Datum: 14 december 2012 Betreft: Aanvraag Duurzaam renovatieproject binnen de innovatieregeling Energiesprong Woningrenovatie

Aanbiedingsbrief SEV/Energiesprong Postbus 1878 3000 BW Rotterdam

Datum: 14 december 2012 Betreft: Aanvraag Duurzaam renovatieproject binnen de innovatieregeling Energiesprong Woningrenovatie.

Geachte heer, mevrouw,

Met deze aanbiedingsbrief melden wij ons duurzaam renovatieproject Schilderskwartier Apeldoorn aan voor de innovatieregeling Energiesprong Woningrenovatie. Binnen het totale project van 188 grondgebonden woningen bieden een 2-tal consortia een energienotaloos concept aan. De consortia bieden deze concepten aan onder de namen Energiesprong Orden en De Kwartiermakers. Na toetsing op gestelde randvoorwaarden zal de uiteindelijke keuze voor het juiste concept medio januari 2013 door bewoners, stakeholders en directie De Goede Woning worden gemaakt. Deze aanmelding voor de innovatieregeling behelst het plan van het consortium De Kwartiermakers voor cluster 1, 36 woningen van Ostadelaan en Ferdinand Bollaan. Hieronder treft u van ons als penvoerder namens het consortium: Adres en contactgegevens: Wooncorporatie De Goede Woning Postbus 468 Sleutelbloemstraat 26 7300 AL Apeldoorn Tel. 055-3696969 Contactpersoon: Eugène Korff (Senior Vastgoedadviseur) [email protected] mobiel: 06-23942956 IBAN nummer: NL21 BNGH 028.51.25.656 BNG-bankrekeningnummer: 028.51.25.656

Projectplan Schilderskwartier Apeldoorn

Voor de totstandkoming van het onderliggende projectplan bij deze aanmeldingbrief is nauw samengewerkt met alle betrokken partijen. Dit neemt echter niet weg dat er ongetwijfeld vragen gesteld kunnen worden en opmerking geplaatst bij de inhoud van het plan. Voor verdere verduidelijking en/of noodzakelijke aanvullingen, kunt u terecht bij onze contactpersoon.

Met vriendelijke groet,

Peter van ’t Wout Manager Wonen


Duurzaam renovatieproject Schilderskwartier Apeldoorn


1. Managementsamenvatting Begin 2011 is wooncorporatie De Goede Woning ingegaan op een verzoek van de gemeente Apeldoorn en het kennisnetwerk kiEMT om deel te nemen aan de ontwikkeling van een duurzaam renovatieconcept dat landelijk zou kunnen worden ingezet. Voor dit project is gekozen is voor Complex 29, Schilderskwartier, in de wijk Orden te Apeldoorn. Complex Schilderskwartier bestaat uit 188 kleine eengezinswoningen uit begin jaren vijftig van de vorige eeuw. Het te ontwikkelen concept kan toegepast worden op soortgelijke na oorlogse wijken. Trefwoorden bij het ontwikkelen van deze wijken waren schaalvergroting en standaardisatie Eind 2011 is gestart met ontwikkeling van een duurzaam, innovatief en concreet renovatieconcept voor sociale huurwoningen. Daarbij is gekozen voor een zogenaamd co-creatief proces, waarbij zowel de bewoners als het regionale bedrijfsleven intensief werd betrokken. Doel was om te komen tot een (technische) beschrijving van de uit te voeren renovatieactiviteiten, maar tegelijkertijd te werken aan het oplossen van de sociale problematiek en zogenaamde ‘community building’ te laten plaatsvinden. Het proces startte op 19 december 2011 met een bewonersavond voor circa 150 aanwezigen. Via werkgroepen van bewoners, ontwerpateliers met circa 50 ondernemers uit de regio is een gezamenlijke visie opgesteld voor de renovatie, zijn de behoeftes in kaart gebracht en is uiteindelijk op de algemene bewonersavond op 4 april 2012 goedkeuring gekregen van de huurders om serieus de opties voor een energieneutrale renovatie te onderzoeken. Uit het proces bleek dat er zeer veel belangstelling is voor de renovatieplannen vanuit de bewoners en het regionale bedrijfsleven. Beide groepen waren bereid veel tijd in te zetten om tot een resultaat te komen. De ideeën voor de wijk van de ondernemers en de bewoners bleken elkaar zeer dicht te benaderen. Er is daardoor nu inzicht in de aspecten die in ieder geval aan de woningen moeten worden verbeterd en in de aspecten die passen bij een ambitieuzere benadering. Zowel de werkgroepen van de bewoners als de bedrijven kwamen tot de conclusies dat gestreefd moeten worden naar het komen tot energieneutrale woningen. De bedrijven waardeerden de interactieve en integrale start van het proces. Er werd als duidelijke aanbeveling gegeven om deze integraliteit ook in het vervolg vast te houden. Het innovatieve van de ontwikkeling van het renovatieconcept zit in de ontwikkeling van energieneutrale woningen en het co-creatief aanbesteden van de werkzaamheden. Dit betekent dat er een breed draagvlak is bij zowel regionale bedrijven, de bewoners als overige betrokkenen om met deze twee innovaties aan de slag te gaan. Met de vraag van bewoners om onderzoek te doen naar de haalbaarheid van energieneutrale renovatie van de 188 woningen is Platform 31 benaderd. In het kader van de innovatieregeling Energiesprong Woningrenovatie heeft deze organisatie het project geadopteerd als een experiment. Daarmee is tevens de ondersteuning van dit project door Platform 31 geborgd. Deelname aan het programma Energiesprong levert de mogelijkheid voor De Goede Woning op subsidie aan te vragen voor het project. Met Platform 31 is afgesproken dat De Goede Woning het cocreatietraject ook voor de aanbesteding voort wil zetten. De aanbestedingsvorm soft selection methodology, ook wel Slim en Snel” genoemd, is hiervoor bij uitstek geschikt. Voor het project wordt het woonbundelprincipe en de woonlastengarantie nader uitgewerkt. Om de betaalbaarheid van de energie investeringen inzichtelijk te maken zorgt Platform 31 voor een uitgebreid rekenmodel. Er wordt uitgegaan van het principe dat het energiedeel dat bewoners nu aan een energieleverancier betalen wordt ingezet voor de benodigde extra investering om de woningen energieneutraal te maken. Om te borgen dat de huurtoeslag mogelijk blijft wanneer de woonbundel boven de huurtoeslaggrens uitstijgt bij mutaties wordt door Platform 31 experimenteerruimte gevraagd bij ministerie van binnenlandse zaken.


2. Deelnemers en derden 2.1 Algemeen 2.2 Consortium partners

Consortium “De Kwartiermakers”: Aannemer BAM Woningbouw Zie bijlage “Coalitie De Kwartiermakers” Woningcorporatie De Goede woning: Wie wij zijn en wat wij doen De Goede Woning is ontstaan in 1915 en is de grootste corporatie in de gemeente Apeldoorn. Momenteel huisvesten wij circa 20.000 mensen en verhuren wij ongeveer 8200 woningen, verdeeld over het stedelijk gebied van onze gemeente. Hoewel we regionaal (Stedendriehoek) zijn toegelaten, werken we momenteel alleen in de gemeente Apeldoorn. Binnen Apeldoorn hebben wij als corporatie niet alleen het grootste, maar ook het oudste woningbezit. Daardoor staan we in de komende jaren ook voor zo’n grote herstructureringsopgave. We hebben verschillende samenwerkingsverbanden met zorginstellingen. Op de eerste plaats met De Goede Zorg, maar ook met andere zorginstellingen werken we samen om optimale woonomstandigheden te bieden aan mensen die (enige) zorg nodig hebben. Daarnaast hebben we contacten met een groot aantal andere instanties, om de leefomgeving en het welzijn van mensen te verbeteren. Waar wij voor staan De Goede Woning stelt mensen in alle opzichten centraal en wil graag zoveel mogelijk betekenen voor de samenleving. Wij voelen ons verantwoordelijk voor maatschappelijke opgaven in de stad. Daarbij richten wij het vizier vooral op de maatschappelijke ontwikkelingskansen van mensen. Met veel enthousiasme geven onze, ruim honderd, medewerkers deze kijk op de samenleving op eigentijdse wijze vorm. Met ondernemingszin en creativiteit zoeken we oplossingen voor sociale vraagstukken die te maken hebben met wonen, welzijn, zorg, educatie en werk. Onze visie op de samenleving en onze kijk op organiseren berusten op een drietal kernwaarden: woon‐, leef‐ en werkplezier. Wonen is een emotie, een beleving. Mensen moeten daar zelf zoveel mogelijk over te zeggen hebben. Zij voeren de regie over hun eigen leven. De Goede Woning wil dat mogelijk maken. Het voor onze doelgroepen betaalbaar houden van ons vastgoed heeft hoger prioriteit. Dit betekent dat we onze directe en indirecte rollen binnen de woonlasten continue tegen het licht houden. Dit project onderstreept dit gegeven. Hoe kunnen wij, gezamenlijk met onze huurders, de woonlasten voor de komende jaren draaglijk houden? De uitwerking hiervan in dit project is gebaseerd op het inbrengen van de huidige en toekomstige energiereserveringen van onze bewoners in het totale investeringsbudget waarmee energetische maatregelen kunnen worden getroffen. Dit moet ertoe leiden dat onze bewoners een toekomst‐ vaste en gegarandeerde woonlast krijgen.


