DE B OEM VAN DE WETENSCHAP
schappen aan terrein hebben verloren? Vanaf de Renaissance zien we ; voorempirischewetenschao-
penalsnatuurkunde, scheikundeenbiologie. Enditheeftde'wester^ samenlevingen geenwindeieren gelegd: onzewelvaart ismede dankzii ANDRE LARDINOIS
ie wetenschap kunnen meer mei^sen langer van die welvaartseroei
gemeten. U zult van mij dan ook geen onvertogen woord over heTbe-' i horen.Zij blijvenessentieelvoor detoe-
DE BLOEM VAN DE WETENSCHAP
komst vandemensheid enverdienen alhet geld daYnaaThen^oeeaat
ensis er in de verhouding tussen denatuur- en deseesteswe-
tenschappenletsscheefgegroeid. Totzekerhetbeginvan~de°1wmtieste
eeuwwerdendegeesteswetenschappen beschouwdalsessentieelvooor .
HET BELANG VAN
^vormmg yangoede
en
moreel verantwoorde
burgers.
Vandaar ook
: zijhetschoolcurriculum domineerden, metdeblstudermg"van'de
steeeuwis
DE GEESTESWETENSCHAPPEN
hi!rm.echterverandermg §ekomen-Metdeverheffingvanc'deTe^
IN DE SAMENLEVING
de^campagne et
t tot universiteiten, deopkomst vanhettedmasium2, bovenal het Topsectorenbeleid"waa'rbijl ai toegepast onderzoek dat de BVNederia n'decmo-^
Kies Exact
en
geld gaat naar
mis? gewinmoet
°Pleveren' UJktde
overheid
te
willenzeggendatvan-
uitdetechiuek en de toegepaste betawetenschappen alle°Seil voor"de
samenlevlngteverwachtenis-Dat nuuiktmiJkortzichtig'enop tenn^
zelfsdesastreusvoordesamenleving/maarookvoor~de^ewe"tenschaD" lf:velen V66rmijhebben betoogd dat de;
Indezomervan2013brachtdeAmericanAcademyofArts andSciences, het Amerikaanse equivalent van de Koninklijke Nederlandse Acade-
Topsectorenbeleid wordtnagestreefd3.
mie van Wetenschappen,een filmpje uit dat The Heart of the Matter'
heet .Inditfilmpje wordtdewetenschapvoorgesteld alseenbloem. De stengel {'stem' inhetEngels) stelt deexactewetenschappen voor (Science,
florissant is. Veel hiervan komt helaas overeen met de situatie in Eu-
ropa. In het kort komt het erop neer dat de geesteswetenschappen de afgelopen decenma inonze samenleving steeds minder waardering hebbengekregen - ensteeds minder financiering. Het ishoog tijd dathierin verandering komt. Datisniet alleen in hetbelangvan degeestesweten-
zondermeerwaar^maar
betrokken wardenbij ditonderzoek. Enookdeexactewet. hebbenbelang bij bloeiende geesteswetenschappen"Bloem^
Technology, Engineering en Mathematics) en debloem zelf of de kelk staat
voor de Humanities. Het filmpje gaat over het belang van de geesteswetenschappen en beschrijft de situatie m de Verenigde Staten, die niet
Dat is
t nog eenstap verder gaan: de doelen van het Topsectorenbeleid
iniet
zijn afhankelijk van elkaar: debloem kan niet leven zonder de i
ma"zonder4 bloem is de sten§el nuttelOOS
voortplanten4.
en
kan het
geheerz ichn^et
-watdanhebbendegeesteswetenschappen bijtedragenaandewe-
tenschap endemaatschappij? Laatmij ditmustrerenaaondehand van e!nverhaal/zoalsheteengeesteswetenschapper past.Ditverhaal'isaf-'
,
; uitmijn eigendiscipline, deOudgnekseUteratuur5. In deIUas
VTHOmerusorganiseertde§roteheldACMleslijkspelenvoo7zijndod"e
schappenalszodanig,maarjuist ookinhetbelangvandesamenleving
vriend Patroclus. Hoogtepunt van dezeUjkspelenYshetwagenrenn"en:
Wanneer je situaties wil doorgronden, is het noodzakelijk te begrijpen hoe zij zijn ontstaan. Hoe is het zo gekomen dat de geestesweten-
legt. de,oudeNestor/. diebekendstaatom^^^aan ajn>ozo^
als geheel.
