DE EUROPESE UNIE IN HET KORT
Consumenten
De klant is koning D e E U b es c her m t d e c o n s um en t en zi jn r ec ht en .
INHOUD 1. Waarom houdt de EU zich met consumentenrechten bezig? . . . . . . . . 3
DE EUROPESE UNIE IN HET KORT Deze publicatie maakt deel uit van een reeks brochures waarin wordt uitgelegd wat de EU doet op verschillende beleidsterreinen, waarom de EU daar een rol speelt, en wat de resultaten zijn.
2. Hoe gaat de EU te werk? . . . . . . . . . 4 3. Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 4. Nieuwe uitdagingen . . . . . . . . . . . . 11 Lees verder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
U kunt online zien welke brochures beschikbaar zijn en ze desgewenst downloaden:
http://europa.eu/pol/index_nl.htm
Hoe de EU werkt Europa 2020: Europa’s groeistrategie De grondleggers van de EU Begroting Belastingen Buitenlands en veiligheidsbeleid Concurrentie Consumenten Cultuur en audiovisuele media De Economische en Monetaire Unie en de euro Digitale agenda Douane Energie Fraudebestrijding Grenzen en veiligheid Handel Humanitaire hulp en civiele bescherming Interne markt Justitie, burgerschap en grondrechten Klimaatbescherming Landbouw Migratie en asiel Milieu Ondernemingen Onderwijs, opleiding, jeugd en sport Onderzoek en innovatie Ontwikkeling en samenwerking Regionaal beleid Uitbreiding Vervoer Visserij en maritieme zaken Voedselveiligheid Volksgezondheid Werkgelegenheid en sociale zaken
De Europese Unie in het kort: Consumenten Europese Commissie Directoraat-generaal Communicatie Publicaties 1049 Brussel BELGIË Manuscript voltooid in januari 2013 Omslagfoto: © Monty Rakusen/Digital Vision/Getty Images 12 blz. — 21 × 29,7 cm ISBN 978-92-79-24553-4 doi:10.2775/77770 Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2013 © Europese Unie, 2013 Reproductie toegestaan. Voor gebruik of reproductie van foto’s dient u toestemming te vragen aan de houders van het auteursrecht van de betrokken foto’s.
3
C O N S U M E N T E N
1. Waarom houdt de EU zich met consumentenrechten bezig? De klant is koning
Steun voor groei en verandering
Net als de 500 miljoen andere consumenten in de EU wilt u ongetwijfeld een ruime keuze, een goede kwaliteit en waar voor uw geld. U wilt precies weten wat u koopt en de zekerheid hebben dat er niet met uw rechten wordt gesold. Met die houding verplicht u de bedrijven tot innovatie en efficiëntie, wat goed is voor de economische groei.
De interne markt van de EU (die naast de EU-landen ook IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland omvat) is een van de grootste consumentenmarkten ter wereld. Klanten en bedrijven kunnen er vrij kopen en verkopen, niet gehinderd door nationale grenzen. Alle consumenten in de EU krijgen daardoor een ruime keuze, flexibiliteit, kwaliteit en waar voor hun geld.
Met haar consumentenbeleid wil de EU:
De EU wil in de eerste plaats consumenten helpen om deze mogelijkheden zo veel mogelijk te benutten. Maar zij streeft ook naar economische groei en sociale verandering. Consumentenuitgaven zijn goed voor 56 % van het bbp van de EU. Consumenten kunnen dus de economische groei stimuleren en de EU uit de economische crisis helpen.
• u beschermen tegen ernstige risico’s en bedreigingen die u als individu niet kunt overzien; • u laten kiezen op basis van duidelijke, correcte en consequente informatie; • uw rechten handhaven en ervoor zorgen dat u geschillen snel en efficiënt kunt oplossen; • het consumentenrecht gelijke tred laten houden met economische en sociale veranderingen, wat vooral van belang is voor voedsel, energie, vervoer, en financiële en digitale producten.
