De betermetarbo Krant

pantone pms 288 pms 116

De ·betermetarbo ·Krant full color c:97 m:72 y:8 k:6 c:0 m:16 y:100 k:0

november 2010

Informatiekrant over arbeidsomstandigheden in ziekenhuizen en revalidatiecentra B/W

betermetarbo.nl helpt bij uw dagelijks werk in het ziekenhuis Misschien staat u er niet zo bij stil, maar in uw werk in het ziekenhuis hebt u dagelijks te maken met arbeidsomstandigheden. Mogelijk weet u al lang wat bijvoorbeeld de goede manier is om patiënten te tillen. Maar bent u ook bekend met de risico’s van gevaarlijke stoffen bij het schoonmaken? Of van het contact met schimmels, bacteriën of infectieziekten?

‘Arbeidsomstandigheden’ is een verzamelbegrip voor een grote diversiteit aan onderwerpen. betermetarbo.nl, de arbocatalogus van de algemene, categorale ziekenhuizen en revalidatiecentra, biedt ziekenhuis medewerkers de informatie en de handvatten die ze nodig hebben om verantwoord om te gaan met allerlei soorten arbeidsrisico’s. Werkgevers en werknemers in de branche ziekenhuizen hebben de arbocatalogus via de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ) ontwikkeld. Deze krant geeft u een idee van de soorten informatie die u vindt in de arbocatalogus en hoe u die kunt gebruiken in uw dagelijkse werkzaamheden.

betermetarbo.nl is nu nog vooral bekend bij arbocoördinatoren. Het zou voor iedereen beter zijn als ook andere beroepsgroepen er mee gaan werken.

De onderwerpen in de arbocatalogus De arbocatalogus zal in de komende periode nog worden aangevuld. Zo wordt momenteel gewerkt aan het onderwerp ‘straling’ (laser en MRI). Op dit moment biedt betermetarbo.nl de volgende onderwerpen. Huidige onderwerpen Bedrijfshulpverlening ■ Psychosociale arbeidsbelasting ■ Agressie en veiligheid ■ Fysieke belasting ■ Gevaarlijke stoffen ■ Biologische agentia ■

Speciaal voor revalidatiecentra aangevuld met: Geluid ■ Thermisch klimaat ■

Mist u nog onderwerpen of heeft u vragen? Neem dan contact op met Karen Reijman, e-mail: [email protected]

Het Arboconvenant Ziekenhuizen is een initiatief van: NVZ vereniging van ziekenhuizen, ABVAKABO FNV, CNV Publieke Zaak, De Unie Zorg en Welzijn, NU ’91, FHZ en de ministeries van VWS en SZW en wordt uitgevoerd door Sectorfondsen Zorg en Welzijn.

Gevaarlijke stoffen pagina 2

SAZ017-1 WTK Krant StAZ November.indd 1

Biologische agentia pagina 3

Bedrijfshulpverlening pagina 4

Fysieke belasting pagina 5

Agressie en veiligheid pagina 6

Psychosociale arbeidsbelasting pagina 7

29-10-10 08:54

2

Informatiekrant Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen november 2010

Medisch Centrum Haaglanden

Meteen doorklikken van risico-inventarisatie naar oplossing Medisch Centrum Haaglanden (MCH) gebruikt betermetarbo.nl al sinds de lancering op 20 april 2009. Dat kan ook bijna niet anders, want Percy Stubbs, stafmedewerker Gevaarlijke stoffen bij het MCH en gastdocent aan het Leidse UMC en het Rotterdamse Erasmus MC, is sinds het begin betrokken bij de ontwikkeling van de arbocatalogus. MCH heeft de arbocatalogus gekoppeld aan de Risicoinventarisatie en –evaluatie (RI&E), zo vertelt Stubbs. ‘De RI&E geeft geen oplossingen of preventieve maatregelen die passen bij de knelpunten uit de inven tarisatie. In de arbocatalogus staan die oplossingen wel. We hebben een koppeling gebouwd zodat degene die de (eveneens digitale) RI&E invult, meteen van de RI&E kan doorklikken naar de juiste plaats in de arbocatalogus.’ Als belangrijke aanvulling van betermetarbo.nl noemt Stubbs de zoekfunctie. ‘Als je bijvoorbeeld wilt weten aan welke eisen een pospoeler moet voldoen, heb je dat heel snel opgezocht.’ In het MCH kennen en/of gebruiken enkele honderden mensen de arbocatalogus. Stubbs: ‘Wij hebben zo’n 80 arbocontactpersonen en nog meer leidinggevenden die beroepsmatig met arbeidsomstandigheden bezig zijn. En ook 17 leden van de ondernemingsraad zijn er vanaf het begin bij betrokken. Veel anderen, zoals

de verpleegkundigen, weten betermetarbo.nl te vinden wanneer dat nodig is. Een verpleegkundige die zwanger wil worden, zal bijvoorbeeld in de arbocatalogus opzoeken waar ze voor en tijdens haar zwangerschap op moet letten.’ Hoewel van tevoren bekend was dat de arbocatalogus niet meteen compleet zou zijn, waren de verwachtingen toch iets te hoog gespannen, vertelt Stubbs. ‘Als je dan iets zoekt en het staat er nog niet op, is dat een teleurstelling. Het was natuurlijk mooier geweest wanneer we de lancering hadden kunnen uitstellen, totdat de catalogus compleet was. Helaas hadden we die keuze niet, omdat de beleids regels zouden vervallen. Maar als ik nu kijk naar wat er op de site staat: fysieke belasting, gevaarlijke stoffen, bedrijfshulpverlening, agressie en veiligheid, psychosociale arbeidsbelasting, biologische agentia en overige risico’s, ben ik heel tevreden.’

