Auditteam legt zwakke en sterke kanten patiëntenzorg bloot

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 33 NUMMER 20 7 december 2007

Auditteam legt zwakke en sterke kanten patiëntenzorg bloot Foto: Jan van Teeffelen

Het meest prangende onderwerp dat na de crisis in de hartchirurgie op de agenda stond was ‘veiligheid en kwaliteit van zorg’. De Raad van Bestuur wilde meer controle op de patiëntenzorg. Daarom beoordelen en bekritiseren professionals tegenwoordig het medisch handelen via audits. Vooraf licht het auditteam het doopceel van de afdeling, woont het besprekingen bij en loopt het mee met overdrachten en visites. Na een werkbezoek en interviews met medewerkers komt er een rapport. Dat kan heel confronterend zijn. Maar ook de sterke punten laat de commissie niet onbesproken. N e l l e k e D i nn i s s e n

Toen in 2006 de nieuwe Raad van Bestuur en het nieuwe Stafconvent aantraden, kreeg kwaliteit van het medisch handelen een hoge prioriteit. Er moest meer controle zijn op de kwaliteit van de patiëntenzorg. ‘Natuurlijk stond dit altijd al prominent op de agenda van het Stafconvent’, benadrukt voorzitter van het Stafconvent Didi Braat. ‘Maar we zijn er heel concreet mee aan de slag gegaan door op afdelingen audits te houden. In die audits houden pro-

Pagina 3 Afdelingen door auditteam stevig aan de tand gevoeld

Pagina 5 Patiënten houden medewerkers een spiegel voor

fessionals elkaar een spiegel voor. Pas dan worden tekortkomingen, maar ook de kwaliteiten goed zichtbaar.’ Het auditteam, ingesteld door de Raad van Bestuur, gaat alle afdelingen af. ‘Het team bestaat uit medici en verpleegkundigen die zelf onderwerp zijn van de audits’, benadrukt kinderoncoloog Peter Hoogerbrugge. ‘Heel belangrijk om precies te weten welke kwaliteiten wij in huis hebben en nog belangrijker dat we benoemen wat niet goed gaat.’ Hoogerbrugge beaamt dat de crisis in de hartchirurgie aan dit onderwerp een extra schwung heeft gegeven. Drie afdelingen hebben de vuurdoop al gehad. Vooraf aan een audit verzamelt het auditteam informatie over de afdeling’, legt internist Hub Wollersheim, hoofd Bureau Kwaliteit, uit. Wollersheim is de sleutelfiguur bij de voorbereidingen van een audit en voert vooraf gesprekken met de afdelingshoofden. ‘De informatie die wij tevoren opdiepen zijn resultaten van tevredenheidsonderzoeken onder medewerkers en patiënten. We doen dossier- en veiligheidsanalyses, we kijken naar het aantal en de soort MIP-meldingen (incidenten met patiënten) en de klachten die over de afdeling zijn gemeld bij de Klachtencommissie.’ Visitaties, richtlijnen en protocollen: alles gaat onder de loep, ook de samenwerking met andere afdelingen en met huisartsen. Het auditteam kijkt mee met overdrachten en patiëntenvisites, neemt een kijkje op de verpleegafdeling, poli en OK. En het houdt interviews onder medewerkers over de sterke en zwakke kanten van de afdeling die anoniem in het rapport van de commissie worden blootgelegd. Tot nu toe blijken het medicatiebeleid, de brieven naar de huisartsen en het invullen van patiëntendossiers kwetsbare punten te zijn. Maar opvallend is dat veel afdelingen goede complicatieregistraties en besprekingen hebben. Ook het opleidingsklimaat scoort hoog.  Zie vervolg pagina 3

Pagina 7 Zieke kinderen zijn helden en verdienen wat extra’s. Over sponsoring en acties binnen het kinderziekenhuis

Pagina 9 Tien jaar dendritische celvaccinatie bij kanker

r ad b od e 2 0 - 2 0 0 7

inhoud 3

agenda

Beleid Audits geen papieren tijgers

11

Alle afdelingen worden door een onafhankelijk auditteam stevig aan de tand gevoeld. Fouten, maar ook kwaliteiten worden openlijk besproken. Afdelingen moeten zelf met een verbeterplan komen.

5

Oecumenische vieringen

Patiëntenzorg Deining en diepgang Oratie van internist en diabetesdeskundige prof.dr. Cees Tack. Deining is er genoeg in de wereld van de diabetes, maar aan diepgang ontbreekt het soms.

13 december

12 Actueel Kunst kan helpen bij helen. Debat over kunst in universitaire medische centra

6

Achtergrond Zieke kinderen zijn helden In het Radboud is Cassandra Oude Grotebevelsborg coördinator sponsoring. Iedereen die een plan heeft om het verblijf voor patiënten in het Radboud aangenamer te maken, kan dat bij haar indienen.

9

Onderzoek Tien jaar dendritische cel-vaccinatie In 1997 kreeg in Nijmegen voor het eerst een patiënt met een kwaadaardige tumor van de huid (melanoom) een zogeheten dendritische cel-vaccin ingespoten. Tien jaar later zijn er ruim tweehonderd patiënten behandeld.

PAOG Voor alle cursussen en meer informatie: www. umcn.nl/paog.

Patiëntenzorg Spiegelbijeenkomsten voor medewerkers Met een onafhankelijke gespreksleider vertellen patiënten aan artsen en verpleegkundigen hoe zij de dienstverlening hebben ervaren. Medewerkers zitten er als toehoorders bij. Ze mogen niks zeggen.

Om 10.00 uur in het personeelsrestaurant, 9 december, 2e Advent, voorganger Jack de Groot; 16 december, 3e Advent, voorganger Stieneke Reeders; 23 december, 4e Advent, voorganger Ries van de Sande; 24 december, Kerstavond, voorganger Jack de Groot,

Audit in het Auditorium: Duister in de nacht? Van 12.30-13.45 uur in het auditorium. Alle geïnteresseerden zijn van harte welkom. Inschrijving is niet nodig. Lunch vanaf 12.15 uur. Informatie: audit_in_ [email protected].

Overige 9 december De Muze (vocaal ensemble), Soeterbeeck concert om 15.30 in Studiecentrum Soeterbeeck in Ravenstein. Voorafgaand aan het concert kan men genieten van een High Tea, reserveren verplicht. Reserveren kaartjes/High Tea: [email protected] of 0486-41 74 50.

En verder...

Nieuwsladder 3 In bedrijf, HELLP-syndroom houdt niet op na zwangerschap, Singapore maakt kennis met infectiebeleid Radboud, Informatiedag maculade­generatie trekt 300 bezoekers, Schoen voor Raad van Bestuur 4 Pip Nieuws 5 Advertenties 8 Prijzen en benoemingen 9 Mensen, IM 10 IM, Ingezonden, Colofon 11 Meer dan 100 miljoen poststukken 12

11 december Lezing over voetreflexologie. Aansluitend workshop. Aanvang 19.30 uur in het Studie­centrum, kaartjes via [email protected] of voorverkoop 10 en 11 december 12.30-13.30 voor de kantine in het Studiecentrum. Zie ook www. ru.nl/wig. Lux-debat ‘DNA-testen voor iedereen: hoe gevaarlijk is commercieel genetica-onderzoek?’ Nine Knoers (hoogleraar klinische genetica), gaat in debat met Bert van Delen (adjunct-directeur van Geneticom). Locatie: LUX, Nijmegen. Aanvang: 20.15 uur. Reserveren: 0900-5894636

12 december Palliatieve zorg in de oncologie, 4e jaarvergadering Onderzoek Kwaliteit Oncologie (OKO). Van 14.0017.00 uur in de KNO lezingenzaal, route 417. Aanmelden: mw. B. Spies, secretariaat afdeling Medische Oncologie (huispost 452) e-mail: B.Spies@ ONCO.umcn.nl. Er zijn geen kosten verbonden aan deelname.

kunst Roger Raveel geeft letterlijk een in- of doorkijk in het menselijk bestaan. Zijn figuren zeer herkenbaar weergegeven, zijn realistisch noch surrealistisch. Samen met het bijzondere kleurgebruik ontstaat iets heel eigens, dat ervoor zorgt dat ‘een Raveel’ onmiddellijk herkenbaar is. Vaak vertoont zijn werk – net als bij de hier gereproduceerde grafiek uit de UMC-collectie – een soort geschilderd gat dat op die plek alle figuratie negeert. Hier is het onregelmatig van vorm, waar het in ander werk heel geometrisch kan zijn. En het gaat dwars door de menselijke figuur. Maar veel valt in de opening niet te zien; ze is verlaten, leeg. In het hoofd van de menselijke figuur waar het gekanteld wordt weergegeven, repeteert het gat zich. Alsof er – naar lichaam én geest – veel in te vullen valt, nog ongekend is of misschien onachterhaalbaar uitgewist. De man bevindt zich intussen op een drempel, tussen binnen en buiten. Ligt aan de andere kant van de muuropening, met zijn landschap en zijn kleurenrijkdom, de invulling voor de leegte? Maar daar wacht eveneens dat grote donkere dichtgeschilderde vlak, een zwart gat. Meekijkend met de hoofdfiguur, als het ware over zijn schouder, vormt dergelijke blik op de wereld een variatie op de medische blik – die deze in een ruime context geplaatst, zeer menselijk maakt, zowel scherp houdt als relativeert.

13 december Derde officiële Open Nederlands Studenten Kam­ pioenschap Trappenloop, georganiseerd door NSAV ’t Haasje. Locatie: Erasmusgebouw, RU. Start: 18.30 uur. Informatie: http://www.ru.nl/haasje/nsktrappenloop. Inschrijven kan ook op 13 december zelf vanaf 17.30 uur in het Erasmusgebouw.

16 december Fonkelende Kerst in de Hortus. Concert met zang en poëzie. Van 16.00-18.00 uur in Hortus Arcadië (in park Brakkenstein) aan de d’Almarasweg 22d te Nijmegen. Informatie: 024-3561409, e-mail: [email protected] of www.hortus-arcadie.nl.

18 december Scholing: WCS-model, wondbedpreparatie, moderne wondproducten en de toepassing ervan. Van 13.45-16.15 uur, leslokaal fysiotherapie route 645. Wegens grote belangstelling herhaling van deze scholing. Als inleiding worden kort het WCS-model en wondbedpreparatie behandeld. Inschrijven: [email protected].