De EU zorgt ervoor dat de consumenten rechten hebben en dat ze in de hele EU kunnen rekenen op een degelijke bescherming en ondersteuning. Meer in het bijzonder zorgt de EU voor:
© Alija/iStockphoto.com
De EU helpt u om beter gebruik te maken van de mogelijkheden van de interne markt.
• één regelgeving in de EU voor alle goederen en diensten, al dan niet online verkocht; • een gelijk speelveld voor de bedrijven en een verbod op oneerlijke handelspraktijken; • goedkope, snelle en eenvoudige geschillenbeslechting; • minder gezondheids- en veiligheidsrisico’s door betere samenwerking en meer markttoezicht; • voorlichting, advies en ondersteuning i.v.m. consumentenkwesties; • bescherming van kwetsbare consumenten, zoals ouderen en kinderen, tegen uitbuiting of misleiding.
4 D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
K O R T
2. Hoe gaat de EU te werk? De EU kan haar consumentenbeleid niet uitvoeren zonder de medewerking van haar lidstaten en burgers. Het is gebaseerd op twee beginselen van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU): • De EU beschermt de gezondheid, de veiligheid en de economische belangen van de consument en bevordert zijn recht op informatie en vorming. • De EU houdt bij het opstellen en uitvoeren van haar beleid en activiteiten altijd rekening met de belangen van consumenten. De EU stemt haar beleid regelmatig af op verande ringen op sociaal, economisch of milieugebied en op nieuwe wetenschappelijke adviezen en inzichten. De Europese Commissie stelt pas nieuwe wetgeving voor na een analyse van de mogelijke impact en een uitvoerige raadpleging van belanghebbenden. Het maakt niet uit waar u vandaan komt of in welk EU-land u bent: uw rechten als consument in de EU worden beschermd. Hoe ver die rechten gaan, kan wel verschillen van land tot land. Sommige landen kiezen er namelijk voor verder te gaan dan de minimumeisen van de EU-richtlijn. Maar veel aspecten van de consumen tenwetgeving zijn overal hetzelfde, zoals de regels over oneerlijke handelspraktijken, of (vanaf 2014) het recht om binnen 14 dagen een „overeenkomst op afstand” (d.w.z. een contract gesloten via internet, telefoon, post enz.) te annuleren. De EU zorgt er samen met de nationale overheden voor dat de consumentenwetgeving in de praktijk wordt nageleefd en gehandhaafd. Handelaren die de wetten niet naleven, kunnen een boete krijgen. Als een EU-land producten ontdekt die de gezondheid en de veiligheid van consumenten ernstig bedreigen, licht het de Europese Commissie in via Rapex, het EU-waarschuwingssysteem. Zo wordt alle informatie snel in heel Europa verspreid en kunnen de nodige maatregelen worden genomen.
Wie doet wat? De Europese Commissie stelt wetgeving voor. Nationale deskundigen en overheden bespreken deze voorstellen. Het Europees Parlement en de Raad beslissen erover. De EU-landen voeren de EU-wetgeving uit en zorgen ervoor dat overheden, producenten en bedrijven de regels naleven. Consumentenorganisaties vertegenwoordigen consumenten op EU- en nationaal niveau. De ondernemingen moeten bij productie, verwerking en verkoop de EU-regels naleven. Onafhankelijke agentschappen geven wetenschappelijk advies over voedsel voor mensen en dieren, dierengezondheid, geneesmiddelen en gezondheidsbedreigingen. Wetenschappelijke comités geven onafhankelijk advies over non-foodproducten i.v.m. consumentenveiligheid, volksgezondheid en milieu.
Hoeveel kost het EU-consumentenbeleid? Niet veel: de Commissie heeft een budget van 197 miljoen € voorgesteld voor het volgende consumentenprogramma (20142020). Dat komt neer op ongeveer 7 cent per consument per jaar.
© MPanchenko/Shutterstock.com
C O N S U M E N T E N
5
3. Resultaten
In 1975 werden de eerste maatregelen genomen om de consument te beschermen. Sindsdien heeft de EU zich voortdurend ingespannen voor zo gezond en veilig mogelijke producten, van producent tot consument.
