N I E UW S B R I E F V O O R A RT S E N E N T H E R A P E UT E N
De behandeling van hypothyroïdie volgens Ayurveda Hypothyroïdie valt onder ‘aandoeningen van de schildklier’, een steeds vaker gebruikte classificatie van aandoeningen. Vooraanstaande artsen op het gebied van de natuurgeneeskunde in Nederland gaan ervan uit dat alleen al in ons land meer dan een miljoen mensen met hypothyroïdie geconfontreerd worden. De toename van overgewicht neemt epidemische vormen aan en de schildklier speelt daarbij een duidelijke rol. Schildklierhormonen en bijnierhormonen beïnvloeden elkaar. Het ligt dus voor de hand ook de bijnieren bij benadering en behandeling van schildklieraandoeningen te betrekken. Tot een allround behandeling vanuit natuurgeneeskundig perspectief behoren verandering van voeding (meer eiwitten, minder koolhydraten), fytotherapeutische en homeopathische ondersteuning en yogaoefeningen. Ayurveda kan een bijdrage leveren op fytotherapeutisch alsmede op yoga-gerelateerd gebied. Yoga-oefeningen werken zeer specifiek op de Dhatu-Agni in het lichaam – in dit artikel zal de rol van Dhatu-Agni in relatie tot de schildklier nader belicht worden. Fytotherapeutisch gezien kent Ayurveda een aantal zeer effectieve kruiden die op de Dhatu-Agni en op andere Agni’s in het lichaam werken. Een aantal voorbeelden hiervan met betrekking tot de behandeling van schildklieraandoeningen zijn: Kanchanar (Bauhinia variegata), Guggulu (Commiphora mukul), Punarnava (Boerhaavia diffusa), Varuna (Crataeva nurvula) en Guduchi (Tinospora cordifolia).
VERDER IN DEZE UITGAVE
Kruidentherapie bij onderfunctie van de schildklier DE SCHILDKLIER EN DE KLASSIEKE AYURVEDA Schildklieraandoeningen worden in de klassieke ayurvedische literatuur niet als zodanig besproken. Alleen bij Sushruta zijn een paar verwijzingen te vinden naar wat men aanneemt dat het de twee zijden van de schildklier zijn. Een benadering van de schildklier vanuit ayurvedisch oogpunt dient dus vanuit een ander perspectief te geschieden, waarbij meer recente opinies van ayurvedische experts zullen worden betrokken. Een belangrijke plaats in de bespreking en het begrijpen van schildklieraandoeningen vanuit ayurvedisch perspectief, wordt ingenomen door Agni en de verschillende subvormen van Agni in het lichaam en haar fysiologische processen. Agni staat voor spijsvertering en metabolisme in al haar verschillende verschijningsvormen en functies binnen het body/mind complex van ieder mens. Dat geldt ook voor hypothyroïdie in haar algemene vorm. Het gaat in dat geval in grote lijnen over een Manda Agni op meerdere niveaus, d.w.z. een te ‘langzame’ ofwel onderfunctie van het metabolisme. Hypothyroïdie kan in meer specifieke klassen onderverdeeld worden, waarbij er voor ieder van die onderverdeling nog specifieke ayurvedische verklaringen wat betreft etiologie en behandeling kunnen worden toegevoegd. Ayurveda kent traditioneel veel kruiden en remedies waarmee op specifieke en specialistische manier op de verschillende Agni-niveaus kan worden ingewerkt. ENDOCRIENE KLIEREN EN HORMONEN Om de schildklier vanuit ayurvedisch oogpunt beter te begrijpen, dienen we eerst even in te gaan op endocriene klieren en SPECTRUM 19 - 1
Productnieuws. . . . . . . . . . . . . . . . blz. 4
Nieuwe theeën voor Vata, Pitta en Kapha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 5
AyurMan: huidverzorging voor mannen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 5
Granaatappel krachtigste anti-oxidant . . . . . . . . . . . . . . . . . . .blz. 6
Holisan Agenda – Ons actuele aanbod van lezingen, workshops en seminars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . blz. 7
hormonen in het algemeen, temeer omdat bij schildklierproblemen vaak ook andere endocriene klieren betrokken zijn. Op fysiek niveau worden de endocriene klieren aangestuurd door Agni, Pitta en Tejas (het subtiele vuurprincipe in het lichaam). Op energetisch niveau geldt dat de endocriene klieren allen verbonden zijn met de chakra’s, ofwel energiecentra in het lichaam. Indien de vijf elementen of de drie Dosha’s in het lichaam uit balans raken, dan ontstaan er vaak verstoringen in deze energiecentra en kunnen de bijbehorende endocriene klieren niet optimaal functioneren. Dit uit zich in verstoringen op fysiek en psychologisch niveau. Juist omdat endocriene klieren zich op het raakvlak van lichaam en psyche bevinden, zijn er tal van ayurvedische remedies die kunnen worden ingezet. Denk aan kruiden, dieet, meditatie, mantra, yoga, ademhalingsoefeningen en kleurtherapie. Bij de behandeling van endocriene problemen dient altijd veel aandacht gegeven te worden aan de balans tussen Prakruti en Vikruti. Wanneer de Dosha’s in balans zijn, leidt dat ook tot evenwicht op hormonaal gebied.
De in deze nieuwsbrief opgenomen informatie is uitsluitend bestemd voor beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg.