Het Arboconvenant Ziekenhuizen is een initiatief van: NVZ vereniging van ziekenhuizen, ABVAKABO FNV, CNV Publieke Zaak, De Unie Zorg en Welzijn, NU ’91, FHZ en de ministeries van VWS en SZW en wordt uitgevoerd door Sectorfondsen Zorg en Welzijn.

Gevaarlijke stoffen: begin bij de inkoop Bij gevaarlijke stoffen is het belangrijk om het risico bij de bron aan te pakken, meent Percy Stubbs van Medisch Centrum Haaglanden (MCH). ‘Daarom beginnen wij al bij de aanschaf. We willen invloed hebben op de stoffen die het ziekenhuis binnenkomen.’


In het bestelprogramma van het MCH is ingebouwd dat bij iedere gevaarlijke stof die iemand wil bestellen, een melding naar de interne arbo-afdeling gaat. Die toetst of de gewenste stof in Nederland is toegestaan en aan de veiligheidseisen voldoet. Is dat niet het geval, dan kan de arbo-afdeling, aan de hand van een vragenformulier, kijken welke vervangende stof mogelijk is. Op die manier is bijvoorbeeld voor de oude, kankerverwekkende stickerverwijderaar, een niet-schadelijk alternatief op waterbasis gevonden. Stubbs: ‘De volgende stap is dat we de voorraden in het ziekenhuis beperkt houden. Het scheelt nogal of je 40 of 4000 liter van een bepaalde stof in huis hebt. In ons digitale registratiesysteem (Chemwatch) houden we precies de hoeveelheden bij die aanwezig zijn op de werkplekken, in het magazijn en op andere bevoorradingsplaatsen. Ook de portier is aangesloten op dat systeem. Zo kan de brandweer, als er iets aan de hand is, gewoon aan de voordeur de gewenste informatie opvragen. Voor situaties waarin het digitale systeem niet toegankelijk is, houden we als back-up de informatie ook op papier bij. Natuurlijk oefenen we deze gang van zaken verschillende keren per jaar met de gemeentebrandweer.

MCH werkt ook actief aan de bewustwording van de eigen mensen. ‘Door eigenlijk iedereen voorlichting en onderricht te bieden, leert men de juiste beschermingsmiddelen voor het eigen werk te gebruiken. We hebben bijvoorbeeld verschillende soorten handschoenen en als je niet de goede soort gebruikt bij een bepaalde stof, kan dat vervelende gevolgen hebben.’ Heel praktische oplossingen voor risico’s met gevaarlijke stoffen zijn de aparte zakken die het MCH gebruikt voor huishoudelijk en speciaal ziekenhuisafval. Stubbs: ‘Zo weet de ophaler precies waar hij aan toe is. Ook de stickers die we op deuren plakken, maken meteen duidelijk wat voor soort ruimte achter die deur schuilgaat. Je weet dan onmiddellijk of je daar bijvoorbeeld rekening moet houden met gevaarlijke stoffen of met stralingsgevaar.’ Volgens Stubbs zijn de oplossingen uit de arbocatalogus in beginsel praktisch en gemakkelijk uitvoerbaar. ‘Je moet als arbocoördinator natuurlijk wel nagaan of een specifieke oplossing ook op de werkvloer in jouw ziekenhuis werkbaar is.’

29-10-10 08:54

3


Biologische agentia ‘Biologische agentia is een begrip met veel verschijningsvormen. Van alledaagse griepinfecties tot specifieke besmettingen met ziektes als aids en hepatitis-B, via bloedcontact. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen gericht werken, bijvoorbeeld in een microbiologisch lab, waar je de risico’s kent en de veiligheidsmaatregelen goed kunt organiseren, en ongericht werken, waarbij je onbedoeld en op onvoorspelbare wijze met infectierisico’s in aanraking kunt komen.’

Aldus Theo-Jan Heesen, adviseur bij het Utrechtse bureau TrajectPlus. Samen met Cara van der Velde, arbocoördinator bij de Reinier de Graaf Groep in Delft, heeft hij vanaf begin dit jaar het onderdeel ‘biologische agentia’ verder vormgegeven. Bij een eerste toets door de Arbeidsinspectie, heeft de Arbeidsinspectie aanbevelingen gegeven en deze zijn door de Commissie Beheer en Onderhoud (CBO) verder uitgewerkt. Hiervoor zijn de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) en het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) geraadpleegd. In het onderdeel ‘biologische agentia’ zijn nu de volgende onderdelen opgenomen: ■ ■ ■ ■

aanwijzingen om risico’s te bepalen; weten regelgeving; informatie over veelvoorkomende infectieziekten; mogelijke oplossingen zoals: - vaccinaties; - een protocol voor snij- en prikaccidenten; - werkwijze voor laboratoria; - persoonlijke beschermingsmiddelen als mondmaskers en handschoenen met aanwijzingen voor het gebruik van de verschillende variaties; - aandacht voor extra risico’s bij zwangerschap en kinderwens.

