faces Faces is a magazine published by Asset | Accounting & Finance for student members, alumni, relations of Asset | Accounting & Finance, and other persons interested
Y. 1 4 | # . 0 2 | december 2012
Bedrog de baas de Forensisch accountant legt fraude en corruptie bloot Om eventuele financiële en imagoschade zoveel mogelijk te beperken, is het voor organisaties van groot belang incidenten zo snel mogelijk te onderzoeken
geen quick fix Het feest op de financiële markten is definitief voorbij De leiders van de toekomst zullen zich moeten realiseren dat een financiële instelling meer belanghouders heeft dan alleen de aandeelhouder
In addition: Interview with Danny Mekic’, entrepreneur and internetexpert Interview with lans bovenberg, professor at Tilburg University
advertising
Dear reader,
During the past months, a variety successful activities have taken place. First of all, the Financial Debate and the College Kick-Off Hockey Tournament were organized. Both events were well visited and evaluated positively. Furthermore, the VIP lecture was held on September 20 with our special guest Arnold Heertje. He shared his vision regarding politics and the economy, which resulted in a very interesting lecture. On September 25, the Financial Business Dinner took place. With 14 companies and 61 students participating, it can be concluded that this year’s edition can be called another hit. The participants had the possibility to discuss internship- and career opportunities with the companies seated at their table, while having a tasty dinner. October 11 was the day Accounting Insight took place. With interesting speakers talking about the topic ‘Accounting 2.0: the new accountant’ and speed dates added to the program, this evening was very intriguing. The day after, I took off for a two week trip to India with a group of 28 students. During this prodigious trip, we visited amongst others AkzoNobel, Bombay Stock Exchange, Bloomberg, ING Vysya Bank and multiple cultural attractions in Mumbai, New Delhi and Agra.
After the Asset In-house Days, the BExcursion was offered in cooperation with Asset | Marketing, Asset | SBIT and Asset | Strategy & Logistics. This year’s edition of the two-day trip organized for first and second year students of the study program Business Economics went to Brussels. The week after, the Asset International Conference was organized on November 13. This was a successful daily conference with different insights in views of a variety of speakers about the topic ‘Change’. Furthermore, from November 21 until 23 the Finance Expedition was organized in cooperation with Asset | Econometrics and Asset | FIRST International. During three days, four different finance companies in the ‘Randstad’ were visited. The participating students got the chance to get to know ABN AMRO, NIBC, Optiver and Zanders better. In addition, they attended a guest lecture by Duisenberg School of Finance. On November 29, students competed to become the best student trader of Tilburg
University by means of playing a trading simulation. The top traders of our University qualified for the nationwide finals on December 13 at the NYSE Euronext in Amsterdam. For the active members of Asset | Accounting & Finance, some more activities were organized last semester. During the Meals-on-Wheels, the ActiveMembersDay, Male/ Female Night and numerous of drinks the active members have gotten to know each other better and had a great time.
3 Introduction
By now, the first months of the academic year have passed by. For some of you this means the exams are about to start or already started. To me, this period is the least inspiring, because of the depressing weather. I know how hard it is to find the motivation to study. So, on behalf of the board of Asset | Accounting & Finance, I would like to wish everyone the best of luck for the upcoming exams.
While being on Studytour, the Asset In-house Days were held. From October 1 until November 2, students got the opportunity to visit multiple companies during an in-house day. Asset | Accounting & Finance organized nine of these days in both its fields of interest.
In the upcoming semester again a number of activities are waiting for you. What these activities exactly are can be read in the Activities Overview. During the upcoming months, numerous new active members will join our association. By means of this I would like to give them a warm welcome. We are glad you are joining one of our committees and hope you have a great time full of learning and fun during you period of being active. Lastly, I would like to wish everyone all the best for the year 2013. Let’s hope it is going to be a great year for all of us and I hope to welcome many of you at one of our upcoming activities. On behalf of the board, Sander Verberne Chairman Asset | Accounting & Finance
INTRODUCTION words from the chairman
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 3
INDEX
Collaborators: Prof. dr. A.L. Bovenberg, Drs. R.F. de Groot AA RA, B.C. Peeters MA, Prof. Dr. J. Koelewijn, D. Mekic’, F. van der Linden, M. van Wijgerden, dr. M. Van Tuijl, W. Egeraat, R. Dassen, H. van Wijk, P. Verhaar, M. van Dijk Bsc., Prof. mr. dr. W.H.A.C.M. Bouwens, M. van Wijgerden, I. Bierkens Bsc., P. Dekkers Bsc., B. Erven, C. Rietbergen BSc., I. van der Bijl, G. Kool, M. Bonants, S. Verberne BSc., J. Box BSc. Advertisements: De Nederlandsche Bank, Tilburg University RA Program, PwC, FoedererDFK, Wesselman, Ernst & Young, Optiver, Mazars, Govers, ABAB, HLB Van Daal & Partners, KPMG, NIBC Contact details: Tilburg University, Room E106 P.O. Box 90153, 5000 LE Tilburg Telephone: 013 - 466 2662
[email protected] About Faces: Faces is a magazine published by Asset | Accounting & Finance for student members, alumni, relations of Asset | Accounting & Finance, and other persons interested. Nothing from this edition of Faces may be copied and/or made public using press, microfilm, photocopy, or whatever other means, without authorization from the board of Asset | Accounting & Finance.
FACES #. 02 december 2012
Editorial
ARTICLES
Er is geen quick fix Bedrog de baas It’s the trust stupid
Interviews Lans Bovenberg Danny Mekic’
COLUMNS
Column Accountancy R. Dassen Column Finance W. Egeraat Column Van Tuijl
CONTRIBUTIONS Stock Exchange Message from Abroad Opinion Facts Student Entrepreneur Business for Dummies Face 2 Face Campus Life Overview of Activities
5 Summary
Chief Editor Robert Hahn Copy Editor Lieke Jessen Editors Ian Mouser, Manou van Dijk, Camiel Rietbergen, Marianne Nijhof, Martin Pott Layout Mark Koevoets Printing Orangebook almanakken&verenigingsbladen, www.orangebook.nl,
[email protected] ISSN 1566-225X Circulation 1100
7
8 26 36
15 33
12 40 48
20 22 24 31 42 45 46 51 53
On the internet: www.Asset-AccountingFinance.nl And on the main social network: www.facebook.com/AssetAF
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 5
26
EDITORIAL
pag.
BEDROG DE BAAS
Over de forensische accountant Door R.F. de Groot en B.C. Peeters Article
Article
It’s the trust stupid Sinds de val van de Lehman bank in september 2008 is de credit rating van alle bedrijven in Nederland samen gestaag gedaald van A naar BBB. Nog niet eerder heeft het gezamenlijke Nederlandse bedrijfsleven zo’n lage kredietwaardigheid gescoord. In dit artikel zal een nadere uitleg worden gegeven over de oorzaak hiervan en wat er aan gedaan kan worden. P36 Interview
Lans Bovenberg Lans Bovenberg is professor at Tilburg University and he is a prominent economist. The interview is about the causes, problems and solutions of the current Euro crisis. The role of the media, how and what they publish, will be discussed. Hot issues about banking supervision and what the benefits of the Euro are for the Netherlands are also part of the interview. P15 Interview
Danny Medic’ Danny Mekic’ is oprichter van en Strategy Director bij NewTeam. Als internet, media en technologie expert is hij een veelgevraagde gast op radio en televisie. Danny
Mekic’ vertelt hoe het is om op 15 jarige leeftijd te stoppen met je middelbare school om vervolgens uit te groeien tot ‘meest succesvolle jonge ondernemer van Nederland’. P33
Column
Accounting Natuurkundige Robbert Dijkgraaf belichaamt als geen andere Nederlander de grensverleggende wetenschap. Kort voor zijn vertrek naar de prestigieuze Princeton-universiteit, waar hij als directeur van het Institute for Advanced Study in de voetsporen van Einstein treedt, sprak hij met Deloitte. Zo’n ontmoeting tussen een gedreven wetenschapper en een accountants- en consultingfirma is minder vreemd dan je in eerste instantie zou denken. Dit heeft alles te maken met ‘data’. P12 Column
Finance Het leven staat bol van zekerheden. Of het nu gaat om de zorg, AOW, studiefinanciering of een eigen woning, al deze zekerheden vormen de basis van het welzijn en geluk in de maatschappij. Wat is een zekerheid echter? P40 Column
Van Tuijl Counting appears to be rather difficult. On September 22, Tilburg University published another update of the figures with respect to the inflow of first-year students. According to this survey, the number of students in the BSc Economics programme would amount to 64. Meanwhile, the equivalent figure for the BSc Economie en Bedrijfseconomie would be equal to 85. P48
7 Contents
Er is geen quick fix De huidige financiële crisis vraagt om een andere stijl van leiderschap. De tijd van riante bonussen ligt achter ons. Het feest op de financiële markten is definitief voorbij. De leiders van de toekomst zullen zich moeten realiseren dat een financiële instelling meer belanghouders heeft dan alleen de aandeelhouder. P8
This edition is yet again filled with great interviews and articles which you can enjoy. We had an interview with Danny Mekic’, he is an internet entrepreneur and is very successful at a very young age. He started his first company at an age of 15, ten years later he is still very busy with his current company: NewTeam. He was awarded as the most successful young entrepreneur of the Netherlands by Sprout in 2009. You can know him from the media, where he often is invited to shed some light on different topics. In the interview he talks about his personal life and how he became the successful entrepreneur he nowadays is. The Interview with Lans Bovenberg is about the euro zone and how it got in such a big crisis. The idea of banking supervision and a possible break-up will be discussed. The role of the media in this discussion will be part of this interview. The Accountancy and Controlling article is about fraud investigation. Remco de Groot and Brenda Peeters from Ernst & Young will explain the different aspects of this specialized branch of accounting. They explain their theory with an interesting example about a company. Jaap Koelewijn from the Nyenrode Business University writes about leadership in the financial sector in the Finance and Investment article. He says there is not a quick fix for the economic crisis; the new generation has a duty to break with traditions and commence a new leadership style. The focus should be more on the stakeholders of the company rather than the shareholders. In the Flexroom the company Graydon talks about credit ratings and how the credit ratings of Dutch companies deteriorate. The cause for this is of course the economic crisis, but that is not the whole story. The politics play a significant role, as well as the company’s themselves. In the Opinion Peter Verhaar, founder of Alex Beleggersbank, explains how the problems with the pensions in the Netherlands can be tackled. In the Student Entrepreneur article the founder of the company Senz° tells his story about how he started the company and about the combination with his study. You might not know the name of the company but you will probably recognize the storm proof umbrellas they make. By now everyone has either started with their exams or is soon starting with the exams. The exam period is a time full of stress and for most of us I can say it is not the most exciting time. Nevertheless I want to wish everybody good luck with it. I hope this edition will give you a lot of reading pleasure. This edition will also be my last as the Editor-in-Chief, time has come for a breath of fresh air. I am proud to announce that Martin Pott will be the new Editor-in-Chief, he will be a worthy successor. I want to wish him good luck for the upcoming editions. I want to thank the whole committee and all the writers for this achievement. Robert Hahn Editor-in-Chief Faces
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 7
door j. koelewijn
8 Artikel jaap Koelewijn is part-time Professor Corporate Finance aan Nyenrode Business Universiteit
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 8
er is geen quick fix
Het feest op de financiële markten is definitief voorbij, De huidige financiële crisis vraagt om een andere stijl van leiderschap
Voor de meeste mensen begint de kredietcrisis pas echt met de val van Lehman Brothers in het najaar van 2008. Maar al sinds 2005 heerste er onrust in de financiële sector. Bankiers, vermogensbeheerders en toezichthouders voelden zich niet gemakkelijk. De kredietverlening in Amerika groeide al enkele jaren explosief. Potentiële woningbezitters, die eerder geen huis konden kopen, kregen zonder moeite een hoge hypotheek. Het inkomen van de aanstaande huiseigenaar was eigenlijk veel te laag, dan kon hij toch een krediet krijgen. De huizenprijzen konden maar één kant op: omhoog. Langzaamaan begon bij veel mensen het besef te groeien dat het zo niet langer door kon gaan. Maar wat waren nu de oorzaken van deze ongeremde groei? Die werd mede veroorzaakt door het agressieve monetaire beleid. Na de terreuraanslagen van 2001 hadden de beleidsmakers wereldwijd de rentes sterk verlaagd. Dat deden ze met het doel de economie stimuleren. Na de terreuraanslagen dreigde de wereldeconomie nog verder weg te zakken in de recessie die na 2000 had ingezet. De maatregelen werkten met redelijk succes. In ieder geval voorkwam men dat de recessie verergerde. De lage rente had een positieve invloed op de huizenprijzen. De hogere huizenprijzen hadden ook tot gevolg dat de kredietvoorwaarden nog verder versoepeld. Daarmee zette een opwaartse spiraal in. Slecht nieuws werd genegeerd Dat was niet de enige vorm van onevenwichtigheid. Banken hielden steeds minder de
door hen verstrekte hypotheken op hun eigen balans. Zij verkochten de hypotheken in de vorm van verhandelbare leningen – we noemen dit proces securitisatie – aan andere partijen. Dat leken veilige beleggingen te zijn, maar dat bleek niet waar te zijn. Hoewel vrijwel alle pakketten verhandelbaar gemaakte hypotheken een AAA rating hadden, viel de kwaliteit van deze leningen in de praktijk tegen. Voor dit risico werd gewaarschuwd – onder andere De Nederlandsche Bank liet nadrukkelijk kritische geluiden horen – maar de beleggers leken slecht nieuws te negeren. De eerste barsten in 2007 In 2007 werd duidelijk dat er echt iets grondig fout zat. Veel Amerikanen konden hun hypotheeklasten niet meer betalen. Door de hogere rente en het gedaalde consumentenvertrouwen stagneerde de stijging van de huizenprijzen. De onrust begin in 2008 snel om zich heen te grijpen. Hoe solide waren de verhandelbare hypotheken eigenlijk? Binnen een jaar viel het vertrouwen in de financiële markten helemaal weg. De prestigieuze Amerikaanse zakenbank Lehman viel om. Na de val van Lehman sloeg de paniek toe. De storm trok ook over Nederland. Fortis – dat zich vertild had aan de megalomane overname van de ABN AMRO – moest door de staat worden gered en werd samengevoegd met de ABN AMRO. De ontsporing van de financiële sector roept veel vragen op. Hoe kan het zijn dat in een sector waar zoveel tijd en geld wordt gestoken in het risicomanagement de
controle over zichzelf verliest. Waarom bleven de beleggers en spaarders hun geld toevertrouwen aan financiële instellingen. Ik zal eerst ingaan op de bijzondere rol die de financiële sector in de economie heeft. Daarna ga ik in op de vraag waarom financiële instellingen zulke grote en bijna fatale risico’s nemen. Dat heeft iets te maken met leiderschap. Wat is de nieuwe vorm van leiderschap? Ontwikkelingen in de financiële sector De financiële sector ligt al een tijd lang onder vuur. De nu veelgehoorde klachten over bonussen en zelfverrijking zijn er al lang. Fred Swed schreef al in 1940 het boek ‘Where are the customer’s yachts?’ Hoe kon het zijn dat de kade van Manhattan vol lag met dure jachten van bankiers, terwijl de klanten zo massaal hun geld hadden verloren. De bankiers verdienenden destijds ook al kapitalen. De beloningen zijn nu weer terug op het niveau van voor de crisis in 2008. De kritiek op gedrag van managers in de financiële sector is na 2008 verder toegenomen. De Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers ging in de herfst van 2008 failliet. Kort voor het daadwerkelijke faillissement zorgde het management ervoor dat de bonussen nog snel werden uitbetaald. In brede zin was er veel kritiek op de leidinggevenden in de financiële sector. Zij zouden zich niet om hun klanten bekommeren. De cultuur was gericht op winst. In de VS is de bonuscultuur veel meer dan in Europa gangbaar. Hypotheekadvi-