DE HORMONEN VAN DE SCHILDKLIER Schildklierhormonen verhogen de eiwitsynthese in bijna alle lichaamsweefsels. Bovendien zorgen ze voor een toename van zuurstofconsumptie in die weefsels die een hoog zuurstofgehalte nodig hebben om goed te kunnen functioneren: lever, nieren, hart, spieren en hersenen. Wanneer de schildklierhormonen niet goed functioneren, kan dat leiden tot meerdere soorten zogenaamde ‘schildklieraandoeningen’. De belangrijkste daarvan zijn: • Struma • Hyperthyroïdie • Hypothyroïdie ALLOPATHISCHE BENADERING EN BEHANDELING Struma, hie hierr verwijzend naar non-toxische struma, is een vergroting van de schildklier zonder de klinische onderbouwing van een schildklieraandoening. Het is de meest voorkomende oorzaak van schildkliervergroting die zich relatief vaker voordoet tijdens puberteit, zwangerschap en menopauze. Het kan het gevolg zijn van een tekort aan jodium of van de inname van bepaalde medicijnen (lithium, bijvoorbeeld). Bij de meeste gevallen is de oorzaak niet bekend. Behandeling bestaat uit toediening van schildklierhormoon om TSH stimulering te onderdrukken, hetgeen effectief is bij jonge mensen. Bij oudere patiënten wordt vaker chirurgische verwijdering of behandeling met radioactieve jodium geadviseerd indien de struma problemen bij ademen of slikken veroorzaakt. Hyperthyroidie, ook wel ‘thyrotoxicose’ genoemd, wordt gekarakteriseerd door een hypermetabolisme en hoge serumniveaus van schildklierhormonen. Het kan veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen. Tot de manifestaties en symptomen behoren: struma, tachycardia, verbreding polsdruk, warme en vochtige huid, trillen, nervositeit, hypermobiliteit, kloppingen, vermoeidheid, toename van eetlust, gewichtsverlies, slapeloosheid, transpireren, hypomenorroe, en diarree. Behandeling richt zich op het onderdrukken van de schildklier met allopathische medicijnen, of met radioactieve jodium. In sommige gevallen wordt er chirurgisch ingegrepen. Hypothyroidie, ook wel aangeduid met myxedema, is meestal het gevolg van een autoimmuunaandoening, waarbij de schildklier afgebroken wordt. Een andere
belangrijke oorzaak is de behandeling van hyperthyroidie met radioactieve jodium of chirurgie. Manifestaties en symptomen bestaan uit langzame spraak, schorre stem, matte gezichtsuitdrukking, opgezette ogen en gezicht, koude-intolerantie, hangende oogleden, haarvermindering, droge en dikke huid, gewichtstoename, vergeetachtigheid, depressie, verdikking van de tong, bradycardia, pericardiale en pleurale effusie, constipatie, menorrhagia, carpaal tunnel syndroom, en hypothermie. Vervangingstherapie kan alle symptomen doen verminderen. Daarvoor wordt meestal synthetische T4 gebruikt. AYURVEDISCHE BENADERING EN BEHANDELING In de klassiek ayurvedische literatuur is niet veel specifieke informatie met betrekking tot de schildklier te vinden. Een algemeen geaccepteerd raamwerk betreffende de schildklier en diens functie wordt verbonden aan de functie van Jathara Agni en Bhuta Agni aan de ene kant en Dhatu Agni en cellulaire Agni aan de andere kant. De schildklier wordt als een brug tussen deze twee groepen van Agni’s beschouwd. Iedere verstoring van evenwicht tussen deze twee groepen kan schildklierproblemen veroorzaken of een uiting daarvan zijn. De ayurvedische behandeling richt zich op het herstellen van het evenwicht tussen de twee groepen Agni’s. Kruidenpreparaten voor een lage Agni en een langzaam metabolisme bevatten vaak Kutki (Picrorrhiza kurroa), Chitraka (Plumbago zeylanica), Trikatu (Zingiber officinale, Piper nigrum, Piper longum), Trifala (Emblica officinalis, Terminalia chebula, Terminalia belerica) en Shilajit (mineraal asfalt). Een aantal van deze kruiden heeft een ‘lekhana’-werking. Lekhana betekent ‘schrapen’, en verwijst naar de werking van kruiden waarbij overtollige weefselophopingen afgebroken worden. DE SCHILDKLIER VOLGENS AYURVEDA Avatuka Granthi of Avatukanthika Kala is de naam die in Ayurveda gebruikt wordt voor het schildkliermembraan. Er zijn ook verwijzingen naar de schildklier in de Ayurveda klassieken met de termen Graivika Granthi of Chullika Granthi. Granthi is een ayurvedische term die verwijst naar een klier. In Ayurveda worden alle klieren onderverdeeld naar Bahirsravi Granthi exocriene klieren - en Antahsravi Granthi – endocriene klieren. Exocriene klieren bevatten kanaaltjes of buisjes die helpen SPECTRUM 19 - 2
de afscheidingen naar andere organen te vervoeren. Endocriene klieren produceren hormonen die direct naar de bloedvaten vervoerd worden zonder de hulp van buisjes of kanaaltjes. Dat proces volgt de ayurvedische wet van transport van voedingsstoffen in het lichaam die bekend staat als Kshir-Dadhi Nyaya – het principe dat ervoor zorgt dat melk in een soort yoghurt wordt omgezet. Deze klieren hebben dus geen uitscheidingskanalen. De schildklier valt onder deze groep van endocriene klieren. DE SCHILDKLIER ALS ONDERDEEL VAN HET ENDOCRIENE SYSTEEM Bij de benadering en behandeling van de schildklier dient men in gedachten te houden dat deze klier onderdeel uitmaakt van een groter geheel aan endocriene klieren, die allemaal met elkaar in contact staan en elkaar wederzijds beïnvloeden. Schildklierproblemen kunnen samenhangen met problemen in andere endocriene klieren. Daarmee dient bij een volledige ayurvedische behandeling rekening te worden gehouden. De volgende endocriene klieren dienen in beschouwing te worden genomen: • • • • •
Struma Hypofyse Bijnieren Pancreas Gonaden
In Ayurveda wordt soms wel de term Srota’s gebruikt voor endocriene klieren en hun kanalen. De term Srota’s wordt echter meestal gebruikt ter aanduiding van de meer voor de hand liggende lichaamssystemen, zoals luchtwegen (Prana Vaha Srota’s) of urinewegen (Mutra Vaha Srota’s). De algemene definitie van Srotas is een structuur of biologisch kanaal dat zorgt voor transport en verwerking van Dosha’s, Dhatu’s en Mala’s. ANATOMISCHE ASPECTEN De schildklier is een vlindervormige klier die zich net onder de adamsappel bevindt. Qua ligging is de klier verbonden met de keelchakra. De keelchakra is wat betreft de Panchamahabhuta’s verbonden aan het element Ether, en is op mentaal-emotioneel gebied gerelateerd aan het ‘zich uiten’. De Atharva Veda beschrijft de Marmasthanas – de vitale punten in het lichaam – ‘Manya’ en ‘Greeva’ als de zetel van een klierachtige structuur die ‘Apachit’ genoemd wordt en de anatomische
