregen een zwijgplicht opgelegd voor gastcollege van journalist Matthijs van Nieuwskerk http:// at5.nl/s/sRE Studenten Redactie en Mediaproductie van de Hogeschool van Amsterdam zouden voor een gastcollege van Matthijs van Nieuwkerk de instructie hebben gekregen dat er niets van het college naar buiten mocht komen. Van Nieuwkerk ontkent dit overigens. @studentenbond 17-9_Als reactie op de rijksbegroting voor 2014 dient de Landelijke Studenten Vakbond deze motie van treurnis in. http://www.youtube.com/ watch?v=KO3547Itng8… @jlhkrans 16-9_Liever een theoloog die thuis is op het WWW dan in de Heidelbergse catechismus. Dixit Manuela Kalsky, faculteitslunch #FdGVU. @hijmecstoffels 14-9_NRC-bijlage vandaag over ‘Rennen als religie’. Nou, als dat zo ligt, dan heb ik vanmorgen mijn kerkelijke plichten al vervuld. #LUX

Zie ook: advalvas.vu.nl>nieuws>18 september.

5

student Afra van der Markt ‘Artsen moeten nee durven zeggen’

in actie

Geneeskundestudent Afra van der Markt (26) maakte voor jongerenbeweging Dwars een alternatief plan voor de gezondheidszorg.

Dwarse visie

Door Dirk de Hoog Foto Studiovu/Yvonne Compier

J

ij wilt de gezondheidszorg veranderen? “Op sommige punten wel ja. Ik zit met vier andere studenten in een groepje dat een alternatief probeert te bedenken voor de bestaande gezondheidszorg. Dat is een initiatief van Dwars, de onafhankelijke jongerenbeweging van GroenLinks.” Wat moet er dan anders? “Wij vinden dat de zorg voor patiënten centraal moet staan in plaats van bezuinigingen. Zorg is maatschappelijk zo belangrijk dat die best iets mag kosten. Ik vind dat mensen solidair met elkaar moeten zijn als het om zorg gaat. Doordat je zelf een zorgverzekeraar mag kiezen, lijkt het of je moet opkomen voor je privébelang. Dan proberen mensen natuurlijk zo goedkoop mogelijk uit te zijn. Maar zorg is een collectieve voorziening waarbij wat mij betreft de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen.” Maar de zorg dreigt toch onbetaalbaar te worden? “We zijn voor bespa-

6


ADVALVAS

ADVALVAS


ringen waar dat mogelijk is zonder dat patiënten de dupe worden. Je kunt meer zorg via de huisartsen regelen in plaats van door te verwijzen. En we willen dat specialisten in loondienst van ziekenhuizen komen. Ook moeten artsen nee durven zeggen als een behandeling geen zin heeft. Een voorbeeld is iemand die bij de dokter komt vanwege hoesten. Meestal moet je dan niks doen, maar artsen schrijven soms toch antibiotica voor omdat patiënten nu eenmaal graag een pilletje willen.” Was je altijd al in politiek geïnteresseerd? “Ik ben bij toeval bij Dwars gekomen. Een vriendin vroeg me een praatje te houden over genetische screening. Ik vond het toen zo leuk dat ik actief ben geworden. Ik heb in mijn opvoeding meegekregen dat je iets moet doen voor je medemensen en de maatschappij. Ik ben bijvoorbeeld ook vrijwilliger bij zomerkampen voor kinderen met een geestelijke beperking en actief geweest bij de International Federation of Medical Student Associations. Voor hen heb ik een project over seksuele voorlichting op basisscholen georganiseerd.” Het heeft wel allemaal met zorg te maken. Wilde je altijd al arts worden? “Nou nee. Ik heb lang getwijfeld tussen psychologie of geneeskunde. De psyche

“De patiënt moet voorop staan, niet de bezuinigingen,” vat Van der Markt haar visie op de zorg samen. Inmiddels heeft de werkgroep van jongerenorganisatie Dwars rapporten geschreven over de Curatieve zorg en Geestelijke gezondheidszorg. In oktober komt een visie uit over chronische zieken.

www.dwars.org/ visiestukken

Afra van der Markt 2006-nu Studie geneeskunde aan het VUmc, nu in haar laatste coschap Sinds 2012 Onderzoek bij kindercentrum De Bascule September 2011 augustus 2012 Bestuurlid van Dwars Amsterdam 2006 - 2012 Vrijwilliger bij kinderkampen van YMCA 2006-2010 Vrijwilliger bij International Federation of Medical Student Associations afdeling VUmc

vind ik een heel boeiend onderwerp. Het heeft iets ongrijpbaars. Ik ben nu bijna basisarts en wil me specialiseren in de psychiatrie, maar onderzoek doen vind ik ook heel interessant. Dus misschien wil ik promoveren. Voor mij is vrijwilligerswerk een combinatie van betrokkenheid en inhoudelijke interesse. Ik vind dat bepaalde vragen waarmee wij bij Dwars bezig zijn meer aandacht in de studie zouden moeten krijgen, zoals dat je als arts keuzes moet maken. En dat het soms beter is niet te behandelen.’’ Wil je later de politiek in? “Dat weet ik nog niet. Ik wil in ieder geval arts worden. Maar daarnaast wel maatschappelijk actief zijn. Ik heb een jaar in het bestuur van Dwars in Amsterdam gezeten. Daar voerden we actie voor statiegeld op plastic flesjes. Dan merk je dat maatschappelijk actief zijn ook gewoon heel leuk is. Je bent samen met iets bezig en je bouwt vriendschappen op. Ik hoef niet per se in de politiek actief te zijn, hoewel ik me daar wel steeds meer voor ben gaan interesseren. Ik lees bijvoorbeeld elke dag het politieke nieuws in de krant. Maar ik kan me ook goed voorstellen dat je in andere organisaties actief bent. Bij het Rode Kruis of de kerk bijvoorbeeld.”

7

opinie

wisselcolumn

Het onderwijs mag niet klagen

Eerstejaarskilo’s

Jaap Seidell hoogleraar voeding en gezondheid

VSNU-voorzitter Karl Dittrich reageert op het onderwijsbeleid in de Troonrede. Hij blijft ondanks alle kritiek optimistisch.

N

ederland lijkt eerder een traditie te kennen van somberheid en waarschuwingen dan van een goed gemotiveerde opgewektheid. De Troonrede 2013 lijkt te passen in die traditie van relatieve somberheid. Voor de universiteiten en de hele onderwijssector brengen de berichten uit Den Haag weinig vrolijkheid. Toch zou ik wat opgewekter willen reageren: het ontbreken van slecht nieuws is al een reden om niet ontevreden te zijn. Zeker als je de overheidsmaatregelen voor het onderwijs vergelijkt met die voor de zorg, de uitkeringen of voor defensie. Ik snap natuurlijk heel goed dat er niet veel reden is tot tevredenheid en optimisme vanuit onze sector. Het kabinet belijdt het geloof in de kennissamenleving en maakt duidelijk hoe belangrijk investeringen in onderwijs en onderzoek zijn. En niemand betwist deze stellingname. Dat is op zichzelf een teken van hoop en vertrouwen in onderwijs en onderzoek. Investeringen in beide hebben niet alleen een positief effect op de samenleving als geheel, maar ook op het welzijn en de

8

T

de sector is ‘toegankelijkheid voor ieder met het benodigde talent’ een stevig uitgangspunt, ook al verschillen de opvattingen over de daarvoor noodzakelijke maatregelen. Universiteiten delen de zorgen van studenten dat toegankelijkheid moet worden gewaarborgd, maar zijn tegelijkertijd overtuigd van de noodzaak dat studenten meer in zichzelf investeren. Gooien we daarmee de bal over de schutting? Nee, wij zullen ons tot het uiterste moeten inspannen om het onderwijs voor studenten uitdagend te maken, de verbinding tussen onderzoek en onderwijs te verstevigen, voldoende begeleiding en individuele feedback te geven, nieuwe didactiek te ontwikkelen en bovendien te laten zien dat studeren meer is dan het louter vergaren van kennis! Maar we rekenen daarbij wel op studenten die zich realiseren dat studeren een voorrecht is en die dat ook willen laten zien! Ik blijf opgewekt, of de investeringen in het hoger onderwijs er nou wel of niet komen. Universiteiten blijven zich inzetten voor het verbeteren van het studiesucces, profilering en de internationale concurrentiepositie.

Karl Dittrich, voorzitter Vereniging van Universiteiten (VSNU) Reageren? Mail naar [email protected]. nr 3 — 25 september 2013

ADVALVAS

ADVALVAS


foto StudioVU/Yvonne Compier

DOOR KARL DITTRICH BEELD BAS VAN DER SCHOT

welvaart voor het individu! Maar boter bij de vis blijft nu al jaren uit. De gezondmaking van de overheidsfinanciën heeft prioriteit gekregen en investeringen worden daarom slechts mondjesmaat gedaan. Als het al investeringen zijn. Het kabinet is er namelijk ook dit jaar sterk in om geschrapte onderwijsbezuinigingen te presenteren als investeringen. In werkelijkheid zijn dat natuurlijk sigaren uit eigen doos. Ik wil toch terug naar mijn opgewekte stemming. Als men niet alleen naar 2014 kijkt, maar een paar jaren vooruit, dan is er sprake van lichtpuntjes, zowel in de begroting als in het Nationale Onderwijsakkoord. De nullijn lijkt van tafel en voor het primair, voortgezet en beroepsonderwijs zijn omvangrijke investeringen aangekondigd in kwaliteitsverbetering en de lerarenagenda. Bovendien lijkt de minister serieus werk te willen maken van deregulering en vermindering van administratieve lasten in het onderwijs. Het Onderwijsakkoord bevat ook een compensatie voor enkele eerdere bezuinigingen op het hoger onderwijs. Daar schuilt eigenlijk één grote adder onder het gras: alleen bij de invoering van het sociale leenstelsel komen omvangrijke investeringen in onderwijs en onderzoek nabij. Over het leenstelsel is het laatste woord natuurlijk nog niet gezegd. Voor alle betrokkenen in

