Gelet op de beslissing van de Kamer van verwijzing en Instaatstelling van 12 september 2013;

BESLISSING VAN DE TUCHTCOMMISSIE Nederlandstalige Kamer (artikel 58 van de wet van 22 juli 1953 houdende oprichting van het IBR) Openbare zitting van 10 september 2015

In de zaak met dossiernummer 480/2014/(…)/N Ref. KVI: 13/IBR/VOD-015

in de zaak De Raad van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren, met zetel te 1000 Brussel, Emile Jacqmainlaan 135, met als vertegenwoordiger van de Raad, (…) en hebbende als raadsman (…). Tegen De heer (…) ingeschreven in het openbaar register van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren onder het nummer (…), met als woonplaats (…) en actief als bedrijfsrevisor uit in het kader van de (…), met maatschappelijke zetel aan de (…), ingeschreven in het openbaar register van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren onder het nummer (…). Hebbende als raadsman (…). Gelet op het verslag van de Raad van het Instituut aan de Kamer van verwijzing en Instaatstelling van 19 juni 2013; Gelet op de beslissing van de Kamer van verwijzing en Instaatstelling van 12 september 2013; Gezien de stukken van het door de Raad samengestelde en aan de tuchtcommissie toegezonden dossier; Gelet op de oproeping van de heer (…) met aangetekende brief van 10 maart 2014; Gehoord de partijen ter zitting op 11 juni 2015;

*

*

*

Aan betrokkene worden volgens het verslag van de raad aan de Tuchtcommissie de volgende deontologische en/of tuchtrechtelijke inbreuken ten laste gelegd : A. Inbreuk op paragraaf 2.2.2 van de algemene controlenormen en op paragraaf 3.2 van de aanbeveling van het IBR inzake de werkdocumenten van de bedrijfsrevisor B. Inbreuk op paragrafen 2.3 en 2.3.1 van de algemene controlenormen

Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 1

C. Inbreuk op paragraaf 2.5 van de algemene controlenormen en op de aanbeveling van het IBR inzake het controlerisico D. Inbreuk op paragraaf 2.5.2 van de algemene controlenormen E. Inbreuk op paragraaf 2.5.4 van de algemene controlenormen en op de aanbeveling van het IBR inzake het externe bewijskrachtig materiaal F.1. Inbreuk op paragraaf 3.1.3 van de algemene controlenormen F.2. Inbreuk op paragraaf 3.4.4 van de algemene controlenormen F.3. Inbreuk op paragraaf 3.6 van de algemene controlenormen F.4. Inbreuk op paragraaf 3.6.1 van de algemene controlenormen F.5. Inbreuk op artikel 144, 6° van het Wetboek van vennootschappen en paragraaf 3.10.1 van de algemene controlenormen F.6. Inbreuk op paragraaf 3.11.2 van de algemene controlenormen F.7. Inbreuk op artikel 523, § 1, lid 3 van het Wetboek van vennootschappen en paragraaf 3.15 van de algemene controlenormen

G. Inbreuk op paragrafen 2.4 en 3.4 van de normen inzake controle van inbreng in natura en quasiinbreng H. Inbreuk op paragraaf 2.3 van de normen inzake controle van inbreng in natura en quasi-inbreng I. Inbreuk op artikel 5, paragraaf 3, 2° van de norm van 30 augustus 2077 inzake permanente vorming J. Inbreuk op de omzendbrief D.014/05 van 19 december 2005 betreffende de interprofessionele relaties - relaties van de bedrijfsrevisor in het kader van de onafhankelijkheid

Feiten en standpunten zoals weergegeven door de Raad Het dossier vindt zijn oorsprong in de vervroegde kwaliteitscontrole die op 13 oktober 2011 werd uitgevoerd. Een eerdere kwaliteitscontrole gehouden in 2008 had geleid tot een verwijzing van de heer (…) naar de Tuchtcommissie. Wat betreft de feiten die aanleiding gaven tot deze procedure wordt integraal verwezen naar het verslag van de Raad van het IBR.

Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 2

Standpunten van de verdediging De heer (…) betwist de hem ten laste gelegde inbreuken zoals hierna verder wordt uiteengezet.