situering van de schildklier doet vermoeden dat met ‘Apachit’ dan ook naar deze klier wordt verwezen. De klassieke auteur Sushruta – bekend om zijn chirurgische expertise – verwijst naar twee bolvormige zwellingen aan de voorkant van de nek en noemt deze ‘Galaganda’. Aangenomen wordt dat hij hiermee verwijst naar struma en hypothyroïdie. Verder geeft Sushruta aan dat van de zeven lagen van de huid, de zesde laag – Rohini genaamd – embryologisch gezien verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van de schildklier. FYSIOLOGISCHE ASPECTEN De schildklier zorgt binnen het endocriene systeem voor het lichaamsmetabolisme. Het gaat dan met name om Dhatu Agni en haar relaties met andere Agni-systemen in het lichaam. De schildklier heeft echter ook een relatie met de Triguna: Sattva, Rajas en Tamas. Thyroxine heeft een invloed op Pitta en Agni, voornamelijk via de guna Ushma, ofwel ‘hitte’. De schildklier heeft een directe invloed op de thermogenese in het lichaam. De schildklier reguleert op deze manier de snelheid waarmee het lichaam bepaalde noodzakelijke functies uitvoert om Deha Vyapaar Santulan – ofwel het evenwicht in lichaamsfuncties – in stand te houden. DE ROL VAN AGNI Ayurveda schrijft alle metabolische activiteiten in het lichaam toe aan Agni, het ayurvedische principe van het metabolisme. Agni vertegenwoordigt onder andere de Guna Ushma – ‘hitte’ – van de Pitta Dosha, maar staat voor nog veel meer. Agni wordt onderverdeeld in meerdere categoriën, die allemaal een uiting van de algemeen overkoepelende Agni zijn. De volgende categoriën zijn hier van belang: • Jathara Agni – het spijsverteringsvuur in het maagdarmkanaal en de kern van alle andere Agni’s; zorgt voor de eerste omzetting van voeding in het lichaam. • Bhuta Agni – het metabolische werkingsgebied van de lever, dat zich echter ook tot in iedere cel van het lichaam uitstrekt; deze Agni zorgt voor het omzetten van de elementaire voedingsdeeltjes in voor het lichaam biologisch opneembare ether-, lucht-, vuur-, water- en aarde-moleculen. • Dhatu Agni – het metabolische werkingsgebied van alle cellen in een bepaalde Dhatu en van die Dhatu als geheel. Deze Agni zorgt ervoor dat de biologisch opneembare moleculen dhatuen functie-specifiek worden opgenomen in de cellen van ieder weefsel, het vormt
dus de derde omzetting van voeding binnen het lichaam. In Ayurveda wordt vanuit dit perspectief van verschillende Agni’s de schildklier als de brug tussen Bhuta Agni en Dhatu Agni beschouwd. De schildklier heeft daarmee een relatie met de thermogenese binnen het lichaam en reguleert zo de interne metabolische processen in het lichaam. HORMOONPRODUCTIE HORMOONPRODUCTIE De hypofyse produceert TSH – thyroid stimulating hormone – welke zorgt voor het reguleren van de van de schildklier. Als de schildklier om wat voor reden dan ook niet genoeg hormonen aanmaakt, zorgt TSH ervoor dat de productie weer toeneemt. Maakt de schildklier teveel hormonen aan, dan helpt TSH de productie te verminderen. De schildklier maakt twee soorten hormonen aan – T3 en T4. Gewoonlijk is er 50 keer meer T4 in het bloed dan T3. De meeste van deze hormonen worden in het bloed getransporteerd terwijl ze verbonden zijn aan eiwitten (die men Dhatu zou kunen noemen), een aantal hormonen bewegen zich vrij in het bloed. De aan eiwit gebonden hormonen worden – eenmaal op hun bestemming aangekomen – losgekoppeld van de eiwitten. Op dat moment wordt een T4 eveneens een T3. Alleen T3 kan actief op de cellen inwerken – T3 is dus uitermate belangrijk voor daadwerkelijke lichamelijke functies. ETIOLOGISCHE FACTOREN De etiologische factoren bij schildklieraandoeningen kunnen zowel intrinsiek als extrinsiek zijn. De intrinsieke factoren bestaan vanuit ayurvedisch perspectief uit de verstoring van van de Dosha’s en de Dhatu’s. De belangrijkste Dosha’s die verstoord kunnen raken zijn de Vata en de Kapha Dosha. De meest verstoorde Dahtu is de Meda Dhatu, een weefsel dat nauw met de Kapha Dosha verbonden is. Extrinsieke factoren bestaan uit de negatieve invloeden op lichaam en geest van ecologische verstoringen van het evenwicht in de natuur, onnatuurlijke klimaatcondities, geografische condities, en voedingsgewoonten. Belangrijk bij deze laatste factor is de mogelijke excessieve consumptie van substanties met Madhura Rasa – zoete smaak. De snel toegenomen overconsumptie van – vaak ook nog eens in overgeraffineerde en onnatuurlijke vorm van - ‘zoet’ in de moderne westerse wereld verdient hier, ook in het kader van SPECTRUM 19 - 3
schildklierproblemen, de gepaste aandacht. Temeer daar voeding en leefstijl binnen Ayurveda tot de eerste lijn van remedies behoren. PATHOLOGISCHE ASPECTEN Van alle endocriene aandoeningen komen schildklieraandoeningen het meest frequent voor. Stress kan ervoor zorgen dat het lichaam T4 niet omzet in T3 maar in Reverse T3. Dit hormoon is inactief en wordt niet door cellen opgenomen. Chronische stress kan ertoe leiden dat Reverse T3 ook na verdwijnen van acute stress niet terugkeert tot een T3. In dat geval kunnen T4 en YSH niveaus normaal zijn, en lijkt er dan ook niets mis te zijn. Vandaar dat sommige artsen vandaag de dag ook naar Reverse T3 kijken. De meest voorkomende oorzaak van onderactiviteit van de schildklier is de afbraak van de klier of een verstoring van de functie als gevolg van een abnormale werking van het immuunmechanisme van het lichaam (Vyadhikhamatavata). Er zijn ook ayurvedische specialisten die in de context van Pitta, Ushma en Agni, hypothyroïdie benoemen als Pitta Karya Mandata of Pitta Kshaya Awastha – beide verwijzend naar een onderactieve Pitta Dosha. In dat geval wordt de aandoening Sampoorna Dhatu Agni Mandata Awastha genoemd. De volgende symptomen zijn in die context interessant: 1. Verminderde mentale en fysieke activiteit acti viteit 2. Gevoeligheid voor kou 3. Droge huid, 4. Ruw en droog haar 5. Constipatie 6. Gewichtstoename 7. Vage en algemene pijn 8. Verstoorde menstruatie 9. Opgezwollen gezicht met opgezette oogleden 10. Dikke lippen, vergrootte tong 11. Myxoderma 12. Afwezigheid van transpiratie 13. Spraak is monotoon en traag, hees en krakend 14. Hallucinatie en delusie 15. Onvermogen om de lichaamstemperatuur te controleren Wanneer men al deze symptomen in aanmerking neemt, kan men hypothyroïdie classificeren als een situatie waarin Vata en Kapha in een Vriddhi-conditie zijn en Pitta Dosha in een Kshaya-conditie. Dat
FYTOTHERAPEUTISCHE MOGELIJKHEDEN
de plant een Rasayana met een goede werking op de lever en de Agni van de lever, alsmede een goede werking op nieren en urinewegen. Punarnava is Shotahhara, d.w.z. dat het verdienstelijk is bij zwellingen al dan niet als gevolg van onstekingen. In het algemeen balanceert Punarnava vooral Vata en Kapha Dosha. Punarnava staat bekend als een goede remedie bij aandoeningen van de schildklier.