van een studentenvereniging bevordert oen ik begin september de dan ook gewichtsstijging, bleek uit een stroom nieuwe jonge frisse Gronings onderzoek van twee jaar gelegezichten door de gangen den. De eerste drie maanden van het van de universiteit zag lidmaatschap gingen gepaard met een dwalen, moest ik denken gemiddelde gewichtsstijging van iets aan een soortgelijk moment meer dan twee kilo. De niet-leden die nog toen ik een paar jaar gelebij hun ouders woonden, bleven keurig den aan een Amerikaanse universiteit op gewicht. Bij de Groningse studenten werkte. “Wacht maar tot je ze volgend bleek bier (tot wel veertig glazen per jaar weer ziet”, schamperde een collega. week) een belangrijke dikmaker. “Dan zijn ze getroffen door de freshman Dit soort onderzoeken laat 15.” Dat is een uitdrukzien dat een verandering king die aangeeft dat een van omgeving vaak langnieuwe student gemiddeld Vooral studenten durige en grote gevolgen vijftien pond aankomt in in een vereniging heeft voor het lichaamszijn eerste studiejaar; het gewicht. De transitie van gevolg van overmatig eten, komen de eerste maanden kilo’s thuiswonen als scholier drinken en snacken. Er naar op kamers gaan met zijn Amerikaanse universi- aan een blijkbaar bijbehorende teiten die, op basis van dit ongezonde leefstijl is vrij algemeen geaccepteerzo’n omgevingsverandede idee, aparte preventiering. Een van mijn eigen programma’s hebben om onderzoeken wees uit de gewichtsstijging van dat jongvolwassenen die eerstejaars tegen te gaan. vijftien jaar gevolgd werden, gemiddeld Om te kijken hoe erg het is gesteld met ruim zeven kilo aankwamen. Inderdaad die dikmakende leefstijl van eerstejaars, ongeveer evenveel als de veronderstelde zijn veel onderzoeken uitgevoerd. Resulfreshman 15, maar dan over een langere taat: het valt in werkelijkheid reuze mee. periode. Het lijkt erop dat de VU door De gemiddelde student komt net iets het openen van een Spar University, met meer dan anderhalve kilo aan. Hoewel de aanbiedingen als: sixpack-bier en een wijdverbreide mythe van de freshman 15 pizza samen voor vijf euro, graag aan de daarmee is ontkracht, blijft hij hardnekstart van die gewichtsstijging wil bijdrakig rondzingen op universiteiten. Wél gen. kwam naar voren dat excessief drank- en snackgebruik goede voorspellers zijn van overmatige gewichtsstijging. Lid worden Reageren? Mail naar [email protected].

9

Isotopenonderzoek

wetenschap

Cold cases voor geologen 10


ADVALVAS

ADVALVAS


11

Isotopenonderzoek

De samples van het forensisch materiaal worden in een houder gezet, die de massaspectrometer ingaat

Gewoonlijk bestuderen geologen rotsen. Maar hoogleraar Gareth Davies past zijn onderzoekstechniek veel breder toe. Met zijn groep werkt hij onder meer aan onopgeloste misdrijven.

I

Vermoord meisje De geologen combineren verschillende soorten isotopenonderzoek. Heel specifieke vragen zoals ‘waar komt dit vermoorde meisje vandaan?’ kunnen ze daarmee niet beantwoorden. Maar wel kunnen ze met redelijke zekerheid zeggen of het meisje uit Nederland (of de directe omgeving) komt of niet. “Dat is vaak een heel belangrijke vraag voor de politie”,

12

De baard van de professor Kun je iemands reisgedrag direct terugvinden in zijn lichaam? Om een antwoord te krijgen op die vraag bewaarde Davies gedurende heel 2012 zijn eigen afgeschoren baardharen. Zijn collega Font onderwierp die aan een analyse. Davies laat een grafiek zien van de strontium-isotopen in zijn baardhaar. “Kijk, in februari was ik in India.” De grafiek gaat vrijwel meteen steil omhoog. “Daarna was ik een poosje hier, toen in Londen.” De grafiek loopt weer iets op. “En daarna een maand in Botswana.” Ook dat is te zien in een steil oplopende lijn. De onderzoekers presenteerden de grafiek afgelopen week op een forensische conferentie in Canada. De komende tijd gaan ze meer onderzoek doen op collega’s, om te kijken hoe groot de verschillen tussen mensen met andere eetgewoonten en leefstijlen zijn.

Forensisch werk

Ongeïdentificeerde lichamen Sinds een jaar of twee zijn de VU-geologen betrokken bij zo’n twintig onderzoeken naar onopgeloste moordzaken en ongeïdentificeerde lichamen. Vaak gaat het om ‘cold cases’, zaken waarin elk ander spoor is doodgelopen. Over lopende zaken – en dat zijn de meeste – mag geologiehoogleraar Davies niets zeggen. Een zaak waaraan de onderzoekers hebben meegewerkt, is die van het Heulmeisje, een meisje dat in 1976 vermoord werd aangetroffen op parkeerplaats De Heul. Jarenlang werd gedacht dat het om de verdwenen Monique Jacobs ging, totdat die zich in 2006 bij haar familie meldde. Zij had al die tijd in het buitenland gewoond. Toen eenmaal was vastgesteld dat Monique Jacobs inderdaad niet het vermoorde meisje was, rees de vraag van wie de stoffelijke resten dan wél waren. Davies en zijn collega’s hebben de stoffelijke resten onderzocht. “In haar tanden vonden we opvallend weinig strontium. Dat duidt erop dat ze is opgegroeid in een gebied met veel vulkanische activiteit. Daardoor bleven er maar een paar gebieden in Europa over. Door de zuurstofisotopen in haar botten en tanden konden we herleiden dat ze hoogstwaarschijnlijk uit het gebied van de Eiffel in Duitsland moest komen”, vertelt Davies. De Duitse politie heeft een onderzoek geopend, maar wie het Heulmeisje was, is nog steeds niet opgelost.

DOOR Welmoed Visser FOTO’S STUDIOVU/YVONNE COMPIER

n een koelkast met een speciaal slot bewaren ze de stukjes bot, haar en tanden die ze van het Forensisch Instituut krijgen. De veiligheidsmaatregelen zijn streng. Slechts drie mensen hebben de sleutel van de koelkast: geologiehoogleraar Gareth Davies, onderzoeker Laura Font Moralis en een technicus. Ze hebben geheimhoudingsverklaringen moeten tekenen; over lopende zaken mogen ze niets zeggen. Het materiaal moet te allen tijde in het oog worden gehouden. Davies en Font zijn niet opgeleid als forensisch onderzoeker of patholoog. Tot een paar jaar geleden bestudeerden ze net als de meesten van hun collega-geologen gewoon nog stukken rots. Totdat Davies bedacht dat je de technieken die geologen en archeologen bij rotsen en voorwerpen gebruiken om ze te dateren en te bepalen waar ze vandaan komen, misschien ook kunt inzetten voor onbekende gevonden lichamen, of verf op schilderijen, of wijn met het etiket van een bepaalde streek of een aangereden wolf.

Participerend onderzoek

zegt Davies. De afgelopen twee jaar hebben ze aan Geologen kunnen zo’n twintig onopgeloste met redelijke zaken met menselijke zekerheid zeggen resten gewerkt, voor het of het vermoorde Nederlands Forensisch meisje uit Instituut, de politie, het Nederland komt of leger en de Verenigde Naties. niet En toen kwam de wolf die heel Nederland bezighield. Nu breken de geologen Davies en Font samen met hun collega Hubert Vonhof zich dus het hoofd over de vraag of isotopen in het lichaam van een wolf hetzelfde worden opgeslagen als in een mensenlichaam. Het blijft voorlopig nog een nieuw onderzoeksgebied. Font werkt inmiddels alleen nog met forensisch materiaal. “Ik houd ook nog steeds van rotsen, maar ik heb het gevoel dat dit werk meer bijdraagt aan de maatschappij”, vertelt ze. Davies blijft daarnaast ook aan gesteenten werken. Hij is net naar een conferentie over stenen geweest. Hoe zijn collega-geologen aankijken tegen zijn werk als forensisch onderzoeker? “Sommigen vinden het vast een beetje vreemd, maar ik heb nou eenmaal een brede belangstelling.”

Geoloog Laura Font Morales heeft besloten dat ze zich volledig gaat toeleggen op forensisch onderzoek

‘Je bent wat je eet en drinkt.’ Zo vat geologiehoogleraar Gareth Davies de conclusies van isotopenonderzoek samen.

I

n drinkwater zitten verschillende isotopen van de elementen waterstof (H) en zuurstof (O): er bestaat waterstof met een neutron en met twee neutronen. Zuurstof komt voor met 16, 17 en 18 neutronen. De zwaardere isotopen (2H en 17O en 18O) komen dichter bij de zee meer voor. Die regenen namelijk als eerste naar beneden. Door de verhouding tussen zware en lichte isotopen van waterstof en zuurstof in een lichaam kunnen Davies en zijn collega’s schatten hoe ver van de oceaan iemand heeft gewoond.

Ecologie

De wolf

Op de vorige pagina: Geologiehoogleraar Gareth Davies koelt het sample met forensisch materiaal met vloeibaar stikstof, waarna de isotopen in de massaspectrometer van elkaar worden gescheiden nr 3 — 25 september 2013

ADVALVAS

De wolf die begin juli langs de weg bij Luttelgeest werd gevonden, heeft Nederland in de komkommertijd behoorlijk beziggehouden. De geologen hebben zich gebogen over een paar tanden en een stukje vacht van het dier. Daarbij is natuurlijk de vraag of isotopen in een wolvenlichaam op dezelfde manier worden opgeslagen als in een mensenlichaam. “We hebben biologen gevraagd om daar met ons naar te kijken”, vertelt Davies. Uitkomsten uit genetisch onderzoek (door andere onderzoeksinstituten) wijzen uit dat de wolf verwant is aan de wolven uit de Karpaten. Davies hoopt binnenkort preciezer te kunnen zeggen waar de wolf haar leven heeft doorgebracht en of ze langer in Nederland is geweest.

ADVALVAS


Hoe werkt isotopenonderzoek?

