De attitude van de Antwerpse studentenpopulatie tegenover alcoholtesters en rijden onder invloed

De attitude van de Antwerpse studentenpopulatie tegenover alcoholtesters en rijden onder invloed -De onderzoeksresultaten van een online-vragenlijst-

April 2010

Uitgevoerd door de Universiteit Antwerpen In opdracht van gouverneur Cathy Berx van de Provincie Antwerpen

Rapport

Onderzoekers

Attitudes: alcoholtesters en rijden onder invloed

Bart Vriesacker Jessica Fraeyman Dr. ir. Sofie Van Roosbroeck Prof. dr. Guido Van Hal

Universitair Wetenschappelijk Instituut voor Drugproblemen Vakgroep Epidemiologie en Sociale Geneeskunde, Faculteit Geneeskunde, Universiteit Antwerpen

Correspondentie

Bart Vriesacker E-mail: [email protected] Tel: 03/265 28 55 Fax: 03/265 28 75

ii

Rapport


iii

Rapport


Dankwoord Graag hadden we alle instellingen en verenigingen (studentenverenigingen, organisatoren, studentenvoorzieningen,… ) bedankt die vrijwillig meewerkten aan het onderzoek. Ook de studenten die de alcoholtesters gingen uitdelen op evenementen worden bij deze bedankt voor hun inspanningen. Daarnaast willen we een woord van dank richten aan de gouverneur van de Provincie Antwerpen Cathy Berx, kabinetschef Hans Ides en kabinetsmedewerker Ingrid Vantvelt voor de vlotte samenwerking en de mogelijkheid om dit onderzoek tot stand te brengen.

iv

Rapport


Inhoudstafel Dankwoord ............................................................................................................................................. iv

Inhoudstafel ............................................................................................................................................. v

1.

Inleiding en probleemstelling .......................................................................................................... 1

2.

Methodologie .................................................................................................................................. 3

2.1.

De alcoholtester: Contralco Ethylotest© ................................................................................ 3

2.2.

Doelgroep ................................................................................................................................ 3

2.3.

Verspreiding alcoholtesters ..................................................................................................... 4

2.4.

Reclame ................................................................................................................................... 5

2.5.

Website en vragenlijst ............................................................................................................. 6

2.5.1.

Website www.eentjeteveel.be ........................................................................................ 6

2.5.2.

Inhoud van de vragenlijst ................................................................................................ 6

2.6.

3.

Statistische analyses .............................................................................................................. 10

Resultaten ...................................................................................................................................... 11

3.1.

Inleiding ................................................................................................................................. 11

3.2.

Samenstelling van de onderzoekspopulatie .......................................................................... 11

3.2.1.

Algemene onderzoekspopulatie .................................................................................... 11

3.2.2.

Doelgroep ...................................................................................................................... 12

3.2.3.

Referentiegroep ............................................................................................................. 12

3.3.

Attitude tegenover de verdeling van de alcoholtester.......................................................... 13

3.3.1.

Doelgroep ...................................................................................................................... 13

3.3.2.


3.3.3.

Hele populatie................................................................................................................ 16

3.3.4.

Vergelijking Doelgroep - Referentiegroep ..................................................................... 18

v

Rapport


3.4.

Meerijden met mensen onder invloed .................................................................................. 19

3.4.1.

Doelgroep ...................................................................................................................... 19

3.4.2.


3.4.3.

Hele populatie................................................................................................................ 22

3.4.4.

Vergelijking Doelgroep -Referentiegroep ...................................................................... 23

3.5.

3.5.1.

Doelgroep ...................................................................................................................... 23

3.5.2.


3.5.3.

Hele populatie................................................................................................................ 25

3.6.

Veiligheidspercepties: Drugs in het verkeer .......................................................................... 27

3.6.1.

Doelgroep ...................................................................................................................... 27

3.6.2.


3.6.3.

Hele populatie................................................................................................................ 29

3.7.

Vergelijking veiligheidspercepties ......................................................................................... 31

3.7.1.

Doelgroep: Alcohol in het verkeer tegenover drugs in het verkeer .............................. 31

3.7.2.

Vergelijking doelgroep – referentiegroep ..................................................................... 31

3.8.

4.

Veiligheidspercepties: Alcohol in het verkeer ....................................................................... 23

Evaluatie van de alcoholtester door de doelgroep................................................................ 32

3.8.1.

Frequenties, leeftijd en geslacht ................................................................................... 32

3.8.2.

Het gebruik van de alcoholtester................................................................................... 32

3.8.3.

Het resultaat van de alcoholtester ................................................................................ 33

3.8.4.

Attitude ten opzichte van de alcoholtester ................................................................... 34

3.8.5.

Meerijden met persoon onder invloed ......................................................................... 35

3.8.6.

Veiligheidspercepties: alcohol in het verkeer................................................................ 35

3.8.7.

Veiligheidspercepties: drugs in het verkeer .................................................................. 36

Discussie - Conclusie ...................................................................................................................... 38 4.1.

Algemene bevindingen .......................................................................................................... 38

4.2.

Doelgroep: alcoholtester reeds gebruikt ............................................................................... 40

vi

Rapport


5.

Referenties..................................................................................................................................... 42

6.

Bijlage ............................................................................................................................................... I 6.1.

Bijlage 1: Voorbeeld alcoholtester ........................................................................................... I

6.2.

Bijlage 2: Alcoholtester detail gebruiksaanwijzing .................................................................. II

6.3.

Bijlage 3: Deelnemende organisaties ..................................................................................... III

6.3.1.

Studentenverenigingen .................................................................................................. III

6.3.2.

Organisatoren ................................................................................................................. III

6.3.3.

Alcoholtesters verdeeld per organisatie......................................................................... IV

6.4.

Bijlage 4: Affiche(s), teaser en flyer ....................................................................................... VII

6.4.1.

Affiche en flyer............................................................................................................... VII

6.4.2.

Teaser die bij de alcoholtester werd gegeven (recto verso) ......................................... VII

6.5.

Bijlage 5: Beginscherm website ............................................................................................ VIII

6.6.

Bijlage 6: Promotietekst voor websites, e-mail en gastenboeken ......................................... IX

6.7.

Bijlage 7: Interviews in Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws ............................................. X

6.8.

Bijlage 8: Afdrukbare waardebon .......................................................................................... XII

vii

Rapport


1. Inleiding en probleemstelling Alcoholgebruik wordt vaak geassocieerd met het studentenleven. Dit is niet geheel onterecht. Volgens een onderzoek uit 2005 bij alle studenten van de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen (AUHA) bleek dat meer dan 90% van de ondervraagde jongeren in het laatste jaar alcohol had gedronken en ongeveer 7 op tien aan “binge drinking” (zes of meer standaardglazen alcohol bij één gelegenheid) (Babor, Higgins-Biddle et al. 2001) had gedaan. Als men op kot woont, drinkt men ook meer alcohol dan als men thuis zou wonen. Hetzelfde geldt voor studenten die deel uitmaken van een studentenvereniging: zij dronken grotere hoeveelheden per drankgelegenheid. Naast alcohol werd onder andere ook door 22,1% van de studenten cannabis gebruikt in het afgelopen jaar (Van Hal, Rosiers et al. 2007). Niet alleen alcohol, maar ook drugs wordt met andere woorden gebruikt door de Antwerpse studenten. Jongeren vormen een risicocategorie voor verkeersongevallen en specifiek voor ongevallen in het weekend. Dit blijkt uit cijfers van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI 2008) van de federale overheid: van de 944 ongevallen met dodelijke afloop zijn de slachtoffers in 177 gevallen tussen de 18 en de 24 jaar oud. Dit maakt deze leeftijdscategorie de grootste groep die betrokken is in verkeersongevallen met een dodelijke afloop. Van de 177 dodelijke ongevallen gebeuren er 69 ’s nachts tijdens het weekend. Volgens cijfers van het BIVV uit 2006 rapporteerde ongeveer 15% van de Belgische jongeren onder de 25 jaar dat ze in de afgelopen maand minstens één keer onder invloed van alcohol hadden gereden (Silverans 2009). De opeenvolgende gouverneurs van de Provincie Antwerpen kaarten reeds jarenlang het thema van weekendongevallen en rijden onder invloed van alcohol aan. Dit gebeurde door sensibilisatie en preventie enerzijds en doelgerichte controles anderzijds. De WODCA-actie (Weekend Ongevallen Door Controles Aanpakken) werd hierbij in het leven geroepen. Omdat jongeren een risicocategorie zijn, is het voor deze organisatie belangrijk dat deze subpopulatie weet waar WODCA voor staat. De provinciegouverneur mevrouw Cathy Berx nam dan ook het initiatief om voor deze doelgroep een actie te ontwikkelen die preventieve en sensibiliserende doelen beoogde. Daaruit is onder andere het huidige onderzoek ontstaan. Het gebruik van een alcoholtester kan jongeren in de eerste plaats er toe aanzetten niet meer met de auto te rijden als ze onder invloed van alcohol zijn. De tester indiceert op basis van de uitgeademde lucht of de wettelijke bloed-alcoholconcentratie wordt overschreden. De test biedt echter geen zeker resultaat en kan niet als tegenbewijs worden geleverd bij een alcoholcontrole door de politie. Alcoholtesters uitdelen in deze doelgroep zou wel een manier kunnen zijn om jongeren te wijzen op 1

Rapport


de gevaren van rijden onder invloed van alcohol. Er werden op korte termijn (ongeveer 3 maanden) zo veel mogelijk alcoholtesters uitgedeeld binnen de Antwerpse studentenpopulatie. Bij deze tester zat een flyer die jongeren naar een website (www.eentjeteveel.be) lokte. Daar kon men een vragenlijst invullen die onder andere de studenten hun mening over de alcoholtester en over het uitdelen van deze testers peilde. Daarnaast werd ook een deel van deze vragenlijst gewijd aan items over veiligheidsperceptie van rijden onder invloed van alcohol en/of drugs. Een groot deel van het wetenschappelijk onderzoek rond rijden onder invloed gaat over autorijden (Begg, Langley et al. 2003; Laapotti, Keskinen et al. 2003; Bergdahl 2005; Zakletskaia, Mundt et al. 2009). Echter, onder invloed van alcohol en/of drugs rijden op een (brom)fiets kan eveneens een risico inhouden. Fietsers zijn immers zwakke weggebruikers en vormen op zichzelf al een risicocategorie. In 2008 raakten meer dan 8000 fietsers betrokken in een ongeval, waarvan 172 met dodelijke afloop en 905 met ernstige verwondingen als gevolg (ADSEI 2008). Rijden met de (brom)fiets onder invloed van alcohol en/of drugs zal hier dan ook een risicoverhogende rol spelen. Daarom is het onder andere belangrijk om te weten hoe studenten staan ten opzichte van dit gedrag. Naast zelf rijden onder invloed is als passagier meerijden met een dronken bestuurder ook een risicovol gedrag. Echter, in de huidige wetenschappelijke literatuur wordt hier minder de klemtoon op gelegd. Meerijden met een persoon onder invloed en (brom)fietsen onder invloed kunnen implicaties hebben voor toekomstige preventiecampagnes. Het is daarom interessant om dit gedrag te onderzoeken en te koppelen aan de veiligheidspercepties die men heeft over autorijden onder invloed van alcohol en/of drugs. De onderzoeksvragen waarop we in dit onderzoek een antwoord willen geven, zijn als volgt: Hoe ervaren de Antwerpse studenten uit het hoger onderwijs het gebruik van de alcoholtester? Wat is de attitude van de Antwerpse studenten uit het hoger onderwijs tegenover het verspreiden van de alcoholtester? Wat is de attitude met betrekking tot veiligheid van de Antwerpse studenten uit het hoger onderwijs tegenover het rijden met de auto en (brom)fiets onder invloed van alcohol en/of drugs?

2

Rapport


2. Methodologie 2.1.

De alcoholtester: Contralco Ethylotest©

De alcoholtester kan het beste vergeleken worden met een ballon (bijlage 6.1). Het zit verpakt in een plastic hoesje samen met een informatief pamflet van de WODCA-actie. Als men de tester uit de verpakking haalt en ontvouwt, krijgt men een rechthoekige zak te zien. Hierop staat de gebruiksaanwijzing van de tester in het Nederlands en het Frans gedrukt (zie bijlage 6.1. en 6.2.). Bovenaan de zak vindt men de reactiebuis met een geel en een blauw uiteinde. Binnenin zit een geel membraan dat de eigenlijke meting van alcohol (ethyl) in de uitgeademde lucht zal nagaan. Alvorens te gebruiken, moet men beide kanten van de reactiebuis induwen tot aan de stippellijn. Op die manier wordt een folie die onder de gele en blauwe uiteinde zit, doorprikt. De zak dient daarna opgeblazen te worden via het blauwe buisje dat vast in de zak verwerkt is. Nadat dit gebeurd is, plaatst men de blauwe kant van de reactiebuis op de blauwe buis van het zakje. Daarna kan men de lucht die in de zak zit zachtjes naar buiten (en dus door de reactiebuis) duwen. Afhankelijk van de hoeveelheid alcohol die werd uitgeademd (en dus gedronken), zal het gele membraan in de buis licht groen kleuren. Als deze groene kleur verder reikt dan de dunne zwarte streep die dwars over het membraan loopt, kan dit betekenen dat men te veel alcohol op heeft om nog met de wagen te rijden. Dit wil zeggen dat het alcoholgehalte in de uitgeademde (alveolaire) lucht hoger dan 0,22 mg/l lucht. Dit kom overeen met een waarde van 0,5 promille alcohol in het bloed. Deze test is echter een indicatie voor de overschrijding van deze norm. Het kan niet gebruik worden als een bewijs van nuchterheid bij een alcoholcontrole door de politie. Het is van belang om 15 minuten na de laatste alcoholconsumptie te wachten om de test te gebruiken. Het resultaat van de alcoholtest is na 2 tot 15 minuten af te lezen op de reactiebuis. De tester kan slechts één keer gebruikt worden.

