Datum uw brief

Ingekomen stuk D10 (PA 4 december 2013)

Vastgoed, Sport en Accommodaties Vastgoed

Nieuwe Dukenburgseweg 21 6534 AD Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 30 41 E-mail [email protected]

Openbare besluitenlijst 18 december 2007 Collegevergadering 47 Aan de Gemeenteraad van no Nijmegen Aanwezig: Voorzitter Wethouders Gemeentesecretaris Communicatie Datum Verslag 19 november 2013

Postadres Postbus 9105 6500 HG Nijmegen

Th. de Graaf P. Depla, H. van Hooft sr., L. Scholten, H. Kunst, P. Lucassen, J. van der Meer P. Eringa A. Kuil Ons kenmerk Contactpersoon M. Sofovic VA23/ Ber van Haren 13.0013836

Onderwerp

Restauratie Stevenskerk en toren

Direct telefoonnummer

00625179657

Datum uw brief

Geachte leden van de Raad, Aldus vastgesteld in de vergadering van: In de vorige brief over dit onderwerp in april 2013 hebben wij u op de hoogte gebracht van de onderzoeksfase van het restauratieproject van de Stevenskerk en toren. Wij zijn in die brief ingegaan op de resultaten van de onderzoeksfase en de conclusies die zijn getrokken uit de onderzoeksresultaten. In deze brief brengen wij u op de hoogte van de vervolgfase. De onderzoeksfase is afgerond en De voorzitter, De secretaris, de uitvoeringsfase van het project restauratie Stevenskerk is opgestart. Wij gaan nader in op de aanpak van de uitvoeringsfase en de samenwerking met de Stichting Stevenskerk. Verder informeren wij u over de stand van zaken van de financiering van de restauratie. Doel van deze projectfase is de uitvoering van de restauratie. Plan van aanpak Wij hebben een beknopt plan van aanpak opgesteld voor de uitvoeringsfase. In dit plan van aanpak gaan we in op de samenwerking met de Stichting Stevenskerk. We geven aan hoe we de werkzaamheden willen aanbesteden, hoe de planning er uit komt te zien en op welke wijze we de financiering van de uitvoeringsfase hebben gedekt. Samenwerking met stichting Stevenskerk De samenwerking met de Stichting Stevenskerk is in de onderzoeksfase erg positief ervaren door beide partijen. Wij willen deze samenwerking in de uitvoeringsfase graag op dezelfde wijze voortzetten. De Stichting Stevenskerk heeft te kennen gegeven het hier mee eens te zijn. Gemeente en Stichting hebben de projectgroep die de onderzoeksfase heeft gedaan een doorstart gegeven voor de uitvoeringsfase. Eigenlijk zijn de activiteiten van het project na de presentatie van de onderzoeksrapporten in april dit jaar doorgegaan. Voorbereidingen Op basis van de onderzoeksrapporten is de voorbereiding van de uitvoeringsfase opgestart.