Davies bedacht dat een slimme combinatie van onderzoekstechnieken uit de geologie en de archeologie ook in forensisch onderzoek kan worden gebruikt

Mais of graan? Dan ons eten, daar kun je moeilijker conclusies aan verbinden doordat we tegenwoordig boontjes uit Zimbabwe eten en meloen uit Guatemala. Toch zijn er regionale en lokale verschillen. Zo is in de VS bijna overal mais in verwerkt, waar wij meer graan gebruiken. Mais en graan hebben andere kenmerken. Ze hebben een andere verhouding van koolstofisotopen (12C en 13C). En die koolstofisotopen komen via je maag in je haar en je nagels terecht en uiteindelijk ook in je botten. “Als iemand een week of langer op vakantie is geweest in de VS, dan kun je dat zien”, zegt Davies. Voor stikstof (N) geldt iets vergelijkbaars, maar dan »

13

D N U O R A G N I K C A P BACK

D L R O W THEED MY LIFE CHANG – CARLIJN

» Archeologie

Caribische migratie Hoe heeft de komst van de Europeanen de migratiestromen van de oorspronkelijke bewoners van de Cariben beïnvloed? Davies: “Als mensen verhuizen, gaan ze vaak anders eten. We gaan onderzoeken of we dat soort veranderingen in eetpatroon kunnen vinden in botresten van oorspronkelijke bewoners in het Caribische gebied.” De onderzoekers kijken ook naar de herkomst van gebruiksvoorwerpen, bijvoorbeeld aardewerk. Een van de nevendoelen van dit onderzoek is om de techniek zo te verbeteren dat de onderzoekers kleinere samples kunnen gebruiken. “Vaak gaat het om museale collecties, dan kun je niet de halve pot verpulveren om je metingen te doen”, zegt Davies. In dit onderzoek werken VU-geologen samen met archeologen uit Leiden en wetenschappers die zich bezighouden met netwerkanalyse uit Konstanz. Hiervoor kregen ze vorig jaar een Europese onderzoekssubsidie van 15 miljoen euro.

Schilderkunst

Jezuskindje met drie armen

S T E K C I T WERELD ENTEN D U T S R O VO AL VANAF , 5 39 . 1 €

Twee jaar geleden wilde het Rijksmuseum het schilderij De aanbidding der koningen van Farinati uit 1592 restaureren: een tafereel met Maria, een pasgeboren Jezus en de drie koningen. Het schilderij was in slechte staat. Toen de lagen vuil en vernis eraf waren, bleek dat het kindje Jezus twee linkerarmpjes had. Het ene wees naar boven, het andere hing naar beneden. “Kan gebeuren”, dacht restaurateur Gwen Tauber aanvankelijk. “Het gebeurt wel vaker dat een schilder ergens niet tevreden over was en eroverheen schilderde.” Maar het armpje dat je eerst zag, paste niet bij Farinati, vond de restaurateur. Bovendien zat er een onlogisch stuk lucht in het schilderij en was er een paard met een rare nek. Alles bij elkaar was dat zo veel dat Tauber argwaan kreeg. De geologen van de VU hebben toen de isotopen van het lood dat in de witte verf zit, geanalyseerd. De uitkomsten waren verbluffend: het overgeschilderde handje bleek lood te bevatten uit het zuiden van de Alpen, terwijl het lood uit de andere verfmonsters uit Engelse mijnen kwam. Grote stukken van het schilderij waren later ingevuld door een schilder, misschien uit Engeland, maar waarschijnlijk uit België of Nederland, waar geen loodmijnen waren en het lood voor verf werd geïmporteerd uit Engeland. “Het Rijksmuseum heeft het schilderij uit zijn tentoonstelling gehaald”, vertelt Davies. “Het staat nu in het depot.”

‘Een veganist zou ik zo kunnen herkennen’

zit het verschil tussen plantaardig eten en vlees en vis: planten bevatten naar verhouding meer 14n en dieren meer 15N. Vis en schelpdieren hebben het hoogste gehalte aan 15 n. “Een veganist zou ik zo kunnen herkennen”, claimt Davies.

Radioactieve elementen En dan heb je nog radioactieve isotopen, die in ons lichaam terechtkomen omdat ze in bepaalde gesteenten zitten waaruit planten ze opnemen, die vervolgens weer door dieren of mensen worden gegeten. Deze isotopen geven informatie over de geologie waar iemand (of zijn voedsel) vandaan komt: in graniet (Noorwegen, Engeland) zit veel rubidium, in kalksteen (Italië) zit bijna geen rubidium, maar wel veel strontium. Rubidium vervalt uiteindelijk naar strontium, de halfwaardetijd is zo’n 48 miljard jaar. Geologen gebruiken de verhouding tussen rubidium en strontium om gesteenten te dateren en hun herkomst te herleiden. En de verhouding tussen deze twee elementen in iemands lichaam zegt iets over de plaats waar de persoon heeft geleefd. Dure massaspectrometers Het unieke aan de geologen van de VU is dat ze al deze onderzoeken combineren. En dat ze daarmee tot tamelijk precieze uitspraken komen over waar iemand of iets vandaan komt. In een chemisch lab scheiden ze de isotopen van de rest van het materiaal. De gezuiverde isotopen gaan dan in een van de massaspectrometers die de verhouding tussen de verschillende isotopen van een element kunnen bepalen. Deze precieze en dure meetapparatuur heb je maar in een paar andere laboratoria ter wereld, aldus Davies.

Voedselkwaliteit

Komt deze Chianti echt uit Chianti? Komt mijn wijn uit de streek die op het etiket staat? En waar komt mijn parmezaanse kaas, brie of feta eigenlijk vandaan? Dat zijn vragen die voor consumenten steeds belangrijker worden. Davies verwacht dat dit de komende jaren een belangrijk terrein wordt voor isotopenonderzoek. Nu zijn de analyses nog duur en tijdrovend, maar als de techniek zich verder ontwikkelt, zal dit soort vragen over niet al te lange tijd gemakkelijker, sneller en goedkoper kunnen worden onderzocht. “Met isotopenonderzoek kun je niet precies zeggen of de wijn uit een bepaald dal komt, maar als de grondsoort typisch is voor die wijn, bijvoorbeeld kalksteen, dan kun je dat wel degelijk terugvinden in de wijn”, vertelt Davies.

ADVALVAS


15

Docent-onderzoeker Vivian Bij de Vaate won de Levenbachprijs (2500 euro). Ze kreeg de prijs voor haar artikel ‘De ontbindingsprocedure: rechtsmiddelenverbod en bewijsrecht’. De Levenbachprijs gaat naar de beste wetenschappelijke publicatie op het terrein van sociaal recht. Omar Solinger ontving een Veni-subsidie voor zijn onderzoek ‘Wil jij veranderen in jouw organisatie?’ Organisaties gaan vaak verandertrajecten aan met hun werknemers. Meestal mislukken die. Solinger probeert reacties op verandering vroegtijdig te voorspellen.

16

Diamanten groeien als bomen

Lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws>16 september>‘Gemeenteraden overschatten hun eigen rol’.

jaar het doel heeft om het wereldrecord te breken. De Delfste studenten ontwierpen een hightech aerodynamische ligfiets, ook wel flitsfiets genoemd. Anne Catherine van der Lande, Jelle de Jong, Jennifer Kerkman en Jeroen van der Kall hielpen Bowier om zijn sprinttechniek en uithoudingsvermogen te verbeteren. (FB)

Tijd voor sterke leider

D

Recht op alimentatie Virtuele ouderencoach

e grondslag voor het betalen van partneralimentatie bij echtscheiding moet duidelijker worden geregeld, stelt Naomi Spalter in haar dissertatie waarop ze 18 september promoveerde. Nu bestaan in het recht twee principes naast het elkaar. Het recht op compensatie van het inkomensverlies omdat bijvoorbeeld een van beide partners voor de kinderen zorgt in plaats van betaald werk te verrichten. Het andere principe is dat financiële solidariteit tijdens het

huwelijk niet ineens kan worden beëindigd bij scheiding. Spalter pleit ervoor bij de hoogte en de duur van de alimentatie vooral te kijken naar het daadwerkelijke inkomensverlies dat een van beide partners heeft geleden door het huwelijk. Dus als beide partners een volledige baan hebben, wordt de alimentatie aanzienlijk lager wanneer slechts een van beide partners werkt. Zo’n regeling zal volgens haar het maatschappelijk draagvlak voor de alimentatieplicht vergroten. (DdH)

Zie proefschrift via tinyurl.com/ partneralimentatie.

O

uderen langer en gelukkiger zelfstandig laten wonen. Dat is het doel van de virtuele coach die psychologen en computerwetenschappers van de VU hebben ontwikkeld. De eerste zes ouderen uit Zuidoost hebben sinds deze week een computerscherm in hun woonkamer waarop coach Peter te zien is. Die helpt hen onder meer om niet te vereenzamen, genoeg te bewegen en contact te maken met anderen. “Coach Peter is nog lang niet perfect, maar we gaan hem gaandeweg steeds intelligenter maken met nieuwe technologie”, vertelt projectleider Peter Roelofsma. (WV)


ADVALVAS

75% van de vrouwen van boven de vijftig vindt het tijd voor een sterke leider. Bij de mannen is dat 66 %.

V

olgens de Nederlandse kiezer is het tijd voor een premier die zonder al te veel gepolder meteen kan beslissen. Vooral ouderen zijn die mening toegedaan. Dat blijkt uit een onderzoek van Kieskompas van politicoloog André Krouwel en dagblad Trouw. Zij onderzochten de emotionele staat van Nederland. Vaak wordt gezegd dat Nederlanders bang zijn voor allerlei dingen, maar uit dit onderzoek blijkt dat de kiezer vooral boos is op de politiek. (WV)

Het onderzoeksrapport is in te zien via tinyurl.com/sterkeleider. ADVALVAS


Joden en moslims Yolande Jansen, bijzonder hoogleraar aan UvA, kreeg samen met VU-hoogleraar Thijl Sunier een NWO-subsidie voor onderzoek naar debatten over islam en Jodendom. “Als je kijkt naar het debat over minderheden in de tijd van de opkomst van de burgerrechten in de achttiende en negentiende eeuw, zie je vergelijkbare patronen met het huidige multicultidebat. In het postrevolutionaire Frankrijk van de negentiende eeuw werd van Joden verwacht dat ze zich identificeerden met de volkeren die hen hebben geaccepteerd. Daarom moesten ze, in de woorden van de historicus Theodore Reinach, afzien van de praktijken en eigenaardigheden in hoe ze zich kleedden en hun taal, die ertoe zouden kunnen leiden dat ze geïsoleerd raakten van hun medeburgers.