Adviseur: EBATECH Experts in Energie Spaklerweg 20 1096 BA Amsterdam dhr. Ing. R. de Graaff06‐55387432 [email protected] Kernactiviteiten: Ebatech is een ingenieursbureau, dat zich richt op het leveren van adviezen en uitvoeren van projecten gericht op een voor de opdrachtgever optimale invulling van de doelstellingen met betrekking tot energie, comfort en kosten.

Motivatie: Ingenieursbureau Ebatech is een onderdeel van United Energy Works (UEW), waarin ook Feenstra installatiebedrijf en Nuon Isolatie vertegenwoordigd zijn. Deze partijen kunnen voor een belangrijk deel invulling geven aan de renovatie en de te treffen energiemaatregen. UEW is een partij die onderdeel kan uitmaken van de ESCo voor realisatie en exploitatie van de renovatie-ingreep.

Beschikbare kennis, expertise en ervaring Ingenieursbureau Ebatech beschikt over de kennis, expertise en ervaring die nodig is voor het bedenken, uitwerken en helpen realiseren van innovatieve en duurzame energieoplossingen. Ter onderbouwing hiervan zijn enkele referentieprojecten opgenomen.

Gemeente Apeldoorn:


3. Achtergrond Duurzaam renovatieconcept Begin 2011 is corporatie De Goede Woning door de gemeente Apeldoorn en het kennisnetwerk kiEMT benaderd met de vraag of zij deel zou willen nemen aan de ontwikkeling van een duurzaam renovatieconcept voor een wooncomplex in Apeldoorn. Dit verzoek kwam voort uit de verbreding van het project Smart Power City Apeldoorn. De Goede Woning is op dit verzoek ingegaan en heeft besloten een complex in het Schilderskwartier aan te dragen. Dit complex staat bekend onder de naam “Complex 29”. Complex 29 in het Schilderskwartier Complex 29 bestaat uit 188 kleine eengezinswoningen uit begin jaren vijftig van de vorige eeuw.

Oorspronkelijk was ongeveer 50% van de woningen uitgevoerd als duplex woningen. Tegenwoordig zijn deze verdiepingswooneenheden samengevoegd tot eengezinswoningen. In de jaren '50 kwam nog meer de nadruk te liggen op het snel en goedkoop bouwen van grote aantallen woningen.* Het ging niet meer alleen om het bouwen van een woning of rijtje woningen, maar om het opzetten van hele nieuwe woonwijken. Het zijn vaak open wijken met rechthoekige bebouwing in stroken. De na oorlogse geboortegolf maakte dat er veel voor gezinnen gebouwd werd met veel groen en speelplaatsen voor de kinderen. Om te voorkomen dat de bewoners zouden verdrinken in de anonimiteit van grootschalige nieuwbouw werd er ook aandacht besteed aan de sociale omgeving. Binnen de wijk werd gewerkt met kleinere buurten met eigen buurtvoorzieningen waar verschillende soorten bewoners zich thuis zouden voelen. Gebouwde woningen 1950-1959: ca. 630.000 Voorbeeldwijken  Kleinpolder, 1952, Rotterdam  Pendrecht, 1953, Rotterdam  Uitbreiding jaren '50, 1953, Weesp  Hanzewijk, 1955, Kampen  Thorbeckestraat, 1957, Barendrecht *[bron: CBS & http://www.iisg.nl/volkshuisvesting]


Alle woningen zijn huurwoningen, waardoor het complex als een geheel door de corporatie kan worden aangepakt. De woningen hebben grote achtertuinen met een grote variatie aan uit- en aanbouwen. De voortuinen liggen tegenover elkaar, gescheiden door een brede straat. Door de gehele wijk zijn zettingscheuren in het metselwerk waargenomen, maar deze lijken stabiel te zijn. De woningen hebben een redelijke onderhoudstaat met gemiddeld energielabel E/F. In het complex is al langer niet geïnvesteerd (behoudens beperkte woningverbetering bij mutaties). Desondanks betreft het een gewild complex; er zijn geen verhuurproblemen. Complex 29 ligt in de wijk Orden. Deze wijk is sociaal kritisch. In de wijk wordt op dit moment preventief ingegrepen, om het geconstateerde afglijden naar het niveau van een echte probleemwijk te keren. Daartoe is door verschillende betrokkenen bij de wijk recent een buurtaanpak opgesteld, “Weer op Orde(n)”. Onderdeel van de door de betrokkenen opgestelde aanpak is het fysiek verbeteren van Complex 29, zowel de woningen als de (verrommelde) buitenruimte. Dit project – het duurzaam renoveren van het complex – wordt vanuit betrokkenen van harte ondersteund. Parallel aan deze fysieke ingreep zal ook sociaal worden geïnvesteerd, zeker ook gezien de sterke vermoedens van verborgen problematiek achter de voordeur. Doelstelling Doel van het project is het formuleren van een duurzaam, innovatief en concreet renovatieconcept voor sociale huurwoningen. Het gaat hierbij om een zogenaamd ‘hard’ en een ‘zacht’ resultaat. Hard: een (technische) beschrijving van de uit te voeren renovatieactiviteiten, met nadruk op technische duurzaamheidsaspecten. De renovatieactiviteiten moeten realiseerbaar zijn (volgend op de ambitie Apeldoorn Smart Power City) en bruikbaar zijn voor vergelijkbare wijken/complexen elders in Nederland. Zacht: een beschrijving van de procesaanpak voor de renovatie, waarbij naast technische doelen integraal wordt gewerkt aan het oplossen van sociale problematiek en zogenaamde ‘community building’ plaatsvindt met als ‘spin off’ een hechtere gemeenschap en sterkere sociale verbanden. Projectorganisatie In de ontwikkelfase is de interne projectgroep (projectleider, senior vastgoedadviseur, communicatieadviseur, projectconsulent, consulent Mens en Buurt, externe adviseur DHV, buurtregisseur) de aanjager voor het opstarten en uitvoeren van het ontwikkelproces. In oktober 2011 zijn de diverse partijen die op enigerlei wijze betrokken zijn bij het Schilderskwartier door de projectleider benaderd. Denk hierbij aan de stadsdeelmanager, manager grijs en groen, wijkraad, het buurtteam, gemeentelijke energiedeskundige en diverse GOWO collega’s. Al deze betrokkenen vormen samen de regiegroep. De projectleider GOWO is eindverantwoordelijk voor de aansturing, het overleg wordt door de procesbegeleider van DHV geleid. In november 2011 is de kickoff bijeenkomst bij De Goede Woning waarbij alle belanghebbende partijen zich conformeren aan de “integrale projectaanpak” van het Schilderskwartier en daarmee proceseigenaar worden voor hun eigen domein.


Voor inzicht in betrokken partijen zie bijlage “overzicht overlegorganen”

Programma van wensen Uit de trajecten met de bewoners en de bedrijven zijn op 3 maart 2012 de behoeftes van de bewoners gecombineerd met de inzichten van de deskundigen. Deze resultaten zijn verwerkt tot onderstaand ‘programma van wensen’ voor het basisscenario, het ambitieuze scenario en de keuzepakketten. Dit programma van wensen pretendeert niet volledig te zijn over alle aspecten, maar toont wel aan wat voor de bedrijven en de bewoners dé punten zijn, waarbij tijdens de renovatie rekening moet worden gehouden. Er zijn twee scenario’s geformuleerd. Het basisscenario en het ambitieuze scenario. Het basisscenario beschrijft wat in ieder geval zou moeten gebeuren bij de renovatie. Het ambitieuze scenario beschrijft wat wordt gewenst. Als onderdeel van het basisscenario zijn een aantal uitgangspunten vastgesteld die aangehouden zijn bij het basisscenario voor Complex 29: • De renovatie draagt bij aan het vergroten van de (sociale) veiligheid van de wijk en direct omgeving en het verbeteren van de sociale samenhang tussen de buurtbewoners. • Bij de renovatie blijft de huidige stedenbouwkundige structuur van de wijk gehandhaafd. De renovatie leidt waar mogelijk tot een opgefriste uitstraling. De uniforme uitstraling van de woningen is een belangrijke waarde en blijft na de renovatie intact. • De gemiddelde energetische kwaliteit van de woningen bedraagt op dit moment een label E. De energetische kwaliteit na de renovatie komt minimaal overeen met een label B. De isolatie van de woningen vormt de basis van de energetische verbetering. Dit betekent dat de gehele buitenschil (dak, vloer en gevel) van de woning wordt geïsoleerd, er isolerende beglazing en goede kierdichting wordt aangebracht. • De renovatie leidt tot een verbeterde woonkwaliteit. De renovatie leidt tot een situatie waarbij weinig onderhoud nodig is om de woonkwaliteit in stand te houden. • De woningen blijven betaalbaar, zowel net na de renovatie als in de toekomst. De woningen upgraden naar het basisniveau leidt niet tot een verhoging van de woonlasten. “Luxe” verbeteringen, waarvoor individueel gekozen kan worden, leiden wel tot een verhoging van de huurlasten en daarmee de woonlasten. Er worden lange termijn huurafspraken gemaakt met de huurders. • De woningen verschillen onderling wat betreft inrichting en al uitgevoerde maatregelen. Na de


renovatie zullen de woningen allemaal naar een minimaal basisniveau worden verbeterd. Woningen met eenzelfde kwaliteit, zullen dezelfde huurkosten hebben. • De renovatie vermindert de (geluid-)overlast tussen de woningen. • Door de gekozen aanpak is er sprake van onderling vertrouwen tussen de huurders en de woningcorporatie. Het ambitieuze scenario beschrijft de gewenste situatie na de renovatie. Dit zijn aanvullende wensen naast de al in het basisscenario beschreven wensen. Uitgangspunt bij het ambitieuze scenario is het komen tot energieneutrale woningen. Dit betekent dat de woningen per jaar netto evenveel energie opwekken als dat ze verbruiken. Het energiegebruik beslaat hierbij zowel het gebouwgebonden energiegebruik als het gebruikersgebonden energiegebruik. In het ambitieuze scenario biedt de wijk na de renovatie en de herontwikkeling van de openbare ruimte, ruimte aan jonge gezinnen en is het ook mogelijk voor mindervaliden om in de wijk te blijven wonen. De prioriteit in de wijk verschuift van wegverkeer naar voetgangers. De renovatie stimuleert de huurders om ook zelf duurzamer te leven.


