Glossarium van de intellectuele eigendom

Brussel-Bruxelles Charleroi Gent Hasselt Leuven Liège

Liège Science Park Rue du Bois Saint-Jean 12 BE-4102 Seraing tel. : +32 4 361 87 00 fax : +32 4 361 87 02 [email protected] www.sirris.be

Glossarium van de intellectuele eigendom

F. Monfort-Windels

Augustus 2005 Updated: September 2006 Maart 2008 Augustus 2008

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, door elektronische middelen of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Basisbegrippen op het gebied van industriële eigendom Octrooien zijn voor de onderneming het meest voor de hand liggende instrument om een uitvinding te beschermen en te valoriseren. Maar zij vormen tegelijk een formidabele bron van technische en concurrentiële kennis en een uitstekend hulpmiddel voor strategische wacht. In verscheidene opzichten is de industriële eigendom voor de industrie dus een punt van topbelang. Er verschijnen almaar meer publicaties over. Ook melden zich op het Internet vele sites om het publiek te informeren en bovendien kan eenieder databanken van octrooidocumenten kosteloos raadplegen. Om die tools allemaal nuttig te kunnen gebruiken moet men evenwel de fundamentele concepten op octrooigebied kennen en de specifieke terminologie beheersen. Dit glossarium definieert kort en beschrijvend de meest gangbare termen zodat men een eerste zicht krijgt op de basisbegrippen en bij machte is om met de specialisten op het gebied van industriële eigendom te dialogeren.

A Aanduiding van herkomst (of Herkomstaanduiding) Aanverwante rechten (of naburige rechten) Aanvraagnummer Aanvullend beschermingscertificaat - ABC Abstract Annuïteiten (of Jaartaksen) Anterioriteit (of Historische rechten (merken) Anterioriteit (of Historische rechten) (octrooien) Anterioriteitsonderzoek Auteur Auteursrecht

B Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom - BBIE Bedrijfsgeheim (of Zakengeheim) Bekendmaking Bekend merk – beroemd merk Belgisch octrooi Belgische Dienst voor Intellectuele Eigendom Benaming van oorsprong Beschikbaarheid (merken) Beschrijving van de uitvinding Beslag inzake namaak Biotechnologie Biotechnologische uitvinding Bureau voor Harmonisatie binnen de Interne Markt - BHIM

C Certificaat voor het communautaire kwekersrecht (of Kwekerscertificaat) Certificatiemerk Claims (of Octrooischrift) Collectief merk (evt. certificatie- of garantiemerk) Communautair merk Communautair octrooi Consulent industriële eigendom Conventie van Parijs Copyright

© Sirris

pagina 5/61

D Datum van het depot (of Neerleggingsdatum of Datum van neerlegging) Datum van neerlegging (of Neerleggingsdatum of Datum van het depot) Defensieve publicatie Deponering bij een notaris Deposant Depot (of neerlegging) Deurwaarder DIE – Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom Distinctief kenmerk (of Onderscheidend middel) (merken) Distinctieve tekens (of onderscheidende middelen) Documentatie Domeinnaam Douanebeslag

E Economische intelligentie Eerder persoonlijk bezit Enveloppe Soleau EP EPO- European Patent Office Escrow Espacenet Euro-PCT Europees octrooi Europees Octrooibureau - EOB Exploitatie Exploitatievrijheid

G Garantiemerk Gebruikscertificaat Gebruiksmodel Gemachtigde Gemeenschappelijk werk (of Gezamenlijk werk) Gezamenlijk werk (of Gemeenschappelijk werk

H Handelsnaam Herkomstaanduiding (of Aanduiding van herkomst) Historische rechten (anterioriteit) Houder

© Sirris

pagina 6/61

I I-depot Imitatie Industriële eigendom Industriële spionage Industriële toepasbaarheid (octrooien) Inpadoc Intellectuele eigendom Internationale classificatie Internationale classificatie der octrooien – IPC in het Engels Internationaal merk Internationale octrooiaanvraag Inventieve activiteit (octrooien)

K Know-how Kwekerscertificaat (of Certificaat voor het communautaire kwekersrecht)

L Licentie Licentiehouder Literaire en artistieke eigendom Laboratoriumschrift Landencode

M Maker (of schepper) Markering Merk Merkenclassificatie Misleidendheid (merken) Model Monopolie

© Sirris

pagina 7/61

N Naburige rechten (of aanverwante rechten) Namaak Namaakbeslag (of beslag inzake namaak) Nationaal octrooibureau Neerlegging (of Depot) Neerleggingsdatum (of Datum van Neerlegging of Datum van het depot) Nieuwheid (octrooi) Nieuwheidsonderzoek Nietigheidsprocedure Normen

O Octrooi (of Uitvindingsoctrooi) Octrooiaanvraag Octrooieerbaarheid Octrooieerbaarheidsvoorwaarden Octrooieerbare uitvinding Octrooifamilie Octrooikosten Octrooischrift (of Claims) Octrooiverlening (of Verlening van een octrooi) OMC OMPI Onderscheidend middel (of Distinctief kenmerk) (merken) Onderzoek Onderzoek naar de stand van de techniek (state of the art) Onderzoeksrapport Oneerlijke concurrentie Openbaar domein Originaliteit Overdracht - concessie

P Parasitisme Patlib PCT PI Piraterij Procedure inzake namaak Publicatie Publicatiedatum Publicatienummer

© Sirris

pagina 8/61

R Rechtstoestand Rechtsuitputting (of Uitputting van rechten) Registratie (merk) Respijttermijn Royalty's (of Vergoeding)

S Schepper (of maker) Software Stand van de techniek (of State of the art) State of the art (of Stand van de techniek) State-of-the-art-onderzoek

T Tekeningen en modellen Territorialiteit van de rechten Topografie geïntegreerde schakelingen

U Uitputting van rechten (of Rechtsuitputting) Uitvinder Uitvinding Uitvindingsoctrooi (of Octrooi) USPTO

V Vaste datum Vergoeding (of Royalty's) Verlening van een octrooi (of Octrooiverlening) Verplichte licentie Verval Verzamelwerk Verzet Voorrang (termijn) Voorrangsdatum Voorrangsnummer Voorwaarden Vordering wegens namaak Vordering tot nietigverklaring

© Sirris

pagina 9/61

W Wacht Wettigheid (merken) WHO - Wereldhandelsorganisatie WIPO World Intellectual Property Organisation - WIPO

Z Zakengeheim (of Bedrijfsgeheim)

© Sirris

pagina 10/61

A Aanvraagnummer Nummer dat het octrooibureau aan een octrooiaanvraag toekent. Het bestaat uit de tweeletterige landencode, het registratiejaar en het volgnummer van de aanvraag.

Aanvullend beschermingscertificaat - ABC Voor octrooien ter bescherming van farmaceutische en fytofarmaceutische producten gelden bijzondere bepalingen. De vergunningstijd voor het op de markt brengen van een geneesmiddel is namelijk zo lang dat de werkelijke duur van exploitatie van het octrooi aanzienlijk bekort wordt, waardoor een producent zijn R&D niet afgeschreven zou krijgen. Voor deze producten kan op verzoek en na staving, een aanvullend beschermingscertificaat ‘ABC’ worden verleend, d.i. een bijzondere akte die van kracht wordt op de normale vervaldatum van het octrooi en die de beschermingsduur ervan met maximum 5 jaar verlengt.

Abstract Beknopte samenvatting van de uitvinding die in een octrooiaanvraag beschreven staat. Zij is verplicht, maar heeft enkel documentaire waarde en heeft geen invloed op de draagwijdte van het octrooi. Omdat zij evenwel betrekkelijk nauwkeurig en voldoende beschrijvend is, is ze bijzonder nuttig voor informatieopzoekingen op een bepaald technisch gebied.

Annuïteiten - Jaartaksen Tijdens de looptijd van een octrooi jaarlijks te betalen instandhoudingtaksen. Het bedrag neemt geleidelijk toe met de jaren. Als zij niet worden betaald, gaat de uitvinding over naar het openbare domein. In sommige landen worden geen annuïteiten betaald. Zo zijn de taksen in de VS bv. verschuldigd na 3,5 resp. 7,5 en 11,5 jaar.

Auteur Schepper van een "verstandelijk", artistiek, literair, muzikaal, wetenschappelijk werk… De term “werk” moet zeer breed worden opgevat: literair werk, databanken en software, films, schilderijen, tekeningen, foto’s en beelden, architectuur, reclamecreaties, landkaarten, conferenties, circusnummers, choreografieën…

© Sirris

pagina 11/61

Auteursrecht Rechtsbescherming voor literair, artistiek, dramatisch en muzikaal werk… alsook voor computerprogramma’s. Het eigendomsrecht loopt (in de meeste wetgevingen) tot 70 jaar na de dood van de auteur. Het ontstaat door het naakte feit van de creatie en vergt geen enkele neerleggingsformaliteit. De houder heeft een internationaal exclusief recht op reproductie, verspreiding en vertegenwoordiging. Dit recht kan hij evenwel overdragen, maar dan nog behoudt hij een eeuwigdurend, onvervreemdbaar en onontzegbaar recht op zijn werk. Verstandelijke werken van originele aard, die de stempel van de auteur dragen en waaraan vorm is gegeven in een bijzondere creatie worden beschermd door het auteursrecht, ongeacht wat de verdienste ervan is.

© Sirris

pagina 12/61

B BBIE - Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom De drie Benelux-landen hebben een verdrag ondertekend ter harmonisering van hun wetgeving over de merken, tekeningen en modellen. Zij hebben daartoe een gezamenlijke administratie opgericht: het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom. Deze heeft de verantwoordelijkheid voor de wettelijke bescherming van de merken, tekeningen en modellen. De registratie van een merk, tekening en model in één van de drie landen geldt tegelijk als registratie in de hele Benelux. BBIE – Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom 15 Bordewijklaan 2591 XR Den Haag Nederland Tel. : +31/70/349 11 11 Fax: +31/70/347 57 08 http://www.boip.int Merk-, tekening- en modelaanvragen kunnen in Brussel worden ingediend bij de Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom (zie DIE).

Bekend merk – beroemd merk Een merk geldt als bekend als het buiten zijn gebruikelijke cliënteel ook bij een ruime meerderheid van het publiek bekend is. Het geldt als beroemd als het ook internationaal ruime bekendheid geniet. In principe verleent registratie van een merk de houder enkel en alleen een eigendomsrecht voor de producten en diensten die zijn aangeduid of voor gelijksoortige. Maar bij bekende of beroemde merken wordt het specialiteitprincipe verruimd. Bekende of beroemde merken vormen een eerder recht, zelfs zonder registratie; zelfs niet-gelijksoortige producten of diensten kunnen onder de bescherming vallen.

Bekendmaking Wanneer een uitvinding wordt geëxploiteerd of wanneer de kernelementen van een uitvinding schriftelijk, mondeling of anderszins, en op welke plaats ook, worden bekengemaakt zelfs door de uitvinder, nog voordat de uitvinding is neergelegd, dan ontstaat een belemmering voor octrooieerbaarheid. Dit kan leiden tot nietigheid van het octrooi bij ontstentenis van nieuwheid. Deze regel geldt in de meeste landen, maar niet in de Verenigde Staten (respijttermijn). Men moet een octrooiaanvraag dus zien neer te leggen vóór elke toelichting, reclame, conferentie die als bekendmaking van de uitvinding kan worden aangemerkt. De « officiële » bekendmaking van de uitvinding, in ruil voor de exclusiviteit van rechten die de uitvinder wordt verleend, gebeurt in de praktijk door publicatie van de octrooiaanvraag in diverse vormen door de bureaus (gedrukt, Internet, cd-rom) en door de terbeschikkingstelling aan het publiek ter inzage.

© Sirris

pagina 13/61

Belgisch octrooi De DIE – Dienst voor Intellectuele Eigendom – verleent twee soorten Belgische octrooien: -

Octrooien voor maximum 6 jaar indien geen enkel onderzoeksverslag gevraagd wordt (zie gebruikscertificaat);

-

Octrooien voor maximum 20 jaar indien een onderzoeksrapport wordt gevraagd binnen 18 maanden na de indieningdatum of de voorrangsdatum van het oudste.

Een onderzoeksrapport geldt uitsluitend ter informering van de deposant: Belgische octrooien worden verleend zonder voorafgaand onderzoek omtrent de octrooieerbaarheid van uitvindingen en dus zonder garantie wat de geldigheid van de octrooien of de verdienste van de uitvindingen betreft. Sinds 2007 bezorgt het bureau aan de deponent echter een schriftelijke opinie waarin het verslag van het nieuwheidsonderzoek wordt becommentarieerd. De houder van een Belgisch octrooi kan alleen op Belgisch grondgebied rechten laten gelden.

Belgische Dienst voor Intellectuele Eigendom Zie DIE

Benaming van oorsprong Geografische naam die aangebracht kan worden op een product afkomstig uit een land, streek of plaats en waarvan de kwaliteit of de kenmerken gebonden zijn aan de – natuurlijke en menselijke - omgevingsfactoren. De benaming van oorsprong is een distinctief kenmerk maar voor de consument ook een kwaliteitsgarantie.

Beschrijving van de uitvinding De beschrijving van de uitvinding zit in de octrooitekst vervat: zij moet de uitvinding volledig en uitvoerig beschrijven, met ten minste één uitvoeringsvorm (realisatiewijze) zodat een vakkundige de uitvinding kan reproduceren. Deze beschrijving bevat • een algemene voorstelling van het technische domein waartoe de uitvinding behoort; • een beschrijving van de eerdere stand en de daarbijbehorende leemtes of onvolkomenheden, die de uitvinding juist zal verhelpen; • een algemene toelichting van de uitvinding in probleemoplossingvorm, met details en varianten; • een opsomming van industriële toepassingen; • desgevallende schema’s en tekeningen; • ten minste één specifieke realisatiewijze, met verwijzing naar tekeningen als die bestaan.

© Sirris

pagina 14/61

Beschikbaarheid (merken) Om als merk bescherming te kunnen krijgen moet een teken aan vier voorwaarden beantwoorden. Het moet distinctief, beschikbaar, niet-misleidend en wettig zijn. Het als merk gedeponeerde teken mag door derden gebruikte of hen toebehorende eerdere rechten zoals merken, maatschappelijke benamingen, handelsnamen, auteursrechten, benamingen van oorsprong, enz. niet schaden. De beschikbaarheid van een merk wordt beoordeeld in de context van de producten of diensten waarop het zal worden toegepast. Twee identieke merken mogen inderdaad naast elkaar bestaan, als er maar geen verwarring mogelijk is tussen de producten/diensten waar zij op slaan. Conformiteit met het beschikbaarheidcriterium onderstelt dat vóór neerlegging steeds een grondig anterioriteitsonderzoek wordt gedaan. Dit onderzoek moet de bestaande merken toetsen op visuele, fonetische en conceptuele gelijkenissen.