Dilemma Heesen noemt als dilemma bij de arbocatalogus: hoe ver ga je de diepte in. ‘De StAZ wil verschillende doelgroepen in het ziekenhuis bedienen. Niet alleen de arbodeskundige maar ook de verpleegkundige en de medewerker van de beddencentrale die meer wil weten over biologische agentia. Voor sommigen gaat de arbocatalogus niet diep genoeg, maar er is voor gekozen om de arbocatalogus een wegwijsfunctie te geven naar verdiepende informatie. Zo is er onderaan de pagina’s bij elke oplossing een mogelijkheid om ‘bronnen’ aan te klikken: wetgeving en vakliteratuur.’ Volgens arbocoördinator Cara van der Velde is de arbocatalogus daardoor nog niet toegankelijk genoeg voor alle medewerkers.

‘Vanuit de CBO hebben we weliswaar de beschikbare teksten al wat concreter gemaakt, maar er zijn nog verbeterpunten aan te dragen. Het mooiste zou zijn wanneer een medewerker die informatie zoekt over een bepaald risico of hulpmiddel, meteen de specifieke informatie in leesbare taal en eventueel met een illustratie erbij, op zijn scherm zou krijgen.’

Bij toekomstige uitbreidingen zijn de vragen van medewerkers dan ook leidend. Heesen: ‘De informatie die er nu in staat is solide en voorziet in een behoefte, dat heeft de StAZ getoetst. In navolging daarvan wil de StAZ nu graag van de gebruikers horen of die informatie ook goed en duidelijk is opgeschreven en of er nog vraag is naar andere onderwerpen.’

Rebus


29-10-10 08:54

4


Praktisch overzicht van arbeidsrisico's en oplossingen

Arbocatalogus in de maak Een goede aanleiding om een arbocatalogus te maken was, volgens de sociale partners, de herziening van de Arbowet per 1 januari 2007. ‘De arbocatalogus is een belangrijk instrument voor het arbobeleid in ziekenhuizen. Daarom hebben de sociale partners de StAZ de opdracht gegeven deze te ontwikkelen.’ Aldus StAZ-voorzitter Tjitte Alkema (NVZ). De arbocatalogus moet medewerkers vooral een praktisch en goed toegankelijk overzicht geven van arbeidsrisico’s en oplossingen die werken in hun eigen omgeving. Inbreng ziekenhuizen essentieel

Elise Merlijn, vicevoorzitter van de StAZ namens de ABVAKABO FNV: ‘Wanneer je een branchebrede

arbocatalogus opzet als betermetarbo.nl, is de inbreng van ziekenhuizen essentieel. Zij weten immers als geen ander wat er leeft op de werkvloer. Daarom hebben de sociale partners bij de ontwikkeling van de arbocatalogus een klankbordgroep opgericht. Er was veel enthousiasme om deel te nemen; uiteindelijk hebben twintig arbo coördinatoren uit verschillende ziekenhuizen zich intensief beziggehouden met de inhoud van de arbo catalogus.’ De klankbordgroep onderzocht om te beginnen of er al bruikbaar materiaal beschikbaar was. Het bestaande arboconvenant bleek een prima basis voor een catalogus. Een inventarisatie van de onderwerpen die in de catalogus zouden moeten komen en een verkenning van de gewenste opzet, vorm en inhoud, leverde vervolgens een blauwdruk op van de uiteindelijke arbocatalogus.

Groeimodel

Met betermetarbo.nl, de online arbocatalogus die zo ontstond, kunnen de arbeidsomstandigheden in zieken huizen worden verbeterd. Inmiddels zijn acht arbeids risico’s opgenomen, daarmee biedt betermetarbo.nl de instellingen een uitgebreide basis. Er is bewust gekozen voor een groeimodel, in de loop der tijd kunnen andere arbeidsrisico’s en oplossingen worden toegevoegd. De organisatie van beheer en onderhoud is ingericht op periodieke uitbreidingen en aanpassingen. StAZvoorzitter Tjitte Alkema: ‘De arbocatalogus is een dynamisch instrument, het houdt niet op bij het goed keuren van de arbeidsrisico's. Om regelmatig nieuwe oplossingen te kunnen toevoegen hebben we een beheer commissie opgericht. Die komt meerdere malen per jaar bijeen om vast te stellen welke oplossingen aan de site worden toegevoegd.’