4. Selectie gebouwen Voor de subsidieaanvraag is gekozen voor 6 blokken woningen in van het type A gelegen aan de Ferdinand Bollaan en van Ostadelaan in het kwatier. De figuur hieronder geeft een overzicht van de ligging en de adressen. Het betreft hier een totaal van 36 woningen.

Cluster 1 item.nr

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Straat

Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Ferdinand Bollaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan Van Ostadelaan

Huisnr.

Postcode

Type

7 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36

7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312MZ 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG 7312NG

A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A A

Hoek-/tussenwoning

Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Hoekwoning Hoekwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Hoekwoning Hoekwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Hoekwoning Hoekwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Hoekwoning Hoekwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Hoekwoning Hoekwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Tussenwoning Hoekwoning


7312MZ 7312NG

6-16

2-12 Ferdinand Bollaan 7312MZ

7312NG

8-28

Van Ostadelaan 14-24

7312MZ 7312NG

30-40

24-36

Opmerking(en) *(1)- van de wijk is slechts op postcodeniveau (straatniveau) verbruiksdata beschikbaar. Voor de verschillende woningen (hoek- of tussenwoning kan hierdoor op gebruiksniveau niet worden gedifferentieerd. *(2)- van de wijk is slechts op postcodeniveau (straatniveau) verbruiksdata beschikbaar. Voor de verschillende woningen (hoek- of tussenwoning kan hierdoor op gebruiksniveau niet worden gedifferentieerd.

5. Technische onderbouwing & Doelstelling reductie primair energiegebruik De doelstelling van het project is een energienotaloze woning. Dit komt bij de door "De Kwartiermakers" gekozen energieconcepten op hetzelfde neer als een energieneutrale woning ofwel een woning met een over de jaren gemiddeld primair energiegebruik van nul. Voor het renovatieconcept wordt uitgegaan van de Trias Energetica. Dit betekent, dat als eerste zoveel als reëel mogelijk de energievraag wordt teruggedrongen. Hierna resteert een energievraag die volledig met hernieuwbare energie wordt ingevuld. Hiermee is per saldo geen fossiele energie meer nodig voor de energiebehoefte van de woningen. In de winter treedt weliswaar een tekort op in het aanbod van duurzame energie. In die situatie wordt elektriciteit onttrokken aan het openbare elektriciteitsnet. Deze elektriciteit komt wel voort uit fossiele energie. In de zomersituatie is er een overschot aan duurzaam opgewekte elektriciteit in de wijk. Deze elektriciteit wordt teruggeleverd aan het elektriciteitsnet, waarmee op dat moment wordt voorkomen dat elektriciteitscentrales fossiele energie verbruiken om deze elektriciteit op te wekken. Op deze wijze wordt ervoor gezorgd dat de totale fossiele energievraag in de winter wordt gecompenseerd met vermeden fossiel energieverbruik door teruglevering van elektriciteit in de zomer. Deze handelswijze wordt in het jargon ook wel "salderen" genoemd. "de Kwartiermakers" hebben twee situaties met bijbehorende businesscases uitgewerkt:  individueel  collectief In beide gevallen wordt in de woningen gebruik gemaakt van een ingrijpend pakket aan energiebesparende maatregelen, waaronder vergaande isolatie, warmteterugwinning uit ventilatielucht en lage temperatuur verwarming. Als duurzame energieopwekking worden warmtepompen en zonnepanelen (PV) toegepast. Bij de individuele optie gebruikt de warmtepomp de buitenlucht als duurzame warmtebron. Bij de collectieve optie wordt gebruik gemaakt van een centrale installatie voor het leveren van duurzame warmte. Hierbij wordt met een centrale zonneboilerinstallatie warmte opgewekt waarmee in het grootste deel van het jaar de behoefte aan warm tapwater kan worden geleverd. In de wintersituatie wordt via een aan de centrale installatie gekoppelde warmte- en koudeopslag bodemwarmte geleverd als warmtebron voor de warmtepompen in de woning. Vanwege de gunstige eigenschappen van deze warmte bron kan de warmtepomp op de meest efficiënte wijze worden ingezet. De subsidieaanvraag betreft het individuele systeem. Hier onder vindt u de berekeningen op basis waarvan de resultaten van de maatregelen worden onderbouwd. Het onderliggende rekenschema voor deze berekeningen is opgenomen in bijlage###. ier vindt u ook de toelichting bij het rekenschema en een onderbouwing van de keuzes die wij hebben gemaakt om de effecten van de maatregelen aan te tonen, zodanig dat zo goed als praktisch mogelijk wordt aangesloten op de voorgeschreven rekenmethode.


Algemeen

Rekenformulier correctie EPG-waarden Woningtype

Type A Hoekwoning

Gebruiksoppervlakte woning

2

77,5

[m ]

80

[m /jaar]

Verbruik gas 2008

2338

[m ]

Verbruik gas 2009

2407

[m ]

verbruik gas 2010

2709

[m ]

verbruik elektra 2008

2835

[m ]


2583

[m ]


2543

[m ]

Gasverbruik voor koken

3

Gas

Gasverbruiken 3

3

3

2485

[m ]

3

[m ]

Elektraverbruiken Elektra

gemiddeld verbruik gas

3

3

gemiddeld verbruik elektra

3 3

2654

[kwh]

Output NEN 7120 (primaire energiegebruiken)

Verbruiken conform NEN7120 118904

[Mjpri m]

Gasverbruik verwarming NEN 7120

Primair hulpenergiegerbruik verwarming (elektrisch)

6721

[Mjpri m]

Elektraverbruik hulp.energie verw. NEN 7120

Primair energiegebruik warmtapwater (gas)

28426

[Mjpri m]

Gasverbruik warmtapwater NEN 7120

0

[Mjpri m]

Elektraverbruik hulp.energie tapwater. NEN 7120

Waarden tabel

Herberekende en gecorrigeerde waarden

NEN 7120

Primair energiegerbruik verwarming (gas)

3388 762

3

[m ] [kwh] 3

[m ]

3996

[Mjpri m]

Elektravebruik zomercomfort NEN 7120

Primair energiegebruik ventilatoren (elektrisch)

0

[Mjpri m]

Elektraverbruik ventilatoren NEN 7120

Primair energiegebruik verlichting (elektrisch)

3571

[Mjpri m]

Elektraverbruik verlichting NEN 7120

810 0 453 0 405

Totaal gasverbruik NEN 7120

4197

[m ]

[kwh]

Primair hulpenergiegerbruik warmtapwater (elektrisch) Primair energiegebruik zomercomfort (elektrisch)

[kwh] [kwh] [kwh] [kwh] 3

Waarden fit- en herberekeningen Factoren Verhouding totaal gemiddeld huidig t.o.v gasverbruikgasverbruik NEN7120 Aandeel gasverbruik t.b.v .verwarming NEN7120 t.o.v. totaal gasverbruik NEN7120

0,59 0,81

[-] [-]

Gefit gasverbruik verw. o.b.v. NEN 7120 als onderdeel huidig gasgebruik

1675

[m ]

Gefit gasverbruik warm.tap o.b.v. NEN 7120 als onderdeel huidig gasgebruik

810

[m ]

Elektragebruik(en) Gecorrigeerd elektraverbruik hulpenergie verwarming t.o.v. NEN7120 Gesommeerd en gecorrigeerd gebouwgebonden elektraverbruik t.o.v. NEN7120

451 904

[kwh] [kwh]

Herleid gebruiksgebonden elektraverbruik (= gemiddeld elektra verbruik - gesommeerd gecorrigeerd gebouwgebonden elektraverbruik t.o.v. NEN7120)

1750

[kwh]

(Controle variabele)

Gasgebruik(en) 3 3

Invoerwaarden tabel 2

X1 Gebouwgebonden elektraverbruik per m 2

X2 Gebouwgebonden gasverbruik per m

2

[kwh/m *jaar]

32,06

[m /m *jaar]

