David Levantaci Opleiding jeugdconsulent VVJ 2014
[email protected]
ACTIVEER JEUGDRAAD
Werk niet harder, werk slimmer
INHOUDSOPGAVE Inhoud Inleiding .............................................................................................................................................................................1 Communicatie..................................................................................................................................................................2 Inleiding.........................................................................................................................................................................2 Basiscommunicatie ...................................................................................................................................................2 Zender – Wie? ........................................................................................................................................................2 Boodschap – Zegt wat? .......................................................................................................................................2 Medium – Hoe? ......................................................................................................................................................3 Ontvanger – Tegen wie? .....................................................................................................................................3 Effect – Met welk effect? ....................................................................................................................................3 Groepsvorming en ontwikkeling .............................................................................................................................4 Inleiding.........................................................................................................................................................................4 Groepsvorming ...........................................................................................................................................................4 Toetreden ......................................................................................................................................................................4 Taakgerichte redenen .........................................................................................................................................4 Sociaal-emotionele redenen ............................................................................................................................5 Groepsontwikkeling .................................................................................................................................................5 Voorfase ....................................................................................................................................................................6 Orientatiefase.........................................................................................................................................................6 Invloedsfase ............................................................................................................................................................6 Affectiefase ..............................................................................................................................................................7 Fase van de autonome groep ...........................................................................................................................7 Afsluitingsfase........................................................................................................................................................8 Leiderschap ......................................................................................................................................................................9 Inleiding.........................................................................................................................................................................9 Leiderschapsstijlen ...................................................................................................................................................9 Directieve stijl - Orientatiefase .......................................................................................................................9 Overtuigende stijl - Invloedsfase....................................................................................................................9 Participerende stijl - Affectiefase ...................................................................................................................9 Delegerende stijl – Autonome fase ............................................................................................................. 10
INHOUDSOPGAVE Samengevat .......................................................................................................................................................... 10 Handleiding voor het verknoeien van een vergadering .............................................................................. 11 Werkvormen ................................................................................................................................................................. 13 Inleiding...................................................................................................................................................................... 13 Werkvormen ............................................................................................................................................................. 13 GPS-brainstormkit ............................................................................................................................................ 13 The magic number - brainstorm ................................................................................................................. 13 www.ww.be - planning .................................................................................................................................... 14 Voetballen – discussies begeleiden ............................................................................................................ 14 El positivo – evaluatie ...................................................................................................................................... 14 Jeugdraad-cafe .................................................................................................................................................... 15 Bronnen ......................................................................................................................................................................... 16
INLEIDING Inleiding Tijdens opleidingen, netwerkmomenten en andere bijeenkomsten van jeugdconsulenten op lokaal of provinciaal niveau kreeg ik vaak de indruk dat jeugddiensten het niet altijd even gemakkelijk hebben om een jeugdraad te activeren of actief te houden. Aangezien ik het geluk heb met een zeer actieve jeugdraad te mogen samenwerken was de keuze voor mijn eindwerk snel gemaakt. Ik zou proberen om aan de hand van een klein naslagwerk en een boeiende presentatie mijn kennis en ervaring proberen over te brengen. Al voor mijn opleiding, toegepaste psychologie, was ik bezig met het leiden en begeleiden van groepen. In het prille begin ging het om het begeleiden van kinderen. Later groeide dit verder naar het begeleiden van monitoren en sporters en tijdens mijn opleiding psychologie is dit nog verder gegroeid naar teambuilding voor begeleiders, topsporters… Vooral mijn passie voor teambuilding was een sterke drijfveer voor me verder te verdiepen in communicatietechnieken, groepsdynamica en andere groepsgebeuren. Dit zijn ook zaken die ik hierin aan bod laat komen. Ik hoop met dit werk een basis te kunnen aanreiken om meer oog te hebben voor wat er zich binnenin een groep afspeelt. Maar ook enkele tools aan te reiken in de vorm van werkvormen om een aantal processen te vereenvoudigen of aantrekkelijker te maken.
Pagina 1
COMMUNICATIE Communicatie INLEIDING Communicatie kennen we in alle geuren en kleuren. Radio, televisie, e-mail, sms, telefoon, brieven, Facebook, Twitter, WhatsApp, Snapchat… en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Over welke communicatiemiddelen je kan of moet gebruiken of de manier waarop je dat kan doen, sta ik niet stil. Wel wil ik enkele handvaten aanreiken die je kan gebruiken bij alle vormen van communicatie.