Daan Van Speybroeck

Roger Raveel, een van de drie grafieken op de vierde verdieping van Vrouw en Kind, UMC St Radboud. Foto: Jan van Teeffelen

2

Robijn, zilver en afscheid. Omzien en vooruitkijken. De betekenis van een Practice Based Research Network. Jubileum- en afscheidssymposium van Henk van den Hoogen. Locatie en tijd: 13.00-18.30 uur in de Hippocrateszaal, Studiecentrum. Inschrijven via www.nmp.net.ms.

eleid b

r ad b od e 2 0 - 2 0 0 7

Nieuwe decaan benoemd Prof.dr. Frans H.M. Corstens is met ingang van 1 januari 2008 benoemd tot vice-voorzitter/ decaan van de Raad van Bestuur van het UMC St Radboud. Frans Corstens volgt prof. dr. Dirk J. Ruiter op na afloop van zijn benoemingstermijn eind dit jaar. Corstens heeft een uitstekende staat van dienst als nucleair geneeskundige en zijn wetenschappelijk werk geniet nationaal en internationaal veel erkenning. Hij vervulde vele bestuursfuncties in het UMC St Radboud en in de Radboud Universiteit, en Foto: Frank Muller in zijn vakgebied in bin-

nen- en buitenland. Na de studie geneeskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen specialiseerde Corstens zich in de nucleaire geneeskunde aan de universiteiten van Utrecht en Groningen en aan de Harvard Medical School in Boston, USA. In 1980 promoveerde hij aan de Radboud Universiteit. Sinds 1984 is hij hoofd van de afdeling Nucleaire Geneeskunde van het UMC St Radboud. In 1988 werd hij benoemd tot hoogleraar Nucleaire Geneeskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De Raad van Bestuur van het UMC St Radboud heeft vanaf 1 jan­uari 2008 de volgende samenstelling: drs. Emile A.R.J. Lohman, voorzitter van de Raad van Bestuur; prof.dr. Frans H.M. Corstens, vice-voorzitter/decaan, in het bijzonder belast met de portefeuille onderwijs en onderzoek; prof.dr. Melvin Samsom, lid van de Raad van Bestuur, in het bijzonder belast met de portefeuille patiëntenzorg. n

Vervolg pagina 1

Audits geen papieren tijgers Sinds het aantreden van de nieuwe Raad van Bestuur worden alle afdelingen door een onafhankelijk auditteam stevig aan de tand gevoeld. De audits zijn maatwerk. Want hoewel het auditteam een vaste club mensen is, wordt telkens zorgvuldig gekeken welke specialisten nodig zijn om een volledige sterkte- en zwakteanalyse te kunnen uitvoeren. Het auditteam geeft geen concrete adviezen, maar verwijst wel naar afdelingen die goed scoren. ‘De interne audits zijn in Nederland redelijk uniek.’

Foto: Jan van Teeffelen

N e l l e k e D i nn i s s e n

Mensenwerk is feilbaar, dat beseft het Stafconvent maar al te goed. ‘100 procent veilige zorg bestaat niet’, zegt, Hub Wollersheim, hoofd Bureau Kwaliteit. ‘We moeten onze fouten onder ogen zien en elkaar erop durven aanspreken. En ook de goede prestaties moeten boven tafel komen, daar kunnen anderen van leren’, beklemtoont Didi Braat, voorzitter van het Stafconvent. Vorig jaar werd er een commissie Kwaliteit Medisch Handelen in het leven geroepen en stelde de Raad van Bestuur een auditcommissie in van zes tot acht medewerkers. Bij elke audit wisselt alleen de voorzitter die telkens door het Stafconvent wordt gekozen. Braat: ‘Gaat het bijvoorbeeld om een audit bij een snijdend specialisme dan wordt een specialist van een ander snijdend specialisme voorzitter. Voorwaarde is dat de leden volkomen onafhankelijk zijn.’ Voor sommige afdelingen moet het team worden uitgebreid. Bij de afdeling Radio­ logie bijvoorbeeld spelen apparatuur en ICT een belangrijke rol. Hiervoor zijn medewerkers van de Instrumentele Dienst en Staf Info ingeschakeld. Hub Wollersheim, hoofd Bureau Kwaliteit, is de ambtelijk secretaris van het auditteam en voert de regie bij de audits die alle afdelingen krijgen. Vooraf heeft hij gesprekken met afdelingshoofden. ‘Daarvoor hebben we de hoofden al schriftelijk een twintigtal vragen voorgeschoteld’, legt Wollersheim uit. ‘We vragen bijvoorbeeld of ze een complicatieregistratie hebben. Zo ja, welke, wat de meest voorkomende complicaties zijn en wat er is gedaan aan preventie? Vóór de audit weten we ook al via enquêtes en onderzoek wat medewerkers van de afdeling en de samenwerking vinden, wat de bevindingen zijn van andere afdelingen en wat de ervaringen zijn van huisartsen. We vragen patiëntendossiers op die drie artsen

analyseren op inhoud en patiëntveiligheid.’ Het auditteam loopt ook mee met overdrachten en visites, neemt een kijkje op de verpleegafdeling, de poli en/of de OK.

Confronterend Met een complete bagage aan informatie houdt het auditteam interviews met het hoofd van de afdeling, met artsen, verpleegkundigen, laboranten en arts-assistenten: met medewerkers die samen een dwarsdoorsnede vormen van de afdeling. ‘Geïnterviewden moeten open en onbelemmerd kunnen spreken. Daarom rapporteren we hierover anoniem’, aldus Wollersheim. ‘We vragen medewerkers eerst drie sterke en drie zwakke punten te noemen.’ Gesprekken gaan niet alleen over het functioneren van de afdeling, maar ook over het functioneren als team en soms over het functioneren van personen. Wollersheim benadrukt wel dat de audits niet toereikend zijn om het individueel functioneren adequaat te toetsen. ‘Daarvoor is een landelijk instrument in ontwikkeling waarvoor het Radboud zich heeft aangemeld’, aldus Braat. Volgens Braat kunnen de audits confronterend zijn. ‘Neem bijvoorbeeld het invullen van het patiëntendossier. Je denkt dat je het goed doet, maar dan blijkt dat na zo’n audit niet waar te zijn. In een dossier ontbreken vaak de overwegingen die een arts heeft gemaakt voor zijn behandelplan. Voor jezelf lijkt alles logisch, maar voor een ander soms helemaal niet.’ ‘Een arts die de dienst overneemt en de overwegingen niet kent, verandert soms ten onrechte het medicatiebeleid’, vult Wollersheim aan. ‘Dat kan voor de patiënt verkeerd uitpakken.’ Is bij een aantal afdelingen het medicatiebeleid een zwak punt, bij de ander is dat juist sterk. Zo blijkt in het Radboud het geven van chemotherapie heel veilig. ‘Sommige afdelingen zijn voor andere een voorbeeld. We zeggen dan tegen afdelingen die minder goed scoren: ga daar eens kijken, daar loopt het hartstikke goed. Het auditteam geeft geen inhoudelijke adviezen, maar brengt afdelingen wel bij elkaar’, aldus Hoogerbrugge. Medicatiefouten bestaan vaak uit het niet stoppen van medicijnen of een onduidelijk geschreven naam van de patiënt. Wollersheim benadrukt dat landelijk gezien 30 procent van alle MIP-meldingen bestaat uit medicatie­ fouten. ‘Het is een van de tien topics waar de inspectie in 2008 zijn speren op gaat richten.’ Van een audit maakt de commissie een verslag dat het afdelingshoofd naleest op feitelijke onjuistheden. ‘Het gaat dan echt om feiten, aan het oordeel van de commissie kan een afdeling niet tornen’, benadrukt Hoogerbrugge. Vervolgens gaat het definitieve rapport naar de afdeling. ‘De commissie prioriteert de verbeterpunten’, aldus Braat. ‘En de afdeling zelf moet met een voorstel komen voor verbeteracties.’ Het auditteam rapporteert telkens aan de Raad van Bestuur. Audits zijn dus geen papieren tijgers. Na twaalf maanden moeten ze effect sorteren, want dan staat het auditteam weer voor de deur om te kijken wat er daadwerkelijk is verbeterd.  n

3

nieuwsladder Europese IVF-toppers in Nijmegen Huize Heyendael was deze week de ontmoetingsplaats van de top van de European Society of Human Reproduction (ESHRE). Twintig experts spraken elkaar over de ontwikkeling van Europese richtlijnen op het gebied van de voortplantingsgeneeskunde. De organisatoren willen Nijmegen hiermee op de kaart zetten. Door de unieke expertise kan het Radboud een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van visie over de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van Europese richtlijnen.

Tandheelkunde beste In de onlangs verschenen Keuzegids Hoger Onderwijs 2008 komt de opleiding Tandheelkunde van het UMC St Radboud, vergeleken met andere UMC’s, als beste naar voren. Wat betreft de studie Biomedische Wetenschappen geldt het Radboud als tweede beste. Voor de studie Geneeskunde staat Nijmegen op de derde plaats. De rangschikking is gebaseerd op oordelen van studenten.

Specialistenbrief Om de behandeling van het ziekenhuis optimaal voort te zetten in de thuissituatie moet de huisarts tijdig beschikken over de diagnose en de behandeling. De specialistenbrief aan de huisarts moet vanaf 15 januari opgesteld worden volgens de landelijke richtlijn. Dit advies van de Commissie Transmurale Samenwerking is overgenomen door de Raad van Bestuur. Met het landelijke format kan de specialistenbrief ook elektronisch verzonden worden via ‘Lifeline’. De landelijke richtlijn voor de specialistenbrief staat op KWINT.

3000ste niertransplantatie Op 22 november vond in het UMC St Radboud de drieduizendste niertransplantatie plaats. Het Radboud is een van de grootste centra waar niertransplantaties uitgevoerd worden. Het UMC St Radboud heeft als eerste in Nederland de mijlpaal van drieduizend transplantaties gehaald.

Z o r g ­k w a l i t e i t h u i s a r t s e n p o s t e n De afdeling Kwaliteit van Zorg van het UMC St Radboud en de Vereniging Huisartsenposten Nederland hebben onlangs een convenant ondertekend, dat als doel heeft om de kwaliteit van acute zorg een stevige basis te geven.

i n b e d r i jf

Foto: Nelleke Dinnissen

Sinterklaas

Schoen voor Raad van Bestuur De CAO UMC-onderhandelingen zijn nog gaande, maar verbeteringen voor de AIOS zijn nog niet toegezegd. ‘Er is een groot verschil in salaris tussen perifere en academische ziekenhuizen, terwijl AIOS hetzelfde werk verrichten en uit het opleidingsfonds voor iedere AIOS eenzelfde bedrag beschikbaar is, ongeacht de werkplek’, zegt Hilde Peters, internist in opleiding. ‘Dit is voor de AIOS onacceptabel. Wij hebben daarom de AIOS opgeroepen deel te nemen aan een ludieke actie, voorafgaande aan de laatst geplande onderhandelingsronde.’ Volgens de oud-Hollandse Sinterklaastraditie hebben we op dinsdag 27 november onze schoen gezet bij de Raad van Bestuur voor het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden van de AIOS in de UMC’s. Het bleek een succesvolle actie binnen alle UMC’s, van Groningen tot Maastricht.’ ND

In de Westerse wereld zijn placentasyndromen de meest voorkomende oorzaak van moedersterfte. Het gaat hier bijvoorbeeld om zwangerschapsvergiftiging, ernstige groeivertraging en het HELLP-syndroom. Bij HELLP is sprake van afbraak van rode bloedcellen, leverschade en tekort aan bloedplaatjes. ‘Een zwangere vrouw kan ’s ochtends nergens last van hebben, maar ’s avonds met ernstig verhoogde bloeddruk op de IC liggen’, vertelt gynaecoloog Marc Spaanderman. ‘Ook de situatie voor het kind kan levensbedreigend zijn. Om de klachten te verhelpen, moet de moederkoek eruit en de vrouw dus bevallen. Na 40 weken zwangerschap is dat niet zo’n groot risico. Maar tussen 26 en 30 weken is het risico op kindersterfte of het krijgen van een gehandicapt kind erg groot.’ Het HELLP-syndroom overkomt vrouwen bij een eerste zwangerschap. De kans op herhaling is groot. ‘Eén op de drie getroffen vrouwen krijgt het bij een volgende zwangerschap opnieuw’, aldus Spaanderman. ‘Goede nazorg is belangrijk. Op korte termijn kunnen vrouwen kampen met psychische en lichamelijke klachten en geheugenproblemen. Door angst op herhaling van de ziekte ziet ruim eenderde af van een volgende zwangerschap.’ Op lange termijn hebben vrouwen met het HELLP-syndroom een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Spaanderman: ‘Toch hoeft de levensverwachting van deze mensen niet minder te zijn dan van niet-patiënten. Het is wel verstandig geregeld de bloeddruk te laten meten, zonodig medicatie hiervoor te nemen, en urinetesten te laten doen. We willen in het Radboud voor deze patiënten een speciale poli inrichten.’ Op de voorlichtingsdag worden patiënten ingelicht over onderzoeken die hier lopen naar het HELLP-syndroom. Ook kunnen ze elkaar ontmoeten voor lotgenotencontact.  GM

