Datum uw brief

Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling

Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail [email protected]

Aan de gemeenteraad van Nijmegen

Postbus 9105 6500 HG Nijmegen

Datum

Ons kenmerk

Contactpersoon

15 december 2015

MO10/15.0011391

Jan Marten de Hoop

Onderwerp

Datum uw brief

Doorkiesnummer

Voortgang uitvoering Aanvalsplan Armoede en Schulden

.

(024) 3299014

Geachte leden van de raad, Op 27 mei 2015 heeft u het Aanvalsplan Armoede en Schulden vastgesteld (56/2015). In het aanvalsplan is de ambitie uitgesproken om armoede- en schuldensituaties onder Nijmegenaren te voorkomen en te bestrijden. Het doel dat we hiermee willen bereiken is dat iedereen volwaardig deel kan nemen aan de samenleving. Om dit doel te bereiken is in het aanvalsplan een tiental ontwikkellijnen geformuleerd. Tijdens de bespreking van het aanvalsplan in uw raad hebben wij toegezegd om ieder half jaar de stand van zaken met u te delen. Voor u ligt de eerste voortgangsbrief. Per ontwikkellijn beschrijven we wat onze doelstelling is en hoe de stand van zaken op dit moment is. 1. Naar een bundeling van regelingen in de armoedebestrijding (&pas) We hebben besloten om de ontwikkeling van een stadspas in 2015 concreet vorm te geven. Wij hebben u op 21 oktober geïnformeerd over de ontwikkeling van de &pas in uw kamerronde. Tevens hebben we u een brief gestuurd waarin nadere informatie over de &pas staat (brief van 20 oktober 2015). In deze brief hebben we u gemeld dat we een nieuwe invoeringsstrategie voor de &pas bewandelen die afwijkt van het eerdere scenario: - de invoering vindt plaats in 2016; - we laten de koppeling met de OV-chipkaart los; - we bouwen in het vervolgproces een nader moment in om de gekozen strategie te heroverwegen dan wel bij te stellen. We verwachten eind december het resultaat van de ingebouwde tussenstap in ons college te bespreken, alvorens een definitief besluit te nemen om de door ons gewenste &pas te realiseren. De tussenstap gaat duidelijk maken of een verantwoorde invoering mogelijk is en zo ja, hoe dat gerealiseerd kan worden. Vanzelfsprekend zullen we u hiervoor de nodige voorstellen ter vaststelling voorleggen. Verder besloten we bij deze ontwikkellijn om de inkomensgrens voor de individuele inkomenstoeslag (voorheen: de langdurigheidstoeslag) te verhogen van 105% naar 110% van de

www.nijmegen.nl

Brief aan de gemeenteraad: Voortgang implementatie Aanvalsplan Armoede en Schulden

Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling

Vervolgvel

1

bijstandsnorm. Dit is reeds begin 2015 geïmplementeerd. De inkomensgrens ligt nu dus op 110% van de bijstandsnorm. 2. Naar een effectievere ondersteuning van particuliere initiatieven We constateerden dat er tal van kleine particuliere initiatieven in de stad zijn op het gebied van armoedebestrijding en dat we ten aanzien van deze initiatieven als gemeente faciliterend willen zijn. We hebben daarom besloten om per 2016 een fonds particuliere initiatieven op te zetten. Dit fonds bevat maximaal € 30.000 jaarlijks aan gemeentelijke middelen en wordt beheerd door een externe commissie met mensen uit de stad. Begin 2016 stellen we de werkwijze van de commissie en particuliere initiatieven vast. Daarna gaan we op zoek naar kandidaten voor de commissie. De commissie gaat in 2016 de eerste particuliere initiatieven faciliteren. Verder hebben we besloten aan het reeds bestaande Platform Schuldhulpverlening ook partijen die zich inzetten voor armoedebestrijding uit te nodigen. Het platform komt tweemaal per jaar bij elkaar en in oktober jongstleden zijn Stichting Leergeld, de Kledingbank, Vluchtelingenwerk en de Voedselbank ook uitgenodigd. Partijen als de Diaconie en het Inter-lokaal waren ook aanwezig, maar die waren dat ook al bij voorgaande bijeenkomsten. Het doel is dat de afstemming tussen de organisaties in de verschillende disciplines verbetert. De deelnemers aan het Platform hebben aangegeven dat deze verbreding een goede ontwikkeling is en dat het zorgt voor betere afstemming tussen de partijen die zich primair met schuldhulpverlening bezig houden en de partijen die zich primair met armoedebestrijding bezig houden.. 3. Naar meer kennisdeling in de ketens armoede en schulden In Nijmegen zijn tientallen organisaties actief op het gebied van armoedebestrijding en schuldhulpverlening. Deze organisaties zijn niet altijd op de hoogte van elkaars bestaan. Dat is een gemiste kans, omdat de organisaties vaak specifieke expertise, kennis en kunde hebben en elkaar dus enorm kunnen versterken. Het doel van deze ontwikkellijn is om meer kennis te delen in de ketens armoede en schulden. Het feit dat er nu een Platform Armoede en Schulden is dat tweemaal per jaar bij elkaar komt vormt eigenlijk al een concrete uitwerking. Daarnaast is er een afvaardiging van een aantal organisaties bij elkaar geweest om te kijken of er kennisdeelsessies gehouden kunnen worden en of er een sociale kaart op deze thema’s moet worden ontwikkeld. In 2016 willen we tenminste twee kennisdeelsessies houden en daarnaast een vorm van een sociale kaart ontwikkelen. 4. Naar meer kennis over de effectiviteit van instrumenten De gemeente Nijmegen staat bekend om haar sociale hart. Dit uit zich onder andere in een breed palet aan minimaregelingen én aan diverse vormen van schuldhulpverlening, waaronder laagdrempelige hulpverlening. In totaal hebben we in de stadsbegroting 2016 een budget voor armoedebestrijding van ongeveer € 20 miljoen geraamd. Gezien deze investering willen we op meer gestructureerde wijze de effectiviteit van de verschillende interventies gaan meten. De slag die we nu maken is in eerste instantie heel praktisch. We zijn bezig met een professionaliseringsslag ten aanzien van de monitoringgegevens van het gemeentelijke Bureau Schuldhulpverlening en het Inter-lokaal. Op dit moment monitoren we het aantal cliënten dat in en uitstroomt in één van onze regelingen. Deze cijfers over 2015 presenteren we u zoals gebruikelijk

www.nijmegen.nl



Vervolgvel

2

in de jaarrekening. In het Aanvalsplan hebben we echter onze ambities naar boven bijgesteld: we willen niet alleen weten hoeveel mensen er zijn ingestroomd en uitgestroomd, maar ook waar de mensen vandaan komen, waar ze naartoe gaan en of de interventies het gewenste effect hebben opgeleverd. We hebben met Bureau Schuldhulpverlening en het Inter-lokaal hierover afspraken gemaakt. In de volgende voortgangsbrief delen we de eerste uitgebreide monitoringgegevens met u. De tweede slag is dat we het gemeentelijke bureau Onderzoek & Statistiek gevraagd hebben om een tweetal onderzoeken uit te voeren in 2016: een klanttevredenheidsonderzoek en een maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA). We zijn namelijk in de stellige overtuiging dat het helpen van iemand met schulden een enorm breed maatschappelijk effect heeft en het helpt om dat concreet uit te werken. We starten in februari 2016 met de MKBA en we verwachten deze tegen de zomer van 2016 gereed te hebben. Het klanttevredenheidsonderzoek vindt plaats in het najaar van 2016. Wat betreft ons minimabeleid voeren we momenteel een quick scan uit waarin we ons beleid vergelijken met een aantal andere gemeenten. We zijn hierbij wel afhankelijk van de bereidheid van de andere gemeenten om hun informatie te delen met ons. Bij de uitvoering van deze quick scan is ons bureau Onderzoek & Statistiek betrokken. De resultaten betrekken we bij onze voorstellen over het minimabeleid in de Zomernota in het voorjaar van 2016. 5. Naar een integraal systeem van vroegsignalering van armoede en schulden Met elkaar constateerden we dat er rondom thema’s als armoede en schulden veel schaamte hangt en dat mensen daardoor vaak laat hulp zoeken. Dat resulteert voor de betreffende personen in complexe en ingrijpende schuldensituaties en voor de gemeente in uitgebreide en dure trajecten. We willen daarom potentiele probleemsituaties vroegtijdig signaleren. We doen dit op verschillende wijzen:  wanneer iemand een uitkering op grond van de Participatiewet aanvraagt, dan vragen wij hem om op het aanvraagformulier informatie te geven over zijn schuldensituatie. Als wij een schuldensituatie constateren, dan neemt Bureau Schuldhulpverlening contact op met de betreffende persoon om hem uit te nodigen voor een Informatie en Adviesgesprek;  we maken afspraken met de woningcorporaties, zorgverzekeraars en nutsbedrijven om in het geval van een betalingsachterstand een signaal te krijgen, zodat we contact op kunnen nemen met de betreffende persoon om hem een aanbod te doen. De overleggen met deze partijen zijn in volle gang en we hopen dat dit binnen nu en enkele maanden concreet wordt. De reden waarom we op dit moment nog geen convenanten hebben is dat er het nodige uitgezocht dient te worden met betrekking tot ICT en privacywetgeving. Daarnaast willen we zoveel mogelijk eenduidige afspraken maken met de verschillende partijen. Het is onze verwachting dat we al in de eerste helft van 2016 op basis van signaallijsten mensen gericht zullen benaderen met ons ondersteuningsaanbod;  we verwachten veel van de signalen op basis van de betalingsachterstanden bij verzekeraars, nutsbedrijven en woningcorporaties, maar er zijn meer plekken waar ‘gesignaleerd’ wordt. We maken daarom afspraken met alle partijen die vroegtijdig potentiele schuldensituaties signaleren, zoals huisartsen, zorgaanbieders, scholen, STIPS, sociaal wijkteams etcetera;  ten slotte hebben we ten aanzien van deze ontwikkellijn besloten de ondersteuning aan de Formulierenbrigade van het Inter-lokaal te continueren. Voor 2015 is dit reeds gerealiseerd. Voor de jaren 2016-2018 nemen we een dezer weken een besluit over alle