Eigen ervaring

Nadat de blauwdruk was vastgesteld, werden werkgroepen opgericht met praktijkdeskundigen uit de ziekenhuizen. De opdacht aan de werkgroepen was om de arbeidsrisico’s uit te werken naar concrete oplossingen en verwijzingen aan te geven naar andere informatiebronnen. Hun inbreng had uiteraard als groot voordeel dat zij de praktijk uit eigen ervaring kennen. Ingrid van der Wal, lid van de begeleidingscommissie, namens de werknemersorganisaties: ‘We wilden een prak tische arbocatalogus, die begrijpelijk is en de medewerkers werkbare oplossingen biedt. We hebben bijvoorbeeld speciale aandacht besteed aan revalidatiecentra. Werken in revalidatiecentra brengt namelijk specifieke arbeidsrisico’s met zich mee, bijvoorbeeld bij het werken in zwembaden.’

Uitgebreid, veel oplossingen Sabine Scheer, lid van de begeleidingscommissie namens NVZ: ‘In mijn functie heb ik arbocatalogi uit verschillende branches voorbij zien komen. Opvallend aan betermetarbo.nl is de uitgebreidheid en de grote hoeveelheid oplossingen. De meeste branches zijn voorzichtig begonnen met een of twee arbeidsrisico’s, als StAZ kozen we ervoor om direct met zes risico's aan de slag te gaan. Deze arbocatalogus geeft ons de mogelijkheid om met werkbare oplossingen maatwerk te bieden aan de veiligheid en gezondheid van medewerkers in de ziekenhuizen.'

De arbocatalogus en uw dagelijks werk Hoe kunt u de arbocatalogus gebruiken? Stel: in uw werk wordt u regelmatig fysiek zwaar belast. Daarvoor bekijken we als voorbeeld het arbeidsrisico ‘Fysieke belasting’.

Net als ieder risico is ook dit voorbeeld opgebouwd volgens een vast en overzichtelijk stramien met tabbladen: ■ Algemeen: een korte toelichting. Wat is fysieke belasting en waartoe kan het leiden? ■ Regels: een overzicht van de Arbowetgeving die specifiek geldt voor dit arbeidsrisico. In dit geval: informatie over fysieke belasting uit de Arbowet en het Arbobesluit. ■ Normen: de wettelijke en branchespecifieke maatstaven voor de beoordeling van het risico. Voor dit onderwerp is dat bijvoorbeeld de ‘Praktijkrichtlijn Fysieke belasting voor patiëntgebonden en nietpatiëntgebonden handelingen’. ■ Meten: een lijst met meet en inventarisatie instrumenten zoals de Tilthermometer en de Risicoradar. Hiermee kunt u het risico in beeld brengen. ■ Criteria: als uw instelling een eigen oplossing wil gebruiken die nu niet is opgenomen in de arbo catalogus, dan kunt u aan de hand van deze criteria beoordelen of uw oplossing voldoende bescherming biedt.

Makkelijk zoeken

betermetarbo.nl biedt niet alleen uitgebreide informatie per arbeidsrisico, maar ook praktische functionaliteiten. Zo heeft de site een uitgebreide zoekfunctie, zodat u gemakkelijk uitkomt bij het onderwerp dat u zoekt. Maak gebruik van ervaringen van anderen!

Wilt u ervaringen uitwisselen met andere instellingen? Of de discussies volgen? Klik in de linkerkolom van betermetarbo.nl op ‘discussieforum’ en meld u aan. Blijf op de hoogte

Wilt u op de hoogte worden gehouden van de nieuwe onderwerpen in de arbocatalogus? Via de rechterboven hoek van betermetarbo.nl kunt u zich aanmelden voor: ■

■

de RSSfeed. U ontvangt dan een bericht wanneer er over de onderwerpen van uw keuze iets aan de site is toegevoegd; digitale nieuwsbrieven voor arbocoördinatoren en/of orleden.

Oplossingen

Onder het kopje ‘oplossingen’ vindt u een actueel bestand met maatregelen en oplossingen die u helpen het risico te verminderen en te beheersen. Bijvoorbeeld: de Preventiewijzer, de Tilschijf en verrijdbare sta en loopbeugels.


29-10-10 08:54

5


betermetarbo.nl en de Arbeidsinspectie De Arbeidsinspectie heeft de arbeids risico's fysieke belasting, psychosociale arbeidsbelasting gevaarlijke stoffen, bedrijfshulpverlening en agressie en veiligheid inmiddels goedgekeurd. Dit najaar worden de arbeidsrisico’s ‘biologische agentia’, 'thermisch klimaat' en 'geluid’ getoetst. Met de Arbeidsinspectie is afgesproken dat de StAZ beoordeelt welke onder werpen worden aangeboden en wanneer dat gebeurt. Op betermetarbo.nl vindt u onder het kopje ‘Over Beter met Arbo’ actuele informatie over welke arbeidsrisico’s wel en (nog) niet zijn goedgekeurd. De arbocatalogus is gebaseerd op afspraken tussen werkgevers en werknemersorganisaties in de gehele ziekenhuisbranche. Een goedgekeurde arbocatalogus wordt gepubliceerd in de Staatscourant.