2.2.

Doelgroep

De doelgroep van deze actie waren alle studenten die studeren aan de Antwerpse hogescholen en van de Universiteit Antwerpen. In totaal studeren er aan de verschillende instellingen voor hoger onderwijs in Antwerpen 34219 mensen in de basisopleidingen. De meerderheid van deze groep studeert aan de Universiteit van Antwerpen (10505). De Karel De Grote Hogeschool telt 9436 studenten. Daarna volgen Artesis Hogeschool (6888), Lessius Hogeschool (3439), Plantijn Hogeschool (3415) en de Hogere Zeevaartschool (536). Het Instituut voor Tropische Geneeskunde werd niet

3

Rapport


opgenomen in deze doelgroep omdat deze voornamelijk onderwijs voorziet voor oudere en buitenlandse studenten.

2.3.

Verspreiding alcoholtesters

Op verschillende momenten werden testers uitgedeeld samen met een teaser (zie bijlage 6.4.2) die promotie maakte voor de website (www.eentjeteveel.be, zie 2.5.1). Deze website bevatte naast algemene informatie over alcohol en een zelf-test voor problematisch alcoholgebruik, een vragenlijst waar studenten hun mening konden geven over de alcoholtester en de actie. De vragenlijst bevroeg eveneens de attitude die men had ten opzichte van rijden onder invloed (zie hieronder). Naast preventieve doeleinden was het ook de bedoeling van de actie om zo veel mogelijk studenten naar de website te verwijzen op een zo kort mogelijke termijn. Zo konden we deze actie evalueren. Er werd vooropgesteld om 15000 alcoholtesters te verdelen. In totaal werden binnen een termijn van iets minder dan drie maanden 14350 alcoholtesters verspreid. De verspreiding werd op drie verschillende manieren georganiseerd (voor een gedetailleerd overzicht, zie bijlage 6.3.). Ten eerste werd er samengewerkt met de studentendiensten van de universiteit: Studenten Informatiepunt (STIP) Campus Drie Eiken en STIP Stadscampus. Ook de studentendiensten van de hogescholen werden betrokken: Karel De Grote Hogeschool Studentenvoorziening (KDG STUVO), Sociale Voorzieningen (SOVO) Plantijn Hogeschool, Sociale voorziening Artesis Hogeschool, Lessius Hogeschool STUVO en Lessius Hogeschool studentencafé d’Afleiding. De studentenvoorziening van de Stad Antwerpen, het Huis van de Student, werd ook actief betrokken bij het verdelen van de alcoholtesters. Aanvankelijk was het de bedoeling dat deze diensten als inruilpunt voor een waardebon konden dienen. Studenten konden namelijk na het invullen van de vragenlijst een waardebon afdrukken. Deze bon kon bij deze contactpunten ingeruild worden voor een nieuwe alcoholtester. Deze manier van werken kende echter niet veel navolging. Daarom werd tijdens het onderzoek besloten dat deze inruilpunten de alcoholtesters vrij konden verdelen. Via deze weg werden 3500 alcoholtesters verspreid. Ten tweede werden verschillende studentenclubs (Brabo, Magistra, Socio, Transfusia, de Flamingo’s, Sofia, Aesculapia, Fabiant, Demetris, ASK-stuwer, KDA, Biomedica, Bovis Grafica, UFKA, Hera, UNIFAC en Studiant) en organisatoren van evenementen gericht op studenten (Nacht van de Student, Thank God It’s Thursday, Funk Deluxe en Zappa) aangesproken (voor meer info, zie bijlage 6.3.). Dit vergrootte de kans dat studenten de alcoholtester ook effectief zouden gebruiken, omdat op deze evenementen meestal alcohol geschonken werd. Zo werden 9150 alcoholtesters uitgedeeld op fuiven, quiz-avonden,…

4

Rapport


Ten slotte werden er ook nog alcoholtesters uitgedeeld door de onderzoekers in het studentenrestaurant KAF (Campus Drie Eiken, UA) en het Agora-café (Stadscampus, UA) tijdens de middagpauzes, en tijdens een les van de module ‘Verslaving’ van de eerste bachelor Geneeskunde. Hierdoor werden 900 exemplaren verspreid. De verdeling van de testers werd zo veel mogelijk door de organisatoren van de evenementen zelf gedaan of door de onderzoekers. Voor sommige evenementen was dit echter niet mogelijk. Daarom werd er beroep gedaan op vrijwilligers die werden gerekruteerd door de Universiteit Antwerpen. Zij werden na afloop beloond met een cadeaubon ter waarde van €20 of €30, naar gelang de duur van de activiteit.

2.4.

Reclame

Om de actie kracht bij te zetten werd er een promotiecampagne uitgewerkt. Er werden affiches en flyers (zie bijlage 6.4.1) ontworpen met behulp van de dienst Nieuwe Media van de Universiteit Antwerpen. Deze posters en flyers werden verspreid over de verschillende campussen van de universiteit en van de hogescholen. Daar werden ze op centrale prikborden gehangen. Daarnaast werden ze verdeeld op plaatsen waar studenten frequent komen (bv. Huis van de Student, studentencafés, broodjeszaken, etc. ). Er werd eveneens een powerpoint-presentatie doorlopend getoond op de monitoren van de campus Drie Eiken en de campus Groenenborger van de Universiteit Antwerpen. Deze televisie-schermen hangen op centrale plaatsen en worden gebruikt om algemene informatie over te brengen naar de studenten. De inhoud van de presentatie spoorde de studenten aan om de website te bezoeken en de vragenlijst in te vullen met een gratis alcoholtester ter beloning (‘Wil jij een gratis alcoholtester? Surf naar onze website!’). Via het internet werd zoveel mogelijk reclame gemaakt. Zo was er op de website van studentenmagazine Guido (www.guido.be) een nieuwsboodschap te lezen over het onderzoek. Daarnaast werden dergelijke berichten verspreid via de websites van UNIFAC, ASK-Stuwer, het Huis van de Student, etc. Deze korte boodschap lichtte het onderzoek nader toe en bevatte een hyperlink naar de website (zie bijlage 6.6). Deze boodschap werd ook gemaild naar de studenten van de Universiteit Antwerpen en verscheen als standaardbericht op verschillende openbaar toegankelijke fora en gastenboeken van studentenverenigingen.

5

Rapport


Tot slot werd de media-aandacht getrokken via de geschreven pers. Er werd een interview met de onderzoekers gepubliceerd in het regionale onderdeel van de dagbladen Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws (zie bijlage 6.7).

2.5.

Website en vragenlijst

2.5.1. Website www.eentjeteveel.be Om de onderzoeksvragen na te gaan werd een vragenlijst ontwikkeld. Deze vragenlijst werd op een bestaande website geplaatst: www.eentjeteveel.be (zie bijlage 6.5). Deze site deed al dienst als een elektronische screening en interventie (e-SBI). Dit wil zeggen dat studenten voor aanvang van het huidige onderzoek al naar de website konden gaan om hun alcoholgebruik te screenen. Daarna kreeg men een geïndividualiseerde feedback over de gevaren van het eigen alcoholgebruik en kon men additioneel vragen stellen aan vertrouwenspersonen. Voorts bevat deze website bijkomende informatie over alcoholgerelateerde zaken. Naast het toevoegen van een vragenlijst en een afdrukbare waardebon (zie bijlage 6.8), werd een lijst met contactpunten en informatie over de WODCA-actie aan de website toegevoegd. De originele inhoud van de website werd behouden. Studenten konden via een snelle link op de homepage of via een link in het navigatiemenu links op de webpagina naar de vragenlijst gaan. 2.5.2. Inhoud van de vragenlijst Bij aanvang van de vragenlijst werd het geslacht en de leeftijd van de respondent gevraagd. Daarnaast vroegen we of de respondent al dan niet in Antwerpen studeerde. Gebruik van de alcoholtester De eerste set vragen ging over het gebruik van de alcoholtester. Omdat deze vragen enkel konden ingevuld worden door personen die de alcoholtester daadwerkelijk hadden gebruikt, werd eerst gevraagd of men dit al had gedaan. Als men de tester nog niet gebruikte, ging men over naar de items over de attitude tegenover de verdeling van de alcoholtester (zie hieronder). Indien men de tester wel reeds gebruikte, kreeg men een reeks vragen over de alcoholtester. Hoe heb je de tester ontvangen? -

Via de waardebon op deze website Op een studentenactiviteit (geen feestje of TD) Op een feestje of op een TD Andere 6

Rapport


Waar heb je de test gebruikt? -

Thuis Op kot Op café of op een fuif Ergens anders

Wanneer heb je de test gebruik? -

Toen ik geen alcohol gedronken had Toen ik alcohol gedronken had

Dacht je van jezelf dat je te veel gedronken had? (Enkel indien men alcohol dronk) -

Neen Ik twijfelde Ja

Ik vond de alcoholtester gebruiksvriendelijk. -

Helemaal oneens Oneens Eerder oneens Eerder eens Eens

-

Helemaal eens

Wat was het resultaat? -

Veilig, ik mocht met de auto rijden Onveilig, ik mocht niet met de auto rijden De test was mislukt (gingen onmiddellijk over naar de vragen over de verdeling van de alcoholtester)

Met welk vervoersmiddel was je op het moment dat je de test gebruikte? -

Met de auto Met de bromfiets Met de fiets Andere

Wat heb je gedaan nadat je het resultaat wist? -

De test was onveilig, maar toch met de auto/(brom)fiets gereden De test was veilig, dus met de auto/(brom)fiets gereden De test was veilig, maar toch niet met de auto/(brom)fiets gereden De test was onveilig, dus niet met de auto/(brom)fiets gereden

7

Rapport


Hoe beïnvloedde de test je latere drinkgedrag -

Geen invloed Ik drink bewust minder in het algemeen Ik drink bewust minder als ik met de wagen ben Ik drink bewust minder als ik met de (brom)fiets ben Ik drink bewust meer

Als men bij de vraag ‘Hoe heb je de alcoholtester ontvangen?’ antwoordde ‘via de waardebon op deze website’ dan eindigde de vragenlijst na de laatste vraag van dit onderdeel. Deze mensen hadden immers het tweede deel van de vragenlijst al eens ingevuld. Deze deelnemers werden na de laatste vraag bedankt en kregen de mogelijkheid om nogmaals een waardebon af te drukken. Als men de tester op een andere manier kreeg (een feestje, op café, etc.) ging men gewoon verder naar de volgende vragen. Attitude tegenover alcoholtester verdeling In dit gedeelte werd de attitude die men had ten opzichte van het uitdelen van alcoholtesters bevraagd. Er werd gekozen om hieromtrent vier stellingen te maken. Deze stellingen willen nagaan of men de verdeling van de testers een goede manier vond om een preventief effect te hebben. Daarnaast zeggen de antwoorden ons iets over het nut dat men ervaart van het gebruiken van de tester op een feestje. Hier werd geen onderscheid gemaakt tussen deelnemers die de alcoholtester al dan niet hadden gebruikt; iedere deelnemer vulde deze vragen in. Volgende items kwamen aan bod. Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik (Ta1) Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken over de gevaren van rijden onder invloed van alcohol (Ta2) Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om het aantal personen dat rijdt onder invloed te verlagen (Ta3) Ik vind het gebruik van een alcoholtester op een feestje… (Ta4) De antwoorden van de eerste drie items kregen de antwoordmogelijkheden Helemaal oneens, oneens, eerder oneens, eerder eens, eens, helemaal eens. Het vierde item kon men beantwoorden met Helemaal niet nuttig, niet nuttig, eerder niet nuttig, eerder nuttig, nuttig, helemaal nuttig. De afkorting ‘Ta’ aan het einde van ieder item staat voor ‘Tester attitude’ en zal doorheen het rapport frequent gebruikt worden om naar deze stellingen te verwijzen.