BASISCOMMUNICATIE We kunnen spreken van communicatie wanneer iemand via een informatieoverdracht iemand anders beïnvloedt. Gelijk welke vorm van informatieoverdracht je gebruikt je zal altijd moeten denken aan de volgende zaken: Wie, zegt wat, hoe, tegen wie en met welk effect? Die zelfde logica zie je ook terug in het schema van communicatie van Lasswel.
Als je rekening houdt met deze vijf simpele vragen en je communicatie erop afstelt dan ben je al meer dan halfweg. Goed begonnen is half gewonnen! Zender – Wie? Vanuit welke positie vertrekt je communicatie? Als jeugdconsulent, jeugdpromotor, diensthoofd, lid van de jeugdraad… Hou hiermee rekening van bij de start van je communicatie, want de stappen die erop volgen worden er automatisch door beïnvloed en zouden er moeten op afgesteld zijn. Boodschap – Zegt wat? Wat wil je zeggen en wat is op het einde van de rit het effect dat je wil bereiken? Maak een lijstje van wat je wil overbrengen voor je begint. Bekijk je communicatie eens opnieuw voor je het verstuurt en stel jezelf de vraag: Vertel ik nu wat ik wou zeggen? Vergeet ik niets? Een simpel voorbeeld is een flyer. Naam, wat, plaats, uur, kostprijs, meer info, V.U. en eventueel sponsors. Staat alles erop? Check! Versturen maar!
Pagina 2
COMMUNICATIE Medium – Hoe? Op welke manier ga je communiceren? Dit is meestal voor de hand liggend, maar het is toch de moeite om hier even bij stil te staan. De manier waarop je communiceert houd rekening met al de factoren die in het schema hierboven aan bod komen. Stel je maar eens voor dat je diensthoofd op je verlofaanvraag antwoordt via WhatsApp en dat je aanvraag dan nog eens geweigerd wordt met een smiley. Niet bepaald de beste vorm van communicatie! Het medium dat je kiest hangt ook nauw samen met ‘wie’ de boodschap stuurt. Het voorbeeld hierboven geeft dat goed weer. Maar ook ‘tegen wie’ en ‘met welk effect’ zal mee het medium bepalen. Ontvanger – Tegen wie? Naar wie richt je uw boodschap? Terug iets dat op het eerste zicht van zelfsprekend lijkt maar hou je er ook rekening mee? Je boodschap en het medium zouden hier steeds moeten aan aangepast zijn. De taal en het woordgebruik, maar ook het medium moeten aangepast zijn aan je doelgroep. Maak je uw brochure van de buitenspeeldag op voor de ouders of gericht aan de tieners? Er is geen slecht antwoord, maar pas ze aan je doelgroep aan. Effect – Met welk effect? Wat is het doel dat je voor ogen hebt, dat je vooropstelt? Hou dit doel vast doorheen de verschillende stappen en toets of je medium en boodschap zeker aangepast zijn aan je doel. Als je jeugd wil enthousiasmeren om lid te worden van de jeugdraad of van het bestuur van de jeugdraad, dan zal al je communicatie hieromtrent moeten aangepast zijn om uiteindelijk dé vraag te stellen.
Pagina 3
GROEPSVORMING EN ONTWIKKELING Groepsvorming en ontwikkeling INLEIDING Bij het leiden en begeleiden van groepen probeer ik steeds zoveel mogelijk rekening te houden met de fase waarin een groep zich bevindt. Hierop kan je dan je begeleiding en je communicatie op afstemmen. Om een beter idee te geven wat dit juist inhoudt bespreek ik hieronder iets meer over groepsvorming en groepsontwikkeling. Ik zal me hierbij houden tot de theorieen die volgens mij het best aansluiten bij onze doelgroep: de jeugdraad.
GROEPSVORMING Over het ontstaan van een groep is nog niet veel onderzoek gedaan of geschreven. Persoonlijk kan ik me het meest vinden in de combinatie van de theorieen die de Franse filosofen Sartre en Pages erop nahielden. Kort samengevat ging Sarte ervan uit dat groepen ontstaan door ons te verenigen voor gemeenschappelijke doelen. Pages stelde dat groepen zich vormen uit grotere collectieven. Voor een jeugdraad zou dit perfect kloppen, de leden maken deel uit van het grotere geheel ‘de jeugd’ en zetten zich in voor een gezamenlijk doel: zoveel mogelijk bereiken voor de jeugd o.a. door middel van adviezen te geven aan het bestuur, activiteiten organiseren… Nu we een zicht hebben op hoe een groep ontstaat, kunnen we stilstaan bij de verschillende redenen waarom iemand lid wordt van een groep.