eenwedstnJdtussenvijfstrijdwagens. Voorafgaan'daandFwedstriic
Antilochus uithoehijdiewedstrijdkanwiimen. H'ij~"moet"toeJaan"bIj
987
988
STREVEN DECEMBER 2015
het keerpunt op het einde van de renbaan. Als hi}hier debtnnenbocht aanhoudt, dwingt hi] deanderen eenruimere bochttenemen enkanhij een voorsprong opbouwen. Zo wint men m het algemeen het wagenrennen. Wanneer de wedstrijd in volle gangis/ ziet Antilochus echter
plotseling dateendeelvandeheuvel langs dewegdoor regenval op het parcours is beland waardoor er een vernauwing in de weg is ontstaan. Hier slaat Antilochus toe. Hij drijft zip paarden met volle vaart
devemauwinginensnijdtzodegeneachterhemdewegaf.Zokomthij uiteindelijkalseenvandewinnaarsoverdestreep.
?°^I?u?del vanbiJvoorbeeldvertalingen, enookdatiswork-in-progress,
S:JldT^e,ratiewilhaareigenvertalmgdieaansluitbijhet'agen
taalgebruik Wieleesternunogmetpleziereenvertalmgvanvoor1980? Dezeverhalenkomennietautomatischbijhetgrotepubliekterecht:"zij ^e!!n_actief on,der de aandachtwardengebrachMn aansprekende^ meuwevormen. Eenvoormalige decaanvanmijn faculteit/ TheoEnge^
len,heefteensverklaard datgeesteswetenschappers descha'tbewaard^rs ajnvanhetcultured erfgoedvanonzesamenleving. Zijwet
Uiteratuur, gesdue-
De specifieke omstandigheden van dit parcours boden Antilochus dus een gelegenheid die zip vader niet had kunnen voorzien en ook
denis, filosofie en religies uit heden en verieden. Aanhen"istdetaak
nietwistte vangenin zijn algemenevertoog over hetwinnenvan een race.Jekuntuitditverhaalconcluderendatjevoorzichtigmoetzijnmet algemene rege^s en open moet staan voor de mogelijkheid van uitzon-
li]k in devorm van exposities in musea. Weinigbez'oekers'realiseren
deringenenvariades.Datgeldtvoorambtenarendieregelsvandeoverheld moeten uitvoeren, maar dat geldt voor wetenschappers evenzeer.
Hiv^iA
DE BLOEM VAN DE WETENSCHAP
De rede die Nestor houdt tot zip zoon Antilochus lijkt op eenleerdicht. Dit was een type poezie dat naast de verhalende poezie bestond. fIn-dG^wovctttHumensAijveorbQol^'probeerde eendichterinalgemene
regels te formuleren hoedewereld in elkaar stak enhoe eenmensbehoorde te leven. Uit dit genre van het leerdicht zijn eerst de Griekse filosofie envervolgens deverschiUende wetenschappen voortgekomen.
Volgens mij steekt Homerus met dit verhaal eenwaarschuwende vmger op tegen deze wetenschappelijke vorm van kennis: denk niet dat alles in regels te vangen is; hou oog voor het bijzondere, het unieke. Daarliggenje kansen.
Verhalen gaan bij uitstek over het bijzondere. De wetenschap leert ons hoe de mens is, maarverhalen vertellen ons hoe hij zoukunnen zijn.
Zij stimuleren daarmeedecreativiteit, dieookweernodigisomproblemen op te lossen, ennodigen uit om zonu endaneens vanperspectief te wisselen.
i voorhetgrotepubliek tentoon te stellen, somszeerletter-
gaatachtereen tentoonstelling als DeLateRembrandt die ] pers meer moetendoen om dit duidelijk te maken aan het erote DU-
^Dat. zouhet draagvlak
voor
onze
disciplines kuimen~ve?grotei n"
^vraagikmq afofiederelezervandeIlias derelevantie°vanhet
verhaalvanAntilochus voor
wetenschap-ofmaatechappl 'ii on-mlddemjk inziet Geesteswetenschappers moeten helpen~dit"s^rt de modeme
i enzij doen ditvanuit dewetenschap. Mijn ii
tatilv andi,tverhaal isgebaseerd op uitvoerige analyse van'hetTaaIgebruikmhetvroeg-GriekseleerdichtenindeepenvanHomerus. Huet een
isnameujk met de bedoelingzomaarieder eigentijds probleem terue te pro]ecterenop de antieke Uteratuur. De wetenschappelijke bestuderTr
vandezeteksten/. zoakikdiealsclassicusvoorsta,vraagtdat~meneers&t tenomvervolgens tekijken watwij van die
iich-
kunnenleren. Daarbijmogen wij onsbestlatenYeidm dooF^odern?
