De Cursuskrant JAARGANG 21 CURSUSJAAR Parochie De Bron

De Cursuskrant JAARGANG 21

CURSUSJAAR 2013-2014

Parochie Frater Andreas

Protestantse Gemeente Tilburg en omstreken

Parochie De Bron

Montfortparochie

Parochie De Vlaspit

www.kerkwest.nl

www.pkn-tilburg.nl

www.parochiedebrontilburg.nl

www.montfortparochie.nl

www.parochiedevlaspit.nl

Jaarprogramma 2013 - 2014 Deze Cursuskrant bevat het gezamenlijke programma van parochie Frater Andreas, parochie De Bron, parochie De Vlaspit, de Montfortparochie en de Protestantse Gemeente van Tilburg en omstreken voor het hele werkjaar 2013-2014. Een krant dus om te bewaren. In deze Cursuskrant vindt u voor ieder wat wils: voor jong en oud, voor kerkelijk en niet-kerkelijk, voor mensen die op zoek zijn naar verdieping en bezinning. Bekijk en lees deze krant en misschien vindt u iets dat u aanspreekt. De meeste groepen gaan van start bij een minimum van acht deelnemers en soms is er ook een maximum. Geef u dus tijdig op. Aanmelden kan tot uiterlijk twee weken voor het begin van de cursus. Bij abdijweekenden uiterlijk een maand tevoren aanmelden. Nieuwe initiatieven in de loop van het jaar en de laatste informatie over het cursusaanbod vindt u op de website van onze parochie of gemeente (zie boven). U bent van harte welkom! pastores, predikanten en catecheseraad

1. Hoe deugdzaam zijn wij? Bij de deugden onderscheiden we de kardinale deugden (voorzichtigheid, rechtvaardigheid, moed en matigheid) en de goddelijke deugden (geloof, hoop en liefde). Spelen deze deugden een rol in ons dagelijks leven? Komen we ze tegen in het nieuws van vandaag? Begeleiding: Sjack Willemen, pastoraal werker Organisatie: Montfortparochie, parochie De Vlaspit en parochie De Bron

• woensdag 2 oktober 2013 • 20.00 - 22.00 uur • Parochiecentrum, Ringbaan West 96 • € 3,00 per persoon

Inhoud van deze Cursuskrant 1 2 3 4

Geloven en

5 6

Inspiratiebijeenkomsten in de parochie Frater Andreas

7

Elk jaar stellen we in de parochie Frater Andreas de vraag 'wat bezielt je?' aan een bekende en inspirerende persoon, die ons iets te vertellen heeft. Dit werkjaar zijn er twee inspiratielezingen: een over geloven en de dood (zie nr. 2) en een over geloven en moderne kunst (zie nr. 3).

2. Geloven en de dood Met het thema 'geloven en de dood' openen we het seizoen op zondag 6 oktober. Pastor Marinus van den Berg zal in deze inspiratielezing het thema voor ons inleiden en toelichten. De parochie Frater Andreas heeft een goede naam in het verzorgen van kerkelijke uitvaarten en het begeleiden van religieuze afscheidsvieringen in het crematorium. Als mensen van deze geloofsgemeenschap zijn we ons bewust van de eindigheid van onszelf en van elkaar. We ondersteunen elkaar op momenten van verdriet, zoeken troost en dragen zorg voor elkaar. Het geloof in God die bij ons aanwezig is en die ons zal doen verrijzen, is een dragende kracht in het verdragen van en omgaan met de dood. Of toch niet? Het is moeilijk om te gaan met de dood. We hebben geen antwoorden op waaromvragen, soms mijden we anderen of worden we gemeden. Soms ver-

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39

Hoe deugdzaam zijn wij? Geloven en de dood Geloven en moderne kunst Inspiratiebijeenkomst in De Duynsberg met zr. Laetitia Aarnink Leesgroep rond 'Smaak van Stilte' Onnutte nuttigheid, in gesprek met Abt Bernardus Ethiek en ondernemen, in gesprek met Gert van Staalduinen Vervolg van serie 'In gesprek met...' Nacht van de Religies Abdijweekend Oosterbeek Abdijweekend Oosterhout Abdijweekend Brecht (B) Lezing over 'Geleefde genade' Cursus over 'Geleefde genade' Gesprek over 'Geleefde genade' Midden-Oosten Leesgroep Speling Jongeren en Bijbel Jodendom, christendom en islam in de beeldende kunst (3e deel) Jodendom, christendom en islam in de beeldende kunst (4e deel) Op zoek naar de bijbel Franciscus van Assisi Film 'Vision; het leven van Hildegard von Bingen' Drie avonden bibliodrama Ik geloof... maar wat eigenlijk? Wandeling over de Regte Heide De brief van Paulus aan de Galaten Analyse van het oratorium 'Elias' U bent geliefd De gemeenschap van Taizé Ik ben vrijwilliger, hoe houd ik 't vol? Met Fr. Andreas naar Maria ter Eik Werken van Barmhartigheid Weekend over het sacrament van de zieken “Wie zeg jij dat ik ben?” Het evangelie volgens Matteüs Goede Weekmeditaties Bezoek Turkse moskee Oecumenische voettocht naar Nieuwkerk en viering

1

eenzamen mensen onder ons. Welke vragen en antwoorden biedt geloven bij de dood? Wat kun je geloven over de dood? Begeleiding: pastor Marinus van den Berg Organisatie: parochie Frater Andreas • • • • •

zondagmiddag 6 oktober 2013 15.00 - 16.30 uur Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 € 3,00 per persoon aanmelden is niet nodig