8

Rapport


Omdat voor de statistische analyses een bepaalde grootte per antwoordcategorie gewaarborgd moet worden, werd er voor gekozen om de antwoordmogelijkheden te herleiden tot eens en oneens. Attitude tegenover rijden onder invloed van drugs en/of alcohol Voor de werkelijk vragen rond de veiligheidsattitude werden gesteld, vroegen we of men al eens meegereden had met een persoon die onder invloed was. Volgende vragen werden opgenomen: Heb je al eens meegereden met een chauffeur waarvan je twijfelde of hij/zij onder invloed was? (meerijden twijfel) Heb je al eens meegereden met een chauffeur waarvan je zeker wist dat hij/zij onder invloed was? (meerijden zeker) Respondenten konden hierbij antwoorden met ‘ja’ of ‘nee’. Iedere deelnemer diende deze vragen in te vullen. Hierna werd dieper ingegaan op de (on)veiligheid van rijden onder invloed van alcohol en/of drugs. Enerzijds werd gevraagd of rijden onder invloed met de (brom)fiets onveilig was en anderzijds of autorijden onder invloed onveilig was. Er werden stellingen gegeven die men kon beantwoorden met Helemaal oneens, oneens, eerder oneens, eerder eens, eens, helemaal eens. Om statistische redenen werden deze items vereenvoudigd naar eens en oneens. Deze items waren bestemd voor iedereen. Voor de duidelijkheid worden deze vragen aangeduid met de term ‘Veiligheidpercepties’. Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is onveilig (‘Alcohol fiets’) Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van drugs is onveilig (‘Drugs fiets’) Rijden met de auto onder invloed van alcohol is onveilig (‘Alcohol auto’) Rijden met de auto onder invloed van drugs is onveilig (‘Drugs auto’) Daarnaast werd ook gevraagd twee vergelijkingsitems te beantwoorden. Deze items trachtten in te schatten of men onder invloed (brom)fietsen minder erg vond dan onder invloed autorijden. Dezelfde antwoordcategorieën werden hier gebruikt als bij de voorgaande items. Deze stellingen waren voor iedereen bedoeld. Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van alcohol. (‘alcohol fiets vs auto’) Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van drugs is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van drugs. (‘drugs fiets vs auto’) Na deze laatste vraag werden de respondenten bedankt voor hun deelname. Er werd verwezen naar de WODCA-actie en naar de overige inhoud van de site. Men kreeg de mogelijkheid om een 9

Rapport


waardebon af te drukken die men bij één van de contactpunten kon inruilen voor een gratis alcoholtester. Zoals hierboven vermeld werd, is dit aangepast gedurende het onderzoek. De contactpunten deelden daarna de tester vrij uit. Op het eindscherm werd eveneens een overzicht gegeven van de contactpunten die de alcoholtester verdeelden.

2.6.

Statistische analyses

Voor de statistische analyses werd er gebruik gemaakt van SPSS© versie 16.0 (Statistical Package for Social Sciences, SPSS Inc, 2007). Voor alle items worden beschrijvende gegevens weergegeven. Hierbij werd gebruik gemaakt van de Chi²-test. Deze statistische test geeft een Chi²-waarde en een pwaarde (kans) weer en laat ons toe om items met twee antwoordopties met elkaar te vergelijken. Hiervoor wordt een kruistabel gebruikt. Als de p-waarde kleiner is dan 0,05, wil dit zeggen dat er een statistisch significante samenhang is tussen de twee onderzochte variabelen. Om een Chi²-test te berekenen, is het vereist dat iedere antwoordmogelijkheid een voldoende grote verwachte frequentie heeft. Bij sommige variabelen was dit niet het geval. Daarom werd er hier gekozen voor de Fisher Exact Test (FET). Deze test houdt geen rekening met de verwachte frequenties. Een tweezijdige p-waarde wordt weergegeven. Als deze kleiner is dan 0,05 dan spreken we van een statistisch significant verband.

10

Rapport


3. Resultaten 3.1.

Inleiding

De gegevensverzameling startte op 22 oktober 2009 toen een geüpdate versie van de website online werd geplaatst. Op vijf januari 2010 werd de gegevensverzameling stopgezet. Het totaal aantal records over een periode van 76 dagen was 5512. Deze data bevatte echter nog veel onvolledig en onbruikbare vragenlijsten. Na opschoning werden er 4788 vragenlijsten behouden. Hierop werden de analyses gedaan. Sommige mensen vulden de vragenlijst echter niet volledig in, maar wel voldoende om interessant te zijn voor de onderzoeksvragen. Deze vragenlijsten werden niet verwijderd bij de opschoning van de resultaten. Daarom is in sommige (sub)groepen het totale aantal deelnemers (n) niet gelijk voor elk item. De verklaring hiervoor is enerzijds dat sommige delen van de vragenlijst niet door iedere respondent moest worden ingevuld. Anderzijds vulden sommige mensen de vragenlijst niet volledig in. Eerst zullen we in dit gedeelte de samenstelling van de onderzoekspopulatie bespreken. Daarna zullen opeenvolgend de attitude tegenover de verdeling van de alcoholtester, het meerijden met iemand die onder invloed is, de attitude tegenover rijden onder invloed van drugs en/of alcohol en de evaluatie van de alcoholtester door de doelgroep besproken worden.

3.2.

Samenstelling van de onderzoekspopulatie

3.2.1. Algemene onderzoekspopulatie De gemiddelde leeftijd van de 4788 respondenten was 27 jaar met een mediaan van 23. De oudste respondent was 80 jaar oud en de jongste deelnemer was 12 jaar. Ongeveer 73% van de deelnemers was jonger dan dertig jaar. Op gebied van geslacht kunnen spreken van een gelijke verdeling: 50,2% van de deelnemers is vrouwelijk (n=2405) en 49,8% (n=2383) is mannelijk. Slechts 138 (2,9%) respondenten gaf aan de tester reeds gebruikt te hebben voor ze de vragenlijst invulden. Zij vulden ook het eerste deel van de vragenlijst rond het gebruik van de alcoholtester in. 4650 personen gebruikten de tester nog niet en werden daarom doorverwezen naar het tweede deel van de vragenlijst (vanaf vragen ‘attitude tegenover alcoholtester verdeling’).

11

Rapport


3.2.2. Doelgroep De doelgroep bestond uit alle studenten aan de Antwerpse hogescholen en de universiteit tussen de 17 en 25 jaar oud. Er waren 1683 deelnemers van deze groep vertegenwoordigd in het onderzoek. Er zal naar deze groep verwezen worden als de doelgroep. Er werd een onderverdeling op basis van leeftijd gemaakt in deze groep volgens onderwijscycli. Studenten tussen de 17 en 21 jaar kunnen in de eerste cyclus (bachelor niveau) hoger onderwijs zitten. Studenten tussen de 22 en de 25 jaar zitten vermoedelijk in de tweede cyclus hoger onderwijs (master niveau). Er zijn ook studenten boven de 26. Dit zijn vermoedelijk doctoraatstudenten of studenten met een langer onderwijstype (bv. geneeskunde,…). Omdat deze personen geen jonge studenten zijn en bovendien veel minder vertegenwoordigd zijn (5% van alle studenten in Antwerpen tussen 17 en 30 jaar), werden ze niet ingesloten in de doelgroep. De meerderheid van de deelnemers bevond zich in de groep 17-21 jaar (n= 1178; 69,9%). Daarnaast was 30,1% (n=505) 22-25 jaar (Chi²= 269,12; p≤0,001). De gemiddelde leeftijd was 20,56 jaar, met als mediaan 20 jaar. Er deden iets meer mannen (n=877; 52,1%) dan vrouwen (n=806; 47,9%) mee aan deze studie, maar dit verschil is niet significant (Chi²= 2,995; p=0,084). 78 (4,6%) studenten hadden de alcoholtester reeds gebruikt als ze de vragenlijst invulden. Deze subgroep vulde met andere woorden ook het eerste deel (betreffende de alcoholtester) van de vragenlijst in (zie Evaluatie van de alcoholtester door de doelgroep). 3.2.3. Referentiegroep De referentiegroep bestond uit 1088 deelnemers die geen student in Antwerpen waren maar wel tussen de 17 en 25 jaar oud. Met deze groep zal vaak vergeleken worden in het rapport. Merk op dat deze groep ‘nee’ antwoordde op de vraag ‘Bent u student in Antwerpen?’. Het wil daarom niet zeggen dat deze deelnemers niet studeren in andere steden. De gemiddelde leeftijd bedroeg 21,6 jaar en de mediaan was 22 jaar. De leeftijdscategorie van 17 tot 21 jaar bevatte 516 deelnemers (47,4%). De categorie 22-25 telde 572 (52,6%) respondenten. Dit verschil is niet significant, dus er is een gelijke verdeling over beide leeftijdsgroepen. Als deze verdeling over de leeftijdscategorieën wordt vergeleken met die van de doelgroep, kan er worden besloten dat er een significant verschil is (Chi²= 1,416; p≤0,001). Dit wil zeggen dat de referentiegroep gemiddeld ouder was dan de doelgroep van Antwerpse studenten. Binnen de referentiegroep waren er ook significant (Chi²=9,191; p=0,002) meer vrouwelijke (n=594; 54,6%) dan mannelijke (n= 494; 45,4%) deelnemers. Hier is eveneens een significant verschil met de doelgroep (Chi²=11,884; p=0,001) waar geslacht gelijk verdeeld was. 12

Rapport

3.3.


Attitude tegenover de verdeling van de alcoholtester

Voor de volledig uitgeschreven vragen verwijzen we naar het onderdeel Metholdologie. Hier zullen de afkortingen Ta1, Ta2, Ta3 en Ta4 gebruikt worden om te verwijzen naar de vier vragen van dit onderdeel. De antwoorden op deze items worden besproken per subgroep: de doelgroep, referentiegroep en de hele populatie. Eerst worden hierbij de frequenties en onderlinge samenhang weergegeven. Daarna zullen verschillen in antwoorden op basis van geslacht en leeftijd worden besproken. 3.3.1. Doelgroep Frequenties De doelgroep was het met de eerste drie items uitgesproken eens. Ook op de vierde stelling werd uitgesproken meer “nuttig” geantwoord. Het meest positieve stond men ten opzichte van het uitdelen van alcoholtesters om mensen bewust te maken van hun alcoholgebruik (92,1%). Iets meer dan 90% van de deelnemers vond deze actie dan ook nuttig (90,2%). Alcoholtesters uitdelen kan volgens 82% van de deelnemers ook het aantal personen dat rijdt onder invloed helpen verlagen. Ten slotte vond het merendeel van de studenten (77,8%) dat door de alcoholtesters uit te delen men studenten kon bewust maken van de gevaren die rijden onder invloed met zich mee brengt. Tabel 3.3.1. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling (doelgroep) Ta1

Ta2

Ta3

Ta4

n

%

N

%

n

%

n

%

Eens

1544

92,1

1296

77,8

1360

82

1494

90,2

Oneens

132

7,9

381

22,2

298

18

162

9,8

Totaal

1676

1665

1658

1656

Ta1: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik’; Ta2: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken over de gevaren van rijden onder invloed’; Ta3: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om het aantal personen dat rijdt onder invloed te verlagen; Ta4: ‘Ik vind het gebruik van een alcoholtester op een feestje… (nuttig - niet nuttig)’

13

Rapport


Alle items hingen (significant) met elkaar samen1. Anders gesteld, eens zijn met een item gaat gepaard met eens zijn op een ander item. Hetzelfde geldt voor item 4: als men op item 1, 2 of 3 eens is met de stellingen dan zal men het gebruik van de alcoholtester ook meer als nuttig ervaren. Geslacht Er werd een significant verschil gevonden tussen mannen en vrouwen in de antwoorden op Ta1 en Ta4. Op stelling 1 ging 90,6% van de mannen akkoord tegenover 93,8% van de vrouwen. Dit verschil is significant (Chi²=5,711; p=0,017). Mannen zijn het met andere woorden minder uitgesproken eens met dit item dan vrouwen. Stelling 4 kende een gelijkaardige antwoordtendens: 88,2% van de mannen vond alcoholtesters op een feestje nuttig tegenover 92,4% van de vrouwen (Chi²=8,377; p=0,004). Voor item 2 en 3 werd geen significante samenhang met de variabele ‘geslacht’ gevonden. Leeftijd Deze groep is verdeeld in twee verschillende leeftijdscategorieën (17-21 en 22-25). Er werden echter geen statistisch significante antwoordverschillen gevonden tussen de oudere en de jongere categorie. 3.3.2. Referentiegroep Frequenties Men was het overwegend meer eens met stelling 1, 2 en 3 en vond stelling 4 overwegend meer nuttig. Bijna 95% van deze groep vond dat alcoholtesters uitdelen een goede manier kon zijn om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik (94,8%). Ongeveer even veel studenten (94,2%) vonden het gebruik van de tester op een feestje dan ook nuttig. Iets meer dan 90% vond dat alcoholtesters uitdelen het aantal personen dat rijdt onder invloed kan verlagen (90,5%). Tot slot ging 88,6% van deze groep akkoord met de stelling dat het uitdelen van deze testers studenten kan bewust maken over de gevaren van rijden onder invloed van alcohol. Ook hier is het uitgesproken instemmende antwoord op de vier items significant met een p-waarde kleiner of gelijk aan 0,001.