vraagstukken -daMs haast onvermijdelijk -, maar het moet ee^
debatzijn/ waarblj deonderzoeker zijnofhaareigenvoorondersteU'm-1
genenvooroordelen blootstelt aanmogelijk andereopvattineenuit
DE WETENSCHAPPEUJKEPRAKTUK
verleden. Daarom draagt debestudering van oudeUteratuuFbij TanTe vermogenterelativeren. Hetzelfde geldt overigens voor de studievan
Nu zou u kunnen zeggen dat ik met dit verhaaltje wel het belang van literatuur, vandezogenaamde schoneletteren zelf,heblatenzien, maar dat daarmee nog niets gezegd is over hetbelang van de geestesweten-
wetenschappen engeschiedenis. Ikkomdaarnogopterug7
schappendiedezeliteratuur bestuderen6 . Danvergistu zichechter. Aan
VALORISATIE
mijn toepassingvanditverhaalop demodememensgingengaatnog steeds een uitgebreide wetenschappelijke praktijk vooraf. Ten eerste moe|t uit honderden middeleeuwse manuscripten enantieke papyrus-
Van deuruversiteiten wordtsteedsmeergevraagdomhetnutvanhim onderzoekvoor
fragmenteneenbetrouwbaretekstvanHomeruswardensamengesteld.
Ten tweede moet deze tekst ontsloten wardenvoor het grote publiek
letterkunde/ voor kunstgeschiedenis, filosofie/'reTigie'-'
te tonen. Met~eenomstre'denbu e-1 samenleving grip heet dat 'valorisatie'. Voor de geesteswetenschappenis"ditmet
de
aan
ongunstig, want, zoals ik hierboven reeds opmerkte/ons onderzoek
989
990
STREVEN DECEMBER 2015
DE B OEM VAN DE WETENSCHAP
wordt vaak gedreyen door vraagstukken die spelen biimen de maatschappij. Zo verschenen in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuwveel studiesover depositievanvrouwenofhomoseksuelenin de antieke en andere samenlevingen. Dat waren twee groepen die zich op dat moment sterk emancipeerden. Vandaagde dagverschijnt de enena de andere studie over de islam, de nationale identiteit, meertaligheid, etc. Het valt dus best mee met die ivoren toren waarin wetenschappers zichzouden opsluiten. De problemen van de samenleving vinden vanzelf hun weg naar de tuin van de wetenschap, want wetenschappers
^ienshetgrootsteg^arv ^W^LD^armsAuihmijns. de
wlTA apsagenda;
.
imPliciete
belofte'dre
t^^e^sc^pp^kev^^^^
eru^sp'reekTdTtfwT
T^s^^^m2025:wmtdan^^^^^ Sdd^^ Z^sesSven-Het argum^daarbi5l isTa'tl hiS-~ s^dr^l^r?ig^rceerdommeergeutevr^^^^^^ 7, maar als dit de Driis is rlu
zelfmakendeeluitvandiesamenleving.Daarhoefjealsoverheidgeen actiefbeleidoptevoeren.Actiefoverheidsbeleidzouzelfsweleensaverechts kunnen werken, omdat hetwetensd-iappers uitnodigt overhaaste uitspraken te doen.