3. Geloven en moderne kunst De tweede inspiratielezing van dit seizoen wordt gehouden door Niko de Wit, beeldhouwer uit Tilburg. Religie speelt door de eeuwen heen een belangrijke rol in de wording van kunst. Kathedralen, schilderijen, beelden: vele daarvan komen voort uit het geloof en zijn erdoor geïnspireerd. In de moderne beeldende kunst lijkt religie minder sterk aanwezig. Toch laten vele kunstenaars zich inspireren door hun geloof en door de religieuze vormen van oudsher. Niko de Wit heeft een grote passie voor kunst. Hij maakt beelden waarbij hij zich door het heilige laat inspireren. Hij voert ons langs zijn bronnen van inspiratie en laat zien wat die betekenen voor zijn beelden. Voor wie meer wil weten van de kunstenaar en zijn werk: www.nikodewit.nl Begeleiding: Niko de Wit Organisatie: parochie Frater Andreas • • • • •

zondagmiddag 30 maart 2014 15.00 - 16.30 uur Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 € 3,00 per persoon aanmelden is niet nodig

4. Ouder worden en spiritualiteit Een inspiratiebijeenkomst met zr. Laetitia Aarnink Een keer per jaar organiseert de parochie Frater Andreas een inspiratiebijeenkomst in De Duynsberg. Deze bijeenkomst heeft als onderwerp: ouder worden en spiritualiteit. Wat betekent ouder worden voor je spiritualiteit? Met welke levensvragen word je geconfronteerd als je ouder wordt en hoe ga je daar mee om? Opent ouder worden misschien ook nieuwe perspectieven? 2

We noemen het een inspiratiebijeenkomst, omdat we hopen dat u er inspiratie voor uw eigen leven uit opdoet. Voor de lezing hebben wij zuster Laetitia Aarnink uitgenodigd. Zij is provinciaal overste van de Zusters van JMJ. Ze was vele jaren als medewerkster verbonden aan het Titus Brandsma Instituut in Nijmegen, een studiecentrum voor spiritualiteit. Bij deze bijeenkomst is iedereen welkom: bewoners van De Duynsberg en mensen van buiten De Duynsberg. Begeleiding: zr. Laetitia Aarnink Organisatie: parochie Frater Andreas • maandagmiddag 18 november 2013 • 15.00 - 17.00 uur • restaurant van De Duynsberg, Indigolaan 100 • € 3,00 per persoon

5. Leesgroep rond 'De Smaak van Stilte' door Bieke Vandekerckhove Wanneer Bieke Vandekerckhove als 19-jarig meisje hoort dat ze ongeneeslijk ziek is, voelt ze de grond onder zich weg zinken. Drie jaar later blijkt het ziekteproces halt te zijn gehouden. Voortaan moet ze leven tussen hoop en vrees. Beter worden kan niet meer en de dood kan ieder moment weer in beeld komen. Hoe moet ze verder? “Ga staan waar geen plek is om te staan”, luidt haar antwoord. Met ontroerende openheid vertelt ze hoe ze, te midden van alle onzekerheid, houvast vindt in het ritme van de benedictijnse spiritualiteit en in de peilloze leegtes van zen. Haar verhaal is er een geworden vol levens- en geloofsvragen die open en eerlijk met de lezer worden gedeeld. Wellicht kan het ons houvast bieden bij het gaan van onze eigen weg@ Begeleiding: Paula van der AaSearle, parochie Frater Andreas • donderdagavond 24 oktober, 14 en 28 november 2013 • 19.30 - 21.30 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per avond • gegevens boek: Bieke Vandekerckhove, De Smaak van Stilte, Ten Have / Lannoo, ISBN 978-90-599-5979-8, € 16,95

Serie 'In gesprek met

'

'In gesprek met @' is een serie bijeenkomsten georganiseerd door de projectgroep Kerk naar Buiten van de Protestantse Gemeente te Tilburg en omstreken.

6. Onnutte nuttigheid In gesprek met Abt Bernardus van Koningshoeven over Trappisten en maatschappelijke betrokkenheid – met muzikale omlijsting In 1881 streek een groepje monniken uit Noord-Frankrijk even buiten Tilburg neer om een toevluchtsoord op te zetten voor hun medebroeders. Zij werden door de toenmalige Franse regering bedreigd met uitzetting uit Frankrijk, aangezien deze monniken met hun besloten leven van bidden en werken ‘volstrekt onnuttig waren voor de samenleving’. Ruim 130 jaar later stellen nog heel veel mensen vraagtekens bij de nuttigheid van monniken. Maar weet men eigenlijk wel wat deze monniken doen? De abt van het trappistenklooster Koningshoeven zal u een inkijkje proberen te geven in de maatschappelijke betrokkenheid van de trappisten. Een leefwijze die gebaseerd is op het woord 'ontmoeting' en misschien wel eens heel anders kan zijn dan de vastgeroeste ideeën die wij over monniken hebben. Begeleiding: ds. Dick Penninkhof, projectgroep Kerk naar Buiten, Protestantse Gemeente Tilburg e.o. • dinsdagavond 8 oktober 2013 • 20.00 - 22.00 uur • Opstandingskerk, Prof. Cobbenhagenlaan 8 • € 5,00 per persoon (inclusief koffie/thee) • opgave: centraal of via ds. Dick Penninkhof [email protected]

7. Ethiek en ondernemen In gesprek met Gert van Staalduinen, innovatieadviseur bij Syntens, over Maatschappelijk verantwoord ondernemen – met muzikale omlijsting Ethiek en verantwoorde moraal kunnen binnen ondernemingsland wel eens wat dilemma’s opwerpen. Het onderwerp Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)

is een steeds belangrijker wordend thema. Dit wordt mede ingegeven door een steeds meer open wereld, waarbij we weten hoe en door wie producten over de hele wereld geproduceerd worden. Ondernemers staan hierbij vaak voor dilemma’s, zoals het weghalen van productie door kinderarbeid, wat dan weer inkomstenverlies voor de gezinnen van deze kinderen veroorzaakt. Na een korte inleiding wordt aan de hand van stellingen -zoals ‘religie is de hoeder van de moraal’- en een aantal dilemma’s dit onderwerp behandeld. Begeleiding: ds. Dick Penninkhof, projectgroep Kerk naar Buiten, Protestantse Gemeente Tilburg e.o. • dinsdagavond 5 november 2013 • 20.00 - 22.00 uur • Opstandingskerk, Prof. Cobbenhagenlaan 8 • € 5,00 per persoon (inclusief koffie/thee) • opgave: centraal of via ds. Dick Penninkhof [email protected]