Beoordeling door de tuchtcommissie A. Inbreuk op paragraaf 2.2.2 van de algemene controlenormen en op paragraaf 3.2 van de aanbeveling van het IBR inzake de werkdocumenten van de bedrijfsrevisor De aanbeveling inzake de werkdocumenten van de bedrijfsrevisor betreft een nadere uitwerking van de in paragraaf 2.2 van de algemene controlenormen opgenomen regel: “De bedrijfsrevisor is verplicht van de door hem en zijn medewerkers verrichte controlewerkzaamheden zodanig aantekening te houden of te doen houden, dat hieruit een getrouw beeld van de uitgevoerde opdracht kan worden verkregen. Deze werkdocumenten moeten gedurende tien jaar bewaard blijven”. De vorm en de inhoud van het controledossier moeten tegemoet komen aan de doelstellingen vervat in paragraaf 2.2.2. van de algemene controlenormen: “De werkdocumenten zullen zo opgevat en opgesteld worden dat zij:  een bewijs leveren van de uitgevoerde controles zowel op kwantitatief als kwalitatief gebied evenals van de besluiten waartoe de controlewerkzaamheden hebben geleid en de basis vormen voor de uiteindelijke oordeelsvorming overeenkomstig onderhavige normen;  een bron vormen waarnaar men kan verwijzen voor het bekomen van de details van de rubrieken van de jaarrekening, de inhoud van de rekeningen, evenals het detail van om het even welke analyse die door de revisor of zijn medewerker in de loop van de werkzaamheden werd gemaakt;  een controlemiddel vormen om vast te stellen of de uitgevoerde werkzaamheden aangepast zijn en de bewijselementen en besluiten deugdelijk zijn”. Het controledossier is een instrument dat de uitgevoerde werkzaamheden voorstelt en de in het controleverslag uitgedrukte beoordeling motiveert. “Ten aanzien van de in het controledossier geklasseerde werkdocumenten houdt dit in dat elk werkdocument:  ten minste vermeldt: de naam van de gecontroleerde onderneming, wie de controle heeft uitgevoerd, de datum waarop zulks geschiedde, alsook het onderwerp van de controle en in voorkomend geval de gecontroleerde periode;  dat werd nagezien door een ander lid van het revisorenkantoor, een aanduiding draagt van dit nazicht; de vermelding of de paraaf mogen echter wel aangebracht worden bovenaan een rubriek of een geheel van stukken;  zorgvuldig geïdentificeerd wordt, op basis van een uitgewerkt verwijzingssysteem, dat toelaat om zijn plaats in het dossier te bepalen;  tenzij het uit de inhoud ervan zonder meer blijkt, vermeldt uit welke bron de vastgelegde informatie werd verkregen, de aard en de resultaten van het uitgevoerde werk en de daaruit getrokken conclusies;  een middel vormt om een welbepaald doel te bereiken, en geen doel op zichzelf is. Men dient steeds voor ogen te houden dat het dossier gemakkelijk moet kunnen geconsulteerd worden. Het mag bijgevolg niet overladen worden met onnodige documenten. Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 3

Elk controledossier zal bovendien een inhoudsopgave bevatten aan de hand waarvan de volledigheid ervan kan gecontroleerd worden”. De heer (…) werkt voor eenmalige opdrachten deels op papier en deels op computer, zonder dat er een link is tussen beide systemen. Er is geen inventaris van de stukken van het dossier noch zijn de stukken geïndexeerd waardoor de volledigheid en de onveranderlijkheid van de dossiers niet is gegarandeerd. De bedrijfsrevisor repliceert dat hem niet kan verweten worden dat hij een andere systematiek heeft voor éénmalige opdrachten dan voor de commissarismandaten. Hij stelt dat geen vorm is voorgeschreven en dat het de revisor vrij staat te kiezen tussen geschreven notities en het bijhouden via informatica. Volgens de heer (…) bepaalt de norm dat de gegevens ordelijk geklasseerd worden. De Tuchtcommissie oordeelt dat de toelichting verstrekt door heer (…) niet ontkracht dat geen indexering van de dossiers was aangelegd en er geen duidelijk overzicht was van de stukken in het dossier. Dit wordt trouwens impliciet door de bedrijfsrevisor erkend wanneer hij schrijft dat hij nota nam van de aanbeveling en de auditsoftware heeft aangepast. De tenlastelegging is bewezen.

B. Inbreuk op paragrafen 2.3 en 2.3.1 van de algemene controlenormen Paragraaf 2.3 van de algemene controlenormen bepaalt dat de bedrijfsrevisor zelf beslist over de aard en de omvang van de te verrichten controlewerkzaamheden. Hij zal de keuze van de toe te passen controletechnieken bepalen, maar moet altijd in staat zijn de besluiten te motiveren. Dit wordt verder gepreciseerd in artikel 2.3.1 van de algemene controlenormen. Volgens de Raad heeft de kwaliteitscontrole 2011 aangetoond dat er onvoldoende documentatie aanwezig was om uit te maken op welke vlakken er nog substantieve testen dienden uitgevoerd en hoe uitgebreid deze moeten zijn. Hierop heeft de heer (…) bij brief van 25 november 2011 opmerkingen geformuleerd er op wijzende dat de samenstelling van het controleprogramma gebeurt rekening houdend met de vaststellingen ingevolge de interim uitgevoerde evaluatie van de interne controle procedures. Er werd verwezen naar de elektronische module auditplan met 3 submodules. De argumenten van de heer de heer (…) omtrent de digitale documenten en de controlemiddelen worden door de Raad niet weerlegd. De Tuchtcommissie oordeelt dat de tenlastegelegde inbreuk niet bewezen is.