1

Chi²-scores en p-waarden: Ta1*Ta2 (Chi²= 97,730 ; p≤0,001) Ta1*Ta3 (Chi²=84,285; p≤0,001), Ta1*Ta4 (Chi²=1,309; p≤0,001), Ta2*Ta4 (Chi²= 32,560 ; p≤0,001), Ta2*Ta3 (Chi²=9,177; p=0,002), Ta3*Ta4 (Chi²=1,106 ; p≤0,001)

14

Rapport


Tabel 3.3.2. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling (referentiegroep) Ta1

Ta2

Ta3

Ta4

n

%

N

%

n

%

n

%

Eens

1031

94,8

1078

88,6

1072

90,5

1006

94,2

Oneens

56

5,2

123

11,4

102

9,5

62

5,8

Totaal

1087

1078

1072

1068


Hier werd ook gekeken naar een onderlinge samenhang tussen de vier verschillende items. Alle antwoorden op deze items vertoonden een significante samenhang2. Eens gaan met een stelling ging significant meer gepaard met eens gaan op andere items. Ook hier geldt weer hetzelfde voor Ta4: als men “nuttig” antwoordde ging dit gepaard met meer eens gaan op items 1, 2 en 3 en visa versa. Geslacht Op items 1, 2 en 3 zijn er geen significante verschillen in score tussen mannen en vrouwen. Enkel voor stelling 4 werd een significante samenhang gevonden met de variabele ‘geslacht’ (Chi²=6,858; p=0,009). Vrouwen (95,9%) vonden het gebruik van een alcoholtester op een feestje nuttiger dan mannen (92,1%). Hier dient ook weer te worden opgemerkt dat beide percentages boven de 90% zijn. Leeftijd Net als bij de doelgroep, werden ook in de referentiegroep geen significante verbanden gevonden tussen de antwoorden op deze vier items en de leeftijd van de deelnemers (17-21 en 22-25).

2

Chi²-scores en p-waarden: Ta1*Ta2(Chi²= 30,690; p≤0,001), Ta1*Ta3 (Chi²=50,988; p≤0,001), Ta1*Ta4 (Chi²=28,908; p≤0,001), Ta2*Ta3 (Chi²=16,497; p≤0,001), Ta2*Ta4 (Chi²= 4,220; p=0,040), Ta3*Ta4 (Chi²=20,135; p≤0,001)

15

Rapport


3.3.3. Hele populatie Frequenties In de hele populatie was men het over het algemeen eens met Ta1, Ta2 en Ta3. Bovendien vond het merendeel van de deelnemers het uitdelen van de alcoholtester nuttig (91,5%). Alcoholtesters uitdelen om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik vond men een goed idee (93,9%). Daarnaast zag men het uitdelen van de testers als een goede manier om het rijden onder invloed van alcohol te verlagen (87,9%) en om studenten bewust te maken van de gevaren hiervan (85,8%). Tabel 3.3.3. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling (hele populatie) Ta1

Ta2

Ta3

Ta4

N

%

n

%

n

%

n

%

Eens

4481

93,9

4056

85,8

4129

87,9

4379

91,5

Oneens

292

6,1

672

14,2

566

11,8

304

6,5

Totaal

4773

4728

4695

4683


De vier verschillende items hangen significant samen3. Dit wil zeggen dat eens gaan op het ene item gepaard ging met eens gaan op het andere. Voor Ta4 betekent dit dat eens gaan op het ene item (1,2 en/of 3) samen ging met het nuttig ervaren van het gebruik van een alcoholtester en omgekeerd. Geslacht Er is een verschil in antwoorden gevonden op de items 1, 3 en 4 afhankelijk van geslacht. Mannen gaan significant minder akkoord (92,5%) met stelling 1 dan vrouwen (95,2%) (Chi²=15,548; p≤0,001). Hetzelfde geldt voor item 3. Ook hier zijn mannen (87%) het minder eens met de stelling dan vrouwen (88,9%). De p-waarde bij dit verschil leunt erg dicht aan bij de grens waarde van 0,05 (Chi²=3,971; p=0,046). Het gebruik van de alcoholtester op een feestje wordt door vrouwen (95,1%) ook significant nuttiger (Chi²=19,543; p≤0,001) bevonden dan door mannen (91,1%). Vrouwelijke deelnemers antwoordden dus iets positiever dan mannelijke deelnemers. Toch moet opgemerkt 3

Chi²-scores en p-waarden: Ta1*Ta2 (Chi²=3,604; p≤0,001), Ta1*Ta3 (Chi²=3,096; p≤0,001), Ta1*Ta4 (Chi²=2,980; p≤0,001), Ta2*Ta3 (Chi²= 1,873; p≤0,001), Ta2*Ta4 (Chi²=74,887; p≤0,001), Ta3*Ta4 (Chi²=2,959; p≤0,001)

16

Rapport


worden dat mannen over het algemeen nog uitgesproken positief ten opzichte van het verdelen van de alcoholtester stond. Leeftijd Om de analyse op basis van leeftijd te beperken werden de antwoorden vergeleken naar gelang men al dan niet tot de leeftijdscategorie van de doelgroep (17-25) van het onderzoek behoort. Hieruit bleek echter dat er voor alle items een significante samenhang is met de variabele ‘Leeftijd’. Als men niet tussen de 17 en de 25 jaar oud is, gaat men overal significant meer eens dan als men deel uitmaakt van deze leeftijdsgroep. Oudere mensen zijn het met andere woorden significant meer eens met de gegeven stellingen. Het is goed om deze resultaten even te kaderen. Op item 2 (Chi²=70,037; p≤0,001) is het procentuele verschil bijvoorbeeld veel groter dan bij de andere stellingen: 82,1% van de 17- tot 25-jarigen is het eens met de stelling dat alcoholtesters studenten kan bewust maken van de gevaren van rijden onder invloed van alcohol (t.o.v. 90,8% van de ouderen). Voor item 3 (Chi²=40,193; p≤0,001) geldt dat 85,3% van de deelnemers uit de doelgroep (t.o.v. 91,3%) vond dat alcoholtesters uitdelen een goede manier was om het aantal personen dat rijdt onder invloed te verlagen. De verschillen bij item 1 (Chi²= 5,699; p=0,017) en item 4 (Chi²=21,942; p≤0,001) zijn kleiner. Tabel 3.3.4.a. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling leeftijdsverschil (hele populatie;Ta1-Ta2) Ta1 n=4773

Ta2 n=4728

Leeftijd

Oneens (%)

Eens (%)

Oneens (%)

Eens (%)

17-25

6,8

93,2

17,9

82,1

>25

5,1

94,9

9,2

90,8

Ta1: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik’; Ta2: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken over de gevaren van rijden onder invloed’

Tabel 3.3.4.b. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling leeftijdsverschil (hele populatie; Ta3-Ta4) Ta3 n=4695

Ta4 n=4683

Leeftijd

Oneens (%)

Eens (%)

Oneens (%)

Eens (%)

17-25

14,7

85,3

8,2

91,8

>25

8,5

91,3

3,8

96,2

Ta3: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om het aantal personen dat rijdt onder invloed te verlagen; Ta4: ‘Ik vind het gebruik van een alcoholtester op een feestje… (nuttig - niet nuttig)’

17

Rapport


3.3.4. Vergelijking Doelgroep - Referentiegroep De antwoorden van de doelgroep werden vergeleken met die van de referentiegroep. Uit deze analyse bleek dat elk item significant samenhangt met het al dan niet student zijn in Antwerpen. De doelgroep gaat in vergelijking met hun leeftijdsgenoten minder akkoord met alle stellingen. Het meest uitgesproken verschil vinden we terug op item 2 (Chi²=51,394; p≤0,001) waar 77,8% van de doelgroep (t.o.v. 88,6% van de referentiegroep) alcoholtesters uitdelen een goede manier vond om studenten bewust te maken van de gevaren van rijden onder invloed van alcohol. Bij de derde stelling (Chi²=37,249 ; p≤0,001) waren 82% van de studenten (t.o.v. 90,5% van de referentiegroep) in onze doelgroep het eens. Bij item 1 (Chi²= 7,716; p≤0,001) was meer dan 90% van de respondenten de doelgroep het eens (92,1 %) en bij item 4 (Chi²=13,609; p≤0,001) vond 90,2% de alcoholtesters uitdelen nuttig. De referentiegroep stemde meer in met item 1 en 4 dan de doelgroep (respectievelijk 94,8% en 94,2%). Desondanks deze verschillen gingen beide groepen uitgesproken eens met de vier items. Tabel 3.3.5.a. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling; vergelijking doelgroep tegenover referentiegroep (Ta1-Ta2) Ta1 n=2670

Ta2 n=2650

Antwerpse studenten

Oneens (%)

Eens (%)

Oneens (%)

Eens (%)

Ja

7,9

92,1

22,2

77,8

Nee

5,2

94,8

11,4

88,6

Ta1: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik’; Ta2: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken over de gevaren van rijden onder invloed’

Tabel 3.3.5.b. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling; vergelijking doelgroep tegenover referentiegroep (Ta3-Ta4) Ta3 n=2637

Ta4 n=2631

Antwerpse studenten

Oneens (%)

Eens (%)

Oneens (%)

Eens (%)

Ja

18,0

82,0

9,8

90,2

Nee

9,5

90,5

5,8

94,2

Ta3: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om het aantal personen dat rijdt onder invloed te verlagen; Ta4: ‘Ik vind het gebruik van een alcoholtester op een feestje… (nuttig - niet nuttig)’

18

Rapport


Als de studenten die de tester reeds gebruikt hadden uit deze vergelijkingen werden gehaald dan blijft voor ieder item een significant verschil bestaan. De percentages blijven eveneens nagenoeg gelijk.

3.4.

Meerijden met mensen onder invloed

De volledige vragen kan men terugvinden in het onderdeel Methodologie. De antwoorden op deze items worden besproken voor de doelgroep, de referentiegroep en de hele populatie. Daarna worden de groepen onderling vergeleken. 3.4.1. Doelgroep Frequenties Binnen de doelgroep merken we dat de meerderheid van de deelnemers (65,9%) nog niet heeft meegereden met iemand waarvan men twijfelde of hij/zij onder invloed was. Een kleine minderheid van deze groep (45,3%) geeft echter wel aan al te zijn mee gereden met iemand waarvan men zeker wist dat deze persoon te veel gedronken had. Beide verschillen zijn significant (p≤0,001). Tabel 3.4.1. Meerijden met iemand onder invloed (doelgroep) Meerijden twijfel*

Meerijden zeker**

n

%

n

%

Ja

1092

65,9

750

45,3

Nee

564

34,1

904

54,7

Totaal

1656

1654

* Heb je al eens meegereden met een chauffeur waarvan je twijfelde of hij/zij onder invloed was?** Heb je al eens meegereden met een chauffeur waarvan je zeker wist dat hij/zij onder invloed was?

Deze twee items hangen onderling samen (Chi²= 5,130; p≤0,001). Studenten die aangaven dat ze al eens met iemand hadden meegereden die onder invloed was, geven ook meer aan dat ze met een chauffeur hadden meegereden waarvan ze twijfelde over diens nuchterheid. ‘Nee’ antwoorden op het ‘Meerijden twijfel’ gaat dan weer gepaard met ‘nee’ antwoorden op het andere item. Geslacht Vrouwen (39%) reden minder dan mannen (29,5%) mee met een chauffeur waarvan men twijfelde over zijn of haar nuchterheid (Chi²=16,610; p≤0,001). Mannen zijn dus meer geneigd dan vrouwen om mee te rijden met iemand waarvan ze niet zeker weten of hij of zij onder invloed is. Een zelfde verschil werd gevonden op het item “meerijden zeker” zien we opnieuw een significant verschil 19

Rapport


(Chi²=29,277; p≤0,001). Een meerderheid van de vrouwen (61,6%) zegt nog nooit te hebben meegereden met een chauffeur waarvan men zeker wist dat die onder invloed was. Binnen de mannelijke groep is dit 48,3%. Vrouwen waren dus minder geneigd om mee te rijden met iemand die onder invloed is. Leeftijdscategorie Algemeen gesproken is het niet zinvol om deze variabele te vergelijken op basis van leeftijd. Immers, hoe ouder men wordt, hoe meer kansen men heeft op het al dan niet ooit te hebben meegereden met iemand die onder invloed was. Desalniettemin is het voor onze doelgroep, die uit twee kleine aangrenzende leeftijdscategorieën bestaat, interessant om te bekijken of er eventueel verschillen zijn. Het is echter niet zinvol om dergelijke analyse voor de gehele populatie uit te voeren. Desondanks de kleine leeftijdsafstand tussen onze twee groepen merken we dat oudere studenten meer aangaven te hebben meegereden met iemand waarvan men twijfelde of die onder invloed was (Chi²= 10,944; p=0,001; 63,4% t.o.v. 71,8%) en waarvan men zeker was over het onder invloed zijn (Chi²=20,165; p≤0,001; 41,7% t.o.v. 53,7%). Dit bevestigt enigszins de veronderstelling die hierboven werd gemaakt: hoe ouder men is, hoe meer kansen men heeft om mee te rijden met iemand die dronken of onder invloed is. Veiligheidspercepties De variabelen ‘meerijden twijfel’ en ‘meerijden zeker’ kunnen gekoppeld zijn aan hoe veilig men rijden met een auto onder invloed van alcohol en/of drugs vindt. Daarom werden deze twee items vergeleken met de items die peilen naar de veiligheidspercepties van de respondenten (‘auto alcohol auto’ en ‘drugs auto’). Na statistische analyses kan men stellen dat er geen significante samenhang is tussen het item ‘meerijden twijfel’ en de veiligheidspercepties tegenover rijden onder invloed van alcohol of drugs. Daartegenover staat dat er wel een significante samenhang werd gevonden tussen de variabele ‘meerijden zeker’, en perceptie van onveiligheid met betrekking tot autorijden onder invloed van alcohol of drugs (zie ook 3.5 en 3.6). Studenten die het niet eens waren dat autorijden onder invloed van alcohol onveilig is, rapporteerden significant meer dat ze ooit al waren meegereden met iemand die zeker onder invloed was (Chi= 6,234; p=0,013). Dezelfde redenering gaat op zij die autorijden onder invloed van drugs niet onveilig vonden: ook zij rapporteerden significant meer dat ze ooit meereden met een chauffeur die onder invloed was (Chi²=6,652; p=0,010).