Hetisvangrootbelangdatwanneerwetenschappersvaloriseren,zij dit vanuit de wetenschapzelfblijven doen. Onzebijdrageaanhet publiekedebatmoetgebaseerdzijnopgedegenonderzoekennietbestaan uit de zoveelste opinie die op radio of televisie te horen is. Wemoeten alswetenschappers ookeerlijk blijven in watwe demaatschappij predes kunnenbiedenen wat niet. Eenvan de meest veront-
rustendeberichtendieik deafgelopenmaandenlas- ener ziperheel wat verschenen random de Wetenschapsvisie 2025 van het ministerie
van OCW en De Nieuwe Universiteit -, was een opiniestuk van een jonge classica, Tazuko van Berkel, dat zij schreef voor het Leidse
universiteitsblad Mare8. Zij beschrijft inhetstukhaardeelname aaneen training wetenschapscommunicatie. Aan de deelnemers van de work-
shop werd gevraagdop zo spannendmogelijke wijze aanleken over hunonderzoektevertellen.Degoudentipbleekuiteindelijktezijn:maak zo vroeg mogelijk duidelijk wat je gesprekspartner aan de resultaten van jouw onderzoek heeft. Een van de deelnemers was een jonge psychologe die onderzoek deed naar morbide fascinatie: hoe komt het
dat mensen hun ogen niet af kunnen houden van negatieve gebeurtenissen, hoewel de aanblik ervan onaangenaam is? Zij kon hierover be-
^^:^w»s^l^^m»^%
=^£SES5£?::e^^ geesteswetenschappen"Ugt ^Helb d, angvande
vooral in de bezin-
$glnreflectieophetmens^beTaanTS;kun^^^^^
^S^^^^- 8'SSS:oThaet;
^Ur£^^^enTllte ;G^^^^ hwtori^7moso^ch^e~.
rDlSnu^T/lnOTmrele rIoir. T f.Tlb ronnen. kunje simPustische uitspraken m.toLefln ti%godsdleTt/p^^^ zo
s^^^^^^^i:^^^^^^t
^^^;T£d"^stenen±1^ t zichalsintolerant endogmatisch.
basis >r^Zaa.ttesluSen geesteswete"sAappers'de taal, v^^^^s^elo mmumc^:Taa^^^^ £A^ro Tkh^rpm^rcentomT derenzichdit systeem "ge"maken. lEn^^^d die de
r,Z1J,lo^kin
^J^S:^t:CT^db!grwenofbewu;;m:]^ zien"isl e7groteb^hoef
vlogenvertellen, maar datwasvolgens deworkshopleiderniet debedoeling:zij hadmoetenzeggenwathaargesprekspartnerconcreetaan haar onderzoek had. Zou haar onderzoek bijvoorbeeld kunnen helpen
taalTwetenschappers dle
om kijkfiles, dienaeen ongeluk ontstaan, op te lessen? Danhadzebeter
moetenweeenvoudigwegmeelerenleven.
kunnen zeggendathaaronderzoek daarover ging, ook al was dathelemaal niet het geval.
Wij moeten oppassen voor dit soort valorisatie envoor dit type trainers. Endat geldt niet alleen voor de geesteswetenschappen maarvoor alledisciplines. Hetzounamelijk leidentot eensoortmstant\vetenschap - Van Berkel noemt het Cup-a-Science -, die de kermisbehoefte van het grote publiek schromelijk onderschat en bovendien valse venvachtin-
als~/deTsTam1s leen-
verdmde1£r
ut;lluelrc aan
>l^^/S^^^:!Ss^h"ppeno;;d=et elkProbl^m ^Demenselijke sterfeliJkheid valtnietopte^s£n"ld^alr '"" ^ uy lc lusseu/
'ANCHORING INNOVATION'
^ve°ko^enelnd1::ld : wl?e.waaropdeSeestesw^nschappen Problemen aanactuele
'. ^t^n8!te ld CTmgaan_Tonderzoekn^ ken ben samen metonderzoekers
^ de
een
bij-
samerUe'vmgmrik
uiToiKOsJefa nde^nSe^-'
991
992
STREVEN DECEMBER 2015
school voor klassieke studien10. Voor dit onderzoek heeft OIKOStot
tweemaaltoemeegedongenvooreenZwaartekrachtsubsidievanNWO eniszijtottweemaaltoedoorgedrongentot delaatsteronde.Deuiteindelijketoekenningengingenechtertelkensweernaaronderzoekersuit
DE BLOEM VAN DE WETENSCHAP
type moet een altematief bicden voor hct gymnasium, maar het krijgt wel een naam mee die Grieks klinkt en moet suggereren dat de kwaU-
teitervan evengoedisals dievanhetoudegymnasium. Ikhoop dat u deparadoxziet.