22,57

X4 Gebruiksgebonden elektraverbruik per m 2

1,03

X5 Gebruiksgebonden gasverbruik per m

2

11,67

3

2

2

[kwh/m *jaar] 3

2

[m /m *jaar]

gebouwgebonden elektra gebouwgebonden gas (GAGE +GA) elektra (GAGE +GA) gas

Algemeen

Rekenformulier nieuwe situatie EPG-waarden Woningtype

Type A Hoekwoning

Gebruiksoppervlakte woning Elektraverbruik voor koken

77,5 200

2

[m ] [kwh/jaar]

NEN 7120

Output NEN 7120 (primaire energiegebruiken)

Verbruiken conform NEN7120

Primair energiegerbruik verwarming (elektrisch)

11135

[Mjpri m]

Elektraverbruik verwarming. NEN 7120

Primair hulpenergiegerbruik verwarming (elektrisch)

2233

[Mjpri m]

Elektraverbruik hulp.energie verw. NEN 7120

Primair energiegebruik warmtapwater (elektrisch)

15594

[Mjpri m]

Elektraverbruik warmtapwater NEN 7120

0

[Mjpri m]

Elektraverbruik hulp.energie tapwater. NEN 7120

Primair energiegebruik zomercomfort (elektrisch)

2858

[Mjpri m]

Elektravebruik zomercomfort NEN 7120

Primair energiegebruik ventilatoren (elektrisch)

3173

[Mjpri m]

Elektraverbruik ventilatoren NEN 7120

Primair energiegebruik verlichting (elektrisch)

3571

[Mjpri m]

Elektraverbruik verlichting NEN 7120

1262 253 1768 0 324 360 405

Totaal elektrisch verbruik NEN 7120

4372

[kwh]

Totaal opbrengst PV-panelen NEN7120

4768

[kwh]

Primair hulpenergiegerbruik warmtapwater (elektrisch)

Waarden tabel

(Her)berekende waarden

Primair op eigen perceel geproduceerde elektra (Epus) + (nEPus), (in renovatieconcept door middel van PV)

[Mjpri m]

42051

Waarden en herberekeningen Elektragebruik(en) Herleid gebruiksgebonden elektra verbruik bestaande situatie Verbruik elektra t.b.v. koken Totaal gebruiksgebonden elektraverbruik nieuwe situatie Gesommeerd gebouwgebonden elektraverbruik t.o.v. NEN7120

1750 200 1950 3967

[kwh] [kwh] [kwh] [kwh]

Invoerwaarden tabel 2

X1 Gebouwgebonden elektraverbruik per m 2

X2 Gebouwgebonden gasverbruik per m

2

X4 Gebruiksgebonden elektraverbruik per m 2

X5 Gebruiksgebonden gasverbruik per m D2 MJ primair duurzame energie

2

51,19

[kwh/m *jaar]

0,00

[m /m *jaar]

25,16 0,00 542,59


3

2

2

[kwh/m *jaar] 3

2

[m /m *jaar] 2

[MJ/m *jaar]

gebouwgebonden elektra gebouwgebonden gas (GAGE +GA) elektra (GAGE +GA) gas (MJ duurzaam)

(waarde herleid vanuit bestaande situatie)

[kwh] [kwh] [kwh] [kwh] [kwh] [kwh]

Woningtype A ‐ hoekwoning Bouwjaar 1959 3

Referentiesituatie Elektra

Nieuwe situatie

Gas

Elektra

Gas

Stads- warmte 3

2

[kWh/m2/jaar] [m /m /jaar]

Gebouw‐ gebonden GAGE + GA

2

[MJ/m /jaar]

Stads- warmte 2

[kWh/m /jaar]

3

2

[m /m /jaar]

2

[MJ/m /jaar]

11,85

32,06

n.v.t.

51,19

0,00

n.v.t.

22,39

1,03

-

25,15

0,00

-

Totaal

34

33

n.v.t.

76

0

n.v.t.

MJ primair MJ primair MJ primair Duurzame Energie Netto MJ Primair

302

1161 1463

0

673

0 673

Reductie MJ primair per jaar nieuw tov referentie

0

542,6

1463

131

0%

91%

0

Volgens de rekenmethodiek worden de woningen niet energieneutraal. Met de maatregelen wordt wel ruimschoots voldaan aan de eis van 80% primaire energiebesparing. Uitgaande van praktijkverbruiken in de wijk, gaan wij ervan uit dat met de te treffen maatregelen een energieneutrale eindsituatie wordt gerealiseerd.


6. Kennis- en Leerplan en rol van de gebouwgebruiker De bewoners (eindgebruikers) moeten bewust worden gemaakt van de noodzaak tot energiebesparing. los van toegepaste energetische maatregelen gaan wij ‐vanuit de ervaring uit eerdere projecten‐ met de eindgebruikers een proces in met behulp van een energiecoach. (een door ons opgeleide bewoner uit de wijk) In de wijk komt een energiecoach die samen met de bewoners (eindgebruikers) aan het werk gaat om zoveel mogelijk energie besparing uit de nieuw gerenoveerde woningen te halen. Naast uitleg wat er in hun woning gaat gebeuren en hoe ze hier het beste mee om kunnen gaan, krijgen de bewoners (eindgebruikers) ook tips en trucs om zelf meer te besparen op hun energieverbruik. Middels persoonlijke gesprekken en een persoonlijk advies, het geven van energiebesparende tips, het opzetten van energiebesparings acties, workshops, nieuwsbrieven e.d. worden de bewoners (eindgebruikers) bewust gemaakt tot de noodzaak van energiebesparing. Bij de oplevering van de woningen zal een slimme meter in de woning zijn aangebracht en is er 24/7 toegang tot het verbruik van de energie. Deze getallen zijn via een computer of een tablet/telefoon door de bewoner (eindgebruiker) te benaderen. Wij zijn ons er terdege van bewust dat er een monitoringstraject moet worden opgestart Tevens zal er frequent overleg met de bewoners plaatsvinden wat het verbruik is geweest en daar waar nodig hulp geboden en advies gegeven om hier beter mee om te gaan. De bekende getalen en ervaringen worden binnen het consortium gedeeld om kennis te vergaren voor volgende project(en) en gedeeld met een ieder die op professioneel vlak daar aandacht voor heeft. Ook gaan wij de bewoners (eindgebruikers) een bewonerskeuzelijst aan bieden waarbij de mogelijk om energiezuinige apparatuur (bijvoorbeeld wasmachine etc..) tegen groothandelprijzen aan te schaffen. Tijdens de bouw en bij de after sales zal er op verschillende manieren tot uitdrukking komen hoe om te gaan met het verbruik van de consumptieve energiestroom en de mate van verwarming van de woning. Energiereductie begint met het gedrag. Stekkers van mobiele telefoons, TV op stand‐by, TV‐decoder op stand‐by, ‘Oude ’koel‐, vrieskisten, waterbesparende kranen, doorstroombegrenzers etc. verbruiken onnodig veel kWh. . Door uitleg aan de hand van voorbeelden en ondervinden is 10% ons inziens meer dan haalbaar.


7. Selectiecriteria 7.1 Aantal particuliere gebouweigenaars Het aantal particuliere gebouweigenaren in dit project is 0. Alle 188 woningen in zijn eigendom van Wooncorporatie De Goede Woning.

7.2 Potentiële impact bij opschaling Het opschalingpotentieel van het project is groot. In steden en dorpen is een groot potentiëel aan niet bijzonder karakteristieke woningen daterend uit halverwege de vorige eeuw en ouder. Veel van deze woningen voldoen niet aan de huidige bouweisen en staan op termijn op de nominatie voor sloop. De wijken met deze woningen zijn daarentegen wél karakteristiek voor de leefbaarheid van de steden / dorpen. Nieuwbouw zou hier afbreuk aan doen. Renovatie op een hoogwaardig niveau biedt mogelijkheden om de levensduur van de woningen met tientallen jaren te verlengen. Met het in deze aanvraag voorgestelde renovatieconcept kunnen wijken energieneutraal worden gemaakt op basis van een voldoende renderende businesscase, die kan worden ondergebracht in een ESCo. Met dit project wordt essentiële kennis opgedaan over de wijze waarop dit type woningen energieneutraal, toekomstbestendig en voor alle partijen rendabel kan worden aangepakt. De woningen worden op dit moment bewoond door bewoners met een smalle beurs. Met de juiste renovatie‐ en energiemaatregelen help je deze doelgroep om de komende jaren in een woning te wonen die gezond, energiezuinig en betaalbaar is. Door het uitvoeren van een EPC Check met de methodiek ‘Bouwtransparant’ en het monitoren van het individuele energiegebruik van toekomstige huurders, zal worden bepaald of een energiesprong van minimaal 80% ook daadwerkelijk is behaald. Het project Schilderskwartier vormt daarom een belangrijk voorbeeld‐ en leermodel voor het verwezenlijken van de doelstellingen van Woningcorporatie de Goede Woningen en gemeente Apeldoorn, maar ook voor stedelijke gebieden in andere gemeenten en de woningcorporaties. Het verspreiden van de kennis over en de resultaten van deze pilot zien wij dan ook als essentieel onderdeel voor het succes. 7.3 Economische haalbaarheid

Door Ebatech is een businesscase model uitgewerkt, waarmee de haalbaarheidspotentie van de ingreep is gekwantificeerd. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:   

 

Maximale renovatie‐investering voor de woningcorporatie: € 45.200,‐‐ per woning Overige investeringen vallend binnen de energie‐ en onderhoudsbusinesscase Consolideren van de energiekosten van de bewoners op het jaar van realisatie en vervolgens alleen nog indexeren op basis van reële inflatie. Wanneer de energiekosten sneller stijgen dan de inflatie (hetgeen ligt in de lijn der verwachting), ontstaat voordeel voor de bewoners. De uitwerking van de businesscase is bijgevoegd in bijlage## De businesscase heeft een rendement van 6,7% bij een looptijd van 40 jaar. Verwacht wordt dat hiervoor financiering is te vinden.