seurs werden afgerekend op de hoeveelheid leningen die ze aan de man hadden weten te brengen. Dat leidde tot misstanden. Men vroeg zich niet af of mensen de hypotheek wel konden opbrengen. Het vooruitzicht van een riante bonus spoorde hen aan om zoveel mogelijk hypotheken te verkopen. Men nam grote risico’s en kennelijk waren er onvoldoende tegenkrachten die dat tegengingen. Wat is er zo bijzonder aan de financiële sector? Financiële instellingen verschillen in meerdere opzichten van ‘gewone’ bedrijven. De kerntaak van financiële ondernemingen (in het bijzonder banken) is dat zij informatieverschillen tussen vragers naar en aanbieders van kapitaal exploiteren. Het is voor de individuele aanbieders van kapitaal onmogelijk en onbetaalbaar om alle investeringsprojecten die de vrager naar kapitaal gefinancierd willen zien te beoordelen. Financiële instellingen zijn door hun omvang – en hun kennis en ervaring – beter in staat om dat te doen. Financiële instellingen hebben zoals dat heet een ‘fiduciaire’ functie. Daarnaast hebben in het bijzonder banken nog een ander kenmerk dat hun maatschappelijke positie apart maakt. Zij scheppen geld. Zij verstrekken kredieten in de vorm van door henzelf gecreëerd giraal geld. In onze samenleving is dat iets wat we ons eigenlijk nooit realiseren, maar geld is niets anders dan een op vertrouwen gebaseerde afspraak. We gaan er van uit dat we altijd onze tegoeden bij banken kunnen opvragen. Ze zijn volkomen liquide. De FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 9
“
Om ervoor te zorgen dat er goede belangenafwegingen gemaakt worden, zullen de leidinggevenden van financiële instellingen zich open moeten stellen voor tegenkrachten. Zij zullen bereid moeten zijn om zich tegenover zowel interne als externe toezichthouders te verantwoorden. Riskmanagers, compliance officers en commissarissen beperken de speelruimte voor de beleidsbepalers
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 10
“
uitzettingen van banken zijn echter niet liquide. Banken gaan voor een lange periode kredietovereenkomsten aan die ze financieren met kortlopende verplichtingen. Dat maakt banken kwetsbaar voor het zogeheten opvragingsrisico. Als alle depositohouders zouden besluiten op gelijktijdig hun vorderingen bij de bank op te vragen, dan ontstaat er een probleem. De banken zouden dan gedwongen worden hun bezittingen met grote verliezen te liquideren. Het spreekt voor zich dat dit niet mogelijk is. In het geval van acute en onverwachte opvragingen zullen banken gedwongen zijn hun activa tegen een prijs die ver beneden
de werkelijke waarde ligt te liquideren. We spreken dan van een bankrun. Omdat de crediteuren van banken bang zijn dat ze hun vordering niet meer volledig kunnen terugkrijgen, hebben ze er alle belang bij om zo snel mogelijk hun tegoeden op te vragen. Dat klinkt irrationeel, maar dat is het niet. De crediteur die zijn tegoed opvraagt, handelt volkomen rationeel. Met een paar muisklikken stelt hij zijn bezit veilig. Het risico van een bankrun beperkt zich niet tot één enkele bank. Omdat banken sterk onderling verweven zijn, zullen problemen bij een individuele instelling leiden tot problemen bij andere. De banken zullen de vorderin-
gen die ze op elkaar hebben opvragen. Een bank die failliet gaat, zal daardoor andere banken in zijn val kunnen meeslepen. Dit noemen we het systeemrisico. Tijdens de afgelopen kredietcrisis bleek verschillende keren dat de hier besproken risico’s verre van theoretisch zijn. In Nederland ging de DSB bank ten onder. Het was een klassiek geval van een bankrun. Was Dirk Scheringa – de enige aandeelhouder van deze bank – in 2008 nog zakenman van het jaar, in 2009 werd hij met pek en veren afgevoerd. Het rapport van de curatoren is duidelijk. Er werd wanbeleid gevoerd. Scheringa trok zijn bank leeg om met de dividenden zijn dure hobby’s, een voetbalclub, een schaatsteam en een museum – te kunnen betalen. Ook het omvallen van Icesave werd veroorzaakt door een vertrouwenscrisis. Tussen 2003 en 2007 was deze bank in omvang verveelvoudigd. Men had teveel risico’s genomen om maar te kunnen groeien. De crisis maakte een hardhandig einde aan de illusies. Wat veroorzaakt de problemen? De vraag is nu hoe het komt dat het financiële systeem met enige regelmaat in de problemen komt. Uiteraard kennen we allemaal het voorbeeld van de jaren dertig toen de wereldeconomie in een ongekend diepe depressie terechtkwam. Maar ook later worstelde de economie met ontsprongen in de financiële sector. In 1983 hadden veel instellingen het zwaar. Er is bij een bankencrisis elke keer weer een vast patroon. De groei is een paar jaar hoog. De winsten stijgen en de managers en aandeelhouders zijn tevreden. De snelle groei gaat echter gepaard met het nemen van overmatige risico’s. Het probleem is echter dat deze niet direct zichtbaar worden. Er lijkt geen vuiltje aan de
lucht te zijn. Snel groeiende financiële instellingen trekken namelijk zonder uitzondering klanten van mindere kwaliteit naar zich toe. De instellingen moeten concurreren op de prijs om marktaandeel op te bouwen of te behouden. Daardoor vragen zij eigenlijk een te lage vergoeding voor de risico’s die ze nemen. Zolang de economie goed gaat, is dat geen probleem. De risico’s zullen zich echter manifesteren als het minder gaat de economie. Het paradoxale is dat niemand er belang bij heeft om de snelle groei te stoppen. De aandeelhouders profiteren van de hoge winstgevendheid. In de periode voorafgaand aan de crisis deden banken het veel beter dan de beurs in zijn geheel. De managers hebben ook baat bij het oppompen van de groei. Zij delen mee in de winsten in de vorm van hoge inkomens en hoge bonussen. En de spaarders dan? Zij vertrouwen erop dat de instellingen zorgvuldig met de door hen ter beschikking gestelde middelen zal omgaan. Bovendien hebben zij er eigenlijk niet zoveel last van dat een instelling failliet gaat. Zij profiteren van de omstandigheid dat uiteindelijk de overheid de in de problemen geraakte instellingen wel weer zal redden. Eigenlijk is alleen de toezichthouder bij machte om dit proces van groei te stoppen, maar het zou natuurlijk het allerbeste zijn als de leiding van instellingen erin zou slagen de groei te beheersen. Nieuw leiderschap in de financiële sector betekent vooral zelfbeheersing. Verantwoord handelen in plaats van groeien om te groeien is het belangrijkste. De lessen voor de nieuwe generatie Wat kunnen de huidige studenten leren van de ontwikkelingen in het recente verleden? Eén ding is zeker:
de tijd van riante bonussen ligt achter ons. De financiële sector betaalt nog steeds heel goed, maar ook in dat beeld komt verandering. Het feest op de financiële markten is definitief voorbij. Het is een kwestie van tijd dat in de financiële sector normale salarissen betaald zullen gaan worden. Een belangrijke drijvende kracht daarbij is dat de transparantie enorm is toegenomen. De financiële consument krijgt door de sterk verzwaarde transparantieeisen steeds meer inzicht in wat hij nu eigenlijk betaalt en wat hij daarvoor terugkrijgt. Alleen door goede producten en diensten te leveren, kunnen de medewerkers in de financiële sector hun inkomen verdienen. Dat vraagt om een andere stijl van leiderschap. De beleidsbepalers van financiële instellingen kunnen zich niet langer richten op het maximaliseren van de aandeelhouderswaarde. Wat zijn de eisen waaraan de nieuwe leiders dan wel moeten voldoen? De leiders van de toekomst moeten zich realiseren dat een financiële instelling meer belanghouders heeft dan alleen de aandeelhouder. Natuurlijk moet de aandeelhouder een redelijke vergoeding krijgen voor het risico dat hij loopt. De klanten willen deugdelijke en begrijpelijke producten tegen een redelijke prijs. Dat drukt op korte termijn de winstgevendheid. Ook de samenleving in zijn geheel moet bij de belangenafwegingen worden betrokken. Het streven naar winst mag niet ten koste gaan van de belangen van de samenleving. Om ervoor te zorgen dat er goede belangenafwegingen gemaakt worden, zullen de leidinggevenden van financiële instellingen zich open moeten stellen voor tegenkrachten. Zij zullen bereid moeten zijn om zich tegenover zowel interne als externe toezichthouders te
“
Als alle depositohouders besluiten om gelijktijdig hun vorderingen bij de bank op te vragen, dan worden banken gedwongen hun bezittingen met grote verliezen te liquideren
“
verantwoorden. Riskmanagers, compliance officers en commissarissen beperken de speelruimte voor de beleidsbepalers. Op de wat langere termijn heeft een meer evenwichtige wijze van werken, naar mijn opvatting, voordelen. Betere klantbehandeling leidt op termijn tot een hogere klanttevredenheid. Bestaande klanten zijn uiteindelijke veel winstgevender dan klanten die met goud gerande beloftes worden binnengehaald, maar uiteindelijk toch weer teleurgesteld wegloopt. Een financiële instelling bestaat uiteindelijk alleen maar bij de gratie van tevreden klanten. Dat is de missie voor de nieuwe leiders.
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 11
COLUMN accounting
Met data kunnen en doen wij steeds meer, de mogelijkheden zijn inspirerend groot. Beter, sneller en scherper dan ooit tevoren kunnen wij binnen het speelveld van onze klanten aangeven waar de kansen liggen en waar de uitdagingen DOOR Roger Dassen Natuurkundige Robbert Dijkgraaf belichaamt als geen andere Nederlander de grensverleggende wetenschap. Kort voor zijn vertrek naar de prestigieuze Princeton-universiteit sprak Deloitte met hem. Zo’n ontmoeting tussen een gedreven exacte wetenschapper en een accountants- en consultingfirma als Deloitte is minder vreemd dan je in eerste instantie zou denken. Dit heeft alles te maken met ‘data’. Voor Dijkgraaf is het destilleren van betrouwbare data uit een exponentieel groeiende datastroom cruciaal. Dijkgraaf stelt dat de wereld om ons
heen te begrijpen is in logische structuren, onder meer met behulp van de wiskunde. Tegelijk geeft hij aan dat we in een transitiefase zitten. Hij gebruikt het concept data analytics als leidraad van zijn werkzaamheden; dit is het moment waar Deloitte in beeld komt. Deloitte is altijd al een ‘cijferaar’ geweest. Het is onze core business vanaf 1845, toen William Welch Deloitte zijn eerste kantoor opende in Londen. Ook in 2012 ontsluiten, beheren en analyseren wij een grote hoeveelheid gegevens voor onze klanten. Toch is er iets
“
Dankzij data-analyse kunnen we de verkregen inzichten ook letterlijk inzichtelijk maken met behulp van heldere infographics, of misschien moeten we zeggen: ‘datagraphics’
“
Roger Dassen is Global Managing Director Clients, Services & Talent binnen het wereldwijde Executive Committee van Deloitte
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 12
wezenlijks veranderd. Met die data kunnen en doen wij steeds meer, de mogelijkheden zijn inspirerend groot. Beter, sneller en scherper dan ooit tevoren kunnen wij binnen het speelveld van onze klanten aangeven waar de kansen liggen en waar de uitdagingen. Zo bieden we organisaties de mogelijkheid sneller beslissingen te nemen die bepalend zijn voor hun succes, en zijn we in staat om ongekende datastructuren en -verbanden bloot te leggen en data-analyses te maken met een niet eerder vertoonde diepgang. Het is mijn overtuiging dat deze
Maximale waarde uit data
‘oerknal’ van inzichten het bedrijfsleven totaal zal veranderen. Ook het werk van Robbert Dijkgraaf creëert nieuwe inzichten en paradigma’s die onverwachte perspectieven en oplossingen bieden, met het concept data analytics als leidraad. Zo bieden zowel Dijkgraaf als Deloitte relevantie in een abstracte wereld. Inzicht door data, voor nu en voor de toekomst. Ik geef graag een praktijkvoorbeeld hoe Deloitte door data-analyse het bedrijfsresultaat verbeterde van een wereldspeler in consumer goods, met 200 merken actief in 180 markten. Prijsoorlogen en macro-economische ontwikkelingen zetten de positie van deze multinational sterk onder druk in West-Europa. Een vernieuwde, aangescherpte prijsstrategie was essentieel om prijzenoorlogen het hoofd te bieden en beter te kunnen anticiperen op de ontwikkelingen in verschillende Europese markten. De combinatie van data maakte inzichtelijk wat het exacte effect van diverse prijsstrategieën was. Hiervoor werden onder meer verkoopcijfers, marktdata met prijsstellingen, afzetgegevens van concurrenten en economische en demografische data gebruikt. Data-analyse maakte bijvoorbeeld duidelijk hoe stijgende werkloosheid het koopgedrag van consumenten beïnvloedt en hoe daar met product- en prijsstrategieën het best op kan worden ingespeeld. Met deze flexibele prijsstrategie speelt deze multinational in op de wisselende consumentenbehoefte en anticipeert het op economische ontwikkelingen en factoren. Dit resulteert direct in een positief effect op het bedrijfsresultaat. De gebruikte data-analyse combineert marktkennis en expertise met technologieën en methodieken voor het beheren, filteren en analyseren van data. Zodoende kunnen grote hoeveelheden informatie worden vertaald in bruikbare en actiegerichte inzichten, zoals bij deze multinational. Maar ook bij overheidsorganisaties, financiële instellingen en in het onderwijs. Of in de zorg, waar onderzoek van McKinsey aantoont dat data-analyse jaarlijks $ 300 miljard kan opleveren in de Amerikaanse gezondheidszorg. Twee derde van dat bedrag komt van besparingen. Zo halen we steeds maximale waarde uit data, door informatie effectief om te zetten in bruikbare inzichten. Dankzij data-analyse kunnen we de op die manier verkregen inzichten ook letterlijk inzichtelijk maken met behulp van heldere infographics, of misschien moeten we zeggen: ‘datagraphics’. Hiermee kan op fraaie wijze worden aangetoond hoe het aanbrengen van context en relaties in grote hoeveelheden informatie, abstracte zaken in een heel ander perspectief kan plaatsen. Een mooi voorbeeld is de Amerikaanse designer Nicholas Felton, die persoonlijke jaarverslagen maakt die volledig uit infographics zijn opgebouwd (http://feltron.com). Zo wordt informatie niet alleen aantrekkelijk om kennis van te nemen, maar ook om naar te kijken. Met het zojuist gepubliceerde jaarverslag 2011-2012 loopt Deloitte alvast op deze ontwikkelingen vooruit, immers: ‘practice what you preach’!
13 Column
data-analyse combineert marktkennis en expertise met technologieën en methodieken voor het beheren, filteren en analyseren van data. Zodoende kunnen grote hoeveelheden informatie worden vertaald in bruikbare en actiegerichte inzichten
INTERVIEW Frank van der Linden en Mark van Wijgerden zijn Bachelor student Bedrijfseconomie en zijn lid van de iFinance 2013 commissie
lans bovenberg The interview is about the causes, problems and solutions of the current crises in the Euro area, as well as the role of the media
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 15
What do you think about the topic of iFinance 2013? “Will Europe survive? Did the media let Europe go south?” It is an interesting point of view to look to the position of the media concerning the Eurocrisis. The media is like a reflection of what has gone wrong, but I think it is too much honor for the media to blame them as the cause of the crisis. I think the way we humans are, is the main cause of the crisis. Human beings are in essence too optimistic when things go well and are too pessimistic when things are not going well.
16 Artikel
The media must be self-critical because they did not recognize the financial problems before the Euro crisis originated. In the beginning they were very optimistic about the Euro. This also promoted substantial investments in the South of Europe. Currently, the economic situation is poor and consequently the media is very pessimistic in their published articles. Everyone has to evaluate what has gone wrong regarding the crisis, what the takeaways are. The media as well as financial institutions and economic science can learn from the crisis. We should be careful in picking a scapegoat for the crisis, as we were all there and have played our roles in it.
Each year, Asset | Accounting & Finance organizes: iFinance. iFinance 2013 “Will Europe survive? Did the media let Europe go south?” will take place on February 7. Professor Bovenberg PhD is seated in the board of recommendation.