8. Vervolg van de serie ‘In gesprek met ’ De serie ‘In gesprek met @’ van de projectgroep Kerk naar Buiten van de Protestantse Gemeente Tilburg e.o. krijgt in het voorjaar een vervolg met twee avonden. Te gast zijn andere inleiders op het snijvlak van geloof / kerk en samenleving. De bijeenkomsten worden muzikaal omlijst. Aan de invulling wordt nog gewerkt. Zie te zijner tijd de websites (zie pagina 1) en andere publicaties.

9. Nacht van de Religies Delen van het Verhaal Op zaterdag 16 november 2013 wordt in Tilburg voor de tweede keer de Nacht van de Religies gehouden. Het thema is: Delen van het Verhaal. Op diverse locaties in Tilburg bieden religieuze en diaconale gemeenschappen en organisaties een programma aan van ongeveer 40 minuten. Zo is het mogelijk in één avond vier verschillende plaatsen te bezoeken en verschillende verhalen te beluisteren. De nacht duurt van 19.00 tot 23.00 uur. Organisatie: Raad van Kerken Tilburg-Goirle • zaterdagavond 16 november 2013 • 19.00 - 23.00 uur

10. Abdijweekend Oosterbeek

Geleefde genade

In het weekend van 8 t/m 10 november gaan we met een groep van maximaal 16 personen op bezoek in de Abdij van O.L.V. van Koningsoord in Oosterbeek. We volgen gedeeltelijk het getijdenschema van de abdij, maar hebben ook een eigen programma voor de groep die meegaat.

In het voorjaar van 2013 promoveerde pastor Trees Versteegen op het proefschrift: Geleefde genade, een bijdrage aan de theologie van genade vanuit ervaringen van katholieke vrouwen. Begrippen uit de theologie zijn soms onverstaanbaar. Ze staan ver af van de alledaagse werkelijkheid van gelovigen. Gelovige mensen leven een concreet bestaan en spreken op een concrete manier over het geloof. De twee talen, van de theologie en van het geloof, moeten met elkaar in gesprek worden gebracht. Ze hebben elkaar iets te zeggen. In de oude en de moderne theologie is het bovendien zo, dat een groot deel ervan ontwikkeld is door mannen op basis van hun inzichten en ervaringen. De ervaringen van vrouwen ontbreken veelal in de theologie. In haar onderzoek heeft Trees Versteegen dit bij elkaar gebracht: zij heeft in beeld gebracht hoe er in de moderne theologie gedacht wordt over genade en ze heeft vrouwen gevraagd naar haar genade-ervaringen. Die beide brengt ze met elkaar in gesprek. Ze laat de ervaringen spreken tot de theologie. Dat levert nieuwe inzichten op: over het begrip genade en over de levens van vrouwen. In drie verschillende activiteiten (zie nr. 13, 14 en 15) zal zij nader op de inhoud van haar onderzoek en boek ingaan.

Organisatie: parochie De Vlaspit • vrijdag t/m zondag • 8 t/m 10 november 2013 • ongeveer € 85,00 per persoon (exclusief vervoer) • informatie: [email protected]

11. Abdijweekend Oosterhout We zijn te gast bij de zusters benedictinessen in de Onze Lieve Vrouwe Abdij in Oosterhout. Een abdijweekend biedt de gelegenheid om even afstand te nemen, tot rust te komen, je te bezinnen. Je leeft twee dagen op het ritme van de zusters. We doen mee met de getijden. Daarnaast kan ieder de tijd zelf invullen: met lezen, mediteren, wandelen. We proberen zoveel mogelijk samen in enkele auto’s te rijden. Begeleiding: pastor Monic JansenDercksen, parochie Frater Andreas • • • • •

vrijdagmiddag tot zondagmiddag 22 - 24 november 2013 € 55,00 (exclusief vervoer) maximaal 10 deelnemers aanmelden voor 18 oktober 2013

12. Abdijweekend Brecht (B) Dit abdijweekend is in de Abdij Onze Lieve Vrouw van Nazareth in Brecht. We zijn te gast bij de zusters trappistinnen. Brecht ligt in de Belgische Kempen. Een abdijweekend biedt de gelegenheid om even afstand te nemen, tot rust te komen, je te bezinnen. Je leeft twee dagen op het ritme van de zusters. We doen mee met de getijden. Daarnaast kan ieder de tijd zelf invullen: met lezen, mediteren, wandelen. We proberen zoveel mogelijk samen in enkele auto’s te rijden.