C. Inbreuk op paragraaf 2.5 van de algemene controlenormen en op de aanbeveling van het IBR inzake het controlerisico Paragraaf 2.5 van de algemene controlenormen bepaalt:

Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 4

“De bedrijfsrevisor moet voldoende bewijskrachtig controlemateriaal verzamelen, dat zijn tot uitdrukking gebrachte oordeel ten aanzien van de jaarrekening kan staven.” Paragraaf 1.2 van de aanbeveling inzake het controlerisico stelt dat “Het geheel van het controleproces wordt beïnvloed door het bestaan en de hoegrootheid van de risico’s die aan de rechtstreekse invloed van de revisor ontsnappen (onzekere omgeving, bekwaamheid van de leiding, voortzetting van het bedrijf, problemen van administratieve organisatie,...). Daarom is het ook belangrijk dat de revisor, vanaf de voorbereidende fase van zijn opdracht en tijdens de ganse duur daarvan, die domeinen binnen de onderneming zou onderkennen waaraan algemene en specifieke risico’s zijn verbonden. Die analyse zal een invloed uitoefenen op de organisatie van de controles die hij moet verrichten.” Er werd vastgesteld dat een specifieke risicoanalyse niet aanwezig was in het controledossier, er werd enkel verwezen naar de beschrijving van de interne controle. Er was dan ook geen koppeling naar het controleprogramma en naar de rubrieken van de jaarrekening. De voorgelegde risicoanalyse was te summier uitgewerkt. De checklist die wordt aangewend bij de aanvaarding van een nieuwe opdracht voor analyse van de potentiële risico’s werd niet geactualiseerd. De heer (…) betwist dit en stelt dat de risico analyse aan de hand van de interim controles telkens wordt herbekeken en verwijst naar de digitale werkdocumenten. Uit de kwaliteitscontrole blijkt evenwel dat voor het risico dat de bedrijfsrevisor als het grootste risico omschreef in een bepaald dossier, geen beschrijving voorhanden was en dat in het document risicoanalyse van 1 juni 2011 niet eens wordt vermeld dat deze rubriek een hoger risico heeft. Dit onderdeel van de vordering komt bewezen voor.

D. Inbreuk op paragraaf 2.5.2 van de algemene controlenormen Paragraaf 2.5.2 van de algemene controlenormen bepaalt: “Het te verzamelen bewijsmateriaal heeft betrekking op de balans, de resultatenrekening toelichting. Het bewijsmateriaal zal betrekking hebben op het bestaan van de tegoeden rechten, van de schulden en de verbintenissen, op de volledige aard van de boekingen, waarachtigheid van de in de rekeningen van het boekjaar tot uiting gebrachte resultaten, correcte waardering en voorstelling van deze elementen.”

en en op op

de de de de

Tijdens de kwaliteitscontrole 2011 werd vastgesteld dat er geen werkpapieren aanwezig zijn in het controledossier inzake de afgrenzing van de op te stellen facturen, de te ontvangen creditnota’s en de te ontvangen facturen. De betrokken bedrijfsrevisor erkende volgens de Raad dat inzake de reconciliatie, de link tussen de uitgevoerde werkzaamheden en de conclusies duidelijker en beter zou moeten gedocumenteerd worden, met name omdat de verschillende aangebrachte auditcorrecties niet in verband zijn te brengen met de correcties welke volgens de werkpapieren vereist waren. Ook bij de kleine correcties bleek niet altijd even duidelijk waaruit deze voortvloeien. Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 5

Thans stelt bedrijfsrevisor (…) dat het tegendeel uit het dossier blijkt en dat hij wel degelijk voldoende bewijsmateriaal heeft verzameld en verwijst naar de stukken 10 tot en met 12 van het door hem neergelegde bundel. De Raad weerlegt deze argumentatie door te verwijzen naar de notulen van het onderhoud van 5 juli 2012 waaruit blijkt dat het vereiste bewijsmateriaal wel degelijk ontbrak. Op grond van de neergelegde stukken treedt de Tuchtcommissie de bevindingen van de Raad bij en acht de tenlastelegging bewezen

E. Inbreuk op paragraaf 2.5.4 van de algemene controlenormen en op de aanbeveling van het IBR inzake het externe bewijskrachtig materiaal Paragraaf 2.5.2 van de algemene controlenormen bepaalt: “Het te verzamelen bewijsmateriaal heeft betrekking op de balans, de resultatenrekening toelichting. Het bewijsmateriaal zal betrekking hebben op het bestaan van de tegoeden rechten, van de schulden en de verbintenissen, op de volledige aard van de boekingen, waarachtigheid van de in de rekeningen van het boekjaar tot uiting gebrachte resultaten, correcte waardering en voorstelling van deze elementen.”