Infectiepreventie

Singapore maakt kennis met infectiebeleid Radboud

Voorlichtingsdag

HELLP-syndroom houdt niet op na zwangerschap

Oogaandoening

Informatiedag macula­de­generatie trekt 300 bezoekers Zo’n driehonderd mensen bezochten onlangs de informatiedag op de universiteit over juveniele erfelijke macu­ ladegeneratie (JMD). Mensen met deze oogaandoening beschikken doorgaans nog maar over vijf procent van hun oorspronkelijke gezichtsvermogen. Er waren lezingen over medische ontwikkelingen in JMD. Ook vertelden ‘ervaren’ patiënten hoe zij met de ziekte omgaan. De dag werd georganiseerd door de afdeling Oogheelkunde van het UMC St Radboud en de MD-patiëntenvereniging. Omdat de ziekte zich meestal openbaart tussen het zevende en veertiende levensjaar, waren er veel kinderen met hun ouders aanwezig. In Nederland lijden zo’n drieduizend mensen aan erfelijke MD. ‘Bij MD is de gele vlek (macula) midden in het netvlies aangetast’, vertelt oogarts Carel Hoyng. ‘Hierdoor gaat het scherpe zien steeds meer achteruit. Het is alsof je naar een film kijkt, waarbij in het filmdoek een rond gat geknipt is. Daar rondom kan je wel zien, maar niet scherp. In tien jaar tijd neemt het zicht steeds meer af, tot je bijna niets meer ziet. De ziekte leidt vaak tot onbegrip. Aan MD-patiënten is niet te merken dat ze ernstig slechtziend zijn.’ Het UMC St Radboud behoort samen met Colombia University (New York) tot de belangrijkste plekken waar onderzoek wordt gedaan naar erfelijke MD. Momenteel loopt er in het Radboud onderzoek, waarbij kinderen in één oog een zwarte contactlens dragen. Hoyng: ‘Doordat dit oog niet blootgesteld wordt aan licht, verwachten we dat de achteruitgang van het zicht minder snel verloopt.’ Bewezen manieren hiervoor zijn onder meer: een zonnebril dragen, géén vitamine A slikken en het volgen van dieetadviezen. Het peperdure medicijn Lucentis kan alléén ouderdoms-MD vertragen. Juveniele maculadegeneratie is nooit te voorkomen. ‘Op het werk zijn aanpassingen nodig. Veel patiënten moeten brailleschrift leren’, aldus Hoyng. De ziekte hoeft succes echter niet in de weg te staan. Zo hield CDA-kamerlid én MD-patiënt Joop Atsma een voordracht over maatschappelijke kansen ondanks slechtziendheid. GM

Mededelingen

Zwangere vrouwen kunnen ‘plotseling’ het HELLP-syndroom krijgen. Bij dit syndroom raakt de bloedstolling ernstig verstoord en is er vaak ook een sterke stijging van de bloeddruk. Dit kan fatale gevolgen hebben voor moeder en kind. Op zaterdag 8 december is er van 12.3016.00 uur in het auditorium een voorlichtingsdag voor patiënten over HELLP en andere placentasyndromen.

Foto: Jan van Teeffelen

Het UMC St Radboud kreeg op 20 november bezoek van zes consulenten infectiepreventie van verschillende ziekenhuizen uit Singapore. De professionals werden rondgeleid door het Radboud en maakten daarbij kennis met het infectiebeleid. Hun visite was onderdeel van een tour langs diverse Europese ziekenhuizen. De Singaporese consulenten namen onder meer een kijkje op de afdeling Neonatologie bij de ECMO, de hartlongmachine voor pasgeborenen, op de isolatiekamers van de Kinder Intensive Care en in de ruimtes waar beenmergtransplantatie wordt gedaan. Op deze plekken speelt infectiepreventie en hygiëne een heel belangrijke rol. De dag begon met een lezing van prof.dr. Andreas Voss, hoogleraar Infectiepreventie, over het succesvolle MRSAbeleid in het UMC St Radboud, en in Nederland in het algemeen. ‘Nederland heeft samen met Scandinavië in Europa het laagste percentage MRSA’, aldus consulent infectiepreventie Leo Ummels, die het bezoek begeleidde in het Radboud. ‘In ieder Singaporees ziekenhuis zijn altijd wel acht patiënten besmet met de bacterie. Patiënten liggen daar dicht op elkaar, met zessen in één kamer, waardoor overdracht van infecties veel sneller plaatsvindt. Men is daar hoofdzakelijk gericht op handhygiëne. In het Radboud wordt infectiepreventie veel breder ingezet. Wij stellen richtlijnen hiervoor op en we adviseren bijvoorbeeld bij de nieuwbouw in het UMC.’ Tijdens de rondleiding door het Radboud maakte het Singaporese bezoek ook kennis met de nieuwe kle­ dingautomaten. ‘Dat vonden ze heel bijzonder’, aldus Ummels. ‘Een automaat voor kleding, zoiets hadden ze nog nooit gezien! Ze bleven maar foto’s maken.’ GM

4

Studieprijzen voor verslag wetenschappelijke stage Welke student schreef dit academisch jaar het beste verslag van zijn of haar onderzoeksstage? Ook dit jaar kent de commissie Studieprijzen van het UMC St Radboud hiervoor prijzen toe. Studenten van de drie medische studies kunnen meedingen naar een facultaire prijs en een aanmoedigingsprijs. Ook is er een prijs voor het beste studentverslag van het hele UMC. Om een student voor te dragen stuurt u vóór 22 februari het onderzoeksverslag in tweevoud naar de secretaris Commissie Studieprijzen, mw. C.J. Oomen, 162 OSZ. De verslagen worden beoordeeld op wetenschappelijke kwaliteit, originaliteit en eigen inbreng van de student. Beperkte openingstijden Servicepunt Het TNT Servicepunt in de hal van het UMC St Radboud heeft tot en met 31 december beperkte openingstijden. Het Servicepunt is dan maandag, dinsdag en donderdag open, van 10 tot 13 uur. Aanvraagformulieren MMB vernieuwd Het aanvraagformulier van de subspecialismen VirologieSerologie-Moleculaire Diagnostiek (0045B) binnen de Medische Microbiologie is vernieuwd. De formulieren kunnen met aanvraagbon per fax of per post besteld worden bij de printshop van het Radboud bestelnr. 1071201544). Ook de voorraad aanvraagformulieren van de Parasitologie zijn bij de printshop te bestellen nr. 08-2007-0110B. Kerstkaart Wilt u ook uw externe relaties een fraaie UMC-kerstkaart sturen? Vanaf half december ligt er weer een echte UMCkerstkaart in het centraal magazijn. De kaarten zijn tweetalig en worden in setjes van 25 aangeboden. U kunt ze bestellen via Matrix onder nummer 909116. Kerstpaketten Op 12 december worden alle kerstpaketten op de afdelingen afgeleverd.

pat i ë nt e nzo r g

r ad b od e 2 0 - 2 0 0 7

Patiënten houden medewerkers een spiegel voor

PIPnieuws Personeels Informatie Punt ma t/m do 11.30-14.00 en 15.00-17.00 uur vrij 11.30-14.00 uur, T (024) 361 91 66, route en interne post 536, [email protected] : medewerker ➔ pip on line

Actueel Wilt u in 2008 overstappen van spaarloon naar de levensloopregeling of omgekeerd, denk er dan aan om u op tijd af te melden voor de regeling waarmee u wilt stoppen. Per kalenderjaar kan er maar aan een van beide regelingen worden deelgenomen.

Aangepaste openingstijden PIP Rond de feestdagen heeft het PIP aangepaste openingstijden. : medewerker ➔ PIP online ➔ actueel

Salaris De uitbetaling van het salaris is 21 december

Vacatures Elke donderdag staan de nieuwe vacatures op internet en op het presentatiebord bij PIP. Foto: Jan van Teeffelen

Artsen, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, maatschappelijk werkers… Ze zetten zich allemaal in voor de patiënt. Maar hoe ervaart hij die zorg? Sinds kort werkt het Radboud met een nieuwe meetmethode: de spiegelbijeenkomsten. In een sessie van circa anderhalf uur vraagt een onafhankelijke gespreksleider in een kringgesprek met patiënten hoe zij de dienstverlening hebben ervaren. Medewerkers zitten er als toehoorders bij. Ze mogen niks zeggen.

J ann i e M e u s s e n

‘Als je ouders hoort vertellen hoe ze op dat telefoontje van het Radboud zaten te wachten. En hoe teleurgesteld ze waren dat er niet werd gebeld, terwijl dat wél was afgesproken. Ik weet zeker dat de toehorende medewerkers voortaan áltijd bellen’, zegt Marja Jillissen, kwaliteitsfunctionaris Cluster Universitair Kinder Ziekenhuis (CUKZ). ‘Dat is de kracht van die spiegelbijeenkomsten. Het is veel indringender dan droge cijfers van een enquête.’ Voor de spiegelbijeenkomsten wordt een groep patiënten uitgenodigd, om onder begeleiding van een onafhankelijke gespreksleider ervaringen over de dienstverlening te delen. Toehorende medewerkers zitten letterlijk en figuurlijk op de tweede rang, ze mogen alleen luisteren. In het AMC in Amsterdam werken ze al lang met deze methode. ‘Daar is het zelfs regel dat álle medewerkers er één keer per jaar een bijwonen’, zegt Ellen Schrijvers, stafmedewerker Bureau Kwaliteit. Dat klinkt haar als toekomstmuziek in de oren. ‘Want het is een mooi middel om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Het is goed voor de bewustwording. Medewerkers krijgen een spiegel voorgehouden: zo zien wij er dus uit! Je krijgt oog voor de blinde vlekken.’