Should the media be more aware of the influence of their reporting? I definitely do think the media should be aware of the influence they exert. The reporting has to be honest, so just the facts, and therefore research is important to determine the facts. I think this is an important part of journalist ethics. In that sense it is disappointing the media insufficiently reported about the risk of the cash movements to the South of Europe in advance of the debt crisis. Was the Eurozone crisis inevitable, no matter the media? It has to do more with human nature and the fact that we as human beings are very limited. Economics might very
well be too complicated for us. Crises are of all times, unfortunately. We can definitely learn from this crisis, and we definitely should. However, I am convinced that that one day there will be a new crisis, with or without the existence of the media. So, this is basically the way things are. It is the price we pay for our prosperity. There will always be new innovations or things that make people very optimistic. This has always been the case: internet bubbles, tulipmania. This time it was the introduction of the euro in Southern Europe, the sky was the limit. This often leads to disappointment. This is not the case with Greece, they just lied. It is different with Spain and Ireland, they did not lie at all, everyone was just overly optimistic about their economies. Investors voluntarily brought their money to those countries. If
“
All current participating countries, less Greece, could have been allowed to be part of the Euro but then we should have arranged the Euro area differently
“
we as human beings would have learned from history, some aspects may have been prevented. But a new crisis is always a bit different from a previous one. Have the media become a market imperfection instead of contributing to resolving any market imperfections? I think the media reflects the human imperfection. The imperfection of us not fully understanding the world and that we are sometimes too optimistic. In any case, we all made mistakes. The key question is how we deal with these mistakes. A health response would be to admit them and learn from his mistakes. But if people are cornered, they are not inclined to admit that things could have been handled better. I am convinced also the media can learn from their mistakes. Journalists can play a role
in preventing future crises by simply reporting correctly and identifying the weak points of an economy, when people are overly optimistic. The problem is actually that the media have reported too favourably about those countries. It is a good thing to make money, I am certainly not opposed to it, but in the end it is also about being ethical. In the short run, you could earn money by bending the truth, but I do not think this strategy is sustainable. They have to do their job properly to the best of their ability and report honestly, without necessarily going along with the rest of the world. The role of the press is to hunt down the truth. What are your thoughts on the introduction of the Euro? I still think the Euro is a good move. The Euro has been a logical next step in the unification of Europe in terms of creating peace and prosper-
ity. However, in hindsight, we can certainly say, with the information we have now, that two mistakes were made at the foundation of the Economic and Monetary Union of the European Union. First of all, we accepted too many countries, Greece for example. All current participating countries, less Greece, could have been allowed to be part of the Euro but then we should have arranged the Euro area differently. This brings me to the second mistake. The second mistake is the entire construction of the Euro, the things we did not arrange properly, in particular the monitoring of banks. This resulted in banks stuffing themselves with massive amounts of dubious government bonds that were issued by their own governments. We should never have organised it in this format and we should learn from this the same time we started
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 17
with the Euro, there should have been a banking union. Unfortunately, we started to talk about such a union only recently. Particularly the second point is a topic where there is room for a lot of improvement. We can blame each other, which we have done in the thirties, and we have all seen what it has led to. We can also say: we have all made mistakes, let us learn from them, let us improve the system. We are at a crossroads, which is why I think we live in a very important time right now. We are at the crossroads. Either we learn from this, or we fall apart, that is the main question. How do you feel the Netherlands benefit from the Euro zone? I can think of three important ways. The first has to do with our export, given that we are a relatively small country. In the modern economy, it is of great importance that companies have access to a large market. Hence, a small country like the Netherlands benefits substantially from a large internal European market, as all our companies can operate in a large marketplace. Secondly, as we are quite the thrifty folks, we would like to diversify our savings across multiple countries, without taking too much currency risks. This way you do have to not solely invest in your own country. Thirdly, the law of the jungle no longer applies. Without a strong European union, the law of the survival of the fittest would reign. The major European nations would be in control and bully the small countries. With the European Commission in place in a strong European center, certain European laws now apply to us all: big and small. How likely is it that in time, a country will be expelled from the Euro zone? I think it is conceivable when a country does not abide by the rules. If the Greeks do not
“
I think the media reflects the human imperfection. The imperfection of us not fully understanding the world and that we are sometimes too optimistic. In any case, we all made mistakes
“
take the necessary austerity measures, they should indeed be thrown out. However, the costs are very high, both for Greece and the rest of Europe. At a particular moment, we saw preparations being made to completely isolate the Greeks. However, the new Greek government, but also the Greek people, have expressed that they would like to continue to be part of the Euro and are willing to make sacrifices to achieve this. So, right now it is not as realistic, but it is
certainly conceivable that it will occur at some point in the future. Look, if Greece steps out of the Euro, many Italians and Spaniards will wonder whether their savings will be transformed into worthless currency too, like in Greece. So, out of precaution, they will send their money to German or Dutch banks. Then the European Central Bank will be forced to bring back the money to Spain to prevent the country from imploding, and the banks from going bankrupt. This is something we in Northern Europe do not want, because it poses a risk to these countries: if the country does collapse after all, we will lose all of the money we sent back to Southern Europe. The Spanish citizens have their savings safely parked on German bank accounts, and as we North European citizens have guaranteed the money sent back to Spain, which has all become worthless, this will create a lot of tension and could lead to the break-up of the entire euro area. This is the main risk when a country does step out. Do you have some preventative measures that could be applied? The good news is that the evil spirit of a fragmenting Euro can still be put back in the bottle. But it requires ever more costly decisions and painful medicines to reassure markets and people. First Greece. This country is in a class by itself. To give the country hope, Europe should reduce the destructive debt overhang even more. In addition, it will have to come up with a kind of Marshall Plan to give the Greek economy new opportunities to grow. But this will involve also tough love in reforming a dysfunctional public sector and putting the country effectively under custody. The second class of medicines involves building a strong firewall to protect the financial system and countries from self-fulfilling
market panic with bank and bond runs. In this connection, compulsory recapitalizing of banks is needed, possibly by using European funding (ESM/EFSF) in countries with weak public finances. This is important not only to help banks absorb debt write-offs but also to avoid a long period of slow growth with a credit crunch. At the same time, helping the banks should involve tough love: the business model of banks should be reformed. As it is, profits fill the pockets of shareholders, management and traders in good times, but in bad times taxpayers have to pay up. These implicit subsidies to banks should stop. The third class of medicines protects the South from market panic. Other parties should stand ready to buy government bonds from the South to show their confidence in the South. The more the market is convinced that a big bazooka with enough firepower stands ready, the less probable a destructive self-fulfilling market panic becomes. But also here tough love is called for: the financiers must have confidence that the South will use the finance not to lean back but to become more competitive, thereby weaning its addiction to external finance. Expenditure and resource switching is called for in the South to raise the supply of and demand for tradable goods produced in the South. In conclusion, a few words of wisdom: Life is uncertain enough that we cannot predict everything. I would like to emphasize the responsibility we have, as for what will happen depends on the response from us as a people. We stand at a crossroads. That is why it is such a nice... no, it is not a nice, but an important time. It is an crucial time to live in. To strengthen ourselves or to collapse, that is the question. That is why it is such an important time. This generation bears an important responsibility.
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 19
20 STOCK EXCHANGE
eenvoudig beleggen met winst stock exchange “There seems to be some perverse human characteristic that likes to make easy things difficult” (Warren buffett) door harm van wijk
Volgens superbelegger Warren Buffett moeten we het niet moeilijker maken dan nodig: “There seems to be some perverse human characteristic that likes to make easy things difficult.” Ik deel zijn mening en hanteer strategieën die het liefst zo eenvoudig mogelijk zijn en die zichzelf hebben bewezen. De beginstappen van het beleggen zijn ook heel simpel. Begin op papier, zodat verkeerde keuzes geen grote gevolgen hebben. Leer over beleggen en blijf leren. Een onderbelicht onderdeel is het financiële IQ. Hier wordt op scholen weinig aandacht aan FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 20
besteed en de meeste mensen vinden het bovendien dodelijk saai. Mensen besteden meer tijd aan het uitzoeken van een vakantie dan aan het uitzoeken van een hypotheek of ander financieel product. Is het dan vreemd dat 90% van de particuliere beleggers structureel geld verliest? Dat feit komt overigens uit een onderzoek van de Universiteit van Maastricht onder 60.000 cliënten van Alex. Als je de basis van het beleggen onder de knie hebt, kies dan een strategie die bij je past en die zichzelf bewezen heeft, zeker in de afgelopen beursjaren. In de afgelopen
12 jaar is de AEX-index gehalveerd, dus als jouw strategie toch winst heeft behaald, dan biedt dit hoop voor de toekomst. Leer vervolgens alles van deze strategie wat er te leren valt, want hoe beter je deze strategie begrijpt (en weet wanneer deze strategie minder goed presteert), hoe groter de kans dat je deze strategie blijft volgen. Want hier gaat het vaak mis! De grootste vijand van een belegger is namelijk de belegger zelf. Meer specifiek: de emoties van een belegger. Om emoties bij het beleggen zo veel mogelijk uit te sluiten
en er voldoende zeker van te zijn dat je winstgevend belegt, is een bewezen systeem noodzaak. De beslissingen zullen dan consequent zijn en geven houvast om op terug te vallen. De heilige graal bestaat echter niet. Aandelenkoersen worden bepaald door de houding van beleggers. Deze houding is veelal consistent, maar ook regelmatig volstrekt irrationeel. Iedere groep beleggers (particulier, pensioenfonds, lange termijn of kort, technisch, kwantitatief of fundamenteel) reageert redelijk voorspelbaar, maar omdat de samenstelling van de totale groep verandert, blijft de markt
Nieuwsgierig en op zoek naar meer informatie?
“
Kijk snel op: www.beleggen.com, www.beursbulletin.nl of www.aexalert.nl
De beginstappen van het beleggen zijn heel simpel: Begin op papier zodat verkeerde keuzes geen grote gevolgen hebben, Leer over beleggen en blijf leren
onvoorspelbaar. Bovendien is de toekomst voorspellen erg lastig, zoals we ook de afgelopen jaren hebben gezien. Gelukkig hoeven we de toekomst niet te kunnen voorspellen om geld te verdienen op de beurs, daar hebben we immers een systeem of strategie voor. Ik concentreer mij op systemen die zichzelf hebben bewezen. Dat deze niet perfect zijn is zeker. Het belangrijkste is dat deze systemen geld opleveren, ook al is dat niet onder alle marktomstandigheden zo. Het spreiden over strategieën verdient daarom de voorkeur. Het liefst gebruik ik strategieën die onderling een lage correlatie hebben. Niets is perfect, maar dat hoeft gelukkig ook niet om succesvol te beleggen. Als emoties er voor zorgen dat je anders handelt dan het handelssysteem aangeeft, dan weet je nooit of het handelssysteem werkt. Je kunt dan nooit beoordelen of het systeem goed is of niet. De transacties moeten dus altijd reproduceerbaar zijn. Als het plan goed is en je het plan blijft volgen, dan zul je uiteindelijk meer winst maken dan verlies. Er zijn handelssystemen waarbij in meer dan 50% van de gevallen verlies wordt gemaakt, maar waaraan ‘overall’ toch geld wordt verdiend. Dit vanwege het feit dat de winsten per saldo groter zijn dan de verliezen. Aan de andere kant zijn er ook systemen, bijvoorbeeld met opties, die in meer dan 80% van de gevallen verdie-
nen, maar niet altijd onder de streep geld opleveren. Belangrijk is om van tevoren in te schatten wat het risico is en wat de kansen zijn. ‘Risk is what you control, return is what you get’. Voorbeelden van bewezen systemen zijn de dividendstrategie. Hierbij selecteert men aandelen met het hoogste dividendrendementspercentage. De waardestrategie daarentegen rekent met de nettowinst van het afgelopen boekjaar, waarbij aandelen met de laagste k/w’s worden gekocht. Groeiaandelen worden dan weer geselecteerd op basis van de bijvoorbeeld gerealiseerde omzetstijging over drie boekjaren. Bovenstaande strategieën kunnen vervolgens weer gecombineerd worden, waardoor de meest kansrijke aandelen kunnen worden gevonden. Door het combineren van deze kwantitatieve analysemethodes op bijvoorbeeld de Euronext 100 en Next 150 wordt één maal per maand een selectie gemaakt en die wordt dan drie jaar aangehouden. De resultaten zijn indrukwekkend. Een andere favoriete strategie is het schrijven van opties. Dat kan zowel op gekochte aandelen als bijvoorbeeld op de AEX-index. Deze strategieën doen het juist in een zijwaartse markt erg goed en zijn daarom goed te combineren met een aandelenstrategie zoals hierboven werd beschreven. Een andere strategie is bijvoorbeeld de aandelen
“
kopen die in de voorafgaande periode het sterkst zijn gestegen. Diverse academische studies hebben aangetoond dat aandelen die goed hebben gepresteerd in het recente verleden dit een bepaalde tijd blijven doen. De London Business School deed onderzoek onder de grootste 100 aandelen op de Britse markt sinds 1900. Een investering van £ 1 in 1900 zou zijn uitgegroeid tot £ 2,3 miljoen aan het einde van 2009 wanneer gekozen werd voor de 20 winaars van de voorgaande 12 maanden. Elke maand werd de portefeuille aangepast. £ 1 in 1900 belegd in de verliezers zou aangegroeid zijn tot slechts £ 49. Dit onderzoek werd al eerder gedaan op de Amerikaanse markt met vergelijkbare resultaten. Zie het artikel ‘Why Newton was wrong’ in de Economist van 6 januari 2011. Een ander voorbeeld van momentum beleggen is om een aandeel te kopen als het 20-daags voortschrijdend gemiddelde van de prijs stijgt boven het 200-daags gemiddelde. Ook kan gekeken worden naar gewogen gemiddelden en exponentiële gemiddelden die het allemaal goed doen in een markt waar een duidelijke trend te zien is. Omdat er niet altijd een trend is, is het goed deze strategie te combineren met een strategie die het goed doet als er geen trend is, of door verschillende niet gecorreleerde onderliggende waarden te gebruiken. Eenvoudig beleggen met winst is dus voor iedereen haalbaar. FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 21
Harm van Wijk is beleggingsexpert en hoofdredacteur van beleggen.com en beursbulletin.nl
MESSAGE FROM ABROAD 22 MESSAGE FROM ABROAD
canada marissa bonants bracht een tijd in canada door, ze vertelt over haar ervaringen
Vlak voor de kerst kreeg ik het goede nieuws te horen; ik was toegelaten om een semester aan de Telfer School of Business in Ottawa, de hoofdstad van Canada, te gaan studeren. Op 27 augustus was het dan eindelijk zo ver, vanaf Schiphol vloog ik samen met nog 4 studenten uit Tilburg naar Canada. De eerste dagen bivakkeerde ik ,samen met de andere studenten uit Tilburg, in een hostel en hadden we tijd om de stad te verkennen. Ottawa is de hoofdstad van Canada met het Canadese parlement, het 7,8 kilometer lange Rideau kanaal (waar je in de winter over kan schaatsen) en byward market als hoogtepunten. Verder is Ottawa ´bilingual´, er wordt dus zowel Engels als Frans gesproken. Na vijf dagen was het dan eindelijk tijd om in onze nieuwe kamers te treden, voor de komende 4 maanden. De kamers zijn klein, namelijk 9m2, maar knus en gezellig. Bijna alle studenten wonen hier op de campus. De exchange studenten wonen samen met de eerstejaarsstudenten in ‘Marchand Residence’. Het delen van een huis met eerstejaarsstudenten, die voor het eerst op zich zelf wonen en uitgaan, (je mag in Canada pas uit op je 18de) kan soms FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 22