www.nijmegen.nl



Vervolgvel

3

subsidies die er in het kader van de laagdrempelige financiële ondersteuning naar het Inter-lokaal gaan. 6. Naar een betere afstemming van vraag en aanbod in de financiële hulpverlening Personen met schulden melden zich bij allerlei organisaties: de STIPS, de Sociaal Wijkteams, de Regieteams, het Inter-lokaal, de huisarts, de gemeente, Humanitas, Wmo-instellingen enzovoort. Iedere organisatie probeert, vaak met de beste motieven, de vraag te matchen met het aanbod van de eigen organisatie. In de totale keten schuldhulpverlening beschikken we over verschillende instrumenten, van een eenmalige voorlichting of voorzieningencheck tot 3-jarige saneringstrajecten en beschermingsbewind. We vinden het belangrijk dat de juiste instrumenten voor de juiste personen worden ingezet. We ontwikkelen daarom een regiefunctie. Complexe casussen kunnen daar neer worden gelegd. Vanuit de regiefunctie wordt bepaald welk instrument het meest passend is. Hierdoor willen we niet alleen de goede match bevorderen, maar ook meer duidelijkheid bieden bij verwijzers, zoals de sociale wijkteams. Ten slotte willen we hiermee ook bewindvoeringskosten terugdringen. Wanneer vanuit de regiefunctie immers de inschatting gemaakt wordt dat bijvoorbeeld F!X budgetbeheer en budgetcoaching een adequaat instrument is, dan hoeft er geen bewindvoering aangevraagd te worden bij de rechtbank. Er vinden op dit moment vijf pilots plaats waarbij een casusoverleg dicht op het wijkteam ingeschakeld kan worden om de financiële situatie te screenen (Lindenholt, Noord, Centrum, Midden en Hatert). Afhankelijk van het succes van deze pilots willen we deze systematiek in 2016 uitrollen over alle stadsdelen. Daarnaast ontwerpen we een routekaart voor de STIPS, wijkteams en andere maatschappelijke organisaties. Dat wordt een A4 met daarop heel praktisch en overzichtelijk weergegeven waar je met welke type (financiële) problematiek terecht kunt. De routekaart wordt als bijlage toegevoegd aan de eerstvolgende voortgangsbrief. 7. Naar een betere borging van de vaste lasten Bepaalde groepen personen zijn niet staat om de volledige regie te voeren op hun financiële huishouding. Dat betekent niet dat er altijd een zwaar instrument, zoals bewindvoering ingezet moet worden. Wanneer wij signalen van woningcorporaties, zorgverzekeraars of nutsbedrijven ontvangen dat er betalingsachterstanden ontstaan, dan kan een problematische schuldensituatie in veel gevallen voorkomen worden door als gemeente bepaalde vaste lasten (tijdelijk) in te houden en door te betalen vanuit de uitkering. We willen uiteindelijk minimaal 500 inhoudingen realiseren. Op dit moment zitten we op 250 inhoudingen. 8. Naar een krachtig vangnet voor bepaalde doelgroepen In de dienstverlening vanuit de ketens armoede en schulden maken we geen onderscheid naar doelgroepen. Dat betekent dat iedereen die het nodig heeft in aanmerking komt. Tegelijkertijd hebben we in het aanvalsplan besloten extra in te zetten op enkele doelgroepen, te weten de bewoners van zorginstellingen, vluchtelingen, ondernemers, werkzoekenden en personen met gezondheidsproblemen. We zijn met zorginstellingen in gesprek over de reikwijdte van hun financiële dienstverlening. We vinden dat de zorgaanbieders waarbij we begeleiding hebben ingekocht begeleiding op alle leefgebieden dienen aan te bieden. Dat betekent dus ook dat ze basale financiële dienstverlening bieden voor hun cliënten. Dit kent uiteraard zijn grenzen. Waar