TOETREDEN Over het toetreden tot een groep bestaat over het algemeen een consensus dat mensen lid worden om taakgerichte of sociaal-emotionele redenen. Taakgerichte redenen Op de eerste plaats hebben we de aantrekkelijkheid van de groepsdoelen. Deze sluiten zeer goed aan bij de gedachtegang van Sartre. We worden lid van een groep omdat we hetzelfde doel nastreven, of het nu gaat over een actiegroep, pressiegroep, politieke groepering of een jeugdraad. De groep streeft doelen na die jij als persoon ook belangrijk vindt. Voor de jeugdraad vertaalt zich dat in eerste instantie naar doelen die je wil bereiken voor je eigen jeugdvereniging. Naarmate je meer betrokken raakt in de jeugdraad en dan al zeker naar het bestuur van de jeugdraad dan wordt de schaal waarop je werkt groter. Je zal je niet alleen maar inzetten voor je eigen jeugdvereniging of die waar je vroeger deel van uitmaakte, maar ook voor alle jeugd op de gemeente. Daarnaast hebben we ook de aantrekkelijkheid van de groepsactiviteiten. Naast de taken en de doelen die ons aantrekken om lid te worden van een groep staan natuurlijk ook de
Pagina 4
GROEPSVORMING EN ONTWIKKELING activiteiten hoog op het lijstje. En dit slaat niet alleen op de plezierfactor van de activiteiten, maar ook de zinvolheid om bepaalde doelen te bereiken speelt hierin een belangrijke rol. Bijvoorbeeld: de kerstmarkt wordt georganiseerd om geld in de kas te krijgen om andere activiteiten te organiseren en om het uitleenmateriaal van de jeugdraad te onderhouden. Als bedanking gaat iedereen dan samen iets gaan eten en bowlen. Je merkt dat de zinvolheid van de activiteit gekoppeld word aan de plezierfactor nadien. Een tweede voorbeeld: een jeugdraadcafe wordt niet alleen georganiseerd omdat het tof is, maar ook omdat het aanzien wordt als een netwerking moment waarop extra informatie kan gedeeld worden op een ontspannen manier. Een derde, niet te onderschatten, reden om toe te treden is privédoelen. Iemand kan ook lid worden van een groep voor het bereiken van privedoeleinden. Aan de hand van het volgende voorbeeld wordt dit snel duidelijk. Iemand wil toetreden tot de jeugdraad omdat het zijn uiteindelijke doel is om toe te treden tot de politiek en meer bepaald tot de gemeenteraad. Het toetreden tot de groep wordt dan een middel in plaats van het doel. Sociaal-emotionele redenen Naast de taakgerichte redenen zijn er ook de sociaal-emotionele redenen. Deze redenen komen in ons dagdagelijks leven overal voor en zijn niet weg te denken in ons doen en laten. We worden lid van een groep uit vriendschap, sympathie, gemeenschappelijke waarden en normen, contacten, sociale achtergrond, lichamelijke aantrekkelijkheid… Naast deze interpersoonlijke zaken die ons aantrekken tot een groep zijn er ook nog zaken op een grotere schaal die meespelen, zoals groepsklimaat, verwachtingen van de groep, behoefte aan gezelligheid… Op dit gebied kan je de mens echt beschouwen als een kuddedier. We hebben nood aan dat groepsgevoel, om er ergens bij te horen, de mogelijkheid om plezier en verdriet te delen.
GROEPSONTWIKKELING Nu we weten hoe een groep ontstaat en waarom mensen lid worden kijken we verder naar de verschillende fasen die een groep doorloopt, de groepsontwikkeling. Net zoals voorheen zal ik me terug beperken tot de theorie die volgens mij het meest aansluit op onze doelgroep. Persoonlijk vind ik dat de meeste groepen zich ontwikkelen volgens een lineair model, zij het met een terugkerend patroon. Ter info: naast het lineair model, bestaat er ook nog een spiraalmodel en een polariteitenmodel. In het handboek “Groepsdynamica – een inleiding op theorie en praktijk” van Jan Remmerswaal kan je hierover meer informatie vinden.