en en op op

de de de de

Bij de kwaliteitscontrole 2011 van bedrijfsrevisor (…) werd vastgesteld dat er geen werkpapieren aanwezig zijn in het controledossier inzake de afgrenzing van de op te stellen facturen, de te ontvangen creditnota’s en facturen. Van de openstaande leveranciers werd 30 % niet geconfirmeerd en wat de klanten betreft werd 0,866 miljoen euro beantwoord van 1,514 miljoen euro, hetzij een aanzienlijk bedrag onbeantwoord. De inbreuk is bewezen. F. Inbreuken op het Wetboek van vennootschappen en de algemene controlenormen met betrekking tot het verslag F.1. Inbreuk op paragraaf 3.1.3 van de algemene controlenormen De Raad is van oordeel dat het commissarisverslag dd. 15 juni 2011 over de jaarrekening van de (A) afgesloten per 31 december 2010 niet conform is met de algemene controlenormen met betrekking tot het commissarisverslag. Paragraaf 3.1.3 van de algemene controlenormen bepaalt dat het verslag omstandig moet zijn. “Bij het lezen van het verslag moet de lezer in staat zijn om de draagwijdte van de opmerkingen, die erin vervat zijn, te begrijpen. Het verslag van de commissaris moet duidelijk en bondig zijn”. De titel van het verslag van de (A) vermeldt een “verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud met toelichtende paragraaf” terwijl de paragraaf met het oordeel luidt “onder voorbehoud van het effect op de jaarrekening van de punten in voorgaande paragraaf, geeft (…)”. Bedrijfsrevisor (…) erkent de vaststelling doch stelt dat het een materiële vergissing betreft, een redactionele onvolkomenheid, een stijlfout. Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 6

De tuchtcommissie is van oordeel dat dit niet als een stijlfout kan worden bestempeld. De titel misleidt de lezer van het verslag. De inbreuk is bewezen.

F.2. Inbreuk op paragraaf 3.4.4 van de algemene controlenormen Deze bepaling voorziet : Wanneer de jaarrekening of de geconsolideerde jaarrekening cijfergegevens vermeldt met betrekking tot het voorgaand boekjaar, bestrijkt de verklaring de vergelijkende cijfers, tenzij de bedrijfsrevisor uitdrukkelijk het tegendeel bevestigt. Indien een voorbehoud tot uiting werd gebracht over de rekeningen van het voorgaand boekjaar, dient de revisor te onderzoeken of het nodig is om in zijn verslag er opnieuw naar te verwijzen. In de jaarrekening van de (A) afgesloten op 31.12.2009 heeft bedrijfsrevisor (…) een onthoudende verklaring afgeleverd: “Gegeven de ontoereikendheid van de administratieve organisatie van de vennootschap inzake de opvolging van de “bestellingen in uitvoering” en “voorraden grond en hulpstoffen” hebben wij maximaal alternatieve controles uitgevoerd ten aanzien van deze activa. Hieraan dient toegevoegd dat de waarde van de deelneming (400.000,00 €) met referentie naar het eigen vermogen van 138.642,60 € (VOL 5.5.1) dient geëvalueerd gegeven de in het vooruitzicht gestelde ontwikkeling. Gegeven deze elementen zijn wij niet in de mogelijkheid een oordeel tot uitdrukking te brengen over het feit dat de jaarrekening afgesloten op 31/12/2009 een getrouw beeld geeft van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten van de vennootschap, in overeenstemming met in België van toepassing zijnde boekhoudkundig referentiestelsel.” Bij de kwaliteitscontrole 2011 werd vastgesteld dat uit het dossier niet kon worden afgeleid dat deze onzekerheid van de saldi van voorgaand boekjaar geen effect heeft op de cijfers van het boekjaar 2010. Bedrijfsrevisor (…) heeft aan de inspecteur geantwoord dat de reden waarom ten aanzien van de jaarrekening 2009 een onthoudende verklaring werd opgesteld, is dat ingevolge evaluatie van de interne controle procedures tijdens het 3° kwartaal 2009 onvolkomenheden werden vastgesteld inzake het onderdeel interne controle procedures “opvolging BIU” en tijdens de jaarrekening controle 2009 diende wij alternatieve werkzaamheden uit te voeren met diverse aanpassingen tot gevolg (totale resultaatscorrectie 104.851 €). Gegeven voormelde correcties is er principieel “geen effect op de cijfers van het boekjaar 2010”. De Raad stelt dat uit de werkpapieren van de bedrijfsrevisor niet blijkt of hij nagegaan heeft of de onthouding enige invloed heeft gehad op het boekjaar afgesloten per 31 december 2010 en of dit een wijziging van de opinie van de commissaris noodzakelijk maakte. De deelneming, waarnaar werd verwezen in de onthoudende verklaring uitgebracht op 29 juni 2010 met betrekking tot het boekjaar 2009 werd in 2010 verkocht en er werd een waardevermindering geboekt van 200.000 euro zonder dat een voorbehoud geformuleerd werd met betrekking tot het Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 7

boekjaar 2010, niettegenstaande deze waardevermindering resultatenrekening 2010 heeft geleid.

tot een materiële impact op de

Zelfs indien de in de toelichting verstrekte inlichtingen voldoende zijn, dient de commissaris in het tweede deel van het commissarisverslag de aandacht van de lezer te vestigen op deze informatie die zijn onthouding over het voorgaande boekjaar onderbouwt. De inbreuk is bewezen.