Beslag inzake namaak Om in geval van namaak bewijsmiddelen te kunnen verzamelen en bewaren kunnen houders van een industriëleneigendomsrecht of hun rechthebbenden – mits zij na verzoekschrift toestemming krijgen van het gerechtelijke gezag een deskundige opdracht geven voor het uitvoeren van een beslag inzake namaak. Dat kan een beschrijvend beslag zijn (beslag op documenten, monsters en informatie) dan wel een reëel beslag (fysiek beslag op de namaakgoederen).

Biotechnologie De industriële ontwikkeling van genetisch gewijzigde producten en organismen neemt vandaag een hoge vlucht en met biotechnologie zijn dan ook enorme commerciële belangen gemoeid. Europese richtlijn 98/44/CE betreffende de "Juridische bescherming van biotechnologische uitvindingen", die in juli 1998 van kracht is geworden, legt de octrooieerbaarheidsvoorwaarden vast en streeft daarbij verenigbaarheid na tussen de stimulering van investeringen in biotechnologie, het octrooirecht en de ethische regels ter beperking van de toe-eigening van de levende materie. Weliswaar is deze richtlijn nog niet in alle EU-lidstaten in nationale wetgeving omgezet, maar het Europese Octrooibureau past hem toch al toe sinds 1999 en staat borg voor een eenvormige gang van zaken in de verlening van octrooien in het domein van de biotechnologie. Het EOB (Europees Octrooibureau) verleent octrooien voor biologisch materiaal dat uit zijn natuurlijke omgeving is weggehaald of dat geproduceerd is met behulp van een technisch procédé, maar weigert octr het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom ooiering voor plantenvariëteiten of dierenrassen, alsook voor hoofdzakelijk biologische procédés voor het verkrijgen van planten of dieren. Dieren en planten zijn octrooieerbaar indien de technische doenbaarheid van de uitvinding niet beperkt is tot één plantenvariëteit of tot één bepaald dierenras. “Het menselijke lichaam in de verschillende stadia van zijn vorming en zijn ontwikkeling, evenals de loutere ontdekking van een van de delen ervan, met inbegrip van een sequentie of partiële sequentie van een gen, zijn niet octrooieerbaar.

© Sirris

pagina 15/61

Een deel van het menselijke lichaam dat werd geïsoleerd of dat anderszins door een technische werkwijze werd verkregen, met inbegrip van een sequentie of een partiële sequentie van een gen, is vatbaar voor octrooi, zelfs indien de structuur van dat deel identiek is aan die van een natuurlijk deel. De industriële toepassing van een sequentie of een partiële sequentie van een gen moet concreet worden vermeld in de octrooiaanvraag.” Duidelijk van octrooiering uitgesloten zijn uitvindingen die strijdig zijn met de openbare orde en de goede zeden: werkwijzen voor het klonen van mensen, werkwijzen tot wijziging van de germinale genetische identiteit van de mens, het gebruik van menselijke embryo's voor industriële of commerciële doeleinden, werkwijzen tot wijziging van de genetische identiteit van dieren die deze dieren doen lijden en geen aanzienlijk nut hebben voor mens of dier, alsook dieren die het resultaat zijn van zulke procédés. Toch is het zo dat de Europese richtlijn en de omzetting ervan in de Europese Octrooiconventie per definitie alleen voor de landen van de Unie gelden. Anderzijds is vanuit de biotechnologische industrie grote druk voelbaar om het toepassingsgebied van de octrooieerbaarheid in het biotechnologiedomein te verruimen.

Biotechnologische uitvinding Uitvinding waarvoor industriële toepassingsmogelijkheden bestaan en die slaat op een product bestaande uit biologisch materiaal, of dat biologisch materiaal bevat, of op een procédé voor productie, verwerking of gebruik van biologisch materiaal.

Bureau voor harmonisatie binnen de interne markt - BHIM Internationale instantie die aanvragen voor een communautair merk in behandeling neemt en het communautair merk verleent of weigert. De zetel van het BHIM bevindt zich in Alicante (Spanje). European Office for Harmonisation in the Internal Market, 20 Avenida de Aguilera - E-03080 Alicante - Tel: + 34 6 5139153 - Fax: + 34 6 5139159 - http://oami.eu.int

© Sirris

pagina 16/61

C Collectief merk – certificatie- of garantiemerk Een collectief, een certificatie- of garantiemerk is een merk dat is gedeponeerd door een vereniging die ofwel het algemeen commercieel, industrieel of agrarisch belang ofwel het bijzondere belang van zijn leden tot doel heeft. In tegenstelling tot bepaalde landen bestaat in de Benelux het onderscheid tussen collectieve en certificatiemerken niet. Een collectief merk is eigendom van rechtspersonen of verenigingen die het via hun leden gebruiken ter identificering van hun producten met de door de vereniging voorgeschreven kwaliteit en andere normen (voorbeeld: Interflora). Een collectief merk mag benut worden door iedere persoon die het gebruiksreglement dat door de houder van het merk is voorgeschreven, in acht neemt. Het garantie- of certificatiemerk houdt verband met een product of dienst die beantwoordt aan een aantal in een reglement neergeschreven criteria m.b.t. aard, eigenschappen of kwaliteiten en die door een “gezagsorgaan” is gecertificeerd (bv. Amboa, Woolmark).

Communautair merk Industrieeleigendomsrecht dat over het hele EU-grondgebied een eenvormige bescherming verleent. Aan de verlening van een communautair merk gaat neerlegging en een enige procedure bij het Europees Bureau voor Harmonisatie binnen de interne markt (BHIM) vooraf. Een communautair merk geldt voor 10 jaar, maar is onbeperkt verlengbaar. Het kan enkel ontstaan, overgedragen worden of uitdoven voor het gehele EU-grondgebied.

Communautair octrooi Een communautair octrooi is een universeel geldend eigendomsbewijs voor alle lidstaten van de Europese Unie. Anders dan het Europees octrooi dat neerkomt op een bundeling van nationale octrooien van de diverse lidstaten, is het communautair octrooi een echt universeel octrooi. Er komen slechts één aanvraag, één onderzoek en één verlening aan te pas. Een communautair octrooi is universeel voor alle landen van de Gemeenschap. De lidstaten moeten het nog eens worden over hoe de geschillenbeslechting moet worden georganiseerd. Aangezien er bezwaren zijn geuit tegen de oprichting van een enig en gecentraliseerd gerecht dat bevoegd is voor geschillen over Europese octrooien en de toekomstige gemeenschapsoctrooien, stelt de Commissie een hybride benadering voor die elementen van de nationale en gemeenschapssystemen combineert. Hierbij wordt voorzien in een beperkt aantal rechtbanken van eerste aanleg, beroepen voor het Europees Hof van Justitie. Ander struikelblok is de vertaling van octrooien. Maar de lidstaten gaan geleidelijk aan in de richting van een consensus.

© Sirris

pagina 17/61

Consulent industriële eigendom Persoon die normaal gespecialiseerd is en ervaring heeft in industriële eigendom en bij wie men te rade kan voor alle problemen terzake. De consulent industriële eigendom is door een strikte deontologie gebonden; onder meer moet hij discretie bewaren over de informatie die hij van zijn klanten krijgt en over de adviezen die hij hen geeft. Zie ook "erkend gemachtigde” of “volmachthouder".

Conventie van Parijs De Conventie van Parijs kwam in 1883 tot stand en is sindsdien meermaals geactualiseerd. Zij bepaalt gemeenschappelijke regels voor de ondertekenende staten op het gebied van bescherming. Op dit ogenblik zijn meer dan 160 landen tot de Conventie toegetreden. Basisprincipe van de Conventie is dat elke lidstaat alle neergelegde octrooiaanvragen op dezelfde manier moet behandelen, ongeacht of zij door eigen onderhorigen dan wel door deposanten uit een andere lidstaat zijn neergelegd. Neerlegging van een eerste octrooiaanvraag in een lidstaat doet een recht van voorrang ontstaan, waardoor de aanvraag binnen maximaal één jaar ook in de andere lidstaten kan worden ingediend met behoud van de initiële datum van neerlegging in het land van oorsprong. Voor merken, tekeningen en modellen bedraagt deze voorrangstermijn slechts zes maanden in plaats van een jaar. Het beheer van de internationale conventies inzake intellectuele eigendom berust bij de Wereldorganisatie voor Intellectuele Eigendom WIPO in Genève,

Copyright In sommige landen (Verenigde Staten) is officiële registratie van literair en artistiek werk mogelijk. In België valt de intellectuele bescherming van zulk werk onder het auteursrecht. Een copyright-vermelding (woord "copyright" of symbool © met vermelding van de naam van de houder van de rechten en het jaar van eerste verspreiding) is niet verplicht en er kunnen ook geen rechten aan worden ontleend. Toch kan zo’n vermelding in bepaalde landen dienstig zijn, ook soms om derden erop te wijzen dat op het werk een eigendomsrecht rust.

© Sirris

pagina 18/61

D Defensieve publicatie In sommige gevallen wenst de onderneming geen octrooi aan te vragen omdat ze niet de kosten wil dragen van een octrooi of de verdediging ervan, omdat de uitvinding niet beantwoordt aan de octrooieerbaarheidscriteria, omdat ze al in zekere mate werd bekendgemaakt of omdat de markt te klein is om die aanpak te wettigen. Soms kan de uitvinding geheim worden gehouden. Maar vaak wil de onderneming vermijden dat een derde later een octrooi aanvraagt voor dezelfde uitvinding en het op die manier voor de onderneming onmogelijk maakt om daaruit winst te halen. De aanvraag van de concurrent en de uitbreidingen ervan zijn namelijk tegenstelbaar aan de onderneming die geen octrooi heeft aangevraagd en die zelfs kan worden geconfronteerd met beschuldigingen van namaak. Die heeft er dus alle belang bij haar uitvinding zo snel mogelijk in het openbaar domein te brengen. Dat gebeurt door een zogenaamde "defensieve" publicatie, een strategie die in de meeste landen kan worden gevolgd. Die openbaarmaking verschaft geen enkel monopolie, maar maakt het wel mogelijk de uitvinding ook in de toekomst te exploiteren en verhindert dat een concurrent een octrooi verkrijgt voor dezelfde uitvinding en daardoor de nieuwheid ervan tenietdoet. Sommige ondernemingen geven er de voorkeur aan hun innovatie onmiddellijk na de octrooiaanvraag te publiceren teneinde elke dubbelzinnigheid ten opzichte van dezelfde vraag van een derde te vermijden. Natuurlijk moet dan nog het meest geschikte publicatiekanaal worden gevonden. Publiceren in een gespecialiseerd tijdschrift impliceert lange wachttijden en houdt het gevaar in dat de tekst nog wordt gewijzigd of geweigerd door de redactieraad. Publiceren op het Internet is gemakkelijk, kan snel en kost niet veel, maar het kan moeilijk zijn het bewijs te leveren van wat werd gepubliceerd en wanneer. Er bestaan gespecialiseerde sites (Research Disclosure bijvoorbeeld) en tijdschriften voor defensieve publicatie die gedateerde en ondertekende documenten publiceren. Sommige van die databases zijn bronnen van technische informatie geworden die deel uitmaken van de documentatie van de examinatoren en rechtstreeks toegankelijk zijn voor de Bureaus die ermee rekening kunnen houden in de onderzoeksverslagen.

Deponering bij een notaris Het is mogelijk documenten die een uitvinding beschrijven en de uitvinders preciseren te deponeren in de minuten op het kantoor van een notaris. Het gaat erom zich bewijsmiddelen voor te behouden om in voorkomend geval aanspraak te maken op een recht van eerder persoonlijk bezit door vastlegging van het reële bezit van de essentiële elementen van de uitvinding en een vaststaande datum daarvoor. Dat kan een nuttige manier zijn om in afwachting van de octrooiaanvraag zijn rechten te beschermen in de beginfasen van R&D of om de gevolgen van eventuele "lekken" tot een minimum te beperken. Verschillende middelen kunnen daartoe worden aangewend : i-depotenvelop van het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE), laboratoriumschrift ... © Sirris

pagina 19/61

De neerlegging bij een notaris is een nogal dure oplossing, te meer omdat het belangrijk is de neerlegging regelmatig te hernieuwen naarmate het innovatieproces vordert. Ze is evenwel flexibeler in termen van volume en formaat van documenten dan de i-depotenvelop. Het origineel van de documenten wordt geregistreerd en blijft voor onbeperkte tijd op het kantoor van de notaris. De deponent bewaart een kopie ervan.

Deposant Natuurlijke of rechtspersoon die een octrooiaanvraag neerlegt bij een octrooibureau. De deposant kan de uitvinder zelf zijn, maar dat hoeft niet per se. Het kan ook een onderneming zijn, een organisatie of eender welke rechthebber aan wie de uitvinder de eigendomsrechten m.b.t. de uitvinding heeft overgedragen. Een aanvraag kan ook door meerdere deposanten samen worden ingediend.

Depot - Neerlegging Het neerleggen van een aanvraag bij een administratief bureau ter verkrijging van de registratie van een merk, een tekening en model of een octrooi. De neerlegging is bepalend voor de datum van uitwerking en de inhoud van het opgeëiste eigendomsrecht. De octrooiaanvraag beschrijft de uitvinding, de merkaanvraag preciseert de aard van de te beschermen producten of diensten, de modelaanvraag bevat een voorstelling van het product. De datum van de neerlegging is het ook ingangstijdstip van de voorrangstermijn.

Deurwaarder Beëdigd ambtenaar die gerechtigd is om namaak officieel te constateren en zijn bevindingen neer te schrijven in een proces-verbaal dat als waarheid geldt tot bewijs van het tegendeel. Hij kan op bevel ook optreden om een namaakbeslag uit te voeren.