de beta- of medischehoek of onderzoek dat daaraanis gerelateerd. Ik
misgunhimdatnietenzij zullenmet dezesubsidiesongetwijfeldzeer belangrijkonderzoekverrichten,maarikziehettochalseensymptoom vandelagewaarderingdiedealfa-engammawetenschappengenieten bij de commissies van NWO.Gelukkigben ik niet de enige die er zo overdenkt.HetCollegevanBestuurvandeRadboudUniversiteitheeft in 2014hetimtiatiefgenomenomsamenmetdeuniversiteitenvanLeiden,GroningenenAmsterdamdriemiljoeneurobijeentebrengen,zodat de classic! van deze universiteiten toch met hun onderzoek konden
begirmen.Daarmeegavendezeumversiteitenhetsignaalafdatzij een groot belang hechten aan een wetenschappelijk landschap waarin alle disciplinestot bloei kurmenkomen. Het idee achter dit onderzoek komt van mijn collega aande Universiteit
van
Leiden,
Ineke
Sluiter1 1 . Zij constateerde bij enkele voorbeel-
denuit deOudheid,maar ookin demodernetijd, datsuccesvolleinnovatiesvaakniet alleeneenduidelijkvernieuwendonderdeel,maar ook een oud envertrouwd element hadden- lets waarmeede gebruiker al bekendwas. Eenmodern voorbeeld zijn de eerste auto's, die eigenlijk nog op koetsen lijken. Zij noemt dit fenomeen 'anchoring': het verankeren van het nieuwe in het bekende. Daaruit ontwikkelde zij het idee dat
eenvoorwaardevoor het succesvaneenmnovatieis datdezeop eenof andere manier aansluit bij datgene waarmee mensen al vertrouwd zijn. Op ditmomentbestudeerteenfrwintigtalclassiciinhetlandvormen van 'anchoring' in de Oudheid in een onderzoeksprogramma dat
Watheeftde samenlevingaandit onderzoek?Alleen inzicht,maar
datisnietonbelangrijk. Wij classic!zullenzelfnietopbasisvandit onderzoek een nieuwe smartphone ontwikkelen en geen nieuwe hand-
boekenschrijven overhoemensuccesvolmoetinnoveren, maardege-
nen die dit doen kunnen erwel hun voordeel mee doen. Tegelijkertijd ye rschaft
dit onderzoek aan het grote
publiek inzicht
in de
wijze waarop
het metbegrippen als /het technasium' wordt gemanipuleerd.
Ikdenkverder datookbeleidsmakers baatkunnenhebbenbij der-
geUjke 'anchoring'-onderzoeken. Eengoedvoorbeeld ishetbeleid random deasielzoekerscentradiedeoverheidmetveelmoeiteinhetlandtracht teopenen.Dezewardenindorpjesgeplandzonderdatdelokalebevolkingeropenigerlei wijzeopwordtvoorbereid. Debeschikbaarheid van
ruunte lijkt voor hetministerie dedoorslag te geven, maarvoor delo-
kalebevolkingbetekentditeenaanzienlijkeveranderingvanhimleef-
gemeenschap. Men zou de komst van zo'n centrum op verschillende wijzen kunnen verankeren: men kan wijzen op de chnstelijke waarde vannaastenliefde, op delange traditie dieNederland kent voor de opvang vanpolitieke vluchtelingen, enten slotte ophetfeit datNederland
tijdens deEerste Wereldoorlog maar liefst1 mUjoen Belgische vluchtelingen onderdak bood, soms in dezelfde dorpen als waar nu ook de centra warden gepland. Van de bewoners wordt dus in feite niets an-
ders gevraagd dan wat aan hun grootouders of overgrootouders ge-
vraagdwerd.Menzoudebewonerskunnenherinnerenaanhetalta-uisme dat
zij in
het
ye rleden hebben getoond.