Kanchanar Kanchanar ofwel Bauhinia variegata is een plant die in Ayurveda bij uitstek wordt ingezet bij opgezwollen of ontstoken lymfeklieren. Kanchanar heeft een Lekhana werking en dit is een gewenst effect bij de behandeling van de schildklier in geval van onderfunctie. De plant heeft een Kapha en Pitta balancerende werking. Van Kanchanar wordt de bast gebruikt, en deze heeft een adstringerende werking.
Varuna Ook Varuna ofwel Crataeva nurvula heeft een goede werking op Vata en Kapha Dosha terwijl het tegelijkertijd – net als Punarnava – de urinewegen ondersteunt. De plant heeft een Deepana werking – d.w.z. het ondersteunt en stimuleert Agnien is een algemene Rasayana. Een van de werkingen is wederom Shotha Hara, goed in geval van zwellingen, zoals bij hypothyroïdie het geval kan zijn.
Guggulu Een andere bekende remedie met een Lekhana effect is Guggulu ofwel Commiphora mukul – dat ook in de combinatie met Kachanar (als Kanchanar Guggulu) een bekend complexpreparaat in Ayurveda is. Guggulu is een hars en van deze hars wordt in de ayurvedische teksten met name genoemd dat het Gandala Nashak is, dat wil zeggen dat het helpt zwellingen van de schildklier – zoals bij struma en hypothyroïdie – te verminderen. Guggulu balanceert alle drie de Dosha’s en is bovendien een Rasayana met een licht stimulerend effect op Agni. Als Rasayana ondersteunt het de Dhatu’s in het lichaam, en met name ook de Dhatu Agni’s, hetgeen van belang is bij hypothyroïdie.
Guduchi Guduchi ofwel Tinospora cordifolia is een van de meest bekende ayurvedische kruiden als het gaat om de schildklier. Guduchi is een all-round Rasayana, en zorgt voor de ondersteuning van alle drie de Dosha’s. Guduchi ondersteunt en moduleert bovendien Ojas, hetgeen bij immuun-gerelateerde aandoeningen van de schildklier of in gevorderde stadia van schildklieraandoeningen van groot belang is. Guduchi werkt bovendien ook op de Agni van de mentale activiteiten, eveneens belangrijk bij de behandeling van hypothyroïdie. Verder wordt de plant geclassificeerd als Balya, hetgeen van belang is voor aandoeningen waarbij Bala – interne veerkracht en Agni van de Dhatu’s – gecompromitteerd is. Dit kan van extra belang zijn indien hypothyroïdie samengaat met, of een gevolg is van een chronisch vermoeidheidssyndroom.
laatste leidt ertoe dat de BMR afneemt en overgewicht kan ontstaan. In een gevorderd stadium kan er ook Dhatu Vikriti ontstaan, gevolgd door Ojas Vikriti. Met name Mamsa Dhatu en Majja Dhatu worden aangetast, terwijl Ojas van zijn plek wordt verdreven en verstoord raakt. Al deze aspecten verdienen de nodige aandacht.
Trifala Trifala is de bekende ayurvedische combinatie van de drie vruchten Amalaki (Emblica officinalis), Haritaki (Terminalia chebula), en Bibhitaki (Terminalia belerica). Trifala wordt in Ayurveda traditioneel ingezet om de schildklier te ondersteunen, hetgeen slechts een van de vele werkingsgebieden van Trifala is. Trifala ondersteunt Agni en verwijdert Ama uit het systeem. Het is een Rasayana met een sterke antioxidante werking. Trifala balanceert en versterkt alle drie de Dosha’s. Punarnava Punarnava (Boerhavia diffusa) staat bekend om zijn nuttige werking op verstoringen van Kapha Dosha. Tevens is
Maricha Maricha ofwel Piper nigrum (zwarte peper) helpt bij het stimuleren van Agni en bij de ondersteuning van een verzwakte Pitta Dosha. Het wordt daarom wel geclassificeerd als Agnideepan. Maricha balanceert de Vata en Kapha Dosha, en zorgt voor warmte in het systeem. Als Yogavahi versterkt zwarte peper de bio-beschikbaarheid van andere kruiden waarmee het samen wordt ingenomen.