© lightpoet/iStockphoto.com
Uw veiligheid
• PRODUCTVEILIGHEID: Alleen veilige producten mogen in de EU op de markt worden gebracht. Voor heel wat producten is het CE-label verplicht. Daarmee verklaart de producent dat het product is getoetst aan essentiële EU-veiligheidscriteria en dat het beantwoordt aan alle eisen. Productveiligheidsregels worden vaak uitgebreid of bijgesteld, omdat er nieuwe producten of nieuwe wetenschappelijke bevindingen zijn. Zo werden in 2011 nieuwe Europese veiligheidsnormen voor mp3-spelers e.d. ingevoerd om het risico op gehoorschade te verminderen.
Het aantal doden bij verkeersongevallen is sinds 2001 met 43 % gedaald.
De veiligheidsregels voor speelgoed, elektrische toestellen en auto’s zijn maar enkele van de vele voorbeelden van EU-regels die een groot verschil hebben gemaakt. In Europa kunt u het veiligste speelgoed ter wereld kopen. Voordat het op de EU-markt wordt toegelaten, heeft het strenge veiligheidscontroles ondergaan. Zo wordt onder meer gekeken naar samenstelling, kleine
Met het CE-label verklaart de producent dat zijn product aan alle EU-veiligheidscriteria voldoet.
onderdelen, ontvlambaarheid, chemische en elektrische eigenschappen, hygiëne en radioactiviteit. De EU heeft er ook voor gezorgd dat alle elektrische toestellen van laag voltage veilig moeten zijn, als u ze gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn. Daarom zijn er in Europa altijd minder ongevallen met zulke toestellen dan elders. En ook het aantal verkeersdoden is in de EU gedaald, met 43 % sinds 2001. Dat heeft veel te maken met de nieuwe EU-normen voor bescherming bij ongevallen. De meest recente EU-regels op dit gebied gaan over crashtests voor de bescherming van inzittenden bij frontale of zijdelingse aanrijdingen, en over extra testen voor de bescherming van voetgangers. Als consumenten weten hoe auto’s presteren bij crashtests, zijn producenten meer geneigd om daar bij hun veiligheidsconcept rekening mee te houden en verder te gaan dan de wettelijke EU-vereisten.
6 D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
K O R T
Als er via dit systeem gevaarlijke producten worden gesignaleerd, kunnen de EU-landen de consument beschermen door producten terug te roepen of uit de handel te halen. Voor bepaalde categorieën producten en risico’s zijn er EU-regels. Zo kwam er in 1999 een verbod op ftalaten (weekmakers) in plastic speelgoed, en in 2006 op aanstekers die op speelgoed lijken („novelty lighters”). In 2009 werd het gebruik van dimethylfumaraat (DMF), een krachtig schimmel bestrijdingsmiddel dat allergische huidreacties kan veroorzaken, verboden in alle consumptieartikelen. • VOEDSELVEILIGHEID: De EU zorgt ervoor dat alle in de EU verkochte levensmiddelen en voedings producten in alle stadia van productie tot verkoop veilig zijn. Zij controleert voedselhygiëne, dierenwelzijn, gezondheid van dieren en planten, en het risico op voedselbesmetting. Daarmee wil zij ervoor zorgen dat alle consumenten tegen een redelijke prijs veilig voedsel van hoge kwaliteit kunnen kopen op een open en transparante markt, die is afgestemd op individuele voorkeuren. Er zijn ook EU-regels voor voedseladditieven. Die spelen een belangrijke rol bij productie en distributie,
© Morgan Lane Photography/Shutterstock, Inc
De EU controleert voedselhygiëne, dierenwelzijn, gezondheid van dieren en planten, en het risico op voedselbesmetting.
© Morgan Lane Photography/iStockphoto.com
• HET EU-WAARSCHUWINGSSYSTEEM RAPEX: Hierdoor kunnen de Europese Commissie en de bevoegde diensten in de EU-landen snel informatie uitwisselen over non-foodproducten (speelgoed, spullen voor kinderverzorging, huishoudtoestellen enz.) die een ernstig gevaar vormen voor gezondheid, veiligheid, milieu, energie-efficiëntie of openbare veiligheid.