Pagina 5
GROEPSVORMING EN ONTWIKKELING Volgens Remmerswaal bestaan er zes fasen in de ontwikkeling van een groep: voorfase, orientatiefase, invloedsfase, affectiefase, fase van de autonome groep en afsluitingsfase. Hoewel ik de verschillende fasen in blokken zal bespreken lijkt het me logisch dat het hier niet gaat om een zwart-wit verhaal maar dat we steeds te maken hebben met overgangsfasen. Daarnaast is het ook steeds mogelijk dat er terug gegaan wordt naar een vorige fase. Voorfase De voorfase is eigenlijk het ontstaan van de groep. Voor meer info over het ontstaan en het toetreden tot een groep verwijs ik graag naar de twee voorgaande hoofdstukken. Oriëntatiefase Deze tweede fase is zeer belangrijk voor de groep. Hier worden als het ware de verschillende posities en taken bepaald. Wie neemt de leiding? Wie krïjgt de leiding? Waar zijn de denkers in de groep? Waar zijn de doeners? Het zijn allemaal voorbeelden van vragen die tijdens de orientatiefase beantwoord worden. Tussen de onzekerheden door die onlosmakelijk aan een nieuwe groep zijn verbonden zal iedereen toch vechten voor zijn/haar plaats in de groep. Hierdoor onderstaat een soort van hierarchie, maar ook een bewust zijn van ieders capaciteiten en talenten. Daarnaast zal er op taakniveau ook een structuur beginnen ontstaan. Iemand zal het voortouw nemen om het verslag te maken, de financien te regelen, de website te onderhouden, het voorzitterschap op zich nemen… Deze fase kan je herkennen aan de onzekerheden in de groep; wie doet wat? wie voert het woord? wie is het aanpreekpunt voor anderen? Wie zet zijn handtekening onder de adviezen?... Deze orientatiefase is in de meeste bestaande jeugdraden al voor een groot deel voorbij. Enkel bij volledig nieuwe jeugdraden zal je hier nog moeten door gaan. Bij verschuivingen in de groep of ‘in de hogere rangen van de hierarchie’ kan het zijn dat je terug voor een stuk door deze fase moet. Invloedsfase Tijdens de invloedsfase zetten we het taakgerichte proces verder. Er ontstaat meer aandacht voor de taken als groep, waardoor er onderling gecontroleerd wordt of iedereen tegemoetkomt aan de taken die hij/zij op zich heeft genomen. Ook op gebied van taken en vooral op het controleren van de taken wordt een vorm van hierarchie gevormd. Men zal elkaar beïnvloeden en proberen sturen om de groepsgerichte taken zo goed mogelijk te laten verlopen.
Pagina 6
GROEPSVORMING EN ONTWIKKELING Je voelt al direct aan dat dit een zeer gevoelige en cruciale fase is. De strijd om “macht” in de hierarchie en om de controle van de deeltaken kan er toe leiden dat een groep uiteenvalt of net hechter wordt. Let op, het is een “strijd” die moet “gestreden” worden wil je een productieve en efficiente groep krijgen. Onzekerheid en onduidelijkheid zorgen alleen voor vertraging, misverstanden en frustraties. De invloedsfase kan je herkennen door het feit dat de leden elkaar onderling zullen beginnen controleren en bekritiseren. Ze gaan er alles aan doen om er voor te zorgen dat iedereen zich maximaal inzet, wat de nodige conflicten kan opleveren. Je zal ook merken dat ze bij elkaar gaan aftasten hoeveel ze van elkaar gedaan krijgen of in hoeverre ze elkaar kunnen beïnvloeden. Affectiefase Naarmate de groep dichter naar elkaar komt zullen er meer persoonlijke zaken beginnen spelen. Cohesie en intimiteit komen naar voor, maar ook verschillende niveaus van voorkeur en sympathie komen sterker aan bod. Deze processen gebeuren onder de leden van de groep onderling, maar ook de volledige groep ondergaat een moment van “Hoe persoonlijk gaan we met elkaar om?”, “Hoe familiaal wordt de groep?”. Het continuum tussen puur zakelijk en familiaal is zeer breed. De plaats waarop de groep zich op deze lijn kan zeer sterk varieren van de context waarin de groep zich bevindt. Dit is trouwens geen vast gegeven, de groep zal hierop heen en weer bewegen. Als voorbeeld: de groep zal zich veel zakelijker gedragen tijdens werkmomenten ten opzichte van teambuildingsactiviteiten zoals samen op weekend gaan. Je kan deze fase herkennen doordat de leden persoonlijker met elkaar gaan omspringen. Ze gaan het voor en/of na een vergadering het meer hebben over onderwerpen die minder of zelfs niets te maken hebben met hun doel als groep: over hobby’s, familie, en andere zaken dichter bij hun persoonlijke sfeer. Een andere manier waarop je dit kan zien is door het feit dat de leden onderling beginnen af te spreken buiten het traditionele groepsgebeuren. Ze gaan bijvoorbeeld samen –of in subgroepen– iets drinken of iets samen doen zonder dat daar iets zakelijk aan verbonden is. Fase van de autonome groep Zoals de titel zelf zegt, komen we na het goed verlopen van de vorige fasen terecht in de fase waarin de groep autonoom kan draaien. Iedereen weet welke taken en welke positie hij/zij heeft in de groep en voelt zich daar goed in. Zolang die laatste voorwaarde niet voldaan is blijven we nog voor een deel in de vorige fase.