www.nijmegen.nl

2013-11-11 Raadsbrief restauratie Stevenskerk

1

Gemeente Nijmegen Vastgoed, Sport en Accommodaties Vastgoed

Vervolgvel

1

De aanvragen voor subsidies bij de provincie en Rijk zijn voorbereid en ingediend. Het vergunningentraject is ter hand genomen en voor het restauratieplan zijn adviezen ingewonnen bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de gemeentelijke Commissie Beeldkwaliteit. Aanbesteding Het is de bedoeling om de restauratie van het natuursteenwerk in één keer uit te voeren. Te beginnen met de Stevenstoren. Het is niet verstandig om jarenlang de steiger om een deel van de Stevenskerk te hebben staan. Om de werkzaamheden aan de toren in het zomerseizoen van 2014 te kunnen uitvoeren moeten we nu de noodzakelijke voorbereidingen treffen. In de aanbesteding zullen we rekening houden met de aspecten van het vastgestelde beleid ten aanzien van social return. Het is ons doel dat de restauratie van het natuursteenwerk van de Stevenstoren en Stevenskerk door één en dezelfde aannemer wordt uitgevoerd. De gemeente doet de aanbesteding voor de Stevenstoren en de Stichting die van de kerk. Wij willen dat de restauratie door een aannemer wordt uitgevoerd die is aangesloten bij de Vakgroep Restauratie en/of ingeschreven bij de Gelderse Kwaliteitsregeling Kennis & Kunde. Daarmee weten we ons verzekerd van het feit dat we te maken hebben met een aannemer met aantoonbare ervaring op het gebied van (natuursteen) restauraties van grote monumenten. Wij zullen ons bij de aanbesteding uitsluitend richten op deze groep aannemers. In de aanbestedingsvoorwaarden zullen we aandacht schenken aan het vastgestelde gemeentelijk beleid inzake social return. Duurzaamheid Met deze restauratie, die we samen met de Stichting realiseren, is een duurzame instandhouding van de Stevenskerk voor tientallen jaren verzekerd. Er wordt gekozen voor een natuursteensoort die duurzaam is. Daarnaast zal de restauratie van de montanten van de vensters in de Zuiderkapel aangegrepen worden om achterzetramen te plaatsen, zodat energieverbruik van de kapel verminderd kan worden. Financiën De onderzoeken hebben uitgewezen dat voor de restauratie van de Stevenstoren een bedrag van € 1,4 mln. en van de Stevenskerk € 1,0 mln. (totaal € 2,4 mln.) nodig is. In de stadsbegroting van 2014 is een krediet van € 1,3 mln. opgenomen voor de restauratie van de Stevenstoren. De provincie Gelderland heeft aangegeven om uit de Nuongelden € 1,1 mln. te willen bijdragen aan de restauratie. Om precies te zijn, € 1.0 mln. voor de kerk (Stichting Stevenskerk) en € 0,1 mln. voor de Stevenstoren (gemeente Nijmegen). Daarmee is de dekking van de restauratiebegroting sluitend. Het krediet van de gemeenteraad is vastgesteld in de begroting van 2014. Er is nog geen definitieve duidelijkheid over het tijdstip van beschikbaar komen van het toegezegde bedrag van de provincie Gelderland. Ambtelijk is aangegeven dat de bevoorschotting naar alle waarschijnlijkheid in 2014 kan plaatsvinden op basis van een uitvoeringsplan (stichting Stevenskerk). De voorbereidingskosten in 2013 i.v.m. werkzaamheden voor de aanbesteding, het restauratieplan, de voorbereidingen van het vergunningentraject etc. worden geraamd op ongeveer € 65.000, -.

www.nijmegen.nl

2013-11-11 Raadsbrief restauratie Stevenskerk

Gemeente Nijmegen Vastgoed, Sport en Accommodaties Vastgoed

Vervolgvel

2

Communicatie De Nijmeegse inwoners zijn erg betrokken bij de Stevenskerk. Naast het restauratieproject van de Stevenskerk en de toren zijn nog diverse acties en actualiteiten aan de orde waar het publiek bij betrokken is. Dat betekent dat de communicatie van dit project de nodige aandacht zal krijgen. Planning De planning ziet er op basis van de huidige gegevens globaal alsvolgt uit: De voorbereidingen zijn opgestart en lopen door tot maart 2014. De aanbestedingsfase zal lopen van november 2013 tot februari 2014. Het vergunningentraject zal doorlopen tot maart 2014. De uitvoering van de restauratiewerkzaamheden aan de Stevenstoren zullen plaatsvinden van april 2014 tot september 2014. De restauratie van de deelprojecten aan de Stevenskerk (Zuiderkapel, Grote Zuidportaal, Kleine Zuidportaal, Gerfkamer en Oostdeel, de Heerenbank en de uurschilderingen) zullen gefaseerd worden uitgevoerd vanaf oktober 2014.

Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester,

De Gemeentesecretaris,

drs. H.M.F. Bruls

drs. B. van der Ploeg

www.nijmegen.nl

2013-11-11 Raadsbrief restauratie Stevenskerk

Hoofdlijnen plan van aanpak uitvoeringsfase restauratie Stevenskerk en toren

Een samenwerkingsproject van de gemeente Nijmegen en de Stichting Stevenskerk Nijmegen