F.3. Inbreuk op paragraaf 3.6 en 3.6.1 van de algemene controlenormen Paragraaf 3.6 van de algemene controlenormen bepaalt dat “Wanneer een betekenisvolle onzekerheid bestaat die geen onthoudende verklaring verantwoordt, kan de revisor een toelichtende paragraaf aan zijn verklaring zonder voorbehoud toevoegen”. De Raad oordeelt dat de vermelding “Ten aanzien van de handelsvorderingen wensen wij aandacht te vragen voor een meer nauwgezette opvolging en dienen aan te geven dat wij slechts beschikken over 43 % ontvangen saldo bevestigingen” niet beantwoordt aan de definitie van een “betekenisvolle onzekerheid” zoals vastgesteld in de algemene controlenormen. De Raad stelt dat dergelijke vaststelling “absoluut niet thuis hoort in een verklaring over de jaarrekening. Indien er een ontoereikend aantal antwoorden is ontvangen op de verstuurde confirmaties, dienen er alternatieve procedures te worden toegepast. De commissaris dient zich een beeld te vormen van het bestaan, de juistheid, de volledigheid en de waardering van de vorderingen. De commissaris dient zijn controles zodanig in te richten dat er een bepaalde mate van zekerheid kan worden bekomen omtrent deze posten. Een toelichtende paragraaf of een voorbehoud kan niet dienen om een ontoereikende controle op te vangen.” Bedrijfsrevisor (…) daarentegen verwijst naar artikel 144, 5° en 148, 4° W.Venn. en stelt dat het een opmerking betreft van louter redactionele aard. Hij zou meer hebben vermeld dan nodig was en dit ongeacht of al dan niet voorbehoud werd opgenomen in de verklaring. Volgens de Raad heeft het opnemen van de paragraaf omtrent de ontbrekende saldobevestigingen de lezers van het commissarisverslag gealarmeerd zonder dat er sprake was van een beduidend risico. Bovendien staat de toelichtende paragraaf voor de verklaring terwijl de toelichtende paragraaf steeds moet volgen. De Tuchtcommissie aanvaardt de zienswijze van de heer (…) die stelt dat het opmerkingen van redactionele aard zijn. De inbreuk is niet bewezen.

F.4. Inbreuk op artikel 144, 6° van het Wetboek van vennootschappen en paragraaf 3.10.1 van de algemene controlenormen Artikel 144, 6° van het Wetboek Vennootschappen bepaalt dat het commissarisverslag “een vermelding die aangeeft of het jaarverslag de door de artikelen 95 en 96 vereiste inlichtingen bevat en in overeenstemming is met de jaarrekening voor hetzelfde boekjaar”, moet bevatten. Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 8

Overeenkomstig artikel 96, § 1, 1° van het Wetboek Vennootschappen dient het jaarverslag ten minste een getrouw overzicht van de ontwikkeling en de resultaten van het bedrijf en van de positie van de vennootschap, alsmede een beschrijving van de voornaamste risico's en onzekerheden waarmee zij geconfronteerd wordt, te bevatten. Dit overzicht bevat een evenwichtige en volledige analyse van de ontwikkeling en de resultaten van het bedrijf en van de positie van de vennootschap die in overeenstemming is met de omvang en de complexiteit van dit bedrijf. Paragraaf 3.10.1 van de algemene controlenormen bepaalt ook dat de revisor er zich van moet vergewissen dat in het jaarverslag alle door de wet voorgeschreven inlichtingen worden behandeld. In het jaarverslag van de (A) over de jaarrekening afgesloten op 31 december 2010 werd het volgende opgenomen : “Er doen zich geen omstandigheden voor die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk kunnen beïnvloeden. Er dienen geen omstandigheden op het vlak van milieu en personeelsaangelegenheden te worden genoteerd, die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk beïnvloeden” De heer (…) stelt dat hiermee “de geest van de norm” werd nageleefd, en dat er wel degelijk aandacht werd besteed aan het ontbreken van een beschrijving van de voornaamste risico’s. De door bedrijfsrevisor (…) opgenomen zinsnede kan bezwaarlijk worden aanzien als een beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden. De inbreuk wordt weerhouden.

F.5. Inbreuk op paragraaf 3.11.2 van de algemene controlenormen Paragraaf 3.11.2 van de algemene controlenormen bepaalt: “De revisor zal in het bijzonder aandacht besteden aan de vermelding van de waarderingsregels in de toelichting. Indien de weergave ervan geen voldoening schenkt, zal hij dit melden in het tweede deel van zijn verslag. Speciale aandacht zal eveneens geschonken worden aan het principe van de consistentie van de waarderingsmethodes. Indien de revisor oordeelt dat de informatie onvoldoende is, zal hij uitdrukkelijk in zijn verslag de aard van de wijzigingen vermelden, en – voor zover dit mogelijk is – de cijfermatige weerslag op de voorgelegde jaarrekening in vergelijking met de voorgaande.” Bedrijfsrevisor (…) stelt in zijn verslag dat de voorraad aan FIFO wordt gewaardeerd terwijl de voorraad in realiteit aan laatste aankoopprijs wordt gewaardeerd. Hierdoor wordt volgens de Raad in het commissarisverslag geen getrouw beeld geschetst aan de stakeholders. Er moest hierover een opmerking worden gemaakt in het tweede deel van het verslag. De heer (…) argumenteert dat de waardering aan de laagste aankoopprijs volkomen in overeenstemming is met het FIFO waarderingsbeginsel conform CBN-advies 137/7. Het advies vermeldt dat deze vereenvoudigde methode niet verantwoord is voor zeer grote voorraden. De heer (…) wijst er op dat in het betrokken dossier de voorraad 7,2 % van het balanstotaal vertegenwoordigde en dus geen grote voorraad is. De tuchtcommissie oordeelt dat de inbreuk niet bewezen is. Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 9