EU-regels voor de samenstelling, etikettering en verpakking garanderen de veiligheid van cosmetica.
bijvoorbeeld voor de hygiëne of de houdbaarheid. Die additieven staat de Europese Commissie pas toe als onafhankelijke deskundigen ze veilig vinden. • COSMETICA: EU-regels voor de samenstelling, etikettering en verpakking garanderen de veiligheid van cosmetica. Onlangs zijn die regels nog aangepast om dierenproeven voor cosmetica in de EU te verbieden.
Uw rechten De EU beschermt u ook tegen onwettige en oneerlijke handelspraktijken. Daarvoor heeft ze maatregelen op de volgende gebieden genomen: • HARDE EN AGRESSIEVE VERKOOPSTECHNIEKEN: Misleidende reclame en oneerlijke handelspraktijken, zoals agressieve verkoopstechnieken, zijn in de EU al sinds 2005 verboden. Dat betekent geen verborgen kosten, geen trucs, geen valse beweringen, geen misleidende informatie en geen op kinderen gerichte reclame. Wat gratis genoemd wordt, moet ook echt gratis zijn. • OVEREENKOMSTEN OP AFSTAND: De EU beschermt u als u een product of dienst op afstand koopt, d.w.z. op internet, telefonisch, per post enz. U moet voldoende informatie krijgen vóór uw aankoop, u hebt 7 dagen (vanaf 2014: 14 dagen) de tijd om de overeenkomst zonder enige gevolgen of boete te annuleren, u hoeft geen ongevraagde aankopen te doen en u wordt beschermd tegen het frauduleus gebruik van uw betaalkaart.
7
C O N S U M E N T E N
© mangostock/iStockphoto.com
Markttoezicht en handhaving van consumentenrechten
De EU zorgt voor wettelijke bescherming als u defecte producten koopt, of iets anders dan wat u beloofd was.
• HERSTELLINGEN: De EU zorgt voor wettelijke bescherming als u defecte producten koopt, of iets anders dan wat u beloofd was. Voor ieder product dat u koopt, geldt een garantie van twee jaar. Als het binnen die periode niet meer naar behoren functioneert wegens een fout die er al was op het moment van de levering, hebt u recht op een gratis herstelling. Als dat niet binnen een redelijke termijn kan, hebt u recht op een volledige of gedeeltelijke terugbetaling. De verkoper kan u een aanvullende garantie geven, maar die kan nooit de wettelijke minimumgarantie ongeldig maken. • BESLECHTING VAN GESCHILLEN: Als u een geschil hebt met een verkoper over aangekochte producten of diensten, kunt u dat buiten de rechtbank regelen via alternatieve of onlinegeschillenbeslechting. Dat zijn goedkope, snelle en eenvoudige procedures die meer flexibiliteit bieden dan een rechtszaak. Ze kunnen zowel voor binnenlandse als voor grens overschrijdende geschillen worden gebruikt. Binnenkort komt er een EU-platform, waar consumenten terechtkunnen voor de beslechting van alle mogelijke geschillen over onlineaankopen. • KLEINE VORDERINGEN: Sinds 2009 is er een EU-procedure voor alle internationale civielrechtelijke en handelsrechtzaken waar minder dan 2 000 € wordt gevorderd. Daarbij zijn geen advocaten nodig, en de vonnissen worden erkend en zijn afdwingbaar in alle EU-landen.