Heel andere informatie Vorige maand vonden in het Radboud op proef de eerste spiegelbijeenkomsten plaats op initiatief van het CUKZ; één voor ouders van kinderen met groeihormoonstoornissen en de ander voor ouders van kinderen die ademen via een buisje in de luchtpijp (tracheacanule). Beide groepen ouders kennen het ziekenhuis van binnen en buiten en hebben te maken met diverse afdelingen en zorgverleners. ‘In het AMC is de groep van toehoorders soms wel drie keer zo groot als het aantal patiënten’, vertelt Schrijvers. Naast diverse disciplines uit het Radboud, waren er ook bij de zorg betrokken artsen uit regionale ziekenhuizen uitgenodigd. ‘Die toehoorders hinderden ons helemaal niet. Juist goed dat ze erbij zitten, want van onze verhalen kunnen ze veel opsteken’, vindt Inge van der Stel, moeder van Jasmijn. ‘Het is wel goed dat ze achter je zitten, dat je ze niet ziet.’ Jillissen en Schrijvers fungeerden als gespreksleider. Jillissen: ‘We hebben daarvoor een tweedaagse cursus gevolgd bij het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO. Maar het is best lastig. Je kunt je eigenlijk niet voorbereiden, want gedachten en ervaringen moeten spontaan uit de groep komen. Je moet daarin zo min mogelijk sturen.’ De openingsvraag luidt steevast: Wie wil een ervaring

delen in positieve of negatieve zin? Schrijvers: ‘Bij beide groepen was het opvallend, dat ze eerst met de positieve verhalen komen. Maar gaandeweg kwamen de verbeterpunten. Over de hiaten in de onderlinge afstemming bijvoorbeeld. Hoe vervelend ze het vinden, dat ze bij verschillende afdelingen in de keten telkens opnieuw hun verhaal moeten doen.’ ‘Je merkt ook hoe kwetsbaar de patiënt-artsrelatie is’, zegt KNO-arts Henri Marres. ‘In de waan van de dag realiseren we ons soms te weinig hoe onze woorden bij patiënten overkomen. Een haastige opmerking kan heel anders worden opgevat.’ Tijdens de bijeenkomst zat hij soms op het puntje van zijn stoel om te reageren. ‘Maar het is heel goed dat dat niet mag. Het blijft zo écht het verhaal van de patiënten zelf, in dit geval de ouders. Je krijgt heel andere informatie dan in de spreekkamer of aan het patiëntenbed. Het verraste mij bijvoorbeeld enorm dat ouders in de huidige fase van reorganisatie in de kinderkliniek minder vertrouwen hebben in de zorg.’ Jillissen: ‘Ik vond het indrukwekkend hoe open en eerlijk ouders zijn. Je realiseert je ook dat wij slechts een kleine schakel in het geheel zijn. Ouders hebben de zorg dag en nacht. Je hoort wat voor problemen ze met de thuiszorg hebben, hoeveel dat per regio kan verschillen en hoe zorgverzekeraars de dienst uitmaken. Ik ben ervan geschrokken dat ouders soms dagen aan de telefoon hangen met verzekeraars en apotheek om het dure groeihormoon in huis te krijgen. En dat ze daarover soms elke maand opnieuw de strijd moeten aangaan.’

Vacaturetip Voor een organisatietalent 08255 Management assistent Servicebedrijf i.o. : werken bij het UMC ➔ vacatures

F LE X Bent u op zoek naar een afwisselende functie met inzet op diverse afdelingen? Dan biedt de allroundfunctie via FLEX, intern uitzendbureau van het UMC St Radboud, mogelijkheden voor u. Inzet op oproepbasis onder andere in de spoelkeuken, catering en centrale patiëntenkeuken. Meer informatie over FLEX kunt u vinden op onze site. Voor meer uitleg over uw inzet als allroundmedewerker kunt u ons bellen of mailen. T (024) 361 03 03, flexmail@ po.umcn.nl, route 534, interne post 536, ma t/m vrij 09.00-16.30 uur : www.umcn.nl ➔ werken bij het UMC ➔ tijdelijk werk

Vrijwilligers Lijkt het u leuk om 1 dagdeel per week gastvrouw of gastheer te zijn, of eens per maand op zondag bij de kerkdienst actief te zijn? Of liever een ander onderdeel van het vrijwilligerswerk? Wij kunnen regelmatig nieuwe vrijwilligers plaatsen en we zijn blij met uw aanmelding. Voor meer informatie kunt u terecht bij Coördinator vrijwilligerswerk, Joke Hoop. T (024) 361 53 28, [email protected]. : werken bij het UMC ➔ vrijwilligerswerk

Hoe verder Van de bijeenkomsten is een uitgebreid verslag gemaakt. ‘Daar gaan we verbeterpunten uitlichten en ermee op afdelingen aan de slag’, vertelt kinderarts Kees Noordam. ‘Maar ik denk dat medewerkers alleen al door het bijwonen van zo’n bijeenkomst bewuster in hun werk staan.’ Toehoorders hebben ook een enquête ingevuld en geven daarin aan dat het een grote meerwaarde heeft. Binnenkort vindt er een derde bijeenkomst plaats voor volwassen patiënten met een gynaecologische oncologische aandoening. Schrijvers: ‘Er zijn nu vier gespreksleiders getraind. Wie belangstelling heeft voor de spiegelbijeenkomsten kan contact met mij opnemen (telefoon 17260). Je kunt de methode voor diverse doeleinden toepassen, en bijvoorbeeld ook patiënten van een verpleegafdeling uitnodigen. Of er meer toehoorders van buiten het Radboud bij betrekken, bijvoorbeeld afgevaardigden van thuiszorg, zorgverzekeraars of patiëntenverenigingen. Ik ben ervan overtuigd: we worden er allemaal beter van.’ n

5

Cursussen en trainingen Het UMC St Radboud heeft een breed pakket aan cursussen en trainingen. Een compleet overzicht vindt u op intranet. Cursus Gevaarlijke stoffen Registratie Opsporings-Systeem (GROS) In 2008 is een aantal keer de basiscursus GROS gepland, bedoeld voor medewerkers die gebruik maken van de bestaande applicaties van GROS of met GROS willen starten. Voor meer informatie kunt u terecht bij Pieternel van Heijst, T (024) 361 06 45, [email protected]. : medewerker ➔ leren bij het UMC ➔ opleidingsaanbod ➔ functiegericht

PIPnieuws valt onder verantwoordelijkheid van Staf P&O

acht e r g r ond

‘Zieke kinderen zijn helden en ve Kian (4 jaar):

‘Ik heb 3 2 zieke e Veel extra faciliteiten in het gebouw Vrouw & Kind zijn mogelijk gemaakt door een stichting die fondsen wierf tijdens de bouw. Die organisatie heeft een structureel vervolg gekregen in de Stichting Vrienden van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud met als coördinator Cassandra Oude Grotebevelsborg. ‘Iedereen die een plan heeft om het verblijf voor patiëntjes hier aange­namer te maken, moet dat vooral bij mij indienen.’

Kian is een kanjer vol energi dat Kian leed aan een chr gedwongen tot een heel st 2 maanden was kreeg hij de en mag hij eindelijk die ove toe en Kian lacht het leven t

Ma r l i e s M i e l e k a m p

De wereld veranderen, dat was wat Cassandra Oude Grotebevelsborg zo’n 20 jaar geleden wilde na haar studie communicatiewetenschappen. Niet zo vreemd dat ze als PR-medewerker terechtkwam bij Stichting Gered Gereedschap, een landelijke organisatie die gereedschap inzamelt, opknapt en op aanvraag verstuurt naar ontwikkelingsprojecten. ‘Gered Gereedschap is kleinschalig en simpel, maar heeft ontzettend veel effect’, vertelt ze. ‘Daar ontdekte ik tijdens mijn reizen naar projecten hoe jongeren met dat gereedschap hun dromen kunnen realiseren. En hoeveel meer mazzel het ene kind heeft als het andere.’

Toen Oude Grotebevelsborg de advertentie zag waarin een coördinator fondsenwerving werd gevraagd voor de Stichting Vrienden van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud, zag ze daar weer die tegenstelling in ‘mazzel’ tussen kinderen. ‘Kinderen die ziek worden hebben daar niet om gevraagd, het voelt voor mij zo onrechtvaardig. Ook daar wilde ik op kleine schaal iets voor doen. Daarom heb ik meteen gesolliciteerd en heb nu de leukste baan in het hele ziekenhuis!’

Zes helden De stichting waar Oude Grotebevelsborg nu coördinator

‘Kinderen die hier langer verblijven krijgen een laptop met webcam om contacten te onderhouden.’

6

Foto: Flip Franssen

van is, is een structureel vervolg op de Stichting Fondsenwerving Nieuwbouw AKN (Academisch Kinderziekenhuis Nijmegen) die in het gebouw Vrouw & Kind al heel wat extra dingen voor elkaar kreeg. Zoals het theater, de snoezelkamer en Babywatch: webcams waarmee ouders thuis hun kind in de couveuse kunnen zien. Een bijzonder project dat door de vorige stichting werd

‘Een gezond kind heeft duizenden wensen, een ziek kind maar één…’

ingezet is ‘L@ptoppie’. ‘Kinderen die hier langer verblijven en er de leeftijd voor hebben, krijgen van ons een laptop met webcam waarmee ze contacten kunnen onderhouden met hun ouders, hun klasgenootjes en vriendjes’, legt de coördinator uit. ‘Kinderen van nu kunnen daar van alles mee, want een zevenjarige kan tegenwoordig al MSN-en. Daarnaast staat op de laptop fantastische programmatuur met verantwoorde informatie en films waardoor ze er ook mee kunnen spelen en leren.’ De 45 laptops zijn gefinancierd met geld van de vorige stichting, maar na gebruik moet zo’n apparaat helemaal nagekeken worden, alleen al voor het onderhoud van allerlei extra voorzieningen is dus een constante stroom van geld nodig. En natuurlijk zijn er nog veel meer wen-



r ad b od e 2 0 - 2 0 0 7

erdienen wat extra’s’

3 nieren, en 1 van mama’.

komt, terwijl een ander dat niet wil, maar veel baat heeft bij mamma die zijn hand vasthoudt. Door dat in het pijnpaspoort op te schrijven krijgt een kind meer macht en daardoor controle over de pijn. Achter in het paspoort zitten mooie kaarten met daarop afleidende teksten, zoals ‘haal even diep adem’. Ook kunnen ze stickertjes sparen voor elk pijnlijk onderzoek dat moet gebeuren.’ Het pijnpaspoort was een wens van de medewerkers van de pedagogische dienst en Oude Grotebevelsborg benadrukt dat ‘iedereen in de kliniek Vrouw & Kind die een plan heeft om het verblijf voor patiëntjes hier aangenamer te maken of hun behandeling te verbeteren, dat vooral bij mij moet indienen’.

Concerten en CD

ie en een flinke dosis enthousiasme. Bij de geboorte bleek ronische nierinsufficiente. Hij heeft gedialyseerd en was treng dieet met de nodige medicatie. Toen kian 4 jaar en e nier van zijn moeder. Nu heeft hij weer energie voor tien erheerlijke boterham met kaas eten. Het leven lacht Kian toe.

sen. Om die te bekostigen heeft Oude Grotebevelsborg al heel wat dingen bedacht het afgelopen half jaar. Zo gaat een actie van start met zes ‘helden’. ‘In de campagne voor de opening van de kliniek Vrouw & Kind werden foto’s gebruikt van gezonde kinderen. Eigenlijk vind ik dat een beetje vreemd: het gaat toch om zieke kinderen hier? Daarom hebben we nu portretten laten maken van zes patiëntjes uit onze kliniek, onze helden, want dat zijn kinderen die een ernstige ziekte hebben vaak. Onze slogan is niet voor niets ‘een gezond kind heeft duizenden wensen, een ziek kind maar één...’. En om die ene wens te realiseren, moeten ze heel wat vervelende onderzoeken en behandelingen ondergaan. Ze móeten dus wel heldhaftig zijn en verdienen daarvoor iets extra’s.’