8. Realisatie en fasering 8.1 Beschrijving integraal totstandkomingsproces 1. Publicatie/uitnodiging coalities Het selectie/aanbestedingstraject is gestart met de publicatie van het voornemen om aan te besteden, een schets van het werk, inzicht in de selectiecriteria, een beschrijving van de procedure en een uitnodiging aan combinaties van bedrijven om een coalitie te vormen en deel te nemen aan de selectie. Deze uitnodiging is in wk. 25 uitgegaan. Als extra is in week 24 een bijeenkomst georganiseerd voor alle deelnemers aan het ontwerpatelier om met elkaar het resultaat van de idee-fase te vieren en de aftrap te geven voor de planfase. Tijdens deze bijeenkomst is een toelichting gegeven op de te volgen procedure. 2. Voorselectie Op basis van een aantal van te voren vastgestelde criteria/spelregels werden de aanmeldingen van 30 coalities beoordeeld en zijn.10 deelnemers geselecteerd om zich te presenteren. 3. Presentatie Op 3 juli werden de 10 geselecteerde coalities gevraagd om zich simultaan te presenteren aan een 3tal jury’s: bewoners, stakeholders en De Goede Woning. Het stond coalities vrij om voor de presentatie een eigen vorm te kiezen. De presentaties gingen over de coalitie, over de visie op het renoveren van sociale huurwoningen, op energieneutraliteit, op Apeldoorn, etc. En uiteraard over hun eerste ideeën voor de aanpak. 4. Selectie 3 jury’s: 1 jury van medewerkers van De Goede Woning, 1 jury van bewoners, 1 jury van stakeholders van de wijk, bestaande uit leden van de regiegroep beoordeelden de presentaties van de coalities, in het bijzijn van alle betrokkenen. Vervolgens gingen zij met elkaar in conclaaf om tot een finale eindbeoordeling en een selectie van de 3 coalities te komen waar zij het planproces verder mee willen voortzetten. De uitslag werd dezelfde dag nog aan de betrokken meegedeeld. 5. Startbijeenkomst Op 5 juli ‘s ochtends werd de startbijeenkomst voor het aanbestedingstraject gehouden samen met de 3 coalities. Tijdens deze bijeenkomst werd de opgave helder gedefinieerd in verwachte prestatie en beschikbaar budget. Verder werd de beoogde procedure doorgesproken en de verwachtingen tav samenwerking en wijze van omgaan met de resultaten. De coalities konden voorstellen voor aanpassing doen. Vervolgens werden de afspraken definitief vastgelegd. 6. Formulering/uitwerking scope Als huiswerk kregen de coalities de uitgangspuntennotitie mee, waarin de te leveren prestatie is vastgelegd. Zij gingen met een eerste uitwerking aan de slag in de vorm van de formulering van een concept voor de aanpak en van het eindresultaat. Tijdens de uitwerking was er de mogelijkheid om vragen te stellen via een web-portal, www.schilderskwartierapeldoorn.nl waarop alle deelnemers, bewoners en stakeholders in kunnen loggen. De vragen worden binnen 48 uur beantwoord. 7. Presentatie Concept uitwerking aanpak en resultaat Dinsdag 21 augustus vond opnieuw een presentatie plaats. Tijdens deze presentatie wordt de conceptuitwerking beoordeeld, door vertegenwoordigers van de 3 jury’s en het kwaliteitsteam, die uitspraken doen over de kwaliteit van het resultaat en de coalities feed back geven voor het tweede deel van hun huiswerk: het schetsontwerp. De uitwisseling van commentaar en de beoordeling vond plaats in het openbaar, in aanwezigheid van alle coalities. 8. Vaststellen selectiecriteria en scope Na presentatie van alle voorstellen en de bijbehorende feed back is de scope definitief vastgesteld. Een apart onderdeel tijdens deze bijeenkomst was het definitief vaststellen van de selectiecriteria. Ook dit gebeurde in samenspraak met de coalities, die de voorstellen hiervoor konden amenderen. Een voorstel voor de definitieve specificaties is voorgelegd aan het MT voor accordering. 9. Opstellen schetsontwerp Na akkoord van het MT zijn de coalities aan de slag gegaan met de uitwerking van hun (schets)ontwerp, zoals zij dit moeten aanbieden in de eindpresentatie. Tijdens deze fase is er geen contact en/of uitwisseling tussen de coalities en/of de opdrachtgever. Wel kan er contact zijn met de verschillende stakeholders en deskundigen over detailaspecten van de uitwerking. De stakeholders en deskundigen koppelen alle contacten terug naar de opdrachtgever. De scope, het budget en de procedure zijn in deze fase helder afgestemd. 10. Beoordeling exit-criteria 3 weken na de presentatie van de concepten worden de resultaten ingediend ter beoordeling. Het kwaliteitsteam beoordeelt de resultaten op de mate waarin de plannen voldoen aan de vooraf


geformuleerde ‘exit-criteria’ en rapporteert daarover. 11. Presentatie voorstellen definitief De coalities presenteren hun plannen, inclusief de uitwerking. De 3 jury’s beoordelen de aan hen gepresenteerde plannen. ‘s Avonds wordt een bewonersavond georganiseerd. De coalities presenteren nogmaals hun plannen, nu tov de gehele zaal. De jury’s geven hun bevindingen weer. De zaal wordt gevraagd een uitspraak te doen. Deze uitspraak wordt meegenomen in de eindbeoordeling, die op dat moment meteen bekend wordt gemaakt. De eindbeoordeling heeft de vorm van een advies aan het MT van de Goede Woning. 12. Besluitvorming MT De uitkomst van de selectie wordt, incl. het advies van de jury en de bewoners, voorgelegd aan het MT van De Goede Woning. Hierop volgt normaliter het besluit tot gunning. 13. Samenwerkingsovereenkomst Met de geselecteerde coalitie wordt een overeenkomst gesloten voor het project, met daarin een ontbindende voorwaarde tav het realiseren van de gevraagde prestaties. Deze worden nogmaals getoetst na afronding van de planfase. 14. Vergunningen Parallel aan de planuitwerking is in overleg met de Gemeente al eerder de vergunningsprocedure gestart, zodat zo weinig mogelijk tijd verloren gaat met wachten. Idealiter worden de vergunningen verleend bij afronding van de planfase. 15. Uitwerking Ontwerp Na gunning gaat de coalitie aan de slag met de uitwerking van de plannen tot een bouwklaar plan: het ontwerp inclusief de bouwvoorbereiding. 16. Toetsing + vrijgave Het bouwklare plan wordt nogmaals getoetst door het kwaliteitsteam. Bovendien wordt het voor akkoord voorgelegd aan de bewoners. De resultaten van de toetsing en het besluit van de bewoners wordt voorgelegd aan het MT van De Goede Woning. Het MT geeft bij positieve bevinding het plan vrij voor uitvoering. 17. Uitvoering Vervolgens kan de uitvoering daadwerkelijk starten.

8.2 Fasering en planningsschema

Zie excelbijlage.


9. Ondertekening Ondertekende(n): - is/zijn tekenbevoegd namens het consortium; - gaat/gaan akkoord met de voorwaarden zoals gesteld in de regelingtekst; - verklaren deze aanvraag naar waarheid te hebben ingevuld.

Wooncorporatie De Goede Woning Naam/namen: Peter van ’t Wout Manager Wonen Handtekening(en):

Consortium De Kwartiermakers Naam/namen: Volgens machtiging in bijlage Peter van ’t Wout Manager Wonen Handtekening(en):

Gemeente Apeldoorn Naam/namen:

Handtekening(en):


Bijlage 1 Wijkoverzicht energetisch en geografisch


Bijlage 2 NEN 7120-berekeningen Uitvoerresultaten NEN 7120-berekening EPG-resultaten Woningtype

C1

Referentie (huidige) situatie Type A

Indicatief (huidige) tussenwoning

Tussenwoning Uitgangspunten *1

*1 gegevens bestaande woning gebaseerd op rapport DHV


Rc-waarde vloer

0.32

[m2 * K /W]

Rc-waarde gevel

0.36

[m2 * K /W]

Kozijen en beglazing

5.20

[W /m2 * K]

(Geisoleerde) deur(en)

0.22

[m2 * K /W]

Daken

0,22

[m2 * K /W]

Kierdichting

nee

[-]

Ventilatiesysteem

Natuurlijk

Verwarming

VR-combiketel

Temperatuurniveau verw.