Pagina 7
GROEPSVORMING EN ONTWIKKELING De fase van de autonome groep kan je snel herkennen door het feit dat de vergadering bijna vlekkeloos verloopt zonder dat je als (bege)leider moet tussenbeide komen. Dat je niet meer hoeft aan te sturen naar “wat” of “waarom”. Afsluitingsfase Aangezien het niet de bedoeling is dat de jeugdraad als groep stopgezet wordt, zal ik hier niet bij stil staan. Afsluitingsfase van een groep zie je wel bij groepen die tijdelijk opgericht zijn om bijvoorbeeld een project uit te werken. Waar ik wel even wil bij stilstaan is het beeindigen van het engagement van een lid binnen de jeugdraad. Vanuit het omgaan-met-vrijwilligersstandpunt lijkt het me aangewezen om hier als jeugdraad even bij stil te staan en de persoon in kwestie niet zomaar zijn engagement te laten beeindigen. Zorg er voor dat de persoon in kwestie een bedanking krijgt voor zijn inzet als vrijwilliger. Probeer ongeacht de reden van vertrek, met een positieve noot af te sluiten. Op die manier laat je ook steeds een deur open aan de vrijwilliger om zijn engagement terug op te nemen indien hij/zij dit wenst.
Pagina 8
LEIDERSCHAP Leiderschap INLEIDING Nu is de voorgaande informatie wel interessant, maar het wordt pas bruikbaar als we weten hoe we al die elementen kunnen samenbrengen om onze manier van (bege)leiden aan te passen aan de groep -en de fase waarin ze zich bevinden- die we voor ons hebben. Hieronder bespreek ik de leiderschapsstijlen gekoppeld aan de vier belangrijkste fasen binnen de jeugdraad.
LEIDERSCHAPSSTIJLEN Directieve stijl - Oriëntatiefase Deze eerste stijl gaat samen met de orientatiefase. De nadruk ligt op het begeleiden van de groep, op het geven van richtlijnen. Op die manier maakt de groep kennis met de verschillende taken, hoe, wanneer en waar ze verricht dienen te worden. Het is belangrijk om de groep goed op te volgen zodanig dat je hen van bij het begin in de juiste richting stuurt en indien nodig bijstuurt. Positieve bekrachtiging en feedback zijn hierbij ook zeer belangrijk, op die manier krijgen de groepsleden meer zelfvertrouwen in hun taken. Deze stijl van leiden is vooral gericht op het ‘wat’. Overtuigende stijl - Invloedsfase Tijdens de invloedsfase van de groepsontwikkeling gaat het meer over tweerichtingscommunicatie. De overtuigende stijl blijft richting geven, maar zal ook sturen naar de redenen van de taken. Op die manier krijgen de leden zelf meer zicht op waar ze naartoe moeten, waardoor de begeleider het proces meer kan loslaten. Aandacht voor de verschillende individuen en hun groeiproces is hier zeer belangrijk. Deze stijl gaat niet alleen over het ‘wat’, maar ook over het ‘waarom’. Participerende stijl - Affectiefase Van zodra de leden hun weg gevonden hebben op taakniveau, kunnen ze in grote mate alleen op weg. Dit wil echter niet zeggen dat je de groep aan hun lot moet overlaten. Zoals de titel laat vermoeden gaat het hier meer om een samenwerking. De nadruk voor de begeleider moet hier vooral liggen op het bieden van steun en ervoor zorgen dat de communicatie tussen de groepsleden goed verloopt. Goede en duidelijke communicatie is hier belangrijk om misverstanden en frustraties te vermijden.