SPECTRUM 19 - 4
Thyobalans ondersteunt het metabolisme Thyobalans is een modern ayurvedisch Thyobalans complexpreparaat met een unieke combinatie van kruiden die bijdragen aan een goede werking van de schildklier. Belangrijke bestanddelen van Thyobalans zijn Bauhinia variegata en Commiphora mukul mu kul.. Deze kruiden helpen de aanmaak van vetweefsel te verhinderen en gewichtstoename te voorkomen. voorkomen. Crateva nurvala draagt bij aan een goede goede vochthuishouding. Tinospora cordifolia cordifol ia bevordert het natuurlijk afweers afweersysteem. ysteem. Thyobalans stimuleert stimuleert Ojas (lichaam-geest coördinatie) en heeft een gunstige invloed op het welbevinden. Toepassing van de ayurvedische kruidencombinatie Trifala in de formule helpt afvalstoffen af te voeren en stimuleert Agni, wat een positief effect heeft op de spijsvertering, de darmwerking, enzymatische omzettingen en cellulaire verbrandingsprocessen. Bestanddelen: Bauhinia variegata, Crateva nurvala, Tinospora cordifol cordifolia, ia, Commiphora mukul, Glycyrrhiza Glycyrrhi za glabra, glabra, Trifala. Trifala. Algemene gebruiksaanwijzing: 2 maal daags 1 capsule.
Thyobalans: 11,00 (excl.btw)/60 vegacaps.
Productnieuws NIEUW BOEK DR. VASANT LAD Van de de bekende vaidya Dr. Vasant Lad verscheen onlangs het Textbook Ayurveda, a Complete Guide to Clinical Assessment. Dit boek volgt op zijn veelgeprezen Textbook Ayurveda, Fundamental Principles uit november 2001. Beide boeken worden vanwege hun complete en en diepgaande karakter bijzonder aanbevolen voor de serieuze Ayurvedastudent. In zijn nieuwste boek presenteert Dr. Lad een systematische methode voor het identificeren van ziekte-oorzaken en de stadia waarin ziekte zich ontwikkelt. Dankzij zijn grote klinische ervaring is Dr. Lad als geen ander in staat zijn lezers in te wijden in de principes en methoden van diagnostisch onderzoek. onderzoek. Meer info op www.holisan.nl Textbook Ayurveda, A Complete Guide to Clinical Assessment, Vol.2 Vol.2,, geb.,416 blz.,, 51,89 blz. 51,89 (excl btw)
Nieuwe theeën voor Vata, Pitta en Kapha Drie nieuwe los verpakte ayurvedische ayurvedisc he kruidentheeën met een zuiverend effect, speciaal geformuleerd voor Vata, Pitta en Kapha. Als kuur te gebruiken, maar ook als onderdeel van een Pancha Karma reinigingsbehandeling. reinigingsbehandelin g. Geniet de hele dag door van de zachte en milde smaak. De melanges bevatten kruiden die het immuunsysteem versterken en daarnaast het geestelijk evenwicht ondersteunen. VATA TEA Vata Tea is een ideale melange voor wie houdt van een exotische Indiase smaak. Dit komt vooral door de combinatie van kardemom ardemom,, zoethout en gember. Bij deze formule draait het om het opwekkende opwekkend e effect. Wie vermoeid of futloos is, krijgt van Vata Tea onmiddellijk weer energie. energie. Hiervoor zorgen zoethout en kardemom, ondersteund door het zenuwsterkend effect van lindenbloesem. lindenbloese m. Ingrediënten zoals Zoethout en gember zuiveren het lichaam, met name de luchtwegen. Vata Tea 130 g/ 7,95 (excl (excl.. btw)
Introductiekorting van 25% tot 15 oktober
PITTA TEA Pitta Tea is dorstlessend dorstlessend en heeft een neutrale verfrissende smaak. Enigszins vergelijkbaar met die van groene of zwarte thee, maar dan wat milder. Dit komt door toevoeging van rooibos en - in mindere mate - paardenbloem en citroenmelisse. De fijne smaak maakt Pitta Tea geschikt voor elk moment van de dag. Ook voor ‘s avonds, want dankzij citroenmelisse en Centella asiatica heeft de thee ook een licht rustgevend effect. Pitta Tea helpt afvalstoffen af te voeren en ondersteunt de geestelijke balans dankzij citroenmelisse en Centella asiatica. De citroenmelisse is niet fijngesneden, om
het verfrissende citroenaroma in stand te houden. Het reinigt de lever en helpt bij het afvoeren van gal. Rooibos is toegevoegd als werkzame anti-oxidant. Pitta Tea 75 g/ 6,50 euro (excl. (excl. btw) KAPHA TEA Kapha Tea is bedoeld om om verhoogde kapha in balans te brengen. De thee heeft een mild-bittere smaak en is dankzij gember ook enigszins verwarmend. verwarmend. Samen met jasmijn is gember een van de smaakmakers in deze melange. Salie zuivert de luchtwegen en heeft dankzij het hoge hoge fosforgehalte een rustgevend effect. Heermoes is goed voor de huid, het bloed en de vochthuishouding. Kapha Tea bevat Tulsi (Heilige Basilicum), Basilicum), dat een reinigend effect heeft en veel gebruikt wordt bij Vedische ceremonies. Samen met groene thee zorgt het in de Kapha Kapha Tea voor een goede weerstand. Kapha Tea 100 g/ 7,15 (excl. (excl. btw) Ter kkennismaking ennismaking zijn de Vata, Pitta en Kapha Tea tt/m /m 15 oktober verkrijgbaar met een introductiekorting van 25%.
AyurMan: huidverzorging voor mannen Mannen met een dynamisch en intensief leven weten dat ze goed moeten zorgen voor hun lijf om energiek en alert te blijven. Het gaat hen allang niet meer alleen om goed presteren en materieel succesvol zijn. Bewust en gezond leven en genieten van wat je doet is even belangrijk. Een goede huidverzorging, met natuurlijke uitgebalanceerde producten, hoort daar tegenwoordig ook bij. Een heerlijke ayurvedische wellnessmassage of reinigingskuur kan wonderen doen voor je gevoel van welzijn. Onze AyurMan producten passen in deze leefstijl van bewust genieten van het leven en goed zorgen voor jezelf. AyurMan-producten zijn met zorg samengesteld met ingrediënten van natuurlijke oorsprong. Ze bevatten geen bestanddelen afkomstig van petrochemische stoffen. De onderlinge verhouding van de gebruikte extracten, de basisoliën en de etherische oliën zijn nauwkeurig afgestemd op de behoeftes van de mannenhuid. AyurManproducten bevatten geen dierlijke stoffen en worden niet op dieren getest.