DIE – Belgische Dienst voor Intellectuele Eigendom DIE is de naam van het Belgische nationaal octrooibureau. De DIE is een afdeling van de Administratie Marktregulering en -organisatie bij de Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand & Energie, North Gate III, Koning Albert-II-laan 16, B-1000 Brussel – Tel: +32/2/206.48.91, Fax: +32/2/206.56.50 - http://mineco.fgov.be/opri-die.htm De DIE heeft opdracht voor het beheer van de intellectuele-eigendomsrechten in België. Hij beheert de octrooien en de aanvullende beschermingscertificaten die in België worden neergelegd of er uitwerking krijgen. In het bijzonder registreert hij de Belgische nationale octrooiaanvraagdepots, doet hij een formeel onderzoek van die aanvragen, geeft hij deposanten kennis van de resultaten van de onderzoeksrapporten, verleent en publiceert hij de octrooien. De DIE registreert voorts ook de Europese octrooien die uitwerking krijgen in België. Hij verzorgt de boekhoudkundige verwerking van de taksen en beheert het octrooiregister. Ten slotte neemt hij ook de merk-, model- en tekeningdeponeringen in ontvangst die door het BBIE wordt beheerd.

Distinctieve kenmerken – Onderscheidende middelen Middelen waarmee men de producten en diensten van een onderneming van die van een andere onderneming onderscheidt. Van die middelen maken deel uit: de merken, de benamingen, de handelsnaam, het uithangbord/embleem, de maatschappelijke naam.

© Sirris

pagina 20/61

Distinctiviteit (merken) Om merkbescherming te kunnen genieten moet een teken aan vier criteria voldoen. Het moet distinctief, beschikbaar, niet misleidend en wettig zijn. Het is distinctief als het noodzakelijk, generisch, noch gebruikelijk is het product of de dienst aan te duiden, als het geen product- of dienstkenmerk aanduidt, met name soort, hoeveelheid, kwaliteit, waarde, herkomst, en als het niet dwangmatig voortvloeit uit de aard of de functie van het product (in het geval van een vorm). Of een teken een distinctief kenmerk heeft, wordt beoordeeld met inachtneming van de producten en diensten die bij de deponering van het merk zijn aangeduid. In sommige gevallen kan het verworven worden door gebruik.

Documentatie Het octrooi is een administratief en juridisch document maar ook een technische en/of wetenschappelijke tekst. Het beschrijft de technische innovaties, noemt soms de wetenschappelijke principes, licht de stand van de techniek toe en verstrekt voorbeelden van industriële realisaties en een listing van bibliografische refertes. In die zin is het een waardevol documentatie-instrument als bron van technische kennis maar ook als bron van informatie over de concurrentie. Het is een kostbaar instrument voor technologiewacht. De octrooidatabanken, die elektronische tools zijn, zijn vandaag vlot toegankelijk, o.a. via Internet (zie nuttige links). 80% van de gegevens die zij bevatten is elders niet te vinden. En elk jaar komen haast een miljoen nieuwe octrooien de 60 miljoen reeds voorradige aanvullen. De informatie in deze databanken is – per definitie - duidelijk en gedetailleerd; zij wordt er in universele codes en formaten aangeboden.

Domeinnaam Naam van de internetsite. Het kan gaan om een merk, een maatschappelijke benaming, een handelsnaam of eender welk ander distinctief teken. Een term (merk, naam…) die aan een derde toebehoort, als elektronisch adres gebruiken, zelfs als die derde de naam niet gereserveerd heeft, kan onwettig zijn: namaak van merk, usurpatie of wederrechtelijke toe-eigening van een maatschappelijke benaming...

Douanebeslag Procedure waarmee de douane goederen die onder een namaakmerk worden aangeboden, in beslag neemt. Deze procedure wordt ingezet op verzoek van de houder of bezitter van het recht of op initiatief van de douane zelf.

© Sirris

pagina 21/61

E Economische intelligentie Het Franse Commissariat Général du Plan (FR) noemt economische intelligentie: « het geheel van gecoördineerde onderzoeks-, verwerkings-, verspreidingsen beveiligingshandelingen t.a.v. wettelijk verkregen informatie die economische actoren dienstig kan zijn i.v.m. de realisatie van hun individuele en collectieve strategieën" (rapport Martre 1995 "Intelligence Economique et Stratégie des Entreprises"). Zij omsluit o.a. de concurrentiële en de technologiewacht, waarvoor octrooi-informatie een onmisbaar instrument is.

Eerder persoonlijk bezit Elke persoon die vóór de datum van neerlegging of van voorrang van een octrooi van een derde,op het betreffende grondgebied eigenaar was van de uitvinding, heeft het recht om voor eigen rekening die uitvinding op dat grondgebied te exploiteren, zulks niettegenstaande het bestaan van het octrooi van genoemde derde. Eerder persoonlijk bezit moet gestaafd kunnen worden met documenten die het reële bezit van de essentiële bestanddelen van de uitvinding bewijzen alsook een vaste datum voor die uitvinding (i-depot, deponering bij een notaris, constatering door deurwaarder…). Vanzelfsprekend mag de uitvinding niet “gestolen” zijn van de octrooihouder (de houder van het recht van eerder bezit moet te goeder trouw zijn). Het recht van persoonlijk eerder bezit wordt niet overal op dezelfde manier geïnterpreteerd. De interpretatie is het ruimst in België en Frankrijk (voldoende kennis van de uitvinding om ze te reproduceren). In Duitsland is op zijn minst een begin van exploitatie vereist. Italië gaat uit van effectieve exploitatie. In de Verenigde Staten bestaat dit recht niet.

Enveloppe Soleau Met dit Franse systeem wil men het bewijs van de creaties of uitvindingen leveren en er een vaste datum op plakken. Doel is zichzelf een eerder persoonlijk eigendomsrecht te verlenen. De Benelux-tegenhanger van de Franse « enveloppe Soleau » is de envelop i-depot.

EP Afkorting voor de Europese regio bestaande uit de lidstaten van de Conventie van München over het Europees Octrooi (CEO).

EPO Afkorting voor European Patent Office, vertaling van EOB (Europees Octrooibureau).

© Sirris

pagina 22/61

Escrow Escrow-bedrijven treden op als vertrouwensderde en waken over essentiële zaken in het bestaan van een onderneming zoals de broncode van software, belangrijke databanken, belangrijke kennis en knowhow of industriële projecten. Een 'escrow-akkoord' is gebaseerd op het principe dat partij A zaken in bewaring geeft (het depot) bij een neutrale en onafhankelijke commerciële derde. Deze derde garandeert dat het depot veilig zal worden bewaard en dat het ter beschikking zal worden gesteld van partij B in specifieke omstandigheden die vooraf zijn vastgelegd. De software-escrow – softwaredepot – is een wettelijk middel dat bescherming biedt tegen potentiële risico's, bijv. wanneer een softwareleverancier zijn verplichtingen t.a.v. de klant (faillissement…) niet meer kan nakomen. Dankzij dit soort contract beschikken de begunstigden over een waarborg voor de toekomst terwijl de leveranciers de intellectuele eigendom behouden. Deze veiligheidsmaatregel kan bepalend zijn voor het overleven van een bedrijf of zorgt er in elk geval voor dat zijn investeringen worden beschermd. Een bijkomend voordeel van het escrow-depot is dat materiële bewijzen worden verzameld met het oog op geschillen. Escrow-agenten stellen abonnementen voor waardoor de gedeponeerde zaken geregeld kunnen worden geüpdatet, bijv. broncodes, tijdens de volledige ontwikkelingsduur van software. Bijkomend voordeel: ze controleren of het depot volledig is en het materieel leesbaar is – wat niet altijd het geval is – zodat het in voorkomend geval als bewijs kan worden gebruikt of als back-up.

Espacenet Gratis informatiesysteem over octrooien op Internet (http://ep.espacenet.com). Hier zijn verscheidene databanken te vinden. Zij bevatten elk een ander gamma gegevens. Een search in "Octrooien uit de hele wereld" doorzoekt het ruimst mogelijke gamma documenten en gaat in bepaalde gevallen in de tijd terug tot 1920. Een opzoeking in "Belgische octrooien" blijft beperkt tot de publicaties van Belgische octrooidocumenten van de jongste twee jaar. De meeste octrooidocumenten kunnen online geraadpleegd worden inclusief het onderzoeksrapport ter beoordeling van de nieuwheid en/of uitvinderwerkzaamheid. Dit rapport geldt als een bijdrage aan de beschrijving van de eerdere stand van de techniek.

Euro-PCT Procedure ter verkrijging van een Europees octrooi d.m.v. gecombineerde gebruikmaking van de Conventie op het Europees octrooi (EP) en de internationale octrooiaanvraag (PCT). Zij start bij de neerlegging van een internationale aanvraag waarin het EOB aangewezen wordt. Aansluitend aan de internationale fase loopt de procedure door bij het EOB tot aan de verlening van het Europees octrooi (regionale fasen van de PCT-procedure).

© Sirris

pagina 23/61

Europees octrooi Eigendomsbewijs dat na een centrale Octrooibureau (EOB) wordt verleend.

onderzoeksprocedure

door

het

Europees

Een Europees octrooi kan men krijgen na indiening van één centrale aanvraag, in om het even welke taal. Binnen een bepaalde termijn moet wel een vertaling worden aangeleverd in een van de drie officiële talen van het EOB (Frans, Engels, Duits). De aanvraag is onderwerp van een enige centrale onderzoeksprocedure. Het Europees octrooi heeft dezelfde uitwerking als een bundel nationale octrooien voor één en dezelfde uitvinding in de diverse lidstaten van de Europese Organisatie voor octrooien (34 landen). Niet alle octrooien hoeven evenwel verplicht te worden aangeduid. De octrooiaanvrager/houder doet er goed aan met zorg de landen te kiezen waarin hij de exclusiviteit van zijn uitvinding opeist, temeer omdat een verleend Europees octrooi in elk van die landen als een nationaal octrooi wordt behandeld; dat impliceert hoge kosten (vertalingen, in elk van die landen betaalbare jaartaksen). Vaak blijft de Europese procedure financieel aantrekkelijk zodra men meer dan drie landen aanduidt. Een Europees octrooi wordt pas na grondig onderzoek van de octrooieerbaarheid van de uitvinding verleend; dat vergroot de rechtszekerheid. Tot negen maanden nadat het verleend is, kunnen derden tegen een Europees octrooi nog verzet aantekenen. Het is dus zaak de publicatie van de octrooien van concurrenten in de gaten te houden.

Europees Octrooibureau – EOB Internationale instantie die Europese-octrooiaanvragen in behandeling neemt en na een octrooieerbaarheidsonderzoek het Europees octrooi verleent of weigert. Het EOB heeft zijn zetel in München, een departement in Den Haag en kantoren in Berlijn en Wenen. Bij het departement in Den Haag zijn de afdelingen documentair onderzoek ondergebracht. De afdelingen onderzoek en verzet bevinden zich op de zetel in München. European Patent Agency, Erhardtstrasse 27 - D-80298 München - Tel: + 49 8923990 - Fax: + 49 8923996522 - http://www.european-patent-office.org

Exploitatie Fabricage, gebruik, commercialisering of bezit voor die doeleinden van het product of procédé waarop het octrooi slaat, op een bepaald grondgebied.

Exploitatievrijheid Na octrooiverlening kan de houder (of zijn licentiehouder) het octrooi slechts exploiteren als hij daarmee de eerdere rechten van derden niet aantast. Zulks kan zich namelijk voordoen met een verbeteringsoctrooi of met een octrooi voor een fabricageprocédé voor een product waarop een derde al octrooi heeft (maar op basis van een ander procédé). Voordat men een geoctrooieerde uitvinding dus effectief gaat exploiteren, is het zaak een volledig documentair onderzoek te doen naar eerdere nog geldende octrooien in alle landen waar men zijn octrooi zelf wil exploiteren of verkopen; zulk onderzoek is altijd actueler dan dat van de onderzoekers tijdens de octrooiverleningprocedure. © Sirris

pagina 24/61

G Gebruikscertificaat Ook "gebruiksmodel" of "klein octrooi" genoemd. Dit eigendomsbewijs wordt verleend zonder onderzoeksrapport voor een periode van maximum 6 jaar (verschilt van land tot land). Dat gebeurt na afloop van een eenvoudiger en kortere procedure dan voor een uitvindingsoctrooi en de voorwaarden zijn minder stringent. De "nieuwheids-"voorwaarde moet vervuld zijn, maar aan het criterium "inventieve activiteit" kan minder belang worden gehecht. De kosten voor verkrijging en instandhouding van een gebruikscertificaat liggen lager maar het biedt dan ook weinig rechtszekerheid. Een gebruikscertificaat kan verantwoord zijn voor uitvindingen die naar verwachting slechts een kortdurend potentieel en belang zullen hebben (uitvindingen die te maken hebben met een mode-effect en daardoor kortstondig zijn).

Gebruiksmodel Zie Gebruikscertificaat

Gemachtigde Natuurlijke persoon die door de octrooihouder (of octrooiaanvrager) gemachtigd is om hem te vertegenwoordigen en in zijn naam op te treden bij een octrooibureau. Hij kan ook machtiging hebben om procedures aan te spannen of de opvolging van gerechtelijke acties voor te bereiden. In de meeste landen moeten gevolmachtigden erkend zijn bij het octrooibureau. Dat is zo in België en ook op Europees vlak (Europees Octrooibureau); aan de erkenning daar zijn voorwaarden verbonden, met name moet men voor de “Commissie tot erkenning van de gemachtigden” eerst slagen in een examen over industriële eigendom en voornamelijk over uitvindingsoctrooien. De lijst van door de DIE erkende gemachtigden is te vinden op de volgende website: http://mineco.fgov.be/intellectual_property/patents/pdf/Mand.pdf De lijst van de door het EOB erkende gemachtigden staat op: http://www.european-patentoffice.org/reps/search.html In België is een gemachtigde gerechtigd de aanvrager te adviseren, te assisteren of te vertegenwoordigen in het verkrijgen, instandhouden, exploiteren of verdedigen van zijn industriëleneigendomsrechten. Pleiten voor rechtbanken mag hij niet. Wie een octrooi wil aanvragen, mag de aanvraag zelf opstellen en neerleggen zonder een consulent industriële eigendom in de arm te nemen. Maar omdat de documenten complex zijn, omdat juridische kennis nodig is en omdat een slecht opgestelde tekst verregaande gevolgen kan hebben, is het raadzaam een specialist bij de redactie te betrekken. Bovendien zijn deposanten met domicilie in een ander land in sommige landen wettelijk verplicht zich door een lokale octrooiagent te laten vertegenwoordigen.

