de Drie poorten Buitenplaats voor versterking van de relatie tussen mensen, natuur, landschap en streeklandbouw

de Drie poorten Buitenplaats voor versterking van de relatie tussen mensen, natuur, landschap en streeklandbouw.

Deel 1: Ontwikkelplek voor lokale relatie versterking, tussen mensen en consument gerichte streeklandbouw. gezamenlijke opzet van Mark Daemen en Stefan Muijtjens Aanspreekpunt en Eindverantwoordelijke: Ing. Stefan Muijtjens, Tuin van sint Pieter vof

Wat we concreet gaan doen is als volgt samen te vatten: Enerzijds stadstuinbouw & service centrum, anderzijds verkoop Hoeve producten en educatieve natuurrecreatie. Dat wil zeggen dat we tuinbouw producten gaan telen afgestemd op de zuidlimburgse vraag. We richten een service centrum in voor stadslandbouw projecten in de omgeving met een schaal nadeel of kennis achterstand. Daarnaast geeft dit de mogelijkheid om concreet nieuwe regionale Hoeve producten samen te stellen. Tot slot worden de aanwezigepopulierenbossen omgevormd tot een plek voor educatieve natuurrecreatiesamen met de geëigende verenigingen als IVN. Dit initiatief van trekker Stefan Muijtjens is gericht op kringloop en samenwerking met de regionale actoren. Daarbij wordt samengewerkt met Han Zittema van The Masters voor verbetering van de arbeidskansen van anders-ontwikkelde. Voor lokale relatie versterking verbinden we de buurt vereniging met het project mevrouw Lies Wesseling wil daarin meedenken. Consumenten verbinden we aan het project zodra we de gronden concreet beschikbaar zijn middels consumenten groepen en door op boom-plantdag Maart 2015 bijna 1 kilometer haag aan te planten. Daarmee maken we dan ook direct de verbinding met scholen en de locatie. De akkerbouwmatige oogst, logistiek en opslag van granen en eiwit producten organiseren we in samenwerking met de biologische tuin- en akkerbouwer Raymond Niesten van de Poshoof te Caberg. Stadslandbouw vindt op zeer kleine schaal, onder andere plaats in de ProefTuin Tapijn. Met Martia Tersteeg kijken en analyseren we de mogelijke schaalbaarheid van de ideeën die in de Proeftuin Tapijn ontstaan. Van dat punt uit kijken we dan of we daar nieuwe verdienmodellen aan kunnen koppelen. Concrete keten gedachtes zijn er al met Frank van Eerd van de Bisschopsmolen. De teelt van graan- en eiwit gewassen die in de bakkerij gebruikt kunnen worden staan daarvoor aan de basis. 2

Het publiek zal naast boven genoemde nog breder aan gesproken worden door producten aan te beiden in wijkwinkels. Waardoor de lokale relatie verstrekt wordt. In deze samenwerking zal kennis ontwikkeld worden, Gerrard Meufels praktijkonderzoeker Wageningen Universiteit ondersteund dit met zijn Zuid-limburgs onderzoek. Vandaar uit kunnen dan ook verdere ontwikkelingen in gang gezet worden. Hiernaast zijn er concrete contacten voor uitwerking van avondtuurnatuur met JPS training & coaching(Jean-paul Stijnen), CNME(Yvonne Veldhuis)). Voor invulling van Biobased Food/Non-Food/Energy wordt in dec/januari een eerste bijeenkomst gepland met (Hotel School Maastricht, Maastricht University, Landbouwbedrijf Roebroek(George Roebroek)) Om de samenwerking goed te laten verlopen wordt er een werkvorm gekozen waarbinnen in drie groepen invulling wordt gegeven aan; Landschapsbeheer, Tuinbouw en Bio-based; met een regionale uitstraling in Zuid-Limburg.