Natuurlijke ingrediënten, hoogwaardige kwaliteit AyurMan: voor de moderne man die zich AyurMan: graag goed verzorgt, maar dan wel met natuurlijke, eerlijke producten. VATA CREAM Een hydraterende crème voor de relatief dunne en wat drogere huid. Met de geur van Cananga, Sandelhout en Vetiver. Vata Cream 50 ml/8,22 euro (excl. btw). PITTA CREAM Beschermende crème crème met de aromatische geur van Ce Ceder der en Dennehout. Pitta Cream 50 ml/8,22 euro (excl. btw). btw). KAPHA CREAM Een crèm crèmee voor de wat dikkere en vettere huid. Met Cypres, Ceder en Lavendel. Kaph Ka phaa Cream 50 ml/8,22 euro (excl. btw). SPECTRUM 19 - 5
HUIDTYPEN HERKENNEN Ayurveda deelt huidtypen in volgens het principe van drie dosha’s: Vata, Pitta en Kapha.Bij de één overheerst Vata, bij de ander Pitta of Kapha. De overheersende dosha bepaalt welk huidtype iemand heeft en welke verzorgingsadviezen gegeven kunnen worden. Vata-huid Een vata-huid is dun en droog. Een vata-huid heeft behoefte aan voedende en vochtinbrengende producten. Pitta-huid Een pitta-huid is van nature (over-)gevoelig. Speciaal voor dit snel geïrriteerde huidtype zijn er kalmerende en verzachtende producten. Kapha-huid De kapha-huid is dikker, steviger en vetter. Dit huidtype heeft behoefte aan huidzuiverende producten die de doorbloeding stimuleren.
Granaatappel krachtigste anti-oxidant De granaatappel wordt al 5000 jaar gecultiveerd. Uit recente studies blijkt deze vrucht te beschikken over een anti-oxidante werking die zijn gelijke niet kent. De antioxidante kracht is het 3 tot 10-voudige van die van rode wijn en groene thee. VRIJE RADICALEN Deze ziekten en het verouderingsproces zelf zijn het gevolg van de oxidatieve beschadiging van vetten, eiwitten, enzymen en DNA-celstructuren. Deze beschadiging ontstaat door vrije radicalen. Deze zijn onverbrekelijk verbonden met het ontstaan van onder meer arteriosclerose, reuma en immuunzwakte. Tot voor kort ging men er van uit dat rode wijn en groene thee de werkzaamste stoffen tegen oxidatiebeschadiging zijn. Granaatappelsap neutraliseert echter driemaal meer vrije radicalen (ABTS) in TEAC-tests dan groene thee en rode wijn. Een andere radicaal (DMPD) wordt door granaatappelsap zelfs 10 maal effectiever onschadelijk gemaakt. Een bijzonder granaatappel-elixer, bereid uit geconcentreerd granaatappel-vruchtvlees en gefermenteerde extracten uit de vrucht, bloesem, blad en schil, bereikt qua antioxidatieve kracht (ca. 420 mmol/l TEACTest, GFfL 2007) zelfs 20 maal hogere waarden dan granaatappelsap en daarmee 50-70 maal hogere waarden dan rode wijn en groene thee. OESTROGENEN De granaatappel blijkt volgens onderzoek rijk aan fyto-oestrogenen en geeft vrouwen in de menopauze een merkbare verlichting van karakteristieke bezwaren (stemmingswisselingen, botafbraak). CHOLESTEROL Granaatappelsap biedt een bijzondere bescherming aan hart en bloedvaten.
Granaatappelsap laat LDL-cholesterol dalen en het ‘goede’ HDL-cholesterol toenemen. Ook de activiteit van een belangrijke beschermingsfactor voor de vaten, serumparaoxonase, stijgt. BESCHERMINGSFACTOR Ook in de afweer tegen kanker biedt de granaatappel nieuwe perspectieven. Werkzaam daarbij zijn vooral flavonoïden, substanties die de vrucht haar bijzondere kleur verlenen. Preventief, maar ook als aanvullende therapie wordt aanbevolen, de waardevolle secundaire plantaardige stoffen van de granaatappel in te nemen. Als granaatappelsap een fermentatieproces ondergaat, neemt zijn anti-oxidatieve en zijn tegen kanker werkende potentie toe. In het verse sap zijn zulke substanties zoals flavonoïden aan suikermoleculen gebonden, terwijl ze bij gefermenteerd sap vrij zijn. Dit geeft een grotere biobeschikbaarheid en bio-activiteit. GRANAATAPPEL MET HONING Bijzonder is de combinatie ‘granaatappel met honing’. In Ayurveda wordt honing als een van de waardevolste dragersubstanties beschouwd om de werking van plantenextracten te verhogen. De combinatie van granaatappelconcentraat, met honing, kruiden, specerijen en plantenextracten verhoogt de werkzaamheid van granaatappel verder. GECONCENTREERD SAP Geconcentreerd granaatappelsap verdient de voorkeur boven granaatappelsap dat omwille van een gunstiger prijs is aangelengd met andere vruchtensappen. Omdat de gezondheidsbevorderende effecten al na een dagelijkse hoeveelheid van 50 ml sap of 10 ml concentraat optreden, is de investering in de betere kwaliteit zinvol.
HET WERKINGSSPECTRUM VAN GRANAATAPPEL (PUNICA GRANATUM)
Arteriosclerose
Vrije radicalen
PMS en menopauze
Kanker (preventief en aanvullend)
Productnieuws HRIDAYUR Hridayur is een complexpreparaat met een unieke combinatie van kruiden voor hart hart en bloedvaten. Kruiden zoals Centella asiatica balanceren lichaam en geest en hebben een rustgevend invloed op het zenuwstelsel (vyana vata). Terminalia arjuna arjuna ondersteunt hart en bloedvaten, bloedvaten, wat gunstig is voor de bloeddruk. Boerhaavia diffusa en Trifala ondersteunen de vochthuishouding, de nieren, het hart en de bloedvaten. Glycyrrhiza glabra, Asparagus racemosus en Tinospora cordifolia zorgen voor een goede conditie van de bloedvaten. Trifala en Cassia angustifolia zijn reinigend en ondersteunen Agni (vertering en metabolisme). Eclipta alba, Phyllanthus niruri en Trifala zijn bekende Rasayana’s voor de bloedcirculatie. Vetiveria zizanioides is gunstig voor de bloeddruk. Algemene gebruiksaanwijzing: gebruiksaanwijzing: 2 maal daags 1 capsule. Hridayur: 11,00 (excl.btw)/60 vegetarische capsules.