In ieder
geval moet
men
praten
'AnchoringInnovation'heeten datvanuitLeidenen Nijmegenwordt aangestuurd12. Daarbij kijken zij niet alleen naar innovaties m de tech-
metdebevolkingomtezienhoezo'ncentrumzoupasseninhuneigen
niek, die in de Oudheid ook aanzienUjk waren, maar ook naar politiek, godsdienst, kunst enUteratuur, want ookhiermvinden innovaties plaats. Een deelvraag is dan ook of innovatieve processen m deze domeinen
regeld is hun integratie bij voorbaat gedoemd te mislukken. De over-
andersverlopendanin detechniek.Enzij kijkenhoedeklassiekeOudheld zelf vandaag de dag wordt gebruikt om nieuwe uitvmdingen te verankeren.Daarzijnvelevoorbeeldenvan:vandeAmerikaanseruimteraketten die naar de Griekse god Apollo werden vernoemd tot de vernieuwingsimpuls van NWO, die de oorlogzuchtige kreet van Caesar, 'Veni, vidi, vici' heeft meegekregen. (Of dit een reflectie is op de meedogenloze competitie waaraan kandidaten voor deze subsidies warden blootgesteld, is een vraag die het bestuur van NWO nog moet beantwoorden. ) De keuze voor de naam technasium, die ik zojuist
noemde,isookeenmooivoorbeeldvan'anchoringinnovation'.Ditschool-
opvattmgen entradities. Enmen moet rekemng houden met de vlu'ch-
telingenzelf,wantopdemanierwaarophunhuisvestingnuwordtge-
held zou er daarom verstandig aan doen om bij dit soort beleidsvoornemens geesteswetenschappers te betrekken, want zij hebben bij uitstekbegripvoor demenselijkekantvandezaak.
Metditonderzoeksprogramma willenwijclassidoverigenshelemaal
niet claimen datalleen wij dewijsheid inpacht hebben alshetneerkomt
ophetbegrijpenvaninnovatieveprocessen. Indeontwikkelingvandit
programma luisteren we goed naar economen/ psychologen'en techmd, diezichvanuit huneigendisciplines bezighou'denmetinnovatie. Bij onzeeerste expertmeeting infebruari 2015sprakBasHillebrand/ die in de Faculteit der Managementwetenschappen onderzoek doet naar mnovatieprocessen. Ook binnen zijn discipline is men zich al langer
993
994
DE BLOEM VAN DE WETENSCHAP
STREVEN DECEMBER 2015
bewust van het gegeven dat inventors rekerdng moeten houden met het
verieden,bijvoorbeeldvanwegedenoodzaakvancompatibiliteitofdoor debeperkingen die instituties aannieuwe producten opleggen. Econo-
arewefightingfor?'. Historischof fictief,het is eenmooiverhaaldathet belang van de geesteswetenschappen voor de samenleving illustreert.
men zien het verieden echter vooral als een hindernis voor innovatie,
Dit artikel is gebaseerd op de Diesrede die door de auteur aan de Radboud Universiteit
tenvijlgeesteswetenschappersvannatureineerwaarderinghebbenvoor dat verleden. Zij warden daarbij gesteund door psychologen, die met
werd uitgesproken op 28 mei 2015.
him onderzoekhebbenlaten zien dat de meeste mensenvan nature con-
servatief zijn als het op de aanschafvan nieuwe producten aankomt: argumenten om niet over te stappen op een nieuw product wegen bij mensen drie keer zo zwaar als argumenten om het wel te doen. Zo le-
vertiederedisciplineeenbijdrageaanonzekennisvandeprocessendie
[1]
https://www. youtube. com/watch7v3 ui4piB7uuZo
[2]
Het tedmasium is een onderwijsstroom in Nederland voor vwo en havo. Centraal in dezeonderwijsvormstaandebetavakken.Zoalseengymnasiumeenvwois met het examenvak Grieks en/of Latijn, zo is een technasium een vwo (ook gymna-
spelen random mnovatie.
sium) of havo met het examenvak onderzoek en ontwerpen (O&O). Het technasium
Het is daarom van belang al deze disciplines te mobiliseren en te
is als project gestart in 2004 op enkele scholen in Groningen en vond sindsdien
financieren als men van Nederland echt een innovatieland wil maken.
Daarbi] leveren de geesteswetenschappen inet naine een bijdrage als het gaat om de menselijke maat die nodig is bij iedere ondernemmg. Ik sta dan ook niet achter de oproep die Ramsey Nasr onlangs in het NRC Handelsblad deed om alle managers in bedrijven of op de universiteiten
tevervangendoorgeesteswetenschappers .Datlijktmij geengoedidee.
sterke navolging.