Pagina 9
LEIDERSCHAP Deze stijl richt zich vooral op het ondersteunen van de groep en de individuen zodanig dat ze kunnen groeien en voldoende zelfvertrouwen krijgen om te groeien naar een autonome groep. Delegerende stijl – Autonome fase Als de groep eenmaal op het punt komt waarop ze autonoom zouden kunnen functioneren is het zeker niet het moment om de groep los te laten. In het geval van een jeugdraad zeker niet! Hier komt het erop neer om te delegeren en te wijzen op hun verantwoordelijkheden. Als de groep echt klaar is om autonoom te draaien, dan zullen ze zich bewust zijn van die verantwoordelijkheden en moet je alleen maar opvolgen of ze zich hieraan houden. Deze stijl zou zich moeten richten op het zoveel mogelijk loslaten van de groep en terzelfdertijd toch voldoende betrokken blijven om de zaken op te volgen. Samengevat Samengevat in een kort overzicht geeft dat het volgende:
Oriëntatiefase Directievestijl •Taakgericht
Pagina 10
Invloedsfase
Affectiefase
Autonome fase
Overtuigende stijl
Participerende stijl
Delegerende stijl
•Taak en reden
•Steun en communicatie
•Loslaten en opvolgen
HANDLEIDING VOOR HET VERKNOEIEN VAN EEN VERGADERING Handleiding voor het verknoeien van een vergadering1 Vergaderen is een tijdrovende en nutteloze bezigheid die zo veel mogelijk vermeden moet worden. Wanneer we echter door bepaalde omstandigheden toch genoodzaakt zijn te vergaderen, dan moeten we ervoor zorgen dat deze vergaderingen zo onvruchtbaar mogelijk zijn. Er is tegenwoordig een gevaarlijke stroming die beweert dat het samen bespreken van problemen en het gezamenlijk zoeken naar oplossingen niet alleen gunstig zou zijn om de bedrijfsgemeenschap te bevorderen, maar bovendien de productiviteit ten goede zou komen, omdat de actieve medewerking van alle belanghebbenden wordt gecoördineerd en vergroot. Ik geef daarom een aantal richtlijnen die je kunnen helpen om de afkeer voor vergaderingen te versterken. Elke poging om aan te tonen dat het mogelijk is om met nuttig effect te vergaderen, wordt op deze wijze grondig verijdeld. Vóór de vergadering: 1. Zorg dat niemand weet wat behandeld zal worden. 2. Stuur de uitnodigingen meer dan een maand van tevoren. Of roep de vergadering een paar uur van tevoren bijeen, liefst mondeling via iemand die er niets van afweet. 3. Zeg dat de vergadering ‘ongeveer zo laat’ zal beginnen. 4. Vertel niemand hoelang de vergadering zal duren. 5. Zorg er vooral voor dat de voorzitter niet in staat is om een vergadering te leiden. 6. Bereid niets voor. Vorm geen duidelijk beeld van het doel van de vergadering en zorg niet voor reservevragen om de discussie over een dood punt heen te helpen. 7. Bekommer je niet om de vergaderzaal. 8. Zorg vooral niet voor koffie en thee. Tijdens de vergadering: 1. Laat alle telefoongesprekken in de vergaderzaal doorkomen en zorg dat iedereen het geluid van zijn gsm aanzet. 2. Laat de voorzitter aldoor praten in plaats van meningen, ideeën en ervaringen uit de leden te laten komen. 3. Gebruik geen overzichten, afbeeldingen, wandborden, overhead, enz. 4. Leg de aan de orde gestelde punten vooral niet te duidelijk uit. 5. Bevorder onderlinge debatten tussen de aanwezigen. Hoe hoger ze oplopen, hoe beter. 6. Zorg dat één deelnemer zoveel mogelijk spreekt. 7. Vermijd conclusies van het besprokene.