PRIMEUR: VITALBOWL VOETMASSAGE LEVERBAAR VANAF MEDIO OKTOBER
Zin in een ongelooflijke ervaring van ontspanning, energie en levenslust? Voetmassage met de Vital Feet Bowl geeft ontspanning én energie! De Vital Feet Bowl is een schaaltje gemaakt van kaash, een bijzondere legering van koper en tin. De Vital Feet Bowl wordt gebruikt samen met Vital Feet Ghee. Deze kruidenpasta is vitaliserend, beschermt tegen veroudering, bevordert de circulatie en heeft een goede werking op de ogen. De Vital Feet Bowl Set bevat alle benodigdheden voor heerlijke voetmassages: Vital Feet Bowl, Vital Feet Ghee (50 ml), opbergzakje, gebruiksaanwijzing, DVD (Engels) met uitleg en instructies, katoenen handdoekje). De set is leverbaar vanaf medio oktober. Vital Bowl Set/23,55 (excl. btw). btw). Reserveer nu voor 10% introductiekorting! Geldig Geldi g tot 1 december 2007.
Ontstekingsprocessen SPECTRUM 19 - 6
Holisan agenda
Aanmelden
Informatieve bijeenkomsten Regelmatig organiseren wij cursussen, lezingen en presentaties over gezondheid. Deze informele maar zeer informatieve bijeenkomsten zijn bedoeld voor artsen, therapeuten, diëtisten, medisch en paramedisch personeel en voedingsdeskundigen. Prima gelegenheden om ervaringen uit te wisselen en uw kennis te vergroten. Onze lezingen worden geaccrediteerd door de VBAG, de LVNG (beide 2 studiepunten) en de NWP (1,5 studiepunt, met uitzondering van de introductielezingen). Tenzij anders aangegeven, zijn de lezingen gratis toegankelijk. Aanmelding vooraf is echter noodzakelijk. U ontvangt dan van ons een bevestigingsbrief, die tevens dient als uw toegangsbewijs. Tijden: Ontvangst: 9.30-10.00 uur met koffie en thee. Ochtendprogramma: 10.00-12.00 uur. Lunch: 12.00-13.30 uur. Middagprogramma: 13.30-17.00 uur. Het verdient aanbeveling beide dagdelen van een lezing te volgen. Desgewenst kunnen de dagdelen ook afzonderlijk worden bijgewoond. Volgt u zowel het ochtend- als het middagprogramma, dan wordt u een lunch aangeboden. Locatie: Holisan BV - Merwede 30 - 8226 NA Lelystad (routebeschrijving op de website). Weekeinde 6 & 7 oktober 2007 - Seminar Dr. Vasant Lad De Academy van Ayurvedic Studies en Holisan nodigen u uit voor een weekend weekend met Dr. Vasant Lad, een absolute autoriteit op het gebied gebied van Ayurveda. Onderwerpen: Dag 1 “Ayurveda, The Heart of Healing” (Over Ayurveda als een waarlijk holistische geneeskunst). Dag 2 “The Heart of Sutra’s: Asthanga Hridayam” (Over de essentie van een aantal sutra’s van Vaghbata). Meer informatie vindt u op www.holisan.nl Vrijdag 12 oktober 2007 - Devi / Ayur-Wellness Ayur-Wellness® ® : Marma-punten (Chikitza) (Chikitza) Ayurveda kent u al eeuwenlang haar haar eigen systeem van wat wij zouden omschrijven als ‘drukpunten’,, in Ayurveda ‘marma ‘drukpunten’ ‘marma-punten’ -punten’ genoemd genoemd.. Massage van deze punten van levensenergie geeft rust en welzijn. Een seminar over de belangrijkste marma-punten en de manier van behandelen. Uiteraard is er ook is er aandacht voor beperkingen en contraindicaties. Deelnamekosten Deelnamekosten:: 135,00 (excl. btw) p.p. Taal: Engels. Dinsdag 23 oktober 2007 - Sem Seminar inar Devi AyurWellne AyurWellness ss® ® : Pindasvedana Pindasvedana is een zogenaamde ‘Swedana’-be ‘Swedana’-behandeling: handeling: een behandeling waarbij het lichaam met warmte wordt behandeld. behandeld. Maar P Pindasvedana indasvedana is ook een zog zogeenaamde oliebehandeling. Kleine bui buideltjes deltjes (‘stempels’) gevuld met kruiden worden in verwarmde ayurvedische olie gedompeld. Met de warme kruidenstempels wordt het lichaam vervolgens gemasseerd gemasseerd.. Pindasvedana zorgt voor een weldadig gevoel van ontspanning. In dit seminar leert u de kruidenstempelmassage optimaal af te stemmen op het constitutietype (vata, pitta, kapha). Massagetechnieken en de keuze van de juiste oliën komen uitgebreid aan bod. Deelnamekosten Deelnamekosten:: 135,00 135,00 euro (excl. btw) p.p.). p.p.). Taal: Engels. Zaterdag 27 oktober 2007 - Ayurveda voor elke leeftijd Een lezing over de betekenis van Ayurveda, de kennis en de kunst van het leven, voor mensen van iedere leeftijd. De lezing ontsluiert onze ‘Mantra of Eternity’ met Ayurveda. Dit geeft gezondheid, geluk en harmonie in het dagelijks leven en onze relaties van kindertijd tot op hoge leeftijd. Ieder van ons wordt geboren met een unieke genetische code, onze eigen Ayurvedische mantra genaamd dosha en guna, ofwel ons body-mind type. Ayurveda geeft leefstijl- en dieetadviezen in overeenstemming met onze constitutie en evenwichtstoestand. Ook adviseert Ayurveda massages, swastha panchakarma, marma-stimulering en ademhalingsoefeningen voor verschillende levensfasen. SPECTRUM 19 - 7
Met deze aanmeldcoupon kunt u zich persoonlijk voor de lezingen en workshops opgeven. Wilt u ook een of meerdere collega's aanmelden? Stuur ons dan een briefje met hun naam en adres, alsmede informatie over hun praktijk.