Markttoezicht en rechtshandhaving zijn belangrijke aspecten van het consumentenbeleid van de EU. In 2010 hebben de EU-landen meer dan 100 miljoen € besteed aan de handhaving van de regels voor productveiligheid. Zij hadden samen ruim 6 000 inspecteurs in dienst. De nationale overheden van alle EU-landen werken samen in een netwerk voor consumentenbescherming (CPC) om illegale grensoverschrijdende handelspraktijken op te sporen, te onderzoeken en stop te zetten. Op die manier kunnen zij snel samen alle inbreuken op de consumentenwetgeving aanpakken. Het CPC-netwerk voert ook regelmatig controles („sweeps”) uit van websites in een bepaalde sector om na te gaan of ze het EU-consumentenrecht naleven. Als dat niet het geval blijkt te zijn, moeten de bevoegde autoriteiten optreden.
Uw financiële belangen Financiële diensten zijn erg belangrijk in ons dagelijks leven. Dankzij EU-regels moet de hele financiële sector transparant zijn en u duidelijke en volledige informatie geven over financiële producten. • CONSUMENTENKREDIETEN: — U krijgt tijdig — dus vóór het contract wordt getekend — een standaard-EU-formulier met duidelijke informatie. — Als er een rentetarief is, wordt het jaarlijks kostenpercentage (JKP) altijd vermeld. — Vóór het contract wordt ondertekend, krijgt u informatie over alle kosten en voorwaarden van de kredietverstrekker. — U hebt het recht om binnen 14 dagen na de ondertekening het contract te annuleren, zonder dat u daarvoor een reden hoeft te geven. — U kunt het krediet vervroegd terugbetalen. (Eventuele compensaties moeten billijk en objectief verantwoord zijn.) • BELEGGINGEN: Uw beleggingen worden op verschillende niveaus beveiligd. Zo moeten de beleggingsproducten die men u verkoopt, geschikt zijn voor u. Dat betekent bijvoorbeeld dat u geen onverantwoorde risico’s mag lopen. Voor de verkoop van typische producten voor kleine beleggers, zoals allerlei beleggingsfondsen, zijn er bijkomende regels. De beschrijvingen van deze producten moeten duidelijk, beknopt en onderling vergelijkbaar zijn.
8 D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
K O R T
Er komt ook een initiatief om de huidige en toekomstige intekenaren op individuele pensioen plannen beter te beschermen.
© michaeljung/iStockphoto.com
• VERZEKERINGS- EN PENSIOENPLANNEN: De bestaande regels voor verzekeringen worden herzien. De informatie voor consumenten is niet duidelijk genoeg en er schort ook wat aan de verkoopspraktijken. Bovendien worden de regels voor verzekerings producten met een beleggingskarakter gelijkgeschakeld met die voor beleggingsproducten. Zo moet de verzekeraar nagaan of de producten die hij verkoopt, wel geschikt zijn voor zijn klanten.
Passagiers hebben in de EU recht op informatie, hulp en compensatie bij annulering of grote vertraging.
Vakantie en verblijf in het buitenland
• PASSAGIERSRECHTEN: De EU is het enige gebied ter wereld waar minimumnormen zijn vastgesteld voor de rechten van passagiers van vliegtuigen, treinen, schepen en touringcars. Zo hebt u recht op informatie, hulp en compensatie bij annulering of grote vertraging. Gehandicapten en personen met een verminderde mobiliteit kunnen ook gebruikmaken van bepaalde rechten. • PAKKETREIZEN: De EU heeft een aantal verplichtingen opgelegd aan de organisatoren en verkopers van pakketreizen, en de reizigers bepaalde rechten gegeven. Zo moet er één partij aansprakelijk zijn voor de levering van alle diensten, hebt u recht op alle nodige informatie vóór u het contract tekent, moet er een contactpunt zijn waar u onmiddellijk terechtkunt, mag u uw reservatie overdragen op een andere persoon, hebt u recht op terugbetaling als essentiële elementen van het pakket gewijzigd worden en krijgt u een gratis alternatieve regeling als de afgesproken diensten niet kunnen worden geleverd. • TIMESHARING: Als u een timesharingproduct (of een soortgelijk product) koopt, hebt u recht op gedetail leerde informatie voordat u aan een contract bent gebonden. Binnen 14 dagen na de ondertekening kunt u het contract nog annuleren. Voor het einde van die periode hoeft u geen waarborg of voorschot te betalen.