3

Crowdsourcing in B2C omgeving, wil ik als input gebruiken voor value Co-creatie in B2B om van veel, breed, en snel naar meer diepgang en lange termijn te gaan! Duurzaamheid vraagt om commerciële aandacht. Waarmee ik wil zeggen dat we breed de consumenten behoefte naar regionale producten gaan verzamelen. Dit vervolgens vertalen na producten die door bedrijven samen geproduceerd kunnen worden. De samenwerking zoeken in waarin je als bedrijf goed bent om duurzaam regionale producten aan te kunnen bieden. Nieuwe samenwerkingen en kleinschalige verdienmodellen Dit wordt een kiem-plek voor nieuwe samenwerkingen en kleinschalige verdienmodellen. Ruimte geven aan nieuwe ideeën zit duidelijk in onze visie. Ideeën die een zekere mate van autonomie in zich hebben. Op een organische manier kleine ontwikkelingskansen laten ontstaan, die kunnen beginnen met nieuwe samenwerkingen. Ideeën die ook mogen stranden zonder dat dit nadelig effect heeft voor de omgeving of wat dan ook.

4

Deel 2: De Korte-Keten Eindverantwoordelijke: Ing. Stefan Muijtjens, Tuin van sint Pieter vof

De hele opzet is gebaseerd op korte lijnen om snel, efficiënt en zonder ruis regionaal te kunnen ontwikkelen.

De ketensamenstelling is als volgt vorm gegeven. De verwerking en afzet is gericht op de korte afzet keten met directe verkoop in de regio.

Het dagelijks beheer van de avontuur-natuur en verkoop op de locatie van groenten, bloemen willen we invullen met The Masters.

De keten voor groente, bloemen en pompoenen ontwikkelen we met o.a. LocoTuinen, Winkels en horeca in Maastricht, Meersen en Valkenburg. De keten voor eiwit gewassen(soja, lupine, boekweit) moet ontwikkeld worden en dit pakken we om met de Poshoof en Bisschopsmolen. Stadslandbouw service en uitvalsbasis voor streek productie in de regio met professionele groente teelt in tuinen van de consument, dit kan een samentuin in een wijk zijn of een tuin van een zorgverlener, winkel of restaurant. Verbinding met én zeggenschap over lokale, efficiënte productie van groente en kruiden maakt regionale stadslandbouw interessant voor een grote groep! Gericht op de naburige wijken organiseert wisselend een van de partners kleine kwartaal events gericht op interesses uit de aanpalende wijken en andere doelgroepen(25 tot 50 deelnemers): zoals bijv. “Wat eet jij?”, “Hoe groeit een wortel?”, “Wat doe jij met een pompoen?”, “Hoe klim je in een boom?”, “Energie uit je omgeving?”

Het gedeelte aangeduid als avontuur-natuur wordt ingericht en beheerd met een optimale beleving van het cultuur histrisch waardevolle landgoederen landschap. Duurzame houtproductie, begrazing met lakenvelders en ecologische verscheidenheid zijn leidend bij de inrichting en het beheer. Voor de invulling 5

daarvan gaan we samenwerken met JPS Training & Coaching, het CNME en dit alles onder coordinatie van Mark Daemen, Landmark Dit creëren we óp de locatie en mét de op locatie aanwezige materialen door deze bijvoorbeeld ter plaatse tot planken te verzagen.

Energie gewassen Met de teelt van energie gewassen die de natuur en biodiversiteit stimuleren kunnen we een regionaal aantrekkelijk alternatief bieden voor de maïsteelt. Deze pilot kan daarmee een spin-off creëren in de stad langs wegen, in wegbermen, bufferstroken en parknatuur overgangen. Het oogsten en vermarkten van biomassa in stadzone kan een zeer kosten efficiënte beheersoplossing zijn. Foto: energiegewas meerjarig kruiden mengsel

Onderwijs Het onderwijs neemt deel aan een van de werkgroepen en via facebook groepen. Afhankelijk van de onderwijs instelling kunnen daarin ambities gerealiseerd worden. Daarnaast kunnen ze gebruik maken van een real-time online webcam waarop te zien is wat er gebeurt op de percelen, om het probleem van de fysieke afstand en de beperkte tijd te verkleinen. In een paar klikken is stadslandbouw dan online in de klas. Een vaste WIFI verbinding is daarvoor essentieel. Stage plaatsen kunnen volop aangeboden worden rechtstreeks en bij samenwerkende partners. Hiermee geven we een duidelijke kans voor StartUps en stimuleren daarmee het ondernemerschap in Maastricht en de Zuid-Limburgse regio. 6