Gemeenschappelijk werk Creatie waar verscheidene natuurlijke personen aan deelnemen. Zij is gemeenschappelijk eigendom van de mede-auteurs; deze moeten hun rechten dan ook in gemeen overleg uitoefenen. © Sirris

pagina 25/61

H Handelsnaam Teken waarmee men een onderneming kan identificeren. Het is de naam waaronder de onderneming zich bij haar klanten bekend maakt. Die naam kan verschillen van de maatschappelijke benaming. Een handelsnaam wordt niet neergelegd. Het recht ontstaat uit het eerste gebruik.

Herkomstaanduiding Benaming die de plaats of regio aanwijst waar het product gecreëerd, bereid, gekweekt, geëxtraheerd is. In tegenstelling tot de benaming van oorsprong garandeert deze aanduiding geen enkele bijzondere gebieds- of productiewijzengebonden eigenschap. Iedere producent in de betreffende regio mag de herkomstaanduiding gebruiken. Aan een herkomstaanduiding kan geen exclusief recht worden ontleend ("Maredsous"-kaas, bier van Chimay) en niemand kan een derde beletten die aanduiding te gebruiken ter benoeming van de geografische regio van een product of dienst.

Historische rechten - Anterioriteit (octrooien) Elke pertinente openbare bekendmaking (los van plaats, taal en vorm) die als argument tegen de nieuwheid en het inventief karakter kan worden aangevoerd. Dit document moet consequent gedateerd zijn vóór de datum van indiening van de octrooiaanvraag. De onderzoeker kan tijdens de verleningsprocedure een anterioriteit inroepen – en deze wordt in het onderzoeksrapport toegelicht – maar ook een derde kan dat doen tijdens de observatie- of verzetfase of na octrooiverlening (procedure tot nietigverklaring). De uitvinder moet zijn uitvinding dus vooraf zelf op anterioriteiten zien te toetsen. In dit internettijdperk is het in de praktijk soms erg moeilijk om uit te maken op welk tijdstip potentiële anterioriteiten op een website ter beschikking van het publiek zijn gesteld.

Historische rechten - Anterioriteit (merken) Anders dan anterioriteit inzake octrooien steunt anterioriteit i.v.m. merken slechts op vroegere rechten (geregistreerde of notoir bekende merken, handelsnamen, auteursrechten, tekeningen en modellen,...). Tot anterioriteit wordt niet enkel besloten op basis van de identiteit van de distinctieve kenmerken: er dient bij het staven van anterioriteit ook met de spellingtechnische, fonetische, visuele of intellectuele gelijkenissen rekening te worden gehouden. Men moet dus vóór het indienen van een aanvraag steeds een systematisch anterioriteitsonderzoek doen.

Houder Natuurlijke of rechtspersoon of -personen die officieel het intellectueleneigendomsrecht (octrooi) bezitten. De houder is niet noodzakelijk ook de uitvinder.

© Sirris

pagina 26/61

I I-depot De envelop i-depot is door het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) bedacht om de vaste datum van een creatie en de identiteit van de auteur ervan te kunnen vaststellen. Het is een eenvoudig, snel en goedkoop systeem (45 €). Het is een dubbele-envelopsysteem. De gebruiker stopt een identieke beschrijving van zijn creatie in ieder van de beide compartimenten van de envelop en stuurt de envelop naar het BBIE. Dit bureau brengt een datum van ontvangst aan en een archiveringsnummer. Eén compartiment gaat in het archief, het andere wordt teruggestuurd naar de afzender, die het ongeopend moet bewaren zodat het zijn bewijskracht behoudt. Vervolgens kan hij desgewenst nog altijd de creatie deponeren bij één van de gekwalificeerde organisaties om een specifiek recht te verkrijgen (octrooi, tekening of model…). De bescherming geldt voor vijf jaar, maar is onbeperkt verlengbaar met periodes van vijf jaar, onder voorbehoud van teruggave. De i-depot-envelop is geen industriële-eigendomsakte en verleent de houder ervan niet het recht om zich te verzetten tegen exploitatie van zijn creatie zonder zijn toestemming. De i-depot-enveloppes zijn verkrijgbaar bij de Belgische DIE. Deze procedure geldt nog altijd. Sinds 18 maart 2008 is het echter ook mogelijk om het idepot rechtstreeks online te zetten (www.boip.int). Daarvoor moet men zich eerst registreren en daarna het idee beschrijven. Nadat de betaling (35€) is verwerkt, stuurt het bureau een bevestiging per e-mail zodat het certificaat van het depot kan worden gedownload. Dit blijft natuurlijk vertrouwelijk.

IE Afkorting voor intellectuele eigendom (soms ook voor industriële eigendom). In het Engels: IP

Imitatie Begrip dat hoofdzakelijk gebruikt wordt in verband met merken, modellen en auteursrechten. Onderscheid wordt gemaakt tussen enerzijds namaak, d.i. identieke (slaafse) of vrijwel identieke (vrijwel slaafse) reproductie van een merk, model of andere beschermbare creatie, en anderzijds imitatie, wat voor approximatieve reproductie van het werk staat. Imitatie wordt als bedrieglijk beschouwd als de gelijkenissen tussen het beschermde werk en de imitatie een risico van verwarring doen ontstaan bij een consument met gemiddelde aandacht die beide niet gelijktijdig voor ogen heeft.

© Sirris

pagina 27/61

Industriële eigendom De industriële eigendom is de verzamelnaam voor de juridische en administratieve instrumenten die gehanteerd worden m.b.t. uitvindingsoctrooien, merken, tekeningen en modellen, fabrieksgeheimen, halfgeleiders en producten van plantenkweek. Sommige deskundigen brengen de distinctieve tekens met behulp waarvan men producten en diensten van een onderneming van die van een andere onderneming kan onderscheiden, in een generische categorie "commerciële eigendom" onder: merken, benamingen van oorsprong, gecontroleerde benamingen, aanduidingen van herkomst, handelsnamen, uithangborden, maatschappelijke benamingen.

© Sirris

pagina 28/61

Industriële spionage Het hanteren van onwettige, clandestiene, dwangmatige of misleidende middelen om zonder toelating toegang te krijgen tot zakengeheimen. Als regel geldt dat wie beperkt toegankelijke of vertrouwelijke informatie vergaren, zich blootstellen aan sancties. Dat kunnen burgerrechtelijke sancties zijn (wegens oneerlijke concurrentie of bv. inbreuk op een geheimhoudingsakkoord), maar ook strafrechtelijke sancties (industriële spionage, computerfraude…).

Industriële toepasbaarheid (octrooien) Een uitvinding is industrieel toepasbaar als zij toepassing kan vinden in de industrie of in de landbouw (fabricage of gebruik). Daartegenover zijn bv. chirurgische behandelingsmethodes of diagnosemethodes die op het menselijk lichaam worden toegepast, niet octrooieerbaar.

Inpadoc INPADOC (INternational PAtent DOcumentation Center) is een documentatie-instrument van het EOB i.v.m. octrooien. Zijn databank "Octrooifamilies" bevat de bibliografische gegevens van octrooidocumenten uit meer dan 70 landen, ingedeeld in families (verzameling van alle octrooidocumenten die d.m.v. een zelfde voorrangsnummer aan een uitvinding gekoppeld zijn). Haar elektronische databank "Rechtstoestand" centraliseert alle bijzonderheden m.b.t. de rechtstoestand van documenten van meer dan 40 bureaus, die normaal apart gepubliceerd zijn in de ‘verzameling van uitvindersoctrooien’ van elke organisatie of elk land. De Inpadoc-informatie is vlot toegankelijk via de website Espacenet (http://ep.espacenet.com).

Intellectuele eigendom Intellectuele eigendom valt in twee panden uiteen: industriële eigendom en literaire en artistieke eigendom.

Internationale classificatie Om de documenten op een homogene wijze te klasseren en de verleende bescherming te identificeren, zijn de deskundigen het eens geworden over internationale product- en dienstenclassificaties. Er bestaat een internationale octrooiclassificatie (IOC), een classificatie van de waren en diensten ten behoeve van de inschrijving van merken, een internationale classificatie van industriële tekeningen en modellen, een internationale classificatie van beeldbestanddelen van merken. Deze classificaties worden geregeld herzien en geactualiseerd, met name om ze in overeenstemming te brengen met de technologische evolutie.

© Sirris

pagina 29/61

Internationale classificatie der uitvindingsoctrooien (IPC in het Engels) De Internationale classificatie der uitvindingsoctrooien (IPC) deelt het technologieveld in bijna 70 000 deelrubrieken in. Zij is door het merendeel van de octrooibureaus erkend en schept dus de mogelijkheid om de uitvindingen op eenvormige wijze aan te duiden. Zij wordt voortdurend bijgewerkt om ze te laten aansluiten bij nieuw ingevoerde technologieën. Om de vijf jaar wordt een nieuwe versie opgesteld. De achtste versie gaat op 1 januari 2006 in. De uitvindingen worden in 8 afdelingen ondergebracht, nog steeds dezelfde van bij het begin van het classificatiesysteem (Courante levensnoodzakelijkheden; Diverse industriële technieken, Transport; Chemie, Metallurgie; Textiel, Papier; Vaste constructies; Mechanica, Verlichting, Verwarming, Bewapening; Fysica; Elektriciteit). Vervolgens zijn de technologieën volgens een boomstructuur ingedeeld - klassen, subklassen en groepen – en elk octrooi of octrooiaanvraag krijgt van gespecialiseerde onderzoekers een code mee ter identificatie van het uitvindingsdomein. Zo staat bvb. code B voor: Diverse industriële technieken; transport; B60: Voertuigen in het algemeen; B60P: Voertuigen aangepast voor het vervoer van lasten of om bijzondere lasten of voorwerpen te vervoeren, dragen of bevatten; B60P7/04: Afdekking van de voertuiglading met zeilen of gelijkaardige soepele inrichtingen. De IPC-classificaties zijn in het Frans en het http://www.wipo.int/classifications/fulltext/new_ipc/ipcfr.html.

Engels

te

vinden

op

Het Europees Octrooibureau hanteert voorts een uitbreiding van de internationale classificatie, het zgn. ECLA-systeem. Dit systeem - met zijn 129 000 deelafdelingen - is homogener, systematischer en preciezer. Deze systemen zijn bij het opsporen van octrooistukken onmisbaar wanneer het er op aankomt de nieuwheid van een uitvinding of de stand van de techniek in een bepaald domein na te gaan.

Internationaal merk Industriële-eigendomsrecht dat verkrijgbaar is na een enige neerlegging bij de WIPO via het BBIE. De akte kan alle lidstaten van de conventie (Regeling van Madrid) of een deel ervan aanduiden. De houder van een internationale merkregistratie in alle landen waar zijn merk voor bescherming in aanmerking komt, geniet dezelfde rechten als bij nationale registratie in alle aangeduide landen afzonderlijk.

Internationale octrooiaanvraag Overeenkomstig het Samenwerkingsverdrag inzake Octrooien (PCT) kunnen internationale octrooiaanvragen neergelegd worden bij een nationaal octrooibureau, bij het Europees Bureau of bij het Internationaal Bureau van de WIPO. In de aanvraag worden gespecificeerd voor welke contracterende landen bescherming wordt gevraagd. Deze fase gaat een latere regionale of nationale aanvraag vooraf. Na afloop van de internationale procedure moet de deposant in ieder van de aangewezen landen apart een nationale of regionale octrooiaanvraag neerleggen. Deze landen stellen dan een onderzoek in over de bij hen neergelegde aanvraag, waarbij ze eventueel rekening houden met het internationaal onderzoeksrapport en met het voorafgaand internationaal onderzoeksrapport. Voordeel van de internationale aanvraagprocedure is dat men - voor een matige prijs – de termijn voor regionale (Europese) of nationale neerlegging met verscheidene maanden kan verlengen, terwijl de datum van neerlegging van de internationale aanvraag telkens als officiële neerleggingsdatum blijft gelden. Bovendien bestaat dan al een voorafgaand advies omtrent de octrooieerbaarheid van de uitvinding. © Sirris

pagina 30/61

Inventieve activiteit (octrooien) link naar octrooieerbaarheid Met een uitvinding is een inventieve activiteit gemoeid als de uitvinding niet op evidente wijze voortvloeit uit de actuele kennis van de vakkundige (stand van de techniek, state of the art). Bedoeld is de vakkundige met normale kwalificatie in het desbetreffende technisch domein, die op de hoogte is van de gemene algemene kennis terzake. Om het inventieve karakter van een nieuwe technische oplossing in te schatten steunt de onderzoeker met name op criteria als deze: de uitvinder heeft een bekend vooroordeel moeten overwinnen, er is lange tijd en dure R&D aan besteed, de uitvinding komt tegemoet aan een al lang bestaande behoefte, zij heeft een verrassend effect, zij boekt groot commercieel succes, … De inventieve activiteit kan resulteren in een octrooi op een product, een middel of een procédé, een nieuwe toepassing van bekende middelen of een nieuwe combinatie van bekende middelen.

© Sirris

pagina 31/61

K Know-how De verzameling van alle substantiële en geïdentificeerde, maar niet geoctrooieerde kennis (in de vorm van rapporten, bedieningshandleidingen, enz.) die in het bezit zijn van een persoon of een onderneming. Het gaat om kennis die niet toegankelijk is voor derden. Know-how heeft een handelswaarde en er kunnen dus transacties mee verricht worden: mededelingsovereenkomst, overeenkomst van afstand… Er wordt dikwijls aanvullend over onderhandeld in het kader van besprekingen over een licentie-overeenkomst voor een octrooi.