• ROAMING: De EU heeft ervoor gezorgd dat de kosten van mobiel telefoneren in het buitenland sterk gedaald zijn. In vergelijking met 2007 betaalt u nu nog maar 25 % om te bellen, te sms’en of te surfen. Een gemiddelde zakenman die binnen de EU reist, kan daardoor meer dan 1 000 € per jaar besparen. Maar ook een gezin dat in een ander EU-land op vakantie gaat, kan al gauw 200 € besparen. In 2007 werden voor het eerst maxima ingesteld voor de roamingprijzen, het zogenaamde „eurotarief”. Daardoor kunt u rekenen op redelijke en duidelijke prijzen als u in de EU reist. Zowel wanneer u zelf belt, als wanneer u wordt opgebeld, zijn er maximumprijzen. Die maxima gelden voor alle consumenten, tenzij zij kiezen voor speciale pakketten die de operatoren aanbieden. In juli 2009 werden de roamingtarieven voor gesprekken verder verlaagd en ook maximum tarieven voor sms-berichten ingevoerd. Sinds 2010 bent u ook automatisch beschermd tegen onverwachte torenhoge facturen voor dataroaming. In
Dankzij de EU is mobiel telefoneren in het buitenland nu veel goedkoper.
© javi_indy/iStockphoto.com
Vrij verkeer is een van de belangrijkste individuele vrijheden van de EU-burger. Vrij verkeer betekent reizen, en bij het reizen kan er wel eens iets fout gaan. Maar ook dan laat de EU u niet in de kou staan.
9
C O N S U M E N T E N
2012 werden de prijzen voor mobiel surfen in het buitenland herleid tot nauwelijks een zesde. U kunt daardoor nu op vakantie kaarten, video’s, foto’s en e-mails downloaden en actief zijn op sociale netwerken, zonder u achteraf blauw te betalen.
Als het fout gaat Wat als uw nieuwe computer het niet doet, als uw internetbestelling niet aankomt of als u een vergoeding wilt voor de overnachting in een hotel toen uw vlucht was afgelast? De EU biedt u garanties en ondersteuning. Als een handelaar uw rechten niet wil erkennen, kunt u altijd contact opnemen met een van de consumentenorganisaties in de EU. Die spelen een belangrijke rol bij het handhaven van de consumentenwetgeving en het verhogen van het consumentenvertrouwen. Het Netwerk van Europese consumentencentra (ECC-Net) omvat alle EU-landen, plus Noorwegen en IJsland. Het geeft u gratis hulp en advies over uw rechten als u goederen of diensten koopt van een bedrijf in een ander EU-land, Noorwegen of IJsland. Als u een probleem hebt, kan ECC-Net u helpen contact op te nemen met het bedrijf en alles in der minne te regelen. Als dat niet lukt, kan ECC-Net u ook adviseren over wat u met uw klacht moet doen, bijv. kiezen voor een buitengerechtelijke geschillenbeslechting. Het ECC-Net wordt gefinancierd door de Europese Commissie en de deelnemende landen.
Consumenteninformatie Consumenten moeten voldoende informatie hebben om een bewuste keuze te kunnen maken en vertrouwen te hebben in de producten. • DUIDELIJKE PRIJZEN: De verkoopprijs en de prijs per maateenheid moeten duidelijk worden aangegeven. Zo kunt u altijd prijzen vergelijken, zowel in winkels als online. • CORRECTE VOEDINGSINFORMATIE: U hebt recht op correcte informatie over de samenstelling en de voedingswaarde van producten, zodat u precies weet wat u eet en drinkt. Voor bepaalde levensmiddelen, zoals baby- en peutervoeding, dieetvoeding en alcoholische dranken, gelden extra EU-regels.
Er zijn ook labels voor biologische voeding, kwaliteitsproducten en voeding die op een bepaalde manier is geproduceerd. Reclame maken met gezondheidsvoordelen van voedingsingrediënten is alleen toegestaan na goedkeuring en wetenschappelijke evaluatie. Producten met ongegronde of misleidende beweringen worden uit de schappen gehaald.