www.nijmegen.nl



Vervolgvel

4

deze grenzen liggen en welk instrument vervolgens het meest passend is komt aan bod in onze gesprekken met de zorgaanbieders. In februari vindt de eerste plenaire bijeenkomst plaats met de zorgaanbieders. Ten aanzien van vluchtelingen zijn we op dit moment met name op de Griftdijk preventief actief. Wanneer deze, voornamelijk Eritrese, jongeren een zelfstandige woning krijgen toegewezen bieden we de mogelijkheid tot een budgetgesprek aan. Dit heeft vooralsnog niet plaatsgevonden. De vluchtelingen op Heumensoord vallen onder de verantwoordelijkheid van het COA, dus daar plegen we geen inzet. Op het Werkbedrijf en op het ROC heeft Bureau Schuldhulpverlening een spreekuur, specifiek voor jongeren en werkzoekenden met vragen over financiën. In 2015 hebben tot nu 71 jongeren zich bij het spreekuur op het Werkbedrijf gemeld en 69 jongeren hebben zich gemeld bij het spreekuur op het ROC. Van alle personen die zich in 2015 gemeld hebben bij Bureau Schuldhulpverlening is 15% 27 jaar of jonger. Dit percentage ligt hoger dan in 2014 (10%) Verder bieden we voorlichting op scholen (‘de gezonde school’), ondersteunen we het project JUST van het Inter-lokaal wat zich specifiek richt op jongeren met financiële problemen en organiseren we naar alle waarschijnlijkheid komend jaar het ‘Mind your Wallet’-festival. Dit betreft een festival over ‘financiën’ specifiek gericht op jongeren. Ondernemers met financiële problemen helpen we vanuit ons Bureau Zelfstandigen ofwel om de boeken snel en zorgvuldig af te sluiten zodat de ondernemers in aanmerking komt voor een schuldtraject ofwel door ondersteuning te bieden met het doel om het bedrijf succesvol te laten doorstarten. Ten slotte werken we met de HAN aan een coachingsprogramma specifiek voor ondernemers met financiële problemen (www.degeldersezaak.nl). Tot nu toe hebben zich 7 ondernemers gemeld voor een coachingsprogramma, maar de communicatie over dit project dient nog van start te gaan. 9. Naar meer preventie en kwalitatief betere bewindvoering De afgelopen jaren is er in negatieve zin veel geschreven over bewindvoerders. Recent onderzoek in opdracht van het ministerie van SZW toont echter aan dat verreweg het grootste deel van de onder bewind gestelden bewindvoering nodig heeft. We zien bewindvoerders dan ook als noodzakelijke en zinvolle partners in de keten. Tegelijkertijd constateren we in de afgelopen jaren een verdrievoudiging van de kosten voor beheer en bewind vanuit de bijzondere bijstand. En omdat bewindvoerders niet actief geprikkeld worden om aan te sturen op zelfredzaamheid en uitstroom maken wij ons hierover zorgen. We hebben daarom verschillende acties ondernomen. Allereerst hebben we besloten de ondersteuning aan F!X, budgetcoaching en budgetbeheer, te continueren. In 2016 ontvangt het Inter-lokaal hiervoor bijna € 0,2 miljoen. Middels dit samenwerkingsproject van het Inter-lokaal en Bureau Schuldhulpverlening bieden we een lichter, goedkoper en meer op zelfredzaamheid gericht alternatief aan. Op dit moment doen we dit voor ongeveer 120 personen en we koersen op 150 personen tegen het einde van 2016. We brengen deze voorziening actief onder de aandacht bij zorgaanbieders, het maatschappelijk middenveld, bewindvoerders en zelfs de rechtbank. Ook vanuit de regiefunctie wordt per geval bekeken in hoeverre F!X een goed alternatief is voor bewindvoering. Verder zijn we in gesprek met de bewindvoerders in Nijmegen om zodoende te sturen op kwalitatief goede bewindvoering. We gaan begin 2016 tevens voor een groep personen waarvoor wij bewindvoeringskosten vergoeden vanuit de bijzondere bijstand screenen in hoeverre een alternatief ook een goede oplossing biedt. Verder wijzen we verwijzers actief op bewindvoerderskantoren waar wij goede ervaringen mee hebben. Ten slotte zijn we aangesloten bij een werkgroep met alle grote gemeenten uit de provincie Gelderland. Deze werkgroep heeft als doel een goede dialoog te hebben met de bewindvoerders (deels via hun branchevereniging), maar vooral ook rechtstreeks

