22-3-2011
De biologie achter het Intellectuele Eigendom
Copyright Hendrik Gommer 2011
[email protected]
Recht is een reflectie van biologische mechanismen • • • • • •
Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies
Boodschap tegen klimaatverandering
1
22-3-2011
Reclame hypotheken
Reclamecampagne
Uitroep: ‘Dat is diefstal!’
Leek
Auteurswet Art. 18
Jurist
Weeïg gevoel in maag en wit wegtrekken Rood aanlopen Uitroep: ‘@#$!@%’ Uitroep:‘Dit kan toch niet!’ Uitroep: ‘Dat zullen ze weten!’
Chimpansee
Reflectie op emotie
2
22-3-2011
Recht is een reflectie van biologische mechanismen • • • • • •
Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies
Stabiliteit, replicatie en voedsel
Richard Dawkins
Mens als sociaal dier Samenwerken in groep Betere overlevingskansen Meer voedsel Grotere kans overleven nageslacht
Richard Alexander
3
22-3-2011
Free riding Profiteren van de groep zonder investering Meer voedsel (geld) Meer reproductie Betere verspreiding genen free rider
Straf de free riders!
Neiging tot straffen komt voort uit emotie als evolutionaire calculator
Recht is een reflectie van biologische mechanismen • • • • • •
Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies
4
22-3-2011
Een rationele beslissing?
Rechterlijke overweging Waarderen ‘Feiten’
Normen Interpreteren Zeker
onzeker
onzeker
De hersenen van de rechter Conscious processes work in concert with unconscious ones. (Baumeister et al. 2011)
5
22-3-2011
Het harnas van de evolutie Ratio staat niet los van emotie Emotie in dienst van reproductie Genen blijven voortbestaan Organismen die niet op reproductie waren gericht bestaan niet meer.
Mensen zijn geschokt door schade aan groepsgenoten
Iedereen is uitermate geschokt als eigen kind gedood wordt
6
22-3-2011
Maar als een Braziliaanse vrouw verkracht wordt, zijn de emoties verdeeld.
Emotie verklaart opgelegde straf
Recht als reflectie van emotie Background (max 10%)
Constant (60-
Actual punishment
Emotion
97%)
Gender (max 10%)
Logic?
Max. sentence Criminal Law
7
22-3-2011
Recht is een reflectie van biologische mechanismen • • • • • •
Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies
Verstrikt in de formules ‘Alleen insiders kennen alle subtiele verschillen en alle actuele criteria, nemen die zeer serieus en debatteren veel over de in hun ogen meestal zeer principiële verschillen’ Dirk Visser 2010 En dus lopen (voorzieningen)rechters soms vast
Norm (art. 18 Aw) Als inbreuk op het auteursrecht op een werk (...) dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd (...) afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt.
8
22-3-2011
Feiten Huizen staan op privé grond Huizen zijn omringd door privé grond Foto is gemaakt vanaf privé grond Fotograaf bevond zich op verboden terrein Project is te zien vanaf openbare weg
Oordeel voorzieningenrechter • ‘De woningen zijn voorts geplaatst op een openbare plaats. Niet weersproken is dat de woningen zichtbaar zijn vanaf de openbare weg en het water waaraan zij zijn gelegen. De Leguaanwoningen kunnen derhalve door iedereen worden waargenomen en behoren daardoor tot het publiek domein. Dat de woningen - zoals De Groene Leguaan stelt - op een niet voor iedereen vrij toegankelijk vakantiepark staan, doet aan het voorgaande niet af. Het criterium "openbare plaats" heeft blijkens de wetsgeschiedenis een duidelijk ruimere strekking dan het voor de wetswijziging gehanteerde criterium "openbare weg". Niet alleen bouwwerken aan de openbare weg, maar op alle openbare plaatsen mogen dus zonder toestemming van de rechthebbende worden openbaar gemaakt en verveelvoudigd.’
Toverformule ‘De woningen staan op privé grond, maar zijn vanaf de openbare weg te zien, dus staan ze op een openbare plaats.’
9
22-3-2011
Norm (art. 18 Aw) Als inbreuk op het auteursrecht op een werk (...) dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd (...) afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt.
Feiten Huizen staan in Stavoren aan het water. Maker: Hendrik Gommer Waarschuwing klimaatverandering Afbeelding op bus temidden van reclametekst Campagne Friesland Bank Neem hypotheek
Oordeel voorzieningenrechter ‘De foto betreft tenslotte een afbeelding van het werk zoals het zich in zijn omgeving bevindt. Op de foto zijn naast een aantal Leguaanwoningen - water, riet, bomen en lucht zichtbaar. Het betoog van De Groene Leguaan, dat de omgeving op de betreffende foto slechts een rol van ondergeschikte betekenis speelt, kan - wat hier overigens ook van zij - niet tot een ander oordeel leiden, nu volgens artikel 18, anders dan onder het oude recht, het werk de hoofdvoorstelling mag vormen zolang het werk niet onafhankelijk van zijn omgeving wordt geëxploiteerd. Daarvan is in het onderhavige geval evenwel geen sprake.’
10
22-3-2011
Zo vluchtig als het recht? Wetstekst is veranderd, dus het recht is veranderd! Kan dat zomaar?
Recht is een reflectie van biologische mechanismen • • • • • •
Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed, mits ... Enkele prikkelende conclusies
Imitatie is goed Chimpansee imitation
Imiteren moet! Maar...
11
22-3-2011
L’Oréal v. Bellure Europese Hof van Justitie: ‘Where a third party attempts (...) to ride on the coat-tails (...) to benefit from (...), without paying any financial compensation, (...) the advantage (...) must be considered to be (...) unfairly taken’
Imitators zijn free riders Tenzij: - maker hogere status krijgt - maker extra voedsel krijgt Opdat: - reproductie maker wordt bevorderd Want anders: - houdt de maker het voor gezien
Een biologisch georiënteerde motivering Bank gebruikt foto bijzondere huizen voor eigen campagne (free riding) Bank moet op zijn minst: - naam maker vermelden (status) - boodschap vermelden (vergoeding) - deel winst afstaan (delen) Opdat voortbestaan maker niet wordt geschaad Zodat maker het niet voor gezien houdt
12
22-3-2011
Bodemprocedure • Maker komt, gelet op het openbaarheidsaspect, geen bescherming krachtens de Auteurswet toe (verstrikt). • Wel is er sprake van onrechtmatig handelen door de bank (toverformule) • Deze woningen zijn niet bedoeld om hypotheken aan te prijzen, maar zijn een oproep om over te gaan tot het bouwen van energieneutrale woningen (vergoeding) • Het project is het ontwerp, initiatief en geesteskind van Hendrik Gommer en Elsa Visser (status) • Aspect delen winst mist
P2P sharing F:\06 - Lady Gaga - Poker Face.mp3
Mag dat? MP3 gratis van internet gedownload. Dus free riding. Maar: - Maker krijgt eer en bekendheid - die maker kan verzilveren Geen winst, niets te delen
13
22-3-2011
Delen F:\Stealintellectualproperty.pdf
Mag dat? Artikel gratis van internet gedownload Dus free riding Maar: - Maker krijgt alle eer - Maker wordt door universiteit betaald voor onderzoek Geen winst, niets te delen
Conclusies Recht staat in dienst van verspreiding genen Wet is rationalisatie van emoties Beslissingen zijn mede ingegeven door emotie Biologische basisnoties maken recht transparanter Recht heeft interdisciplinariteit nodig
14