Etikettering en verpakking van producten
(a)
(b)
(c)
(d)
Dit zijn enkele voorbeelden van labels op EU-producten die bijvoorbeeld een veiligheidsrisico of milieuvriendelijkheid aangeven. Label (a) betekent dat het product irriterend is, (b) dat het een geringe milieuimpact heeft gedurende zijn hele levensduur, (c) dat de verpakking kan worden gerecycleerd en (d) dat de EUregels voor biologische landbouw zijn nageleefd. Er zijn ook labels voor textielproducten en om het energieverbruik, de uitstoot van broeikasgassen en de samenstelling aan te geven.
10 D E
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
K O R T
Onlineadvies
Internationale samenwerking
• Op de website UW EUROPA vindt u praktische hulp en advies voor burgers en bedrijven in de EU, Noorwegen en IJsland over reizen, werk, winkelen in het buitenland, een bedrijf beginnen in een ander land en nog veel meer.
Er zijn wereldwijd veel regelgevende en controlerende instanties die risico’s, onveilige producten en illegale of oneerlijke handelspraktijken opsporen. Door de groeiende handel via internet is samenwerking met landen buiten de EU meer dan ooit noodzakelijk.
• UW EUROPA — ADVIES geeft burgers en bedrijven juridisch advies over hun rechten in de EU. U krijgt binnen de week gratis persoonlijk advies in alle officiële EU-talen.
De EU heeft samenwerkingsovereenkomsten voor de veiligheid van consumptiegoederen gesloten met de VS en de Volksrepubliek China.
• KÁN DIT? Op deze website wordt met eenvoudige woorden en sprekende voorbeelden uitgelegd welke handelspraktijken in de EU niet door de beugel kunnen.
Toezicht en evaluatie De EU houdt de gevolgen van haar beleid voor de consument en de resterende belemmeringen voor innovatie en concurrentie goed in de gaten. Twee keer per jaar wordt op basis van enquêtes een „consumentenscorebord” opgesteld, een overzicht van de consumentvriendelijkheid in meer dan 50 sectoren. Als bepaalde sectoren slecht scoren, worden die nader onderzocht. Er worden dan verschillende opties uitgetest in gedragsstudies.
Via Rapex-China kunnen gegevens regelmatig en snel online worden uitgewisseld tussen de Europese en Chinese diensten voor productveiligheid. Van 2006 tot 2011 heeft de Chinese overheid bij 1752 Rapex-meldingen maatregelen genomen, vaak een verbod of beperking van de verdere uitvoer naar de EU. Er is ook multilaterale samenwerking binnen de International Consumer Product Safety Caucus (ICPSC) en de OESO-werkgroep over de veiligheid van consumentengoederen. In 2011 is de Europese Commissie samen met de VS, Canada en Australië begonnen met een proefproject om met strenge gemeenschappelijke normen de veiligheid van producten te verbeteren.
11
C O N S U M E N T E N
4. Nieuwe uitdagingen • SOCIALE UITSLUITING, KWETSBAARHEID EN TOEGANKELIJKHEID: Het risico op sociale uitsluiting en kwetsbaarheid neemt toe door de aanhoudende gevolgen van de economische crisis, de vergrijzing, de alsmaar complexere markt en de digitale kloof.
Heel wat zaken maken de situatie voor de consument minder overzichtelijk: • TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN: Twintig jaar geleden was internet nog iets nieuws. Nu gebruiken veel mensen het voortdurend: in 2011 was 68 % van de EU-burgers minstens eens per week online.
• GEBREK AAN CONSUMENTENVERTROUWEN: Vertrouwen is nodig voor het herstel van de economie, maar veel EU-burgers blijven sceptisch:
• WINKELEN OP INTERNET: Dit enorm economisch potentieel wordt nog te weinig gebruikt. Minder dan de helft van de EU-consumenten winkelt online, hoewel ze daar tot 16 keer meer keuze hebben.