nog wel voor lachwekkende momentjes zorgen. Tijdens onze tweedaagse introductietijd, van de Telfer school of Business, hebben we meteen veel nieuwe exchange studenten leren kennen. Met 4 andere studenten heb je een Canadese mentor die je kunt benaderen voor vragen over colleges, vakken en natuurlijk de beste plekjes om uit te gaan. Ook de Canadese studenten, of eigenlijk alle Canadezen, zijn enorm aardig. Iedereen vindt het leuk dat je op exchange bent en uit Nederland komt (ook al hebben de Nederlandse vooroordelen ook Canada bereikt). Maar ook op straat en in de winkel probeert iedereen je te helpen als ze zien dat je niet-Canadees bent. Zo stonden we de eerste dagen wat zoekend op een kaart te kijken en binnen 5 minuten waren al 2 Canadezen die vroegen of ze ons konden helpen. Gelukkig weet ik ondertussen zelf goed de weg overal heen. Toen er laatst iemand me de weg vroeg voelde ik me bijna een echte Canadese! Naast het ontdekken van de stad en het ontmoeten van allerlei leuke nieuwe mensen zijn we hier natuurlijk om te studeren. Het grootste verschil met de colleges is dat
alle colleges hier 3 uur duren. Sommige docenten geven een break, andere gaan aan een stuk door. Om te zorgen dat het te overleven is mag je wel alles eten en drinken in college wat je wilt, met als gevolg hele Subway maaltijden zonder enige schaamte naar binnen worden gewerkt. Ook is het normaal om midden in het college even weg te lopen om naar het toilet te gaan of een koffie te halen. Het tweede grote verschil is de manier van onderwijs, in vergelijking met de Bachelor Bedrijfseconomie. Ze zijn hier dol op cases, opdrachten en presentaties. Voor elk vak heb je er wel een paar cases of een presentatie. Het voordeel daarvan is wel dat het eindtentamen veel minder belangrijk is, omdat je al een groot percentage van je cijfer gedurende je semester al verdient. Voor elk vak krijg je ook een cijfer voor je aanwezigheid en participatie. De Canadese student is dan ook veel gemotiveerder dan de gemiddelde Nederlandse student. Iedereen probeert zo veel mogelijk vragen te stellen en een bijdrage te leveren aan een groepsdiscussie. Als je hier een presentatie hebt is het niet de bedoeling dat je in je dagelijkse kledij komt, presentaties zijn in ‘business
“
Om me helemaal te integreren in de Canadese cultuur heb ik me ook al gewaagd aan wat typisch Canadees eten. De Canadezen zijn vooral dol op ‘Poutine’: friet, gravy en kaas
“
attire’ dus een pak meenemen als je in Canada gaat studeren is geen overbodige luxe! Naast het studeren is er gelukkig genoeg tijd over om Canada en haar cultuur te ontdekken. Canada is echt een prachtig land met super mooie steden en veel natuur. Ik heb al een tripje gemaakt naar Montreal, Toronto, de Niagara falls en een kampeertripje naar een nationaal park; Mont Tremblant. Begin oktober is het namelijk ´Indian Summer´ in Canada; de bladeren van de bomen verkleuren in prachtige kleuren geel en rood voordat ze uitvallen. Het was echt zoals op alle plaatjes op internet; indrukwekkend mooi! Om me helemaal te integreren in de Canadese cultuur heb ik me ook al gewaagd aan wat typisch Canadees eten. De Canadezen zijn voor-
al dol op ‘Poutine’. Poutine bestaat uit friet, gravy (een soort vleesjus) en kaas. En hoewel het in mijn ogen net een exclusief frietje speciaal is vinden veel Canadezen het echt een culinair hoogtepunt. De tweede maandag van oktober is het Thanksgiving, een nationale feestdag waarop wordt bedankt voor de oogst. Kortom; een dag die in het teken staat van familie en vooral veel eten. Samen met de andere Nederlanders waren we uitgenodigd door een Canadees meisje en haar familie om te genieten van een Thanksgivingmaal inclusief ‘turkey’ en ‘pumpkinpie’ Het is echt geweldig om in Canada op exchange te gaan! Ik ben hier nu pas zes weken maar ik kan echt iedereen aanraden! Het enige miniminpuntje is dat het hier nog harder kan regenen dan in Nederland. FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 23
door P. Verhaar
Pensioen: terug naar de oorsprong
opinion Het Nederlandse pensioensysteem wordt vaak het mooiste pensioensysteem ter wereld genoemd. Kijk maar eens op de website van lobbyclub Holland Financieel Centrum. Maar als je de krantenberichten ziet, dan heb je de indruk dat dit mooiste systeem ter wereld in het rampjaar 1672 terecht is gekomen en van alle kanten wordt aangevallen. Zo denkt de Tweede Kamer dat ‘Brussel’ , via eurocommissaris Barnier, probeert invloed te krijgen op de goed gevulde pensioenpotten (eind tweede kwartaal zat er 1.043 miljard in). De kamer benoemde zelfs een heuse pensioenrapporFACES | Y. 14 | #. 02 | P. 24
teur (de CDA’er Omzigt) die ‘onze’ pensioenbelangen in Europa moest verdedigen. En minister Kamp riep in weekblad Elsevier (18/8/2012): “Brussel moet zich er niet opeens in mengen”. Het kan een afleidingsmanoeuvre zijn om de binnenlandse problemen te maskeren (een bekende truc van politici). Want het mooiste systeem ter wereld vertoont vermoeiingsverschijnselen en duidelijke barstjes. De dekkingsgraden zakken onder de minimale 105%, vaak zelfs onder de 100 zoals bij het grootste pensioenfonds het ABP (actuele stand 92%) en voor het eerst doemt het
peter Verhaar is oprichter van Alex beleggersbank, tegenwoordig is hij financieel commentator
schrikbeeld op dat de nominale pensioenen verlaagd gaan worden (reëel is dit al veel langer aan de gang via het niet corrigeren van de inflatie). Wat is eigenlijk het ‘mooie’ aan ons pensioensysteem? Ik kies voor het argument dat wij voor het aanvullende (op de AOW) pensioen een kapitaaldekkingssysteem hebben (dus een private spaarpot) en niet in een omslagsysteem (pensioen wordt betaald uit lopende overheidsbegroting zoals de AOW). Dit is echt wel uniek, want in landen als Duitsland en Frankrijk is primair gekozen voor omslagsystemen. Ik kies
“
De solidariteit is ons min of meer opgedrongen onder invloed van de politieke kleur van naoorlogse kabinetten: de enige echte solidariteit is die van bedrijf naar werknemer
“
25 Opinion
Het Nederlandse pensioensysteem wordt vaak het mooiste pensioensysteem ter wereld genoemd. maar het vertoont vermoeiingsverschijnselen en duidelijke barstjes
dus bewust niet voor de veel geroemde solidariteit tussen generaties. Juist omslagstelsel zijn gestoeld op solidariteit (niet voor niets noemt men pensioen in Duitsland ‘Vertrag der Generationen’). De solidariteit is ons, naar mijn mening, min of meer opgedrongen onder invloed van de politieke kleur van naoorlogse kabinetten. De enige echte solidariteit is er die van bedrijf naar werknemer. Maar werknemers accepteerden de pensioenvoorwaarden (de doorsneepremie, de verplichtstelling, premievakanties van bedrijven) omdat (1) de actieve deelnemers min of meer gelijke belangen hadden, (2) er voldoende instroom van nieuwe deelnemers was en (3) zeker in de jaren tachtig en negentig, de beleggingsresultaten erg goed waren. Maar na 2000 is de pensioenwereld razendsnel veranderd. De snel oplopende levensverwachting, de vergrijzing en de mobiliteit over de bedrijfstakgrenzen heen, haalde de pseudo-solidariteit onderuit. En toen de obligatierentes naar nooit-gedachte niveaus afdaalden (en dus de verplichtingen hard opliepen) was de boot aan. Het pensioendebat zit nu zo vast als een huis. De gepensioneerden willen geen verandering. De relatief oudere actieve deelnemers willen de gepensioneerden laten betalen. De jongeren willen wel verandering, maar wie behartigd hun belangen? De vakbonden zitten geriefelijk op het pluche. De overheid? Vergeet het maar, die hebben helemaal geen zin in hervormingen. Staatssecretaris De Krom was duidelijk: via de pensioenfondsen kan de overheid inkomenspolitiek bedrijven en ‘leuke dingen doen’. En dat terwijl het kapitaaldekkingssysteem nu juist de overheid en haar grijpgrage handjes op een afstand moet houden. Wat is de oplossing? Ik zie geen andere weg dan dat de afgedwongen solidariteit wordt omgezet in marktsolidariteit. Pensioen zal gezien moeten worden als een echt financieel product. De collectieve spaarpot wordt omgezet in een individuele
spaarpot (maar wel met optie tot collectief beleggen), waarbij verplicht sparen nodig zal blijven. Het risico komt bij de deelnemer te liggen (defined contribution), het is niet anders. Via verzekeringsmaatschappijen kan het te lopen risico worden afgekocht, maar wel tegen een prijs (eurocommissaris Barnier wil dat in Nederland een ‘level playing field’ komt tussen pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen). Deelnemers kunnen via concurrentie op de markt het fonds kiezen dat het beste aansluit op wensen (en, niet onbelangrijk, dat efficiënt werkt, want de uitvoeringskosten bij pensioenfondsen drukken zwaar op het uiteindelijke rendement). Is dit nieuw? Nee, de grondlegger van ons pensioensysteem, Van Marken, eigenaar van Gist (het latere GistBrocades, nu DSM) had het zo min of meer bedoeld in 1880, toen een van de eerste pensioenregelingen werd geïntroduceerd. FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 25
Bedrog de baas
DOOR drs. r.F. de groot aa ra en b.c. peeters ma
de Forensisch accountant legt fraude en corruptie bloot
Remco de Groot en Brenda Peeters zijn beiden werkzaam bij Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 26
Organisaties kunnen op verschillende manieren worden geconfronteerd met fraude en/of overtredingen van weten regelgeving. Om eventuele financiële en imagoschade zoveel mogelijk te beperken, is het voor organisaties van groot belang dergelijke incidenten zo snel mogelijk te onderzoeken. Forensisch accountants zijn hierin gespecialiseerd. Stelt u zich voor dat u directeur bent van een organisatie
in de publieke sector. U heeft een gesprek met één van uw medewerkers. Tijdens dit gesprek laat de medewerker u weten dat hij van een goede kennis heeft begrepen dat één van uw inkopers, wellicht tegen betaling, steeds leverancier X voortrekt. De medewerker geeft hierbij aan dat uw organisatie recentelijk een deel van de activiteiten heeft uitbesteed en dat het hem is opgevallen dat ook hier leverancier X de opdracht heeft gewonnen. U
vertrouwt het niet en wilt de zaak laten onderzoeken. De consequenties van fraude of het overtreden van wet- en regelgeving kunnen voor een organisatie enorm zijn. Denk aan financiële schade, schade aan het imago en strafrechtelijke vervolging. Bestuurders of toezichthouders willen daarom weten wat de omvang van de eventuele fraude is, maar ook hoe dit heeft kunnen gebeuren en welke maatregelen kunnen worden getroffen om de fraude in de
toekomst te voorkomen. Zeker als de onderneming strafrechtelijke of civielrechtelijke stappen overweegt, zal zij zo snel mogelijk alle relevante feiten en omstandigheden in kaart willen brengen, om inzicht te verkrijgen in de ernst van de zaak en om adequaat te kunnen reageren richting verschillende partijen die zich met de situatie zouden kunnen bemoeien. De organisatie heeft daarbij de keuze om de zaak intern te laten onderzoeken, of
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 27
28 Artikel
een extern bureau in te schakelen. Een forensisch accountant, gespecialiseerd in financieel rechercheren, ligt daarbij voor de hand. De organisatie zal zelf de situatie vaak niet eerder hebben meegemaakt en beschikt daarom niet altijd over voldoende kennis en de benodigde onderzoeksvaardigheden en -middelen. Daarnaast zullen medewerkers veelal sneller openheid van zaken aan een onafhankelijke deskundige willen geven, dan aan iemand die mogelijk als partijdig wordt gezien. Een rapport van een onafhankelijke deskundige zal daarnaast vaak toegevoegde waarde hebben, indien dit wordt ingebracht bij een eventuele rechtszaak. U heeft geen ervaring met dergelijke zaken en belt een forensisch accountant. De forensisch accountant adviseert u onder meer fysieke en digitale informatie veilig te stellen, juridisch advies in te winnen met betrekking tot de omgang met de betrokkene(n) en een communicatieplan voor de medewerkers en pers op te stellen. U komt met de forensisch accountant de opdracht overeen om de onregelmatigheden te onderzoeken. Hoe gaat de forensisch accountant te werk? De forensisch accountant zal in eerste instantie samen met de opdrachtgever het doel en de reikwijdte van het onderzoek bepalen, alsmede de in dit kader uit te voeren werkzaamheden overeenkomen. Indien sprake is van een opdracht waarbij de accountant onderzoek verricht naar het functioneren, handelen of nalaten van handelen van een (rechts)persoon, een zogeheten persoonsgericht onderzoek, zal de accountant de mogelijke betrokkene(n) in het onderzoek bepalen. De betrokkene wordt door de forensisch accountant geïnformeerd over het doel van het onderzoek. Hierna start de accountant zijn onderzoek. Bij het onderzoeken van onregelmatigheden maakt de forensisch accountant onder meer gebruik van een
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 28
of meer van de volgende onderzoeksmethoden: n Onderzoek van openbare bronnen; n Onderzoek van financiële en niet-financiële informatie; n Het gebruik van forensische IT-middelen, en n Interviews.
zoals LinkedIn, Facebook en Twitter. Gebruikers delen hierop allerlei persoonlijke gegevens zoals werkgever, vrienden, hobby’s en dergelijke. In veel gevallen zijn deze gegevens ook benaderbaar door derden en geven zij de onderzoeker informatie over de betrokkene.
Welke onderzoeksmethoden worden toegepast, en de volgorde waarin, verschilt van situatie tot situatie.
Vanwege de vermeende samenspanning met de leveranciers, besluit de accountant openbare bronnen te raadplegen om na te gaan of er relaties bestaan tussen de betrokken medewerker en de als betrokkene aangemerkte (en/of andere) rechtspersonen. De accountant raadpleegt daartoe onder andere de website van de Kamer van Koophandel en sociale media. Uit de informatie van de Kamer van Koophandel blijkt dat de medewerker zelf een onderneming heeft, bedrijf Y.
Onderzoek in openbare bronnen Onderzoek in openbare bronnen kan worden gebruikt om achtergrondinformatie te verkrijgen over het onderzoeksobject. Een veelheid aan informatie kan worden verkregen, bijvoorbeeld: n Informatie over eigenaren en bestuurders van ondernemingen (Kamer van Koophandel); n Informatie over het eigendom van onroerend goed (Kadaster); n Informatie over hypotheekleningen (Kadaster); n Informatie over telefoon, adres en woonplaats (Telefoongids, Gouden Gids), en n Informatie uit de pers en van internet. De informatie kan vaak samen effectief met andere gegevens worden gebruikt. Dit kan bijvoorbeeld ter verificatie van het vaststellen van eigendomsverhoudingen in ondernemingen en het verkrijgen van inzicht in de financiële situatie van personen en bedrijven. Daarnaast wordt tegenwoordig door veel mensen gebruik gemaakt van sociale media
Onderzoek van financiële en niet-financiële informatie Financiële en niet-financiële informatie kunnen beide inzicht verschaffen in het vaststellen van (mogelijke) onregelmatigheden. Welke informatie moet worden onderzocht is afhankelijk van de aard en de complexiteit van de onregelmatigheden. De forensisch accountant heeft vaak een achtergrond als registeraccountant. Dit stelt hem in staat om de financiële administratie van de organisatie in zijn onderzoek te betrekken en een analyse te maken van bepaalde grootboekrekeningen of journaalposten. Het risico van samenspanning met leveranciers kan bijvoorbeeld
“
De toenemende digitalisering zorgt ervoor dat meer en meer gegevens digitaal beschikbaar zijn, Dit geeft voor het onderzoeken van onregelmatigheden vele nieuwe mogelijkheden
“
in de financiële administratie worden onderzocht door de aanbestedingsprocedures te beoordelen en het aanbestedingsdossier te analyseren. Afhankelijk van het doel van de opdracht, bepaalt de accountant welke aspecten van de financiële administratie relevant zijn voor het onderzoek. Hetzelfde geldt voor niet-financiële informatie. Voorbeelden hiervan zijn: gespreksverslagen van bijeenkomsten en e-mailverkeer. Dergelijke stukken kunnen aan de forensisch accountant bijvoorbeeld informatie verschaffen over bijzondere afspraken met (werknemers van) leveranciers.
De forensisch accountant analyseert alle transacties met leverancier X en met bedrijf Y. Hieruit kan de forensisch accountant opmaken dat in de onderzoeksperiode voor circa 8,7 miljoen euro door leverancier X is gefactureerd aan de organisatie. Uit de analyse van de aanbestedingsdossiers is gebleken dat de werknemer, conform de procedures, drie partijen heeft uitgenodigd een offerte in te dienen. Uit het dossier blijkt dat leverancier X echter meer informatie heeft ontvangen dan de overige leveranciers, waardoor leverancier X in staat was de meest gunstige offerte in te
dienen. De betrokkene heeft op deze wijze meer dan een half miljoen euro aan de organisatie onttrokken. Het gebruik van forensische IT-middelen De toenemende digitalisering zorgt ervoor dat meer en meer gegevens digitaal beschikbaar zijn. Dit geeft voor het onderzoeken van onregelmatigheden vele nieuwe mogelijkheden. Met behulp van forensische IT-middelen kan digitaal beschikbare informatie in een forensisch accountantsonderzoek efficiënt en effectief worden doorzocht. Hoe en op welke wijze deze middelen
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 29
“
worden ingezet beoordeelt de forensisch accountant van geval tot geval. Forensische IT kan bij vrijwel alle onderzoeken naar onregelmatigheden worden ingezet. Of dergelijke middelen ook zinvol kunnen worden ingezet is onder meer afhankelijk van de hoeveelheid en de kwaliteit van de digitaal aanwezige informatie. Het begint veelal met het zogenaamde ‘imagen’, het maken van een forensische kopie van bestanden op bijvoorbeeld harddisks, servers, USB-sticks en blackberry’s van betrokkenen. Hierna worden de gegevens doorzoekbaar gemaakt. Het bewijsmateriaal voor bijvoorbeeld ongeoorloofde afspraken met leveranciers wordt vaak gevonden in e-mailverkeer. Met specifieke software kunnen bijvoorbeeld het e-mailverkeer of de gegevens op de server snel en effectief worden doorzocht. Een andere toepassing van forensische IT is gebruik van data-analyse. Met behulp van data-analyse kunnen snel bepaalde verbanden of mogelijke onregelmatigheden in de financiële administratie worden opgespoord. Als voorbeeld kan worden genoemd het, met behulp van data-analyse, vaststellen of dubbele betalingen of betalingen op privébankrekeningen van een leverancier hebben plaatsgevonden. De onderzoeker dient zich er wel steeds van bewust te zijn dat het gebruik van gegevens onderhevig kan zijn aan privacyregelgeving, zoals de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Indien dergelijke regelgeving niet in acht wordt genomen, kunnen enerzijds de rechten van de betrokkene(n) worden geschaad en anderzijds kan bewijsmateriaal onrechtmatig worden vergaard. Bij twijfel wint de accountant bij voorkeur juridisch advies in over de situatie. De forensisch accountant heeft de e-mailbox van de betrokkene veiliggesteld en daarna geanalyseerd. Bij de analyse is een e-mail aangetroffen, waaruit blijkt dat de
De onderzoeker dient zich er steeds van bewust te zijn dat het gebruik van gegevens onderhevig kan zijn aan privacyregelgeving, zoals de Wet Bescherming Persoonsgegevens
“
betrokkene voor een aanzienlijk bedrag aan audioapparatuur heeft ontvangen van leverancier X.
dingen van de accountant, zoals die uiteindelijk aan de opdrachtgever zullen worden gerapporteerd.