HTV > 55° C

Uitvoerresultaten NEN 7120-berekening EPG-resultaten Woningtype

Referentie (huidige) situatie Type A Hoekwoning

C1

Toegepast in berekening(en):

Referentie (huidige) hoekwoning Uitgangspunten *1

*1 gegevens bestaande woning gebaseerd op rapport DHV


Rc-waarde vloer

0.32

[m2 * K /W]

Rc-waarde gevel

0.36

[m2 * K /W]


5.20

[W /m2 * K]


0.12

[m2 * K /W]

Daken

0,22

[m2 * K /W]

Kierdichting

nee

[-]

Ventilatiesysteem

Natuurlijk

Verwarming

VR-combiketel


HTV > 55° C


C1

Gerenoveerde situatie Type A

Indicatief gerenoveerde tussenwoning

Tussenwoning Uitgangspunten *1 Rc-waarde vloer

4.20

[m2 * K /W]

Rc-waarde gevel

5.50

[m2 * K /W]


1.71

[W /m2 * K]


0.50

[m2 * K /W]

Daken

5,00

[m2 * K /W]

Kierdichting

Verwarming

ja [-] Mechanische toe- en afvoer, met WTW rendement 95% Warmtepomp


LTV 35° < 45° C

PV cellen

2x23 m² à 150W/m²

Ventilatiesysteem

*1 gegevens gerenoveerde woning conform business case



Gerenoveerde situatie Type A Hoekwoning

C1

Toegepast in berekening(en):

Gerenoveerde tussenwoning Uitgangspunten *1 Rc-waarde vloer

4.20

[m2 * K /W]

Rc-waarde gevel

5.50

[m2 * K /W]


1.71

[W /m2 * K]


0.50

[m2 * K /W]

Daken

5,00

[m2 * K /W]

Kierdichting

Verwarming

ja [-] Mechanische toe- en afvoer, met WTW rendement 95% Warmtepomp


LTV 35° < 45° C

PV cellen

2x23 m² à 150W/m²

Ventilatiesysteem

*1 gegevens gerenoveerde woning conform business case


Bijlage 3 Rekenschema en onderbouwing van keuzes Rekenmethodiek Volgens de voorgeschreven methode zijn met NEN 7120 de energievragen van de huidige woningen bepaald. Deze komen niet overeen met de waarden zoals die in de praktijk in de wijk optreden. De werkelijke energievragen liggen aanzienlijk lager. Dit is naar verwachting het gevolg van een aantal uitgangswaarden/-punten die worden gehandteerd binnen deze methode. Een voorbeeld hiervan is de ruimtetemperatuur die wordt gehandteerd, maar ook de wijze waarop bijvoorbeeld infiltratie wordt ingerekend. Het gebruik van de methode leidt er daarom ook toe dat het huidige verbruik van de woning niet zondermeer kan worden gespiegeld. De benadering die is gekozen, is de NEN 7120, wel te gebruiken, maar te corrigeren voor de referentie situatie. Als uitgangspunt voor het corrigeren van de berekeningen is gekozen voor het fitten het huidige (meerjarig gemiddelde) gasverbruik van de woningen. En op deze wijze de berekende waarden voor de referentiesituatie terug te rekenen naar reële waarden die aansluiten bij het huidige verbruik van de woningen. De overweging die hierbij is gemaakt, is dat het berekende tapwaterverbruik in essentie onafhankelijk is van de bouwkundige staat van de woningen (en dus de verwarmingsbehoefte). Wanneer de energievraag voor warmtapwater vanuit de berekening als een gegeven wordt beschouwd en er wordt gecorrigeerd voor het gasverbruik ten behoeve van koken, kan de resterende gasvraag worden toegewezen aan ruimteverwarming. Deze benadering is ook gehanteerd, dit onderdeel is mede uitgewerkt in het rekenschema (bijlage 4), waarin de benadering wordt geïllustreerd. Naast de energievraag voor verwarming en warmtapwater behoren andere gerelateerde en energieposten tot de output van de NEN 7120 berekening. Deze posten worden deels direct opgenomen als onderdeel van de gebouwgebonden of gebruiksgebonden energievraag. De gehanteerde methodiek is in de bijlage terug te vinden. Na het verdisconteren van de output uit de NEN 7120 berekening blijft een restpost over ten aanzien van het elektraverbruik van de woningen. Deze restpost wordt binnen de gehanteerde methodiek toegekend als zijnde de gebruiksgebonden energievraag (GA + GAGE). Dit kan dan ook worden beschouwd als de gebruiksgebondenvraag naar energie ‘onafhankelijk’ van de gebouweigenschappen en worden verondersteld als de post die ook na renovatie (bij hetzelfde bewonersgedrag) optreedt. Voor de situatie na renovatie zijn de resultaten van de berekeningen voor deze woningen conform de NEN 7120 gehanteerd als input voor de doorrekeningen, zonder deze te corrigeren. Met een uitzondering, dit betreft de post voor verlichting. Deze is onderdeel van het herleide gebruiksgebonden verbruik. Ondanks de correcties die zijn doorgevoerd op de resultaten van de NEN 7120 berekening, blijft het een feit dat de aansluiting niet geheel kan worden gevonden. Het is aantoonbaar dat een besparing van meer dan 80 procent te realiseren is. Gedrag van bewoners en gezinssamenstelling zullen bijvoorbeeld de energievraag voor bijvoorbeeld warmtapwater en ruimteverwarming beïnvloeden waardoor, wanneer deze zaken worden doorgerekend, bepaald met andere modellen een ander (vaak lager) verbruik laten zien.

Selectie woningen Voor de berekeningen is uitgegaan van de hoekwoningen. Deze scoren op basis van de gehanteerde rekenmethode iets minder gunstig dan de tussenwoningen. Wij gaan ervan uit dat voor het betreffende woningtype het effect van de maatregelen op deze wijze voldoende is aangetoond. Ook is gekozen om de gemiddelde energievraag te bepalen voor één woning, omdat de verbruiksgegevens ook gemiddeld zijn. Een uitzondering op deze methodiek wordt gemaakt bij verschillende oriëntaties van woningblokken. Voor elke situatie is wel ter informatie de berekening van een tussenwoning toegevoegd.


Aanname(n), constant(n)

Bijlag ge 4 Rekkenschem ma Gebrruiksoppervlakte won ning

Ag [m2]

Gebruiksge ebonden gasverbruikk (GA +GAGE) per m2 m Waarde X5 ttabel

gaverbruiik huidige woning(en n) koken

V

[m3]

( Vgas, koken)

gas, koken 000000000000000000 0

Verbruiksgegevens gas huidige woning

Gefit gasverbruuik NEN7120 t.b.v tap pwater t.o.v huidig gemiddeld gasverbruik 3

(Va,2008) [m ]

of Gecorrigeerd gemiddeld gasveerbruik i.r.t. koken

gasverbru uik huidige woning(en) 2009

(Va,2009) [m ]

= Vgas-gebr.gebonden.m2 [[m3/(m2*jaar]

3 Vgem huidig, a - VEEPG-fit–vw, gas = VEPG G-fit–tw, gas [m ]

gasverbru uik huidige woning(en) 2008

3

Ag

Gemiddeld huiidig gasverbruik 3

(Va,20088 + Va,2009 + Va,2010)/3 = Vgem huiddig, a [m ]

Vverb.EPPG-tw, gas = VEPG-fit–tw, gas [m3] Gebouwgebonden gasvverbruik per m2

Vgem huidig, a -Vgas, koken = Vggem-cor- huidig, a [m3]

Waarde X2 ttabel

((VEPG-fit–vw, gas + VEPG-fit–tw, E gas ) gasverbru uik huidige woning(en) 2010 3

=V Vgas-geb.gebonden.m2 [m3/(m2*jaar]

Ag

(Va,2010) [m ] Gefit gasverbruikk NEN7120 t.b.v verw warming t.o.v huidig gemiddeld gasverbruik

Vgem-cor- huidig, a - Vverb.EPG-tw, gas = VEPG-fit–vw, gas [m3]

NEN 7120 (EPG) berekening b h huidige won ning Uitvoer NEN7120 won ning

Output NEN 7120 primair uik verwarming (aardgas) energiegebru

Gasverrbruik verwarming NE EN7120

Eprim-verw, gaas / 35,1 = Vverb.EPGG-vw, gas [m3]

Epr-vw, p gas [MJ] Aandeel gasverbruuik t.b.v .verwarming NEN7120 t.o.v. totaaal

NEN 7120 berekening huidige woning

Output NEN 7120 primair energie- ge ebruik e verwarming (elektrisc ch) hulpenergie

Epr-vvw-hulp, elek [MJ] Output 7120 0 primair energiegebrruik energie wa armtapwater (aardga as)

Elektraverbruik k hulpenergie verwarrming NEN7120

Epr-vw-hulp, elek / 8,82 =Everb.EPG-vww-hulp, elek [kwh]

gasverbruiik NEN7120 (Contro ole variabele)

Vverbb.EPG-vw, gas

= Xgas-vw-EPG [-]]

(Vverb.EPG-vw, gaas + Vverb.EPG-tw, gas) Gasve erbruik tapwater NEN N7120 3 Epr-tw, gas / 35,1 = Vverb.EPG-tw tw, gas [m ]

Epr-tw, gas [MJ] Totaal gasverbruik k NEN7120`

Vverb.EPG-vw,, gas + Vverb.EPG-tw, gaas = Vverb.EPG-tot, gass [m3]