Publiek en Online Voor publiek is het project is fysiek toegankelijk tijdens openingstijden en evenementen. Online is het project continu toegankelijk middels een real-time webcam, facebook pagina. De PR en communicatie vindt plaats middels lokale Tv, Radio en week kranten zoals “De Ster”, “De trompetter”, “De Maaspost” en sociale media(facebook, twitter e.d.)

Teeltwijze De teeltwijze is specifiek op de lokale situatie afgestemd. De bodem samenstelling, grondwaterstand én lage ligging maken een specifieke teelt wijze noodzakelijk. Om op deze locatie succesvol land en tuinbouw producten biologisch gecertificeerd te kunnen produceren willen wij werken met een Perma-bedden teeltsysteem. Dit houd in dat er vaste-rijpaden komen, waardoor er permanent onbereden bedden ontstaan. Dit geeft tevens maximale mogelijkheden voor een plaag onderdrukkende poly-crop systeem door de gewassen in afwisselende stroken te telen. De groente, granen en eiwitgewassen worden op afwisselende stroken in perfecte harmonie geteeld. De energie teelten vinden plaats op het perceelsdeel dat grenst aan de A2 Doordat bij de inrichting en het uiteindelijke beheer rekening wordt gehouden met de cultuurhistorische inpassing gaan we ten aller tijde verrommeling tegen. Verder wordt het beheer in één deskundige hand gehouden. We starten nu concreet met het voeden van de bodem door compost toe te dienen. Daarna worden de rijsporen gedefinieerd en starten we met grondbewerking. Vervolgens beginnen we met het machinaal verwijderen van onkruiden. Daarna zaaien en planten we de gewassen voor de eerste oogst in 2015.

7

Deel 3: Populierenbeemden beweid met Lakenvelders Trekker:

Ing. Mark Daemen, Landmark Beheer- Landbouw & Natuur - Rentmeester – Adviseur

Eindverantwoordelijke: Ing. Stefan Muijtjens, Tuin van sint Pieter vof

Percelen: nr.

oppervlakte m2

huidige cultuur

2

2.97.49

populierenopstand

5

1.77.80

populierenopstand jong

6

3.83.71

populierenopstand

totaal 8.59.00

Omvormen percelen 2, 5 en 6, totaal 8,6 ha. van dichte populierenaanplant naar boomweide (populierenbeemd) De aanwezige populieren hebben een verschillende ouderdom waarbij de oudste en gedeeltelijk kaprijpe exemplaren aanwezig zijn op perceel 2 en op de noordkant van perceel 6. De omvorming kan binnen een termijn van1 jaar vanaf de start plaats vinden maar kan ook over een langere periode gespreid worden.

1.

Populieren opstand

We stellen voor een gedeelte van de populieren te kappen. Het huidige plantverband van 8x8 m wordt door, om en om, in 2 richtingen bomen te kappen omgezet in een plantverband van 16x16 m. De overblijvende populieren worden zo veel mogelijk gespaard. Aanwezige eiken en prunussen (Boskriek) worden gespaard. Dit vergt een goede begeleiding van de kap. Voor de kap wordt een professionele partij ingeschakeld. Het aantal bomen per ha. vermindert van ca. 150 naar ca. 40. De bomen worden kort bij de grond afgezaagd en de stobben blijven zitten.

2.

Prorail

Vóór de kap wordt de gewenste afstand van de overblijvende populieren en uitvoering van de werkzaamheden tot de spoorlijnen afgestemd met Prorail.

8

3.

Takhout

Aanwezige takhout wordt opgeruimd met behulp van vrijwilligers en aangeboden als biomassa voor verbranding. Het aanwezige afval wordt verzameld en aan aangeboden aan de gemeente.

4.