Interviews Het houden van interviews door forensisch accountants is een effectieve manier om een beeld te krijgen van relevante feiten en omstandigheden. Aan het begin van het onderzoek worden veelal interviews gehouden met medewerkers in de organisatie, om inzicht te verkrijgen in procedures en maatregelen binnen het bedrijf. Het confronterende interview, waarbij de betrokkene wordt geconfronteerd met het bewijsmateriaal, vindt vaak gedurende of aan het eind van het onderzoek plaats.
Tijdens het interview met de betrokkene is de medewerker gevraagd naar de relatie met leverancier X. De betrokkene heeft in eerste instantie aangegeven dat sprake was van een puur zakelijke relatie. Na confrontatie van de betrokkene met de e-mail over de audioapparatuur, geeft de betrokkene toe dat hij leverancier X heeft bevoordeeld in ruil voor ‘steekpenningen’. Bij navraag naar de activiteiten van zijn eigen onderneming heeft de betrokkene verklaard dat door leverancier X goederen zijn geleverd aan zijn eigen onderneming, maar dat deze in rekening zijn gebracht bij uw onderneming.
Bij aanwijzingen van fraude is er vaak maar één keer de gelegenheid om een interview af te nemen met een betrokkene, dit interview is daarom van groot belang. Interviews met betrokkenen worden vaak gehouden door in elk geval één ervaren forensisch accountant en een andere medewerker van het bureau. Bij aanvang wordt de geïnterviewde geïnformeerd over het doel en de reikwijdte van het interview, zijn of haar rechten en plichten, de vertrouwelijkheid ervan en het feit dat zijn of haar bijdrage op basis van vrijwilligheid wordt geleverd. Omdat een betrokkene de scope van het onderzoek niet kan beïnvloeden, is het belangrijk dat hij in de gelegenheid wordt gesteld te reageren op de bevin-
De rapportage De forensisch accountant stelt na afloop van de onderzoeksfase een conceptrapport van feitelijke bevindingen op. De betrokkene krijgt de gelegenheid te reageren op de bevindingen die betrekking hebben op zijn functioneren, handelen of nalaten (wederhoor). Na het verwerken van de relevante onderdelen van de reactie van de betrokkene, brengt de forensisch accountant zijn rapportage uit. De rapportage kan door de opdrachtgever bijvoorbeeld worden gebruikt in een rechtszaak tegen de betrokkene, of om binnen de organisatie corrigerende maatregelen te treffen.
facts Did you know that: Bubble gum was invented by an accountant named Walter E. Diemer? Luca Pacioli, an Italian mathematician who collaborated and lived with Leonardo da Vinci, was the first author to publish a book about the double-entry bookkeeping system, back in 1492! Although he did not invent the system, his book “Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalità” described the method used by Venice merchants during the Italian renaissance and featured accounting practices still used today, such as journals, ledgers and closingentries. Did you know that Stefan Kendal Gordy, also known as Redfoo, one of the members of pop duo LMFAO, used to be a day trader? According to CNBC, more Monopoly money is printed in the United States every year than actual US dollars. In 2010, 30 billion Monopoly money was printed compared to 974 million US dollars. In order to make a billion dollars in one year, you would have to make an average of $31.69 every second. That’s $2,793,726.03 every day. You are more likely to die on your way to buy a lottery ticket than you are to actual win the lottery. 89% of the people never noticed that after Monday and Tuesday even the calender says W T F.
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 31
INTERVIEW Lieke Jessen is master student Finance en Marianne Nijhof is Bachelor student International Business Administration
Danny Mekic’ Slechts vijftien lentes jong begon hij zijn allereerste bedrijf. Twee jaar later stopte hij met school en nu, een decennium later, mag hij zichzelf topondernemer en dé internetexpert van ons land noemen
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 33
34 Interview Hoe schopt een 25 jarige Amsterdammer, zonder diploma, het tot topondernemer? Op 12-jarige leeftijd ben ik vrijwilligerswerk gaan doen bij Het Net, één van de eerste internet providers van Nederland. Daar werd op dat moment hét internet gemaakt. Tenminste, zo voelde dat. Niemand had verstand van internet. Bedrijven hadden nog geen websites en er waren maar een paar bedrijven in ons land die op dat moment het internet bij mensen in de woonkamer brachten. Mijn vader was vanwege zijn werk één van de eerste internetgebruikers. Ik vond dat fantastisch! Ondanks dat het internet toen nog heel klein was, zag ik dat dit een toegangspoort zou worden naar de rest van de wereld. Zodra ik thuis kwam van school ging de computer aan en ging ik kijken naar wat het internet allemaal te bieden had. Dit was mijn leerschool. Tijdens mijn tijd bij Het Net ontdekte ik de schoonheid van het internet en ontwikkelde ik een passie voor de interactie tussen techniek en mensen. Na een tijd startte ik mijn eigen programmeerbedrijfje. Eigenlijk was het de FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 34
omgekeerde volgorde: ik zag mezelf niet als ondernemer, ik had namelijk geen plan. Ik was gewoon iets gaan doen wat ik leuk vond en daar werd ik goed in waardoor mensen mij daarvoor wilden betalen. Het werk werd steeds drukker en leuker, en naar school gaan werd steeds saaier. Ik kreeg meer mot met mijn docenten en docenten onderling kregen ook mot omdat ze niet wisten wat ze met me aan moesten. Op een gegeven moment werd dat emotioneel en lichamelijk heel zwaar en drie weken later zat ik niet meer op school. Dit ging echter niet makkelijk hoor. Iedereen was er op tegen, maar juist hierdoor dacht ik: ‘waarom is dit iets waar iedereen collectief een soort van zombie antwoord op geeft?!’ Het leek alsof de wereld gek aan het worden was. Na 5 vwo ben ik uiteindelijk gestopt en ben ik me op mijn bedrijf gaan richten. Nadat ik in 2008 en 2009 verschillende prijzen en onderscheidingen had gekregen, werd ik opeens door verschillende CEO’s van grote bedrijven benaderd. Ze vroegen me om hun bedrijf, website en internetstrategie te analyseren. Ik werd daar onzeker van en dacht: ‘wie ben ik om die mensen te kunnen helpen?’ Daarbij liep ik vaak tegen juridische vraagstukken aan waar ik advocaten voor moest inhuren. Die zijn heel duur en ik was vaak niet tevreden over hun werk. Bovendien kon ik hen niet controleren. Als een bedrijfsjurist zei ‘het kan niet, want het mag niet’, was ik geen discussiepartner. Ik had de kennis niet in huis. Om deze reden ben ik rechten gaan studeren. Fantastisch! Het aardige van een opleiding is dat je als het ware aan een infuus hangt waar zo nu en dan een druppeltje intellect doorheen komt. Ik denk dat hoe meer je begrijpt van de wereld, hoe meer je rust kunt vinden in hoe het is en hoe blijer je daarmee kunt zijn. Uiteindelijk ben ik mijn bedrijf NewTeam begonnen. Dit is een adviesbureau op het gebied van technologie, media en communicatie. Het wordt gerund door tieners en twintigers en we werken
inmiddels voor 30 (!) van de 100 grootste bedrijven van Nederland. Hoe ziet een dag van Danny Mekic’ eruit? Niemand heeft mij geleerd hoe ik mijn dag moet indelen, ik deed altijd maar wat. Al moet ik zeggen dat het tegenwoordig redelijk gestructureerd is. De ochtenden zijn heilig, dan wil ik rust hebben. Dat betekent geen afspraken, geen telefoontjes of drukte. De ochtend is van mij. Ik besteed deze vaak met het schrijven van rapporten en het volgen van het nieuws. Voor mijn werk is het belangrijk te weten wat er speelt: wat zijn de nieuwste technieken en ontwikkelingen en waar liggen de kansen? ‘s Middags wil ik eigenlijk zoveel mogelijk op pad zijn. Dan ben ik ‘en route’ en probeer ik zo efficiënt mogelijk te werken. Daarmee bedoel ik niet ‘economisch efficiënt’, want dat moet je denk ik pas doen als je klaar bent met je eigen ontwikkeling en echt bezig bent met carrière maken. Ik neem mezelf nog niet serieus genoeg om zo’n leven te gaan leiden. Je moet doen wat jou verder helpt. Dat is ook waarom ik best vaak opdrachten weiger: ik wil niet tien keer hetzelfde trucje uithalen. Wat maakt uw bedrijf NewTeam zo succesvol? Wij vinden het leuk iets één keer te doen. Als het een succes is, dan zijn we blij en gaan we verder. We vallen niet eindeloos in herhaling bij iedereen die een zak met geld meeneemt. Je moet wel verder willen als persoon. Daarin zit het onderscheid tussen NewTeam en andere adviesbureaus. De concurrentie is heel erg gedreven door geld. Daar waar dat soort bedrijven vaak een minimum aantal rendabele uren hebben, hebben wij juist een maximum van 70 procent. Je mag niet meer dan 70 procent declarabel zijn, omdat je, als je meer dan zeven van de tien uur bezig bent voor de klant, te weinig bezig bent met zelfreflectie. Je moet als consultant niet alleen veel verstand hebben van de dingen waar je in adviseert, maar
vooral ook heel goed weten waar je geen verstand van hebt. Dat is echt het leuke aan het bedrijf. NewTeam is succesvol in de zin dat we een kleiner aanbod hebben dan de vraag. Eén van de factoren waarom onze klanten terug blijven komen is dat het een klein bedrijf is met een overzichtelijk team. We zijn met z’n tienen en hebben verschillende disciplines. Klanten weten dus ook rondom welke thema’s we expertise en ervaring verzameld hebben. Je huurt bij ons niet het bedrijf maar de persoon in, daar is onze manier van werken op ingericht. Bij ons kun je niet je verantwoordelijkheid doorschuiven, wat ervoor zorgt dat iedereen vergelijkbare werkzaamheden heeft vanuit een andere inhoudelijke invalshoek. Iedereen is voor een deel accountmanager, doet een stukje administratie, marketing en projectmanagement. Dat is veel leuker, het is één grote leerschool. In hoeverre denkt u dat sociale media een bedreiging vormen voor de privacy van internetgebruikers? Sociale media maken een soort snoepwinkel van hun sites, waardoor je als gebruiker steeds meer van jezelf laat zien. We zijn daardoor zelf het grootste gevaar voor onze eigen privacy, want wat jij zelf niet plaatst op social media, bestaat ook niet en kan dus geen inbreuk maken op je privacy. Bedrijven proberen de grens van privacybescherming overigens wel op te rekken. Neem bijvoorbeeld Streetview van Google, daar moeten we waakzaam voor zijn. U bent momenteel bezig met het schrijven van een boek getiteld ‘Ondernemer in een week’. Over welke kwaliteiten moet een jonge succesvolle ondernemer volgens u beschikken? De eerste zin van het boek wordt waarschijnlijk ‘Haha, dat kan helemaal niet, sukkel!’ Het eerste hoofdstuk is het belangrijkste hoofdstuk en gaat over de vraag die elke ondernemer zichzelf moet stellen namelijk: Wil ik dit wel? Realiseer ik mij wat dit van mijzelf, mijn partner, mijn
bent. Daarbij komt dat het van jonge mensen veel makkelijker geaccepteerd wordt als je iets doet wat onhandig is of als je een foutje maakt. Toen ik jong was bouwde ik software, als daar een keer een foutmelding uitkwam dan vond men dat helemaal niet erg. Als ik mezelf ga verkopen als grote naam en 400 euro per uur vraag, dan moet het echter wel foutloos opgeleverd worden.
“
Nadat ik in 2008 en 2009 verschillende prijzen en onderscheidingen had gekregen, werd ik opeens door verschillende CEO’s van grote bedrijven benaderd, Ik werd daar onzeker van
“
kinderen, mijn studie en van mijn bestaan gaat vragen? Tegelijkertijd moet je je realiseren dat je maar één kans hebt om dit te doen. Veel mensen denken dat er door na te denken iets gebeurt, maar dit gebeurt alleen in je hoofd. Voor de rest van de wereld is nog niets van die verandering merkbaar. Daarom is mijn strategie bij beginnende ondernemers vaak gewoon het geven van een duwtje in de rug. Ik denk namelijk dat iedereen die een normale baan kan hebben ook ondernemer kan worden. Als je naar Nederland kijkt zijn er één miljoen ondernemers, zzp’ers meegeteld. Wil je een betere ondernemer zijn dan zul je vooral moeten zoeken naar hoe je jezelf kunt versterken, dat is heel on-Nederlands. In het Nederlandse onderwijssysteem wordt vooral gezocht naar waar je niet goed in bent, daar wordt vervolgens de nadruk op gelegd. Iedereen wordt dus beter op het gebied waar hij of zij het slechtste in is. Als ondernemer moet je juist kijken: Waar ben ik goed in? Wat vind ik leuk? Wat heb ik nodig? Uiteindelijk moet je ervoor zorgen dat je daarin
uitblinkt. We herinneren mensen door positieve dingen en ik denk dat ondernemers dat heel goed in de gaten hebben. Daarbij moet ik wel zeggen dat niemand jou als ondernemer moeilijke vragen stelt. Je werkt voor jezelf, dus je moet wel gedisciplineerd zijn. Zelfkennis is daarbij heel belangrijk. Ik weet van mezelf dat als ik veel wijn drink, de dag erna voor mij een stuk minder te bieden heeft. Iemand in loondienst die zijn werkzaamheden niet zo heel boeiend vindt heeft geen enkele moeite met een avondje flink doorzakken. Ik heb echter de kans gekregen te doen wat ik echt leuk vind, dus als ik scherp en fris wil zijn omdat ik afspraken heb staan die belangrijk zijn, dan moet ik daar zelf voor zorgen. U probeert ondernemerschap bij jongeren te stimuleren. Waar zijn de grote voordelen voor jonge ondernemers? Als je jong bent heb je veel meer ruimte om dingen te doen. Je bent nog niet vastgezet door vaste lasten. Denk aan een eigen huis, een partner of kinderen. Je hebt dus op allerlei niveaus veel meer vrijheid als je jong
Wat houdt jongeren dan toch vaak tegen? De grootste valkuil ben je zelf. Ik ga er vanuit dat, als je op jonge leeftijd gaat ondernemen, je hebt nagedacht of het plan uitvoerbaar is en of het niet te riskant is. Als je met mensen hebt gesproken en iedereen zegt dat het verantwoord is, dan is het dat ook. Er zullen altijd risico’s zijn. Je moet ervoor zorgen dat deze zoveel mogelijk worden beperkt. Dit kan op tal van manieren, bijvoorbeeld door de schaal te verkleinen. De grootste valkuil is dat je jezelf onderschat: dat je zegt ‘ik kan dat toch niet’. Op deze manier heb je het al afgekapt voordat je het hebt geprobeerd. In uw carrière heeft u meerdere onderscheidingen mogen ontvangen: hoogvliegers jonger dan 40 jaar (Quote, 2008), een van de vijftig grootste talenten van Nederland (Elsevier, 2009) en meest succesvolle jonge ondernemer 2009 (Sprout). Heeft dit invloed gehad op uw carrière? Die prijzen kreeg ik op me afgevuurd. Dat was iets wat de wereld had besloten over mij en over wat ik deed. Daarvoor was ik totaal niemand. Ik had mijn eigen bedrijf, medewerkers en klanten. Maar doordat je door een paar journalisten wordt opgespoord, op een voetstuk wordt geplaatst en groot in de media wordt gepubliceerd, heb je opeens ook een verschijning in de buitenwereld. Dus wat er vooral gebeurde was dat de wereld mij opeens via die publicaties ontdekte. Toen ontdekte ik ook dat de wereld eigenlijk ontzettend lui is. Al die journalisten begonnen elkaar na te schrijven. Toen ik eenmaal in de ene
lijst stond, kwam er nog één en nog één. Ik krijg nu nog steeds mailtjes met vragen of ik mee wil doen aan een of andere wedstrijd. Ik heb drie onderscheidingen gehad. Toen vond ik het ook wel goed geweest. Want je moet je altijd afvragen: ‘waarom doe je dingen?’ Stel dat ik iedere maand een prijs zou krijgen, dan zou het voor de wereld bijna lijken alsof ik het daar voor doe. Dat is natuurlijk niet zo. Uiteindelijk doe je het allemaal voor jezelf, maar ik vond het natuurlijk wel vleiend. Het deed mij heel veel, omdat dit voor mij een stukje onzekerheid wegnam die ik heb gekregen bij het niet afronden van mijn middelbare school. Wat zijn uw adviezen voor studenten van Tilburg University? Durf te dromen! Laat je daarbij niet tegenhouden door andere mensen. Van nature is de mens gemaakt om angstig te zijn. Terwijl als ik naar deze wereld kijk, zeker Nederland, je ziet dat vrijwel alles waar we bang voor zouden kunnen zijn gezekerd is. Er zit een soort veiligheidsconstructie op. Stel nu dat ik niet bang ben, maar jullie zijn wel bang voor wat ik ga doen. Dan zeggen jullie: ‘Danny, zou je dat nu wel doen? Weet je dat wel zeker? Ik zou dat niet durven hoor!’ We proberen elkaar dus angst aan te praten. Vandaar mijn tweede advies: laat je niet gek maken. Wees behoedzaam, maar niet bang. Daarnaast is het belangrijk om na te denken over welke plek je wilt innemen in de samenleving. Als je in de voorhoede wilt staan en snel carrière wilt maken, dan moet je goed nadenken over wat jou echt anders maakt. Je moet nadenken over een unieke visie en hoe je jezelf wilt onderscheiden. Mijn ervaring is dat mensen willen werken met unieke mensen. We zijn allemaal uniek, alleen zien we dat niet altijd. Tot slot is het heel belangrijk dat je je eigen plek bewaakt. Zorg voor eigen opvattingen en eigen meningen. Waar je ook terechtkomt, in loondienst, als ondernemer of als zzp’er: maak goede afspraken en zorg ervoor dat je altijd jezelf kan en mag zijn. FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 35
It’s the trust stupid! Dit artikel is geschreven namens Graydon
De kredietwaardigheid van het totale Nederlandse bedrijfsleven staat op een historisch dieptepunt. Sinds de val van de Lehman bank in september 2008 is de credit rating van alle bedrijven in Nederland samen gestaag gedaald van A naar BBB. Nog niet eerder heeft het gezamenlijke Nederlandse bedrijfsleven zo’n lage kredietwaardigheid gescoord. Sinds het officiële begin van de crisis, eind 2008, is de kredietwaardigheid van de Nederlandse bedrijven kwartaal na kwartaal gedaald.