www.nijmegen.nl



Vervolgvel

5

met de rechtbank in Zutphen. Het doel is uiteraard niet om te interveniëren in hun besluitvorming, maar wel om hen te wijzen op de alternatieven in de gemeente en om te benadrukken dat controle op de kwaliteit van bewindvoerders van groot belang is. We hebben tot nu toe tweemaal met de kantonrechter om de tafel gezeten. Met dit alles verwachten we niet direct een daling van de kosten voor beheer en bewind, maar wel een afname van de stijging. We constateren dat ons beleid nu al effect heeft. Het aantal onderbewindgestelden stijgt bijna niet meer. Helaas zien we dit in de kosten bijzondere bijstand nog niet terug, omdat bewindvoerders sinds 2015 een hogere vergoeding per persoon mogen vragen. Overigens plegen we inzet niet alleen om de kosten terug te dringen, maar vooral ook met het oog op passende ondersteuning voor cliënten. 10. Naar een beter systeem bij onze landelijke partners Bij de voorbereiding van het Aanvalsplan kregen we regelmatig opmerkingen over zaken waar we als gemeente zelf niet over gaan. Wat we wel kunnen doen is om deze onderwerpen te verzamelen en onder de aandacht te brengen bij de instantie die er wel over gaat. De afgelopen maanden zijn we langs verschillende afdelingen binnen de gemeentelijke organisatie en organisaties in de keten in Nijmegen langs geweest om dergelijke signalen op te halen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de late of onjuiste verrekening van Toeslagen door de Belastingdienst, de incassobevoegdheden van de Belastingdienst, het niet respecteren van de beslagvrije voet door de overheid, de ingewikkelde berekening van de beslagvrije voet, de aangepaste wet die het mogelijk maakt voor bewindvoerders om een hoger tarief te declareren, de bestuursrechtelijke boete die personen dienen te betalen wanneer ze een betalingsachterstand op hun zorgpremie hebben etcetera. We bundelen deze signalen en brengen deze informeel, via de VNG, de G32 en / of door middel van een Nijmeegse charter onder de aandacht bij de betreffende instantie. We hebben er vertrouwen in dat we met de integrale inzet op al deze ontwikkellijnen samen met de keten schuldhulpverlening in onze stad de armoede en schulden terugdringen. Middels deze voortgangsbrief hopen we u goed geïnformeerd te hebben over de activiteiten die we de laatste maanden hebben uitgevoerd en de activiteiten die binnenkort op de agenda staan. In de volgende voortgangsbrief, welke halverwege 2016 verschijnt, hopen we u ook de eerste kwantitatieve resultaten te presenteren op basis van de managementinformatie van Bureau Schuldhulpverlening en het Inter-lokaal en de onderzoeken uitgevoerd door onze afdeling Onderzoek en Statistiek.

Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,

De Gemeentesecretaris,

drs. H.M.F. Bruls

drs. B. van der Ploeg

www.nijmegen.nl


Datum uw brief

Recommend Documents