1
Bron: Remmerswaal, J., Handboek groepsdynamica, een inleiding op theorie en praktijk, Boom/nelissen, 2013, p. 479-480.
Pagina 11
HANDLEIDING VOOR HET VERKNOEIEN VAN EEN VERGADERING Na de vergadering: 1. Stuur geen verslag of samenvatting aan de leden. 2. Licht de hogere leiding niet in, vooral niet degenen die behulpzaam of geïnteresseerd zouden kunnen zijn. Het spreekt voor zich dat dit een mooi voorbeeld is van goed-fout. Probeer voldoende aandacht te geven aan je vergaderingen en andere activiteiten met de jeugdraad. Ga er niet te licht over, de leden voelen dat aan. Laat zien dat je zelf betrokken bent bij het geheel en dat je er waarde aan hecht. Als jij het niet doet, waarom zouden zij? En als jij het niet doet, hoe kan je het dan verwachten van hen?!
Pagina 12
WERKVORMEN Werkvormen INLEIDING Naast de communicatietechnieken, de begeleidingstechnieken en het dunne ijs van sociale psychologie zijn er ook meer tastbare hulpmiddelen die je kan aanwenden om je jeugdraad te (bege)leiden. Tijdens je jeugdraadvergaderingen kan je gebruik maken van een aantal werkvormen die het werk of het bereiken van je doel aangenamer en makkelijker kunnen maken. Ik zou hier willen aan toevoegen dat je deze werkvormen niet altijd hoeft te gebruiken, noch staat elke groep hier voor open. Probeer volgens de noden van je groep af te tasten in hoeverre ze hierin willen mee gaan. Voor elk doel kan je wel een werkvorm gebruiken. Hieronder geef ik enkele voorbeelden van werkvormen die je kan gebruiken om je vooropgestelde doel te helpen bereiken.
WERKVORMEN GPS-brainstormkit Een zeer interessante werkvorm die voor veel zaken kan gebruikt worden, is de GPSbrainstormkit. “De GPS-brainstormkit is een gestructureerde methode om met een groep van 12 tot 15 personen te brainstormen. We doen dat op basis van 6 trends en ontwikkelingen waar de organisatie vandaag voor staat. Op een halve dag komen we tot 120 ideeën en destilleren we daaruit drie uitgewerkte projecten waar we mee aan de slag kunnen.” 2 Je kan deze kit gratis bestellen via http://www.flandersdc.be/gps/bestellen. The magic number - brainstorm Tijdens brainstormsessies wordt er te vaak snel een zekere richting ingeslaan en overgegaan naar beslissingen nemen. Om dit tegen te gaan kan je werken met deze werkvorm. Je legt op voorhand het magische nummer vast en werkt verder aan de brainstorm tot je het magische nummer van ideeen bereikt hebt. Je kan dit gebruiken voor een aantal zaken. Een eerste voorbeeld is een brainstorm waar maar moeilijk ideeen uitkomen. Je kan jezelf en de groep hierdoor verplichten om verder te werken tot aan het magische nummer. Een tweede
2
Bron: Flanders DC, GPS-Brainstormkit, http://www.flandersdc.be/nl/gps geraadpleegd op 02/05/2014.