Peter Breedveld

D D

e allersnelste fietser ter wereld is Sebastiaan Bowier. In de woestijn van Nevada haalde Bowier een snelheid van 133,78 kilometer per uur. Hij werd dat met behulp van vier VU-studenten. Samen met studenten uit Delft vormen zij het Human Power Team dat al drie

rbbmr en OCHA AVMU

Jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en de arbeidsparticipatie van jonggehandicapten vallen straks onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. Wat betekent dat? Daarover gaat het boek Bouwplaats van de lokale verzorgingsstaat dat bestuurswetenschapper Hans Bosselaar samenstelde met hoogleraar sociale zekerheidsrecht Gijsbert Vonk. Lees meer op pag. 17

D

e gemeenteraad heeft de neiging zijn eigen rol te overschatten, maar wordt nog weleens teruggefloten door de rijksoverheid. Bijvoorbeeld als de raad besluit om alleen kansrijke mensen aan een baan te helpen, en daarmee dus tegen het landelijke beleid ingaat om iederéén op de arbeidsmarkt te integreren. Dat constateert staats- en bestuursrechtdeskundige Solke Munneke, in zijn bijdrage aan de bundel Bouwplaats lokale verzorgingsstaat, samengesteld door VU-bestuurswetenschapper Hans Bosselaar en de Groningse hoogleraar sociale zekerheidsrecht Gijsbert Vonk. (PB)

Bas de Meijer

Katja Kwastek is benoemd tot hoogleraar kunstgeschiedenis van de moderne tijd. Zij richt zich als kunsthistoricus op moderne kunst en media. Haar onderzoeksgebied heeft zij uitgebreid naar onder meer toegepaste kunst, mediageschiedenis en ‘e-humanities’.

Lokale verzorgingsstaat

Allersnelste fietser ter wereld

Irene Hoffman_thenounproject.com

VIPs

onderzoeksnieuws

iamanten ontstaan in het binnenste van de aarde onder hoge druk en bij temperaturen van boven de duizend graden Celsius. Net als bomen hebben diamanten vaak ‘jaarringen’. Door temperatuursverschillen verandert de chemische samenstelling in de groeizones en dat is terug te zien in de diamant als ringen. Diamanten ontstaan in de loop van honderden miljoenen jaren, ontdekte aardwetenschapper Daphne Wiggers de Vries, die hierop 19 september promoveerde. Diamanten hebben minuscule stukjes radioactief materiaal opgenomen uit hun omgeving en het verval van dit materiaal, de halfwaardetijd, zegt iets over de leeftijd van de diamant. Omdat diamanten zo oud zijn en heel langzaam zijn gegroeid, zijn ze geschikt om iets te weten te komen over de geschiedenis van de aarde. (WV)

De filosofe Hannah Arendt beschrijft de overgang van een religieus antijudaïsme in de Middeleeuwen naar een modern, geracialiseerd antisemitisme, waarbij Joodsheid geldt als een biologische karakteristiek. De overgang van Judaism naar Jewishness, noemde ze dat. In de moderne islamkritiek is iets vergelijkbaars gaande. Daar zie je hoe kritiek op de islam als religie impliciet en expliciet verweven is met discussies over Muslimness, waarbij cultuur en religie op een complexe manier verweven raken en individuele moslims worden gezien als de dragers van onvervreemdbare kenmerken.” (PB)

Yolande Jansen is bijzonder hoogleraar humanisme in relatie tot religie en seculariteit. Lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws>11 september>Het multicultidebat toen en nu en het artikel ‘Ontdek de multimoslims’ in Advalvas nr 2, pag 10 t/m 13.

17

Rechten

onderwijs

Schoolse aanpak slaat aan Elk weekend moeten eerste- en tweedejaars rechten online een multiplechoicetoets maken. Doen ze dat niet, dan komen ze de werkgroep niet in. Pardon, is dit een universiteit? DOOR Floor Bal FOTO STUDIOVU/YVONNE COMPIER

18

W

ekelijkse toetsen zijn toch superschools? Jawel,maar dat vindt studentenraadslid en masterstudent rechten Yussef Al Tamimi geen probleem. “Studenten vinden het niet erg om bij de hand genomen te worden. En ze moeten de stof toch bijhouden om het tentamen te halen.” Sinds dit studiejaar kunnen rechtenstudenten elke vrijdagochtend inloggen op een speciale website die op zondagavond weer dichtgaat. In die paar dagen moeten eerste- en tweedejaars tien vragen maken over de stof van hun werkgroep later die week. Toets niet gemaakt? Dan mogen ze ook niet deelnemen. Enthousiaste studenten Uit de Nationale Studenten Enquête en studentevaluaties bleek dat het onderwijs bij Rechten van de studenten pittiger mocht, met meer interactie en diepgang. Vandaar dat de faculteit besloot om het onderwijs te intensiveren. Onderdeel van dit proces is de eis dat alle studenten die aan werkgroepen deelnemen de stof van tevoren aantoonbaar doorgenomen hebben. “Zodat er in de werkgroepen ruimte is voor diepgang en reflectie in plaats van het oplepelen van antwoorden op verplichte vragen”, zegt Noëlle Swaan, beleidsmedewerker onderwijs bij Rechten. Hoewel studenten nu gedwongen worden om hun huiswerk te maken, leverden de

nieuwe eisen nog geen klachten op. Ook de facultaire studentenraad verzette zich niet tegen de invoering. “Deze pilot draait al een tijd, er is veel inspraak geweest”, verklaart Rob van Bogget, ook beleidsmedewerker. Sterker nog: de studenten die aan de pilot meededen, waren enthousiast. “Er is een grote groep studenten die last heeft van de grote groep die niets doet. Alle studenten zagen in de pilot hun cijfer omhooggaan terwijl het tentamen objectief moeilijker dan voorheen was.” Pamperen Tweedejaars rechten Lukas Kevnerd hoort wel veel geklaag om zich heen. “Vooral van andere tweedejaars. Ik heb mijn propedeuse in één keer gehaald, ik bereidde me altijd al voor op de werkgroepen. Maar door die toetsen is de studie echt zwaarder geworden. Vooral omdat je ze altijd op vrijdag of in het weekend moet doen. Dan heb ik andere dingen te doen en wil ik uitrusten.” De eerstejaars van wie hij mentor is, hebben er minder moeite mee. Dat geldt ook voor de mentorstudenten van vierdejaars Nasreen Abdul. “Ze komen van het vwo, dus ze weten niet beter. Maar ze vinden het begin van de studie wel zwaar. Al denk ik dat ze er op de langere termijn baat bij zullen hebben.” Ander commentaar kwam van de docenten bij de faculteit. “Men vindt het al gauw verschoolsing, dan hoor je klachten dat we de studenten pamperen”, aldus Van Bogget. “Een typisch geval van

veel uren aan de toetsen kwijt zijn. “Als je de stof doorneemt, ben je zo een paar uur bezig. Wil je het perfect doen, dan moet je regelmatig het hele boek doorspitten. Bovendien studeert niet elke student nominaal. Als je een herkansing in een periode hebt, moet je ook de toets van een derde vak doen. Dan ben je meer dan veertig uur per week met je studie bezig.” Volgens Van Bogget is de studielast uitgebreid doorgerekend. “De voorbereiding op een werkcollege was altijd al in de studielast meegerekend. We kunnen echt niet zestig uur stof in veertig uur proppen.” Het maken van de test duur maximaal een uur, zegt Swaan. “Het kan ook korter, bijvoorbeeld als er samengewerkt wordt.” Dat is in dit geval geen vals spelen. “Sterker nog, we hebben het graag. Je leert

meer als je over de stof praat. En in elk geval is het boek open geweest. Daar gaat het ons om.” Snel naar studieadviseur Het is bovendien helemaal niet de bedoeling dat de toets te zwaar is, zegt Silvester Draaijer, adviseur ict-onderwijs. “Hij moet een afspiegeling van de stof zijn.” Hij ziet naast de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs nog een ander voordeel. “Uit onderzoek is gebleken dat het niet meedoen aan dit soort toetsen een heel goede voorspeller is van studieuitval. Al na twee weken kun je zien bij wie het mis dreigt te gaan.” Hij zou het mooi vinden als de faculteit iets met die gegevens gaat doen. “Bijvoorbeeld door deze studenten snel naar de studieadviseur te verwijzen.”

Op naar een 10,5 Wekelijks moeten eerste- en tweedejaars rechten een online multiplechoicetoets maken. Wie meer dan vier vragen verprutst, mag niet aan de werkgroep meedoen. Er is ook een kleine beloning. Heb je negen van de tien vragen goed? Dan verdien je 0,1 extra op je tentamencijfer. Met zes toetsen, waarvan een oefentoets zonder beloning, en een geniale geest kun je daarmee een 10,5 op je eindtoets scoren.

‘Een grote groep studenten heeft last van een grote groep die niets doet’

de beste stuurlui staan aan wal. Zodra docenten de workshop hebben gevolgd en de toetsing gaan toepassen, zien ze dat ze meer ruimte krijgen voor bijvoorbeeld een extra casus tijdens het college. Dan hoor je ze er niet meer over.” Niet vals spelen Ook Yussef Al Tamimi deed aan de pilot mee. Zijn zorg is vooral dat studenten te


ADVALVAS

ADVALVAS


19

Beleid

onderwijs

‘Ik ga een beetje duwen!’

De onderwijsvisie van de rector is enthousiast ontvangen. Voor sommigen klinkt die bijna revolutionair. ‘Maar zo schokkend zijn mijn woorden niet’, aldus Frank van der Duyn Schouten. Een interview.