De kredietwaardigheid van nederlandse bedrijven daalt jaar na jaar
Daling financiële gezondheid Graydon heeft in Nederland van 1,8 miljoen bedrijven een creditrating vastgesteld die onderverdeeld is in risicoklassen van AAA tot D (default). De ratings van Graydon voldoen aan de internationale standaard voor ratingbureaus van ISO. De daling van de kredietwaardigheid van bedrijven is voornamelijk te zien in een significante daling binnen de sectoren financiële instellingen en verzekeringswezen (-9,5%), de voeding- en genotmiddelenbranche (-6,2%) en de zakelijke dienstverlening (-5,6%). Grafische sector minst kredietwaardig In de volgende sectoren zitten relatief de meeste bedrijven in hoge risico-klassen: de grafische sector (19,6%
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 36
kent een hoog tot zeer hoog risico), de voedings- en genotmiddelenbranche (17,0% kent een hoog tot zeer hoog risico) en vervolgens de textielbranche (14,4% kent een hoog tot zeer hoog risico). Een fundamenteel gebrek aan vertrouwen De kredietwaardigheid van bedrijven keldert dus naar beneden. Daarmee is de kans dat bedrijven elkaar hun rekeningen niet meer betalen twee keer zo groot geworden. Er vindt een slachting plaats in het MKB die zich onttrekt aan het oog van de media en de aandacht van de politiek. De huidige kredietcrisis is onderdeel van een probleem dat verder strekt dan kredietwaardigheid van banken en landen: namelijk een fundamenteel gebrek aan vertrou-
37 Artikel
“
De huidige kredietcrisis is onderdeel van een probleem dat verder strekt dan kredietwaardigheid van banken en landen: namelijk een fundamenteel gebrek aan vertrouwen
“
wen dat een zware wissel trekt op de Nederlandse economie en maatschappij. Herstel van vertrouwen staat aan de basis voor groei. Ook uit het Graydon vertrouwensonderzoek blijkt dat slechts 60% zijn eigen klanten nog vertrouwt, bij leveranciers is dit 55%. Banken worden door 27% vertrouwd en de politiek door 7%. Het meeste wantrouwen heerst bij onbekende bedrijven. Zij worden slechts door 2% vertrouwd.
Ondernemers die elkaar op rekening leveren, vormen samen al decennia lang de grootste bank van Nederland door elkaar krediet te verlenen. Deze bank is echter niet too big to fail en krijgt dus géén miljarden steun. Maar in het eerste kwartaal van 2012 zijn er al 2.304 ‘filialen’ van deze bank omgevallen, 21% meer dan een jaar eerder. Geen van deze bedrijven waren op zichzelf too big to fail, maar het zijn er inmiddels too many to ignore!
Too many to ignore! De verslechtering van de kredietwaardigheid van de BV Nederland heeft minstens zulke nadelige gevolgen als een mogelijk verlies van de triple-A status van Nederland. Want de financiering van veel bedrijven leunt zwaar op leverancierskrediet tussen ondernemers en het ondermijnt het ondernemersvertrouwen. Hiermee staat de grootste collectieve MKB-bank van Nederland zwaar onder druk.
Stijging faillissementen in lijn met daling kredietwaardigheid In dit Olympisch jaar stevenen wij af op een record: 10.000 bedrijfsfaillissementen. Aan de ene kant veroorzaakt doordat betalingstermijnen in het MKB oplopen waardoor ondernemers langer moeten wachten op hun broodnodige geld en omdat de kredietkraan van banken dicht zit. Daar komt bij dat deze situatie al veel te lang FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 37
“
De politiek moet wakker worden en haar informatiebeleid inzetten om vertrouwen te herstellen als essentieel onderdeel van haar financieel-economisch beleid
“
bestaat en het vet bij veel bedrijven van de botten is en weinig klappen meer kunnen opvangen. Aan de andere kant veroorzaakt omdat de inkomsten van de bedrijven onder druk staan; overheden en bedrijven bezuinigen en consumenten houden de hand op de knip. Er ontbreekt een fundamentele basis van vertrouwen bij alle partijen in onze economie. Gevolgen zijn een gebrek aan krediet, versterkt door een afnemende vraag en onvoldoende financiële weerbaarheid en innovatiekracht van ondernemers. Ik zie momenteel geen enkele aanleiding om te veronderstellen dat we het magische tienduizendbedrijfsfaillissementen-record dit jaar niet halen. Bedrijven missen steun van de politiek De politiek doet er terecht alles aan om de stabiliteit van banken en de triple-A status van Nederland te behouden, maar we laten tienduizend bedrijven aan hun lot over. Die ‘vallen niet om’ met donderend geraas en draaiende camera’s, maar stil en anoniem met vaak grote consequenties voor personeel, leveranciers en klanten. Banken moeten over stevige kapitaalbuffers beschikken om ook sommige van deze financiële klappen op te vangen. Dat kan niet blijvend op de belastingbetaler worden afgewenteld en dus zal de bank daar als kapitaalverschaffer zelf voor moeten zorgen. Daarom weegt bij kredietverstrekking de eigen risico- en kapitaalafwegingen van de bank extra zwaar mee ten opzichte van bijvoorbeeld de vaak goede credit ratings van de aanvragende bedrijven. Banken zitten in een lastige spagaat tussen kredietverstrekking en, door strenge regelgeving opgedragen, risicobeperking. Het geld rolt dus ook niet zo gemakkelijk meer richting het bedrijfsleven in de reële economie. Het MKB als motor van de economie We zitten in een cocktail van ellende en focussen ons op landen en de banken die de problemen hebben veroor-
zaakt. Een bredere kijk is noodzakelijk. Ten eerste moeten bedrijven weer onderdeel van de oplossing worden. Het MKB is de motor van de economie, de grootste bank en de grootste werkgever. Ten tweede is vertrouwen niet een onbeheersbaar gevolg van de crisis, het moet als conditie worden ingezet. Vertrouwen creëert betere relaties tussen banken en bedrijven en overheden, en tot meer kredietverlening en tot meer business. Herstel van vertrouwen is de duurzame weg uit de crisis. Herstel van vertrouwen Vertrouwen is allerminst een soft argument in de harde discussie over krediet. De financiële ingrepen hebben tot op heden niet geleid tot het gewenste economisch herstel. We zijn in een steun-, controle- en bezuinigingskramp geschoten. Dit suggereert daadkracht en geeft houvast op korte termijn, maar bijt je in de staart. Er zijn geen simpele lineaire verbanden, daarvoor is het (internationale) economisch systeem te complex. Vertrouwen is de smeerolie in deze machine. Duidelijke regels en heldere relevante informatieuitwisseling tussen partijen helpt bij het herstellen van vertrouwen. Controle en toezicht zijn belangrijk, maar het activeert de 1,8 miljoen bedrijven in de echte economie niet. Want het levert niet de relevante informatie en zekerheid op voor honderduizenden belangrijke krediet- of investerings- of koop-beslissingen die dagelijks worden genomen en noodzakelijk zijn om onze economie een stimulans te geven. Bedrijven moeten werken aan hun financiële PR Ik zie geen samenhangend informatiebeleid als het gaat om bijvoorbeeld bedrijfsregistratie, deponeringsplicht en privacywetgeving. Uitgangspunt van een dergelijk beleid zou liberalisering van informatie moeten zijn. Bedrijven moeten zeggenschap en regie krijgen en verantwoordelijkheid nemen over hun informatie. Daarin bestaat een sterke wederkerigheid; bedrijven hebben
een belang bij eigen regie, bijvoorbeeld financiële PR. Openheid van zaken geven, vooral over de financiële gezondheid van een bedrijf en zijn betaalgedrag, loont. Het levert niet alleen een goede reputatie, maar vooral ook meer krediet en business op. Bedrijven ontwikkelen zich zo tot ‘trusted brands’. Vooral in tijden van crisis, vertrouwen bedrijven alleen wat ze zien en gaan ze niet af op enkel mooie woorden. Bedrijven die open zijn over hun financiële gezondheid en betaalgedrag, bevorderen het wederzijds begrip met afnemers, leveranciers en kredietverstrekkers. Tegelijkertijd is ook de economie gebaat bij transparantie van de markt en de partijen in de markt. Financiële openheid zorgt voor meer vertrouwen De politiek moet wakker worden en haar informatiebeleid inzetten om vertrouwen te herstellen als essentieel onderdeel van haar financieeleconomisch beleid. Bedrijven moeten hierin ook zelf actief worden. Net zo goed dat klanten niet zomaar de winkel binnenlopen, komt krediet ook niet vanzelf en verdien je door relevante, betrouwbare en tijdige informatie te geven aan klanten, leveranciers en financiers. Transparantie betekent niet ongebreideld alles in de openbaarheid gooien, maar doelgericht werken aan vertrouwensrelaties door middel van informatie. Dit is de nieuwe norm. It’s the trust, stupid! FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 39
COLUMN finance
Het moge duidelijk zijn dat zekerheden, die decennialang in de Nederlandse samenleving ingebed zijn en net zo vanzelfsprekend zijn als dat de zon dagelijks opkomt, zwaar onder druk staan DOOR Werner van Egeraat Van Dale: “Ze-ker-heid: Vaststaat, waarop men iets kan maken, syn. Vastigheid: sociale zekerheid”. Vastigheid; iets waar men dus altijd op kan rekenen. Het moge duidelijk zijn dat deze zekerheden, die decennialang in de Nederlandse samenleving ingebed zijn en net zo vanzelfsprekend zijn als dat de zon dagelijks opkomt, zwaar onder druk staan. Hoe vanzelfsprekend is het nog dat wij voor de rest van ons leven goede zorg kunnen verwachten en dat we vanaf ons 67e (als de leeftijd niet verder omhoog gaat) kunnen genieten van een welverdiend pensioen?
Het nieuwe kabinet Rutte II realiseert dat Nederland er minder financieel rooskleurig voor staat en neemt, omwille van de staatskas, drastische maatregelen die tornen aan de zekerheden. Daar waar verwacht werd dat Rutte zou komen met bezuinigingsmaatregelen, kwam hij echter met een door de PvdA gekoesterde nivelleringsoperatie op de proppen. Waarom moet het nieuwe kabinet onder het mom van solidariteit zo nodig nivelleren? Als het kabinet echt van plan is om de solidariteit te vergroten en de zorg betaalbaar te houden,
Werner van Egeraat is voormalig Editor-in-Chief van Faces en werkzaam bij PwC
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 40
“
Het nieuwe kabinet moet ervoor waken geen frictie te creëren in de samenleving: Als het echt de solidariteit wenst te vergroten, moet er juist niet gekeken worden naar geld
“
moeten niet zo nodig de sterkste schouders nog extra belasting betalen; dat wordt in Nederland al gedaan. Als kabinet Rutte II haar plannen doorzet, laten de berekeningen van het CPB zien dat 14 procent van de huishoudens een koopkrachtverlies van tussen de 5 en 10 procent zal ondervinden. 3 procent, toch nog ongeveer 220.000 huishoudens, gaat er zelfs meer dan 10 procent op achteruit. De middeninkomens, de groep Nederlanders die van oudsher zeer belangrijk is voor de staatskas, worden het hardst getroffen door de maatregelen van het kabinet.
ZEKERHEDEN
Het lijkt mij erg onwaarschijnlijk dat het kabinet de effecten van het teruglopen van de koopkracht, en hierdoor de inkomsten voor de overheid, niet in ogenschouw genomen heeft. Van Dale: “So-li-da-ri-teit: gevoel van een-zijn met anderen; saamhorigheid”. Het nieuwe kabinet moet ervoor waken geen frictie te creëren in de samenleving. Als het kabinet daadwerkelijk de solidariteit wenst te vergroten, moet er juist niet gekeken worden naar geld. Het probleem los je niet op met geld, we moeten terug naar de basis waarbij de financiën niet centraal staan. Op 15 november jl. kopte de krant BN/De Stem dat ouderen steeds eenzamer worden en dat één op de drie mensen van deze groep, ondanks dat ze familieleden heeft, steeds verder in een sociaal isolement raakt. De overheid speelde altijd een belangrijke rol in de financiering van sociale contacten bij ouderen. Denk hierbij aan het (mee)betalen van een hulp die meerdere keren per week langskomt of de subsidies voor diverse activiteiten en projecten. Diverse zorgexperts waarschuwen al dat als de overheid gaat bezuinigen de kwaliteit in de zorg aanzienlijk achteruit gaat. Mede dankzij de financiering van de overheid, wordt de hulp aan ouderen vooral verricht door externen, en in mindere mate, door familieleden. Het betreft vaak hele basale dingen, zoals een rondje lopen, kleding wassen, koken, etc. waar een hulp voor ingeschakeld wordt. Om te voorkomen dat de kosten in de ouderenzorg nog verder uit de hand dreigen te lopen, moet de overheid stimuleren dat de ouderen vaker door familieleden geholpen worden. Hiervoor hoeft niks betaald te worden en dit komt de solidariteit alleen maar ten goede. Hoe de overheid dit het best kan stimuleren, daar blijf ik u nog een antwoord schuldig. Feit is wel dat de Nederlanders creatiever moeten worden en dat de overheid zich niet moet blindstaren op geld. Een andere jarenlange zekerheid die u meer bekend zal zijn en die helaas veranderd moet worden is de studiefinanciering en OV-kaart. De OV-kaart wordt een kortingskaart en de studiefinanciering verandert naar een lening. Dit betekent dat de student sowieso jaarlijks duizenden euro’s per jaar meer kwijt is. Ik heb dan toch een voorkeur voor een andere impopulaire maatregel, de langstudeerboete. Hierbij heeft de student het extra betalen zelf in de hand en kan iedereen studeren zonder sowieso een paar duizend euro’s meer te betalen. Liever dat dan dat jongeren opgezadeld worden met nog meer leningen of niet eens willen/ kunnen gaan studeren wegens de leningen. Het is duidelijk dat we nu op een moment zijn waarbij veel zekerheden niet meer zeker blijken te zijn. Of het gaat om pensioenen, studie of de hypotheekrenteaftrek; we zullen moeten beseffen dat niet alles heilig is en onderhevig is aan veranderingen. Desalniettemin hebben we hier in Nederland nog genoeg zekerheden en hebben we vergeleken met andere landen het nog goed voor elkaar.