Iemand die volop ideeën heeft, is hoogleraar kindergeneeskunde Roland de Groot. Van hem komt onder andere het plan om rond kerst lunchconcerten te organiseren om zo Stichting Vrienden van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud meer bekendheid te geven. Het programma gaat van klassiek tot pop (zie kader). Op 13 december treedt de Junior Chamber International (JCI) op, een serviceclub uit Arnhem. Bijzonder is dat naast het optreden de JCI ook een CD heeft gemaakt waarvan de opbrengst voor het kinderziekenhuis St Radboud is. De coördinator heeft nog veel meer plannen. ‘Vanaf maart volgend jaar beginnen we een free-publicity campagne met onze helden om zo buiten het ziekenhuis meer mensen te bereiken. Ook gaan we met deze actie bedrijven benaderen.’ Een grote rol voor dat bedrijfsleven ziet Oude Grotebevelsborg weggelegd bij de organisatie van een ‘kinderdag’. ‘Het plan is om in de week voor de grote vakantie een dag te organiseren waarop kinderen van alles kunnen ondernemen. We denken bijvoorbeeld aan een training bij NEC, een theatervoorstelling maken en zo kun je nog veel meer bedenken. Kinderen kunnen via school dan een knipkaart kopen en in die laatste week, waar ze toch weinig meer doen, een superdag hebben. Dat alles onder het motto: gezonde kinderen helpen zieke kinderen.

Dankbare ouders Maar niet alleen organisaties zorgen voor geld voor de stichting, vaak komen dankbare ouders zelf naar Oude Grotebevelsborg met een voorstel om iets te doen voor het kinderziekenhuis. ‘Onlangs nog kwamen ouders van wie het kind veel had gehad aan de school in het ziekenhuis bij mij. Zij wilden graag iets doen voor de educatieve voorziening en afgelopen zaterdag hebben ze een spinning-marathon georganiseerd. In een tennishal stonden honderden hometrainers die mensen voor vijf uur

konden huren. Eerst hielden twee spinningleraren een goede warming-up en daarna zorgden vijf presentatoren voor steeds een uur muziek met een praatje. Een andere ouder van een ziek kind had dagenlang cakejes gebakken en verkocht die daar. En weer een ander verkocht er rozen. Ik hoorde dat ze die dag 4000 euro hebben opgehaald.’ ‘En net mailde de moeder van Lotte die op de kerstkaart staat, hoe leuk ze het vond dat haar powermeid nu zo’n schitterend ‘model’ is. Naar aanleiding daarvan had ze besloten naast een dagboek over Lottes ziekte en de tegenslagen die daarbij horen, ook een boekje te maken over de positieve dingen die Lotte overkomen. Kijk, dáár doen we het voor.’ Ook vriend worden van de Stichting Vrienden van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud? Kijk op www. mijnliefstewens.nl De CD van de JCI à e 10,- per stuk, is te koop bij het voorlichtingscentrum in de centrale hal n

Kerstkaart voor pijnpaspoort De portretten van de kinderen zijn gemaakt door Henk van Kooten, een voormalige verpleegkundige, nu fotograaf. Hij deed dat voor niets. De eerste actie met een van de portretten is een kerstkaart die binnenkort verzonden wordt. Ook de vormgeving van die kaart is gratis gedaan door de ouders van een patiëntje die grafisch vormgevingsbureau ‘De Stijlkamer runnen’, vertelt Oude Grotebevelsborg. ‘Op die kaart staat Lotte, een vijfjarig meisje die maar één hartkamer heeft – een half hartje, noemt ze het zelf - en onlangs voor de derde keer onder het mes moest. Een echte powermeid! De kaart wordt verstuurd naar alle ouders en verzorgers die in 2007 de kinderpoli bezochten en mensen die eerder meededen aan acties voor het nieuwe kinderziekenhuis. Ze worden daarin opgeroepen donateur te worden van Stichting Vrienden van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud.’ De opbrengst van deze actie gaat naar de realisatie van het ‘pijnpaspoort’: een klein, mooi ontworpen boekje waarin kinderen hun wensen en rituelen ten aanzien van onderzoek en behandeling kunnen opschrijven. Oude Grotebevelsborg: ‘Kinderen weten heel goed hoe ze het makkelijkst zo’n pijnlijke behandeling ondergaan, zo zal het ene kind precies willen weten wanneer het prikje

Cassandra Oude Grotebevelsborg

Foto: Flip Franssen

7

Knapheidepad 7 te Groesbeek

Speciale behandeling

Grand Buffet

Gelegen op een rustige locatie in een mooie straat, op enkele autominuten van de gezellige dorpskern van Groesbeek, is dit prachtige vrijstaand woonhuis op een ruim bemeten perceel gelegen.

Zeer aantrekkelijke courtagekortingen voor alle leden van de Personeelsvereniging

Zaterdag en zondag 27,50 euro pp

*Aanbieding*

Maandag t/m vrijdag 22,50 euro pp

Indeling: ruime woonkamer met aansluitend de woonkeuken, kantoor-/hobbyruimte op de begane grond, 4 slaapkamers op de 1e verdieping en een garage met vliering. Voorts heeft de woning een verwarmd buitenzwembad en een ruime berging en aangebouwde serre, o.a. voorzien van een jacuzzi, sauna, stoomcabine en massagedouche. De woning is goed onderhouden en netjes afgewerkt. Deze verrassende woning moet u beslist gezien hebben, een unieke kans om op een prachtige locatie te wonen! Bouwjaar origineel 1937, echter in de loop der jaren verschillende malen uitgebreid, verbouwd en gemoderniseerd. Perceel 605 m2, woonoppervlakte circa 220 m2, inhoud circa 785 m3.

Oranjesingel 21 • 6511 NM Nijmegen T (024) 360 69 00 E [email protected] I www.beaufortmakelaars.nl

Vraagprijs € 499.000,-

Ùw huis onze Hoofdzaak

Voor meer informatie: Hendriks Makelaardij te Nijmegen 024-3818250

Een 5- gangenbuffet, smaakvol van opbouw, waar fijnproevers van zowel vis- als vleesgerechten optimaal aan hun trekken komen.

Nergens beter, nergens completer

Rijksweg 95 Mook 024-6962125 www.de-schans.nl

✁

Uitsluitend op reservering.

,PSUJOHTCPO
t

,PSUJOHTCPO
t
,PSUJOHTCPO
t
,PSUJOHTCPO
t
,PSUJO Exclusief voor personeel van het UMC St Radboud: Bij minimaal 10 personen,

3,00 euro korting per persoon.

www.WLOLoopbaanadvies.nl - bewust richting geven aan je loopbaan Loopbaanadvies, Outplacement, Coaching en Reïntegratie. Bel voor meer informatie of een kennismakingsgesprek Wenneke Ong of Susan van Dijk, loopbaanprofessionals 06-50600570 of 026–8450786.

Voor al uw touringcarvervoer!

Lid Noloc / Register Consultant CMI -

Groepsvervoer Dagtochten Meerdaagse reizen Zakelijk vervoer

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

Voor de persoonlijke aanpak FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Munckhof Reizen Nijmegen Hogelandseweg 7, Nijmegen Tel. 024 377 24 27 [email protected] www.munckhofreizen.nl

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

Zaterdag 15 december

Open dag op locatie van 11.00 tot 13.00 uur

Ubbergseveldweg 101-103 te Nijmegen

42 LUXE APPARTEMENTEN OP TOPLOCATIE

W W W. P O RTA RO M A N U M . N L

Porta Romanum wordt gerealiseerd in Nijmegen-Oost aan de Ubbergseveldweg nabij het Kopse Plateau. Dit gebied kenmerkt zich door haar rustige en groene karakter en ligt dicht bij de vele voorzieningen die de stad u biedt.

Het nieuwbouwproject omvat 42 luxe appartementen met een grote diversiteit aan indelingen en oppervlakten. Het plan kenmerkt zich door een hoog afwerkingsniveau met oog voor details. Onderdeel van het gebouw is het atrium; een ruim, overdekt en licht binnenplein. Dit atrium is alleen voor bewoners toegankelijk. Rondom het appartementengebouw komt een onder architectuur aangelegde tuin met visualisaties van de Romeinse historie.

Verkoopprijzen vanaf � 288.000,- tot � 745.000,- v.o.n. Verkoop & Informatie

Oranjesingel 58 • 6511 NX Nijmegen

St. Canisiussingel 22, 6511 TJ Nijmegen

Telefoon: 024 - 382 00 00

Telefoon: 024 - 365 10 10

Ontwikkeling & Realisatie

De appartementen bieden u: • een woonoppervlak van ca. 80 m2 tot ca. 210 m2; • drie, vier of zelfs vijf kamers; • een ruim terras, balkon of loggia; • een badkamer met Villeroy & Boch sanitair; • een luxe SieMatic keuken met inbouwapparatuur; • vloerverwarming in woonkamer, keuken en badkamer; 8

• diverse appartementen voorzien van een tweede gastenbadkamer; • één of twee eigen parkeerplaats(en) in de ondergrondse stallingsgarage; • eigen bergruimte in de stallingsgarage én in het appartement; • een videofooninstallatie; • een lift die ervoor zorgt dat u uw appartement comfortabel bereikt.

ond e r zo e k

r ad b od e 2 0 - 2 0 0 7

Tien jaar dendritische cel-vaccinatie bij kanker

prijzen en benoemingen Promoties, oraties, afscheidsredes*

Foto’s: Flip Franssen

Op 6 november 1997 kreeg in Nijmegen voor het eerst een patiënt met een kwaadaardige tumor van de huid (melanoom) een zogeheten dendritische cel-vaccin ingespoten. Tien jaar later zijn er ruim tweehonderd patiënten behandeld. De kennis over deze vooralsnog experimentele therapie is in die tijd sterk gegroeid en het succes van de behandeling neemt toe.

Ma r t e n D oop e r

De start van de Nijmeegse dendritische cel-vaccinatie bij kanker ligt eigenlijk in 1994. Toen ruilde bioloog/immunoloog prof.dr. Carl Figdor op verzoek van hematoloog prof.dr. Theo de Witte en wijlen oncoloog prof.dr. Pieter de Mulder samen met twaalf collega’s het Nederland Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek in voor het UMC St Radboud. Om hier zijn ideeën over het inzetten van het afweersysteem tegen kanker verder te ontwikkelen en in de (klinische) praktijk te brengen. Figdor, tegenwoordig directeur van het NCMLS, had in Amsterdam ontdekt dat bepaalde cellen van het afweersysteem, de dendritische cellen, een cruciale rol spelen bij het herkennen van lichaamsvreemde structuren en bij het inzetten van de aanval op deze lichaamsvreemde structuren. Figdor: ‘De dendritische cellen zijn als het ware de “generaals” van het afweersysteem. Zij herkennen de vijand en schatten vervolgens de ernst van de situatie in. Indien nodig geven zij hun “soldaten”, de T-cellen, opdracht de aanval te openen op de vijand. Bij mensen met kanker faalt dit mechanisme om de een of andere reden. Het idee was om de dendritische cellen van patiënten zodanig te ondersteunen dat zij de tumorcellen wel herkennen en opdracht zouden geven de aanval op de tumorcellen in te zetten.’