Pagina 13
WERKVORMEN voorbeeld is een brainstorm waarbij je veel ideeen wil vergaren. Misschien is idee 103 wel het idee waar jullie al zo lang naar op zoek waren. Deze werkvorm is perfect combineerbaar met andere brainstormwerkvormen. www.ww.be - planning Oftewel de 5W’s werkvorm die zijn oorsprong in de journalistiek vindt is een methode die je kan helpen bij het plannen en organiseren van activiteiten. ‘Wie, wat, waar, wanneer en waarom’ zijn de vragen die we bij deze werkvorm beantwoorden. Door de probleemstelling op te splitsen in deze 5 vragen kan je zeer systematisch te werk gaan. Je zou er ook kunnen voor kiezen om de groep op te splitsen in 5 groepen, zodanig dat elke groep op zich een vraag kan beantwoorden. Voetballen – discussies begeleiden We geven iedereen een gele en een rode kaart en gooien alle remmen van de discussie los. Iedereen mag zijn ongezouten mening geven en we doen de volledige ronde van de tafel. Terwijl iemand aan het woord is mag de rest niet tussen beiden komen behalve door middel van hun rode en gele kaarten. Een gele kaart is als het ware een waarschuwing, een rode kaart is stoppen. Aan het begin van de oefening kan je afspreken dat wanneer iemand 6 gele kaarten krijgt hij/zij zijn beurt moet stoppen en idem bij 3 rode kaarten. Het is zeer belangrijk om dit in goede banen te leiden zodat er geen misbruik van gemaakt wordt. De mogelijkheid bestaat om deze werkvorm te combineren met een tijdsklok waardoor iedereen een vooraf afgesproken tijd krijgt. El positivo – evaluatie El positivo is een werkvorm die ik zeker aan bod wil laten komen. Het is een triestige vaststelling dat we als Belgen gespecialiseerd zijn in negatieve feedback en als we gevraagd worden om een mening te geven dat we snel grijpen naar de negatieve dingen. Om dat om te keren gebruik ik graag de werkvorm El Positivo. Wat was er goed en wat willen we zeker behouden voor de volgende keer? Hoe zouden we het kunnen verbeteren zonder stil te staan bij de slechte zaken? Ok, er zijn werkpunten, maar wat was er wel goed aan en hoe kan het beter? Het is ook een werkvorm die je on the spot kan toepassen. Als je merkt dat je groep op de rand staat om zichzelf te verliezen in een negatief spiraal, gooi er dan eens tussen “Stop! Wat was er wel goed?”. Je zal merken dat de persoon in kwestie in eerste instantie tilt slaat, maar eenmaal je een iemand mee hebt in de positieve richting zal de rest eerder geneigd zijn om te volgen. Werk verder op een positieve noot, het zal ook je groep ten goede komen.
Pagina 14
WERKVORMEN Jeugdraad-café Jeugdraad-cafe is waarschijnlijk de leukste werkvorm die je kan gebruiken omdat je hem kan combineren met alle andere werkvormen. Zet je zaal of locatie op in een cafe-opstelling, hiermee bedoel ik enkele kleinere tafels door elkaar. Nu kan je gewoon in deze cafe-opstelling vergaderen, maar je kan ook per tafel een ander onderwerp bespreken en die dan daarna in groep overlopen. Hierdoor laat je aan iedereen de keuze om deel te nemen aan het onderwerp dat hem/haar het meest aanspreekt. Als begeleider is het belangrijk om te zwerven tussen de verschillende tafels om je ervan te vergewissen dat iedereen constructief aan het werk is. Een andere optie is een voorzitter aanduiden aan elke tafel. Voorzie ook zeker een drankje voor alle deelnemers. Dit zal de beleving groter maken. We leven nu eenmaal in een samenleving die meer en meer inspeelt op de beleving. Kijk maar naar de grote festivals, er is altijd meer te beleven dan alleen maar muziek. Die beleving zal je jeugdraad ook attractiever maken.
Pagina 15
BRONNEN Bronnen Als houvast voor deze theoretische bundel heb ik vooral gebruik gemaakt van het handboek ‘groepsdynamica, een inleiding op theorie en praktijk’ van Jan Remmerswaal. Dit was voor mij het ideale boek om de eerste stappen te zetten richting groepsdynamica, met veel extra informatie zonder jezelf te verliezen in allerlei theorieen. Voor de werkvormen kan ik in eerste instantie ‘het groot werkvormenboek’ van Sasja Dirksehulscher en Angela Talen aanraden. Een handig werkboek dat ook snel te raadplegen is zonder dat je alles moet gelezen hebben. Hier zou ik wel aanraden om een aantal werkvormen of delen ervan met elkaar te combineren om het maximum eruit te halen. Daarnaast kan je op het internet 1001 werkvormen vinden in alle geuren en kleuren, ook hier wil ik wel aanraden om ze aan te passen aan je eigen situatie en voorkeur. Een laatste boek dat ik zou willen aanraden is het boek ‘creatief denken’ van Edward de Bono. Ik heb geen directe linken gelegd in deze bundel vanuit het boek, maar het heeft wel mijn manier van denken voor een stuk veranderd. Het boek heeft als subtitel ‘slimme technieken om problemen op te lossen’. We hangen vast de grenzen van onze kennis en dit boek helpt je om daar uit te breken. De grenzen van onze kennis zijn perfect te illustreren door onderstaand voorbeeld.
Opdracht: Verbind de 9 bollen met maximum 4 lijnen in 1 beweging. Het antwoord krijg je tijdens de presentatie.
Pagina 16