13. Lezing over 'Geleefde genade'

Begeleiding: pastor Trees Versteegen, parochie Frater Andreas

• maandagavond 28 oktober 2013 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per persoon • minimaal 10 deelnemers

• • • •

vrijdagmiddag tot zondagmiddag 7 - 9 februari 2014 € 70,00 (exclusief vervoer) maximaal 10 deelnemers

Tijdens een lezing in de Lucaskerk op 28 oktober zal Trees Versteegen ingaan op een aantal thema's: Hoe kennen we het oude genadebegrip? Wat is ermee aan de hand? Waarom zijn ervaringen belangrijk voor de theologie? Hoe ga je met die ervaringen om in je onderzoek? Wat kan genade nu betekenen? Begeleiding: pastor Trees Versteegen, parochie Frater Andreas

3

14. Cursus over 'Geleefde genade' Tijdens de cursus van vier avonden worden de thema’s uit de lezing (zie nr. 13) verdiept. We lezen teksten uit het boek en deze worden in gesprek gebracht met vragen, inzichten en ervaringen van de cursisten. De cursus kan ook gevolgd worden zonder de lezing te hebben gehoord. Begeleiding: pastor Trees Versteegen, parochie Frater Andreas • maandagavond 11 en 18 november, 9 en 16 december 2013 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per bijeenkomst • minimaal 10 deelnemers

15. Gesprek in De Duynsberg over 'Geleefde genade' Tijdens een gesprek in De Duynsberg zal Trees Versteegen ingaan op haar onderzoek en haar motivatie, haar hartstocht en haar werkwijze. Deze bijeenkomst zal een informeler karakter hebben. Begeleiding: pastor Trees Versteegen, parochie Frater Andreas • donderdagmiddag 10 oktober 2013 • 15.30 - 16.45 uur • blauwe zaal of kapel van De Duynsberg, Indigolaan 100 • € 3,00 per persoon • minimaal 10 deelnemers

16. Van het oude MiddenOosten naar de huidige brandhaard Vanuit de prairie- en steppengebieden trokken nomaden al eeuwenlang naar de rivierdalen van Tigris, Eufraat en Nijl. De clan van Abraham volgde dezelfde trektocht. In datzelfde gebied groeiden clans uit tot omvangrijke stammen en volkeren. Wij zoeken antwoorden op vragen als: waarom die grote migraties tussen die gebieden? Waarom ontstonden hier drie wereldgodsdiensten? Waarom is de ballingschap eeuwenlang onderschat? We kiezen in de vier bijeenkomsten voor: 1.Het tijdperk van Abraham en het gebied van Ur der Chaldeeën 2.De gouden eeuw van het Twaalf Stammen Rijk en de verwaarloos4

de betekenis van 'de ballingschap' 3.De rol van de grote rijken in het Midden-Oosten en de invloed op de onderworpen volken 4.De rol van de islam in het Turkse Rijk, het uiteenvallen van de Arabische wereld en de wereldvrede. Begeleiding: Cor Krijger, Protestantse Gemeente ([email protected]) • dinsdagavond 22 en 29 oktober, 12 en 19 november 2013 • 20.00 - 22.00 uur • Opstandingskerk, Prof. Cobbenhagenlaan 8 • € 4,00 per avond (inclusief kopieën)

17. Leesgroep Speling Speling is een tijdschrift voor bezinning. Er staan artikelen in die nu eens een meer Bijbels, dan weer een meer spiritueel of bezinnend karakter hebben. Ze gaan over het geloof in de leefwereld van alledag en op belangrijke levensmomenten. De ene keer zijn ze meer historisch of cultureel van aard; een andere keer krijgen mystiek en persoonlijke ervaring meer nadruk. De artikelen lenen zich goed voor persoonlijke bezinning en voor uitwisseling met elkaar. We hebben in de parochie Frater Andreas sinds een jaar een leesgroep Speling. Per keer lezen we twee artikelen uit recente of oudere nummers. De deelnemers die zich hebben opgegeven, krijgen die artikelen van tevoren thuis gestuurd en hebben de artikelen gelezen voorafgaand aan de bijeenkomst. De groep staat open voor aanvulling. Tevens starten we een middaggroep voor die mensen die liever overdag bij elkaar komen. Er zijn vier bijeenkomsten per jaar. Begeleiding: pastor Trees Versteegen, parochie Frater Andreas • groep 1: maandagmiddag 4 november, 20 januari, 7 april, 16 juni; 15.00 - 17.00 uur • groep 2: maandagavond 4 november, 20 januari, 7 april, 16 juni; 20.00 - 22.00 uur • vermeld bij opgave of u zich aanmeldt voor groep 1 of groep 2. • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • minimaal 8 deelnemers • maximaal 12 deelnemers • € 4,00 per bijeenkomst (inclusief kopieën en porto)

18. De Bijbel, wat moet ik ermee? Jongeren en Bijbel Lees jij wel eens in de Bijbel? Of denk je: die Bijbel, daar heb ik niet zoveel mee. Omdat je de verhalen moeilijk vindt. Of omdat je vindt, dat de Bijbel niet meer van deze tijd is... Of ben je wel benieuwd naar de Bijbel, maar weet je niet zo goed hoe je moet beginnen? De avond is bedoeld voor jongeren tussen de 18 en 30 jaar, die willen ontdekken of Bijbelverhalen hen aanspreken. In creatieve werkvormen gaan we actief aan de slag met deze Bijbelteksten en kom je erachter wat je in het verhaal raakt of juist niet. We doen dat door middel van bibliodrama, tekenen / schilderen en dichten. Begeleiding: pastor Paulien van Bohemen, parochie Frater Andreas • woensdag 27 november 2013 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per persoon

Jodendom, christendom en islam in de beeldende kunst Hieronder staan twee diapresentaties over jodendom, christendom en islam in de beeldende kunst (nr. 19 en 20). Het zijn de delen 3 en 4 van een cursus die in november 2012 begon. Elk deel heeft een afgerond thema. U kunt zonder problemen aansluiten, wanneer u voorgaande delen niet heeft gevolgd.