20

Rapport


3.4.2. Referentiegroep Frequenties Een meerderheid van de referentiegroep geeft aan ooit te hebben meegereden met iemand waarvan men twijfelde of hij of zij onder invloed was (67,4%). Daarentegen meldde 43,6% ooit te hebben meegereden met iemand waarvan men zeker was dat hij of zij onder invloed was. Tabel 3.4.2. Meerijden met iemand onder invloed (referentiegroep) Meerijden twijfel*

Meerijden zeker**

n

%

n

%

Ja

720

67,4

466

43,6

Nee

348

32,6

602

56,4

Totaal

1068

1068


Er is ook sprake van een significante samenhang tussen deze twee items (Chi²=2,573; p≤0,001). ‘Nee’ antwoorden op ‘meerijden twijfel’ ging gepaard met ‘nee’ antwoorden op ‘meerijden zeker’. Geslacht In de referentiegroep werd er, in tegenstelling tot bij de doelgroep van Antwerpse studenten, geen significant verschil gevonden voor deze items op basis van geslacht. Leeftijdscategorie De deelnemers uit de leeftijdscategorie 17-21 reden significant meer mee met iemand waarvan men twijfelde of hij of zij te veel gedronken had, dan de oudere leeftijdscategorie (Chi²=4,658; p=0,031). In tegenstelling tot de doelgroep werd er hier geen verschil gevonden op basis van leeftijd voor de variabele ‘Meerijden zeker’. Veiligheidspercepties In tegenstelling tot de doelgroep van Antwerpse studenten werd in deze groep geen enkele significante samenhang gevonden tussen de antwoorden op de items ‘Meerijden twijfel’ en ‘Meerijden zeker’, en ‘Auto alcohol onveilg’ en ‘Auto drugs onveilig’.

21

Rapport


3.4.3. Hele populatie Frequenties In de hele populatie was er in totaal 68,6% van de respondenten die meegereden hadden met iemand waarvan men twijfelde of hij of zij onder invloed was. Een minderheid van de hele populatie (45,4%) gaf aan te hebben meegereden met iemand waarvan men zeker wist of hij of zij onder invloed was. Tabel 3.4.3. Meerijden met iemand onder invloed (hele populatie) Meerijden twijfel*

Meerijden zeker**

n

%

n

%

Ja

3208

68,6

2122

45,4

Nee

1472

31,5

2552

54,6

Totaal

4680

4674


Deze twee variabele hangen ook significant samen (Chi²=1.307; p≤0,001). Als men ‘Nee’ antwoordde op het item ‘Meerijden twijfel’, antwoordde men ook meer ‘Nee’ op het item ‘Meerijden zeker’. Geslacht In de gehele populatie is er een significant verschil gevonden op basis van geslacht voor de variabele ‘Meerijden twijfel’ (Chi²= 15,251; p≤0,001). Minder vrouwen (65,9%) dan mannen (71,2%) gaven aan ooit te hebben meegereden met iemand waarvan men twijfelde over hun nuchterheid. Hetzelfde gold voor de variabele ‘Meerijden zeker’: significant (Chi²= 33,214; p≤0,001) minder vrouwen (41,2%) dan mannen (49,6%) reden ooit al mee met iemand die onder invloed was. Veiligheidspercepties In tegenstelling tot de resultaten van de doelgroep, werd er geen significante samenhang gevonden tussen de veiligheidspercepties ‘Alcohol auto’, ‘Drugs auto’, en ‘Meerijden zeker’ en ‘Meerijden twijfel’.

22

Rapport


3.4.4. Vergelijking Doelgroep -Referentiegroep Wanneer deze twee groepen vergeleken worden kan men besluiten dat er geen significante verschillen zijn. Voor beide groepen werden gelijkaardige percentages gevonden betreffende het meerijden met iemand die mogelijk onder invloed is.

3.5.

Veiligheidspercepties: Alcohol in het verkeer

3.5.1. Doelgroep Frequenties De doelgroep was het grotendeels eens met de drie items over alcohol. Er was een zeer uitgesproken mening bij het tweede item: bijna iedere respondent was het eens met de stelling dat met de auto rijden onder invloed van alcohol onveilig is (98,8%). Daarnaast vond men fietsen onder invloed van alcohol onveilig (86,1%). Men vond dit echter wel minder erg dan autorijden onder invloed (74,4%). Tabel 3.5.1. Veiligheidspercepties: alcohol in het verkeer (doelgroep) Alcohol fiets*

Alcohol auto**

n

%

n

%

Alcohol op fiets < auto*** n %

Eens

1422

86,1

1631

98,8

1227

74,4

Oneens

230

13,9

19

1,2

423

25,6

Totaal

1652

1650

1650

* Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is onveilig ** Rijden met de auto onder invloed van alcohol is onveilig *** Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van alcohol

Er is eveneens een significante samenhang tussen deze drie items. Voor de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol auto’ gold dat hoe meer men eens ging op het ene item, hoe meer men eens ging op het andere (Chi²=5,038; p=0,025). Als men het eens is op het item ‘alcohol fiets’ dan zal men significant meer oneens eens zijn op het item ‘Alcohol fiets vs auto’ (Chi²=50,809; p≤0,001). Daarnaast geldt dat als men het eens is op het item ‘Alcohol auto’ dan zal men significant meer oneens zijn op het item ‘Alcohol fiets vs auto’ (Chi²=4,762; p=0,029).

23

Rapport


Geslacht Er is geen significante samenhang tussen geslacht en het item ‘alcohol auto’. Er is wel een significante samenhang tussen geslacht en ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’. Vrouwen (89,2%) vonden meer dan mannen (83,2%) dat fietsen onder invloed van alcohol onveilig was (Chi²=12,639; p≤0,001). Voor de stelling ‘Alcohol fiets vs auto’ werd eveneens een significante samenhang gevonden met de variabele geslacht (Chi²=8,928; p=0,003). Vrouwelijke studenten (71%) waren het minder eens dan mannelijk studenten (77,4%). Deze bevindingen zijn overeenkomstig: meer vrouwen vonden het onveilig om onder invloed van alcohol te fietsen en daarnaast vonden ze onder invloed fietsen niet minder erg dan onder invloed van alcohol rijden. Leeftijdsverschil Voor de variabelen ‘alcohol fiets’ en ‘alcohol auto’ werd er geen significante samenhang gevonden tussen de twee verschillende leeftijdsgroepen. Echter, voor het item ‘Alcohol fiets vs auto’ werd wel een leeftijdsafhankelijk verschil gevonden (Chi²= 8,212; p=0,004). Studenten uit de eerste leeftijdscategorie (17-21) vonden fietsen onder invloed van alcohol minder erg dan op die manier autorijden (76,4%) in vergelijking met hun oudere (22-25) medestudenten (69,7%). 3.5.2. Referentiegroep Frequenties Op de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol auto’ waren de deelnemers het overduidelijk eens. Ook hier is dit nog iets meer uitgesproken op het auto-item. Deze uitkomsten zijn ook statistisch significant. Daartegenover staat dat de ‘eens’- en ‘oneens’-categorieën bij het item ‘Alcohol fiets vs auto’ niet significant verschillend zijn (Chi²=1,023; p=0,312). Dit wil zeggen dat de antwoorden op dit item gelijk verdeeld zijn, zoals ook blijkt uit de percentages. Tabel 3.5.2. Veiligheidspercepties: Alcohol in het verkeer (referentiegroep) Alcohol fiets*

Alcohol auto**

n

%

n

%


Eens

967

90,7

1050

98,6

516

48,5

Oneens

99

9,3

15

1,4

549

51,5

Totaal

1066

1065

1065

* Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is onveilig ** Rijden met de auto onder invloed van alcohol is onveilig *** Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van alcohol

24

Rapport


Er is een significante samenhang tussen de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol auto’ volgens de FET (p=0,009). Om statistische redenen was het onmogelijk om hier een Chi²-test uit te voeren. Als men het eens was op het ene item, ging men ook meer eens op het andere item. Er werd ook een significante samenhang gevonden tussen ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’ (Chi²=27,792; p≤0,001). Mensen die het niet eens waren met het item ‘Alcohol fiets’ vonden fietsen onder invloed van alcohol minder erg dan autorijden onder invloed van alcohol. Tussen het item ‘Alcohol auto’ en ‘Alcohol fiets vs auto’ werd geen significante samenhang gevonden. Geslacht Net als in de doelgroep werd in deze groep een significante samenhang gevonden op basis van geslacht voor de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’. Deze samenhang was niet significant voor het item ‘Alcohol auto’. Minder mannen (87,5%) dan vrouwen (93,3%) vonden onder invloed van alcohol fietsen onveilig (Chi²=10,567; p=0,001). Er werd ook samenhang gevonden voor het item ‘Alcohol fiets vs auto’. Op dit item was 57% van de mannen het eens tegenover 47,1% van de vrouwen. Ook deze samenhang is significant (Chi²=10,299; p=0,001). Vrouwen vonden met andere woorden fietsen onder invloed van alcohol onveilig en een meerderheid vond dit ook niet minder erg dan autorijden onder invloed van alcohol. Leeftijdsverschil De antwoorden op de alcoholitems in deze subpopulatie waren niet significant samenhangend met de leeftijd van de deelnemers. Men kan daardoor stellen dat de antwoorden onafhankelijk zijn van hoe oud men was. 3.5.3. Hele populatie Frequenties Over de gehele populatie vond 91,0% van de deelnemers dat onder invloed van alcohol fietsen onveilig was. Een nog groter deel van de populatie (98,6%) vond dit voor autorijden. Daartegenover was 54,3% het eens met de stelling dat fietsen onder invloed van alcohol minder erg is dan autorijden onder invloed van alcohol.

25

Rapport


Tabel 3.5.3. Veiligheidspercepties: alcohol in het verkeer (hele populatie) Alcohol fiets*

Alcohol auto**

n

%

n

%


Eens

4249

91,0

4600

98,6

2534

54,3

Oneens

418

9,0

63

1,4

2129

45,7

Totaal

4667

4663

4663

** Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is onveilig ** Rijden met de auto onder invloed van alcohol is onveilig *** Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van alcohol is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van alcohol.

Er werd een significante samenhang gevonden tussen de drie items. De stelling ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol auto’ gaan significant samen (Chi²= 59,814; p≤0,001). Eens zijn op het ene item gaat gepaard met eens zijn op het andere item. Een ander significante samenhang werd gevonden tussen de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’ (Chi²=1,741; p≤0,001) enerzijds en ‘Alcohol auto’ en ‘Alcohol fiets vs auto’ (Chi²=11,361 ;p=0,001) anderzijds. Als men het eens was op het item ‘Alcohol fiets’ ging men meer oneens op het item ‘Alcohol fiets vs auto’. Daarentegen, als men het meer oneens was met de stelling dat autorijden onder invloed van alcohol onveilig is, was men het meer oneens met item ‘Alcohol fiets vs auto’. Geslacht Er werd een significant verschil gevonden op basis van geslacht voor de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’ maar niet voor de variabele ‘Alcohol auto’. Vrouwen (93,2%) vonden meer dan mannen (88,8%) dat met de fiets rijden onder invloed van alcohol onveilig is (Chi²=27,454; p≤0,001). Voor ‘Alcohol fiets vs auto’ vonden we hierop aansluitende resultaten: vrouwen (50,5%) zijn het minder eens dan mannen (58,2%) op de stelling dat dronken fietsen minder erg is dan dronken rijden met de auto (Chi²= 27,865; p≤0,001). Leeftijdsverschil Hier vergelijken we de antwoorden op deze items tussen de deelnemers die behoren tot de leeftijdsgroep (17-25) en zij die ouder zijn dan 25 jaar. Hierbij kunnen we significante verschillen vaststellen voor de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’. Oudere deelnemers (95,5%) vonden meer dan jongere (87,5%) dat fietsen onder invloed van alcohol onveilig was (Chi²=77,986; p≤0,001). Voor het item ‘Alcohol fiets vs auto’ kan worden gesteld dat de jongeren (65,4%) het overwegend eens waren met deze stelling in vergelijking met ouderen (38,5%) (Chi²=3,267; p≤0,001).

26

Rapport

3.6.


Veiligheidspercepties: Drugs in het verkeer

3.6.1. Doelgroep Frequenties Met het item ‘Drugs fiets’ was een overgrote meerderheid van de studenten het eens (92,1%). De meningen waren echter nog meer uitgesproken voor het item ‘Drugs auto’: hiermee was 98,2% van de deelnemers het eens. Dit percentage komt overeen met het parallel item ‘Alcohol auto’ (zie Veiligheidsperceptie: Alcohol in het verkeer). 65% van de deelnemers vond onder invloed van drugs rijden met de fiets minder erg dan onder invloed rijden met de auto. Tabel 3.6.1. Veiligheidspercepties: Drugs in het verkeer (doelgroep) Drugs fiets*

Drugs auto**

Drugs fiets < auto***

n

%

n

%

n

%

Eens

1527

92,5

1621

98,2

1072

65

Oneens

123

7,5

29

1,8

578

35

Totaal

1650

1650

1650

* Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van drugs is onveilig ** Rijden met de auto onder invloed van drugs is onveilig *** Rijden met de fiets of bromfiets onder invloed van drugs is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van drugs.