De Arbeidsinspectie komt inspecteren. Wat kunt u verwachten? Bij een inspectie in een ziekenhuis hanteert de Arbeidsinspectie de arbo catalogus. Omdat betermetarbo.nl voor de hele branche geldt, wordt van de instelling verwacht dat zij de oplossingen in de arbocatalogus gebruikt. Heeft uw instelling gekozen voor een oplossing die niet in betermetarbo.nl staat, dan verwacht de Arbeidsinspectie dat de gekozen oplossing een vergelijkbare bescherming biedt voor het specifieke arbeidsrisico. Is dat niet het geval dan kan de Arbeidsinspectie, in het uiterste geval, een boete opleggen.

Fysieke belasting revalidatiecentrum versus ziekenhuis Waarin verschillen de arbeidsrisico’s door fysieke belasting in ziekenhuizen van die in revalidatiecentra? We vroegen het Diane Cornelissen, ergonoom en arbo-adviseur in het Rotterdamse revalidatiecentrum Rijndam en Peter Weustink, bedrijfsfysiotherapeut en arbocoördinator van het Bethesda ziekenhuis in Hoogeveen.

revalidatiecentrum

ziekenhuis

‘Onze patiënten moeten leren zoveel mogelijk zelf te doen. Je moet daarbij steeds opvangen en bijsturen en dat maakt de fysieke belasting voor medewerkers zwaar’, vertelt Diane Cornelissen. ‘Bijvoorbeeld als iemand met een lage dwarslaesie oefent hoe hij, na een val uit zijn rolstoel, de stoel weer overeind krijgt en weer terug in de stoel komt. Ook wanneer je een patiënt op de fiets moet tillen, kun je geen hulpmiddelen gebruiken.’

‘Patiënten tillen is bekend als arbeidsrisico voor verpleegkundigen. Minder op de voorgrond staan handelingen waarbij je lang in een lastige houding moet werken. Met een gebogen of gedraaide rug bijvoorbeeld, als je een patiënt helpt met wassen en aankleden’, aldus Peter Weustink. ‘Specifieke arbeidsrisico’s zijn er bijvoorbeeld op de operatiekamer, waar je lang moet staan of op de afdeling neurologie waar sommige patiënten na een hersenbloeding zelf vrijwel niets meer kunnen.’

Welke maatregelen en oplossingen zet u daarvoor in? ‘Uiteraard voldoet ons revalidatiecentrum aan alle ergonomische randvoorwaarden, met hulpmiddelen als hooglaagbedden, tilliften, glijplanken, hooglaagbrancards, enzovoort. Ook besteden we aandacht aan de juiste werkhouding en de juiste manier van verplaatsen. Maar omdat voor veel werkzaamheden geen standaardoplossing voorhanden is, zoeken wij het vooral in goede werkafspraken met elkaar. Zo verdelen we de patiënten qua zwaarte onderling; voeren we bepaalde handelingen altijd met twee personen uit; werken samen met collega’s fysiotherapie of ergotherapie voor de juiste transfer of werkwijze van een handeling en nemen we korte pauzes tussendoor.’

‘Wij proberen vooral de processen te organiseren. Daarvoor heeft iedere afdeling een ergocoach als deskundige spil. De ergocoach weet, dankzij veel praktijkervaring, vaak als verpleegkundige, en viermaal per jaar een training, precies hoe je knelpunten in de praktijk het beste oplost. De ergocoach signaleert ook of er belemmeringen zijn voor de uitvoering van bepaalde maatregelen. De arbocatalogus kan bijvoorbeeld voorschrijven wanneer je een tillift gebruikt, maar als die drie gangen verderop staat, zal daar in de praktijk weinig van terechtkomen. Een ander voorbeeld is het glijzeil: is dat beschikbaar, kun je ermee omgaan, weet je waar je het kunt vinden als je het nodig hebt?’

Hoe hebt u daar de arbocatalogus bij gebruikt? ‘De arbocatalogus raadpleeg ik regelmatig, maar voor de specifieke problematiek in revalidatiecentra biedt de arbocatalogus nog niet veel oplossingen. Daar komt binnenkort verandering in. Collega’s uit revalidatiecentra bundelen hun expertise en kijken of er revalidatiespecifieke oplossingen voorhanden zijn. Die komen dan weer op betermetarbo.nl.’

‘De oplossingen die wij gebruiken, stonden al in het arboconvenant. Dat was dus al goed geregeld. betermetarbo.nl is vooral een aanwinst vanwege de toegankelijkheid. Met de zoekfunctie heb je heel snel een antwoord op je vragen. Waar ik graag nog wat meer van zou willen zien op betermetarbo.nl, zijn praktische tips. Ze zijn er wel: betermetarbo.nl verwijst onder andere naar de Prego-gids waar 100 heel handige tips in staan, maar je moet er nog iets te vaak voor doorklikken.

Welke instrumenten uit de arbocatalogus zet u in?

Extra controle op agressie en geweld In 2010 en 2011 investeert de Arbeids inspectie extra in het voorkomen van agressie en geweld in de zorg. Een ziekenhuis dat alle stappen van Veiligezorg® heeft doorlopen, heeft het beleid in de organisatie geborgd. Zo’n ziekenhuis voldoet aan de voorwaarden van de Arbeidsinspectie.