Output 7120 0 primair energiegebrruik hulpenergie warmtapwater w (elektriisch)

Epr-tww.-hulp, elek [MJ]

Elektraverbru uik hulpenergie tapwaater NEN7120

Epr-tw.-hulp, elek / 8,82 =Everb.EPG-tww-hulp, elek [kwh]

N7120 t.o.v gemiddelld huidig Verhouding tottaal gasverbruik NEN uik. gasverbru

Vgem-ccor- huidig, a Output NEN N 7120 primair energ giegebruik zomercomfort(elektrisc ch)

Elektrave erbruik zomercomfortt NEN7120

Epr-zcomf, elek / 8,82 =Everb.EPG-zoocomf, elek [kwh]

= Xgas-EPG-huidig [--]

Vverbb.EPG-tot, gas

Eprr-zcomf, elek [MJ] Output NEN 7120 primair energiegebruik ventilatoren(elektrrisch)

Elektrave erbruik ventilatoren N NEN7120

Epr-vent, elek / 8,82 =Everb.EPG-veent, elek [kwh]

Epr-vent, p elek [MJ] Output NEN N 7120 primair energ giegebruik verlichting(elektrisch) v )

Gecorrigeerd elekktraverbruik hulpenerrgie verwarming t.o.vv. NEN7120

Everb.EPG-vw,-hullp elek * Xgas-EPG-huidig = EEPG-cor–vw-hulp, eelek [kwh] Elektrav verbruik verlichting N NEN7120

Epr-verl, elek / 8,82 =Everb.EPG-veerl, elek [kwh]

Aanname(n), constant(n)

Verbruiksgegevens elektra huidige woning

Epr-verl, p elek [MJ] wgebonden elektraveerbruik t.o.v. Gesommeerd en ggecorrigeerd gebouw 20 NEN712

elektraverb bruik huidige woning((en) 2008

(EEPG-cor–vw-hulp, eelek + Everb.EPG-tw-hulp, elek + Everb.EPG-zoocomf, elek +

(Ea,2008) [kwh]

Everb.EPG-vent, elek ) = EEPG-gecor–geb. gebonnden, elek [kwh]


Gemiddeld huiidig elektraverbruik

(Ea,2009) [kwh]

(Ea,20008 + Ea,2009 + Ea,22010)/3 = Egem huiddig, a [kwh]


ouwgebonden elektraaverbruik per m2 Gebo Waarde X1 ttabel

EEPG-gecor–geb. gebonnden, elek

= Eellektra-geb.gebonden.m2 [kwh/(m2*jaar]

Ag

(Ea,2010) [kwh]

Gebruiksoppervlakte woning

Ag [m2]

bonden elektraverbruuik per m2 (GA + GAGE) Gebruiksgeb Waarde X4 ttabel

(Egem huidig, a EEEPG-gecor–geb. gebondenn, elek )

Ag

Projectplan Schildersskwartier Ap peldoorn

= Eelekttra-gebruik.gebonden.m2 [kwh/(m2*jaar]

Bijlage 5 Businesscase Schilderskwartier Rekenmodel Businesscase Schilderskwartier Apeldoorn 0% aandeel van de besparing in de kosten 100% energievraag 100% energiekosten € 2.192 € 183

Input businesscase PV

CZB

woningmaatregelen

0 voor hot fill en ledlampen

vervanging Integrale kosten PV Te installeren PV-oppervlak Piekvermogen PV per m2 Te installeren PV-vermogen: Verwachte opbrengst PV Verwachte teruglevering aan het net (jaar 1) Vervanging omvormer elke Vervangingskosten omvormer

€

integrale kosten collctieve zonneboiler # m2 per woning opbrengst CZB

€ €

Buffer, leidingwerk en gebouw distributienet naar woningen WKO

€ €

per woning 1.103 kW per kW -

schil en LTV WP, ventilatie en woningregelingen vermeden investering in ketels

€ € €

22.168 10.002 per woning 1.214

€

1,44 39,1 150 6,46 750 0% 15 0,35

EIA VPB forfaitaire investering per kWpiek PV

onderhoud 0,20% van de initiële investering per jaar

26 jaar 43,0 110% 4841 kWh/a

0,5 factor prijsverlaging bij vervanging

33952 kWh 0 kWh

straatverlichting pompen/circulatienet

jaar per WattPiek 0,75 factor prijsverlaging bij vervanging 26 jaar 3% van de initiële investering per jaar

per m2 m2 0% bijdrage tapwater

Looptijd businesscase Energietarieven (integraal) Tarief E woningen Tarief E gemeente Totaal huidige energiekosten voor BC verrekening vastrecht en heffingskorting verrekening kosten energiemonitor Subsidies SDE Basisbedrag Correctiebedrag looptijd SDE forfaitaire opbrengst in kWh/kWpiek PV

per WattPiek m2 Wp/m2 kWpiek perwoning kWh/kWpiek

41 jaar 41 jaar 41 jaar

herinvestering

€

2% van de initiële investering per jaar 2% van de initiële investering per jaar 4% van de initiële investering per jaar

41 jaar 15 jaar 15 jaar

3.970

0% 180 150 495

€ € €

van de initiële investering per jaar per woning per jaar per woning per jaar vermeden onderhoud per woning per jaar, vermeden onderhoud t.o.v. Basis B - variant

40 jaar

€ € € € €

0,230 0,090 349.355 103 25

per per per per per

kWh kWh jaar € woning per jaar woning per jaar

aantal woningen 188 energievraag per woning Ruimteverwarming 1.858 Tapwaterverwarming Elektriciteit warmteverlies WP

€ € €

€

per kWh per kWh 15 jaar 850

-

€ €

COP WP 2694 kWh/a 2247 kWh/a 2802 kWh/a

5,00 2,82 gebruiksgebonden

539 kWhe 795 kWhe

29 W 254 kWh/a

4226 90 kWhe

0,090 0,053

m2 investering per WE 40.235

IRR 6,67%

(On)rendabele top € 1.518.216

41,50% 0% jaar

Rekenfactoren (per jaar)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

1,00 1,00 1,00 1,000

1,05 1,02 1,02 0,996

1,11 1,04 1,04 0,992

1,17 1,06 1,06 0,988

1,23 1,08 1,08 0,984

1,29 1,10 1,10 0,980

1,36 1,13 1,13 0,976

1,43 1,15 1,15 0,972

1,51 1,17 1,17 0,968

1,58 1,20 1,20 0,964

1,67 1,22 1,22 0,960

1,76 1,24 1,24 0,956

1,85 1,27 1,27 0,952

1,94 1,29 1,29 0,948

2,05 1,32 1,32 0,944

2,15 1,35 1,35 0,940

2,27 1,37 1,37 0,936

14

15 424.743 746.360 228.232-

rekenfactor rentevoet inflatie energieprijsstijging afname opbrengst PV inflatie+index

5,25% 2,0% 2,0% 0,40% 0,0%

Rekenmodel Businesscase Schilderskwartier Apeldoorn Investeringsplan Huidig prijsniveau

Na inflatie NCW

68432

jaar PV vervanging omvormer CZB Buffer, leidingwerk en gebouw distributienet naar woningen WKO schil en LTV WP, ventilatie en woningregelingen vermeden ketel EIA Investerings subsidie

1 1.744.481 4.167.578 1.880.324 228.232-

-

2 -

3 -

4 -

5 -

6 -

7 -

8 -

9 -

10 -

11 -

12 -

13 -

Totaal Totaal

7.564.151 7.564.151

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

83.93185.61081.339-

83.93187.32278.828-

83.93189.06876.394-

83.93190.85074.035-

83.93192.66771.749-

83.93194.52069.533-

83.93196.41067.386-

83.93198.33965.305-

1.244.098 607.778

16

17

-

-

-

-

Onderhoudsplan Huidig prijsniveau Na inflatie NCW

Onderhoud Onderhoud Onderhoud

83.93183.93183.931-

83.931100.30563.289-

83.931102.31161.334-

83.931104.35859.440-

83.931106.44557.605-

83.931108.57455.826-

83.931110.74554.102-

83.931112.96052.432-

83.931115.21950.813-

Energieproductie Verwachte opbrengst PV Verwachte teruglevering PV Verwachte opbrengst CZB tapwater Verwachte opbrengst CZB regeneratie

kWhe/a kWhe/a kWh/a kWh/a

910.164 81.707 -

906.523 78.067 -

902.882 74.426 -

899.242 70.785 -

895.601 67.145 -

891.961 63.504 -

888.320 59.864 -

884.679 56.223 -

881.039 52.582 -

877.398 48.942 -

873.757 45.301 -

870.117 41.660 -

866.476 38.020 -

862.835 34.379 -

859.195 30.738 -

855.554 27.098 -

851.913 23.457 -

Ruimteverwarming bruto Ruimteverwarming WP Tapwaterverwarming bruto Tapwaterverwarming netto en WP Elektriciteit Energievraag algemeen/ collectief

kWh/a kWhe/a kWh/a kWhe/a kWhe/a kWhe/a

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

Totaal Balans elektriciteit Balans wko

kWhe/a

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

Energievraag woningen

Huidig prijsniveau Huidig prijsniveau Huidig prijsniveau Na indexatie Na inflatie en indexatie NCW