Er is een significant verband tussen de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’ (Chi²=1,619; p≤0,001). Studenten die het eens waren met het ene item, waren het meer eens met het andere item. Er was eveneens een significante samenhang tussen de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs fiets vs auto’ (Chi²=30,451; p≤0,001). Als men fietsen onder invloed van drugs als onveilig beoordeelde, vond men het ook niet minder onveilig dan onder invloed van drugs autorijden. De vergelijking tussen ‘Drugs auto’ en ‘Drugs fiets vs auto’ leverde ook een significante samenhang op (Chi²=7,218; p=0,007). Eens zijn met item ‘Drugs auto’ gaat meer gepaard met eens zijn op het andere item. Geslacht Er zijn significante verschillen gevonden op basis van geslacht voor de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs fiets vs auto’ maar niet voor het item ‘Drugs auto’. Voor de antwoorden op het item ‘Drugs fiets’ zien we dat vrouwen (94,9%) meer dan mannen (90,3%) het eens zijn (Chi²=12,563; p≤0,001). Vrouwen (61,8%) vonden ook significant minder dan mannen (67,9%) dat fietsen onder invloed van drugs minder erg was dan autorijden onder invloed van drugs (Chi²=6,809; p=0,009). Deze bevindingen

27

Rapport


komen overeen met de resultaten van de alcoholitems (zie Veiligheidsperceptie: Alcohol in het verkeer). Leeftijdsverschil De leeftijd van de respondenten was niet bepalend voor de antwoorden op ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’. De antwoorden op deze items waren onafhankelijk van in welke leeftijdscategorie men zat. Voor het item ‘Drugs fiets vs auto’ vond men echter wel een significante samenhang (Chi²=7,616; p=0,006). Oudere studenten (22-25 jaar; 60%) waren het minder eens op dit item dan jongere studenten (17-21 jaar; 67,1%). Dit komt opnieuw overeen met de alcoholitems. 3.6.2. Referentiegroep Frequenties Een overgrote meerderheid van deze subpopulatie vond dat onder invloed van drugs met de fiets rijden (96%) of met de auto rijden (98,2%) onveilig was. Daarnaast vond een kleine meerderheid (56,7%) onder invloed van drugs met de fiets rijden niet minder erg dan onder invloed van drugs met de wagen rijden. Tabel 3.6.2. Veiligheidspercepties: Drugs in het verkeer (referentiegroep) Drugs op de fiets*

Drugs in de auto**

n

%

n

%

Drugs op fiets < auto*** n %

Eens

1022

96

1046

98,2

461

43,3

Oneens

43

4

19

1,8

604

56,7

Totaal

1065

1065

1065


Als de onderlinge samenhang van deze drie items wordt beschouwd zien we dat er een significante samenhang is tussen ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’ (FET; p≤0,001). Als men eens was met het ene item, ging men meer eens met het andere item. Daarnaast is er een significante samenhang tussen ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs fiets vs auto’ (Chi²=5,387; p=0,020). Als men het eens was op het ‘Drugs fiets’ item dan was men het eerder oneens met het ‘Drugs fiets vs auto’ item. Dit komt overeen met de bevindingen uit de doelgroep.

28

Rapport


Geslacht Er werd geen significante samenhang gevonden van het geslacht van de respondenten met de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’. Voor het item ‘Drugs fiets vs auto’ werd wel een significante samenhang gevonden met geslacht (Chi²= 8,023; p=0,005). Meer vrouwen (60,6%) dan mannen (52,0%) vonden onder invloed van alcohol fietsen niet minder erg dan onder invloed van alcohol autorijden. Leeftijdsverschil Net als bij de doelpopulatie van Antwerpse studenten werd ook hier geen verschil gevonden op basis van leeftijd. De antwoorden van oudere respondenten verschillen met andere woorden niet van de antwoorden van jongere deelnemers. 3.6.3. Hele populatie Frequenties Net zoals bij het vorige onderdeel werd ook hier op de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’ overwegend met ‘eens’ geantwoord. Een meerderheid van de deelnemers is echter oneens op de stelling dat onder invloed van drugs fietsen minder erg is dan onder invloed van drugs autorijden. Tabel 3.6.3. Veiligheidspercepties: Drugs in het verkeer (referentiegroep) Drugs op de fiets*

Drugs in de auto**

n

%

n

%

Drugs op fiets < auto*** n %

Eens

4434

95,1

4579

98,2

2196

47,1

Oneens

229

4,9

84

1,8

2467

52,9

Totaal

4663

4663

4663


Er is een significante samenhang tussen de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’ en tussen de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs fiets vs auto’. Als men vond dat onder invloed van drugs rijden met de fiets onveilig was, vond men ook meer dat dit het geval was voor autorijden (Chi²=5,704; p≤0,001). Echter, de deelnemers die het eens waren met het item ‘Drugs fiets’, waren het significant meer oneens met de stelling ‘Drugs fiets vs auto’ (Chi²=95,960; p≤0,001).

29

Rapport


Geslacht Er werd een significante samenhang gevonden van geslacht met de variabelen ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs fiets vs auto’. Vrouwen (96,5%) vonden meer dan mannen (93,7%) dat onder invloed van drugs fietsen onveilig is (Chi²=19,589; p≤0,001). Daarbij aansluitend, gold dat voor het item ‘Drugs fiets vs auto’ vrouwen (43,8%) overwegend minder eens antwoordden dan mannen (50,5%) (Chi²=; p≤0,001). Leeftijdsverschil Deze resultaten zijn gelijkaardig met die van de items rond alcohol (zie Veiligheidsperceptie: Alcohol in het verkeer): er is een samenhang op basis van leeftijdsdoel (17-25 jaar) voor items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs fiets vs auto’. Oudere deelnemers (>25 jaar) (96,7%) vonden meer dan jongeren (93,9%) deelnemers dat fietsen onder invloed van alcohol onveilig was (Chi²=19,114; p≤0,001). De oudere deelnemers waren het ook meer oneens met de stelling ‘Drugs fiets vs auto’ (Chi²=2,297; p≤0,001). Jongeren gingen overwegend eens met dit item. Tabel 3.6.4. Alcoholtester reeds gebruikt t.o.v. drugs in het verkeer (hele populatie) Drugs fiets* n=4663

Drugs auto** n=4663

Drugs fiets vs auto*** n=4663

Reeds gebruikt

Eens (%)

Oneens (%)

Eens (%)

Oneens Eens (%) (%)

Oneens (%)

Ja

88,7

11,3

96,0

4,0

56,5

43,5

Nee

95,3

4,7

98,3

1,7

53,2

46,8


30

Rapport

3.7.


Vergelijking veiligheidspercepties

3.7.1. Doelgroep: Alcohol in het verkeer tegenover drugs in het verkeer Voor de doelgroep werd nagegaan of de veiligheidpercepties over alcohol in het verkeer en de veiligheidspercepties over drugs in het verkeer overeenkwamen. Er werd een significante overeenkomst gevonden tussen de item ‘Alcohol fiets’ en de item ‘Drugs fiets’. Als men vond dat onder invloed van alcohol fietsen onveilig was dan werd onder invloed van drugs fietsen ook significant meer onveilig bevonden (Chi²= 3,492; p≤0,001). Voor beide stellingen gold dat men er overwegend eens mee ging. Met de items ‘Alcohol auto’ en ‘Drugs Auto’ ging men in alle groepen uitgesproken eens. De antwoorden op deze twee stellingen hingen ook significant samen. Als men autorijden onder invloed van alcohol onveilig vond, oordeelde men significant meer op dezelfde manier over rijden onder invloed van drugs (Chi²=2,881; p≤0,001). De items ‘Alcohol fiets vs auto’ en ‘Drugs fiets vs auto’ hingen eveneens significant samen. Ook hier gold dat als men eens ging op het ene item, men het meer eens was met het andere item (Chi²=8,928; p≤0,001). 3.7.2. Vergelijking doelgroep – referentiegroep Alcohol in het verkeer De vergelijking van de antwoorden op de alcoholitems tussen de doelgroep en de referentiegroep leverde een significante samenhang op voor de items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’. De doelgroep (86,1%) was het significant minder eens (Chi²=13,086; p≤0,001) dan de referentiegroep (90,7%) met de stelling dat fietsen onder invloed van alcohol onveilig is. Verder werd een significante samenhang gevonden voor het item ‘Alcohol fiets vs auto’ (Chi²=1,486; p≤0,001). De doelgroep (74,4%) vonden in vergelijking met de referentiegroep (48,5%) significant meer dat rijden onder invloed van alcohol met de fiets minder erg was dan rijden onder invloed van alcohol met de auto. Drugs in het verkeer Overeenkomstig met de alcoholitems werd er bij de items rond drugs een significante samenhang gevonden tussen de doelgroep en de referentiegroep voor de items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs fiets vs auto’. 92,5% van de doelgroep vond onder invloed van drugs fietsen onveilig tegenover 96% van de referentiegroep (Chi²=13,165; p≤0,001). Met het item ‘Drugs fiets vs auto’ was 65% van de doelgroep het eens tegenover 43,3% van de referentiegroep. Dit verschil is significant (Chi²=1,238; p≤0,001). 31

Rapport

3.8.


Evaluatie van de alcoholtester door de doelgroep

In dit gedeelte lichten we de antwoorden op de vragen rond het gebruik van de alcoholtester toe (zie Methodologie). Omdat de Antwerpse studenten de focus waren van het onderzoek, bespreken we in wat volgt uitsluitend de resultaten voor deze doelgroep. 3.8.1. Frequenties, leeftijd en geslacht In totaal meldden 78 Antwerpse studenten dat ze de alcoholtester reeds hadden gebruikt. Van deze 78 heeft één respondent slechts de helft van de vragenlijst ingevuld. De gemiddelde leeftijd was 20,32 met een mediaan van 20. Er waren significant meer studenten tussen de 17-21 jaar die de tester reeds gebruikt hadden (Chi²=13,128; p≤0,001). Tabel 3.8.1. Doelgroep (alcoholtester gebruikt) volgens leeftijdscategorie Leeftijdscategorie

n

%

17-21

55

70,5

22-25

23

29,5

Totaal

78

Het merendeel van de studenten was mannelijk (n=41; 52,6%) maar dit verschil is klein dus er kan gesproken worden van een gelijke verdeling op basis van geslacht (Chi²=0,205; p=0,651). 3.8.2. Het gebruik van de alcoholtester De meeste studenten ontvingen de alcoholtester op een feestje (n= 45; 57,7%). 7% (n=6) ontving de tester via een studentenactiviteit. Daarnaast kreeg 7% (n=6) de tester dankzij de waardebon op de website. 26% (n=21) van de studenten kreeg de tester op een andere manier. De plaats waar men de alcoholtester gebruikte was in 57,7% (n=45) van de gevallen op café of een fuif, in 15,4% (n=12) thuis en in 5,1% (n=4) bij vrienden. Ongeveer 21% (n=21) gebruikte de alcoholtester ergens anders dan op de gegeven plaatsen. Het overgrote merendeel van de studenten gebruikte de alcoholtester toen men reeds alcohol gedronken had (n=71; 91%). Van deze groep hadden er 25 (32,1%) te veel gedronken, 21 (26,9%) twijfelde en 25 (32,1%) wisten zeker dat ze niet te veel op hadden. 32

Rapport


De deelnemers vonden dat de alcoholtester gemakkelijk te gebruiken was. Ongeveer 85% (n=66) ging eens met de stelling ‘Ik vond de alcoholtester gebruiksvriendelijk’. 3.8.3. Het resultaat van de alcoholtester Van de 78 deelnemers vulde één respondent deze vraag niet in (‘missing’). Daarnaast gebruikten 21 studenten de alcoholtester toen ze met de auto onderweg waren. 31 anderen waren met de fiets of de bromfiets. Er waren ook 20 deelnemers die een andere vervoersmanier aangaven bij deze vraag. Voor vijf personen was de test mislukt en was deze vraag niet van toepassing. Tabel 3.8.2. Resultaat alcoholtester volgens vervoersmiddel (doelgroep alcoholtester gebruikt) Resultaat tester

Veilig/Negatief

Onveilig/Positief

Totaal Test mislukt =5

Auto

17

4

21

Fiets of bromfiets

20

11

31

Andere

8

12

20

Totaal Missing= 1

45

27

72

Vervoersmiddel

Van de 4 personen die met de auto waren en onveilig bliezen, reed er slechts één iemand. Drie andere automobilisten kregen een onveilig resultaat en

besloten niet te rijden. Van de

autobestuurders die veilig bliezen (n=17) reed er één iemand niet met de wagen ondanks een gunstig rijadvies. De overige 16 autobestuurders die een veilige test aflegden, reden met de auto. De fietsers en bromfietsers leken minder rekening te houden met het resultaat van de tester. Van de elf (bom)fietsers die onveilig bliezen, reden er negen met de (brom)fiets ondanks het resultaat van de blaastest. Twee anderen reden hierna niet meer. Van de twintig (brom)fietsers die veilig bliezen, reed er één niet na het gebruik van de tester. Negentien (brom)fietsende studenten reden wel nadat ze veilig bliezen. Studenten die aangaven dat ze zich op een ‘andere manier’ verplaatst hadden toen ze de alcoholtester gebruikten (n=20), vulden deze vraag niet in. Als de verschillende vervoersmiddelen paarsgewijs vergeleken worden dan zien we dat mensen die met de auto reden (17 van de 21) significant meer (Chi²=7,220; p =0,007) negatief (en dus veilig) bliezen dan mensen die ‘andere’ als vervoermiddel opgaven (8 van de 20). Als de (brom)fietsers (n=31) met de ‘andere’-groep vergeleken werden, was het verschil niet significant. Hetzelfde gold 33