DOOR Dirk de Hoog FOTO PETER VALCKX

W

at is er nieuw aan uw concept-onderwijsvisie? “Een onderwijsvisie is een dynamisch document, want morgen leven we weer in een andere werkelijkheid. Ik heb daarom geen echt nieuwe visie bedacht, maar vooral proberen te verwoorden wat binnen de instelling aan opvattingen over onderwijs leeft. En ik heb een paar issues die in vorige visiestukken wat onderbelicht waren, explicieter proberen te maken, zoals de samenhang tussen onderwijs en onderzoek en hoe wij tegen diversiteit aankijken.” Wilt u meer aandacht voor de academische inhoud dan voor denken in termen van efficiëntie? “De afgelopen jaren was niet alleen aan de VU maar landelijk het denken in rendementen nogal bepalend. Natuurlijk blijft het beschikbare geld een belangrijke randvoorwaarde, maar ik zou het betreuren als dat een onderwijsvisie domineert. We moeten zorgen dat ons huishoudboekje

20


ADVALVAS

ADVALVAS


aan het eind van het jaar op orde is. Maar een onderwijsvisie gaat vooral over welke keuzes we maken. Ik wil ook in het overleg met de decanen van de faculteiten meer ruimte hebben om over inhoudelijk academische zaken te discussiëren. Dan moeten we de bestuurlijke besognes maar op een andere plek en tijd bespreken.” Sommige docenten klagen dat het bestuur zich te veel met hun onderwijs bemoeit. Hoe ziet u dat? “Vanzelfsprekend bepalen docenten in hoge mate zelf de inhoud van hun onderwijs. Maar er zijn nu eenmaal randvoorwaarden. Als college van bestuur kunnen wij bijvoorbeeld niet zorgen voor voldoende instroom bij een opleiding. Daarom moeten docenten ook hun eigen vak positioneren. Als een opleiding veel meer kost dan die opbrengt, heb je een probleem. Dat wil niet zeggen dat je meteen ermee moet stoppen, maar je moet wel strategisch nadenken hoe je verder wilt. Daar ligt ook een verantwoordelijkheid voor het faculteitsbestuur. Het gaat tenslotte om de besteding van hun budget. Het streven is nu minimaal twintig studenten per master. Als je dat niet haalt, moeten we praten.” Bij de opening academisch jaar zei u dat de universiteiten studenten niet primair moeten opleiden voor de huidige arbeidsmarkt, maar voor hun

21

Beleid

mail Reacties (max. 300 woorden) op Advalvasartikelen zijn welkom op redactie.advalvas@ vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

gedrag dat zij juist zelf haar lezers voorschrijft. Voorin de zaal gaan zitten, getuigt eerder van een wenselijke leergierigheid die je als student moet hebben en het bezit van een vierkleurenpen getuigt van diep praktisch inzicht. Een beleid van buitensluiten en mensen verdelen tussen ‘kneuzen’ en ‘leuke mensen’ is daarentegen bij uitstek het soort middelbare-scholierengedrag waarvan ik hoopte dat het niet meer voorkwam op de universiteit. Schrijf liever een artikel over het probleem van infantiel pestgedrag tussen studenten onderling, of besteed aandacht aan hoe je onzekere medestudenten beter kunt betrekken bij dingen en meer thuis kunt laten voelen. Dit middelbarescholierengedrag kan namelijk echt niet meer.

Hoe moeilijk het is om objectief te schrijven over dierproeven, blijkt zelfs uit de enkele regels die redacteur Breedveld hieraan wijdt in zijn artikel ‘In de donkere krochten van de VU’ [Advalvas nr 1]. Zo schrijft hij: ‘Niemand doet het voor zijn plezier.’ Ik betwijfel dat. Zeker is echter dat niemand daartoe gedwongen wordt: het snijden in levende dieren doet eenieder uit vrije wil. De als geruststellend bedoelde informatie over de zogeheten commissie-Dierexperimenten zit ernaast. Het disfunctioneren van deze commissie(s) is zo ernstig dat een wetswijziging voorgesteld is. Ten slotte meldt de schrijver dat de VU ‘jaarlijks vijfduizend proefdieren gebruikt’. Ook dit is niet juist. Het aantal over 2012 is nog niet gepubliceerd. Van 2008 tot en met 2011 bedroeg het nooit 5.000 (of minder): gemiddeld 6.595 dieren per jaar.

Eveline Boter, bachelorstudent wijsbegeerte

Ed Destrée, alumnus rechten

Kneuzen (2) toekomst. Wat bedoelt u daarmee? “Ik zie soms de neiging bij opleidingen om studenten zo goed mogelijk klaar te stomen voor de banen die er nu zijn. Dat vind ik een te beperkte doelstelling. Van universitair afgestudeerden mogen we verwachten dat ze de maatschappij en dus ook de toekomstige arbeidsmarkt mee helpen ontwikkelen. Daar moet je ze dus de tools voor meegeven, bijvoorbeeld door ze kritische vragen te leren stellen. Dan hebben we het over academische vorming. Daaraan willen we zeer serieuze aandacht besteden.”

‘VU en UvA kunnen een soort netwerkuniversiteit worden’

Van u mogen studenten vier jaar over hun bachelor doen. Waarom? “Inderdaad klinkt her en der de mantra dat nominaal studeren normaal is. Dus in drie jaar je bachelor halen. Maar zo schokkend zijn mijn woorden niet hoor. In de prestatieafspraken met de minister gaat het over het aantal studenten dat drie jaar na het bindend studieadvies zijn bachelordiploma heeft gehaald. Dus dat je maximaal vier jaar over je bachelor mag doen, is best een breder gedeeld streven. Belangrijk is vooral dat studenten hun eerste jaar niet verrommelen door alleen te feesten en te socialiseren. Ze moeten direct aan de studie om in het eerste jaar te laten zien dat ze het aankunnen. Vandaar het bindend studieadvies. Maar in de totale bachelortijd moet een student zich breed kunnen ontwikkelen. Als je dan een extra jaar op een nuttige manier besteedt, hoor je mij niet klagen. En vergeet niet dat in de masterfase studenten ook weinig ruimte hebben om andere dingen te doen.” Moet er selectie voor de poort komen? “Daar ben ik niet voor, behalve bij studies met een numerus fixus. Het is heel moeilijk om voor de poort de geschikte en ongeschikte studenten te scheiden. Natuurlijk, als je een zesje hebt voor wiskunde, kun je beter geen econometrie gaan studeren. De resultaten in de eerste paar maanden van de studie zijn de beste voorspellers van studiesucces. Daarom ben ik voor het bindend studieadvies in het eerste jaar. In het tweede jaar hoeft dat van mij niet. En ik ben voor goede voorlichting en keuzegesprekken vooraf, zodat meer studenten gelijk op de goede plek terechtkomen.” Hoe kijkt u aan tegen diversiteit? “Diversiteit is een containerbegrip. Het lijkt mij een groot goed als onze instroom van studenten een afspiegeling is van de bevolking uit de Amsterdamse regio. Daar hoeven we niet heel bijzondere dingen voor te doen. We moeten

22

wel zorgen dat de verschillende groepen studenten echt met elkaar in contact komen en in gesprek raken en waar nodig dat faciliteren door activiteiten op de campus. En misschien kunnen we met scholen die veel studenten aan de VU leveren, nauwer gaan samenwerken om school en universiteit beter op elkaar af te stemmen.”

Bij het artikel over kneuzen [Advalvas nr 1] moest ik even controleren of ik niet per ongeluk een of ander tienermeisjesblad las in plaats van een universitair onafhankelijk magazine. Redacteur Floor Bal instrueert eerstejaars hoe zij aan het begin van het jaar af kunnen komen van de ‘kneus’: een ‘sneuneus’ die zich, in de hoop op vriendschap, als een bloedzuiger aan je vasthecht. Tevens leert zij haar lezers hoe je wél leuke vrienden kunt maken. Dit doe je volgens haar door achterin de collegezaal te gaan zitten, want ‘eerstejaars zijn omhooggevallen middelbare scholieren. Zo gedragen ze zich ook. Dus zitten alle leuke mensen achterin. Op de voorste banken vind je alleen die ene studente die haar aantekeningen met een vierkleurenpen maakt.’ De redacteur beticht hiermee enthousiaste eerstejaars van het soort middelbare-scholieren-

Is de VU-identiteit samen te vatten als emancipatie en maatschappelijke betrokkenheid? “Dat vind ik te beperkt. Er moet aan de VU echt ruimte zijn om over levensvisies te praten. Ook binnen het onderwijs mogen docenten en studenten het gesprek aangaan over wat hen ten diepste beweegt, of dat nu religie is, een maatschappelijk ideaal, of puur wetenschappelijke interesse; dat hoort er allemaal bij. Wij laten onze persoonlijke overtuigingen niet achter bij de voordeur van de universiteit. Die gesprekken maken wezenlijk deel uit van onze academische cultuur en vorming.”

Dierproeven

advertentie

Hoe ziet u de samenwerking van VU en UvA? “We zijn al bezig met de Amsterdam Faculty of Science; beide medische centra, VUmc en AMC, praten intensief over samenwerking en er zijn ideeën over de oprichting van een Amsterdam University Business School. Dus de hoogste tijd na te gaan denken over scenario’s hoe we ons het hoger onderwijs in Amsterdam anno 2020 voorstellen. De fusie tot één massale instelling lijkt me niet de meest aantrekkelijke optie. Er zijn ook andere constructies denkbaar, zoals min of meer op zichzelf staande gespecialiseerde entiteiten die strategisch samenwerken. Met daarbij een gezamenlijke koepel om het totaalplaatje in de gaten te houden, zodat er geen gaten vallen of dubbelingen zijn. Dan heb je het over een soort netwerkuniversiteit.”

HOE VER KIJK JIJ? We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

En wat gaat u nu concreet doen? “Zorgen dat de al gemaakte afspraken worden uitgevoerd. Onder leiding van de vorige rector is een goede onderzoeksinfrastructuur gebouwd en een uitgebreide onderwijsagenda opgesteld, met onder meer het bindend studieadvies en invoering van de harde knip bij de master. Ook moeten we de instellingsaudit halen. Daarnaast start de discussie over het nieuwe instellingsplan. Genoeg te doen dus. Daar ga ik geen nieuwe zaken aan toevoegen. Als ze bij mijn vertrek zeggen dat ik niet al te hinderlijk in de weg heb gelopen, maar de boel wel een duwtje in de goede richting heb gegeven, ben ik een heel tevreden mens.’’