Kwekerscertificaat (Certificaat voor het communautaire kwekersrecht) Industrieel-eigendomsbewijs voor plantenrassen die door selectie en hybridisering zijn verkregen en die zichzelf op natuurlijke wijze kunnen voortplanten (met uitzondering van transgene planten; deze komen voor octrooiering in aanmerking) en waarvoor kweek en commercialisering bestaan. De houder van een kwekerscertificaat heeft het recht derden de verkoop of productie voor verkoop van zaden, stekken, planten, bollen, enz. te ontzeggen tenzij zij voorafgaande toestemming hebben. De nieuwe variëteit kan bescherming genieten van het Belgische plantenkweekrecht of – sedert 1995 – van het communautaire kweekrecht, dat voor alle lidstaten van de Europese Gemeenschap geldt. Dit certificaat wordt verleend nadat bij een technisch onderzoek is gebleken dat aan de volgende voorwaarden is voldaan: • De nieuwe variëteit is distinctief, homogeen en stabiel. • Zij is bovendien nieuw, d.w.z. zij mag in België nog helemaal niet gecommercialiseerd zijn en in het buitenland mag zij niet langer dan 4 jaar gecommercialiseerd zijn. • Zij moet een eigen benaming hebben die verwarring met andere variëteiten uitsluit en de gebruiker niet misleidt. De aanvraag moet ingediend worden bij de DEI (Belgische Dienst voor de Industriële Eigendom). Voor communautaire certificaten dient men zich te richten tot het Communautair Bureau voor Plantenrassen CBPR (Community Plant Variety Office – CPVO in het Engels) (http://www.cpvo.eu.int).

© Sirris

pagina 32/61

L Laboratoriumschrift In dit schrift worden de resultaten, tests, hypothesen, verslagen bewaard i.v.m. de werkzaamheden voor realisatie van de uitvinding. Dit schrift zorgt niet alleen voor de traceerbaarheid van de ontwikkelingen rond de betreffende innovatie, maar is ook een wettelijk bewijs voor het persoonlijk eerder-bezitsrecht en – in de Verenigde Staten - voor de datum van de uitvinding. Vormelijk gezien is het laboratoriumschrift een geniet of gebonden schrift zonder losse bladen, met daarop de naam van gebruiker en van de onderneming. De pagina’s zijn genummerd en bevatten een gedeelte dat door de gebruiker en door een derde als getuige moet worden gedag- en genaamtekend. Dit schrift is niet weg te denken aan universiteiten en in laboratoria en kan ook uiterst kostbaar zijn in de R&D-teams van bedrijven.

Landencode Elk land (of organisatie) waar een octrooiaanvraag neergelegd kan worden, heeft een tweeletterige ISO-code die ook in het nummer van het octrooi verschijnt (bv. BE voor België, DE voor Duitsland, US voor de Verenigde Staten). EP staat voor een octrooi dat door het Europees Octrooibureau is verleend en WO voor een internationale (octrooi)aanvraag die is neergelegd in het kader van het Samenwerkingsverdrag inzake de octrooien (zie: PCT – Patent Cooperation Treaty).

Licentie Juridische handeling waarmee de houder van een industriële eigendomsakte zijn rechten geheel of gedeeltelijk aan derden overdraagt, kosteloos of tegen vergoeding. De overdrager blijft eigenaar van de akte. De licentie wordt voor bepaalde tijd verleend (met eventueel verlengingsmogelijkheid). Licentie-overeenkomsten zijn mogelijk voor octrooien, tekeningen of modellen, merken, auteursrechten, enz.… Een licentie kan exclusief dan wel niet-exclusief zijn. De licentiehouder kan al dan niet het recht krijgen om zelf licentie-overeenkomsten te sluiten met toeleveranciers of partners.

Licentiehouder Natuurlijke of rechtspersoon die een licentie bezit.

Literaire en artistieke eigendom Onder literaire en artistieke eigendom ressorteren de juridische en administratieve instrumenten m.b.t. de auteursrechten (inclusief software) en naburige rechten.

© Sirris

pagina 33/61

M Maker of schepper Natuurlijke persoon die aan de basis ligt van een realisatie zoals een tekening of een model, een plant, een software, een literair werk. In tegenstelling tot de uitvinder die een technische uitvinding doet welke voor octrooibescherming in aanmerking komt.

Markering Aanbrengen van een authenticerings- en traceringsteken op producten ter bestrijding van namaak. De markering kan leesbaar, gecrypteerd of onzichtbaar zijn, naargelang van de toepassing en de beveiligingsbehoefte. Zij kan een alleenstaand product dan wel een hele productie traceren. Zij kan aangebracht zowel op producten als op documenten of verpakkingen aangebracht worden.

Merk Een merk is het teken waaraan de producten of diensten van een onderneming (of ondernemingsgroep) kunnen worden herkend. Merkbescherming geldt in de Benelux voor 10 jaar en is onbeperkt verlengbaar. Zij wordt verkregen door neerlegging bij het BeneluxBureau voor de Intellectuele Eigendom. Het teken kan uit een of meer woorden bestaan, uit een serie letters en/of cijfers, uit tekeningen, een slogan, een logo, een geslachtsnaam, een handtekening, kleuren of een kleurencombinatie. Volgens bepaalde wetgevingen kan het merk bestaan uit een vorm, een kleur, een geur, een geluidssignaal voor zover die kenmerken niet uit de functie voortvloeien en voor zover het teken grafisch kan worden uitgebeeld. Het merk moet verplicht geassocieerd worden met de producten of diensten die in de neerlegging expliciet zijn aangeduid. De bescherming is territoriaal gebonden. Een teken geldt pas als merk wanneer het distinctief, wettig, niet misleidend en beschikbaar is. Een geregistreerd merk dat niet of onvoldoende gebruikt wordt, kan vervallen.

Merkenclassificatie Er bestaat een internationale product- en dienstenclassificatie voor de merken (klasse 1 tot 34: producten, klasse 35 tot 45: diensten). De deposant is verplicht te preciseren voor welke klassen hij een aanvraag doet en per klasse een listing op te maken van de producten en diensten waarvoor hij binnen die klasse bescherming wil. Bijvoorbeeld: Klasse 1: Chemische producten voor industriële, wetenschappelijke en fotografische doeleinden, alsmede voor land-, tuin- en bosbouwkundige doeleinden; kunstharsen als grondstof, plastics als grondstof; meststoffen; brandblusmiddelen; hardingsen soldeerpreparaten voor metalen; chemische producten voor het conserveren van voedingsmiddelen; looistoffen; kleefstoffen voor industriële doeleinden. De volledige classificatie van de merken is te vinden op de site van het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom: http://www.boip.int.

© Sirris

pagina 34/61

Model Zie Tekeningen en modellen. Een model heeft betrekking op het ornamentele uitzicht van een driedimensionaal gebruiksvoorwerp.

Monopolie Exclusief voorrecht van een individu of een onderneming om bepaalde goederen of diensten te fabriceren, te verkopen of te exploiteren. Het onttrekt de houder aan het vrijeconcurrentiesysteem en geeft hem de mogelijkheid om zich op de markt onmisbaar te maken. Dit voorrecht is beperkt tot het grondgebied van het land of de regio die het voorrecht verleent.

© Sirris

pagina 35/61

N Naburige rechten of aanverwante rechten Naburige rechten van het auteursrecht beschermen drie groepen houders: de artiestenvertolkers, de audio- en videoproducenten en de databankproducenten alsook de ondernemingen die zich met audiovisuele communicatie bezighouden.

Namaak Reproductie of onwettige imitatie van een literair of artistiek werk of van een industrieel product ten nadele van de auteur of uitvinder. Inbreuk op de rechten van de houder van een monopolistisch exploitatierecht (octrooi, merk, model, auteursrecht). Het kan gaan om daden/handelingen van diverse aard: fabricage, verkoop, import, bezit, gebruik, reproductie, imitatie, gelijkenis, gelijkvormigheid, klandestiene verspreiding… Middelen leveren voor namaak geldt als indirecte namaak; het is strafbaar wanneer de dader met kennis van zaken handelt. Het gebruik van een uitvinding voor persoonlijke, huiselijke of experimentele doeleinden is geen namaak. Anderzijds is elke persoon die op de datum van neerlegging of voorrang van een octrooi in het betreffende land bezitter van de uitvinding is, gerechtigd op bepaalde voorwaarden die uitvinding voor eigen rekening te exploiteren (eerder persoonlijk bezit). Dit recht is slechts overdraagbaar met de onderneming waaraan het verbonden is. Wanneer de houder van een octrooi op het grondgebied waarop zijn rechten gelden, voorzover althans het octrooi tegenstelbaar is aan derden, dus gepubliceerd of aan de vermeende namaker bekendgemaakt is, een geval van namaak constateert, moet hij de vermeende namaker waarschuwen dat hij de exploitatie van de betreffende uitvinding moet stopzetten; dat laat meteen de deur open voor een minnelijke schikking. Hij kan vervolgens de vermeende namaker gerechtelijk vervolgen en met alle rechtsmiddelen het bewijs van de namaak leveren, met name via beschrijvend beslag op de gewraakte voorwerpen of via beslag op eender welk administratief, boekhoudkundig of technisch document dat de echtheid van de feiten aantoont. De namakers kunnen zware sancties krijgen: verbod van voortzetting van de namaakactiviteiten, soms met dwang, inbeslagname van producten of gebruikte machines en outillering, schadevergoeding voor de octrooihouder naargelang van de geleden schade… Op namaak uit onwetendheid staan sancties net zoals op namaak met kennis van zaken. Goede trouw is geen excuus. Het is dus cruciaal dat men eerst een onderzoek naar de exploitatievrijheid laat doen voordat men met een nieuwe activiteit start. Van namaak verdachten kunnen zich op diverse manieren verdedigen. Zij kunnen de aantijging van namaak proberen te weerleggen op grond van het feit dat hun exploitatie niet binnen het kader van de octrooivoorwaarden valt. Bij vergelijking tussen origineel en namaak moeten zij de afwezigheid van gelijkenissen zien aan te tonen en niet de verschillen, omdat het onderzoek precies draait rond het risico van verwarring tussen het geoctrooieerde product of het beschermde werk en het vermeend nagemaakte voorwerp bij een publiek met gemiddelde aandacht.

© Sirris

pagina 36/61

De vermeende namakers kunnen de geldigheid van het octrooi proberen te betwisten door het bewijs aan te voeren dat de uitvinding niet beantwoordt aan de criteria nieuwheid of inventieve activiteit (bv. eerdere bekendmaking). Ten slotte kunnen zij in bepaalde gevallen met het bewijs komen van eerder persoonlijk bezit van de uitvinding of experimenteel karakter of privé-karakter van de exploitatie. Namaak heeft vandaag een zeer grote negatieve invloed op de wereldhandel. Naar schatting 5 à 7% van de producten die in de wereld worden gefabriceerd zijn namaak. Dat betekent een winstderving van 200 tot 300 miljard euro per jaar en een sociale kostprijs – enkel en alleen in Europa – van 200 000 arbeidsplaatsen. Die namaak houdt soms ook zware veiligheidsrisico’s in voor de consument (bv. speelgoed of onderdelen voor auto’s) alsook gezondheidsrisico’s (geneesmiddelen). De regeringen werken aan steeds stringentere plannen om namaak te bestrijden en verzwaren ook voortdurend de daaraan verbonden sancties.

Nationaal octrooibureau Overheidsadministratie met bevoegdheid voor het beheer en de verlening van beschermingsoctrooien op het grondgebied van een staat (DIE in België, INPI in Frankrijk, USPTO in de Verenigde Staten…).

Neerleggingsdatum – datum van het depot Datum waarop het octrooibureau de octrooiaanvraag ontvangt. De datum van neerlegging is belangrijk om te weten op welk tijdstip de rechten ontstaan, om de eerdere stand van de techniek te kunnen bepalen en, bij conflict, de voorrangsaanvraag. Aan de hand van de datum kan ook de duurtijd van een octrooi worden nagegaan.

Niet misleidend (merken) Om merkbescherming te kunnen genieten moet een teken aan vier criteria voldoen. Het moet distinctief, beschikbaar, niet misleidend en wettig zijn. Een misleidend merk (dat bijgevolg ongeldig is) bevat tekenen die het publiek (de consument met gemiddelde aandacht) kunnen misleiden of op een dwaalspoor brengen wat de aard, de kwaliteit of de geografische herkomst van het onderliggende product of de onderliggende dienst betreft.

Nieuwheid (octrooi) Een uitvinding geldt als nieuw wanneer zij op een eerder tijdstip dan het tijdstip van neerlegging van de aanvraag niet tot de stand van de techniek behoort, d.w.z. wanneer zij niet ter kennis van het publiek is gebracht in welke vorm dan ook (mondelinge of schriftelijke bekendmaking, gebruik…), zonder beperking in tijd of ruimte. Nieuwheid is een van de essentiële criteria voor octrooieerbaarheid. Een uitvinding waaraan vooraf al publiek bekendheid is gegeven, ook al was het door de uitvinder zelf, komt niet meer in aanmerking voor octrooiering. Indien bekendmakingen absoluut nodig zijn in een context van bv. samenwerkingen met derden of toelevering, dan is het absoluut noodzakelijk de partners een vertrouwelijkheidsverklaring te doen tekenen (zodat de bekendmaking discreet blijft en geen publiek karakter krijgt). © Sirris

pagina 37/61

Nieuwheidsonderzoek Onderzoek waarin wordt nagegaan of er al dan niet op een bepaald grondgebied geldige industriële-eigendomsrechten bestaan.

Normen Niet zelden, met name in telecommunicatie en elektronica, zijn de technieken die moeten worden toegepast om aan een norm te voldoen exclusieve technieken die beschermd zijn door een octrooi. En er kan onverenigbaarheid bestaan tussen de normen en de octrooien. Bedrijven die hun producten en procédés in overeenstemming willen brengen met de norm zitten dan met een probleem. Maar de onderneming die eigenaar is van de beschermde technieken evenzeer, want zij zal allicht als enige bij machte zijn om voor conformiteit met die norm te zorgen. Veel normalisatie-instellingen zijn tegenstander van het gebruik van exclusieve of geoctrooieerde technieken in normen. Wanneer het niet anders kan, probeert het technisch normalisatiecomité met de eigenaar van het recht te onderhandelen over licenties tegen “redelijke” voorwaarden.