Rapport


voor de vergelijking tussen de (brom)fietsers en zij die met de auto waren; ook hier werd geen significant verschil gevonden. Op de vraag of het gebruik van alcoholtester een invloed had op het latere drinkgedrag, antwoordde 49 deelnemers dat het hun latere drinkgedrag niet beïnvloedde. Daarnaast waren er 6 studenten die bewust minder gingen drinken in het algemeen en 17 die bewust minder gingen drinken als ze met de auto reden. Niemand rapporteerde bewust minder te drinken als men met de (brom)fiets op stap was. Twee deelnemers ten slotte zouden bewust meer drinken. 3.8.4. Attitude ten opzichte van de alcoholtester De attitude die men had ten opzichte van het verdelen van de alcoholtester was over het algemeen positief. Ongeveer 90% (n=64) van de studenten die de tester reeds gebruikten vond dit nuttig op een feestje. Daarnaast vond 83,1% (n=59) alcoholtesters uitdelen een goede manier om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik. Dit kan volgens 81,7% (n=58) ook het aantal mensen dat rijdt onder invloed verlagen en volgens 70,4% (n=50) studenten bewust maken van de gevaren van rijden onder invloed van alcohol. In onderstaande tabel worden de afkortingen gebruikt die in het onderdeel Methodologie werden besproken. Tabel 3.8.3. Attitude t.o.v. alcoholtester-verdeling (doelgroep alcoholtester gebruikt) Ta1

Ta2

Ta3

Ta4

n

%

n

%

n

%

n

%

Eens

59

83,1

50

70,4

58

81,7

64

90,1

Oneens

12

15,4

21

29,6

13

18,3

7

9,9

Totaal

71

71

71

71

Ta1: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken van hun alcoholgebruik’; Ta2: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om studenten bewust te maken over de gevaren van rijden onder invloed’; Ta3: ‘Alcoholtesters uitdelen is een goede manier om het aantal personen dat rijdt onder invloed te verlagen; Ta4: ‘Ik vind het gebruik van een alcoholtester op een feestje… (nuttig- niet nuttig)’

Tussen sommige variabelen kon een significante samenhang worden gevonden. Omdat niet aan de statistische eisen van de Chi²-test werd voldaan, kiezen we hier voor de FET om het verband tussen deze variabelen na te gaan. Ta1 hing significant samen met Ta2 (p=0,033), Ta3 (p=0,001) en Ta4 (p=0,013). Als men het eens was met Ta1 ging men significant eens met de andere drie items. Ta2 en Ta3 (p=0,047) hingen ook significant samen. Als men het eens was met de variabele Ta2 dan was men het meer eens met de variabele Ta3. Er werd geen significant verband gevonden tussen Ta2 en Ta4 enerzijds en Ta3 en Ta4 anderzijds. 34

Rapport


Als we de antwoorden op deze stellingen vergelijken met de antwoorden van de volledige doelgroep (Antwerpse studenten tussen 17-25 jaar die de alcoholtester niet gebruikten) werd er geen significante samenhang gevonden voor Ta2, Ta3 en Ta4. Echter, er was wel een statistisch significante samenhang tussen het reeds gebruikt hebben van de alcoholtester en het eens zijn op Ta1 (Chi²= 8,324; p=0,004): 92,5% van de deelnemers die de tester nog niet gebruikt hadden was het eens met deze stelling tegenover 83,6% van de deelnemers die de test hadden gebruikt. Hieruit kan men besluiten dat als men de test reeds gebruikt had, men minder uitgesproken eens ging met stelling 1. 3.8.5. Meerijden met persoon onder invloed Vijftig deelnemers (70%, n=50) rapporteerden ooit al te hebben meegereden met iemand waarvan ze twijfelden over zijn of haar nuchterheid. Daartegenover rapporteerde 46,5% (n=33) te hebben meegereden met iemand waarvan men zeker wist dat hij of zij onder invloed was. Deze antwoorden zijn dus gelijk verdeeld en met andere woorden niet significant verschillend. Tabel 3.8.4. Meerijden met iemand onder invloed (doelgroep alcoholtester gebruikt) Meerijden twijfel

Meerijden zeker

n

%

n

%

Ja

50

70,4

33

46,5

Nee

21

29,6

38

53,5

Totaal

71

71


3.8.6. Veiligheidspercepties: alcohol in het verkeer Alle studenten die de tester reeds gebruikten en de vragenlijst volledig invulden (n=70, 100%) vonden rijden onder invloed van alcohol onveilig. Dit percentage was iets minder voor rijden onder invloed van alcohol op de (brom)fiets: 81,7% van de deelnemers vond dit onveilig. Een uitgesproken meerderheid vond onder invloed van alcohol (brom)fietsen minder erg dan rijden met de auto onder invloed van alcohol (n= 55, 78,6%).

35

Rapport


Tabel 3.8.5. Veiligheidspercepties: Alcohol in het verkeer (doelgroep alcoholtester gebruikt) Alcohol Fiets*

Alcohol Auto**

Alcohol Fiets vs Auto***

n

%

n

%

n

%

Eens

57

81,4

70

100

55

78,6

Oneens

13

18,6

0

0

15

21,4

Totaal

70

70

70

*Rijden met de (brom)fiets onder invloed van alcohol is onveilig. **Rijden met de auto onder invloed van alcohol is onveilig.*** Rijden met de (brom)fiets onder invloed van alcohol is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van alcohol.

Omdat het item ‘Alcohol auto’ rechtlijnig beantwoord is, kan er geen samenhang berekend worden met de andere items. De items ‘Alcohol fiets’ en ‘Alcohol fiets vs auto’ hingen niet significant samen. Voor alle drie deze alcoholitems is geslacht geen bepalende factor bij het beantwoorden. Op basis van leeftijdscategorie kon evenmin een verschil in antwoorden gevonden worden. Voor geen van deze drie items is er een significante samenhang met het al dan niet gebruikt hebben van de alcoholtester voor men de vragenlijst invulden. Het gebruiken van de alcoholtester heeft dus geen invloed gehad op het antwoorden op deze stellingen. 3.8.7. Veiligheidspercepties: drugs in het verkeer Onder invloed van drugs (brom)fietsen werd door 90% (n=63) van de deelnemers als onveilig gezien. Daarnaast werd door 97,1% van de respondenten (n=68) autorijden onder invloed van drugs onveilig beschouwd. Een meerderheid van de studenten vond dat fietsen onder invloed van drugs veiliger was dan autorijden onder invloed van drugs (n= 46 t.o.v. n= 24). Deze verschillen zijn significant. Tabel 3.8.6. Veiligheidspercepties: Drugs in het verkeer (doelgroep alcoholtester gebruikt) Drugs Fiets*

Drugs Auto**

n

%

n

%

Drugs Fiets vs Auto*** n %

Eens

63

90,0

68

97,1

46

65,7

Oneens

7

10

2

2,9

24

34,3

Totaal

70

70

70

*Rijden met de (brom)fiets onder invloed van drugs is onveilig. **Rijden met de auto onder invloed van drugs is onveilig. ***Rijden met de (brom)fiets onder invloed van alcohol is minder erg dan rijden met de auto onder invloed van alcohol.

36

Rapport


Om statistische redenen gebruikten we hier de FET in plaats van de Chi²-test om uitspraken te doen over de samenhang van deze items. Hierbij werd een verband gevonden tussen ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’ (p=0,009). Hoe meer eens men het was op het ene item, hoe meer eens men ging op het andere. Voor een vergelijking op basis van geslacht van de antwoorden op items ‘Drugs fiets’ en ‘Drugs auto’ moesten we ons opnieuw beroepen op de FET. Voor beide items werd geen verschil gevonden tussen mannen en vrouwen. Voor verschillen op basis van geslacht in de antwoorden op ‘Drugs fiets vs auto’ werd de Chi²-test gebruikt. Hier werd ook geen significante samenhang gevonden. De antwoorden verschilden ook niet significant als ze vergeleken werden per leeftijdscategorie. Als we de antwoorden op deze items vergelijken met de antwoorden van de hele doelgroep kunnen we besluiten dat het gebruiken van de alcoholtester niet bepalend was voor het beantwoorden van de stellingen rond drugs in het verkeer. Er werden geen significante verschillen gevonden.

37

Rapport


4. Discussie - Conclusie 4.1.

Algemene bevindingen

De responsgraad van de doelgroep van Antwerpse studenten tussen de 17 en 25 jaar was hoog. Deze groep stond positief ten opzichte van het verdelen van de alcoholtester. Zij vonden het nuttig om de alcoholtester te gebruiken op een feestje. De verdeling ervan zou studenten niet alleen bewust maken over de gevaren van alcohol en rijden onder invloed maar het zou het aantal mensen dat rijdt onder invloed ook effectief kunnen verlagen. De referentiegroep (respondenten die aangaven dat ze geen Antwerpse student waren, tussen de 17 en 25 jaar) stond echter nog positiever ten opzichte van de verdeling van alcoholtesters. Dit kan te wijten zijn aan een iets andere samenstelling van deze groep. Uit analyses op de hele populatie bleek immers dat hoe ouder men was, hoe positiever men stond ten opzichte van de verdeling van de alcoholtester. Aangezien de referentiegroep gemiddeld ouder was, kan dit een verklaring zijn voor de verschillen met de doelgroep. Mogelijke effecten van het al dan niet studeren aan een universiteit en/of hogeschool of werkstatus konden met deze vragenlijst niet worden bestudeerd (zei hieronder). De algemene trend was wel dat men overwegend positief stond ten opzichte van deze actie, wat gunstig is voor toekomstige campagnes. Autorijden onder invloed van alcohol en/of drugs vond men onveilig. Uit onze resultaten blijkt echter ook dat een grote meerderheid van de Antwerpse studenten al eens meereed met iemand waarvan men twijfelde over diens nuchterheid. Bijna de helft van de studenten reed zelfs al eens mee met iemand waarvan men zeker wist dat hij of zij onder invloed was. Recente Europese cijfers bij jongeren zijn iets lager: 37,2% geeft aan in de laatste maand mee te hebben gereden met iemand die onder invloed was (Calafat, Adrover-Roig et al. 2009). In een Canadese studie bij middelbare schoolstudenten bedroeg dit percentage 23,3%4 (Poulin, Boudreau et al. 2007). Vergeleken met de Europese studie rapporteerde men in ons onderzoek ongeveer 8% meer dat men meereed met een chauffeur die onder invloed was. Voor onze doelgroep gold eveneens dat als men rijden onder invloed niet onveilig vond, men meer rapporteerde te zijn meegereden met een chauffeur die zeker onder invloed was. Dit kleine deel van de doelgroep (die rijden onder invloed niet onveilig vonden), kan echter niet verklaren waarom bijna de helft van de doelgroep aangaf dit ooit te hebben gedaan. Preventiecampagnes rond het thema van meerijden met een dronken en/of gedrogeerde chauffeur, zouden zich volgens onderzoek in de eerste plaats moeten richten op de bewustmaking van het probleem (Calafat, Adrover-Roig et al. 2009). Aangezien de studenten in ons onderzoek aangaven dat 4 Het Canadese onderzoek werd uitgevoerd in de Atlantische provincies van Canada waar men vanaf 16 jaar een (voorlopig) rijbewijs kan behalen.

38

Rapport


het uitdelen van deze testers mensen kan sensibiliseren voor de gevaren van rijden onder invloed, zou dit ook de attitudes over meerijden met een dronken persoon kunnen beïnvloeden. Het is daarom aan te raden dat men in toekomstige campagnes niet alleen de chauffeurs die onder invloed rijden maar ook de passagiers die met hen meerijden, tracht te bereiken. Hoewel men wel overtuigd is van de onveiligheid van rijden onder invloed, zal men dus toch meerijden met iemand die (misschien) niet nuchter is. Vrouwen zijn hierin iets terughoudender dan mannen. In de huidige literatuur werden eveneens deze geslachtsverschillen gevonden, maar de bepalende invloed van geslacht op meerijden met iemand die onder invloed is, was hierbij beperkt (Calafat, Adrover-Roig et al. 2009; Zakletskaia, Mundt et al. 2009). Geslacht kan dan ook best gezien worden als een factor die geen rechtstreeks effect heeft op het al dan niet meerijden met iemand die onder invloed is (Calafat, Adrover-Roig et al. 2009; Zakletskaia, Mundt et al. 2009). Mannen zijn meer geneigd om risicovol gedrag te stellen zoals bijvoorbeeld rijden onder invloed (Calafat, Adrover-Roig et al. 2009; Zakletskaia, Mundt et al. 2009) of in dit geval meerijden met een dronken chauffeur. Geslacht heeft met andere woorden geen rechtstreekse invloed, maar dient toch in rekening gebracht te worden bij de ontwikkeling van interventies rond dit thema. Vrouwen vinden ook meer dan mannen dat het onveilig is om onder invloed te fietsen. Dit is ook de mogelijke verklaring waarom vrouwen aangaven dat ze fietsen onder invloed niet minder erg vonden dan autorijden onder invloed. Uit ander onderzoek blijkt dat vrouwen een positieve houding hebben ten opzichte van verkeersveiligheid (Laapotti, Keskinen et al. 2003) en meer geneigd zullen zijn om de verkeersregels na te leven (Bergdahl 2005). Daarbovenop vinden vrouwen rijden in minder optimale condities onveiliger (Bergdahl 2005). Onze bevindingen sluiten daar enigszins bij aan: vrouwen beoordelen fietsen onder invloed als onveiliger en zijn zich bewuster van de gevaren van dit gedrag. Desalniettemin vindt men onafhankelijk van geslacht dat fietsen onder invloed onveilig is. Het gevonden verschil zit hem in de nuance dat vrouwen iets meer uitgesproken geantwoord hebben. Dit wijst er op dat er wel degelijk een probleembesef aanwezig is bij deze groep met betrekking tot fietsen onder invloed.