Kruidenrijk grasland

De percelen worden opgeschoond, licht gefreesd en ingezaaid met een nader te bepalen grassenmengsel, evt. gemengd met een kruidenmengsel. Een optie is het enten van de percelen met maaisel van andere natuurgraslanden. Hierdoor ontstaat sneller een kruidenrijk grasland.

5.

Stammen hout

Er komen ca. 800 stammen vrij. Deze worden afgezet aan een lokale, nader te bepalen, houtzagerij. De financiële opbrengst van het hout verminderd met de kosten van rooien, opruimen en opschonen is gering.

6.

Poorten en veekering

Het aanbrengen van een deugdelijke veekering is een wezenlijk onderdeel van het plan. De veekering wordt aangebracht rondom perceel 2, 5 en 6. Met name langs de spoorlijnen moet de afrastering zeer deugdelijk zijn. Te denken is aan zware ursus versterkt met drie prikkeldraden, hoogte 1,20 m. Op de kopse kanten van perceel 5 en 6 worden poorten aangebracht. De aanwezige monumentale poorten bij de ingang van perceel 2 wordt opgeknapt. Waar de percelen grenzen aan de waterlossingen Gelei en Kanjel wordt de afrastering geplaatst in overleg met en op de eigendomsgrens met het Waterschap.

7.

Hagen

Aan de binnen/buitenkant van de afrastering wordt op de op de tekening aangegeven zijden gemengde gedoornde haag geplant (dubbele rij) met een snoeimaat van 60 cm breed en 90 cm hoog. De reeds aanwezig haag langs de Boekenderweg wordt onderhouden.

9

8.

Runderen

Nadat het ontstane grasland zich voldoende heeft ontwikkeld worden de percelen beweid met Lakenvelderrunderen. Daarvoor wordt samenwerking gezocht met een veehouder/inschaarder die verantwoordelijk blijft voor het beheer van de kudde. Ook andere constructies zijn mogelijk. De seizoensbegrazing (mei-november) zal met om en nabij 1,5 grootvee-eenheid per ha uitgevoerd worden. Er kunnen ca. 20 pinken of 10 koeien met kalveren (zoogkoeien) lopen. Qua beleving hebben koeien met kalveren de voorkeur.

9.

Beheer kruidenrijk grasland

Voor een goede ontwikkeling van de grasmat wordt het vee regelmatig omgeweid. Mogelijk is bewerking met een weilandbloter noodzakelijk om een goede grasmat te krijgen. Door de bemesting achterwege te laten zal op termijn bloemrijk grasland kunnen ontstaan.

10.

Veestalling

Buiten het graasseizoen wordt het vee extern opgestald. 11.

‘Ommetje’

Door het aanleggen van een wandelpad door de ontstane beemden kan een ‘ommetje’ door het gebied gecreëerd worden. In overleg met de verantwoordelijke veehouder wordt het wandelpad met een stroomdraad uitgerarsterd. Honden verboden.

12.

inrichtingskostenkosten

Activiteit

hoeveelheid kosten/opbrengsten

te rooien populieren

ca. 800 stuks houtopbrengst

P.M.

af te voeren takhout

.. m3

P.M.

op te schonen oppervlakte

ca. 8,6 ha

P.M.

licht frezen oppervlakte

ca. 6 ha

P.M.

zaaien grassenmengsel

ca. 6 ha

P.M.

vee-kerend raster plaatsen

va. 2.400 m

planten gemengde haag

2 x 580 m 10

verrekenprijs ca. kosten

€ 6-15/m € 5,00/m

Op dit moment is het nog niet mogelijk om een exacte inschatting te maken van de netto inrichtingskosten. De financiële opbrengst van de gerooid populieren zal de inrichtingskosten voor het grootste deel goed maken waarbij met name de kosten voor de afrastering en het planten van de haag aanzienlijk zijn. Door zo veel mogelijk werkzaamheden in eigen beheer en met vrijwilligers uit te voeren worden de kosten beperkt. Volgens een eerste inschatting zal het mogelijk zijn om de benodigde inrichting kosten-neutraal uit te voeren. Voor zover er nog een te investeren bedrag resteert zal hiervoor een externe financiering gezocht worden. Door de inrichting van de begrazingsvakken gefaseerd uit te voeren kunnen kosten en opbrengsten gespreid worden over een aantal jaren. Hierbij is het noordelijke gedeelte tegen de laagste kosten uit te voeren en levert dit landschappelijk ook het meeste meerwaarde op.