© Sirris

pagina 38/61

O Octrooi (of uitvindingsoctrooi) Industrieel eigendomsbewijs dat door een octrooibureau wordt verleend. Het geeft de houder (natuurlijke of rechtspersoon) het recht derden die daartoe niet gerechtigd zijn, te verbieden de uitvinding zoals in het octrooischrift beschreven, te exploiteren (fabricage, gebruik, verkoop, enz.). Verlening van een octrooi staat niet gelijk met toelating voor exploitatie van de uitvinding. Het octrooi slaat op een technische oplossing voor een bepaald probleem. Op een idee kan geen octrooi genomen worden, maar alleen op de middelen waarmee het wordt verwezenlijkt. Om octrooieerbaar te zijn moet de uitvinding aan de octrooieerbaarheidseisen voldoen: zij moet nieuw zijn, uit een uitvinderswerkzaamheid resulteren en industrieel toepasbaar zijn. Van de octrooiverleningsprocedure maken ook de publicatie en meteen de bekendmaking van de uitvinding deel uit. De bekendmaking, als tegenprestatie voor het monopolierecht van de uitvinder, opent de mogelijkheid voor verbetering van de stand van de techniek en de kennis en stimuleert de algemene creatieve activiteit. Een octrooi geldt voor bepaalde tijd (maximum 20 jaar) en alleen op een grondgebied dat ressorteert onder het bureau waarbij het is aangevraagd. Een octrooi moet op straffe van verval instandgehouden worden door storting van de geldende instandhoudingstaksen. Een octrooi kan zoals iedere eigendomsvorm worden verkocht, overgedragen, in licentie gegeven, geruild, enz.

Octrooiaanvraag Een octrooiaanvraag bestaat uit •

een verzoek tot verlening, met opgaaf van de identiteit van de uitvinder, de deposant en desgevallend de gemachtigde die voor rekening van de deposant optreedt;

•

een beschrijving van de uitvinding die voldoende duidelijk en precies moet zijn om een vakkundige in staat te stellen de uitvinding uit te voeren;

•

voorwaarden die het monopolie van de octrooihouder bepalen;

•

een abstract of résumé van de uitvinding; en eventueel,

•

tekeningen.

Aan de neerlegging van een octrooiaanvraag is betaling van een neerleggingstaks verbonden.

© Sirris

pagina 39/61

Octrooieerbaarheid Om octrooieerbaar te zijn dient een uitvinding aan drie voorwaarden te voldoen: zij moet nieuw zijn, een inventieve activiteit aantonen en industrieel toepasbaar zijn. Het onderzoeksrapport dat tijdens het onderzoek van de (Belgische of Europese) octrooiaanvragen wordt verstrekt, signaleert de eventuele anterioriteiten (of historische rechten) m.b.t. de octrooieerbaarheidscriteria, maar de soevereine beoordeling ligt bij de Onderzoeksafdeling van het Europees Octrooibureau of bij de nationale rechtbanken. Geen uitvinding en dus niet octrooieerbaar zijn ontdekkingen, wetenschappelijke theorieën, wiskundige methoden en zakenmethoden, softwareprogramma’s als dusdanig, informatievoorstellingen, esthetische creaties. Van octrooibescherming zijn uitgesloten: bepaalde resultaten met planten, dierenrassen, biologische procédés om planten of dieren te verkrijgen (microbiologische procédés en daarmee verkregen producten uitgezonderd). Chirurgische of therapeutische behandelingsmethodes voor het menselijk of dierlijk lichaam alsook diagnosetechnieken voor mens of dier worden niet als uitvinding beschouwd en kunnen bijgevolg geen octrooibescherming genieten. Tot slot: een uitvinding mag nooit strijdig zijn met de openbare orde of de goede zeden. Ook de octrooiaanvraag moet uiteraard aan een aantal vormvoorwaarden voldoen en dient een beschrijving van de uitvinding te bevatten die voldoende duidelijk, precies en volledig is opdat een vakkundige ze zou kunnen uitvoeren.

Octrooieerbaarheidsvoorwaarden Voorwaarden waaraan een uitvinding moet voldoen om octrooieerbaar te zijn: nieuwheid, inventieve activiteit, industriële toepasbaarheid.

Octrooieerbare uitvinding Een uitvinding komt in aanmerking voor octrooibescherming als zij een technische oplossing biedt voor een technisch probleem: een product, middel, een toepassing van een product of van een bekend middel, een combinatie van bekende middelen. Er kan geen octrooi worden genomen op uitvindingen betreffende plantenrassen, dierenrassen, uitvindingen die strijdig zijn met de openbare orde of de goede zeden. Om octrooieerbaar te zijn moet de uitvinding daarenboven voldoen aan de octrooieerbaarheidsvoorwaarden: nieuwheid, inventieve activiteit, industriële toepasbaarheid.

Octrooifamilie Verzameling van octrooien die rechtstreeks of onrechtstreeks verband houden met eenzelfde voorrangsdocument en ter bescherming van één en dezelfde uitvinding in diverse landen neergelegd zijn. De initiële aanvraag is in eerste instantie neergelegd bij een octrooibureau (voorrangsoctrooi). Vervolgens kan de uitvinder binnen de wettelijke termijn van 12 maanden de bescherming tot andere landen verruimen. Octrooien van dezelfde familie hebben hetzelfde voorrangsnummer.

© Sirris

pagina 40/61

Octrooikosten De kosten bestaan uit de volgende elementen: -

Voorbereidingskosten: voorafgaande besprekingen en redactie door een bedrijfseigen specialist of door een externe consultant.

-

Neerleggingskosten: deze bestaan uit administratieve taksen, een taks op het onderzoeksrapport en de honoraria voor de eventuele tussenpersonen.

-

De kosten van verruiming bij aanwijzing van nog andere landen.

-

Procedurekosten tot op het tijdstip van octrooiverlening: onderzoekstaks, officiële correspondentie, verleningstaks… en eventueel ook kosten van beroep, hoger beroep, verzet.

-

De geldende instandhoudingskosten: jaartaksen.

Octrooischrift - Claims De claims van het octrooi bakenen de reikwijdte af van de rechten die door het eigendomsrecht worden verleend alsook de grenzen van het domein dat de uitvinder opeist. Aan de redactie van het octrooischrift dient bijzondere aandacht te worden geschonken; zij vergt grote ervaring met het octrooirecht. De claims volgen een zekere vormelijkheid. Zij bevatten een voorwoord over de stand van de techniek, waarna een karakteristiek volgt die de uitvinding vormt ; tussen beide elementen in staat soms de uitdrukking "gekenmerkt door". De claims in een octrooi zijn hiërarchisch gerangschikt. De eerste claim of "hoofdclaim" moet volledig en losstaand zijn. Hij definieert de uitvinding in zijn ruimste vorm. Er kunnen verscheidene losstaande claims zijn. Een aanvraag kan zowel werkwijze-claims en productclaims als toepassingsclaims bevatten. Daarop kunnen afhankelijke claims worden geënt die op de bijzondere realisatiewijzen van de uitvinding slaan of die bijkomende karakteristieken aandragen.

Octrooiverlening Beslissing van een octrooibureau tot verlening van een octrooirecht aan de houder van een octrooiaanvraag na een vormonderzoek en in bepaalde landen ook een inhoudelijk onderzoek.

Onderzoek Procedure waarbij de ontvankelijkheid van een octrooi-, merk- of modelaanvraag wordt nagegaan. Het omvat een vormonderzoek, ongeacht het land en de intellectuele-eigendomsregeling. Dit slaat op de ontvankelijkheid van de aanvraag (mag niet in een categorie vallen die buiten het beschermingsveld valt, mag geen inbreuk vormen op de openbare orde en de goede zeden…). Daarbij wordt nagegaan of het aanvraagdossier met de administratieve voorschriften en reglementen in overeenstemming is: betaling neerleggingstaks, voorstelling inhoud volgens bepaalde normen, identificatie van de partijen… In bepaalde procedures komt bij de octrooiaanvraag ook een inhoudelijk onderzoek kijken. Het octrooi wordt dan slechts verleend als het aan de wettelijke geldigheidscriteria voldoet. © Sirris

pagina 41/61

De deskundigen (EOB, USPTO…) bestuderen dan de inhoud en stellen een onderzoeksrapport op; daarin worden dan de anterioriteiten (voorgaanden of historische rechten) opgesomd die afdoen aan de nieuwheid of aan de uitvinderswerkzaamheid m.b.t. de uitvinding. De aanvrager kan vervolgens zijn aanvraag nog wijzigen om ze conform te maken ofwel het onderzoek aanvechten. Aan het einde van de procedure wordt octrooi verleend (eventueel in gewijzigde vorm) of geweigerd. Zulk onderzoek kan 1 tot 4 jaar in beslag nemen. In België wordt octrooi verleend zonder inhoudelijk onderzoek, maar na een onderzoeksverslag aan de hand waarvan de deposant als het ware een zelfonderzoek kan doen. Bij een merkaanvraag wordt een vorm- én inhoudelijk onderzoek verricht om uit te maken of het gedeponeerde merk niet noodwendig, generisch, beschrijvend of misleidend van aard is. Toetsing van de beschikbaarheid van het merk valt buiten het bestek van dit onderzoek. Behoudens inbreuk op de openbare orde of de goede zeden is voor tekeningen en modellen niet in een inhoudelijk onderzoek voorzien.

Onderzoeksrapport Rapport van een nationale of internationale instantie (Europees Octrooibureau) met de resultaten van het documentair onderzoek van een octrooionderzoeker naar de octrooieerbaarheid van een uitvinding en naar de nieuwheid en inventiviteit ervan. In de meeste Europese landen wordt rond de octrooiaanvragen een documentair onderzoek verricht door het Europees Octrooibureau. Het onderzoek gebeurt in dit geval op basis van het octrooischrift (de conclusies in de aanvraag). In principe wordt daarbij gekeken naar alle documenten die aan het publiek zijn bekendgemaakt vóór de datum van neerlegging van de octrooiaanvraag, in de praktijk hoofdzakelijk naar de octrooiliteratuur. De onderzoeker preciseert in zijn rapport de pertinentie van de bekeken documenten. Dit onderzoeksrapport is essentieel voor de aanvrager. Hij kan erop reageren en beslissen wat de verdere gang van zaken wordt. Meestal wordt het onderzoeksrapport tegelijk met de octrooiaanvraag gepubliceerd. Het onderzoeksrapport heeft ook voor derden zijn nut, bepaaldelijk bv. voor het nagaan van een stand van de techniek (state of the art).

Oneerlijke concurrentie Geheel van met de wet strijdige handelingen in de uitoefening van een industrieel, commercieel of dienstenberoep, waarvoor de steller van de handelingen burgerlijk (en soms strafrechtelijk) aansprakelijk kan worden gesteld. Algemeen kan men stellen dat het gaat om een geval van misbruik van de vrijheid van handel en nijverheid. Men onderscheidt in het bijzonder: -

-

handelingen die verwarring kunnen veroorzaken met het industriële of commerciële bedrijf, product of activiteit van een concurrent en die tot misleiding van het publiek en klantendiefstal kunnen leiden zinspelingen en leugenachtige beweringen die het bedrijf, de producten of de industriële of commerciële activiteit van een concurrent in diskrediet kunnen brengen. aanduidingen die het publiek met opzet misleiden omtrent aard, fabricagewijze, kenmerken, prijzen, beschikbaarheid, veiligheid van de producten en diensten met de bedoeling om voor eigen profijt klanten bij concurrenten weg te halen.

© Sirris

pagina 42/61

Slaafs of vrijwel slaafs kopiëren is een daad van oneerlijke concurrentie. Een procedure wegens oneerlijke concurrentie komt dikwijls bovenop een procedure wegens namaak, die dan specifiek over de inbreuken op de industriële eigendomsrechten (octrooien, tekeningen en modellen, merken) gaat.

Openbaar domein De verzameling van alle werken, informatie, ideeën… die niet onder dekking van een eigendomsrecht vallen en dus vrijelijk gebruikt of geëxploiteerd mogen worden. Zo behoort bv. een uitvinding waarop meer dan 20 jaar terug octrooi is genomen, tot het openbaar domein. In verband met octrooien duidt openbaar domein als regel op al wat voor het publiek toegankelijk is en wat een anterioriteit (historisch recht) kan vormen i.v.m. een uitvinding.

© Sirris

pagina 43/61

Originaliteit In het kader van het auteursrecht of van de bescherming van tekeningen en modellen geldt een werk als origineel als het de persoonlijke stempel van de auteur draagt. Originaliteit is één van de ontvankelijkheidsvoorwaarden voor een aanvraag.

Overdracht - concessie Men spreekt van « overdracht » van een octrooi (of ander industrieel-eigendomsbewijs) en van "concessie" van een licentie. Overdracht van een industriële-eigendomsakte staat gelijk met eigendomsoverdracht: de akte verandert van eigenaar. Overdracht doet zich voor bij verkoop, fusie, opslorping van ondernemingen. Op notificatie van de overdracht van een octrooi bij de Dienst staat geen verplichting. Men dient evenwel goed het verschil te beseffen tussen "houder" van een octrooi (degene die in het officiële register van de Dienst vermeld staat) en "eigenaar" van het octrooi (degene die het daadwerkelijke genot van het octrooi heeft). Alleen de houder van het octrooi kan een procedure wegens namaak instellen: is het octrooi van eigenaar veranderd, dan moet dit bijgevolg aan de Dienst genotificeerd worden voordat men een gerechtelijke procedure wegens namaak aanspant. Concessie van een licentie is de overdracht van een tijdelijk recht op de exploitatie van de geoctrooieerde uitvinding op vooraf bepaalde voorwaarden.

© Sirris

pagina 44/61

P Parasitisme De hele verzameling van handelingen waarmee een economische speler zich in het zog van een derde nestelt met de bedoeling profijt te halen uit diens realisaties of notoriteit.

Patlib Afkorting voor Patent Library. De Patlib-centra zijn informatiecentra over octrooien die door het EOB en door de nationale octrooibureaus worden gesteund en die als een netwerk overal verspreid zijn in de lidstaten van de Europese Organisatie voor Octrooien. Deze centra verstrekken informatie omtrent octrooien en halen die informatie zelf uit nationale of internationale databanken; zij verstrekken daarnaast informatie over de andere intellectuele-eigendomsrechten zoals merken of industriële tekeningen en modellen. Zij doen opzoekingen en verstrekken advies op het gebied van gebruik van de informatie betreffende octrooien en organiseren ook sensibiliserings- en opleidingsacties ten gerieve van de ondernemingen. Sirris maakte deel uit van de eerste Patlib-centra die in België zijn opgericht (2002). http://www.european-patent-office.org/epidos/conf/patlibal.htm

PCT Afkorting voor "Patent Cooperation Treaty" of "Verdrag tot samenwerking inzake octrooien" Dankzij dit verdrag kan men via één enkele internationale octrooiaanvraag (PCT), neer te leggen bij een ontvangstbureau, een uitvinding in meer dan 100 landen laten beschermen. De aanvraagprocedure geldt als gezamenlijk voor alle in de aanvraag aangeduide landen, maar de verlening van het octrooi blijft een nationale of regionale beslissing. Een internationaal onderzoek naar de nieuwheid is verplicht; een voorafgaand internationaal onderzoek is facultatief; elk land doet namelijk zelf een eigen onderzoek van de overeenkomstige nationale aanvragen, waarbij eventueel met het internationale onderzoeksrapport – als dat er is – en met het internationale voorafgaandelijk onderzoek rekening wordt gehouden.