39

Rapport

4.2.


Doelgroep: alcoholtester reeds gebruikt

De responsgraad uit deze subpopulatie binnen de doelgroep was lager dan verwacht. Het gaat hier om de respondenten uit de doelgroep (Antwerpse studenten, 17-25 jaar) die de alcoholtester reeds gebruikt hadden alvorens ze de vragenlijst invulden. Ondanks deze lage responsgraad zijn de resultaten met betrekking tot het gebruik van de alcoholtester waardevol. Het merendeel van de deelnemers uit deze subgroep, vond de tester gebruiksvriendelijk en stond positief ten opzichte van de verdeling ervan. Vergeleken met de volledige doelgroep was men gematigd positief ten opzichte van deze verdelingsactie. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de studenten die de alcoholtester reeds gebruikten een realistischer beeld hadden over het gebruik van deze alcoholtester. Van de studenten die onveilig bliezen voor ze gingen autorijden, reed bijna niemand meer met de auto. Dit was echter veel minder het geval voor zij die bij een onveilige test nog moesten (brom)fietsen. Hier werd echter geen verband gevonden met percepties die men had ten opzichte van de onveiligheid van fietsen onder invloed.

4.3.

Beperkingen en sterktes van het onderzoek

Een eerste beperking van dit onderzoek is dat het aantal ingevulde vragenlijsten niet uniek is. Door het gebruik van een website die geen log-in vereiste, kon niet gewaarborgd worden dat één persoon meerdere keren de vragenlijst invulde. Het voordeel van deze manier van werken is dat de website laagdrempelig was in vergelijking met een site waar men iedere keer moet inloggen. Door de korte tijdspanne van het onderzoek (ongeveer drie maanden) was het dan ook de bedoeling om zo veel mogelijk Antwerpse studenten de vragenlijst te laten invullen. Een laagdrempelig middel voor de bevraging, zijnde een website die vrij toegankelijk is, was dan ook een goede keuze. Een tweede beperking is de lage respons van studenten die daadwerkelijk de alcoholtester reeds gebruikt hadden. Studenten kregen de alcoholtester op verschillende evenementen waar alcohol frequent gedronken wordt (feestje, TD,…). Dit verhoogde de kans dat men daadwerkelijk de alcoholtester zou gebruiken. Het nadeel hiervan is echter dat de drempel om achteraf naar de website te gaan aanzienlijk verhoogt. Dit merken we met name door de lage responsgraad voor de subpopulatie van de doelgroep die de tester gebruikte en de vragenlijst invulde. Een positief punt is dan weer dat de hoge algemene responsgraad aangeeft dat de reclamecampagne op het internet een succes was. Veel meer mensen van buiten de doelgroep bezochten immers ook de website. Mogelijk bijkomende verklaringen hiervoor zijn de zoekertjes die door andere personen dan de 40

Rapport


onderzoekers op websites zoals bijvoorbeeld www.gratis.be en www.koopjeskrant.be circuleerden, en de twee krantenartikels (zie bijlage 6.7.) die verschenen na de lancering van de actie. De referentiegroep die werd gebruikt is niet zuiver. De Antwerpse studenten van 17 tot 25 jaar oud werden vergeleken met leeftijdsgenoten die in de vragenlijst aangaven dat ze geen student waren in Antwerpen. Dit sloot echter geen andere opties uit: de referentiegroep kon met andere woorden bestaan uit studenten of niet-studenten. Voorts was de doelgroep gelijk verdeeld voor de variabele geslacht waar de referentiegroep meer vrouwen dan mannen bevatte. Dit dient echter genuanceerd te worden aangezien het hier om slechts kleine verschillen gaat. Het is wel zo dat de referentiegroep gemiddeld oudere respondenten had dan de doelgroep. De referentiegroep had meer representatief kunnen zijn als we meer informatie hadden gehad over bijvoorbeeld de professionele status (werkend, student, werkzoekende,…) van deze subgroep. Echter, aanvankelijk was het niet vooropgesteld dergelijke referentiegroep te hebben. Daarom werden extra vragen die deze groep representatiever had kunnen maken, niet opgenomen in vragenlijst.

41

Rapport


5. Referenties ADSEI (2008). Verkeersongevallen en- slachtoffers, Federale overheid: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie.

Babor, T., J. Higgins-Biddle, J. Saunders and M. Monteiro (2001). "The Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT): Guidelines for Use in Primary Care." World Health Organization.

Begg, D. J., J. D. Langley and S. Stephenson (2003). "Identifying factors that predict persistent driving after drinking, unsafe driving after drinking, and driving after using cannabis among young adults." Accident Analysis and Prevention 35(5): 669-675.

Bergdahl, J. (2005). "Sex differences in attitudes toward driving: A survey." Social Science Journal 42(4): 595-601.

Calafat, A., D. Adrover-Roig, N. Blay, M. Juan, M. Bellis, K. Hughes, F. Mendes and A. Kokkevi (2009). "Which young people accept a lift from a drunk or drugged driver?" Accident Analysis and Prevention 41(4): 703-709.

Laapotti, S., E. Keskinen and S. Rajalin (2003). "Comparison of young male and female drivers' attitude and self-reported traffic behaviour in Finland in 1978 and 2001." Journal of Safety Research 34(5): 579-587.

Poulin, C., B. Boudreau and M. Asbridge (2007). "Adolescent passengers of drunk drivers: a multilevel exploration into the inequities of risk and safety." Addiction 102(1): 51-61.

42

Rapport


Silverans, P. (2009). Attitudemeting verkeersveiligheid 2006. . Deel 2: Determinanten van attitudes. Brussel, BIVV, Observatorium voor de Verkeersveiligheid: 94.

Van Hal, G., J. Rosiers, I. Bernaert and S. Hoeck (2007). In Hogere Sferen? Een onderzoek naar het middelengebruik bij Antwerpse studenten. Antwerpen, Universiteit Antwerpen.

Zakletskaia, L. I., M. P. Mundt, S. L. Balousek, E. L. Wilson and M. F. Fleming (2009). "Alcohol-impaired driving behavior and sensation-seeking disposition in a college population receiving routine care at campus health services centers." Accident Analysis and Prevention 41(3): 380-386.

43

Rapport


6. Bijlage 6.1.

Bijlage 1: Voorbeeld alcoholtester

I

Rapport

6.2.


Bijlage 2: Alcoholtester detail gebruiksaanwijzing

II

Rapport

6.3.


Bijlage 3: Deelnemende organisaties

6.3.1. Studentenverenigingen Brabo: Studentenvereniging Industriële wetenschappen en Technologie Karel De Grote Hogeschool Magistra: Studentenvereniging Lerarenopleiding Karel De Grote Hogeschool Socio: Studentenvereniging Social-Agogische Wetenschappen Karel De Grote Hogeschool Transfusia: Studentenvereniging Verpleegkunde Karel De Grote Hogeschool Flamingo’s: Antwerpse studentenvereniging voor holebi-jongeren Sofia: Faculteitskring Rechten Universiteit Antwerpen Aesculapia: Faculteitskring Geneeskunde Universiteit Antwerpen Fabiant: Faculteitskring Biologie Universiteit Antwerpen Demetri: Studentenclub Bio-Ingenieurswetenschappen Universiteit Antwerpen ASK-stuwer: Overkoepelende studentenvereniging buitencampussen Universiteit Antwerpen KDA: Faculteitskring der Alchemisten Universiteit Antwerpen Biomedica: Faculteitskring Biomedische Universiteit Antwerpen Bovis Grafica: Studentenvereniging grafische en digitale media Artesis Hogeschool (Turnhout) UFKA: Universitaire Farmaceutische Kring Universiteit Antwerpen Hera: Studentenvereniging voor en door vrouwen Universiteit Antwerpen UNIFAC: Overkoepelende studentenvereniging stadscampus Universiteit Antwerpen Studiant: Overkoepelende Studentenvereniging Universiteit Antwerpen 6.3.2. Organisatoren Nacht van de Student: Feestavond voor studenten op vier verschillende locaties (Petrol, Stereo Sushi, Stuurboord, de Kaai) in Antwerpen Thank God It’s Thursday: Wekelijkse (gratis) feestje voor studenten in Red and Blue Club Antwerpen Funk Deluxe: Feestje in Noxx Club Antwerpen Zappa: Jongerenwerking die feestjes, activiteiten, vorming, etc. organiseert in Antwerpen

III

Rapport


6.3.3. Alcoholtesters verdeeld per organisatie Tabel 7.1. Verdeling alcoholtesters studentenvoorzieningen met verdelingswijze Evenement

Aantal alcoholtester

Studentenvoorzieningen

700

(STUVO) Universiteit

Stadscampus: 500;

Antwerpen

Campus Drie Eiken: 300

Studentenvoorzieningen hogescholen

2400 Artesis HS: 300; KDG HS: 200;

Verdeling

Werknemers studentenvoorzieningen

Werknemers studentenvoorzieningen

Lessius HS: 500; Plantijn HS: 1400

Huis Van De Student (HVDS)

400

Werknemers HVDS

Tabel 7.2. Verdeling alcoholtesters uitdeelacties onderzoekers met verdelingswijze Evenement


Verdeling

Studentenrestaurant KAF UA

400

Onderzoeker

College

200

Onderzoeker

300

Onderzoeker

eerst

bachelor

Geneeskunde UA

Studentenrestaurant Agora UA

IV

Rapport


Tabel 7.3. Verdeling alcoholtesters studentenverenigingen en/of organisatoren met verdelingswijze Evenement


Flamingo’s: ‘goodie bags’ voor

Verdeling

300

Organisatoren

1000

2 vrijwilligers

1000

2 vrijwilligers

Fabiant & Demetris TD

300

Organisatoren

ASK-Stuwer Cocktail party

1000

2 vrijwilligers

&

200

Organisatoren

Thank God It’s Thursday in Red

1000

2 vrijwilligers

Funk Deluxe Party in Noxx Club

500

Organisatoren

Bovis Grafica:

‘goodie bags’

150

Organisatoren

Aesculapia: ‘goodie bags’ voor

300

Organisatoren

ASK-Stuwer: kwis-avond

300

Organisatoren

UFKA & Hera TD

200

Organisatoren

TD

Nacht van de Student in Petrol Club

Aesculapia & Sofia : Halloween TD

Kring

Der

Alchemisten

Biomedica TD

and Blue Club

voor TD

bloeddonor-actie

V

Rapport


Evenement

UNIFAC

quiz


en

verdeling

Verdeling

700

Organisatoren

Fabiant disco TD

300

Organisatoren

Studiant: ‘goodie bags’ voor

300

Organisatoren

KDA TD

300

Organisatoren

KDG TD in Zappa

1100

Onderzoeker en KDG

tijdens dagelijkse permanentieuren

Lintenavond TD

STUVO-werknemers

Zappa

200

Zappa-werknemers

VI

Rapport

6.4.


Bijlage 4: Affiche(s), teaser en flyer

6.4.1. Affiche en flyer

6.4.2. Teaser die bij de alcoholtester werd gegeven (recto verso)

VII

Rapport

6.5.


Bijlage 5: Beginscherm w website

VIII

Rapport

6.6.


Bijlage 6: Promotietekst voor websites, e-mail en gastenboeken

“Wil jij een gratis alcoholtester? Universiteit Antwerpen deelt deze in samenwerking met de Provincie Antwerpen en de WODCA-actie uit. Op die manier kan je na een feestje controleren of het nog wel veilig is om achter het stuur van jouw wagen of stalen ros te kruipen! Je kan jouw gratis tester krijgen via www.eentjeteveel.be, nadat je een kleine vragenlijst hebt ingevuld.

Bedankt!

Bart Vriesacker Onderzoeker UWiD”

IX

Rapport

6.7.


Bijlage 7: Interviews in Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws

Het Nieuwsblad: Regio Antwerpen, woensdag 4 november 2009, p. 23, Jochen Vandenbergh. (Kopie artikel verkrijgbaar bij onderzoeker)

X

Rapport


Het Laatste Nieuws: Regio Antwerpen, donderdag 5 november 2009, p. 21, Kirsten Mertens (Kopie artikel verkrijgbaar bij onderzoeker)

XI

Rapport

6.8.


Bijlage 8: Afdrukbare waardebon

XII

De attitude van de Antwerpse studentenpopulatie tegenover alcoholtesters en rijden onder invloed

Recommend Documents