‘Om de fysieke belasting in een bepaalde functie te beoordelen, gebruik ik de Risicoradar. Die is bij uitstek geschikt om bewustwording bij medewerkers op gang te brengen als zij hem voor hun eigen functie invullen.’ ‘Als ergonoom werk ik graag met de instrumenten uit het handboek Fysieke belasting om de werkelijke belasting te meten. Dat kan soms zinvol zijn als investeringsonderbouwing bij de aanschaf van een bepaald hulpmiddel.’

‘Een heel goede tip in de Prego-gids vind ik die van het matje waar je een onderbeen dat je moet zwachtelen, in kunt hangen.’ ‘Verder denk ik dat vooral arbocoördinatoren de arbocatalogus kennen. Het zou goed zijn als ook de andere beroepsgroepen er eens aan zouden snuffelen.’

Kijk ook op www.veiligezorg.nl


29-10-10 08:54

6


Agressie en veiligheid in ziekenhuizen Alle instellingen in de branche ziekenhuizen hebben via het kenniscentrum van Veiligezorg® toegang tot de jarenlange ervaring van Veiligezorg® en Veilige Publieke Taak (VPT). Behalve veel praktijkgerichte informatie en handreikingen, biedt Veiligezorg® nu ook een praktische helpdesk. Het project Veiligezorg® heeft zich ontwikkeld tot een kenniscentrum voor alle ziekenhuizen. Op de site www.veiligezorg.nl staan bijvoorbeeld tips voor maatregelen en een integrale aanpak van veiligheidsbeleid, diverse handreikingen, onder andere voor aangifte doen bij de politie, en praktijkvoorbeelden

Een greep uit de vragen die bij de helpdesk binnenkomen: ■

■

StAZ-voorzitter Tjitte Alkema (NVZ) en vicevoorzitter Elise Merlijn (ABVAKABO FNV): ‘Bij agressie lopen medewerkers persoonlijke schade op. De patiëntenzorg raakt verstoord. Voor de veiligheid en de kwaliteit van de zorg is het noodzakelijk om een veiligheidsbeleid te voeren. Het principe van Veiligezorg® is dat alle personeel daarbij betrokken is.’ De site www.veiligezorg.nl wijst u de weg in de acht maatregelen van VPT en de zeven fasen van Veiligezorg®. Daaraan gekoppeld zijn praktische handvatten om zelf aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld de manier waarop slachtoffers van agressie anoniem aangifte kunnen doen of hoe u als ziekenhuis de samenwerking met jeugdzorginstanties kunt opzetten. Maar u vindt er ook informatie over trainingen voor medewerkers en een plan van aanpak voor de spoedeisende hulp. Helpdesk Nieuw bij Veiligezorg® is de helpdesk. Hier kunt u terecht met al uw vragen over bijvoorbeeld aangifte

■

■

een verzoek om meer informatie over aangifte doen; een vraag om bemiddeling bij de uitwisseling van contactgegevens met de Dienst Justitiële Inrichtingen, over het protocol justitieel ingeslotenen; een verzoek om informatie over mogelijkheden een (mobiel) persoonlijk alarm te installeren voor ziekenhuismedewerkers; een bezoeker die na twee waarschuwingen een toegangsontzegging heeft gekregen, gaat daartegen in beroep. Zijn er ervaringen met juridische procedures tegen dergelijke maatregelen?

doen, geheimhoudingsplicht en wetsartikelen. De helpdesk streeft ernaar uw vraag binnen 24 uur te beantwoorden. Wanneer blijkt dat over een bepaald onderwerp veel vragen worden gesteld, besteedt Veiligezorg® hier extra aandacht aan, bijvoorbeeld in de vorm van een handreiking, een artikel op de site of een themabijeenkomst. De helpdesk is te bereiken op: 070 - 376 58 71 of [email protected].

betermetarbo.nl: altijd actueel betermetarbo.nl is eigenlijk nooit ‘af’. De StAZ vindt het belangrijk om doorlopend aandacht te besteden aan de verdere ontwikkeling, verbetering en uitbreiding van de website. Maar ook om betermetarbo.nl actueel en toegankelijk te houden. Daarom is de Commissie Beheer en Onderhoud (CBO) ingesteld, die jaarlijks vier keer bij elkaar komt. Wat doet de Commissie Beheer en Onderhoud?

Wie een onderwerp wil aankaarten bij de Commissie Beheer en Onderhoud, kan contact opnemen met Karen Reijman via [email protected]. Verder heeft de commissie de volgende taken:


ontwikkelingen volgen en bespreken of ze gevolgen hebben voor de arbocatalogus; ■ bespreken welke aanpassingen of uitbreidingen nodig zijn; ■ praktijkervaringen met de arbocatalogus uitwisselen met de instellingen; ■ vragen uit het veld beantwoorden. De vragensteller hoeft niet te wachten tot de eerstvolgende CBO vergadering: bureau StAZ beantwoordt de vraag zelf of stuurt de vraag meteen door naar de deskundige. Sommige vragen zullen in de CBO worden besproken. De Commissie Beheer en Onderhoud adviseert de StAZ over de gewenste veranderingen. ■