Piraterij Term uit het dagelijks taalgebruik ter aanduiding van namaak in het domein van het auteursrecht.

Publicatie Bij elke aanvraag voor industriële eigendom hoort een publicatieprocedure; deze heeft tot doel, derden in kennis te stellen van de draagwijdte van de rechten van de houder. Octrooiaanvragen worden 18 maanden na neerlegging gepubliceerd, voor tekeningen en modellen is dat 6 maanden, voor merken 6 weken.

© Sirris

pagina 45/61

Publicatiedatum Datum waarop het octrooidocument ter beschikking van het publiek wordt gesteld. Vanaf dat moment maakt het document deel uit van de stand van de techniek (state of the art). De publicatiedatum, die op het octrooidocument vermeld staat, bepaalt ook op welk moment de rechten tegenstelbaar worden aan derden. In de meeste landen worden octrooiaanvragen 18 maanden na de datum van neerlegging (of voorrang) openbaar gemaakt. Bij de verlening wordt het octrooi een tweede maal gepubliceerd. Pas bij deze tweede publicatie – publicatie van het octrooi zelf dus – treden alle rechten onverkort in werking. Toch kan de aanvrager over het algemeen vanaf het tijdstip van de aanvraag reeds op een voorlopige bescherming rekenen.

Publicatienummer Nummer dat een octrooi bij publicatie krijgt. Het wordt soms gevolgd door een letter die een specifieke fase in de procedure aanduidt.

© Sirris

pagina 46/61

R Rechtstoestand Stadium in de loop van de verlenings- of informatieperiode waarin een octrooi verkeert m.b.t. zijn geldigheidsbehoud. Gegevens hieromtrent kunnen gemakkelijk opgespoord worden via Inpadoc, een tool die daartoe in de gegevensbank Espacenet wordt aangereikt. Voordat men de geringste beslissing neemt omtrent industriële exploitatie, een licentieovereenkomst, overeenkomst van afstand, beslag inzake namaak, opgaaf van een project… is het absoluut noodzakelijk bepaalde elementen te checken zoals bv.: datum van verlening, betalingstoestand jaartaksen, afhankelijkheid van eerdere rechten enz.

Rechtsuitputting Een product dat beschermd is door een octrooi of merk, of door een "tekeningen en modellen"-eigendomsbewijs of een auteursrecht en dat door de houder van de rechten, of met diens instemming, in de handel wordt gebracht in één van de landen van de Europese Unie, kan daar vrij verkeren en doorverkocht worden zonder verdere toelating. De houder kan de intellectuele-eigendomsrechten op de handelsexploitatie van het product niet meer uitoefenen, want die rechten zijn “uitgeput”. Behoudens wettelijke bepaling anderszins kan de houder handelingen van doorverkoop, verhuring, uitlening of andere commercieel gebruik achteraf (na uitputting) van derden niet langer controleren of aanvechten. Rechtsuitputting is niet van toepassing voor producten die in een land buiten de Europese Unie op de markt worden gebracht. In sommige landen geldt het principe van nationale, regionale of internationale uitputting.

Registratie (merk) Procedure die aansluit aan het onderzoek naar de geldigheid van het gedeponeerde merk door de bevoegde administraties: het gedeponeerd merk wordt in het (nationale, communautaire of internationale, naargelang de aanvraag) merkenregister opgenomen. De houder ontvangt een registratiecertificaat. In de wandeling hanteert men de begrippen gedeponeerd merk en geregistreerd merk vaak door elkaar. In feite wordt een gedeponeerd merk pas geregistreerd als het aan de wettelijke eisen voldoet en als de neerleggingsprocedure met succes is afgerond. Een merk moet geregistreerd zijn, wil men een procedure wegens namaak kunnen instellen, maar de merkbescherming zelf gaat in op de neerleggingsdatum.

Respijttermijn In sommige landen, en bepaaldelijk in de Verenigde Staten, geldt een respijttermijn; in die periode mag de uitvinding bekendgemaakt worden zonder dat de octrooieerbaarheid in het geding komt. In de lidstaten van de Europese Unie noch in de Europese procedure wordt een respijttermijn gehanteerd.

© Sirris

pagina 47/61

S Software Software als dusdanig komt in principe nergens (in Europa!) voor octrooiering in aanmerking. Software wordt als een verstandelijk werk beschouwd en het auteursrecht voorziet in een specifieke beschermingsregeling terzake. Behoudens bepaling anderszins is software die door een of meer werknemers in de uitoefening van hun functies wordt gecreëerd, eigendom van de werkgever. Afgezien van veiligheidskopieën, worden reproductie van software door een gebruiker alsook ieder niet expliciet door de auteur toegestane aanwending van software gelijkgesteld met namaak. Een octrooi kan een product of procédé beschermen waarin het computerprogramma slechts een onderdeel is. Sedert een aantal jaren neigt de rechtspraak evenwel naar het toelaten van octrooieerbaarheid van software als zodanig. Door de stroomversnelling terzake heeft het EOB vandaag heel wat aanvragen in behandeling. Een ontwerp van Europese richtlijn (20.02.2002) heeft geprobeerd meer rechtszekerheid te brengen in deze materies, formuleert daartoe duidelijker wetgeving en harmoniseert de wetgevingen. Na tal van debatten, veel deining bij het publiek en heel wat amendementen verwierp het Parlement in 2005 de richtlijn betreffende de octrooieerbaarheid van in computers geïmplementeerde uitvindingen (PCII-richtlijn “patentability of computer-implemented inventions”). Deze beslissing betekende het einde van de wetgevende procedure en het einde van de richtlijn. Software ‘as such’ blijft beschermd door het auteursrecht (91/250/EG – Belgische wet van 30.06.94) als intellectueel product.

Stand van de techniek – State of the art Of "eerdere stand". Slaat op de verzameling van alle voor het publiek toegankelijke informatie die in het domein van een uitvinding bestaat, los van plaats, publicatietaal of publicatiemiddel, vóór de datum van octrooiaanvraag en op grond waarvan de nieuwheid en de inventieve activiteit van de uitvinding beoordeeld worden.

State-of-the-art-onderzoek – Onderzoek rond stand van de techniek Onderzoek in de octrooidatabanken om de stand van de techniek en de evolutie ervan na te trekken i.v.m. de producten of werkwijzen met betrekking tot een uitvinding.

© Sirris

pagina 48/61

T Tekeningen en modellen Het nieuwe uitzicht van een product met een gebruiksfunctie kan beschermd worden door neerlegging van de tekening of het model; de deposant krijgt dan een eigendomsrecht dat hem de exclusieve exploitatie garandeert en de mogelijkheid om te procederen tegen namaak. Dit is een territoriaal gebonden recht. De hier geboden bescherming slaat op de kenmerken van de lijnen, omtrekken, vorm, texturen, materialen… van de producten, met uitsluiting van al wat noodzakelijk is om een technisch resultaat te verkrijgen (behoort tot het octrooidomein). De elementen van dit ornamentele uitzicht kunnen tweedimensionaal (lijnen, tekeningen, kleuren) dan wel driedimensionaal zijn (vorm van het voorwerp). Bij tekeningen gaat het om tweedimensionale vormen (motief van behangpapier, van textiel, van betegeling…), bij modellen om 3D-objecten. De criteria voor beschermbaarheid van een tekening of model zijn nieuwheid en originaliteit: •

Een tekening of model moet de creativiteit van de maker doen blijken. De maker moet onafhankelijk, zonder te kopiëren of te imiteren, oplossingen hebben gezocht op ornamentaal, decoratief, fantasie-vlak.

•

Een model of tekening is nieuw als er nooit publicatie (neerlegging, notoriëteit…) is geweest en als het model of de tekening zich door een verschillende configuratie van zijn soortgenoten onderscheidt.

De bescherming geldt 5 jaar en is vier keer verlengbaar (Benelux). De neerlegging is bepalend voor de vaste creatiedatum en doet het voorrangsrecht ontstaan. Bescherming onder tekening of model is cumuleerbaar met het auteursrecht, dat de tekening of het model beschermt enkel en alleen op grond van de creatie ervan.

Territorialiteit van de rechten Een octrooi aangevraagd en uitgereikt in een gegegen land is enkel in dat land van kracht. Buiten dat territorium mag een derde vrij gebruikmaken van de uitvinding. Nu is het zo dat een uitvinding over het algemeen een ruimere bescherming dan op één enkel grondgebied verdient, en dus in meerdere landen waarvan het aantal en de keuze afhankelijk zijn van het type van betrokken product of procédé en van de strategie van de onderneming. Het prioriteitsrecht maakt het mogelijk een nationale aanvraag uit te breiden tot het buitenland wanneer men beschikt over een prioriteitstermijn. De datum van inwerkingtreding van het octrooi, in de verschillende territoria, zal de datum van de eerste aanvraag in het land van herkomst zijn. Een "nationaal" octrooi kan worden aangevraagd in elk van de beoogde landen. Maar verschillende internationale conventies maken het mogelijk dat principe van strikte territorialiteit van de rechten uit te breiden.

© Sirris

pagina 49/61

-

Het Europees octrooi is een systeem van aanvraag, documentaire research, onderzoek en uitreiking dat is gecentraliseerd binnen het EPO en 25 Europese landen bestrijkt. Wanneer een Europees octrooi werd uitgereikt, "valt het uiteen" in nationale octrooien in de aangewezen landen en wordt het onderworpen aan de wetgevingen van elk van die landen.

-

Het toekomstige gemeenschapsoctrooi zal één enkele titel zijn die van kracht is in alle lidstaten van de Europese Unie.

-

Andere overeenkomsten maken multinationale aanvragen mogelijk in Afrika, in Azië, in de Golfstaten…

-

Krachtens het Verdrag tot samenwerking inzake octrooien (PCT) kan een aanvraag ingediend in een bepaald land met één enkel verzoek worden uitgebreid tot alle staten die deze overeenkomst ondertekenden (126). Het verzoek wordt één keer onderzocht en dan weer doorgegeven aan de aangewezen landen met het oog op een nationale fase die begint met het eigenlijke onderzoek naar de octrooieerbaarheid.

Wat betreft tekeningen en modellen omvatten de internationale overeenkomsten een "Benelux-model", een "internaal model", dat van toepassing is op de ondertekende landen evenals een "communautair model" voor de lidstaten van de Europese Unie. Wat betreft het merkenrecht bestaat er eveneens een overeenkomst voor het "Beneluxmerk", het "internationale merk" en het "communautaire merk". Een vierde overeenkomst heeft betrekking op Franstalig Afrika.

Topografie van geïntegreerde schakelingen Er bestaat specifieke wetgeving voor de bescherming van de topografieën van halfgeleiders, d.i. de driedimensionale configuraties van elementen en verbindingen in geïntegreerde schakelingen.

© Sirris

pagina 50/61

U Uitvinder Natuurlijke persoon (absolute voorwaarde) die de uitvinding heeft gecreëerd (als maker of mede-maker). Zijn naam staat op de eerste pagina van het octrooidocument vermeld. Men moet “uitvinder” en “octrooihouder” uit elkaar houden: de uitvinder is niet per se ook octrooihouder of –eigenaar.

Uitvinding Daad van het bedenken en realiseren van iets nieuws, een onbestaande oplossing voor een probleem, en het aldus uit een denk- en/of testproces resulterende materiële voorwerp of procédé. Een uitvinding is geen ontdekking. Een ontdekking onthult iets wat eerder bestond, maar nog onbekend of verborgen bleef (supergeleidbaarheid, magnetisme…). Zij is niet onmiddellijk toepasbaar maar kan wel tot praktische, exploiteerbare toepassingen leiden, die dan wél als uitvinding kunnen gelden. Enkel uitvindingen zijn octrooieerbaar. Aan een uitvinding kan evenwel geen monopolierecht worden ontleend, hooguit vaderschapserkenning. Geen uitvinding zijn: niet geconcretiseerde ideeën, wetenschappelijke ontdekkingen, esthetische creaties, plannen, spelprincipes, speltechnieken en spelregels, informatievoorstellingen, softwareprogramma’s als dusdanig, methodes voor chirurgische of therapeutische behandeling op het menselijk of het dierlijk lichaam en diagnosemethoden voor het menselijk of dierlijk lichaam… In bepaalde landen (met name de Verenigde Staten) is ook bruikbaarheid een absolute vereiste voor een uitvinding.

USPTO Verkorting voor "United States Patent and Trademark Office", het octrooi- en merkenbureau van de Verenigde Staten.

© Sirris

pagina 51/61

V Vaste datum Onomstotelijk vaststaande datum van creatie of uitvinding van een werk. Die datum vaststellen is bijzonder belangrijk in verband met een werkstuk waarvoor geen neerleggingsformaliteit bestaat (intellectuele of artistieke creatie) en waarrond zich conflicten zouden kunnen voordoen m.b.t. het houderschap van de rechten, plagiaat, imitatie of oneerlijke concurrentie. Deze datum kan met behulp van zeer diverse middelen worden vastgesteld. •

Deponering van het werk bij een collectieve rechtenbeheersbedrijf zoals bv. Sabam (Belgische Vereniging van auteurs, componisten en uitgevers) of bij de Koninklijke Bibliotheek.

•

Deponering bij een notaris.

•

Vaststelling door deurwaarder.

•

Deponering in envelop i-depot.

•

Branding op niet-herbeschrijfbare informaticadrager.

•

…

Vergoeding - royalty's Bedragen die de licentiehouder in het kader van een licentieovereenkomst aan de houder van een eigendomsrecht verschuldigd is, als tegenprestatie voor de toelating om een know-how te exploiteren en/of over te dragen. Soms zijn dat vaste bedragen, soms worden zij naar evenredigheid met de gerealiseerde exploitatie berekend.