19. Jodendom, christendom en islam in de beeldende kunst (derde deel) Diapresentatie over het mysterie van de Ene én verdeelde God Deze twee bijeenkomsten zijn gewijd aan het mysterie van de Ene én verdeelde God: van JHWH, de Drie-eenheid en Allah. We verdiepen ons in twee ongerijmdheden die in alle religies voorkomen: visuele voorstellingen van God en oorlogen die als heilig worden beschouwd. God die onzichtbaar is, wordt toch in beeld gebracht. In jodendom en islam wordt dat nog binnen de perken van beeldverboden gehouden, maar het christendom vormt het toneel van de meest fantasie-

rijke godsvoorstellingen. Godsdiensten verkondigen vrede, maar in de praktijk voeren ze oorlog, zelfs in naam van God. Opkomst en wereldwijde verspreiding van jodendom, christendom en islam zijn getekend door oorlog en onderdrukking van niet- en andersgelovigen. We onderzoeken de beeldvorming rond ‘heilige’ oorlogen in de kunstgeschiedenis. Begeleiding: Jan van Lier Organisatie: parochie Frater Andreas • zaterdag 16 en 30 november 2013 • 10.30 - 12.30 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 4,00 per bijeenkomst (inclusief tekst)

20. Jodendom, christendom en islam in de beeldende kunst (vierde deel en slot) Diapresentatie over Jeruzalem, stad van uiteindelijke vrede tussen volken en religies? De bouw van de Tempel door koning Salomo, van de Heilig Grafkerk door keizerin Helena en van de al-Aqsamoskee door kalief Abd al-Malik maakten Jeruzalem tot een heilige stad voor joden, christenen en moslims. We illustreren de religieuze betekenis van Jeruzalem met historische beelden. Joden hebben intussen leren leven met het verlies van hun Tempel, maar zij blijven hechten aan het bezit van de Oude Stad als bruggenhoofd naar het rijk van de komende messias, waarin: ‘de volken die Jeruzalem hebben belaagd, naar de stad zullen komen om de HEER van de hemelse machten als koning te vereren’ (Zacharia 14,16). Christenen, die ooit op kruistocht gingen om hun heilige plaatsen te heroveren, zijn gaan dromen van een Nieuw Jeruzalem dat uit de hemel zal neerdalen. ‘Over haar schijnt Gods luister en de volken zullen leven in haar licht’ (Openbaring 21, 23-24). Moslims kennen een overlevering die spreekt over een verplaatsing aan het einde der tijden van de Heilige Moskee van Mekka naar Jeruzalem, als een bruid die zich naar haar bruidegom begeeft. Met de Parabel van de drie ringen (uit het drama Nathan der Weise van Gotthold Lessing) en een korte terugblik op voorgaande bijeenkomsten sluiten we de cursus af.

Begeleiding: Jan van Lier Organisatie: parochie Frater Andreas • zaterdag 22 maart en 5 april 2014 • 10.30 - 12.30 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 4,00 per bijeenkomst (inclusief tekst)

21. Op zoek naar de bijbel Basiscursus bijbelse verhalen voor nieuwsgierige mensen De bijbel is het meest verkochte boek ter wereld. Maar hoe bekend is de bijbel? Ik kom regelmatig mensen tegen die er wel iets meer van willen weten. Opmerkingen als: Waar gaat de bijbel eigenlijk over? Wie heeft hem geschreven? Het gaat geloof ik over God, maar hoe precies zou ik even niet weten. Is de bijbel alleen geschiedenis? en: Wat kun je er nu nog mee? Niet voor niets verscheen er een boek De bijbel voor dummies, dat zegt een antwoord te geven op al deze vragen en vooral zonder je een overtuiging op te dringen. Maar hoe reëel is dat? De bijbel is vooral een groot verhalenboek, dat vertelt over ontmoetingen tussen God en mensen en tussen mensen onderling. Vol met hoop, verwachting, maar ook teleurstelling, haat en verdriet. Aan de hand van enkele van deze verhalen, wat beeldmateriaal, korte filmpjes, korte inleidingen en onderling gesprek willen we samen de kracht van de bijbelse verhalen op het spoor komen. Begeleiding: ds. Dick Penninkhof, projectgroep Kerk naar Buiten, Protestantse Gemeente Tilburg e.o. • woensdagavond 30 oktober, 13 en 27 november en 11 december 2013 • 20.00 - 22.00 uur • Opstandingskerk, Prof. Cobbenhagenlaan 8 • € 3,00 per avond • opgave: centraal of via ds. Dick Penninkhof [email protected]

22. Franciscus van Assisi Als u op zoek bent naar iemand die zich liet inspireren door het evangelie: een leven in eenvoud, broederlijkheid en gebed... Als u wilt dat zijn inspiratie opnieuw

gestalte krijgt in liefde en inzet voor medemens en schepping... Als u samen met anderen die dat ook willen daarover eens in gesprek wilt gaan, dan kan dat. Paus Franciscus gaat voor bezinning, gebed en gesprek naar Assisi. Wij blijven, in de geest met hem verbonden, dichter bij huis; ons bezinnend op hetzelfde: de spiritualiteit van Franciscus. Onderwerpen van de bijeenkomsten zijn: – 22 oktober: ’De Heer heeft mij, broeder Franciscus, gezegd, dat ik@’. Algemene inleiding: Het Testament van Franciscus. – 5 november: Het Evangelie als enige bagage. Dit is de regel en de levenswijze van de minderbroeders. – 19 november: Elkaar ontmoeten op ooghoogte. Ontmoeting van Franciscus met de sultan, met de melaatse, met Clara, met de paus. – 3 december: Zonnelied of Lofzang van de Schepselen. Een lied voor alle seizoenen. De aarde eren. Begeleiding: Br. Harrie van den Bosch, kapucijn Organisatie: parochie Frater Andreas • dinsdagavond 22 oktober, 5 en 19 november, 3 december 2013 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 5,00 per bijeenkomst