Tumorvaccinatie Drie jaar later was het zover. In nauwe samenwerking met onder andere de afdelingen Hematologie en Medische Oncologie had het Tumor Immunologisch Laboratorium van Figdor voldoende basiskennis ontwikkeld om de tumorvaccinatie daadwerkelijk in patiënten te gaan testen. Daarbij werd gekozen voor patiënten met een vergevorderd stadium van melanoom. ‘Een keuze die onder andere voortkomt uit het feit dat er voor deze soort kanker geen goede behandeling bestaat. Ook waren er aanwijzingen dat melanomen bij uitstek gevoelig zouden zijn voor manipulatie van het afweersysteem.’, licht medisch oncoloog prof.dr. Kees Punt toe. Tien jaar en ruim tweehonderd patiënten later is de dendritische cel-vaccinatie bij kanker nog steeds een experimentele behandeling die bovendien bij nog maar een minderheid van de patiënten echt werkt. Desondanks zijn er in die tijd voldoende positieve resultaten geboekt om de ingeslagen weg te blijven vervolgen, vertelt immunoloog dr. Jolanda de Vries. ‘De therapie bestaat uit het

isoleren van bepaalde witte bloedcellen, monocyten, uit de patiënt. Hieruit kunnen we in het laboratorium voldoende dendritische cellen kweken. Deze brengen we vervolgens in contact met een kenmerkend eiwit uit de tumorcellen. Aldus geactiveerd worden de dendritische cellen bij de patiënt ingespoten, waarna zij de T-cellen moeten aansporen tot een aanval op de tumorcellen in het lichaam van de patiënt. De afgelopen jaren zijn we er achter gekomen in welk stadium de dendritische cellen het beste geactiveerd en ingespoten kunnen worden. Ook hebben we in samenwerking met de afdelingen Radio­ logie, Nucleaire Geneeskunde en Dermatologie methoden ontwikkeld om na te gaan of de cellen op de juiste plaats, dat wil zeggen in de lymfklieren, terechtkomen en of er daadwerkelijk een afweerreactie ontstaat. Die technieken stellen ons steeds beter in staat na te gaan of en waarom de vaccinatie werkt of niet werkt bij een patiënt.’

Verbeteren ‘We zijn er na tien jaar nog lang niet, maar we zien steeds beter op welke punten de techniek verbeterd kan worden’, vervolgt Figor. Hij schudt zo een paar van die punten uit zijn mouw. ‘Het presenteren van het tumor­ eiwit door de dendritische cellen aan de T-cellen zou beter kunnen door het eiwit in de dendritische cel zelf te laten aanmaken. Dat gaan we testen door het RNA voor het tumoreiwit in de dendritische cel te brengen. We kunnen ook proberen de activering van dendritische cellen in het lichaam zelf te verbeteren. Bijvoorbeeld door stukjes tumor kapot te vriezen zodat de eiwitten vrij komen en opgepikt kunnen worden door de dendritische cellen. Of de sterkte van de afweerreactie door afweercellen die nu de reactie dempen, zogeheten regulatoire T-cellen, een beetje af te remmen in hun activiteit. Dat zal echter een secuur werkje worden, immers teveel demping van deze cellen leidt mogelijk tot een autoimmuunreactie. Mijn ideaal, tenslotte, is het ontwerpen van “slimme moleculen”. Moleculen die een stukje tumoreiwit dragen en die na inspuiten zelf de dendritische cellen in het lichaam opzoeken en deze aansluitend zodanig activeren dat ze de T-cellen opdracht geven een aanval tegen de tumor­cellen te starten.’

Geld De kas om deze technische verbeteringen de komenden jaren te realiseren is goed gevuld. Het onderzoek naar de dendritische cel-vaccinatie is de afgelopen jaren bekroond met diverse subsidies. Figdor zelf ontving vorig jaar de Spinozapremie voor zijn werk. ‘Het experimenteel toepassen van de techniek bij patiënten is echter een ander verhaal’, stelt De Witte. ‘Dat valt onder de noemer “translationeel onderzoek” en daar krijg je moeilijk geld voor.’ Terwijl een enkele vaccinbereiding al ruim 14.000 euro kost, rekent hij voor. ‘Gelukkig schieten particuliere initiatieven als het Nijmeegs Offensief Tegen Kanker (NOTK) en de Vrienden van het TIL ons hierbij nu te hulp.’  n

9

• Promotie mw. drs. M.B. van Iersel, vrijdag 7 december om 10.30 uur. Titel: The interplay between gait and cognition in elderly people • Oratie prof.dr. C.J.J. Tack, bijzonder hoogleraar Interne Geneeskunde in het bijzonder de Diabetologie vanwege de Diabetesvereniging Nederland, vrijdag 7 december om 15.45 uur. Titel: Deining en Diepgang. Bewegingen in de Diabetologie • Promotie drs. R.D. Kok, maandag 10 december om 15.30 uur. Titel: Proton Magnetic Resonance Spectroscopy of Human Fetal Brain • Promotie mw. drs. M.G.H. Laurant, dinsdag 11 december om 15.30 uur. Titel: Changes in skill mix: The impact of adding nurses to the primary care team • Promotie drs. A.P. Schouten van der Velden, woensdag 12 december om 13.30 uur. Titel: Surgical, epidemiological, and radiological aspects in the diagnosis and treatment of ductal carcinoma in situ of the breast • Promotie mw. drs. E.M.G. Jacobs, woensdag 12 december om 15.30 uur. Titel: On the early management of hereditary hemochromatosis • Promotie mw. drs. M.F. Roelofs, donderdag 13 december om 13.30 uur. Titel: Toll-like receptors in rheumatoid arthritis; Innate immune sensing of danger signals • Promotie mw. drs. A.A.E.M. van Alfen-van der Velden, donderdag 13 december om 15.30 uur. Titel: Changes in cerebral oxygenation and hemodynamics during clinical interventions in newborn infants • Promotie drs. P.J. Blijham, vrijdag 14 december om 13.30 uur. Titel: Determinants and clinical application of muscle fibre conduction velocity • Oratie prof.dr. J.A.M. Kremer, hoogleraar Voortplantingsgeneeskunde, vrijdag 14 december om 15.45 uur. Titel rede: Patient-power in vruchtbare netwerken • Promotie mw. ing. F. Streijger, maandag 17 december om 10.30 uur. Titel: The biological role of the brain specific creatine kinase energy system in mice. A behavioral approach • Promotie T. Shimazui, maandag 17 december om 13.30 uur. Titel: Expression and significance of cadherin-catenin • Promotie K.A. Clark, maandag 17 december om 15.30 uur. Titel: TRPM7: A novel regulator of the actomyosin cytoskeleton • Promotie mw. ing. P.A. Kreijveld, woensdag 19 december om 10.30 uur. Titel: Regulation of alloreactivity – identification of biomarkers and modulation by immunosuppressive drugs • Promotie mw. drs. M.J. van der Lee, woensdag 19 december om 13.30 uur. Titel: Clinical pharmacology of ritonavir-boosted antiretroviral regimens in HIV-treatment • Promotie S. Mickenautsch, woensdag 19 december om 15.30 uur. Titel: The impact of the ART approach on the treatment pattern in a public oral health service in South Africa • Promotie mw. drs. C.F.J.M. Peeters, vrijdag 21 december om 13.30 uur. Titel: Liver metastases of colorectal cancer. The impact of the primary tumour on growth of metastases * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2 Voor een volledig overzicht en korte inhoud van alle promoties, oraties en afscheidsredes, zie www. umcn.nl, ingang ‘scientist’, doorklikken op ‘science agenda’

radbode 20 - 2007

mensen

Trix Ter windt Onlangs hebben we als verpleegafdelingen Heelkunde stilgestaan bij het 12-jarig jubileum van seniorverpleegkundige Trix Terwindt. Trix werkt al jaren op bijzondere wijze aan deskundigheidsbevordering en verbetering van de kwaliteit van zorg binnen onze afdeling, met name binnen de abdominale chirurgie.

Vanwege ruimtegebrek een verkorte versie. De uitgebreide versie Mensen is te vinden op intranetbij Radbode.

D r. A . V e r h o f s t a d Op 22 november jl. vond een symposium plaats ter gelegenheid van het afscheid van Dr. A. Verhofstad. Verschillende sprekers gaven fraaie uitzichten aan­gaande onderwijs, ontwikkelingsstoornissen en microscopie, onderwerpen die Albert Verhofstad na aan het hart liggen. Albert Verhofstad is meer dan 40 jaar aan het UMC St Radboud (KUN) verbonden geweest.

Elena Levtchenko Met ingang van 1 december gaat Elena Levtchenko haar carrière als kinderarts-nefroloog voortzetten aan het Universitair Ziekenhuis te Leuven. In 1998 kwam Elena als fellow-kindernefrologie bij onze afdeling. Naast haar specialisatie tot kinderarts en vervolgens kindernefroloog, richtte ze haar wetenschappelijke interesse op de pathogenese van het ziektebeeld Cystinose.

Eline Pasma-Vos Op 17 november was Eline Pasma 25 jaar in dienst van de afdeling Inkoop. Als medewerker operationele inkoop heeft Eline vele aanvraagbonnen omgezet tot inkooporder. De laatste jaren is Eline oproepkracht en werd ingezet om dreigende achterstanden in de verwerking te voorkomen. Ook bij de recente implementatie van Oracle (Matrix) heeft ze onze afdeling nog uit de brand geholpen.

Gertie Festen-Lelivelt Per 1 december maakt Gertie Festen gebruik van de FPU-regeling. Officieel is Gertie op 1 september 1986 in vaste dienst begonnen op de afdeling Inkoop. Voor die tijd was Gertie via allerlei constructies ook al werkzaam in de Radboud als medewerker operationele inkoop. Met een gezonde kritische blik heeft Gertie haar klanten geholpen in het beschikbaar krijgen van de door hen gewenste goederen. Met name klanten uit het medisch proces werden door haar bediend.

Kleine boodschap

Vanwege ruimtegebrek de kleine boodschap alleen op intranet.

Theo de Boo Eind dit jaar verlaat Theo de Boo het UMC St Radboud. Hij heeft dan 33 jaar lang statistische ondersteuning verleend aan medisch onderzoekers, zowel binnen het UMC als daarbuiten, voor de farmaceutische industrie. Hoewel Theo zich bezig heeft gehouden met zeer diverse onderwerpen op allerlei gebieden van de biostatistiek, heeft hij zich met name gespecialiseerd in de methodologie van clinical trials. De laatste jaren was hij vanuit die deskundigheid ook een gewaardeerd lid van de Commissie Mensgebonden Onderzoek

André Vogels Na een carrière van bijna 37 jaar bij Tandheelkunde gaat André Vogels per 1 januari met FPU. Na afronding van zijn opleiding als tandarts is André altijd betrokken gebleven bij de opleiding. Hij is gepromoveerd, en heeft de functies docent, polikliniektandarts, manager PZO en hoofd DOPO bekleed. Hij heeft bijgedragen aan het verbeteren van de kwaliteit van de tandheelkundige behandeling en –organisatie, met in het bijzonder aandacht voor de hygiëne en infectiepreventie.