Wie zitten in de Commissie Beheer en Onderhoud? De commissie is op dit moment als volgt samengesteld: Margot Eekhout (projectleider), namens het bureau StAZ ■ Karen Reijman, namens het bureau StAZ ■ Sabine Scheer, namens NVZ ■ Ingrid van der Wal, namens ABVAKABO FNV, CNV Publieke Zaak, FBZ en Nu ’91 ■ Theo-Jan Heesen, algemeen deskundige arbocatalogus (extern) ■

Zes praktijkdeskundigen uit de ziekenhuizen: ■

Discussieforum

Ook het forum op betermetarbo.nl kan signalen opleveren voor gewenste aanpassingen. De commissie zal het forum dan ook aandachtig volgen, door: ■ de discussie op het forum te monitoren; ■ onderwerpen in te brengen waarop de CBO graag reacties ontvangt; ■ vast te stellen of een thema verder uitgewerkt of uitgezocht moet worden; ■ te bepalen wanneer contact moet worden opgenomen met bijvoorbeeld een deskundige; ■ indien nodig, te reageren op een bericht.

■ ■ ■ ■

Percy Stubbs – Medisch Centrum Haaglanden Jan Schriefer – Tergooiziekenhuizen Peter Weustink – Ziekenhuis Bethesda Hoogeveen Cara van der Velde – Reinier de Graaf Groep 2 vacatures

Drie praktijkdeskundigen uit de revalidatiecentra: Ellen Bonouvrie – ViaReva Revalidatie geneeskunde ■ Diane Cornelissen – Rijndam Revalidatiecentrum ■ Elsbeth van Epen – Revalidaticentrum De Hoogstraat ■

De commissie kan, waar nodig, andere deskundigen inschakelen.

29-10-10 08:54

7


Psychosociale arbeidsbelasting

Heb jij plezier in je werk? Als je fluitend naar je werk gaat heb je minder last van druk werk, een scheldende patiënt of vervelende collega’s. Plezier in je werk is belangrijk. Voor jezelf maar ook voor de patiënten, collega’s en de instelling.

Soms komt plezierig werk je aanwaaien. Maar je kunt het ook zelf creëren, met hulp van collega’s en leidinggevende. De arbocatalogus biedt een handvat. Onder de term ‘psychosociale arbeidsbelasting’ verschijnen de komende periode tal van oplossingen. Veel maatregelen hangen nauw samen met goed personeelsbeleid. Druk werk, werkdruk?

Druk werk is niet hetzelfde als werkdruk. Werkdruk heeft met tijd te maken en is een belangrijke ‘killer’ van werkplezier. Als je te weinig tijd hebt om je taken op een goede manier af te maken, leidt dat tot haastwerk, irritatie, stress en vermindering van kwaliteit. Gevolg: geen tijd en energie meer om na te denken over verbetermogelijkheden. Zo is het cirkeltje rond. Hoe kun je dit zelf aanpakken? ■ ■

■

■

Weet waar je plezier aan beleeft en waar je goed in bent. Zorg voor genoeg vrijheid om je werk in balans te houden: vang drukke en rustige werkzaamheden goed op met collega’s, wissel moeilijke en makkelijke taken af, stem je werk onderling goed af. Werk aan een goede sfeer: geef en ontvang feedback, werk nieuwe collega’s goed in, vier successen. Zet je stoplicht op groen: ga na wanneer jij je goed voelt (groen) en wanneer niet (rood). Bedenk met welke acties jij jezelf van rood of oranje op groen kunt zetten.

Hoe bevorder je het werkplezier als afdeling of organisatie?

Begin met meer inzicht in de feiten. Is er sprake van werkdruk of werkstress? Werkdruk gaat over tijd en organisatie van het werk.


Dat is goed te meten: ■ Komt de bezetting overeen met de werklast? ■ Zijn er bekende knelpunten in de dagelijkse praktijk? ■ Zijn medewerkers toegerust voor hun taak, qua opleiding, ervaring en hulpmiddelen? Werkstress is lastiger te meten. Dit is de individuele reactie van mensen op werkdruk. Belangrijke indicatoren zijn ziekteverzuim (veel kort verzuim of hoog langdurig verzuim), het medewerkers tevredenheidsonderzoek en de Risicoinventarisatie en evaluatie (RI&E). Uitschieter of ongewenst gedrag

Een andere ‘killer’ van werkplezier is ongewenst gedrag: agressie, discriminatie en seksuele intimidatie. Jammer genoeg maken niet alleen patiënten en bezoekers zich hier schuldig aan. Ook medewerkers of leidinggevenden kunnen het op een collega gemunt hebben. De subjectieve beleving van het slachtoffer is maatgevend, dus niet hoe gedrag is bedoeld, maar hoe het wordt ervaren. Hoe pak je ongewenst gedrag aan?

Begin met de feiten uit belangrijke bronnen als het medewerkers tevredenheidsonderzoek en de RI&E of meldingen van een vertrouwenspersoon. Veiligezorg® is een goede methode om agressief gedrag van cliënten te beheersen. Ongewenst gedrag van collega’s vraagt om maatwerk. De arbocatalogus bevat een handreiking.