Ber van Haren Nijmegen, 7 november 2013

1. Inleiding Onderzoeksfase restauratie Stevenskerk In april 2013 zijn de onderzoeken gepresenteerd nav de problemen aan het natuursteenwerk van de Stevenskerk. Dit heeft geresulteerd in twee degelijke onderzoeken. Uit de onderzoeken komt naar voren dat het natuursteenwerk spoedig hersteld moet worden. De onderzoeksfase is afgerond en de uitvoeringsfase van het project Stevenskerk is opgestart. Dit plan van aanpak is opgesteld om de uitvoeringsfase van de restauratie van de Stevenskerk en toren te beschrijven. Betekenis Stevenskerk De Stevenskerk is een sterk merk in Nijmegen en heeft een breed draagvlak bij het Nijmeegse publiek. Het is vanzelfsprekend dat voor de gehele Nijmeegse samenleving dit rijksmonument van grote betekenis is. Na de oorlog werd de kerk als één van de eerste gebouwen in Nijmegen gerestaureerd. De Stevenstoren werd zo het symbool van de herrijzende stad. Aanleiding restauratie Er vallen sinds enige tijd (v.a.2011) regelmatig stukken steen naar beneden van de Stevenskerk. Dat is voor een multifunctioneel gebouw dat intensief wordt gebruikt en bezocht niet aanvaardbaar. Het gaat vooral om stukken natuursteenwerk van de naoorlogse restauratie. Sinds 2012 wordt nauw samengewerkt tussen gemeente en Stichting Stevenskerk. Doel is een goede restauratie van de buitenschil van het monument. Hiervoor zijn twee onderzoeken uitgevoerd; één over de bouwgeschiedenis van het monument en één over de bouwkundige staat. Vervolgens is een indicatief restauratieplan opgesteld. In dit plan van aanpak gaan we specifiek in op de uitvoeringsfase. 2. Samenwerkende partners De gemeente Nijmegen is samen met de stichting Stevenskerk eigenaar van het monument. In de eerste fase (onderzoek) is goed samengewerkt en is de overtuiging ontstaan dat deze samenwerking vruchtbaar is en goed is voor het monument. De onderzoeksfase heeft beide partners overtuigd van het belang van een duurzame samenwerking, ook na de afronding van deze restauratie. Met respect voor de eigen verantwoordelijkheden van beide partners. De beide partners willen in de vervolgfase in een gezamenlijke projectgroep de uitvoering van de restauratie ter hand nemen. In dit plan van aanpak wordt die samenwerking concreet gemaakt.

3. Projectbeschrijving Doel van deze projectfase is de uitvoering van de restauratie. Het project zal bestaan uit verschillende fasen, namelijk opstellen restauratieplan, vergunningentraject Omgevingsvergunning, aanbesteding en daadwerkelijke uitvoering. De basis voor de restauratie vormen de twee onderzoeken die zijn uitgevoerd in de onderzoeksfase. Het bouwhistorisch onderzoek en het bouwtechnisch onderzoek. In de uitvoeringsfase gaan we verder niet in op het reguliere onderhoud dat de komende jaren normaal volgens planning plaatsvindt. Wel wordt, daar waar dat nodig en raadzaam is, onderhoudswerk in combinatie met restauratiewerk uitgevoerd. Opstellen restauratieplan Deze fase is in volle uitvoering. In juli 2013 is aan Van Hoogevest Architecten opdracht verleend om alle stukken voor een subsidieaanvraag bij de provincie in orde te maken. Hier hoort, vanzelfsprekend, ook het opstellen van een restauratieplan bij. Vergunningentraject Omgevingsvergunning Om daadwerkelijk tot restauratie van kerk en toren over te kunnen gaan, is een Omgevingsvergunning nodig. In dit vergunningentraject is advies van de Commissie Beeldkwaliteit en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed nodig. Er is veel discussie geweest over de natuursteen die moet worden toegepast in deze restauratie. De keus is gevallen op een franse natuursteen die duurzaam is en zo goed mogelijk past bij de bestaande natuursteen van de Stevenskerk. Voor het kleine Zuiderportaal zal dezelfde natuursteen (tufsteen) toegepast gaan worden en wordt bekeken of er voor een langere duurzaamheid conserverende maatregelen (kalkverf op kleur en/of een afdakje) mogelijk zijn. De vergunningaanvraag loopt. Naar verwachting kan begin 2014 de vergunning worden verleend. De commissie Beeldkwaliteit heeft al een positief advies uitgebracht. Aanbesteding De toren is eigendom van de gemeente Nijmegen en de kerk van de Stichting Stevenskerk. De eigenaren zullen zelf aanbesteden op basis van één gezamenlijk aanbestedingsvoorstel. De kerk en de toren zijn zo met elkaar verweven dat het de uitdrukkelijke voorkeur heeft om de werkzaamheden door één partij te laten uitvoeren. Het aanbestedingsvoorstel wordt nu nader uitgewerkt. Randvoorwaarden aanbesteding Wij willen dat de restauratie door een aannemer wordt uitgevoerd die is aangesloten bij de Vakgroep Restauratie en/of ingeschreven bij de Gelderse Kwaliteitsregeling Kennis & Kunde. Daarmee weten we ons verzekerd van het feit dat we te maken hebben met een aannemer met aantoonbare ervaring op het gebied van (natuursteen) restauraties van grote monumenten. Wij zullen ons bij de aanbesteding uitsluitend richten op deze groep aannemers. In de aanbestedingsvoorwaarden zullen we aandacht schenken aan social return en aan het feit dat de aannemer uit de regio komt.