ADVALVAS

ADVALVAS


Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op: WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op: WWW.WERKENBIJDEVU.NL

23

Wolfgang Wagner hoogleraar internationale veiligheid

opinie

COLUMN

‘De wetenschap vereist een eigen kamer’

Doei

Hoogleraar Wagner sprak zich uit tegen flexwerken. Dat deed hij onlangs in de Volkskrant, samen met een handvol collega’s.

dOOR PETER BREEDVELD FOTO STUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

H

et flexwerken is aan uw faculteit Sociale Wetenschappen nog niet ingevoerd, dus eigenlijk weet u niet waarover u het hebt. “Zeker wel! De eerste drie jaar dat ik hier werkte, heb ik een kamer gedeeld met een medewerker. Als een van ons zat te telefoneren, kon de ander zich toch moeilijker concentreren. En als een student me wilde spreken, moesten we de gang op voor wat privacy. Bovendien werk ik nauw samen met onderzoekers van andere faculteiten, vooral die van Rechten, de eerste waar flexwerken werd ingevoerd. Sindsdien kun je nooit meer spontaan even bij ze langs, omdat ze er alleen zijn als ze colleges of afspraken hebben. Anders werken ze thuis.” Straks zal ook uw faculteit eraan moeten geloven... “Inderdaad, en dan is het niet langer mogelijk mijn boeken en papieren om me heen te hebben en kunnen studenten ook niet langer zomaar binnenwippen. Het meest maak ik me druk over mijn boeken. Waar moet

24

ik daarmee naartoe? Thuis heb ik er niet genoeg ruimte voor. Een eigen werkkamer is echt ideaal.” Maar met al die studenten die in- en uitlopen, is het toch net zo moeilijk te concentreren? “Het is niet zo dat ze de hele dag mijn kamer binnenlopen, dat gebeurt een paar keer per dag. Het

Smart@work Enkele VU-faculteiten, waaronder Rechten, Godgeleerdheid en Wijsbegeerte, werken al volgens het principe smart@work. Bijna niemand heeft meer een eigen kamer, medewerkers loggen hun computer en telefoon in op een van de beschikbare werkplekken. Ze zijn door een glazen wand afgescheiden van de studenten, die via de mail of telefonisch een afspraak dienen te maken.

is goed om als docent bereikbaar te zijn voor je studenten, zonder eerst een afspraak te moeten maken. Als ik me echt een tijdje moet concentreren, gaat gewoon de deur dicht. Werkt perfect.” Een van uw argumenten is dat flexwerken bij uw buitenlandse collega’s totaal onbekend is. “Als ik het met collega’s uit Duitsland hierover heb, zijn ze verbijsterd dat Nederlandse universiteiten dat flexwerken invoeren. Dat werkt misschien voor een bank of een accountancybedrijf, maar toch niet voor een wetenschappelijke instelling.”

Over die boeken: die zijn toch bijna allemaal digitaal in te kijken? Papier is toch van een voorbije tijd? “Helemaal niet! Lang niet alle boeken zijn gedigitaliseerd, en als ze dat wel zijn, zijn ze ook lang niet altijd beschikbaar voor VU-medewerkers.” Maar luister, universiteiten krijgen steeds minder geld, er zal toch moeten worden bezuinigd. “Dat begrijp ik, maar niet door ons dat flexwerken op te dringen. Ze noemen het smart@work, alsof het de kwaliteit zou verbeteren, terwijl het inderdaad een ordinaire bezuinigingsmaatregel is. Ik durf te wedden dat niemand over smart@work begonnen was, als het niet om geld ging.”

Wolfgang Wagner

Reageren? Mail naar [email protected]. nr 3 — 25 september 2013

ADVALVAS

Roos van Rijswijk literatuurwetenschapper

M

ensen, dit is mijn laatste column. Van schrik weet ik helemaal niet wat ik op moet schrijven en doorbreek ik gelijk de IJzeren Columnwet: nooit schrijven over je gebrek aan inspiratie (en ook niet over in de trein zitten of over je poezen, behalve als je Remco Campert bent). Nu is het niet het gebrek aan inspiratie dat me de woorden ontneemt trouwens, maar eerder de overvloed aan onderwerpen die ik niet of te weinig aangesneden heb op deze plek. Omdat ik er te weinig van weet om er iets zinnigs over te zeggen bijvoorbeeld (hier vallen haast alle economische kwesties onder, erg genoeg). Omdat ze een beetje te specifiek zijn, omdat ik me ervoor schaam (iets met Kiss van Prince en Mmmbop van Hanson, never mind). Omdat deze tekst altijd al een week vóór het verschijnen van het magazine ingeleverd moet zijn (daar gáán mijn prinsjesdaggrappen), omdat ik stokpaardjes probeer te voorkomen (tussen deze twee haakjes stonden al vier stukken over studenten die niet dom zijn maar te veel moeten doen in te weinig tijd in een vreemd onderwijssysteem onder het juk

ADVALVAS


van een zuur ministerie en bekeken door een generatie Ik heb nooit iets die onvergelijkbaar is met de geschreven over huidige generatie studenten die fantastische – HO, STOP). dame op Verder weet ik niet of iederde achtste een zit te wachten op mijn hilarische anekdote over verdieping een bezopen avond in of all places The Basket, waar de peperdure bittergarnituur XL bestond uit zes verschrompelde dingetjes die nog het meest deden denken aan iets wat uit de krochten van de biologiefaculteit vandaan moest komen. Dan heb ik ook nog nooit iets gezegd over de fantastische dame van de kantine op de achtste verdieping omdat ik niet weet hoe ik haar naam schrijf; maar bij deze roep ik iedereen op om daar eens een bak koffie te gaan halen. Ook al smaakt die koffie eigenlijk naar iets wat uit de krochten van de scheikundefaculteit moet komen; haar glimlach maakt alles goed. Doe Milka, Milca, Milcha of Milkah de groeten van me. Verder durfde ik niets te schrijven over dat ik van mijn begeleiders in mijn scriptie een voetnoot moest schrijven over wie of wat 50 Cent was en dat ik diezelfde begeleiders wel kon knuffelen, precies daarom. Maar in plaats daarvan lachte ik ze per ongeluk een beetje uit

– sorry scriptiebegeleiders, en bedankt voor alles! Ik heb het gewoon geen één keer over mijn intense liefde voor de poëzie van Leo Vroman en de zangeres van Skunk Anansie gehad. En ook niet over de liften van de VU, de ‘intelligente’ zonwering, de metamorfose van het hoofdgebouw (van donkergrijs hol met betonnen trappen naar donkergrijs hol met een plant en witte meubels erin) en alle keren dat ik aan mensen van buiten de VU moest uitleggen dat het hier ondanks dat donkergrijze echt heel fijn studeren is. Maar echt. Wat een drama. Ik zou bijna hopen dat jullie het net zo erg vinden als ik, dit afscheid. Het ga jullie goed! Grote groeten, Roos

Reageren? Mail naar [email protected].

Troost Derdejaars antropologie José Verwaal volgt onze onvolprezen columnist Roos van Rijswijk op. Zie volgend nummer op deze pagina.

25

ingezonden mededeling

Reorganisatie

campus

VEILIGHEIDSCAMPAGNE

De klap lijkt mee te vallen maar blijft pijnlijk Twaalf mensen dreigen hun baan te verliezen door de reorganisatie van het domein Onderwijs- en onderzoeksondersteuning.

e meeste banen bij het domein Onderwijs- en onderzoeksondersteuning verdwijnen bij de bètagerichte faculteiten, vooral bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen. “Maar dat is logisch”, zegt programmadirecteur bedrijfsvoering Rob Neutelings. “Bij het hele domein gaat het voor zo’n driekwart om technische functies, en die heb je vooral bij de bètafaculteiten.” In eerste instantie zou dit domein meegenomen worden in een groter plan, waaronder ook de bibliotheek viel. “Maar daar is later van afgezien”, vertelt Marja Horsman, personeelsadviseur bij Bewegingswetenschappen en een van de makers van het reorganisatieplan. Het regieteam onder leiding van Olga Jukema koos bewust ervoor om de faculteiten nauw te betrekken bij de reorganisatie. “Zij weten immers het best welke ondersteuning voor onderwijs en onderzoek nodig is. We hebben niet gekozen voor een centrale aanpak en bijvoorbeeld niet één technische dienst opgericht. Nu legt elke faculteit haar eigen accenten”, aldus Horsman. Een zesde moest weg Voor buitenstaanders is het wellicht lastig zich een voorstelling te maken van het domein Onderwijs- en onderzoekson-

26

Ontslagen beperken Als de ondernemingsraad met dit reorganisatieplan instemt, wordt het per 1 januari 2014 van kracht. Onderdeel van het plan is dat een groter deel van de ondersteuning uit de tweede en derde geldstroom wordt betaald. Nu is dat

gemiddeld tien procent, het streven is vijftien ‘We willen procent. Neutelings: “We voorkomen dat denken dat dit haalbaar mensen binnen is. Bij aanvragen voor korte tijd met twee onderzoekssubsidies reorganisaties te moet je bijvoorbeeld goed kijken of de kosten voor maken krijgen’ de ondersteuning van het project voldoende zijn meegenomen. Als je voor je experiment twee weken een technicus nodig hebt, horen de kosten daarvan in je aanvraag te staan. Daardoor kan het aantal mensen dat boventallig dreigt te worden, beperkt blijven tot twaalf.”

ICOON rbbmr.nl/thenounproject.com

D

DOOR DIRK DE HOOG

dersteuning. Maar volgens Neutelings is het gelukt een goede definitie te vinden. “De primaire studie- en studentbegeleiding vallen erbuiten, evenals de secretaresses. Naast technici gaat het ook om mensen die wetenschappers ondersteunen bij de verwerving van onderwijs- en onderzoekssubsidies. Natuurlijk zijn er medewerkers die meerdere taken vervullen. Wij willen voorkomen dat ze binnen korte tijd met twee reorganisaties te maken krijgen.” Op peildatum 31 december 2010 telde het domein tweehonderd formatieplaatsen. De taakstelling was om 33 fte te bezuinigen. Inmiddels zijn er al 24 fte’s onder meer door natuurlijk verloop vervallen. Nu resten nog negen fte’s, in totaal twaalf mensen, van wie er een aantal volgend jaar met pensioen gaat. Horsman benadrukt dat bij de plannen vooral naar de inhoud van de taken is gekeken. “Soms kregen we van een faculteit te horen dat een bepaalde functie echt niet kon verdwijnen. Daarmee hebben we rekening gehouden en daardoor halen we de beoogde structurele bezuiniging van twee miljoen euro ook niet helemaal. We zitten er drie ton onder.”

NIEUWS VAN DE CAMPUS

Drama Het efficiënter inzetten van technisch personeel is ook een manier om ontslagen te voorkomen. Horsman: “We willen stimuleren dat diverse faculteiten technische specialisten gaan inzetten. Die blijven in dienst bij één bepaalde faculteit, maar kunnen door een andere faculteit worden ingehuurd voor bepaalde klussen.” Neutelings benadrukt dat het ondanks de schijnbare rust rondom de plannen zeker geen makkelijke klus is. “Het gaat om mensen. Voor iedereen die zijn baan dreigt te verliezen is dat een drama. Dat besef ik al te goed en daarom willen we de uitvoering van het plan zo zorgvuldig mogelijk aanpakken in constructief overleg met mensen uit de medezeggenschap.”