— 25 % denkt dat veel non-foodproducten in de EU onveilig zijn. — 30 % denkt niet voldoende informatie te krijgen. — Bijna 50 % heeft de indruk dat zijn rechten niet worden beschermd.
• DUURZAME EN ETHISCHE CONSUMPTIE: De stijgende consumptie draagt bij tot milieuproblemen zoals klimaatverandering, lucht- en watervervuiling, uitputting van de bodem en afval. In de EU wordt naar schatting 90 miljoen ton voedsel per jaar weggegooid. Dat zou 60 % minder kunnen worden door een efficiëntere aanpak. Het is dus goed dat consumenten duurzame en ethische keuzen maken.
• GLOBALISERING: Productie, distributie en handel in goederen en diensten vinden op wereldschaal plaats. Zo wordt 85 % van het in de EU gekochte speelgoed nu geproduceerd in China. Daardoor wordt het voor de EU moeilijker om onveilige producten van de markt te houden.
De EU — 20 jaar geleden en nu 1992
2012
EU-landen
12
27
Consumenten
345 miljoen
500 miljoen
Landen in de eurozone
—
17
Landen in de Schengenzone (vrij verkeer)
—
25
Beschikbaarheid van internet
—
95 %
Regelmatig internetgebruik
—
68 %
Online bankieren
—
37 %
Online winkelen
—
43 %
Mobiel telefoneren
minder dan 1 %
meer dan 100 %
Internet thuis
—
73 %
Online zoeken naar goederen en diensten
—
56 % (2010)
Autobezit
34,5 %
47,7 %
Aantal bedrijven
12 miljoen
21 miljoen
Waarde binnen EU verhandelde goederen
800 miljard €
2,538 biljoen € (2010)
Waarde tussen EU en de rest van de wereld verhandelde goederen
500 miljard €
2,850 biljoen € (2010)
E U R O P E S E
U N I E
I N
H E T
K O R T
De EU wil de consumenten helpen zich aan te passen aan deze nieuwe realiteit. Daarom heeft de Commissie een nieuwe „Consumentenagenda” aangenomen, waarin het toekomstige beleid wordt uitgestippeld. Er zijn vier prioriteiten:
In de agenda staat ook welke maatregelen op korte termijn (tot eind 2014) nodig zijn, zoals een betere bescherming van wie online een pakketreis heeft gekocht. De Consumentenagenda gaat over vijf sectoren:
1. MEER CONSUMENTENVEILIGHEID; 2. BETERE VOORLICHTING, onder meer via consumentenorganisaties, zodat consumenten en verkopers beter op de hoogte zijn van hun rechten en plichten; 3. BETERE UITVOERING, HANDHAVING EN VERHAALSMOGELIJKHEDEN door samenwerking met nationale overheden. De EU zal gerichte controles uitvoeren en oneerlijke handelspraktijken harder aanpakken;
• levensmiddelen: duurzaamheid en veiligheid; • energie: waar voor uw geld en meer controle over uw energieverbruik; • financiën: bescherming van uw belangen en zelfstandig beheer van uw geldzaken; • vervoer: moderne reispatronen en duurzame mobiliteit; • digitalisering: problemen van consumenten en onlinebescherming.
4. BIJBLIJVEN MET SOCIALE EN ECONOMISCHE VERANDERINGEN door aanpassing van de wetgeving aan nieuwe behoeften. Denk bijvoorbeeld aan gemakkelijke en legale toegang tot digitale producten en diensten in de hele EU.
Lees verder XX Website Uw Europa — Hulp en advies voor EU-burgers: http://europa.eu/youreurope/citizens/index_nl.htm XX Passagiersrechten http://ec.europa.eu/transport/passenger-rights/index.html XX Etikettering en verpakking: http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/product_labelling_and_ packaging/index_nl.htm XX Vragen over de Europese Unie? Europe Direct kan u helpen: 00 800 6 7 8 9 10 11 http://europedirect.europa.eu
ISBN 978-92-79-24553-4 doi:10.2775/77770
NA-70-12-009-NL-C
D E