[3]
Bijvoorbeeld Martha C.Nussbaum, Notfor Profit. Vfhy Democracy NeedstheHumanities, Princeton, 2010. Nederiandse vertaling: Niet voor de winst: Waarom de democratie de geesteswetenschappennodigheeft,Amsterdam, 2013.
[4]
Over de belangrijke bijdragen die de geesteswetenschappen aan de wetenschap in het algemeen hebben geleverd, zie Rens Bod, Devergeten wetenschappen: Eengeschie-
Daarmee maakje weliswaar eeneindeaanhetvermaledijde rendements-
denis van de humaniora, Amsterdam, 2010, en dan met name biz. 430-44. Engelse ver-
denken, maar, zo vrees ik, ook aan het rendement zelf. Er is niets mis
methetstrevennaareenhoogrendementenmanagershebbenhiertoe ongetwijfeldnuttigetechniekenonfrwikkeld,maarhetmoetophumane wijze gebeuren, met oog voor de waarde van het eindproduct en de noden van de individuele medewerkers. Wat je daarom zou moeten
taling: A New History of the Humanities. The Search for Principles and Patterns from Antiquity to thePresent, Oxford,2013. [5]
Homerus, Was, boek 23, verzen 262-652.
[6]
Zobijvoorbeeld Willem B. Drees, 'Naked Ape or Techno Sapiens? The Relevance of Human Humanities', inaugurele rede uitgesproken aan de Tilburg University op
doen is geesteswetenschappersnaast managers zetten en hen samen
30 januari 2015, biz. 21. http://www. drees. nl/wp-content/uploads/2015/01/
bedrijven laten ruimen: dan krijg je het beste resultaat. De bloem en de stengel- zehebbenelkaarnodig!
150008_oratie_prof_Drees_web. pdf
[7]
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2014/ll/25/wetenschapsvisie-2025-keuzes-voor-de-toekomst
CHURCHILL
De geesteswetenschappen leren ons wat het is om mens te zijn. Nee, zij zullen het middel tegen kanker niet uitvinden, maar zij kunnen er wel mensen aan herinneren dat ze ondanks alle medicijnen van de wereld een keer dood zullen gaan. Enzrj helpen mensen na te denken over wat zij met hun leven kunnen doen en stil testaan bij de vraag wat medicijnen en behandelingenbetekenen voor de kwaliteit van het leven. Er
doet een mooi verhaal de ronde over Winston Churchill. Tijdens de TweedeWereldoorlogzoudenenkele Britse ambtenarenhetplanhebben geopperd om alle /lumamh'es-afdelmgen aan de Britse universitei-
tentesluiten.Hetvrijgekomengeldzoueenboostkunnengevenaande oorlogsinspanningen:'Inordertowinthewar',zoalshetheette.Churchill
zoudaarophebbengeantwoord:'But ifwe dothat, gentlemen, thenwhat
[8]
Tazuko van Berkel, 'Weg met Cup-a-Science: wetenschap biedt geen kant en klare antwoorden op voorgekookte vragen', inMare, nummer 38/2014, 11 december 2014. http://www.mareonline.nl/archive/2014/12/10/weg-met-cup-a-science
[9]
De volgende drie paragrafen zijn ontleend aan mijn artikel Tijd voor een Alfa-offensief in de speciale uitgave van Vox (het onafhankelijkmagazine van de Radbaud Universiteit) voor de veertigste verjaardagvan de Erasmustoren, 15 december 2014,biz. 30-32. http://www. voxweb. nl/erasmus-tijd-voor-een-alfa-offensief/
[10] Eenverkorte versievandevolgendevijf paragrafenis ookverscheneninTrouwop 29 mei 2015.
[11] InekeSluiter, 'AnchoringInnovation'.ProceedingsoftheVilniusConferenceHorizons for the SocialSciencesand the Humanities. Vilnius, 23-25 September 2013,biz. 71 en verder. http://horizons.mrimi.eu/speakers/ineke-sluiter/. Zie ook Ineke Sluiter, 'Sokrates en het rendementsdenken', in De Groene Amsterdammer 139/2014, 2 april 2015, biz. 38-41.
[12] http://www.ru.nl/oikos/anchoring-innovation/ [13] Ramsey Nasr, 'Manager warden? LeerdanfUosofie engeschiedenis', inNRCHandels\^^A
a T/^:
nni c
9y£>