Arnold Wulterkens Na een dienstverband van ruim 31 jaar gaat Arnold Wulterkens wegens het bereiken van de 65-jarige leeftijd genieten van zijn vrije tijd. Arnold heeft als portier en receptionist de afgelopen jaren met veel plezier en klantgerichtheid het gezicht bepaald in de loge van het Studiecentrum. Voor zijn collega’s was hij een steun en spreekbuis naar de leiding. Zij zullen hem zeker gaan missen. Voor de leiding Hotelservice was hij de medewerker die altijd inzetbaar was en waar je ook tot in de late uurtjes op kon rekenen.

ingezonden Lachend langs de file De afgelopen dertien jaar heb ik de file voor de Waalbrug zien groeien. Wonend in Arnhem moest ik telkens vroeger weg om op tijd te komen. Word ik ‘s nachts opgeroepen dan ben ik in ruim 20 minuten van deur tot deur. Om om kwart over negen op mijn werk te zijn moet ik tegenwoordig om acht uur weg. Ook is het om 9.15 uur lastig om nog een parkeerplek te vinden Toen kwam de Waalsprinter. Eigenlijk had ik er geen zin in maar de enthousiaste verhalen van anderen hebben mij over de streep getrokken en het is GEWELDIG! Parkeerplaatsen genoeg op de Ovatonde. De bus rijdt om de tien minuten dus je hoeft amper te wachten. In de bus ligt een Spitsje voor je klaar maar dan komt het leukste: de file waar je heerlijk vlot langs rijdt, natuurlijk vol leedvermaak: kijk die stakkers toch! Het scheelt mij ’s ochtends een half uur reistijd als ik met de Waalsprinter ga. De terugrit duurt iets langer dan wanneer ik met mijn eigen auto ga, zo’n tien minuten maar dat weegt ruimschoots op tegen de pret van ’s morgens langs de file te jassen. De Waalsprinter is een proef. In december wordt gekeken of ze ermee verder gaan. Ik hoop dat mijn enthousiaste verhaal er toe bijdraagt dat nog meer mensen er gebruik van gaan maken en dat de Waalsprinter blijft. Æmilie de Jong Verkoeverkamers

assurantiën | pensioenen | hypotheken | financieel advies

Radboud Collectiviteit! Financieel voordeel voor alle (oud-)medewerkers van het UMC St Radboud Akkermans Van Elten Privé Pakket

Internets paren, rente 4,0 %!

Voordelig, overzichtelijk en perfecte dekking. Kijk in onderstaand schema hoeveel voordeel u kunt behalen.

Verzekering

Premie zonder Radboud korting

Premie met Radboud korting

Auto Peugeot 307, 80% no-claimkorting

€ 576,00

€ 417,65

Auto (2e gezinsauto) Renault Twingo, 80% no-claimkort. Inboedel € 75.000,- verzekerde som Woonhuis € 225.000,- verzekerde som

€ 324,50 € 234,75 € 211,50

€ 243,25 € 176,05 € 187,85

Aansprakelijkheid Gezin Rechtsbijstand

€ 53,00 € 195,90

€ 37,00 € 176,20

Doorlopende reis Gezin

€ 81,85

€ 65,00

€ 1.677,50

€ 1.303,00

Totaal per jaar

Onze adviseurs in het UMC St Radboud: Jeanette Millecam en Agneta Nijsse

Direct meer weten?

Uw voordeel per jaar € 374,50!*

Bel onze speciale Radboudlijn: 0481-367077 op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur

* Deze tabel is een rekenvoorbeeld per product, inclusief 7% assurantiebelasting en 10% pakketkorting. Identieke situaties komen zelden voor, dit voorbeeld is een indicatie voor de voordelen van de Radboud Collectiviteit.

Het Radboud Hypotheekarrangement

Kom langs of maak een afspraak:

Een voorbeeld van de totale besparing met het Radboud Hypotheekarrangement bij een gewenst hypotheekbedrag van € 242.000,-. (koopsom € 220.000,-)

U vindt ons in het UMC St Radboud (vlakbij het PIP en FLEXPUNT): kamer 1.04, routenummer 526, 527

Tot 0,3% rentekorting (jaarlijks) 50% korting op de taxatiekosten 25% korting op makelaarscourtage bij aankoop 25% korting op makelaarscourtage bij verkoop Besparing notariskosten (schatting)

€ 726,00

en vrijdag van 9.00 tot 14.00 uur

€ 250,00 € 1.210,00 € 1.210,00 € 600,00

Uw voordeel bij aanvang* € 3.270,00

Openingstijden: maandag van 11.30 tot 17.00 uur

Bereken zelf uw voordeel: Kijk op www.akkermansvanelten.nl gebruikersnaam: radboud

per jaar* € 726,00

* Identieke situaties komen zelden voor, dit voorbeeld is een indicatie voor de voordelen van het Radboud Hypotheekarrangement.

10

wachtwoord:

voordeel

Onze website is ook bereikbaar via het intranet van het UMC St Radboud

p a t i ë n t e n z o r g

radbode 20 - 2007

Deining en diepgang Internist en diabetesdeskundige prof.dr. Cees Tack is een schipperskind. Hij werd geboren aan boord van het motorschip Johanna. Varend over Nederlandse en Duitse binnenwateren bracht hij zijn eerste levensjaren op dit schip door. Aan zijn speciale band met de scheepvaart dankt de oratie, die hij op 7 december uitspreekt, haar titel: Deining en diepgang, bewegingen in de diabetologie. ‘Deining is er genoeg in de wereld van de diabetes’, licht de nieuwe Nijmeegse professor toe, ‘maar aan diepgang ontbreekt het soms.’

Joke Groeneveld Veel vormen Wereldwijd zijn er minstens 246 miljoen mensen met diabetes. Dit enorme aantal stijgt snel. Deze mensen hebben niet, zoals vaak gedacht wordt, óf diabetes type 1 of diabetes type 2. Tegenwoordig weten we, dat vooral type 2 in meerdere varianten voorkomt en dat er daarnaast ook tussenvormen zijn. ‘Diabetes is niet één ziekte met één oorzaak’, zegt Cees Tack in zijn oratie. Er zijn de afgelopen jaren meerdere genetische factoren gevonden, die van invloed zijn op de aanleg voor diabetes. Zo’n erfelijke aanleg betekent niet automatisch dat je ziek wordt. Het zou kunnen dat er een samenhang is met een infectie, die iemand doormaakte in z’n jeugd, of met leefomstandigheden en leefstijl. Ook overgewicht speelt een rol, maar het is zeker niet zo dat iedereen met overgewicht diabetes krijgt. Of andersom, dat iedereen met diabetes dik is of er slechte leefgewoontes op nahoudt. De consequentie is, zegt Tack, dat de behandeling van diabetes maatwerk moet zijn, afgestemd op de vorm van

diabetes van de individuele patiënt. Maar daarmee houdt het niet op. Niet alleen in hun diabetes zijn de patiënten verschillend, ook in de complicaties ervan en in andere gelijktijdige ziekten van de betrokkene. Maatwerk voor de diabetespatiënt gaat dus verder dan diabeteszorg op maat, stelt Tack. ‘We moeten voor de aanpak van diabetes de weg op van een geneeskunde, die op basis van individuele genetische en klinische informatie een volledig op deze ene patiënt toegesneden behandeling ontwerpt.’ Op z’n Engels wordt dit personalized of individualized medicine genoemd. Tack beseft terdege dat deze personalized medicine in strijd is met de heersende tendens om voor zoveel mogelijk ziektebeelden behandelingsstandaarden, -richtlijnen en –protocollen op te stellen. Zo presenteerde de Nederlandse Diabetesfederatie kort geleden een herziene zorgstandaard voor diabetes. Persoonlijke zorg is voor één individuele patiënt; een standaard of richtlijn is per definitie voor iedereen. Tack heeft geen moeite met standaarden, als ze maar dienen als vertrekpunt voor een behandeling, dat wil zeggen als het fundament waarop de persoonlijke zorg opgebouwd wordt. Overigens twijfelt hij aan de mate waarin veel standaarden en richtlijnen gebaseerd zijn op wetenschappelijke inzichten (evidence-based).

Regie Ketenzorg, vaak gepresenteerd als de wonderolie voor alle gebreken waaraan ziekenhuizen lijden, is niet per definitie de oplossing voor de diabetespatiënt, denkt Tack. ‘De diabetespatiënt is niet iemand met een zorgpad, dat begint bij de ingang van het ziekenhuis en

Foto: Frank Muller

IN MEMORIAM

Loes Kersten We wisten dat het steeds slechter ging met Loes. Toch hebben we met diepe verslagenheid maar ook met bewondering, kennis genomen van het overlijden, op 30-jarige leeftijd, van onze zeer gewaardeerde collega Loes Kersten. Loes begon in het jaar 2000 vol enthousiasme, als pas afgestudeerde HBOV-verpleegkundige, op verpleegafdeling Heelkunde A30. Zij ontwikkelde zich snel tot een goede, zorgvuldige, spontane en zorgzame verpleegkundige, met een groot respect voor haar toevertrouwde patiënten. Daarnaast was Loes een actieve, collegiale teamgenoot. In april 2003 werd haar leven ruw verstoord door ziekte waarmee ze bijna vijf jaar tussen hoop en wanhoop heeft geleefd. Ondanks haar ziekte bleef ze tot het laatste moment betrokken bij de afdeling en het wel en wee van haar collega’s. Wij bewonderen haar optimisme, doorzettingsvermogen, openheid, spontaniteit, humor en vooral haar hoge gulle lach. Wij beseffen dat dit nu helaas een herinnering is aan onze geweldige Loes.

Dinsdag 27 november jl. hebben we met een indrukwekkende bijeenkomst afscheid van Loes genomen. Loes heeft hierin zelf de regie gevoerd en nam af­ scheid van ons met haar laatste woorden: Lieve allemaal, Bedankt voor alles. Ik heb ontzettend mooie mensen leren kennen, ik hou van jullie. Als ik kon toveren, zou ik het anders doen. Ik zal jullie missen. Liefs, Loes. Onze gedachten en ons medeleven gaan uit naar haar maatje Erik, haar moeder, haar broer en de familie. Wij hopen dat de fijne herinnering aan Loes hen helpen om het gemis te verwerken. Wij wensen hen hierbij veel sterkte. Namens alle collega’s en oud collega’s verpleegafdelingen Heelkunde Lex Smetsers, hoofdverpleegkundige. Gerard van Rijn, voormalig hoofdverpleegkundige.