Betrokkenheid architectenbureau Van Hoogevest te Amersfoort. Van Hoogevest Architecten uit Amersfoort heeft in opdracht van de Gemeente, voor zowel de kerk als de toren, het bouwtechnisch onderzoek uitgevoerd. Vervolgens hebben zij de stukken gemaakt/geleverd voor het restauratieplan en de subsidieaanvraag bij de provincie ten behoeve van de restauratie. Ook heeft het bureau het vergunningentraject voor de Omgevingsvergunning, en daarbij de advisering bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) en de Commissie Beeldkwaliteit van de gemeente Nijmegen, begeleid. Het bureau heeft in haar opdracht meegekregen dat goede samenwerking met de opsteller van het bouwhistorisch onderzoek (door R. Glaudemans uit Den Bosch) moest plaatsvinden. De conclusies uit het bouwhistorisch onderzoek en de aanbevelingen voor keuzes op het gebied van een vervangende natuursteensoort van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn verwerkt in het restauratieplan. Hoewel we de regie op de verdere voorbereiding en uitvoering daar waar mogelijk bij het gemeentelijk bureau Vastgoed (VSA) willen laten, is het duidelijk dat wij (gemeente en Stichting) bij het vervolgtraject gebruik blijven maken van de diensten van bureau Van Hoogevest. De mate waarin en wijze waarop zal met hen nog worden uitonderhandeld. 4. Projectstructuur De gezamenlijke projectstructuur van de gemeente en de Stichting Stevenskerk uit de onderzoeksfase wordt in de uitvoeringsfase voortgezet. Bestuurlijk opdrachtgever namens: Gemeentebestuur: wethouder Hannie Kunst Stichting Stevenskerk: Voorzitter Trude Ross De stuurgroep hakt knopen door waar dat noodzakelijk is. Projectgroep: Projectgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de gemeente Nijmegen en de stichting Stevenskerk. De projectgroep is ingesteld om verzekerd te zijn van een voortzetting van de goede samenwerking tussen de gemeente Nijmegen en de Stichting Stevenskerk. Directie en toezicht restauratie: Een bouwmanager van de Gemeente Nijmegen zal de directie voeren. Bureau Van Hoogevest uit Amersfoort zal als restauratiearchitect betrokken worden bij de directievoering en het toezicht op de werkzaamheden.

5. Planning (voorlopig) Werkzaamheden

Bijzonderheden

DoorLooptijd/Gereed

1. Plan van aanpak

Met collegevoorstel en raadsbrief.

Oktober/november 2013

2. Besluitvorming college

Besluitvorming over plan van aanpak en beschikbaarstelling voorbereidingskrediet.

november 2013

2. Aanbesteding

Meervoudig onderhandse aanbesteding bij 3 deskundige restauratieaannemers.

november 2013 tot februari 2014

3. Wabo Vergunningen

Van advisering RCE en cie. beeldkwaliteit tot en met de ter visie legging en het onherroepelijk zijn van de bouwvergunning.

september 2013 tot maart 2014

4. Uitvoering restauratie

De respectievelijke deelprojecten

v.a. maart/april 2014

6. Communicatie De restauratie van een van de belangrijkste rijksmonumenten van Nijmegen is in het oogspringend en wordt nauwgezet gevolgd door de Nijmegenaren. De mensen in Nijmegen zijn erg betrokken bij dit monument. Naast het restauratieproject zijn nog andere acties en actualiteiten aan de orde mbt de Stevenskerk waarbij het publiek is betrokken. Dat betekent dat de communicatie van dit project extra aandacht vraagt. De stichting en de gemeente zullen een gezamenlijk communicatieplan voor de komende twee jaar gaan vormgeven. Doel is om alle activiteiten die op stapel staan van een helder communicatietraject te voorzien. Verschillende instrumenten en media worden daarbij ingezet. Het vergt extra aandacht om alle gremia op een juiste manier te bereiken waarbij de informatie goed gestroomlijnd en helder wordt overgebracht. Door goede en heldere informatie zal het draagvlak voor de Stevenskerk ook de komende jaren in de stad in takt blijven.

7. Financiën In het onderzoek dat door bureau Van Hoogevest is uitgevoerd is duidelijk geworden om welke middelen het gaat teneinde het natuursteenwerk te kunnen restaureren. De kostenraming kwam uit op een totaal bedrag van €2,4 mln. euro. De gemeenteraad heeft voor de toren €1,3 mln. in het vooruitzicht gesteld in 2014. Het resterende bedrag van €1,1 mln. is door de provincie toegezegd. (Onder voorbehoud van toestemming door Provinciale Staten) De gemeentelijke bijdrage en de provinciale subsidie zorgen ervoor dat de begroting voor de restauratie sluitend is. De restauratie van het monument kan daardoor in de eerste helft van 2014 gestart worden. Mede door de restauratie kan het multifunctionele gebruik van de Stevenkerk de komende jaren worden voortgezet. Dat is nodig om het gebouw als een levendig onderdeel van de stad te kunnen blijven gebruiken. Daarmee blijft de Stevenskerk het bruisend hart in het Nijmeegse historische stadscentrum. Nijmegen, November 2013