Marma-punten unten ((Chikitza) Chikitza) Vrijdag 12 oktober 2007 - Marma-p
Dinsdag 23 oktober 2007 - Pin Pindasvedana dasvedana
Zaterdag 27 oktober 2007 - Ayurveda voor elke leeftijd leeftijd
Donderdag 15 november 2007 - Introductieworkshop Vedische astrologie, deel 1I 1I
Zon Zondag dag 18 november 2007 - Hulda Clark Seminar
Vrijdag 23 november 2007 - Workshop Vedische astrologie, deel 2
Zaterdag 24 november 2007 - Hoofdpijn, migraine en osteoporose
Donderdag 6 december 2007 - Shirodara
Zaterdag 8 december 2007 - Candida en andere schimmelinfecties
Naam: Adres: Postcode, Woonplaats: Tel. nr.
Opsturen in een gefrankeerde envelop naar:
Holisan BV Postbus 242 8200 AE Lelystad
Holisan agenda U leert hoe u de juiste Ayurvedische olie kiest voor kinderen, tieners, mannen en vrouwen van middelbare leeftijd en senioren bij gezondheid en ziekte (balans of onbalans). Taal: Engels. Donderdag 15 november 2007 - Introductieworkshop Vedische astrologie , deel 1 Jyotish (vedische astrologie) is bedoeld om het leven van de mens te verbeteren. De horoscoop wordt berekend met behulp van geboorteplaats, -tijd en –dag. Op basis van planeetstanden planeetstanden,, tekens en huizen kunnen interpretaties gemaakt worden. De vedische astrologie verschilt qua berekening en interpretatie sterk van de bekende westerse astrologie. Tijdens deze deze introductie wordt aandacht besteed aan de negen planeten die belangrijk zijn binnen de vedische astrologie, in relatie tot huizen en sterrenbeelden in de horoscoop. De horoscoop kan verschillende thema’s uit het leven omvatten omvatten:: gezondheid, studiemogelijkheden, werk, verwanten of partner. Ook wordt er geoefend in het interpreteren. Kosten voor deelname aan de workshop: 84,00 euro exclusief BTW. Tijden: 9.30-1 9.30-177.30. Zondag 18 november 2007 - Hulda Clark Seminar In de boeken van de Amerikaanse Hulda Clark kunt u lezen hoe schadelijk een met zware metalen en oplosmiddelen vervuilde leefomgeving werkelijk is. Haar ontdekking dat tal van aandoeningen veroorzaakt worden door parasieten en andere schadelijke indringers bracht haar grote bekendheid. Hulda Clark ontwikkelde haar eigen behandelmethoden: antiparasitaire kruidenkuren, orgaanondersteunende kuurprogramma’s en frequentietherapie in de vorm van het zogenaamde ‘zappen’. Tijdens dit Hulda Clark Seminar wordt ingegaan op de parasietenleer, de Clarkkuurprogramma’s en de ontgiftingstherapieën. Daarnaast is er natuurlijk ruim aandacht voor de praktische toepassing van frequentietherapie.
Nieuwsbrief voor artsen en therapeuten. Holisan Spectrum is een uitgave van Holisan BV. De in deze nieuwbrief opgenomen informatie is uitsluitend bedoeld voor beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg. Deze nieuwsbrief is met grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Niettemin stelt Holisan BV zich niet aansprakelijk voor eventuele schade, voortvloeiend uit eventuele onjuistheden of onvolledigheden.
Vrijdag 23 november 2007 - Workshop Vedische astrologie, deel 2 Deze workshop gaat verder waar de introductieworkshop Vedische astrologie ophield. Oefenen met interpreteren blijft het uitgangspunt. U leert uw interpretatie van de algemene horoscoop verder verfijnen. Ook leert u ontwikkelingen in de tijd te interpreteren. interpreteren. Ook zaken als transits, transits, zelfintegratie en mogeli mogelijkheden jkheden tot verbetering van de toekomst zullen worden besproken. Kosten voor deelname: deelname: 84,00 euro (excl. btw) per persoon. Tijden: 9.30-17 9.30-17.30. .30. Zaterdag 24 november 2007 - Hoofdpijn, migraine en osteoporose In deze lezing vertrekken we van deze drie Weste Westerse rse ziektebeelden, om deze dan om te zetten naar hun Ayurvedische kwaliteiten. Als die kwaliteiten kwaliteiten ons bekend zijn, volgt daaruit automatisch de meest geschikte behandeling, zowel wat betreft voeding en leefwijze als kruidentherapie. Donderdag 6 december 2007 - Sem Seminar inar Devi AyurWellne AyurWellness ss® ® : Shirodara Shirodara is een behandeling van het hoofd, waarbij warme olie over het voorhoofd, hoofd en haren wordt gegoten. De gebruikte oliën zijn rustgevend en balancerend en worden speciaal op de constitutie afgestemd. Een Shirodara-behandeling vermindert rusteloosheid en heeft een positief effect op het zenuwstelsel. Deze seminar gaat uitvoerig in op alle ins en outs van een Shirodarabehandeling. Deelnemers krijgen vanzelfsprekend ruim de gelegenheid onder begeleiding te oefenen. Deelnamekosten: 135,00 (excl.btw) p.p., materiaalkosten 40,00 (excl. btw). Totaal 175,00 (excl. btw). Zaterdag 8 december 2007: Candida en andere schimmelinfecties Volgens de Ayurvedische benadering van schimmelinfecties zijn twee punten belangrijk: het immuunsysteem en het principe van Agni. Vanuit dit vertrekpunt wordt gekeken naar de oorzaak, het voorkomen en de behandeling van Candida en andere schimmelinfecties.
SPECTRUM 19 - 8
Holisan Health Products Postbus 242 8200 AE Lelystad Nederland Tel: 0320-251313 Fax: 0320-255805 e-mail:
[email protected] www.holisan.nl www.granaatappel.nl www.devicosmetics.nl www.ayurwellness.nl Copyright © 2007
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