De arbocatalogus: Wissel ervaringen uit met collega’s Wilt u oplossingen voor arbeidsrisico’s uitwisselen met collega’s? Of bent u benieuwd hoe collega’s een bepaald arbeidsrisico aanpakken? Laat het weten via het forum op betermetarbo.nl. Op het forum vindt u zes prikborden voor discussie over de arbeidsrisico’s: ■ bedrijfshulpverlening ■ psychosociale arbeidsbelasting ■ agressie en veiligheid ■ fysieke belasting ■ gevaarlijke stoffen ■ biologische agentia De discussie kan bijvoorbeeld gaan over knelpunten in de arbeidsomstandigheden of over het gebruik van maatregelen in uw eigen instelling.

Dit interactieve deel van betermetarbo.nl is vooral opgezet als platform voor arbospecialisten, zoals ergocoaches en arbocoördinatoren, en voor or-leden. Forumgebruikers kunnen ideeën voor een specifieke aanpak aandragen en bespreken. U kunt ook ervaringen delen over oplossingen uit de arbocatalogus of eigen maatregelen: wat werkt wel en wat niet? Andere bezoekers van betermetarbo.nl, die zich hebben aangemeld voor het forum, kunnen de discussie volgen. Doet u mee? Klik in de linkerkolom van betermetarbo.nl op ‘discussieforum’ en meld u aan.

29-10-10 08:54

8


Puzzel Horizontaal 1 tegenstelling van kans 5 het voorkómen van 8 niet toelaatbaar gedrag 9 niet ziek Verticaal 2 te veel spanning 3 overtreffende trap van goed 4 geen werkdruk, maar werk... 6 arbeidsomstandigheden (afkorting) 7 mee

Mail de oplossing vóór 1 januari 2011 naar [email protected]. Onder de goede inzendingen verloten we een compleet verzorgd wellness arrangement voor twee personen.

Stress op het werk Werkstress kan op termijn leiden tot ziekte, zoals overspannenheid, burn-out, depressie of posttraumatische stressstoornis. Verschillende factoren kunnen werkstress veroorzaken. Die factoren samen vormen de ‘psychosociale arbeidsbelasting’.

Colofon Deze informatiekrant is een uitgave van de Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ). De StAZ is een samenwerkingsverband van sociale partners in de branche Ziekenhuizen.

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) is dus een verzamelbegrip met de volgende onderdelen: ■ seksuele intimidatie ■ pesten ■ agressie en geweld ■ werkdruk Op betermetarbo.nl vindt u veel informatie over deze onderwerpen, maar natuurlijk ook handige instrumenten om de risico’s in beeld te brengen en verbeteringen in gang te zetten. Klaag- en jubelmuur Teams kunnen zelf de negatieve en positieve aspecten in hun werk inventariseren en bespreken om vervolgens samen verbeteracties te formuleren. Daar biedt de arbocatalogus verschillende instrumenten voor, zoals de stoplichtenaanpak, het visgraatmodel en ‘blauwe en rode bril’. Ook met de ‘klaag- en jubelmuur’ kunt u, als u minimaal twee uur uittrekt, knelpunten boven water krijgen en de zin in het werk opfrissen. Klagen over het werk kan het gevoel van werkdruk vergroten maar kan ook nuttig zijn om knelpunten boven water te krijgen. Jubelen, bewust stilstaan bij wat goed gaat in het werk, levert vaak zin in het werk en motivatie op en misschien zelfs inspiratie. Met de klaag- en jubelmuur maakt u de positieve en de negatieve aspecten in het werk bespreekbaar. De teamleden analyseren gezamenlijk de situatie en bedenken zelf oplossingen die in hun ogen werken. Zo creëert u betrokkenheid en draagvlak voor veranderingen.


Hoe werkt het? Laat, bijvoorbeeld tijdens het werkoverleg, alle medewerkers voor zichzelf klachten over het werk en de punten waar zij tevreden over zijn, per punt op een post-it schrijven. Hang twee grote vellen papier op, het ene is de klaagmuur, het andere de jubelmuur. De deelnemers plakken hun punten op een van beide ‘muren’.

In de StAZ participeren de werkgevers organisatie NVZ vereniging van ziekenhuizen en de werknemersorganisaties ABVAKABO FNV, CNV Publieke Zaak, FBZ en NU’91. Voor meer informatie Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (StAZ) Postbus 556

Het gezelschap kiest twee prioriteiten per categorie. De deelnemers werken de prioriteiten en de mogelijke oplossingen uit in subgroepen. Tot besluit maakt het team gezamenlijke afspraken over verdere uitwerking en besluitvorming.

2501 CN Den Haag T 070 – 376 57 88 F 070 – 345 75 28 E [email protected] I www.staz.nl Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. De StAZ is niet aansprakelijk voor eventuele drukfouten, noch voor het gebruik van de inhoud van de teksten en daaruit voortvloeiende feiten, omstandigheden en gevolgen.

29-10-10 08:54

De betermetarbo Krant

Recommend Documents