F.6. Inbreuk op artikel 523, § 1, lid 3 van het Wetboek van vennootschappen en paragraaf 3.15 van de algemene controlenormen Artikel 523, § 1 van het Wetboek van vennootschappen bepaalt: “Indien een bestuurder, rechtstreeks of onrechtstreeks, een belang van vermogensrechtelijke aard heeft dat strijdig is met een beslissing of een verrichting die tot de bevoegdheid behoort van de raad van bestuur, moet hij dit mededelen aan de andere bestuurders vóór de raad van bestuur een besluit neemt. Zijn verklaring, alsook de rechtvaardigingsgronden betreffende voornoemd strijdig belang moeten worden opgenomen in de notulen van de raad van bestuur die de beslissing moet nemen. Ingeval de vennootschap een of meer commissarissen heeft benoemd, moet de betrokken bestuurder tevens die commissarissen van het strijdig belang op de hoogte brengen. Met het oog op de publicatie ervan in het verslag bedoeld in artikel 95, of bij gebreke daaraan in een stuk dat gelijk met de jaarrekening moet worden neergelegd, omschrijft de raad van bestuur in de notulen de aard van de in het eerste lid bedoelde beslissing of verrichting en verantwoordt het genomen besluit. Ook de vermogensrechtelijke gevolgen ervan voor de vennootschap moeten in de notulen worden vermeld. In het verslag moeten de voornoemde notulen in hun geheel worden opgenomen. Het in artikel 143 bedoelde verslag van de commissarissen moet een afzonderlijke omschrijving bevatten van de vermogensrechtelijke gevolgen voor de vennootschap van de besluiten van de raad van bestuur, ten aanzien waarvan een strijdig belang in de zin van het eerste lid bestaat. Bij de vennootschappen die een publiek beroep op het spaarwezen doen of hebben gedaan, mag de in het eerste lid bedoelde bestuurder niet deelnemen aan de beraadslagingen van de raad van bestuur over deze verrichtingen of beslissingen, noch aan de stemming in dat verband.”. Paragraaf 3.15 van de algemene controlenormen bevestigt dat het verslag van de commissaris de vermeldingen moet bevatten die vereist zijn door het Wetboek Vennootschappen wanneer de raad van bestuur een beslissing neemt of een verrichting doet waarbij een bestuurder een strijdig vermogensrechtelijk belang heeft (art. 523 W. Venn.). In het tweede deel van het commissarisverslag dd. 15 juni 2011 over de jaarrekening van de (A) afgesloten op 31 december 2010 heeft bedrijfsrevisor (…) geen melding gemaakt van het tegenstrijdig belang . Dit werd wel vermeld in het jaarverslag . Volgens de bedrijfsrevisor betreft het een formele onvolkomenheid nu het doel van de wettelijke bepaling werd bereikt via de vermelding in het jaarverslag. De Tuchtcommissie oordeelt dat de vermelding van een belangenconflict in het commissarisverslag niet kan beschouwd worden als een formaliteit. De inbreuk wordt weerhouden.

G. Inbreuk op paragrafen 2.4 en 3.4 van de normen inzake controle van inbreng in natura en quasi-inbreng Paragraaf 2.4 van bovenvermelde normen bepaalt: “De bedrijfsrevisor controleert de door de partijen weerhouden methoden van waardering van elke inbreng in natura of van het over te dragen bestanddeel en hun motivatie. Hij beoordeelt de gepastheid van de door de partijen gedane keuze. Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 10