ADVALVAS

‘Voor de mensen zelf is het erg zuur’ Ondernemingsraadslid Ronald Kroeze vindt dat het aantal ontslagbedreigden meevalt in vergelijking met andere domeinen. Toch maakt hij zich ook zorgen. “Het is een goede zet van het bestuur geweest om de reorganisatie van het domein Onderwijs- en onderzoeksondersteuning los te koppelen van het hele grote plan, waaronder ook de bibliotheek en de secretariële ondersteuning vielen”, zegt Ronald Kroeze. De universitair docent geschiedenis is namens de ondernemingsraad voorzitter van de zogeheten domeincommissie die de reorganisatie kritisch vanuit de medezeggenschap begeleidt. “Bovendien was er nu meer tijd om het plan te maken. Ik vind het huidige voorstel dan ook beter dan de eerdere plannen.” Hij vindt dat het aantal ontslagbedreigden meevalt in vergelijking met andere domeinen. Ook gezien vanuit de taakstelling van bijna twee miljoen bezuinigen. “Voor de mensen zelf is het natuurlijk erg zuur. Het gaat om een forse bezuiniging die het primaire proces van onderwijs en onderzoek raakt. Of het geen negatieve

ADVALVAS


gevolgen heeft, moeten we afwachten.” Kroeze is tevreden dat de faculteiten nauw betrokken zijn bij het opstellen van dit reorganisatieplan. Onzekerheid Een paar zorgen heeft hij wel. “De meeste ontslagen vallen bij Aard- en Levenswetenschappen, zeven. Het gaat financieel al niet goed met die faculteit. Ze hebben forse tekorten op projectonderzoek. Onder het personeel leeft bovendien de angst dat mede door de fusie van de bètafaculteiten met de UvA nog meer reorganisaties volgen.” Een andere zorg is dat meer ondersteunend personeel uit de tweede en derde geldstroom moet worden gefinancierd. “Dat kan onzekerheid veroorzaken, want een faculteit moet voortdurend voldoende projecten binnenhalen.” Al met al is hij redelijk positief over de totstandkoming van het plan. “Er is veel en open overleg met de domeincommissie geweest. Ik hoop dat het bij de komende reorganisaties ook zo gaat.”

Reageren? Mail naar [email protected].

HOE SCOOR JIJ OP VEILIGHEID? De campagne ‘Hoe scoor jij op veiligheid?’ wordt dit najaar VU breed uitgerold. Doel van de campagne is medewerkers, studenten en ook bezoekers bewust maken van hun rol in veiligheidszaken. Het gaat er om dat mensen zich bewust worden van de invloed van hun eigen gedrag: Hoe veilig is de campus als je waardevolle spullen onbeheerd laat, mensen zomaar binnen laat, een simpel wachtwoord gebruikt of een brandalarm niet serieus neemt? Korte, grappige minispeelfilms met acteurs Pim Veth en Kees Boot laten zien wat de consequenties kunnen zijn. Met digitale kraskaarten kunnen medewerkers en studenten hun score werkelijk toetsen en hun kennis vergroten. De campagne gaat eind september van start, meer informatie is dan te vinden op www.vu.nl/vunet/veiligheid. De campagne ‘Hoe scoor jij op veiligheid?’ is gesubsidieerd door het ministerie van OCW en is beschikbaar voor alle universiteiten en hogescholen.

JE LAPTOP IS GESTOLEN. WAT DOE JE? HOE SCOOR JIJ OP VEILIGHEID?

WWW.VU.NL/CAMPUS Er wordt hard gewerkt aan de campus: het nieuwe laboratoriumgebouw O|2 is volop in aanbouw, de nieuwe studentensupermarkt University is open en het collegejaar is goed ingeluid met evenementen als het Rooftop filmfestival en Open air. Nieuwsgierig hoe de campus er in 2025 uitziet? Dit en alle nieuws over de campus van vandaag en wat die te bieden heeft staat op de nieuwe website www.vu.nl/campus.

27

PERSONEELSPAGINA

ONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 6, NUMMER 2, 23 SEPTEMBER 2013

probleem gaan alle reorganiserende diensten krijgen. Pas op de reorganisatiedatum, 1 mei, kon Oerlemans de lege plaatsen en de vacatures gaan invullen. Dat gaat bij elke reorganisatie via een vast stramien dat de universiteit met de medezeggenschap heeft afgesproken. Eerst kunnen medewerkers die boventallig zijn geworden twee weken reageren op de vacatures, dan volgt een interne sollicitatieprocedure en daarna gaat de vacature ‘naar buiten’. Terwijl soms al veel eerder duidelijk is dat er binnen de universiteit niemand met die bepaalde expertise is. “Het is heel goed dat we allerlei checks hebben ingebouwd om de reorganisatie zo zorgvuldig te doen”, zegt Oerlemans, “De keerzijde is dat we pas nu op sterkte zijn, terwijl wij de automatisering van allerlei processen moeten regelen, die de reorganisatie van de andere diensten en de realisatie van de Onderwijsagenda mogelijk moeten maken. Dat leidt tot veel bezorgdheid.”

GOEDE MENSEN KWIJTGERAAKT

Rik van Keeken was boventallig, maar heeft nu een nieuwe baan bij IT

“ALSOF IK EEN BETONBLOK HAD MEEGESLEEPT”

Ook Marja van Harlingen, functioneel beheerder en lid van de Onderdeelcommissie van IT, vindt dat de reorganisatie veel goeds heeft opgeleverd, maar meent dat er in twee fases gereorganiseerd had moeten worden. Eerst de organisatie slim opzetten en pas als het loopt kijken waar het met minder mensen kan. “We zijn heel goede mensen kwijtgeraakt van wie het contract niet verlengd kon worden of die alvast iets anders zochten. Het steekt me dat je op vrijdag mensen op straat zet en op maandag mensen aanneemt.” Oerlemans meent echter dat werken in deels tijdelijke en vaak heel specialistische IT-projecten het aannemen van nieuwe, soms tijdelijke mensen onvermijdelijk maakt, zelfs al heb je eerst mensen moeten laten gaan.

Informatietechnologie reorganiseerde als een van de eerste diensten. Een persoonlijk relaas over het proces en een indruk van het resultaat. “Als je ontslagbedreigd wordt verklaard, is het alsof je vriendinnetje tegen je zegt: ik weet niet of ik wel met je door wil. Dat brengt veel spanning met zich mee en toch werkte ik keihard door.” Rik van Keeken, teamleider gebruikersondersteuning bij Informatietechnologie (IT) – de nieuwe naam van UC IT – solliciteerde op deze nieuwe functie. “Zodra ik wist dat ik kon blijven, merkte ik wat het met me had gedaan. Het was alsof ik een betonblok met me mee had gesleept. Je merkt dat pas achteraf, ook privé. Pas toen de druk wegviel, gaf mijn vrouw aan dat het ook voor haar een heel spannende tijd was geweest.” Van Keeken had niet alleen zijn eigen zorgen, maar ook die van zijn medewerkers, en van een teamleider wordt verwacht dat hij zijn hart niet uitstort bij zijn team. In de aanloop naar de reorganisatie moest hij mensen vertellen dat hij ondanks hun goede functio-

neren hun contracten niet kon verlengen. Als de werkdruk daardoor te hoog werd, mocht dat soms weer wel, waarmee hij zich de woede van de mensen wier contract niet verlengd was op de hals haalde. Een donkere periode, noemt hij het.

IN DE STRESS

Ook productmanager Erik Koedam vond de aanloop naar de reorganisatie een zware tijd. “Het is heel moeilijk om te zien dat de collega’s die je een warm hart toedraagt in de stress zitten. Dat houdt de gemoederen ontzettend bezig.” Hij is een ‘functievolger’: zijn vorige functie leek zo sterk op zijn nieuwe functie dat hij daar automatisch op geplaatst kon worden. Ondanks alles is de teneur onder IT-medewerkers dat de dienst beter functioneert. Koedam: “Hiervoor werkten we ook hard, maar het leek soms op gaten dichtlopen. We mis-

ten iets en dan sprong iemand erin. Nu zijn de zaken geregeld en heb ik de handvatten.” Ook Van Keeken, wiens afdeling met een andere fuseerde, is positief: “De afdelingen lagen heel dicht tegen elkaar aan en daar ontstond weleens wrijving. Nu ziet iedereen meer het belang van elkaars werk.” Maar het is nog niet af, benadrukt Koeman: “Ik ga niet zeggen: ‘Het is een succes’, want dat weten we misschien pas over twee jaar. Het is heel goed dat er gekeken is hoe het beter kan, maar nu moeten we er nog invulling aan geven.”

NU PAS OP STERKTE

Af is het nog niet, vindt ook IT-directeur Richard Oerlemans, die als kwartiermaker de reorganisatie leidde. Bijvoorbeeld omdat er een kwartaal overheen ging voor hij de vacatures in zijn nieuwe organisatie had opgevuld. Dat

Richard Oerlemans en Marja van Harlingen

TIPS VOOR ANDERE DIENSTEN

Met het Reorganisatieteam, de medezeggenschap en de Transitieorganisatie heeft Oerlemans goed gekeken waar het bij de volgende reorganisatie slimmer kan. Een aanbeveling is bijvoorbeeld dat de Transitieorganisatie en het reorganiserende domein eerder met verkennende gesprekken beginnen over (nieuwe) functies en boventalligen, zodat vanaf de reorganisatiedatum de vacatures sneller kunnen worden opgevuld. Nu wil de directeur van IT vooral vooruit. “Reorganiseren kan heel inspirerend zijn, maar dan moet je de minder mooie kanten ervan los kunnen laten. De collega’s die weg zijn, worden nog wel gemist, dat afscheid zit nog in het collectieve geheugen. Maar het ligt wel achter ons. We gaan met nieuwe energie de uitdaging aan. We doen dit om er samen beter van te worden.”