Verplichte licentie Eenieder kan vanaf vier jaar na de datum van neerlegging van een octrooiaanvraag, en vanaf drie jaar na de datum van octrooiverlening een zgn. verplichte licentie verkrijgen bij ontstentenis of ontoereikendheid, wanneer de octrooihouder niet kan bewijzen dat hij de uitvinding exploiteert of op het punt staat dat te doen. Een octrooihouder die zijn octrooi niet kan exploiteren zonder inbreuk op het octrooi van een derde, kan een verplichte licentie van die derde afdwingen op voorwaarde dat hij voor zijn uitvinding ten opzichte van de eerste grote technische vooruitgang en/of groot economisch belang kan staven.

Verval De bureaus kunnen een octrooi vervallen verklaren indien instandhoudingstaksen niet binnen de wettelijke termijnen worden betaald.

de

geldende

Wie het bewijs kan leveren dat een merk vijf jaar lang niet effectief en ernstig geëxploiteerd is, kan een verzoek tot vervallenverklaring van het recht op dat merk indienen. Dit rechtsverval kan geheel of gedeeltelijk zijn en volgt na een gerechtelijke uitspraak.

© Sirris

pagina 52/61

Verzamelwerk Werk dat tot stand komt op initiatief van een natuurlijke of rechtspersoon die dat werk onder eigen leiding en onder eigen naam uitgeeft, publiceert en verspreidt. De bijdrage van de diverse auteurs wordt tot één geheel gebundeld. Zulk werk is eigendom van de natuurlijke of rechtspersoon onder wiens naam het wordt verspreid.

Verzet Procedure waarmee derden, binnen een bepaalde termijn, zich kunnen verzetten tegen de verlening van een octrooiaanvraag (in bepaalde landen), of tegen de handhaving van het octrooi zoals het is verleend (Europese procedure) op grond van argumenten of elementen waarmee de onderzoeker inhoudelijk geen rekening heeft gehouden. In het kader van de Europese procedure moet verzet binnen 9 maanden na verlening worden aangetekend. Het kan tot gevolg hebben dat een Europees octrooi wordt herroepen of dat de draagwijdte ervan wordt ingeperkt. De betreffende beslissing is van toepassing op alle aangeduide landen. Vanaf 9 maanden na de octrooiverlening kunnen alleen nog voor de nationale rechtbanken in elk van de aangeduide landen procedures voor nietigverklaring worden aangespannen; de uitspraken van die rechtbanken blijven telkens strikt beperkt tot het nationale grondgebied. In de Verenigde Staten is de verzetprocedure ("reexamination") vanaf het tijdstip van octrooiverlening te allen tijde ontvankelijk, zonder tijdsbeperking. Het octrooibureau deelt de octrooihouder de argumenten van de opposant mee, waarna de octrooihouder dient te antwoorden. Na uitwisseling van besluiten maakt het bureau zijn beslissing aan de partijen kenbaar: verwerping van het verzet, octrooiverlening op restrictieve voorwaarden of verwerping van de octrooiaanvraag (herroeping). Tegen deze uitspraak kan door de partijen beroep worden aangetekend. In verband met merken is verzet gebaseerd op het bestaan van een eerder recht. Ook derden kunnen d.m.v. een verzetsadvies bezwaar maken tegen de registratie van een tekening of model.

Voorrang (voorrangstermijn) Tot twaalf maanden na deponering van een eerste octrooiaanvraag ("voorrangsaanvraag") kan de deposant voor dezelfde uitvinding een octrooiaanvraag neerleggen in een ander land of een andere regio (uitbreidingsaanvraag), waarbij het voorrangsrecht van zijn eerste octrooiaanvraag telkens behouden blijft. Bekendmakingen tussen het tijdstip van neerlegging van de voorrangsaanvraag en de uitbreidingsaanvraag doen geen eerdere rechten ontstaan t.o.v. de uitbreidingsaanvraag. De voorrangstermijn kan nuttig gebruikt worden om de productiemodaliteiten en de commercialiseringsmogelijkheden voor de uitvinding te evalueren. Voor merken, tekeningen en modellen bedraagt de voorrangstermijn 6 maanden.

© Sirris

pagina 53/61

Voorrangsdatum Volgens het voorrangsrechtprincipe dient de uitvinder (of zijn rechthebbende) in een land van zijn keuze een eerste octrooiaanvraag in, gewoon om een datum vast te leggen. Op dat moment ontstaat een voorrangsrecht van 12 maanden; zolang heeft de uitvinder (of zijn rechthebbende) de tijd om voor het octrooi desgewenst ook in andere landen aanvragen in te dienen met behoud van de neerleggingsdatum van de initiële neerlegging. De datum van neerlegging van de eerste aanvraag geldt als « voorrangsdatum » en het depot van de eerste aanvraag geniet voorrang op mogelijk later neergelegde aanvragen, zelfs in andere landen. De aan de octrooiaanvraag tegenwerpbare stand van de techniek bestaat uit al wat vóór die datum bestond.

Voorrangsnummer Nummer van het voorrangsdocument, d.i. het originele octrooidocument of de initiële octrooiaanvraag. Aan de hand van dit document kunnen de overige documenten van de familie worden opgespoord.

Vordering tot nietigverklaring – Procedure tot nietigverklaring Gerechtelijke procedure waarmee derden bij een nationale rechtbank een uitspraak kunnen vragen over de octrooieerbaarheid van een uitvinding die in een verleend octrooi wordt geëist, op een grondgebied waar die rechtbank bevoegdheid heeft. Oorzaken van (gehele of gedeeltelijke) nietigheid van een octrooi kunnen liggen bij de inhoud (geen inventieve activiteit of nieuwheid…) of bij de vorm (beschrijving ontoereikend,...) van het octrooi.

Vordering wegens namaak – Procedure inzake namaak Gerechtelijke procedure die de houder van een industrieel-eigendomsbewijs instelt tegen een fabrikant, importeur, verdeler of gebruiker van een product of procédé met de bedoeling namaak te laten constateren en bestraffen. De houder spant een geding aan bij de nationale rechtbank die bevoegd is op een grondgebied waar het octrooi van kracht is.

© Sirris

pagina 54/61

W Wacht Systematische bewaking van bepaalde sectoren van de techniek om technische ontwikkelingen te kunnen volgen en toekomstige ontwikkelingen in te schatten. (Technologie)Wacht gebeurt in opeenvolgende stappen: opsporing, verzameling, analyse en verspreiding van de voor de onderneming nuttige informatie. Het uiteindelijke doel is belanghebbenden een beslissingondersteunend instrument aan te reiken i.v.m. innovatie en strategische keuzen. Octrooidocumenten zijn voor dit prospectief werk bijzonder waardevolle gereedschappen.

Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom - WIPO Internationale organisatie die tot taak heeft, het gebruik en de bescherming van geesteswerk in de hele wereld te bevorderen. Zij is belast met de administratie van diverse multilaterale overeenkomsten over wettelijke en administratieve aspecten van de intellectuele eigendom, en met name het PCT-Verdrag (Samenwerkingsverdrag inzake octrooien). World Intellectual Property Organisation, 34 chemin des Colombettes - 1211 Genève 20 Suisse - Tel: + 41 22 73 09 111 - Fax: + 41 2273 35 428 - http://www.wipo.int

Wettigheid (merken) Om merkbescherming te kunnen genieten mag een teken niet misleidend zijn, maar bovendien mag het ook geen bij wet verboden tekenen bevatten zoals vlaggen, wapenschilden, emblemen van landen of intergouvernementele organisaties, of strijdig zijn met de openbare of de goede zeden.

WHO Afkorting voor "Wereldhandelsorganisatie".

WIPO (World Intellectual Property Organisation) Zie Wereldorganisatie voor de intellectuele eigendom

WOPI In het Nederlands: Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom. Zie WIPO

© Sirris

pagina 55/61

Z Zakengeheim - Bedrijfsgeheim Elke vertrouwelijke inlichting die de onderneming een concurrentievoordeel biedt. Het kan gaan om een handelsgeheim (verkoopmethode, klantenlijst, reclamestrategie...) of om een fabricage- of industrieel geheim. Het kan soms moeilijk kiezen zijn tussen een uitvinding geheim houden en er octrooi op nemen. In beide gevallen gaat het om een specifieke beschermingsvorm. Het grote verschil tussen octrooieren en geheimhouden is dat bij een octrooi de inhoud gepubliceerd wordt in ruil voor een privatief recht voor de octrooihouder, terwijl er bij geheimhouding door het ontbreken – per definitie – van publicatie geen exclusiviteit verstrekt wordt op grond van een aan derden tegenstelbaar eigendomsrecht. Oneerlijke of bedrieglijke toegang tot voorbehouden informatie is strafbaar.

© Sirris

pagina 56/61

Nuttige adressen Dienst voor Intellectuele Eigendom – DEI Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie North Gate III 16 Koning Albertlaan II 1000 Brussel Tel. : 02.206.48.91 Fax : 02.206.56.50 http://mineco.fgov.be/opri-die.htm Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom - BBIE 15 Bordewijklaan 2591 XR Den Haag Nederland Tel. : +31/70/349 11 11 Fax : +31/70/347 57 08 http://www.boip.int

Deskundigen Association Internationale pour la Protection de la Propriété Intellectuelle AIPPI Contactpersoon: Dominique Kaesmacher Kirkpatrick SA Avenue Wolters 32 B – 1310 La Hulpe (Brussel) Tel. 02.652.16.00 - Fax 02.652.19.00 [email protected] http://www.aippi.org Belgische Vereniging voor de bescherming van het auteursrecht - SABAM Aarlenstraat 75-78 1040 Brussel [email protected] Tel. 02.286.84.29 - Fax 02.231.18.00 Benelux-Vereniging voor Merken en Modellenrecht I. Mennens Gevers & Partners S.A. Holidaystraat 5 1831 Diegem Tel. 02.715.37.11 – Fax 02.715.37.00 [email protected] Belgische Kamer voor Uitvinders Dieleghem Steenweg 80 - 1090 Brussel Tel 02.732.76.00 - Fax 02.732.69.60 E-mail : [email protected] http://users.telenet.be/cbi/ Belgische Kamer van Consulenten inzake industriële eigendom Almaplein, 3 1200 Brussel Contactpersoon: Philippe Overath Tel. 02.779.03.39 - Fax 02.772.47.80 [email protected] © Sirris

pagina 57/61

Erkende gemachtigden Lijst op http://mineco.fgov.be/intellectual_property/patents/pdf/Mand.pdf BVOIE Belgische Vereniging der Ondernemingsraadplegers in Industriële Eigendom p/a Agfa-Gevaert n.v. Septestraat, 27 2640 Mortsel Contactpersoon: Francis Leyder, Voorzitter Tél. 064.51.40.92 [email protected]

Nuttige links Algemene informatie IPR-Helpdesk http://www.ipr-helpdesk.org/index.htm World Intellectual Property Organisation KMO-informatie http://www.wipo.int/sme/fr/ Federale Overheidsdienst Economie – Van uitvinding tot octrooi http://mineco.fgov.be/intellectual_property/home_nl.htm

Diensten en administraties Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom - BBIE http://www.boip.int Europese Commissie - DG Interne Markt - Industriële Eigendom http://europa.eu.int/comm/internal_market/fr/intprop/index.htm INPI - Institut National de la Propriété Industrielle - Octrooibureau in Frankrijk http://www.inpi.fr Japan Patent Office – Octrooibureau in Japan http://www.jpo.go.jp/ Lijst nationale octrooibureaus http://www.pcug.org.au/~arhen/ EOB - Europees Octrooibureau http://www.european-patent-office.org/index.fr.php Communautair Bureau voor Plantenrassen http://www.cpvo.eu.int/

© Sirris

pagina 58/61

DHIM – Dienst voor Harmonisering binnen de Interne Markt - Communautaire merken, tekeningen en modellen http://www.ohim.eu.int/fr/office/default.htm WIPO – World Intellectual Property Organisation http://www.wipo.int/portal/index.html.fr Belgische Dienst voor Intellectuele Eigendom (DIE) http://mineco.fgov.be/opri-die.htm Internationale Unie tot bescherming van kweekproducten http://www.upov.int/ US Patent and Trade Office – USPTO - Octrooibureau in de Verenigde Staten http://www.uspto.gov

Patlib-centra Patlib http://www.epo.org/patents/patent-information/patlib.html WTCB - Wetenschappelijk en Technisch Centrum van de Bouw http://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=services&sub=patent Centexbel – Wetenschappelijk en Technisch Centrum van de Belgische Textielindustrie http://www.centexbel.be/fr/certification_patents.htm Sirris – Competentiecentrum van de technologische industrie http://www.sirris.be Université de Liège– ULG http://www.picarre.be Université Libre de Bruxelles – ULB http://www.ulb.ac.be/ Katholieke Universiteit Leuven – KUL http://www.kuleuven.ac.be/ UMH – FAPOM – ReHGIS : http://patlibhainaut.be

© Sirris

pagina 59/61

Databanken (raadpleging kosteloos) Octrooidatabanken DEPATISNET - Octrooibureau Duitsland www.depatisnet.de ESPACENET - Europees Octrooibureau http://ep.espacenet.com EPOLINE - Europees Octrooiregister Verzameling van elektronische mededelingen en transacties tijdens de octrooiverleningsprocedure http://www.epoline.org/portal/public/registerplus INPI – Frans Bureau voor industriële eigendom http://www.inpi.fr/fr/services-et-prestations/recherches-en-ligne/bases-de-donnees-de-linpi.html

USPTO – Octrooibureau Verenigde Staten http://www.uspto.gov/patft/index.html

Databanken Octrooiclassificaties Wereldclassificatie http://www.wipo.int/classifications/fr/ Amerikaanse classificatie http://www.uspto.gov/go/classification/

Databanken Merken en modellen Benelux http://register.boip.int Europa http://ohmi.eu.int/fr/db.htm Internationaal http://ipdl.wipo.int/fr/index.html

© Sirris

pagina 60/61

Gewestelijke innovatiesteun Direction générale des Technologies, de la Recherche et de l'Energie (DGTRE) – Waals Gewest http://mrw1.wallonie.be/rubrique.php3?id_rubrique=19 Vlaams Instituut voor de bevordering van het Wetenschappelijk Technologisch Onderzoek in de Industrie http://www.iwt.be IRSIB, Instituut ter bevordering van het Wetenschappelijk Onderzoek en de Innovatie van Brussel http://www.irsib.irisnet.be/ Brussels Agentschap voor de Onderneming www.abe-bao.be/

Diverse

Het EOB reikt op de volgende website een groot aantal links aan op het gebied van intellectuele eigendom: http://www.european-patent-office.org/online/index.htm#Patent

© Sirris

pagina 61/61