23. Film 'Vision; het leven van Hildegard von Bingen' Sinds een aantal jaren staat het leven en werk van de Duitse kloosterzuster en abdis Hildegard van Bingen (1098-1179) weer volop in de belangstelling, in het bijzonder haar mystieke visioenen en haar al even verheven 'hemelse' muziek. In deze speelfilm wordt haar leven uitgebeeld: het leven van een abdis met een zwakke gezondheid maar tegelijkertijd een sterke vrouw die met grote vastberadenheid vocht voor de kerkelijke erkenning van haar mystieke visioenen en voor de toestemming van de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders om een eigen benedictijns vrouwenklooster te mogen stichten in het plaatsje Bingen. Naast het leiding geven aan haar kloostergemeenschap schreef zij boeken over haar 5

mystieke visioenen en over de natuur en de geneeskunst, componeerde zij geestelijke liederen voor het koor van haar klooster, schreef gedichten en ook brieven aan theologen en bisschoppen. Daarmee was zij als vrouw en als inspirator van een niet-leerstellige benadering van het geloof – met ruimte voor persoonlijke geloofservaringen – haar tijd ver vooruit. Ter inleiding op de film wordt de historische context van haar leven en werk kort gekenschetst. Na afloop is er gelegenheid voor een korte nabespreking. Begeleiding: Ad Wildhagen, parochie Frater Andreas • woensdagavond 6 november 2013 • 19.30 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per persoon

24. Op verhaal komen Drie avonden bibliodrama Bibliodrama is een speelse en creatieve manier om met bijbelverhalen om te gaan. Er ontstaat een uitwisseling tussen ons als zoekende mensen en de personen uit het verhaal. Al spelend verkent een deelnemer aspecten van zichzelf: wat zegt het je (nog), de religieuze dimensie die het verhaal oproept? Waar raakt het aan je eigen houding in relaties en ontmoetingen? Zo komt het verhaal opnieuw tot leven, voor ieder op een eigen manier. Dit is de werkwijze. Een voorwerp of een kunstafbeelding helpt ons op gang. De deelnemers kiezen een rol en krijgen eenvoudige spelopdrachten: actief of meditatief. Een afrondend gesprek besluit de avond. Leiding: Corrie Terlouw, theoloog en psycholoog, o.a. werkzaam als predikant in Boxtel Begeleiding: ds. Dick Penninkhof, projectgroep Kerk naar Buiten, Protestantse Gemeente Tilburg e.o. • dinsdagavond 21 januari, 4 en 18 februari 2014 • 20.00 - 22.00 uur • Opstandingskerk, Prof. Cobbenhagenlaan 8 • € 3,00 per avond • minimaal 8, maximaal 15 deelnemers • opgave: centraal of via ds. Dick Penninkhof [email protected] 6

25. Ik geloof maar wat eigenlijk?

27. De brief van Paulus aan de Galaten

In bijna elke viering zeggen we: 'Ik geloof @'. Maar wat we daarna opsommen is uitgedrukt in een taal die voor velen van ons onbegrijpelijk is (geworden): 'zit aan de rechterhand van de Vader'; 'die Heer is en het leven geeft@'; 'de éne, heilige, katholieke en apostolische kerk'. Vraagt u het zich ook wel eens af: wat betekent het eigenlijk? Hoe sluit dit aan op het evangelie? Hoe is dit zo kunnen groeien en ontstaan? En vooral: wat moet ik en wat kan ik daar vandaag de dag mee? Wat heb ik eraan in mijn leven anno nu? Voor wie met vragen zit maar ook voor wie het wel gelooft is er een serie van zes bijeenkomsten. Daarin worden bovenstaande en nog enkele andere onderwerpen ingeleid en toegelicht. Vervolgens praten we met elkaar over de betekenis ervan voor ons dagelijks leven. En tussendoor steeds een beetje huiswerk. We behandelen niet de gehele geloofsschat, maar wel mooie en bijzondere parels daaruit. Niet moeilijk, wel de moeite waard.

Twee avonden waarin we samen de brief van de apostel Paulus aan de christenen van Galatië lezen en op zoek gaan naar de betekenis. Over het leven van de apostel en zijn kijk op de verhouding tussen de wet en het geloof in Christus.

Begeleiding: Ger Thonen, parochie Frater Andreas • dinsdag 14 en 28 januari, 11 en 25 februari, 11 en 25 maart 2014 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per avond

26. Waar word ik nu echt stil van? Een wandeling over de Regte Heide Een wandeling waarbij gesprek en stilte elkaar afwisselen. Het gesprek zal gaan over vragen als: “Waar word jij nu echt stil van?” en “Wat hoor je?”. Er is de mogelijkheid om gezamenlijk op de fiets naar de Regte Heide te rijden of met eigen auto. Begeleiding: Sjack Willemen, pastoraal werker Organisatie: Montfortparochie, parochie De Vlaspit, parochie De Bron • zaterdagochtend 14 juni 2014 • 8.00 - 12.30 uur • vertrek: Parochiecentrum, Ringbaan West 96 • € 3,00 per persoon

Begeleiding: Sjack Willemen, pastoraal werker Organisatie: Montfortparochie, parochie De Vlaspit, parochie De Bron • donderdagavond 6 en 20 februari 2014 • 20.00 - 22.00 uur • Parochiecentrum, Ringbaan West 96 • € 3,00 per avond

28. De Ene is God... Een analyse van 'Elias', een Bijbels oratorium Elias, een oratorium in twee delen van Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847), werd voor het eerst uitgevoerd op 26 augustus 1846. Mendelssohn schreef drie oratoria. Godsdienststrijd is het opvallend thematisch element: – Die Erste Wallpurgisnacht: een ballade-achtige wereldlijke cantate – Paulus: een Bijbels oratorium – Elias: een aan Paulus superieur geacht Bijbels oratorium. Het gaat over de bloedige strijd om de hegemonie van het JHWHgeloof over de heidense Baälcultus in het oude Israël. Mendelssohn componeerde Elias op een Duitse tekst, maar omdat de première in Birmingham in het Engels gezongen zou worden, moest er meteen een ‘vertaling’ worden gemaakt. Zo ontstond Elijah. In de eerste bijeenkomst wordt ingegaan op de inhoud en opbouw van Elias. Daarna luisteren we naar het eerste deel en laten we tekst én muziek, muziek én tekst op ons inwerken. In de tweede bijeenkomst analyseren we tekst én muziek, muziek én tekst van het tweede deel. Begeleiding: Peter van der Bruggen, parochie Frater Andreas • woensdagavond 19 en 26 maart 2014 • 20.00 - 21.30 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per avond