opbrengst BC Na inflatie NCW

kWhe/a

81.707

78.067

74.426

70.785

67.145

63.504

59.864

56.223

52.582

48.942

45.301

41.660

38.020

34.379

30.738

27.098

23.457

kWh/a Bijdrage E-overschot SDE Totaal SDE Totaal PV

678.3337.354 7.354 7.354 7.354

678.3337.026 7.026 7.167 6.809

678.3336.698 6.698 6.969 6.291

678.3336.371 6.371 6.761 5.799

678.3336.043 6.043 6.541 5.330

678.3335.715 5.715 6.310 4.886

678.3335.388 5.388 6.067 4.463

678.3335.060 5.060 5.812 4.063

678.3334.732 4.732 5.545 3.682

678.3334.405 4.405 5.264 3.321

678.3334.077 4.077 4.970 2.979

678.3333.749 3.749 4.662 2.655

678.3333.422 3.422 4.340 2.348

678.3333.094 3.094 4.003 2.058

678.3332.766 2.766 3.650 1.783

678.3332.439 2.439 3.282 1.524

678.3332.111 2.111 2.898 1.278

huidige energiekosten vermeden vastrecht gas Totaal Totaal

349.355 14.673 364.028 364.028

349.355 14.673 371.309 352.787

349.355 14.673 378.735 341.894

349.355 14.673 386.310 331.336

349.355 14.673 394.036 321.105

349.355 14.673 401.917 311.190

349.355 14.673 409.955 301.581

349.355 14.673 418.154 292.268

349.355 14.673 426.517 283.243

349.355 14.673 435.047 274.497

349.355 14.673 443.748 266.021

349.355 14.673 452.623 257.806

349.355 14.673 461.676 249.846

349.355 14.673 470.909 242.131

349.355 14.673 480.328 234.654

349.355 14.673 489.934 227.408

349.355 14.673 499.733 220.386

7.108.8387.108.838-

440.936 6.667.902-

427.013 6.240.889-

413.529 5.827.361-

400.470 5.426.890-

387.824 5.039.066-

375.577 4.663.489-

363.717 4.299.772-

352.231 3.947.542-

341.107 3.606.435-

330.335 3.276.100-

319.902 2.956.198-

309.799 2.646.399-

300.015 2.346.384-

317.2392.663.623-

281.363 2.382.259-

272.477 2.109.783-

7.108.8387.108.838-

464.085 6.644.753-

473.026 6.171.727-

482.139 5.689.588-

491.427 5.198.162-

500.893 4.697.268-

510.542 4.186.726-

520.377 3.666.349-

530.400 3.135.948-

540.617 2.595.332-8,1%

551.030 2.044.302-5,6%

561.643 1.482.659-3,6%

572.460 910.198-2,0%

583.486 326.713-0,6%

649.375976.088-2,2%

606.176 369.912-0,7% 16

617.850 247.939 0,4%

Resultaat NCW Cumulatieve NCW NCW na looptijd

Totaal €

Netto Cash flow Cum cash flow IRR


1.518.216

6,67% 16 jaar

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

2,27 1,37 1,37 0,936

2,39 1,40 1,40 0,932

2,51 1,43 1,43 0,928

2,64 1,46 1,46 0,924

2,78 1,49 1,49 0,920

2,93 1,52 1,52 0,916

3,08 1,55 1,55 0,912

3,24 1,58 1,58 0,908

3,41 1,61 1,61 0,904

3,59 1,64 1,64 1,000

3,78 1,67 1,67 0,996

3,98 1,71 1,71 0,992

4,19 1,74 1,74 0,988

4,41 1,78 1,78 0,984

4,64 1,81 1,81 0,980

4,89 1,85 1,85 0,976

5,14 1,88 1,88 0,972

5,41 1,92 1,92 0,968

5,70 1,96 1,96 0,964

5,99 2,00 2,00 0,960

6,31 2,04 2,04 0,956

6,64 2,08 2,08 0,952

6,99 2,12 2,12 0,948

7,36 2,16 2,16 0,944

25

26 872.240 -

29

30 424.743 746.360 228.232-

17

18

19

20

21

22

23

24

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1.431.003 398.188

27

28

-

-

-

-

-

-

1.674.393 379.679

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

83.931115.21950.813-

83.931117.52449.244-

83.931119.87447.723-

83.931122.27246.249-

83.931124.71744.821-

83.931127.21143.437-

83.931129.75642.096-

83.931132.35140.796-

83.931134.99839.536-

83.931137.69838.315-

83.931140.45237.132-

83.931143.26135.986-

83.931146.12634.875-

83.931149.04833.798-

83.931152.02932.754-

83.931155.07031.743-

83.931158.17130.762-

83.931161.33529.813-

83.931164.56228.892-

83.931167.85328.000-

83.931171.21027.135-

83.931174.63426.297-

83.931178.12725.485-

83.931181.68924.698-

851.913 23.457 -

848.273 19.816 -

844.632 16.176 -

840.991 12.535 -

837.351 8.894 -

833.710 5.254 -

830.069 1.613 -

826.429 -

822.788 -

910.164 81.707 -

906.523 78.067 -

902.882 74.426 -

899.242 70.785 -

895.601 67.145 -

891.961 63.504 -

888.320 59.864 -

884.679 56.223 -

881.039 52.582 -

877.398 48.942 -

873.757 45.301 -

870.117 41.660 -

866.476 38.020 -

862.835 34.379 -

859.195 30.738 -

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

506.556 101.275 422.434 166.453 526.776 33.952

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

828.456

23.457

19.816

16.176

12.535

8.894

5.254

1.613

81.707

78.067

74.426

70.785

67.145

63.504

59.864

56.223

52.582

48.942

45.301

41.660

38.020

34.379

30.738

678.3332.111 2.111 2.898 1.278

678.3331.783 1.783 2.497 1.046

678.3331.456 1.456 2.079 828

678.3331.128 1.128 1.644 622

678.333800 800 1.189 427

678.333473 473 717 245

349.355 14.673 499.733 220.386

349.355 14.673 509.727 213.581

349.355 14.673 519.922 206.986

349.355 14.673 530.320 200.594

349.355 14.673 540.927 194.400

272.477 2.109.783-

263.871 1.845.912-

255.536 1.590.375-

247.465 1.342.910-

617.850 247.939 0,4%

629.748 877.687 1,4%

641.875 1.519.562 2,1%

654.236 2.173.798 2,8%


2.028-

5.668-

678.333145 145 224 73

678.333466466735227-

678.3331.3041.3042.097614-

678.3337.354 7.354 12.064 3.357

678.3337.026 7.026 11.757 3.108

678.3336.698 6.698 11.433 2.872

678.3336.371 6.371 11.092 2.647

678.3336.043 6.043 10.731 2.433

678.3335.715 5.715 10.353 2.230

678.3335.388 5.388 9.954 2.038

678.3335.060 5.060 9.536 1.855

678.3334.732 4.732 9.097 1.681

678.3334.405 4.405 8.636 1.516

678.3334.077 4.077 8.154 1.360

678.3333.749 3.749 7.648 1.212

678.3333.422 3.422 7.120 1.072

678.3333.094 3.094 6.567 940

678.3332.766 2.766 5.989 814

349.355 14.673 551.745 188.397

349.355 14.673 562.780 182.580

349.355 14.673 574.036 176.942

349.355 14.673 585.517 171.478

349.355 14.673 597.227 166.183

349.355 14.673 609.171 161.052

349.355 14.673 621.355 156.078

349.355 14.673 633.782 151.259

349.355 14.673 646.458 146.588

349.355 14.673 659.387 142.062

349.355 14.673 672.575 137.675

349.355 14.673 686.026 133.424

349.355 14.673 699.747 129.304

349.355 14.673 713.741 125.311

349.355 14.673 728.016 121.442

349.355 14.673 742.577 117.692

349.355 14.673 757.428 114.057

349.355 14.673 772.577 110.535

349.355 14.673 788.028 107.122

239.649 1.103.261-

232.079 871.182-

224.748 646.434-

217.511 428.923-

210.400 218.522-

190.332408.854-

201.292 207.562-

194.936 12.626-

188.781 176.155

196.85920.705-

177.046 156.341

171.455 327.797

166.041 493.837

160.797 654.635

155.719 810.354

150.802 961.155

146.039 1.107.194

141.427 1.248.621

136.960 1.385.582

132.635 1.518.216

666.833 2.840.631 3,4%

679.673 3.520.305 3,8%

692.760 4.213.065 4,3%

705.651 4.918.716 4,6%

718.417 5.637.134 4,9%

684.0144.953.120 4,7%

761.381 5.714.501 5,0%

776.049 6.490.550 5,2%

821.769 7.235.163 5,4%

837.599 8.072.762 5,6%

853.733 8.926.495 5,8%

870.178 9.796.674 6,0%

921.435 12.509.070 6,4%

939.182 13.448.252 6,5%

957.270 14.405.522 6,6%

975.706 15.381.228 6,7%

790.999 7.281.549 5,5%

868.1556.413.394 5,2%

886.939 10.683.613 6,1%

904.023 11.587.636 6,3%

Datum: 14 december 2012 Betreft: Aanvraag Duurzaam renovatieproject binnen de innovatieregeling Energiesprong Woningrenovatie

Recommend Documents