41 Column
Het leven staat bol van zekerheden. Of het nu gaat om de zorg, AOW, studiefinanciering of een eigen woning, al deze zekerheden vormen de basis van het welzijn en geluk in de maatschappij. Wat is een zekerheid echter?
senz° umbrellas STUDENT ENTRePRENEUR
Algemene informatie Oprichter gerard kool Studie Innovatiemanagement (Industrieel Ontwerpen TU Delft) Bedrijfsnaam senz° umbrellas Vestigingsplaats delft Werknemers 18 Activiteiten ontwikkelen en vermarkten van paraplu’s Website www.senzumbrellas.com
Kun je in het kort omschrijven wat het bedrijf is en waar het zich mee bezig houdt? senz° is wereldwijd marktleider in hoogwaardige stormparaplu’s. Wij hebben bij senz° een hekel aan slechte producten. We kunnen al decennia naar de maan en weer terug, maar met een beetje wind waait je paraplu aan flarden… tenzij je een senz° hebt. Dat is precies waar wij ons op richten: goede productoplossingen voor gebruikers die, vaak al hun hele leven, moeten aanmodderen met inferieure oplossingen voor hun problemen. We ontwerpen in-house, produceren voor het grootste deel in China en bedienen zowel de zakelijke als de consumentenmarkten van Nederland tot bijvoorbeeld Frankrijk, Italië, maar ook Japan, Australië, Colombia en Finland. Wanneer is het idee ontstaan om een eigen bedrijf te beginnen? In 2005; het idee ontstond tijdens het afstudeerproject van medeoprichter Gerwin Hoogendoorn, die destijds afstudeerde bij de faculteit Industrieel Ontwerpen aan de Technische Universiteit Delft. Gerwin zag direct potentie in zijn eigen project, maar vroeg zich af hoe je van een mooi idee een wereldwijde succesvol product maakt. Op dat moment nodigde hij medeoprichters Philip Hess en ondergetekende uit om mee te werken aan een businessplan. Op een goed moment besloten we om er 100% voor te gaan; één van de beste besluiten in mijn leven.
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 42
“
Wij hebben qua paraplu’s ons doel bereikt als kinderen in hun kindertekening papa of mama met een senz° tekenen in plaats van een traditionele aju-paraplu, Zover zijn we nog niet
“
Hoe heeft de onderneming zich ontwikkeld sinds de oprichting? De eerste batch van 10.000 stuks verkochten we in 9 dagen! Dat leverde hele serie luxe-problemen op. Naast het herstellen van kinderziektes in het product, en het laten produceren van nieuwe voorraad bleek distributie de grootste uitdaging. In een half jaar tijd wisten we met de hulp van ervaren distributeurs het grootste deel van Europa tot onze afzetmarkt te maken. Al snel volgden andere markten zoals de VS en Japan. Het team groeide van 3 oprichters in drie jaar tijd naar 20 man. Inmiddels draait er een geroutineerd team dat steeds beter in staat is om het merk in de verschillende markten onder de aandacht te brengen. Is een eigen onderneming goed te combineren met een studie? Voor Gerwin was zijn studie zelfs de bron van zijn onderneming, al was hij nog in de businessplan fase afgestudeerd. Philip heeft nog tijdens de eerste jaren van senz° zijn 2e studie bedrijfskunde afgerond. Dat had wel wat voeten in de aarde, want het is natuurlijk veel leuker om de wereld over te reizen en je eigen bedrijf te zien groeien… Toch studeerde hij uiteindelijk af. Het netwerk wat zijn studie hem opleverde is nog steeds waardevol. Het was natuurlijk erg leuk om alles wat hij van zijn studie leerde meteen in de praktijk te kunnen brengen, maar ook van praktijk naar studie. Voor
mijzelf was dit geen issue; ik studeerde in 2004 af, waarna ik vrij snel startte met senz°. Welke vaardigheden die je tijdens je studie hebt opgedaan, komen ook terug bij je dagelijkse ondernemersactiviteiten? Als industrieel ontwerper ben ik gewend aan het denken in processen, maar ook aan het denken vanuit de gebruiker/ consument. Verder is industrieel ontwerpen een brede studie waarin veel disciplines aan bod komen. Door mijn studie was ik het al gewend om in een korte tijd veel te leren over een nieuw ontwerp. Die vaardigheid gebruik ik nog elke dag. En welke vaardigheden heb je pas opgedaan tijdens het ondernemen? Tja… In de studiebanken kwam ik beperkt in aanraking met de werkelijke zakenwereld. Onderhandelen, omgaan met de bedrijfskundige kant (financiële administratie, verzekeringen, ondernemingsstructuren, juridische zaken, you name it…), dat was allemaal vrij nieuw voor me. Maar ook persoonlijke ontwikkeling als ondernemer, met lusten en lasten, kansen en risico’s; ik denk dat alleen de praktijk je dat kan bieden. Daarom zou ik iedere student adviseren om naast de studie iets te ondernemen. Dat kan een bestuursjaar zijn, commissiewerk, maar ook vrijwilligerswerk, bijbaantjes, (vrijwillige) stages, of natuurlijk een eigen onderneming! Hoe zie je de toekomst van de onderneming? Wij hebben qua paraplu’s ons doel bereikt als kinderen in hun kindertekening papa
of mama met een senz° tekenen in plaats van een traditionele aju-paraplu. Zover zijn we nog niet, al beginnen we in Nederland een vaste waarde in het straatbeeld te vormen. Verder werken we hard aan uitbreiding van ons product-assortiment. Hoewel er nog voldoende te doen is in paraplu-land richten we onze pijlen ook op andere productgroepen zoals parasols. Tot slot, wat zou je nog willen meegeven aan studenten die ook van plan zijn om een eigen onderneming te starten? Als je aanvoelt dat het goed voor je is om te starten: doen! Ga vooral aan de slag want zo leer je het meeste. Het heeft geen zin om in een plan te blijven hangen, of om je product van 95% naar 100% “af” te brengen; bedenk dat in deze wereld survival of the fastest het credo is! Leer van anderen, zoek ervaringsdeskundigen die je verder kunnen helpen zodat je zelf valkuilen kunt omzeilen. Blijf daarbij denken aan de cashflow: een businessplan zonder verdienmodel kan je beter versnipperen. Blijf verder dicht bij jezelf; er zijn veel stereotypen bij het begrip ‘ondernemen’, maar het is wat jij wilt dat het is. Dus laat je niet van de wijs brengen door meningen van anderen. Dat wat jou uniek maakt is bepalend voor jouw bedrijf (want dat kan een ander niet) en waarschijnlijk is dat juist waar goedbedoelende adviseurs je vanaf proberen te brengen. En het allerbelangrijkste: geniet ervan!
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 43
BUSINESS FOR DUMMIES
Kleren maken de man. En de vrouw! Je kleding zegt veel over jou en soms zelfs helemaal niets, maar dat zegt dan ook genoeg. Je kleding is een onderdeel van wie je bent, een gegeven dat je kunt gebruiken om je carrière te bevorderen. Met de juiste kleding leg je de nadruk op je kwaliteiten en onderscheid je je van anderen. Iedereen maakt een bepaalde indruk op jou. Maar welke indruk maak je zelf? Hoe kom je over en wil je ook zo overkomen? Vaak komt het voor dat je anders wordt begrepen dan je bedoelt. De inhoud van je boodschap zal ongetwijfeld goed doordacht en onderbouwd zijn. Nog veel belangrijker is hoe je dit naar voren brengt. De eerste indruk is vaak de belangrijkste. Veelal is er nog geen woord gezegd en toch heeft je gesprekspartner al een mening over je. Dat komt door de manier waarop je je presenteert, hoe je eruit ziet en hoe je non-verbaal communiceert. Met welke instrumenten kun je nu je persoonlijke uitstraling positief beïnvloeden? Kleurgebruik Je kunt je persoonlijke uitstraling essentieel versterken door die kleuren te dragen die het best bij jou en de gelegenheid passen. Kleuren hebben effect op onszelf maar ook op de ander. Kleur kan op een bepaald moment een positieve of juist negatieve uitwerking hebben. We reageren heel verschillend op kleuren. Kleur wordt gebruikt om te overtuigen, te ontmoedigen, te stimuleren, af te schrikken, te kalmeren of gewoon te informeren. Het verschil tussen slagen en mis-
lukken kan voor veel mensen een kwestie zijn van de juiste kleur kiezen! Iemand die rood draagt, is extravert en open, roze is vrouwelijk, groen drukt oprechtheid en evenwicht uit. Paars staat voor charme, verleiding en creativiteit. Bruin wekt vertrouwen en blauw en grijs zijn behoudend en zakelijk. Of je nu kiest voor rood, geel of groen, de kleur heeft direct invloed op je uiterlijk en op je zelfvertrouwen. Stijl en kleding De manier waarop je je kleding draagt, is van invloed op je presentatie en zelfvertrouwen. Als je de juiste kledingstukken draagt, kom je krachtiger en overtuigender over. Wat je aantrekt zegt iets over je persoonlijkheid. Wat is je dagelijkse garderobe? Wat trek je aan bij een bepaalde gelegenheid? Heb je een eigen kleedstijl of ga je met de mode mee? Kies je voor formeel, half formeel of informeel? Wat je aantrekt, geeft een indruk van de omgeving waarin je leeft of werkt. Bij veel bedrijven dragen alle mannen een pak en veel vrouwen een rok of jurk. Deze kleding hoort bij de bedrijfscultuur. Zo geeft kleding bijvoorbeeld status. De man met de stropdas wordt in de maatschappij hoger gewaardeerd en heeft, vermoedelijk, een betere baan met een hoger salaris. Een verkoper in pak wordt als serieuzer aangezien dan dezelfde man in trui. In hoog contrast en rechte belijning heb je meer autoriteit en in zachte stoffen en weinig contrast kom je vriendelijk en toegankelijk over. Zakelijk kleden heeft niets te maken met je maat of je
Sta je ook telkens weer twijfelend voor je kledingkast? Drijft een event met een dress code je tot wanhoop? Haal rustig adem. Irm van der Bijl legt uit ‘How to dress to impress’
Voor informatie: www.kleurenstijl.com
gewicht. Wel met het maken van de juiste keuzes! Belangrijk is ook dat je je prettig voelt in de kleding die je aantrekt. Hierdoor kom je zelfverzekerder over. Je moet eerst jezelf verkopen, voordat je producten of diensten een kans maken. Investeer in verhoging van je persoonlijke waarde! Laat je uiterlijk voor je werken. De mens gelooft wat hij ziet. Laat hem het beste zien!
Dress to impress Hoe verkoop ik mezelf? FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 45
“
De grote groep mensen die langs de zijlijn staan en niet kunnen toetreden tot de arbeidsmarkt, wordt deelname ontnomen door de hoge drempels die in het verleden zijn opgeworpen
VOOR
Manou van Dijk is masterstudent Finance FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 46
“
Werken is een belangrijk deel van je leven. Het biedt niet alleen het benodigde salaris om in je onderhoud te voorzien, maar heeft ook een sociale functie. Zo ontwikkelt men zichzelf, beroepsmatig, op meerdere vlakken door de kennisoverdracht binnen een bedrijf. Indien men niet deelneemt aan het arbeidsproces is de wereld zeer beperkt. Door de verstarde arbeidsmarkt is er in Nederland een tweedeling in de maatschappij ontstaan; zij die werk hebben, en zij die buitenspel staan. De grote groep mensen die nu langs de zijlijn staan te wachten en niet kunnen toetreden tot de arbeidsmarkt, wordt deelname ontnomen door de hoge drempels die er in het verleden opgeworpen zijn. Hiermee moeten we oppassen dat er geen verloren generaties gaan ontstaan. Dit soort ontwikkelingen zien we in een land als Spanje, met een jeugdwerkloosheid van boven de 50%. Daarnaast zien we dat de vreemde ontwikkeling zich voordoet dat mensen boven de 40 jaar als oud en onbemiddelbaar gezien worden. Het aantal sollicitatiebrieven die deze ervaren mensen sturen zonder reële kans op een baan, geeft aan dat er sprake is van een negatieve trend. Dit is onacceptabel. De wereld verandert in een snel tempo. Om in de huidige tijd bestaansrecht te behouden moet een bedrijf snel kunnen anticiperen. Dit kan inhouden dat er enige tijd krimp plaats moet vinden vanwege een veranderende vraagstelling in de markt. De
productcycli zijn korter dan vroeger door de huidige technische ontwikkelingen. Hierbij is het dan ook moeilijker om op lange termijn stabiliteit te bieden. Het vitaal mee kunnen veren met de conjunctuur is cruciaal, in landen waar de ontslagbescherming hoog is, is de vitaliteit van de economie lager. Door de kostenpost personeel tijdelijk aan te kunnen passen houdt een bedrijf bestaansrecht. In een opgaande conjunctuur kan snel het aantal arbeidsplaatsen weer toenemen. Deze toegenomen mobiliteit van de arbeidsmarkt past ook in de maatschappelijke ontwikkeling dat mensen niet meer een heel leven bij één bedrijf werken. De uitdaging om jezelf te ontwikkelen is een belangrijke persoonlijke stimulans voor werknemers, waardoor ze niet stil blijven staan en gemotiveerd worden te blijven leren, zodat ze ook in de toekomst maximaal inzetbaar blijven. De versoepeling van het ontslagrecht zorgt ervoor dat de mobiliteit toeneemt en haalt drempels weg voor werkgevers om mensen aan
te nemen. Het bieden van kansen aan een divers palet van werkzoekenden, van jonge toetreders tot oudere werkzoekenden, wordt hiermee vergroot. Men mag niet vergeten dat bedrijven goede mensen nodig hebben en dat er alles aan gelegen is deze binnenboord te houden. Dit gebaseerd op kracht in plaats van angst. De kennis van zaken opgebouwd door jarenlange investeringen van zowel bedrijf als personeel dient in takt te blijven. Op dit moment vindt er een enorme verspilling van middelen plaats wanneer werkgevers een arbeidsovereenkomst via het kantongerecht moeten ontbinden, wanneer de relatie tussen werkgever en werknemer gebrouilleerd is. Deze middelen kunnen beter ingezet worden voor investeringen ter versterking van het bedrijf. Uit onderzoek is gebleken dat het verhogen van de mobiliteit van de arbeidsmarkt een toename van de structurele welvaart in Nederland van 2,5 miljard euro oplevert. In de huidige conjunctuur is versoepeling van het ontslagrecht dus wel degelijk nodig!