11

eindigt bij de uitgang. Iemand die diabetes heeft en vaak ook nog een andere aandoening, heeft veel meer aan een professional, die samen met hem of haar de regie voert over de aanpak van de ziekte en over de inbreng van andere zorgverleners daarbij. Als het gaat om een minder complexe vorm van diabetes kan de regievoerder heel goed de huisarts zijn. Maar als er sprake is van complicaties en bijkomende ziekten, is de algemene internist de aangewezen regievoerder. Internisten hebben een brede achtergrond en ze beschikken daarnaast over de diepgang die nodig is om persoonlijke zorg te verlenen of te regelen.’ Diepgang, daarmee is Tack weer terug bij de scheepvaarttermen uit z’n jeugd. En hij voegt daar, met een knipoog, aan toe: ‘Ik zou het niet verkeerd vinden als mijn oratie her en der nog een beetje deining veroorzaakt.’  n

IN MEMORIAM

Lietje van Hövell tot Westerflier en Wezeveld Op 23 november jongstleden overleed onze dierbare collega Lietje van Hövell tot Westerflier en Wezeveld. Zij leed al langere tijd aan een ziekte. Uiteindelijk bezweek zij hieraan en haar overlijden kwam dan ook niet als een verrassing maar toch trof het ons diep. Vanaf het moment dat het duidelijk werd dat er geen genezing meer mogelijk was nam Lietje het heft in eigen hand. Meer nog dan daarvoor. Zij hield ons in brieven op de hoogte van hoe het thuis ging. Deze berichten waren zeer indrukwekkend. Zij berichtte ons over de warmte en liefde en vriendschap die zij ervoer in wat zij beschreef als de laatste maanden voor de grote stap. Zij schreef dat ze daar niet bang voor was. Samen met haar kinderen heeft ze een plek uitgezocht op de begraafplaats in de Heilig Landstichting. Daar kan ik mooi rustig liggen schreef ze. Het was aangrijpend dit te lezen. Wat zij beschreef en de positieve instelling die hieruit naar voren kwam heeft ons allemaal diep geraakt. Zij schreef zoals zij was, realistisch, betrokken en met echt grote aandacht voor haar medemens. Dat kwam ook tot uiting in haar jarenlange inzet in het onderwijs Zij werd dan ook zeer gewaardeerd in de vele jaren die zij heeft gewerkt als docent binnen het praktisch klinisch onderwijs. Ze stond positief in haar werk, tegelijkertijd wanneer haar iets dwars zat dan kwam ze ermee voor de dag op een manier die leidde tot verbetering. Dat maakte het werken met haar zo bijzonder prettig. Naast het gemis blijft een gevoel van diepe bewondering voor haar. We wensen haar dochters en Erik, die haar zo fantastisch verzorgd hebben heel veel sterkte toe. Cor Postma en Evelien van Os

Colofon

Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen (eindredactie), Jannie Meussen , Gijs Munnichs, Walther Verhoeven Aan dit nummer werkten mee: Marten Dooper, Flip Franssen, Joke Groeneveld, Marlies Mielekamp, Frank Muller, Daan Van Speybroeck en Jan van Teeffelen. E-mail: radbode@com. umcn.nl, telefoon: (024) 361 35 38 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleich­ rodt, Henk Gerrits, René Bakker, mr.Æmiel Kerckhoffs Vorm­geving en lay-out: Puntkomma Creatieve Communicatie Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelder­ land Advertenties: Bureau van Vliet, (023) 571 47 45, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen (024) 361 54 42 De volgende Radbode verschijnt vrijdag 21 december 2007

act ueel

r ad b od e 2 0 - 2 0 0 7

‘Kunst kan helpen bij helen’ Healing environment, het is een term die je steeds vaker hoort als het om ziekenhuizen gaat. De gedachte erachter is dat mensen in een prettige, positieve sfeer beter genezen. Kunst zou daaraan kunnen bijdragen. Daarom werd op 20 november jl. een discussiemiddag gehouden over beeldende kunst in universitaire medische centra.

Ma r l i e s M i e l e k a m p

Ook de voorzitter van de Commissie Beeldende Kunst (CBK) van het UMC St Radboud, hoogleraar Richard Grol, gebruikt de term healing environment in zijn inleidende praatje. Hij denkt dat onder andere beeldende kunst kan helpen bij dat helen en haalt daarvoor een citaat uit Arts&Auto aan: ‘Kunst in het ziekenhuis vermindert angst, amuseert, bemoedigt, voedt op en verstrooit.’ Juist daarom heeft de CBK in Nijmegen er niet voor gekozen een museale collectie op te bouwen, maar te kiezen voor kunst die wat dóet met mensen die in het ziekenhuis verblijven, werken en studeren. Als voorbeeld haalt Grol de foto van een demente man in plooirok aan die in de corridor van de bibliotheek naar het ziekenhuis hangt: deze door de dochter van de man gemaakte foto leidde tot veel debat.

Debat Ook voor een debat zijn vandaag de kunstcoördinatoren van alle Nederlandse UMC’s bij elkaar. Want waar ligt het accent bij hen bij kunst in het ziekenhuis? Als eerste spreker legt de Belgische architect Prudent de Wispelaere uit hoe het architectenbureau Charles Vandenhove al vanaf midden jaren ’50 architectuur en kunst integraal laat samengaan. Datzelfde principe heeft dit bureau ook toegepast bij de bouw van het ziekenhuis in Luik waar kunstenaars werden ingezet om de ruimtes op roestvrijstalen platen te ‘decoreren’. Op de getoonde dia’s is te zien dat dit tot een spannend resultaat leidt. Na De Wispelaere vertelt Kay Josephus Jitta, kunstcoördinator van het UMC Utrecht, hoe de organisatie van het kunstbeleid in de loop der jaren bij hen is gegroeid. Ze vertelt ook dat in Utrecht de nadruk vooral ligt op de verzameling van kunst. Na Jitta is het woord aan de Nijmeegse kunstcoördinator Daan Van Speybroeck. Hij vertelt dat er eind jaren ‘90 al een grote collectie kunst was in het Radboud, maar dat er pas vanaf de aanstelling van de vorige voorzitter, Van Daal, een echt kunstbeleid is. In de beginfase was kunst vooral gericht op zingeving, in onze meer geseculariseerde maatschappij kwam er meer oog voor kunst als steun en troost en als reflectie op leven en dood. Daar-

In het midden Daan Van Speybroeck: ‘Er kwam meer oog voor kunst als steun en troost.’ naast richt het Nijmeegse kunstbeleid zich ook op de uitstraling van het UMC als centrum voor innovatie en topkennis.

[kick!]-box De volgende sprekers, Marian Devogele en Thomas Caron, vertellen over een wel heel bijzonder project van het Algemeen Ziekenhuis Maria Middelares in samenwerking met het Stedelijk Museum Actuele Kunst (S.M.A.K.), beiden te Gent. Daar kunnen kankerpatiënten als hulp tijdens hun ziekte een zogenaamde [kick!]-box meekrijgen, Kick staat voor Kanker In(spireert) Cultuur en Kunst. In deze [kick!]-box, een plexiglas koffertje, zitten werken van 27 kunstenaars zoals een prent van Kamagurka, de letters WELL in hout en nog veel meer kleine kunstwerkjes. Het ziet er prachtig uit: je zou er hebberig van worden! Maar achter dit project zit een doel: het ziekenhuis wil zo door middel van kunst de ziektebeleving en de weerbaarheid van kankerpatiënten verbeteren. De reacties op de box zijn erg positief.

Niet democratisch Daarna vraagt Grol alle aanwezigen mee te discussiëren over de stelling: Waar ligt het accent bij het samenstellen van een kunstcollectie in het ziekenhuis? Al snel blijken er binnen de Nederlandse academische

Foto: Jan van Teeffelen

ziekenhuizen grote verschillen te zijn. Zo leggen ze in Amsterdam sterk de nadruk op het vormen van een museale collectie. En in Leiden richten ze zich vooral op kwaliteit, maar letten ook op de context. Terwijl de coördinatoren van Maastrich en Groningen allebei kiezen voor het opbouwen van een museale collectie, maar wel met werk van kunstenaars uit de streek. Ook de rol van de kunstcoördinator blijkt sterk te wisselen en sommige academische centra blijken ook gebruik te maken van de expertise van mensen van buiten het ziekenhuis, zoals ook Gent deed. In Amsterdam vinden ze het belangrijk ‘om hun werk extern te laten toetsen’. En in Maastricht zijn het zelfs twee mensen van ‘buiten’ die jonge onbekende Limburgse kunstenaars aandragen ‘wij luisteren naar hen en niet naar wat de klant wil’. In Nijmegen is het klankbord soms Guido de Werd, directeur van het Museum Kurhaus Kleve. Na het debat houdt Frank Maes van S.M.A.K. als laatste een filosofisch getint praatje waarin hij onder andere vertelt dat we niet te veel moeten verwachten van de [kick!]-box en van kunst in het algemeen, ‘want uiteindelijk is kunst niet democratisch, niet iedereen kan zijn zegje doen, het is de kunstenaar die ons iets vertelt’. Op 19 maart 2008 kunnen ook personeel, patiënten en studenten tijdens een publieksdag meepraten over kunst in het UMC St Radboud  n

Meer dan 100 miljoen poststukken Samen met zijn team verstuurde hij in ruim veertig jaar een dikke 100 miljoen poststukken. Wim Derksen (62), logistiek medewerker op de Postkamer, neemt na een lange loopbaan op 7 december afscheid van het UMC St Radboud.

G i j s M u nn i ch s

Gaat Wim Derksen het Radboud missen? ‘Ja, vooral de mensen’, vertelt hij. ‘Ik heb ruim veertig jaar met plezier op de postkamer gewerkt. Ik ben bijvoorbeeld nog nóóit te laat gekomen. De dienstverlening naar mensen toe, heeft me het meest aangetrokken in dit werk. Vroeger was daarin wel meer mogelijk. Men kon je nog eens voor een spoedbriefje vragen, tegenwoordig lopen we vaste routes op vaste tijden. We werken nu sneller en efficiënter.’ En dat moet ook, zegt Derksen. ‘Het Radboud is enorm gegroeid en de hoeveelheid post ook. In de jaren zestig waren de portokosten vijftigduizend gulden per jaar, dat is tegenwoordig een miljoen euro. Ik heb uitgerekend hoeveel poststukken ik samen met mijn collega’s de afgelopen veertig jaar heb verstuurd. Dat zijn zo’n 100 tot 125 miljoen stuks. Jaarlijks verzenden we nu zo’n vier miljoen brieven en pakketten, in- en extern.’

Olifantengeheugen Derksen startte in 1967 op de postkamer van de medische faculteit. Er was weliswaar minder post dan nu, er werden wél meer kilometers afgelegd. ‘Er waren per dag drie bezorgrondes. De universiteit had nog locaties op de Berg en Dalseweg en de Wilhelminasingel. Daar brachten we de post op de fiets naar toe. Postzegels kochten we toen gewoon bij het postkantoor.’ Derksen Foto: Frank Muller

12

praat graag over vervlogen tijden. Over de relatiegeschenken in zijn begintijd: ‘Rond kerst kon je door de pakketten heen de zalm bijna ruiken.’ Of over de eerste fax in de jaren tachtig: ‘Op de postkamer stond de enige fax voor het hele ziekenhuis. Iedere dag hadden we een toeloop van vijftig, zestig medewerkers die een fax moesten versturen.’ Wat zijn belangrijke momenten geweest in Derksens loopbaan? ‘Een grootse operatie was toen we in 1994 de portokosten van het Radboud gingen doorberekenen naar de afdelingen’, zegt hij. ‘Ook de invoering van het huispostnummer was spannend. Vóór die tijd moest je precies weten wie waar zat. Dat heeft me wel een olifantengeheugen gegeven. Noem mij een professor uit de jaren zeventig en ik weet precies waar hij gezeten heeft.’

Postzegels Wat gaat Wim Derksen doen nu hij het Radboud verlaat? ‘Fietsen in de Ooij, op vakantie gaan. En ik ben sinds kort opa van een kleinzoon’, zegt hij trots. ‘Ook verzamel ik al jaren postzegels. Ik heb ze al die tijd in dozen gestopt. Nu is het tijd om ze te sorteren en ze in mappen te stoppen. Een brief bezorgen, zal ik niet meer doen. Maar door mijn postzegels blijf ik me in zekere zin wel met post bezighouden.’  n