De bedrijfsrevisor zal bijzonder aandachtig zijn voor het feit dat de inbreng in natura of het over te dragen bestanddeel niet overgewaardeerd is. De bedrijfsrevisor kan geenszins zelf overgaan tot de waardering van elke inbreng in natura of van het over te dragen bestanddeel.” Paragraaf 3.4 van bovenvermelde normen bepaalt: “In het verslag ontleedt de bedrijfsrevisor de door de partijen weerhouden waardering van de in te brengen of over te dragen bestanddelen. Uit die ontleding moet blijken dat de door de partijen toegepaste waarderingsmethoden vanuit bedrijfseconomisch standpunt verantwoord zijn en dat de in te brengen of over te dragen bestanddelen niet overgewaardeerd zijn.” In zijn verslag inzake de controle van de quasi-inbreng uitgevoerd in de (B) geeft bedrijfsrevisor (…) “een overzicht van de aanschaffingswaarde, de berekende afschrijvingen tot 31 maart 2011, de boekwaarde evenals de verkoopwaarde van het over te dragen materiële vaste activa”. Een Opel Astra wordt o. a. ingebracht . In bijlage bij het revisoraal verslag verklaart de heer (C) “gevolmachtigd boekhouder-fiscalist van de (B)” te zijn en dat de financiering voor de wagen Opel Astra niet mee ingebracht wordt via de quasi-inbreng in de (B). Deze lening blijft volgens hem privé verder afbetaalbaar. De wagen wordt wel ingebracht voor een prijs van € 9.150,00. Bij de kwaliteitscontrole 2011 van bedrijfsrevisor (…) werd vastgesteld dat bij de quasi-inbreng er geen referentie was naar de wijze van waardering. De boekwaarden op de afschrijvingstabel werden aangepast zonder vermelding op welke basis deze waarden werden aangepast zonder stavingsstukken in het dossier. De waardering werd omschreven als de verkoopwaarde. Tevens werd er een auto overgedragen aan verkoopwaarde. Deze waardering werd nergens getoetst. Er werd in het dossier geen melding gemaakt van het feit dat deze auto gefinancierd was. Bedrijfsrevisor (…) verklaarde aan de inspecteur dat via websites de tweedehandswaarde kan worden gecontroleerd, maar de inspecteur heeft niets in het dossier daarvan teruggevonden. In conclusies stelt de heer (…) dat hij wel degelijk in tempore non suspecto diverse website’s heeft geraadpleegd om de waarde van de wagen na te kijken en stelt dat een print hiervan was geniet aan de aankoopfactuur. Omtrent de financiering stelt (…) dat de wagen gefinancierd werd via (D) en niet was in pand gegeven. Doch erkent de heer (…) dat de afwezigheid van een confirmatie van de inbrenger een onzorgvuldigheid is en hij bevestigde in de toekomst strenger toe te zien dat dergelijke feiten niet meer voorkomen. Dit onderdeel van de inbreuk is bewezen. In zijn verslag inzake de controle van de quasi-inbreng uitgevoerd in de (E) verwijst bedrijfsrevisor (…) naar het ontwerp van overeenkomst van overdracht van aandelen tussen enerzijds de (F) en de (G) en anderzijds de (E) waaruit blijkt dat de overnameprijs voor de 2.499 aandelen van de (H) werd bepaald op € 4.998.000,00. De bedrijfsrevisor schrijft nog in zijn verslag dat de prijs van de 2.499 aandelen van de (H) conventioneel bepaald werd. De Raad stelt vast dat in het verslag de bedrijfsrevisor de door de partijen weerhouden waardering van de over te dragen aandelen niet ontleedt.

Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 11

De achteraf aan de delegatie van de Commissie Kwaliteitscontrole voorgelegde eigen waardering van bedrijfsrevisor (…) komt tot een bedrag (ca. € 6,5 miljoen) dat hoger is dan de voor de inbreng weerhouden waarde (€ 5 miljoen), doch gaat uit van een veronderstelde perpetuïteit aan kasstromen (“perpetuity cash flow”). Volgens de leden van hogergenoemde Commissie bleek hieruit onvoldoende of het aandelenpakket in alle omstandigheden ook € 5 miljoen waard was. In zijn argumentatie voor de Tuchtcommissie herneemt de heer (…) het door hem toegepast waarderingsconcept en besluit dat de door hem toegepaste waarderingsmethode (opgenomen in het papieren dossier) zeker niet heeft geleid tot een overwaardering en dat de norm niet werd geschonden. De Tuchtcommissie heeft geen zekerheid omtrent de aanwezigheid van de toegepaste waarderingsmethode in het dossier van de (E) op het ogenblik dat de kwaliteitscontrole werd uitgevoerd. De indruk ontstaat dat de heer (…) stavingsstukken toevoegt. Bij gebrek aan zekerheid wordt dit onderdeel van de inbreuk niet weerhouden.

H. Inbreuk op paragraaf 2.3 van de normen inzake controle van inbreng in natura en quasiinbreng Paragraaf 2.3 van bovenvermelde normen bepaalt: “Om de beschrijving van de activa- en passivabestanddelen die het voorwerp uitmaken van de inbreng in natura of quasi-inbreng te beoordelen, vraagt de bedrijfsrevisor aan de oprichters of het bestuursorgaan om hem alle bescheiden en economische gegevens te overhandigen die hij voor zijn controle onontbeerlijk acht.” Volgens het verslag inzake de vervroegde kwaliteitscontrole 2011 van bedrijfsrevisor (…) werd in het revisoraal verslag inzake de quasi-inbreng in de (E) nergens vermeld dat de aandelen voor vrij en onbelast kunnen worden overgenomen . De heer (…) betwist de tenlastelegging zonder de concrete vaststellingen gedaan tijdens de kwaliteitscontrole te ontkrachten. Tijdens het onderhoud dd. 5 juli 2012 werd vastgesteld dat het ontwerp van overeenkomst, waarop de bedrijfsrevisor zich beroept, na de datum van zijn revisoraal verslag is gedateerd . De inbreuk is bewezen.