FACE 2 FACE
het ontslagrecht moet worden versoepeld 47
TEGEN
Willem Bouwens is hoogleraar Sociaal Recht aan de Vrije Universiteit amsterdam
“
Diverse politieke partijen vinden dat het ontslagrecht moet worden versoepeld. Belangrijk onderdeel van de plannen is om voortaan ontslagen alleen nog achteraf op initiatief van de werknemer door de kantonrechter te laten toetsen. Ons ontslagrecht is niet zo star als vaak wordt verondersteld. Er worden jaarlijks tienduizenden werknemers tegen hun wil ontslagen. In de OECD-statistieken neemt Nederland op het punt van Employment protection strictness (EPS) een middenpositie in. Een land als Duitsland bijvoorbeeld scoort hóger dan Nederland. Een versoepeling van het ontslagrecht heeft ook geen structureel positief effect op de werkgelegenheid. Diverse economen hebben bovendien aangetoond dat lossere dienstverbanden ten koste gaan van de arbeidsproductiviteit van werknemers en de innovatieve kracht van bedrijven. De plannen betekenen een ernstige verslechtering van de rechtspositie van werknemers. Zij zullen zelf een procedure bij de rechter moeten aanspannen om de redelijk-
Face 2 Face
“
Diverse economen hebben aangetoond dat lossere dienstverbanden ten koste gaan van de arbeidsproductiviteit van werknemers en de innovatieve kracht van bedrijven
heid van het ontslag ter discussie te stellen. De drempel daarvoor is hoog: procedures zijn lang en kostbaar en de uitkomst is onzeker. Maar er staat meer op het spel. Door een versoepeling van het ontslagrecht zullen de machtsverhoudingen binnen het bedrijf veranderen. Een werknemer die zo op straat kan worden gezet, zal zich wel twee keer bedenken voordat hij beslissingen van het management bekritiseert of misstanden aan de kaak stelt. Als argument voor de versoepeling van het ontslagrecht wordt wel aangevoerd dat het de kloof zou verkleinen tussen insiders - personen met een vast contract - en outsiders - mensen die uitsluitend werkzaam zijn op basis van flexibele contracten. Ik koester op dat punt geen hoge verwachtingen. Ook na een versoepeling zal het voor werkgevers gunstig zijn gebruik te maken van bepaaldetijdcontracten en uitzendarbeid, omdat dergelijke contracten nog steeds gemakkelijker verbroken kunnen worden dan onbepaaldetijdcontracten. Een belangrijke reden voor het aangaan van flexibele contracten is bovendien niet gelegen in het ontslagrecht, maar in andere verplichtingen van de werkgever, zoals de verplichting bij ziekte twee jaar loon door te betalen. Zeker eenvoudig vervangbare arbeidskrachten zullen bij een versoepeling van het ontslagrecht derhalve niet tot insider promoveren. Sterker nog, gevolg is waarschijnlijk dat zwakkere ‘insiders – denk
vooral aan oudere werknemers – eerder ontslagen worden en vervangen door meer flexibel personeel. Ook voor werkgevers is afschaffing van de preventieve ontslagtoets overigens niet per se voordelig. De huidige procedures zijn laagdrempelig, relatief snel en goedkoop. Door de preventieve toets wordt daarnaast voorkomen dat een onvoldoende onderbouwd of slecht gedocumenteerd ontslagvoornemen wordt geëffectueerd. Door het wegvallen van de preventieve toets zullen vooral kleinere bedrijven vaker fouten maken bij het ontslaan van personeel, en dat zal grote financiële gevolgen hebben. Met het voorgaande is niet gezegd dat het ontslagrecht niet toe is aan herziening. Zo is er een belangrijk verschil in hoogte van de ontslagvergoeding afhankelijk van de weg die de werkgever kiest om het ontslag te bewerkstelligen. Doet hij dat door opzegging met toestemming van het UWVWERKbedrijf, dan is hij in beginsel geen ontslagvergoeding verschuldigd; benadert hij de kantonrechter om de arbeidsovereenkomst te ontbinden, dan wordt de werknemer als regel ongeveer een maand per dienstjaar als vergoeding toegekend. Dit verschil is niet te rechtvaardigen. Herziening is derhalve gewenst; voor een versoepeling bestaat veel minder aanleiding. FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 47
COLUMN An ancient Chinese proverb says that forecasting is very difficult, especially if it is about the future. Nowadays, counting students appears to be quite a task, even if it is about the present by Martin van Tuijl Counting appears to be rather difficult. On September 22, Tilburg University published another update of the figures with respect to the inflow of first-year students. According to this survey, the number of students in the BSc Economics programme would amount to 64. Meanwhile, the equivalent figure for the BSc Economie en Bedrijfseconomie (Economics and Business Administration) would be equal to 85. The largest BSc program is still Bedrijfseconomie (Business Administration). More than 400 freshmen, male and female (417, to be precise)
are supposed to have started in this program. Surprisingly, these figures are not in line with the experience of lecturers who do the first-year teaching. In reality, the number of first-year students in the BSc Economics program appears to be close to 40. This is quite disappointing. Last year, the inflow was close to the so-called numerus fixus, which was then equal to 75. Thus, the Executive Board of the University, in cooperation with the Faculty Management Team (FMT) of the Tilburg School of Economics and Management (TiSEM) decided
“
This year, the atmosphere in the lecture halls is substantially better as compared to last year: This improvement is likely to be ascribed to the slower pace of lecturing
Martin van Tuijl is an Associate professor of the Department of Economics at Tilburg University
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 48
“
to raise this ceiling up to 100. Regrettably, the capacity utilization rate is now only 40 per cent. This is really a pity, because, apart from this ratio, everything is perfect about this program. ‘Everything’ here includes the program director, Bas van Groezen, the lecturers, faculty members of the Department of Economics and the courses, carefully selected by founding father Henk van Gemert. As a matter of fact, we are puzzled by the reasons for this decrease. Does the current economic crisis induce students to stay at home to study economics? Are the costs of studying in
counting Are the costs of studying in the Netherlands too high as compared to other, competing countries? 49 Column
the Netherlands too high as compared to other, competing countries? Right now, we do not know, but these issues will be studied thoroughly. This program deserves an annual inflow of 150 students! In Economie en Bedrijfseconomie, no less than 121 students participated in the first assignment for Microeconomics 1. So, one could compose eleven (mixed) association football teams from this group. This number may include a few students who actually study Bedrijfseconomie. Nevertheless, even a worst-case scenario would entail 100 students. One should note that a few months before the start of the academic year, the forecasts with respect to the inflow of this program were rather disappointing. Yet, something seems to have turned the tide in favor of studying Economie en Bedrijfseconomie. We also have to study precisely where this change in sentiment has come from. The MSc program in Economics is close to perfection anyway, subtly directed by my former disciple, now full professor, Sjak Smulders. The number of students there remains at a satisfactory level. The master program typically benefits from the reputation that Tilburg University has built in the domain of research since 1986. We do not have to investigate very deeply what is going to happen to his program. First, an MSc degree still seems to be indispensable for a solid career. Second, the scientific reputation of many scholars at TiSEM is a guarantee for success (free after Aad de Mos). This semester, I happen to teach the first-year-course Micro-economie voor Bedrijfseconomie (Microeceonomics for Business Administration). Two years ago, this was big fun, at least for me as the teacher, despite lecture halls that were slightly too crowded. One year ago, my participation in this course was not one of the highlights in my career. Obviously, I went too quickly through all the difficulties that consumer behavior contains for the average freshman. This year, the atmosphere in the lecture halls is substantially better as compared to last year. This improvement is likely to be ascribed to the slower pace of lecturing. Meanwhile, the efforts that my colleagues professor Eline van der Heijden and Catherine Schaumans have made, to turn Wiley Plus into an instrument that is really useful for the teaching process, should not be ignored. Remarkably, no less than 610 students participate in this course. At first sight, the difference between this number and the 417 students who are registered seems to be huge. However, this discrepancy can easily be explained. First, many pre-master students have to get past this course. Second, a considerable number of repeaters participate as well. Therefore, this course is quite a challenge for a teacher. An ancient Chinese proverb says that forecasting is very difficult, especially if it is about the future. Nowadays, counting students appears to be quite a task, even if it is about the present. The question arises, whether we can do something about it. I do not think so, and I do not think it is very relevant. In my experience, the so-called official October 1 surveys have always been fairly close to the truth. There is no reason for doubt that things will remain this way.
elk kwartaal stellen we studenten op de campus van Tilburg University een inspirerende, nieuwsgierige en actuele vraag.
campus life
We vroegen aan vier studenten Waar volgens hen op bezuinigd kan worden in het Universitair onderwijs
naam Mark van Wijgerden
naam bram erven
naam Ilona Bierkens
naam peter dekkers
leeftijd 21 jaar
leeftijd 22 jaar
leeftijd 21 jaar
leeftijd 24 jaar
studie bachelor bedrijfseconomie
studie Bachelor communicatieen informatiewetenschappen
studie research master law
studie Master Finance
Wat mij betreft zijn er twee dingen: het personeelsbestand en de financieringsstructuur. Het personeelsbestand is simpel; iedereen moet zich maar eens ernstig afvragen wat hij/zij nu echt toevoegt aan de ‘core business’ van het onderwijs. Samen met een (wat meer) kritische blik van hogerhand zijn alle medewerkers onder te verdelen in drie categorieën: “onderwijs”, “onderzoek” en “onnodig”. “Onnodig” kan ander werk zoeken, “onderzoek” kan op termijn naar het bedrijfsleven. Verder mag er ook wel eens gekeken worden naar de vele ‘management’-functies. Dan de financieringsstructuur. Wat mij betreft is het beter als studenten zelf verantwoordelijk worden om onderwijs in te kopen. Enerzijds gaan studenten beter opletten welke studie ze waar gaan doen en anderzijds gaan de onderwijsinstellingen zich meer richten op de wensen van de student.
Nogal eens worden alle universiteiten over één kam geschoren; stom, aangezien verschillen in omvang, studies en identiteit flink wat uitmaken. Ik zeg laat de universiteit zélf uitzoeken waar die bezuinigingen het minste pijn doen. In ons geval zou ik het wel weten: kap met die oppervlakkige pogingen om met zo min mogelijk inhoud, zo vaak mogelijk in het nieuws te komen! Met als meest sprekende voorbeeld: de Leonardoleerstoel. Voor de onwetenden: de faculteit Humanities biedt elk jaar één ‘spraakmakend’ persoon de gelegenheid om als hoogleraar een goedbetaald project uit te voeren met een aantal studenten. Leuk voor de studenten, maar als je een cabaretier als Wim de Bie hiervoor vraagt, dan weet je dat de naam belangrijker is dan de boodschap. Jezelf profileren moet je doen met verbluffend goed onderwijs, niet met vijf minuten bij Pauw & Witteman!
Volgens mij kan het onderwijs bezuinigen op gebouwen. Als universiteit mag je zelf bepalen hoeveel geld je uitgeeft aan bouwwerkzaamheden. Voor basis- en voortgezet onderwijs is dit gereguleerd. Als je bedenkt hoeveel het Cobbenhagen gebouw heeft gekost, denk ik dat je hier veel geld kunt besparen. Wat betreft het sociale leenstelsel vind ik dat je hier voorzichtig mee moet omgaan. Iedereen heeft namelijk recht op onderwijs. Je moet dit recht niet verhinderen puur en alleen door financiële zaken. Ik denk dat je beter kunt kiezen voor prestatiegerichte maatregelen, zoals de langstudeermaatregel. Daarbij zou je eerstejaars kunnen verplichten meer studiepunten te behalen. Ik geloof niet dat veel studenten hun punten niet halen omdat ze hier niet toe in staat zijn. Vaak is het de gemakzucht van de student die de overhand krijgt, in plaats van de studieresultaten.
Dat vind ik een moeilijke vraag. Als er echt iets bezuinigd moet worden, dan gaat mijn voorkeur uit naar een sociaal leenstelsel. Dit vind ik een eerlijkere maatregel dan de langstudeermaatregel, waarbij je fors gestraft wordt voor slechts één jaartje uitloop. Ik ben dan ook blij dat deze maatregel wordt afgeschaft. Daarnaast denk ik dat je op kwaliteit in ieder geval niet moet bezuinigen. Dus al met al lijkt het mij het eerlijkst om de basisbeurs af te schaffen en te verruilen voor een leenstelsel. Na je studententijd ben je al snel financieel in staat deze schulden af te lossen.
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 51
OVERVIEW UPCOMING ACTIVITIES To be announced
Thursday February 7, 2013
iFinance During iFinance an actual subject within the field of Finance will be discussed from different points of view. This year’s topic will be: ‘Will Europe survive? With as subtitle: ‘Did the media let Europe go south?’. Amongst others, Nout Wellink and Arnoud Boot will give a lecture. Make sure you do not miss this interactive event! Thursday February 28, 2013
Benefit Event Students Tilburg (B.E.S.T) Benefit Event Students Tilburg is an evening organized for a charity by T.F.V. “De Smeetskring”, Magister JFT, and Asset | Accounting & Finance. With this event, study associations show their social involvement by organizing an auction and a show with various artists. This year B.E.S.T. will take place on February 28. Last year’s charity was Make-a-Wish. Thursday March 14, 2013
Excursion Day The Excursion Day is meant for bachelor Business Economics students who haven’t decided yet which master direction they want to choose.
This event is organized in cooperation with Asset | Marketing, Asset | SBIT and Asset | Strategy & Logistics. During this day the students will visit well-known companies that give a good impression of all master directions Tilburg University has to offer, which will enable them to make a better choice for their Master.
lunches and cases. The Economic Business weeks Tilburg is the largest career event in Southern Netherlands.
53 Overview of Activities
FAN Multinational Battle The Multinational Battle is a finance & controlling event of three days in which students will work on cases and get in contact with interesting multinationals. As of this year, the Multinational Battle will have a new format, where the first round of cases is held at companies. Previous year the participating companies were Ahold, Heineken, KPN, NS and PostNL.
Thursday March 21, 2013
AccountantsDay The AccountantsDay is an activity for medium-sized Accounting firms. In the morning there will be a presentation about the possibilities medium sized accounting firms offer. After that, there will be a speeddate session and in this way students learn more about the companies. In the afternoon, there will be an informal activity at ‘IJssportcentrum Eindhoven’. To be announced
Investment Night For the very first time, Asset | Accounting & Finance will organize an Investment Night. This evening will be completely devoted to this topic. Make sure you do not miss this evening if you only have the slightest interest in investing! April 8 - April 19, 2013
Economic Business weeks Tilburg (EBT) Together with Faculty Association Asset, Asset | Accounting & Finance will organize the Economic Business weeks Tilburg. During these weeks, students are offered several ways to get in contact with companies. Students can participate in, for example, trainings, company presentations, individual talks, dinners,
During the year
Members of Asset | Accounting & Finance will receive a monthly newsletter. This newsletter contains all the information about upcoming activities. More information about activities can be found on our website: www.AssetAccountingFinance.nl. Are you looking for an internship or traineeship? Have a look at our career portal! Become active
We are always looking for new enthusiastic active members to strengthen one of our committees. Interested? Do not hesitate to email us for more information at Info@ Asset-AccountingFInance.nl You can also go to our website or drop by at our room (E106) and ask for Marjan.
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 53
OVERVIEW PAST ACTIVITIES September 5, 2012
Financial Debate On September 5 ‘Het Financiële Verkiezingsdebat’ took place in the auditorium of Tilburg University. During this debate the financial spokesmen of the eight largest Dutch political parties presented their points of view on several topics that played a major role in the elections of September 12. The discussions between the politicians on the position of Europe, the housing market, the healthcare system and the labor market turned out to be very vivid and hence the event was reviewed positively by its visitors. September 7, 2012
College Kick-off Hockey Tournament The first edition of the College Kick-off Hockey Tournament was organized in cooperation with T.F.V. “de Smeetskring” on September 7. This one day field hockey tournament, targeting all active students in the Esplanade building and the MAK, took place on the fields of HC Were Di in Tilburg. The sunny weather contributed to a very nice and competitive event in which one of the teams of Asset | Accounting & Finance reached the final. After the matches, the day was closed with a BBQ and party for all participants. September 20, 2012
VIP Lecture On this day, the VIP Lecture took place in the Philharmonie Tilburg. Professor Arnold Heertje was the special guest during this evening. He gave a lecture about sustainability, involving your conscious more and considering human
FACES | Y. 14 | #. 02 | P. 54
PwC, Flow Traders, Achmea, APG, KPMG and SNS REAAL.
well-being instead of mere financial profit. Several activum alumni were present, among them even an active member from the year 2000. The successful evening ended with a drink.
October 12 until October 26, 2012
September 25, 2012
Financial Business Dinner This year’s edition of the Financial Business Dinner took place in Villa de Vier Jaargetijden. During this evening, 14 companies drank and dined together with 61 students. Preceding the dinner, the students were prepared by means of two workshops. The first workshop was about business etiquette, the second workshop about Non-verbal communication. After the dinner, all students and companies toasted on the successful evening. The evening was evaluated very well by both students and companies. October 11, 2012
Accounting Insight On November 11, Accounting Insight was organized at the Philharmonie Tilburg. The theme of the evening was ‘Accounting 2.0, the “new” accountant’. Under the professional supervision of Prof. Dr. Eddy Vaassen RA, three speakers gave their opinions about different topics related to this theme. After every lecture, there was an interesting, interactive discussion with the visitors by means of a voting system. The first lecture was given by Mr. Dr. Gerben Everts RA who spoke about the regulations for the accountancy business. Afterwards, Dr. Hans Gortemakers RA gave his opinion about this as director at the AFM. After the break,
Dr. Huub Wieleman RA talked about the disadvantages of the rules for the accountants. Huub van Rozendaal RA did the last lecture. We believe that it was an interesting evening which gave us some more insights in the proposed new regulations concerning accountants. October 2 until November 2, 2012
Asset In-house Days The Asset In-house Days were organized by Faculty Association Asset and their seven Study Associations. During this major career event, various companies opened their doors to students to give them an insight in their daily business and their culture. Students interested in accounting and/ or finance visited the following companies: Kempen & Co, Ernst & Young, Accenture,
Studytour During these days, a group of 28 enthusiastic students visited India. Both Mumbai and New Delhi were very interesting cities in this BRICcountry. Mumbai is the capital city of India and the fourth most populous city in the world where a lot of international companies are located. Amongst several other beautiful tourist attractions, New Delhi is also relatively close to Agra, where the Taj Mahal is located. The Taj Mahal is one of the wonders of the world and we must admit, not without a reason. Furthermore, there were company visits at AkzoNobel, Bloomberg, ING and a local clothing firm called Sai Creations. It was a wonderful trip that we will never forget! November 21 until November 23, 2012
Finance Expedition This year’s slogan of the Finance Expedition was ‘Money never sleeps’. Twenty-four highly-motivated students visited ABN AMRO, NIBC, Optiver and Zanders during this three-day stay in Amsterdam. During the visit at ABN AMRO, the participants advised three large beer companies in their acquisition of a competitor whereby valuation, tactics and sentiment played important roles. By means of presentations, case studies, delicious lunches and dinners, and of course the drinks, the students experienced the ins and outs of all the firms. The Finance Expedition was a large success.