13.

Partijen / partners     

 

14.

Projectleider/beheerder Gemeente Maastricht als eigenaar van de gronden en betrokken bij het verlenen van de benodigde vergunningen bijvoorbeeld kapvergunning, Provincie Limburg als handhaver boswet Waterschap Roer en Overmaas als buurman en uitvoering plannen herinrichting Kanjel en Gelei. Buitenplaats Vaeshartelt als buurman en belanghebbende bij landschappelijke inpassing, recreatieve producten, aanleggen ‘ommetje’. Mogelijk afzet van producten als Lakenveldervlees, Veehouder in Maastricht of directe omgeving die Lakenvelders inschaart en wil participeren Slager bijvoorbeeld Lebouille etc.

Communicatie

Om het project bij een breed publiek bekend te maken en mensen te betrekken bij alles wat er gebeurd wordt optimaal gebruik gemaakt van de mogelijkheden van social media als facebook, twitter en een website, gelinkt aan andere sites over stadslandbouw en de groene omgeving rondom Maastricht en landelijk. Groen Maastricht, Groene Gastvrije Gordel, CNME, IVN, gemeente Maastricht.

11

Deel 4: Financiën Eindverantwoordelijke: Ing. Stefan Muijtjens, Tuin van sint Pieter vof

Financiering investeringen. € 22.500,-

uit vijf jaar fictieve pachtopbrengst, jaarlijks: € 4500,-

1/3

daarvan is nodig voor het jaarlijkse landschapsonderhoud (bijv. hagen)

2/3

daarvan wordt o.a. geïnvesteerd in; het verhogen van de natuurwaarde, realiseren van nieuwe aanplant langs de spoorlijn; webapp.

Herinrichting populieren bos kosten neutraal € 135.000,- door Stefan Muijtjens in ontwikkeling & machines.

Gevraagde investering grondeigenaar: bouwaansluiting: water(, elektriciteit en internet)

12

Verdienmodel Onderstaande is een uitwerking op basis van de bedrijfsopzet waaruit een reële financiële continuïteit en duurzaamheid blijkt. De eerste vijf jaar zien wij als een opstart, waarin de samenwerkingen vorm krijgen. Zeker seizoen 2015 moet gezien als een opstart jaar. De jaren lange ervaring, in stadslandbouw en innovatietrajecten(www.waardenetwerken.com), van Stefan Muijtjens geeft daarbij veel zekerheid op een lange continuïteit van meer dan 10 jaar. € 4.000,- verkoop Maastrichts Mooiste bloemen e.d.(strook Noordelijk van spoorlijn) € 2.400,- verkoop 0,8 ha eiwit & granen(1/3 van perceel Noordelijk van spoorlijn) €16.000,- verkoop 1,6 ha oogstbare producten(halffabricaat) (2/3 v.h. perceel ) € 1.200,- verkoop 1,3 ha biomassa(oostelijk perceel tegen A2) €

0,- kwartaal events(=kosten neutraal)

€

0,- inscharen runderen(=kosten neutraal)

€

0,- avontuur-natuur(=kosten neutraal)

€ 2.000,- service punt stadslandbouw(plantgoed & zaden & compost) €50.000,- productie 4 ha halffabricaat in de regio “Groenteteelt Op Locatie” €75.600,- totale opbrengsten €35.500,- kosten: machines, huur opslagruimte, compost, zaaizaad & plantgoed € 4.500,- fictieve pacht, wordt integraal gebruikt voor beheer van(speel-)natuur. €36.000,- arbeidsinkomsten ondernemer(voor 0,8 FTE) €76.000,- totale kosten €

400,- winst

13

Deel 4: bijlage Drie illustrerende kaarten Eindverantwoordelijke: Ing. Stefan Muijtjens, Tuin van sint Pieter vof

14