I. Inbreuk op artikel 5, paragraaf 3, 2° van de norm van 30 augustus 2077 inzake permanente vorming Overeenkomstig artikel 5, paragraaf 3, 2° van de norm van 30 augustus 2007 inzake permanente vorming dienen de bedrijfsrevisoren een minimum van acht uren per jaar (hetzij twee halve dagen) te kiezen uit het door het Instituut aangeboden vormingspakket. De heer (…) heeft geen seminaries of studiedagen van het IBR in 2008 en 2010 gevolgd. De betrokken bedrijfsrevisor oordeelt evenwel dat hij ruimschoots aan de verplichting heeft voldaan en verwijst naar het feit dat hij in die periode cursussen heeft gevolgd aan een universiteit in Luxemburg met het doel een erkenning als bedrijfsrevisor in Luxemburg te bekomen. Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 12

De argumentatie van de heer (…) voldoet niet. Het staat vast dat de opgelegde uren uit het vormingspakket IBR niet zijn gevolgd. De inbreuk is bewezen.

J. Inbreuk op de omzendbrief D.014/05 van 19 december 2005 betreffende de interprofessionele relaties – relaties van de bedrijfsrevisor in het kader van de onafhankelijkheid Overeenkomstig de bovenvermelde omzendbrief worden de bedrijfsrevisoren sinds 31 maart 2006 geacht de in de nieuwe tabel "relaties van de bedrijfsrevisor in het kader van de onafhankelijkheid" gevraagde informatie op hun kantoor beschikbaar te houden teneinde deze op het eerste verzoek van het Instituut te kunnen voorleggen. De Raad zet uiteen dat in het licht van de internationale, Europese en Belgische ontwikkelingen inzake onafhankelijkheid de analyse van de interprofessionele relaties van de bedrijfsrevisor een bijzonder aandachtspunt is voor de Raad van het IBR. De dochter van bedrijfsrevisor (…), mevrouw (…), is lid van het IAB en zaakvoerder van de vennootschap (I) die op hetzelfde adres is gevestigd als het bedrijfsrevisorenkantoor (…). De (I) verzorgt het secretariaat van het bedrijfsrevisorenkantoor en wordt hiervoor vergoed. Er werd vastgesteld dat in het kantoor van de bedrijfsrevisor geen geactualiseerde tabel interprofessionele relaties was. De heer (…) argumenteert dat deze tabel er in 2014 wel was. De inbreuk betreft evenwel vaststellingen gedaan in 2011, er was geen geactualiseerde tabel interprofessionele relaties aanwezig. De inbreuk is bewezen.

DE REDELIJKE TERMIJN Bedrijfsrevisor (…) stelt dat de redelijke termijn is overschreden voor de behandeling van feiten die zich voordeden in 2010 en werden vastgesteld in 2011. Terecht stelt de heer (…) dat het geen dossier betreft waarin bijkomend onderzoek diende te gebeuren. De redelijke termijn neemt een aanvang nadat de bedrijfsrevisor geïnformeerd werd door de KVI dat tegen hem een dossier werd ingediend, in casu op 12.09.2013. De termijn dient steeds in concreto beoordeeld vanuit het oogpunt van de bedrijfsrevisor. Op geen enkele wijze is aangetoond dat de heer (…) in zijn verdediging hinder ondervond ten gevolge van het aangeklaagde tijdsverloop.

Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 13

Bovendien leidt het verstrijken van een redelijke termijn niet tot de onontvankelijkheid van de vordering. De overschrijding van de redelijke termijn kan een factor zijn bij het vastleggen van de strafmaat. De Tuchtcommissie oordeelt dat inzake geen argumenten zijn om een overschrijding van de redelijke termijn te weerhouden.

Strafmaat Bij het bepalen van de strafmaat wordt rekening gehouden met het feit dat een aantal vastgestelde inbreuken essentiële regels van het beroep betreffen. De heer (…) blijft de vaststellingen betwisten, waar hij soms eerder een fout erkende. De heer (…) heeft een tuchtrechtelijk verleden. Anderzijds is er ook het feit dat er geen schade aan derden is aangetoond. Kosten Het Raad van het IBR vordert de bedrijfsrevisor te horen veroordelen tot een bedrag van 1 200 euro als kosten gemaakt ten gevolge van het tuchtdossier. Bij gebrek aan wetsbepaling kan op deze vraag niet worden ingegaan. Om deze redenen De tuchtcommissie Recht sprekend op tegenspraak Verklaart de inbreuken A, C,D,E,F1,F2,F4,F6,H,I,J bewezen en legt aan de heer (…) als tuchtsanctie een schorsing op van 1 week. Aldus gedaan en uitgesproken in de openbare zitting van 10 september 2015 van de Nederlandstalige Kamer van de Tuchtcommissie van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren, zetelend te Brussel, Em. Jacqmainlaan 135. Waar aanwezig waren (…)

(…)

Beslissing Tuchtcommissie-(…) 480/2014/(…)/N – 10/09/2015-pagina 14