DE IDEALE VU

NIEUWS & AGENDA FACILITAIR BESTELLEN VIA VUNET

Ida Sabelis Organisatiewetenschapper Ida Sabelis geeft een opmaat voor het openbare VU-debat Universiteit in de maak op 15 oktober. 'We moeten pas op de plaats maken en hier echt met elkaar over praten.' “Ik vind het heel erg dat er in de universiteit geen plaats meer is voor ongehaaste creativiteit. Onderzoek moet direct maatschappelijk relevant zijn, toepasbaar, bruikbaar voor de economie, maar onderzoek is niet altijd door te vertalen in rendement. Als je het daarom wegbezuinigt, verarmt je kennis. Excellentie ontstaat niet door een personeelsbeleid, maar wel door een brede basis van gemotiveerde collega’s. “Ik ben overtuigd Verontruste VU'er. De managementcultuur die we op de universiteit hebben, moet wetenschappers aan het werk zetten. Maar de managers zijn losgezongen van de realiteit van de organisatie. Bauman & Donskis zeggen daarover in hun boek Moral Blindness dat wetenschappers in een constante ambiguïteit worden gehouden. Ze worden geconfronteerd met steeds veranderende eisen aan hun productie. Ze moeten hun eigen onderzoeksgeld binnen halen, maar worden als groep afgerekend. Dat leidt tot onzekerheid en competitie tussen mensen. Het maakt ze manipuleerbaar. Ik maak me vooral zorgen om de jonge onderzoekers, die geen vaste aanstelling krijgen, die met elkaar moeten concurreren, die avonden en weekenden doorwerken om zich te onderscheiden en die ik door die druk zie verdwijnen naar het bedrijfsleven. “Als je als manager je eigen personeel niet serieus neemt, gaan mensen duiken. Ze verliezen hun motivatie. Ze delen hun proefschrift op in twintig artikelen die ze in tijdschriften publiceren zodat hun citatiescore omhoog gaat. Ook ik heb de afgelopen vijftien jaar geleerd hoe je studenten er doorheen jast, hoe je grote groepen lesgeeft; ik kan steeds sneller scripties lezen, zodat ik voldoe aan de eisen. Maar dat zegt iets over tellen en meten, en niet zo veel over de kwaliteit van je werk. “Managers doen ook hun best, maar ze hebben oordopjes in en oogkleppen op. Wat moet er veranderen? We moeten pas op de plaats maken en hier echt met elkaar over praten. Maar dan moet er ook geluisterd worden.” Zelf je mening geven over waar het met de VU naartoe moet? Mail naar [email protected]

Facilitaire diensten aanvragen, een storing melden of een klacht doorgeven? Dat doe je per 1 oktober via VUnet. Interne verhuizingen, extra schoonmaak, toegangpassen of afval laten afvoeren? Je regelt het met de nieuwe webformulieren. Diensten en producten zoek je met de zoekmachine op VUnet. Zo vind je een link naar het webformulier. Veel oude pdf-formulieren worden vervangen door een digitaal webformulier, dat geheel geautomatiseerd - en daardoor sneller - wordt afgehandeld. Via een volgsysteem kun je de status van je aanvraag inzien. Ook goedkeuring door de leidinggevende gaat digitaal. Nog niet alle diensten zijn volledig gedigitaliseerd. Er staan nog formulieren op VUnet die je digitaal invult, print en opstuurt naar FCO. De veranderingen per 1 oktober zijn de eerste stap in een reeks van verbeteringen die in het kader van de reorganisatie van de bedrijfsvoering, professionalisering en klantgerichtheid de komende jaren ingevoerd worden. Hulp nodig op VUnet of andere vragen over de dienstverlening van FCO? Mail de Servicedesk FCO. Per 1 oktober is dit de nieuwe naam van de Facilitaire Helpdesk, e-mail: > [email protected]

MEDEWERKERSVOORSTELLING OP 1 OKTOBER Dinsdag 1 oktober speelt Wouter Hamel met zijn band in de aula van de VU. Met zijn pakkende swingpop maakte Wouter Hamel de jazz weer hip en happening. Zoals altijd bij de personeelsvoorstellingen wordt er vanaf 18.00 gegeten, het optreden begint om 19.30 uur. Kaarten zijn te bestellen via > WWW.GRIFFIOEN.VU.NL

DEBAT UNIVERSITEIT IN DE MAAK

Hoe organiseren universiteiten zich zo dat ze minder hoeven te reageren op maatschappelijke veranderingen en zelf de motor van deze verandering kunnen zijn? Hoe richt je onderzoek en onderwijs zo in dat studenten en medewerkers kunnen bijdragen aan de verbeteringen van de maatschappij en zij minder energie hoeven te stoppen in verzet tegen managementstrategieën waarvan zij de menselijke maat betwijfelen? Kom 15 oktober naar Universiteit in de maak (15.00-17.00 uur), het eerste debat over het jaarthema onder leiding van VU moderator Felix Rottenberg. Meer informatie: > WWW.VUCONNECTED.NL Redactie Personeelspagina > CHARLOTTE BROUWER, ANITA MUSSCHE, HOUKJE VLIETSTRA Beeld > PETER GERRITSEN Vormgeving > RUDIE JASPERS Reageren > [email protected]

Benefietvoorstelling

Restaurant

n va nt. ten ura os ta p k res t o et en lt h tud ee n s ord ee eo at b ga en ek ten we it e d e as u Om valv ad

cultuur

studenten

Sleutelgat 03

Malse bief en heerlijke frieten De Reiger

Cabarettoppers Cabaretbenefiet Vrijdag 4 oktober Aanvang 20.30 uur Toegang (studenten en medewerkers): € 17,griffioen.vu.nl

Dick Roodenburg, publiciteitsmedewerker Griffioen

30

FOTO Curly and Straight

Cultuurcentrum Griffioen Uilenstede

Lachen voor het goede doel doe je bij de Griffioen. De opbrengst van deze cabaretbenefiet gaat naar Small, Stichting Medicine for All, die medicijnen tegen kanker koopt voor een kinderziekenhuis in Nepal. Vijf getalenteerde cabaretiers treden belangeloos op. Even voorstellen: Comedytrainlid Martijn Koning stond in de finale van Cameretten 2010. Marieke Visser (foto) won in 2009 de persoonlijkheidsprijs op Cameretten. Viermansformatie Poolvogel wordt begeleid door NUHR-routiniers Peter Heerschop en Viggo Waas. Het jongste talent Kirsten van Teijn won in maart het Griffioen Cabaretfestival. Anne Jan Toonstra, winnaar van Cameretten 2001 en het Groninger Studenten Cabaret Festival 2005, presenteert deze avond. En wie zich niet interesseert voor het goede doel? Die kan maar beter thuisblijven.

CONCEPT Een karakteristiek eetcafé in het hart van de Jordaan met een smal café en een apart eetgedeelte. SFEER Het is niet modern ingericht. Je zit in een oud bruin eetcafé dat warmte en gezelligheid uitstraalt. Het publiek is zeer divers: van jonge koppeltjes tot toeristen en gepensioneerden die er rustig komen eten. Mijn moeder kwam hier vaak in haar studententijd, maar dit terzijde. ETEN We delen een voorgerecht: een lekkere carpaccio, een simpel gerecht maar met voldoende parmezaan erop en een goede dressing die ze apart serveren. Dus je kunt zelf bepalen hoeveel je wilt. Als hoofdgerecht hebben we allebei biefstuk. Die ligt op een bedje van gegrilde groente met heerlijke Vlaamse frieten erbij. De bief is lekker mals en goed gekruid, geen bijzondere smaken of sauzen, maar wel uitstekend bereid. Wij zijn vooral dol op die heerlijke frieten! BEDIENING Vlot en beleefd, gewoon wat je verwacht van bedienend personeel als je ergens gaat eten. TIP Er zijn niet zoveel tafeltjes, dus kom vroeg. Of ga wat later eten, zodat je niet hoeft te wachten. Meestal is het vrij druk en reserveren is niet mogelijk. AANRADER Ja hoor, iedereen kan zich hier welkom voelen. PRIJS Een hoofdgerecht kost je om en nabij de 20 euro en een voorgerecht zit rond de 8 euro. WAARDERING

DE REIGER Nieuwe Leliestraat 34 dereigeramsterdam.nl Bas Gaartman, eerstejaars bedrijfskunde

Ook GRATIS UIT ETEN voor Advalvas? Mail naar [email protected]. nr 3 — 25 september 2013

ADVALVAS

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van yehui zhou.

“D

e vaas met die gouden rand, de Russische poppetjes aan de muur, de strandhoed, hier woont een hipster!”, oordeelt student culture, organization & management Elisabeth Koop (24). “Ze is wel een heel nette en stijlvolle hipster, want over alles in haar kast is goed nagedacht. Zelfs de doorzichtige bakken zijn wit gemaakt zodat je de rommel erachter niet ziet. Alles past bij elkaar; ook het zwart-witte Chaneltasje staat mooi bij andere zwart-witte dozen. Ze heeft een fase gehad waarin ze dol was op vazen, die is nu voorbij, maar de vazen staan nog wel onderin de kast voor noodgevallen. Ja, hier woont een chique meisje. Ze bewaart al haar modemagazines. Het Chanel-tasje en haar parfum heeft ze keurig neergezet. En deze mooie hippe bewoonster is nog slim ook, die studieboeken zijn dik! Het lijken wel

ADVALVAS


wettenbundels, ze studeert vast rechten.” “Een fijne kamer om lekker binnen te zitten, een boekje te lezen of lekker uit het raam kijken”, vindt wiskundestudent Jan Jelle de Wit (22). “Het nette en zakelijke meisje dat hier woont gaat heus af en toe naar buiten, maar vindt het ook heel lekker om gewoon uren op haar bank te zitten. Er komen ook regelmatig vriendinnen langs, maar niet te veel, want dan wordt het vies.” “Al die tasjes, Douglas, Chanel en nog veel meer, wat een shopaholic”, zegt student science, business & innovation Mirrin Snel (20). “Ze is een echt meisje-meisje; ze houdt van shoppen, roze, parfum en haar kamer is netjes en opgeruimd. En ze is gek op reizen, de inspiratie voor de Russische poppetjes heeft ze opgedaan in Rusland.”

Yehui Zhou 27 Studeert rechten Betaalt 650 incl. per maand en woont alleen in een appartement in Amstelveen.

“Hipsters hebben toch altijd een snor? Ik heb geen snor hoor, dus ben geen hipster”, lacht rechtenstudent Yehui Zhou. “Al heb ik wel zo’n zwarte hipsterbril, maar die draag ik alleen in noodgevallen. Een shopaholic ben ik zeker. Etalages vind ik vaak erg leuk. Die zwart-witte koffers stonden bijvoorbeeld in de etalage van Vero Moda; ik mocht ze overnemen. En die tasjes van Douglas gebruik ik om batterijen in te stoppen. Niet alles is zo fashionable hoor, die magazines zijn vakbladen met uitspraken van de Hoge Raad. De vazen heb ik trouwens niet zelf gekocht. Ik heb een lieve vriend die mij regelmatig bloemen stuurt. Daar zit dan altijd een vaas bij en die doe ik natuurlijk nooit weg.”

Door student-reporter Nienke Stumpel Foto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar [email protected].

31

Griff

32

door Merlijn Draisma


ADVALVAS

De geoloog en het vermoorde meisje. CSI-taferelen op de campus pag 10. Wetenschap vereist een eigen kamer. 25 september 2013 Nr 3

Recommend Documents