29. U bent geliefd Rond het thema 'U bent geliefd' heeft Henri Nouwen in 1992 drie preken gehouden. Henri Nouwen (1932-1996) was priester, schrijver en hoogleraar in de VS. Rond deze preken is een programma samengesteld voor drie avonden over het delen van onszelf vanuit onze gebrokenheid als mens, het louteringsproces van het lijden in ons leven en het weer vrucht dragen / anderen tot zegen zijn. Werkwijze: we bekijken samen de drie preken op dvd, wisselen ervaringen uit in kleine groepjes en zingen Taizé-liederen. Organisatie door leden van de Protestantse Gemeente: Marjan de Kwaasteniet, Nikki Idema, Serge en Jessica Hagoort • donderdagavond 13 maart, 3 april en 24 april 2014 • 20.00 - 22.00 uur • Opstandingskerk, Prof. Cobbenhagenlaan 8 • € 3,00 per avond • opgave: Marjan de Kwaasteniet, telefoon 0620818721

30. De boeiende gemeenschap van Taizé In mei 2013 heeft de parochie Frater Andreas een voorheen jarenlange traditie weer opgepakt: met jongeren een week naar Taizé in Frankrijk gaan. In twee bijeenkomsten staan we stil bij de broedergemeenschap van Taizé. Tijdens de eerste avond hebben we het aan de hand van beeldmateriaal over de geschiedenis, de ontwikkelingen en de toestroom van jongeren naar Taizé. Ook komt het wereldwijde en oecumenische karakter van de broedergemeenschap aan bod. De tweede bijeenkomst staat in het teken van een dag uit het leven in Taizé: wat doen de broeders, wat doen de jongeren zoal? We sluiten de tweede bijeenkomst af met een korte Taizé-viering. Begeleiding: pastor Marijn van de Laar en pastor Paulien van Bohemen, beiden werkzaam in de parochie Frater Andreas • donderdagavond 20 februari en 20 maart 2014 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 3,00 per avond

31. Ik ben vrijwilliger, hoe houd ik het vol?

33. Iets doen met je geloof

Vrijwilliger in een parochie: misschien bent u het al jaren, misschien sinds kort. U heeft zichzelf gemeld voor een taak of u bent gevraagd om bij een werkgroep te komen. U weet nog wanneer u begon en wie u vroeg om erbij te komen. Wat bent u tot nu toe allemaal tegengekomen aan vreugde en ergernissen in uw werk als vrijwilliger? Wat raakt u in dit werk? Wanneer moet u er wel eens van zuchten? Over deze en andere vragen willen we met elkaar van gedachten wisselen. Om te ontdekken wat voor u de momenten van betekenis en momenten van doorbijten zijn in uw vrijwilligerswerk en van anderen te horen hoe zij hun vrijwilligerswerk beleven.

In vier bijeenkomsten gaan we invullen hoe de werken van barmhartigheid in deze tijd en door iedereen gedaan kunnen worden: de hongerigen voeden; de dorstigen te drinken geven; de naakten kleden; de zieken bezoeken; de gevangenen bezoeken; de vreemdeling ontvangen; de doden begraven. De bijeenkomsten zijn voor jong en oud, voor wie iets wil doen met zijn geloof, voor wie vindt dat iedereen er toe doet, voor mensen van het kleine en grote gebaar, voor mensen die willen werken aan vrede en gerechtigheid, aan zorg en aandacht voor mensen in behoeftige situaties.

Begeleiding: Joke Roovers, lid van vrijwilligersberaad parochie Frater Andreas, en Paulien van Bohemen, pastor parochie Frater Andreas • woensdagavond 2 april 2014 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • er zijn geen kosten verbonden aan deze bijeenkomst

32. Met Frater Andreas naar Maria ter Eik Mariarondgang vanuit de parochie Een fietstocht van ongeveer 50-55 kilometer voert ons langs diverse Mariakapelletjes in de omgeving van Tilburg. We gaan richting Spoordonk/Oirschot en van daar weer terug naar Tilburg. We beginnen met een bezinnend moment in de Mariakapel van de St. Lucaskerk. De route is op fietsknooppunten uitgezet. Onderweg zijn er voldoende rustpauzes om lichamelijk en geestelijk bij te tanken. Een gezamenlijke lunch maakt deel uit van deze fietstocht. Begeleiding: pastor Monic JansenDercksen en Anneke Laenen, parochie Frater Andreas • donderdag 15 mei 2014 (bij slecht weer wijken we uit naar 22 mei) • 10.00 - 17.00 uur • ongeveer € 15,00 per persoon (inclusief lunch; overige consumpties onderweg voor eigen rekening) • maximaal 10 deelnemers

Werken van Barmhartigheid

Begeleiding: Marja Wittenbols, stichting De Vonk Organisatie: parochie De Vlaspit • in de vastentijd: woensdagavond 26 februari, 5, 12 en 19 maart 2014 • 19.00 - 21.00 uur • Parochiecentrum, Hoefstraat 201 • kosten: een vrijwillige bijdrage

34. Is iemand onder u ziek... Weekend over het sacrament van de zieken Elk werkjaar is er in de parochie Frater Andreas een weekend waarin een bepaald sacrament centraal staat. In voorgaande jaren kwamen de eucharistie, het doopsel en de liefde aan de orde. Dit jaar wordt er een weekend gewijd aan het sacrament van de zieken. Gekozen is voor het weekend van 14, 15 en 16 maart 2014, omdat in dat weekend de dag van de zorg valt. Er komt weer een verscheidenheid aan activiteiten. Zo zal er een gesprek zijn over de betekenis en de beleving van het sacrament van de zieken. Mensen kunnen deelnemen aan een gemeenschappelijke ziekenzalving. Ook zal er in het weekend uitdrukkelijk aandacht zijn voor mantelzorgers. Een indringende film over zorg in de laatste levensfase wordt bekeken en besproken. Ruim voor het weekend verschijnt een aparte folder met daarin het programma. Reserveert u de datum nu al in uw agenda? • organisatie: parochie Frater Andreas • 14, 15 en 16 maart 2014 7

35. “Wie zeg jij dat ik ben?” Een avond voor ouders met kinderen op de basisschool over de betekenis van Jezus van Nazareth. Aan de hand van beelden, schilderijen, tekeningen, Bijbel-fragmenten gaan we op zoek naar verschillende betekenissen, namen voor Jezus. Welke betekenis spreekt mij erg aan, welke doet mij helemaal niks, welke vind ik misschien wel onterecht? Hoe kan ik dit overdragen aan mijn kinderen? Begeleiding: Sjack Willemen, pastoraal werker Organisatie: parochie De Bron • donderdagavond 16 januari 2014 • 20.00 - 22.00 uur • Parochiecentrum, Ringbaan West 96 • € 3,00 per persoon

36. Het evangelie volgens Matteüs Van advent 2013 tot advent 2014 wordt in de weekendvieringen voorgelezen uit het evangelie volgens Matteüs. Dat is een goede aanleiding om op verkenning te gaan in dat evangelie. Hoe is het opgebouwd? Wat is het eigene van Matteüs? Welk beeld van Jezus geeft hij? We zullen verschillende

passages uit het evangelie lezen en telkens vragen: hoe past de tekst in het geheel van het evangelie en hoe raakt hij ons? De bijeenkomsten worden begeleid door Yvonne van den AkkerSavelsbergh. Zij is exegete en gespecialiseerd in het evangelie volgens Matteüs. Begeleiding: Yvonne van den AkkerSavelsbergh Organisatie: parochie Frater Andreas • maandagavond 13 en 27 januari, 10 en 24 februari 2014 • 20.00 - 22.00 uur • zaal Lucaskerk, Lage Witsiebaan 91 • € 5,00 per bijeenkomst

37. Goede Weekmeditaties Op maandag-, dinsdag- en woensdagavond in de Goede Week vinden bijeenkomsten plaats waarin wij stilstaan bij de gebeurtenissen rondom Pasen toen en wat die voor ons in deze tijd kunnen betekenen. Jezus’ lijden, sterven en opstanding is een verhaal dat elk jaar weer emotioneert, intrigeert en inspireert. In deze bijeenkomsten willen we op een andere manier met de gebeurtenissen van de Goede Week bezig zijn dan in de liturgie gebeurt. Net een andere toon, andere teksten en

AANMELDINGSBON Ik wil me inschrijven als deelnemer aan de volgende activiteiten: (graag nummer en naam van de activiteit vermelden) A:............................................................................................................... B:............................................................................................................... C:............................................................................................................... D:............................................................................................................... Naam: ....................................................................................................... Straat & huisnummer:.............................................................................. Postcode & plaats: .................................................................................. Telefoon: ....................................... Geboortedatum:.............................. Emailadres: .............................................................................................. Ik kom uit: Parochie Frater Andreas Parochie De Bron Protestantse Gemeente

Montfortparochie Parochie De Vlaspit Ik kom van elders: .......................................

Stuur de ingevulde aanmeldingsbon naar: Catecheseraad, Lage Witsiebaan 85, 5042 DH Tilburg Aanmelden via internet kan ook: www.kerkwest.nl 8

beelden en ruimte voor bezinning en stilte maken de Goede Week compleet. Begeleiding: Gerard Stevelink Organisatie: parochie De Vlaspit • maandag 14, dinsdag 15 en woensdag 16 april 2014 • 19.00 - 20.00 uur • Parochiecentrum, Hoefstraat 201 • opgave van tevoren is niet nodig • er zijn geen kosten aan verbonden

38. Bezoek Turkse moskee en dagelijkse beleving van de islam Elk cursusjaar organiseren de Protestantse Gemeente en de parochie Frater Andreas samen een bezoek aan de synagoge of aan een moskee. Dit cursusjaar bezoeken we de Turkse Süleymaniye Moskee aan de Wandelboslaan. Verteld zal worden hoe de islam in het dagelijkse leven wordt beleefd. Daarna is er een rondleiding in de moskee. Er zal voldoende ruimte zijn voor het stellen van vragen en voor gedachtewisseling. Begeleiding: ds. Dick Penninkhof, Protestantse Gemeente, en Ger Thonen, parochie Frater Andreas • zaterdagmiddag 29 maart 2014 • 16.00 - 17.30 uur • Süleymaniye Moskee, Wandelboslaan 2, Tilburg • € 4,00 per persoon

39. Oecumenische voettocht naar Nieuwkerk en viering Vanaf 1974 wordt er op Tweede Pinksterdag vanuit Goirle een voettocht naar Nieuwkerk georganiseerd, waarbij je wandelend elkaar kunt ontmoeten. Bij Nieuwkerk aangekomen is er een viering in de open lucht. Na afloop van de viering is er een gezellig samenzijn op Nieuwkerk met kampvuur, gezellige muziek, koffie, thee en limonade. Begeleiding: Tineke van de Pol, Protestantse Gemeente, telefoon 013-5345976 • maandag Tweede Pinksterdag 9 juni 2014 • 07.00 uur: vertrek voettocht: Goirle, van Hogendorpplein parkeerterrein AH • 08.00 uur: viering in de open lucht bij het Sint-Janskapelletje • 09.00 uur: gezellig samenzijn op Nieuwkerk